Գլխավոր տեղեկություն

Համար

N 404-Ն

Տիպ

Որոշում

Ակտի տիպ

Պաշտոնական Ինկորպորացիա (07.06.2023-19.04.2024)

Կարգավիճակ

Գործում է

Սկզբնաղբյուր

ՀՀՊՏ 2018.04.13/30(1388).1 Հոդ.563.1

Ընդունող մարմին

ՀՀ կառավարություն

Ընդունման ամսաթիվ

12.04.2018

Ստորագրող մարմին

Վարչապետի պաշտոնակատար

Ստորագրման ամսաթիվ

13.04.2018

Ուժի մեջ մտնելու ամսաթիվ

14.04.2018

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅՈՒՆ

Ո Ր Ո Շ ՈՒ Մ

12 ապրիլի 2018 թվականի N 404-Ն

ԶԻՆՎՈՐԱԿԱՆ ԾԱՌԱՅՈՒԹՅԱՆ ՀԱՄԱՐ ՔԱՂԱՔԱՑՈՒ ԿԱՄ ԶԻՆԾԱՌԱՅՈՂԻ ՊԻՏԱՆԻՈՒԹՅԱՆ ԱՍՏԻՃԱՆԸ ՈՐՈՇՈՂ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՑԱՆԿԸ, ԻՆՉՊԵՍ ՆԱԵՎ ՔԱՂԱՔԱՑՈՒ ԿԱՄ ԶԻՆԾԱՌԱՅՈՂԻ ԱՌՈՂՋԱԿԱՆ ՎԻՃԱԿԻՆ ՀԱԿԱՑՈՒՑՎԱԾ ԶԻՆՎՈՐԱԿԱՆ ԾԱՌԱՅՈՒԹՅԱՆ ՊԱՅՄԱՆՆԵՐԸ ՍԱՀՄԱՆԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

Ղեկավարվելով «Զինվորական ծառայության և զինծառայողի կարգավիճակի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 17-րդ հոդվածի 2-րդ մասով՝ Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը որոշում է.

1. Սահմանել`

1) զինվորական ծառայության համար քաղաքացու կամ զինծառայողի պիտանիության աստիճանը որոշող հիվանդությունների ցանկը` համաձայն N 1 հավելվածի.

2) քաղաքացու կամ զինծառայողի առողջական վիճակին հակացուցված զինվորական ծառայության պայմանները` ըստ զինվորական ծառայության համար քաղաքացու կամ զինծառայողի պիտանիության աստիճանը որոշող հիվանդությունների ցանկի 1-ին, 2-րդ, 4-րդ, 5-րդ և 6-րդ սյունակներով փորձաքննվողների զինվորական ծառայության սահմանափակումների բնութագրերի և զինվորական ծառայության ընթացքում չթույլատրվող ֆիզիկական վարժությունների՝ համաձայն N 2 հավելվածի:

(1-ին կետը փոփ. 22.12.22 N 2053-Ն)

2. Սույն որոշումն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակմանը հաջորդող օրվանից:

Հայաստանի Հանրապետության
վարչապետի պաշտոնակատար
Կ. Կարապետյան

2018 թ. ապրիլի 13

Երևան

Հավելված N 1

ՀՀ կառավարության 2018 թվականի

ապրիլի 12-ի N 404-Ն որոշման

ՑԱՆԿ

ԶԻՆՎՈՐԱԿԱՆ ԾԱՌԱՅՈՒԹՅԱՆ ՀԱՄԱՐ ՔԱՂԱՔԱՑՈՒ ԿԱՄ ԶԻՆԾԱՌԱՅՈՂԻ ՊԻՏԱՆԻՈՒԹՅԱՆ ԱՍՏԻՃԱՆԸ ՈՐՈՇՈՂ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ

ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ԵՎ ԱԽՏԱԲԱՆԱԿԱՆ ՎԻՃԱԿՆԵՐԻ ՑԱՆԿ

Հոդված

Հիվանդությունների և ախտաբանական վիճակների անվանումը, ՀՄԴ ծածկագրերը, գործառույթների խանգարումների աստիճանները

Սյունակներ և փորձաքննության եզրակացություններ**

I սյունակ

II սյունակ

III սյունակ

IV սյունակ

V սյունակ

VI սյունակ

1

2

3

4

5

6

7

8

Հոգեկան և վարքային խանգարումներ, հոգեբանական առանձնահատկություններ

Մտավոր հետամնացություն, ուսման հետ կապված խնդիրներ (F70-F79,Z55)

1.

ա) մտավոր հետամնացության բոլոր ձևերը՝ անկախ վարքային խանգարումների առկայությունից

F

F

H

F

F

F

բ) ուսուցանման հետ կապված խնդիրներ /դասակարգվող

ՀՄԴ համապատասխան խորագրերով/

B

B

H

F

A

F

2.

Օրգանական հոգեկան խանգարումներ

(F00-F09)

ա) խիստ արտահայտված խանգարումներ, ձգձգվող փսիխոտիկ, կայուն ինտելեկտուալ-մնեստիկ, անձնային խանգարումներ` պսիխոօրգանական բնույթի կամ չափավոր արտահայտված ասթենիկ, աֆեկտիվ դիսոցիատիվ, ճանաչողական խանգարումներ

F

F

H

F

F

F

բ) անցողիկ, կարճատև փսիխոտիկ և ոչ պսիխոտիկ օրգանական բնույթի խանգարումներ (բուժում պահանջող):

C

D

H

C

D

D

գ) անցողիկ, կարճատև պսիխոտիկ և ոչ պսիխոտիկ օրգանական բնույթի խանգարումներ` բարենպաստ ընթացքով, որոնք բուժումից հետո ավարտվում են թեթև ասթենիկ վիճակով

B

B

H

B

B

F

դ) բուժումից հետո լավացմամբ ավարտված օրգանական ծագման հոգեկան խանգարումներ

A

A

G

A

A

A

3.

Շիզոֆրենիա, շիզոտիպային և զառանցանքային խանգարումներ

( F20-F29, բացի F-23)

Շիզոֆրենիա (անկախ ձևից, ընթացքից, ելքից), քրոնիկական զառանցանքային խանգարումներ, շիզոաֆեկտիվ

խանգարումներ, շիզոտիպային խանգարումներ

F

F

H

F

F

F

4.

Տրամադրության (աֆեկտիվ) խանգարումներ

(F30-F39)

ա) հաճախակի կրկնվող, կարճատև ռեմիսիաներով ընթացող աֆեկտիվ խանգարումներ (երկբևեռ աֆեկտիվ խանգարումներ, հետադարձ դեպրեսիվ խանգարումներ), երկարատև ռեմիսիայով ընթացող աֆեկտիվ խանգարումներ, ծանր մանիակալ և դեպրեսիվ էպիզոդներ` փսիխոտիկ խանգարումներով, չափավոր դեպրեսիվ էպիզոդ` ձգձգվող ընթացքով, տրամադրության քրոնիկական խանգարումներ

F

F

H

F

F

F

բ) թեթև արտահայտված եզակի մանիակալ և դեպրեսիվ էպիզոդներ, հիպոմանիակալ և մանիակալ էպիզոդներ

C

D

H

C

D

F

գ) տարած թեթև արտահայտված, կարճատև, եզակի մանիակալ և դեպրեսիվ էպիզոդներ, հիպոմանիակալ և մանիակալ էպիզոդներ` առանց փսիխոզի, բուժումից և կայուն լավացումից հետո

B

B

H

B

B

E*

5.

Սուր և անցողիկ պսիխոտիկ խանգարումներ (ներառում է պարանոիդ և պոլիմորֆ, պսիխոնևրոտիկ ռեակցիաներ, պսիխոգեն պարանոիդ պսիխոզ, ռեակտիվ պսիխոզներ, զառանցանքային բռնկումներ և այլն)

( F23)

ա) ձգձգվող ընթացքով, երկարատև բուժման ֆոնի վրա ռեմիսիայի բացակայությամբ ընթացող դեպքեր

F

F

H

F

F

F

բ) կարճատև և բարենպաստ ընթացքով դեպքեր (բուժում կամ դիտարկում պահանջող)

C

D

H

C

D

F

գ) կարճատև և բարենպաստ ընթացքով դեպքեր բուժումից հետո, որոնք ավարտվում են լավացումով կամ թեթև ասթենիզացմամբ

B

B

H

B

B

E*

6.

Ախտանիշային և այլ հոգեկան խանգարումներ

( F00-F09, F50-59)

ա) երկարատև փսիխոտիկ խանգարումներ` անձի փոփոխություններով, չափավոր արտահայտված կամ կրկնվող փսիխոտիկ և ոչ փսիխոտիկ խանգարումներ, որոնք կարող են առաջացնել անձի ախտաբանական փոփոխություններ կամ երկարատև ասթենիկ վիճակ

F

F

H

F

F

F

բ) թեթև արտահայտված կարճատև փսիխոտիկ և ոչ փսիխոտիկ խանգարումներ(բուժում կամ դիտարկում պահանջող)

C

D

H

C

D

F

գ) թեթև արտահայտված կարճատև փսիխոտիկ և ոչ փսիխոտիկ խանգարումներ, որոնք ավարտվում են լավացումով կամ թեթև ասթենիզացմամբ

B

B

H

B

B

E*

7.

Նևրոտիկ, սթրեսով պայմանավորված և սոմատոֆորմ խանգարումներ հակազդումներ, հարմարվողականության խանգարումներ, ակցենտուացիաներ, վարքային և էմոցիոնալ խանգարումներ՝ դեռահասության տարիքում սկսվող

( F40F48, F90-98, Z73)

ա) կայուն հիվանդագին արտահայտություններով, հաճա-

խակի սրացումներով, բուժմանը դժվար ենթարկվող դեպքեր

F

F

H

F

F

F

բ) չափավոր արտահայտված, երկարատև հիվանդագին արտահայտություններով դեպքեր, հարմարվողականության խանգարումներ, ինչպես նաև կրկնվող իրավիճակային, անձնային և փսիխոպաթանման ռեակցիաներ, անձի նևրոտիկ

զարգացում

E

E

H

E

E*

F

գ) թեթև և կարճատև հոգեկան գործունեության խանգարումներ (կոմպուլսիվ, օբսեսիվ, ֆոբիկ, հիստերիկ բնույթի, անձնային, իրավիճակային, դեզադապտացիոն և այլ տիպի ռեակցիաներ)

B

B

H

A

A

F

դ) կարճատև և բարենպաստ ընթացքով դեպքեր (բուժում

կամ դիտարկում պահանջող)

C

D

H

C

D

D

ե) տարած թեթև և կարճատև արտահայտություններով հոգեկան գործունեության խանգարումներ, էմոցիոնալ և վեգետատիվ բնույթի խանգարումներ, որոնք ենթարկվել

են բուժման և ավարտվել են առողջացմամբ

A

A

G

A

A

A

8.

Հասուն անձի խանգարումներ և մեծահասակի վարքի խանգարումներ, զարգացման ընդհանուր խանգարումներ
( F60-F69, F84)

Արտահայտված, կոմպենսացիայի չենթարկվող վարքային խանգարումներ, դեկոմպենսացիաներով կամ կոմպենսացված անձի խանգարումներ և սեռական նույնացման նախընտրության, զարգացման և կողմնորոշման հետ

կապված հոգեբանական և վարքային խանգարումներ։

F

F

H

F

F

F

9.

Հոգեկան և վարքային խանգարումներ հոգեակտիվ նյութերի գործածման հետևանքով

( F10-F19)

ա) քրոնիկական փսիխոտիկ խանգարումներ, անձի արտահայտված փոփոխություններով և ինտելեկտուալմնեստիկ խանգարումներով՝ հոգեակտիվ նյութերի գործածման հետևանքով

F

F

H

F

F

F

բ) սուր պսիխոտիկ խանգարումներ` անձի չափավոր կամ թեթև արտահայտված փոփոխություններով, կախվածության համախտանիշ, դադարեցման վիճակներ և այլ բարդություններ, վնասակար հետևանքներ (սոմատիկ և հոգեկան)՝ հոգեակտիվ նյութերի գործածման հետևանքով

E

E

H

F

F

F

գ) հոգեակտիվ նյութերի չարաշահում (կրկնակի օգտագործում առանց կախվածության համախտանիշի), որոնք զուգորդվում են հոգեկան և ֆիզիկական հետևանքներով, բուժումից հետո

B

B

H

F

B

F

դ) էպիզոդիկ օգտագործում, որոնք չեն առաջացնում հոգեկան և ֆիզիկական հետևանքներ (առանձին ախտանիշներ), եզակի տարած սուր թունավորում՝ բուժումից հետո

A

A

G

A

A

F

ՆՅԱՐԴԱՅԻՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳԻ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ԵՎ ՎՆԱՍՎԱԾՔՆԵՐԻ ՀԵՏԵՎԱՆՔՆԵՐ

10.

Էպիզոդիկ և պարօքսիզմալ խանգարումներ

(G40-G47 բացի G45-G46)

ա) հաճախակի նոպաներով կամ արտահայտված հոգեկան խանգարումների առկայությամբ

F

F

H

F

F

F

բ) հազվադեպ նոպաներով, նոպայից դուրս` առանց հոգեկան խանգարումների

E

E

H

E

E*

F

գ) ըստ անամնեզի

B

B

H

A

A

A

11.

Գլխուղեղի և ողնուղեղի անոթային հիվանդություններ և նյարդային համակարգի այլ հիվանդություններ

(G45, G46, I60-I69, R55, G90)

ա) գործառույթների խիստ արտահայտված խանգարումներով

F

F

H

F

F

F

բ) գործառույթների չափավոր արտահայտված խանգարումներով

E

E

H

E

E*

F

գ) առանց գործառույթների խանգարման կամ ֆունկցիաների աննշան արտահայտված խանգարումով

B

B

H

A

A

A

դ) գործառույթի ժամանակավոր խանգարումով

C

D

H

C

D

D

12.

Կենտրոնական նյարդային համակարգի վարակիչ (մանրէային, վիրուսային) և վարակիչ-ալերգիկ հիվանդությունների հետևանքներ, գլխուղեղի և ողնուղեղի օրգանական ախտահարումներ` ընդհանուր վարակների, սուր և քրոնիկական ինտոքսիկացիաների ժամանակ

(G00G09, A17, A80-89)

ա) գործառույթների խիստ արտահայտված խանգարումով

կամ զարգացող ընթացքով

F

F

H

F

F

F

բ) գործառույթների չափավոր արտահայտված խանգարումով

E

E

H

E

E*

F

գ) գործառույթների աննշան արտահայտված խանգարու-

մով կամ առանց դրա

A

A

G

A

A

A

դ) սուր հիվանդությունից հետո առանց օրգանական

ախտահարման երևույթների

C

D

H

C

D

D

13.

Գանգուղեղի և ողնուղեղի վնասվածքների հետևանքներ

(T90, 91.3, 98.1)

ա) գործառույթների զգալի արտահայտված խանգարումով

F

F

H

F

F

F

բ) գործառույթների չափավոր արտահայտված խանգարումով

E

E

H

E

E*

F

գ) գործառույթների աննշան արտահայտված խանգարու-

մով կամ առանց գործառույթների խանգարման

A

A

G

A

A

A

դ) վիճակ` սուր, բաց և փակ վնասվածքից հետո` առանց

օրգանական ախտահարման երևույթների

C

D

H

C

D

D

14.

Կենտրոնական նյարդային համակարգի բնածին արատներ (զարգացման արատներ), օրգանական զարգացող հիվանդություններ, ինչպես նաև միոպաթիա, միասթենիա, մանկական ցերեբրալ կաթված և այլն

(G10-G13, G20-G26, G30-G32, G35G37, G70-G73, G80-G83, G90-G99, C70-C72, D32, D33, Q00-Q07)

ա) գործառույթների խիստ արտահայտված խանգարումով

և արագ զարգացող ընթացքով

F

F

H

F

F

F

բ) գործառույթների չափավոր կամ աննշան արտահայտված խանգարումով և դանդաղ զարգացող ընթացքով

F

F

H

F

F*

F

15.

Պերիֆերիկ նյարդերի վնասվածքների հետևանքներ

(T90.3, T92.4, T93.4)

ա) գործառույթների խիստ արտահայտված խանգարումով

F

F

H

F

F

F

բ) գործառույթների չափավոր արտահայտված խանգարումով

E

E

H

E

E*

F

գ) գործառույթների աննշան արտահայտված խանգարումով կամ առանց խանգարման

A

A

G

A

A

A

դ) վիճակ պերիֆերիկ նյարդերի վնասվածքից կամ վիրահատությունից հետո

C

D

H

C

D

D

16.

Պերիֆերիկ նյարդային համակարգի հիվանդություններ կամ դրանց հետևանքներ

(G50-G59, G60-G64)

ա) գործառույթների խիստ արտահայտված խանգարումով

կամ արագ զարգացող ընթացքով

F

F

H

F

F

F

բ) գործառույթների չափավոր արտահայտված խանգարու-

մով կամ դանդաղ զարգացող ընթացքով

E

E

H

E

E*

F

գ) գործառույթների աննշան արտահայտված խանգարումով

կամ մնացորդային երևույթներ՝ առանց գործառույթների խանգարման

A

A

H

A

A

A

դ) մնացորդային երևույթներ` սուր հիվանդություններից հետո

C

D

H

C

D

D

ՆԵՐՔԻՆ ՕՐԳԱՆՆԵՐԻ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

17.

Ֆիզիկական ինֆանտիլիզմ (թերզարգացում)

ա) Հասակը՝ 150սմ-ից ցածր, քաշը՝ 43կգ-ից պակաս

C

E

H

C

F

F

բ) հասակը` 150սմ -155 սմ, քաշը՝ 43-45կգ

B

B

H

C

F

F

18.

Վիճակ` տարած վարակային, մակաբուծային հիվանդություններից հետո (А00-А09, А20-А28, А31-А49, А68, А69.2, А75-А79, А90-А99, В00-В09, B20-В34, В50-В64, В65-В83, В99)

ա) գործառույթների ժամանակավոր խանգարումներով

C

D

H

C

D

D

բ) կլինիկալաբորատոր լավացումից հետո, առանց գործառույթի խանգարման

A

A

G

A

A

A

19.

Քրոնիկ վարակային հիվանդություններ

ա) բուժմանը դժվար ենթարկվող՝ ծանր բարդություններով

F

F

H

F

F

F

բ) բուժմանը դժվար ենթարկվող կամ կայուն վարակակիրներ

E

E

H

E

E*

F

գ) առաջին անգամ հայտնաբերված կամ ոչ կայուն վարակակիրներ

C

D

H

C

D

F

դ) կլինիկալաբորատոր լավացումից հետո, առանց գործառույթի խանգարման

B

B

G

A

A

A

20.

Ներզատիչ համակարգի և նյութափոխանակության հիվանդություններ

(E00-E90)

ա) գործառույթների խիստ արտահայտված խանգարումով

F

F

H

F

F

F

բ) գործառույթների չափավոր արտահայտված խանգարումով

E

E

H

E

E*

F

գ) գործառույթների աննշան արտահայտված խանգարումով

B

B

H

A

A

F

դ) վիճակ` սուր հիվանդություններից հետո, գործառույթների ժամանակավոր խանգարումներով

C

D

H

C

D

F

ե) 3-րդ աստիճանի ճարպակալում ՖԶԻ՝ 40,0-41,9կգ/մ2

B

B

H

B

B

B

21.

Արյան և արյունաստեղծ օրգանների հիվանդություններ, իմունային համակարգի առանձին խանգարումներ

(D50-D53, D55-D77)

ա) արյունաստեղծ և ավշային համակարգի ուռուցքաբանական հիվանդություններ, ապլաստիկ, հեմոլիտիկ և ժառանգական սակավարյունություններ, մակարդման գործոնների ժառանգական պակասուրդ, ժառանգական թրոմբոցիտոպենիաներ, տրոմբոցիտոպաթիա, արյունաստեղծ օրգանների և հյուսվածքների ալլոտրանսպլանտացիա

F

F

H

F

F

F

բ) ձեռքբերովի հեմոլիտիկ սակավարյունություններ, տրոմբոցիտոպաթիա և թրոմբոցիտոպենիաներ երկարատև 6 ամիս և ավելի ընթացքի կամ կրկնողության պայմաններում

E

E

H

E

E*

F

գ) ստացիոնար բուժում չպահանջող երկրորդային սակավարյունություն, լեյկոպենիա, տրոմբոցիտոպենիա

C

D

H

C

D

F

դ) վիճակներ ստացիոնար բուժում չպահանջող սուր հիվանդություններից հետո՝ լրիվ կլինիկոլաբարատոր ռեմիսիայի փուլում

B

B

G

A

A

A

22.

Էկզոգեն սուր կամ քրոնիկական ինտոքսիկացիաների սրացումների կամ ազդեցությունների հետևանքներ, ալերգիկ հիվանդություններ

(Т51-Т78, Т96, Т97)

ա) գործառույթների խիստ արտահայտված խանգարումով

F

F

H

F

F

F

բ) գործառույթների չափավոր արտահայտված խանգարումով

E

E

H

E

E*

F

գ) գործառույթների ժամանակավոր խանգարումներ` սուր ինտոքսիկացիաներից կամ ազդեցություններից հետո,

ստացիոնար բուժում չպահանջող մնացորդային երևույթներ

C

D

H

C

D

D

դ) վիճակ` տարած էկզոգեն սուր ինտոքսիկացիաների, ինֆեկցիաների կամ այլ գործոնների ազդեցություններից հետո

A

A

G

A

A

F

23.

Տուբերկուլոզ

(А15, А16, А18, А19)

ա) ակտիվ (առաջընթաց)՝ միկոբակտերիայի արտազատմամբ կամ թոքահյուսվածքի քայքայմամբ, ինչպես նաև վիրահատության հետևանքները և սպիական փոփոխությունները՝ օրգան համակարգերի գործառույթի զգալի

խանգարումով,

F

F

H

F

F

F

բ) ակտիվ՝ առանց միկոբակտերիայի արտազատման և քայքայման, ինչպես նաև վիրահատության հետևանքները և սպիական փոփոխությունները՝ օրգան համակարգերի գործառույթի չափավոր խանգարումով առանց միկոբակտերիայի արտազատման

E

E

H

E

E

F

գ) ոչ ակտիվ՝ օրգան համակարգերի գործառույթի աննշան խանգարումով կամ առանց դրա

E

E

H

E

E*

F*

դ) վիճակ բուժումից հետո` առանց մնացորդային երևույթների

B

B

G

A

A

A

24.

Թոքերի, շնչառական ուղիների, պլևրայի ոչ տուբերկուլոզային բնույթի քրոնիկական հիվանդություններ, զարգացման արատներ և սուր հիվանդություններից հետո կայուն մնացորդային երևույթներ

(J 40-J 99, բացի J 45)

ա) գործառույթների խիստ արտահայտված խանգարումով

F

F

H

F

F

F

բ) հաճախակի սրացումներով կամ գործառույթների չափավոր արտահայտված խանգարումով

E

E

H

E

E*

F

գ) գործառույթների աննշան արտահայտված խանգարումով և հազվադեպ սրացումներով

B

B

H

A

A

A

դ) գործառույթների ժամանակավոր խանգարումով, ստացիոնար բուժում չպահանջող, սուր հիվանդությունների մնացորդային երևույթներով ուղեկցվող վիճակներ

C

D

H

C

D

D

25.

Բրոնխիալ ասթմա

(J45)

ա) ծանր ձևեր` հաճախակի նոպաներով

F

F

H

F

F

F

բ) միջին աստիճանի ծանրության տեսակներ

E

E

H

E

E*

F

գ) թեթև աստիճանի ծանրության տեսակներ` հազվադեպ

նոպաներով

C

E

H

B

B

E*

դ) նոպաների բացակայություն 3 և ավելի տարիների ընթացքում, առանց բրոնխոլայնիչների օգտագործման

B

B

H

A

A

A

26.

Սրտամկանի, սրտապարկի (պերիկարդի), պսակաձև անոթների, փականային ապարատի, աորտայի հիվանդություններ և զարգացման արատներ

(I00-I09, I34-I52) (I20-I25)

ա) արյան շրջանառության զգալի արտահայտված խանգարումով

F

F

H

F

F

F

բ) արյան շրջանառության չափավոր արտահայտված խանգարումով

F

F

H

F

F*

F

գ) արյան շրջանառության աննշան

գարումով

E

E

H

B

B

E*

դ) առանց հեմոդինամիկայի (արյան շրջանառության) խանգարումների

B

B

H

A

A

A

ե) վիճակ` սրտանոթային համակարգի սուր հիվանդություններից, ինչպես նաև հիվանդի ստացիոնար բուժում չպահանջող և ժամանակավոր բնույթ կրող արյան շրջանառության և սրտի

ռիթմի խանգարումներից հետո

C

D

H

C

D

D

27.

Զարկերակային գերճնշում

(I10-I15)

ա) III շրջան

F

F

H

F

F

F

բ) II շրջան

F

F

H

F

F*

F

գ) I շրջան` ուղեկցվող ակնահատակի փոփոխություններով,

սրտամկանի հիպերտրոֆիայի նախանշաններով

E

E

H

B

B

E*

դ) նախահիպերտենզիա կամ բարձր նորմալ զարկերակային ճնշում

B

B

H

A

A

A

28.

Սիրտանոթային համակարգի սոմատոֆորմ վեգետատիվ դիսֆունկցիա

(I99)

ա) կայուն խիստ արտահայտված խանգարումներով

C

E

H

C

E*

F

բ) կայուն չափավոր արտահայտված խանգարումներով

B

B

H

A

A

E*

գ) աննշան արտահայտված խանգարումներով

A

A

G

A

A

A

29.

Պարբերական հիվանդություն

(Е85,0)

ա) նոպաներով և բարդացած երիկամի ամիլոիդոզով

F

F

H

F

F

F

բ) նոպաներով՝ առանց ներքին օրգանների

ախտահարման

F

F

H

B

B

F

գ) ըստ անամնեզի

A

A

H

A

A

A

30.

Որովայնի խոռոչի օրգանների հիվանդություններ և զարգացման արատներ

(К20-К23, К25-К28, К29-К31, К35-К38, К50-К52, К55-К63, К65-К67, К70К77, К80-К87, К90-К93)

ա) գործառույթների զգալի արտահայտված խանգարումով

F

F

H

F

F

F

բ) գործառույթների չափավոր արտահայտված խանգարումով

E

E

H

E

E*

F

գ) գործառույթների աննշան արտահայտված խանգարումով

B

B

H

A

A

E*

դ) վիճակ` սուր հիվանդություններից հետո

C

D

H

C

D

D

ե) բարորակ հիպերբիլիռուբինեմիա

B

B

H

B

B

E*

31.

Երիկամների գլոմերուլյար, տուբուլինտերստիցիալ հիվանդություններ, երիկամային անբավարարություն

(N01N08, N10, N11.8, N11.9, N12, N14-N16, N18-N19, N26)

ա) քրոնիկական երիկամային հիվանդություն 3-րդ, 4-րդ, 5-րդ փուլեր

F

F

H

F

F

F

բ) քրոնիկական երիկամային հիվանդություն 2-րդ փուլ

E

E

H

E

E*

F

գ) վիճակ` սուր հիվանդություններից հետո, ստացիոնար բուժում չպահանջող, ժամանակավոր բնույթ կրող

C

D

H

C

D

D

դ) վիճակ` սուր հիվանդություններից հետո, առանց գործառույթի խանգարման

B

B

G

A

A

A

32.

Շարակցական հյուսվածքի հիվանդություններ, հոդերի և ողնաշարի բորբոքային հիվանդություններ,շարակցական հյուսվածքի դիֆուզ հիվանդություններ, համակարգային վասկուլիտներ, շարակցական հյուսվածքի զարգացման ժառանգական հիվանդություններ

(М00-М03, М05-М14, М30-М36, М45)

ա) գործառույթների խիստ արտահայտված խանգարումով,

կայուն և արտահայտված փոփոխություններով

F

F

H

F

F

F

բ) գործառույթների չափավոր արտահայտված խանգարումով

և հաճախակի սրացումներով

E

E

H

E

E*

F

գ) գործառույթների աննշան արտահայտված խանգարումով և

հազվադեպ սրացումներով

B

B

H

A

A

E*

դ) արթրիտ (առաջին անգամ ի հայտ եկած կամ չճշտված էթիոլոգիայի), առաջին կամ երկրորդ փուլի երկկողմանի սակրոիելիտը

C

D

H

C

D

D

ՎԻՐԱԲՈՒԺԱԿԱՆ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

33.

Մաշկի սպիներ

ա) հաճախակի խոցոտվող կամ շարժումներն զգալի չափով

սահմանափակող կամ հագուստ, կոշիկ կամ հանդերձանք կրելուն զգալի խանգարող

F

F

H

F

F

F

բ) շարժումները չափավոր սահմանափակող կամ հագուստ,

կոշիկ կամ հանդերձանք կրելուն չափավոր խանգարող

F

F

H

B

B

E*

գ) շարժումներն աննշան սահմանափակող կամ հագուստ, կոշիկ կամ հանդերձանք կրելուն աննշան խանգարող

B

B

H

A

A

A

դ) հիվանդության, վնասվածքի պատճառով կամ վիրահատությունից հետո չամրացած

C

D

H

C

D

D

ե) հագուստ, կոշիկ կամ հանդերձանք կրելուն չխանգարող

A

A

G

A

A

A

34.

Կրծքավանդակի, որովայնի խոռոչի, փոքր կոնքի, հետորովայնամզային տարածքի օրգանների վնասվածքների կամ վիրաբուժական միջամտությունների հետևանքներ

(К20-К23, К35-К38, К50-К52, К55-К63, К65-К67) (К25-К28) (К29-К31,

К70-К77, К80-К87, К90-К93) (К40-К46)

ա) գործառույթների զգալի արտահայտված խանգարումով

F

F

H

F

F

F

բ) գործառույթների չափավոր արտահայտված խանգարումով

E

E

H

E

E*

F

գ) գործառույթների աննշան արտահայտված խանգարումով

B

B

G

A

A

A

դ) ստացիոնար բուժում չպահանջող գործառույթների

ժամանակավոր խանգարումով

C

D

H

C

D

D

35.

Գանգի ոսկրերի վնասվածքների հետևանքներ, բնածին զարգացման արատներ՝ առանց կենտրոնական նյարդային համակարգի օրգանական ախտահարման նշանների

(S02.0, S02.1, Т90,2)

ա) օտար մարմին գանգի խոռոչում, գանգի կամարի ոսկրերի զգալի (20սմ2-ից ավելի) արատ՝ փոխակայված պլաստիկ նյութով կամ 8սմ2-ից ավելի, բայց պլաստիկ նյութով չփոխակայված

F

F

H

F

F

F

բ) գանգի ոսկրերի արատ մինչև 20սմ2 մակերեսով` փոխակայված պլաստիկ նյութով կամ մինչև 8սմ2 մակերեսով` չփոխակայված կամ ամուր շարակցահյուսվածքային սպիով

F

F

H

F

F*

F

36.

Ողնաշարի և կրծքավանդակի հիվանդություններ, զարգացման արատներ, վնասվածքների և հիվանդությունների հետևանքներ

(М40-М43, М46-М49, М50-М54)

ա) գործառույթների զգալի արտահայտված խանգարումով

F

F

H

F

F

F

բ) գործառույթների չափավոր արտահայտված խանգարումով

E

E

H

F

E*

F

գ) գործառույթների աննշան արտահայտված խանգարումով

B

B

H

A

A

A

դ) օբյեկտիվ տվյալների առկայություն՝ առանց գործառույթի խանգարման

A

A

G

A

A

A

ե) գործառույթի ժամանակավոր խանգարումով

C

D

-

-

-

-

37.

Զարգացման արատների, վնասվածքների և հիվանդությունների հետ կապված` կոնքի ծռվածություն կամ այլ ձևախախտումներ

(M55)

ա) գործառույթների զգալի արտահայտված խանգարումով

F

F

H

F

F

F

բ) գործառույթների չափավոր արտահայտված խանգարումով

E

E

H

E

B

E*

գ) գործառույթների աննշան արտահայտված խանգարումով

B

B

H

A

A

A

դ) կոնքի վնասվածքներ՝ առանց գործառույթի խանգարման

A

A

G

A

A

A

38.

Ոսկրերի, աճառների, մկանների, ջլերի ու հոդերի բնածին արատներ, վնասվածքներ, դրանց հետևանքներ և քրոնիկական հիվանդություններ

(М15-М19, М20-М25, М60-М63, М65-М68, М80-М85, М86-М90, М91-М94) (S12, S22, S32, S42, S52, S72, S82, Т91.1, Т91.2, Т92.1, Т93.1, Т93.2)

ա) գործառույթի զգալի արտահայտված խանգարումով

F

F

H

F

F

F

բ) գործառույթի չափավոր արտահայտված խանգարումով

E

E

H

E

E*

F

գ) գործառույթի աննշան արտահայտված խանգարումով

B

B

G

A

A

A

դ) հենաշարժիչ ապարատի գործառույթի ժամանակավոր խանգարում` վնասվածքից կամ վիրահատությունից հետո, չամրացած ոսկրային կոշտուկ

C

D

H

C

D

D

ե) առանց գործառույթի խանգարման

A

A

G

A

A

A

39.

Վերջույթների գործառույթը խանգարող ծռվածություն կամ կարճություն

(М21.7 М21.9)

ա) ձեռքի 8սմ և ավելի կարճություն կամ ոտքի 3.5սմ-ից ավելի կարճություն

F

F

H

F

F

F

բ) ձեռքի 5-ից մինչև 8սմ կամ ոտքի 2սմ-ից մինչև 3,5սմ կարճություն, ոտքերի արտահայտված ծռվածություն

F

F

H

E

F*

F

գ) ձեռքի մինչև 5սմ կամ ոտքի մինչև 2սմ կարճություն

B

B

H

A

A

A

40.

Խոշոր հոդերի հին կամ սովորույթային հոդախախտումներ

(S43, S48)

ա) հաճախակի, աննշան ֆիզիկական ծանրաբեռնվածության դեպքում

E

E

H

B

B

B

բ) հազվադեպ, զգալի ֆիզիկական ծանրաբեռնվածության դեպքում

B

B

H

A

A

A

41.

Ձեռքերի մատների, դաստակների ձևախախտումներ և արատներ

(М20-М21.3, М21.5)

ա) մեկ ձեռքի I-II մատների բացակայություն` պրոքսիմալ միջֆալանգային հոդերի մակարդակով կամ I կամ II մատի բացակայություն` դաստակաֆալանգային հոդի մակարդակով, ցանկացած երկու մատի բացակայություն` դաստակաֆալանգային (հիմնային) հոդերի մակարդակով, ցանկացած երեք մատի բացակայություն` պրոքսիմալ միջֆալանգային

հոդերի մակարդակով

F

F

H

F

F*

F*

բ) III-IV եղնգային ֆալանգների բացակայություն, IV-V մատների բացակայություն` միջֆալանգային հոդերի մակարդակով, III, IV,V մատներից որևէ մեկի բացակայություն` դաստակաֆալանգային հոդի մակարդակով

B

B

H

A

A

A

42.

Ոտքերի մատների արատներ

(M20)

ա) երկու ոտքի մատների բացակայություն կամ սերտաճում, առաջին մատի բացակայություն

F

F

H

F

F

F

բ) քայլքի և կոշիկ կրելու զգալի արտահայտված խանգարումով

E

E

H

E

E*

F

գ) քայլքի և կոշիկ կրելու չափավոր արտահայտված խանգարումով

B

B

H

A

A

A

դ) քայլքի և կոշիկ կրելու աննշան արտահայտված խանգարումով

A

A

G

A

A

A

43.

Ոտնաթաթի ձևափոխում

(М21, Q66, բացի М21.7)

ա) խիստ արտահայտված անատոմիական փոփոխություններով

F

F

H

F

F

F

բ) քայլքի և կոշիկ կրելու զգալի արտահայտված խանգարումով

E

E

H

E

E*

F

գ) քայլքի և կոշիկ կրելու չափավոր արտահայտված խանգարումով

B

B

H

A

A

A

դ) քայլքի և կոշիկ կրելու աննշան արտահայտված խանգարումով

A

A

G

A

A

A

44.

Վերջույթի բացակայություն և ամպուտացիա` ցանկացած մակարդակով

(Z89)

F

F

H

F

F*

F

45.

Խպիպ (Е04)

ա) մոտ տեղակայված օրգանների գործառույթների խանգարում առաջացնող

E

E

H

E

E*

F

բ) հագուստ կրելը դժվարացնող

C

E

H

C

E*

F

գ) հագուստ կրելը չդժվարացնող` էնդոկրին խանգարումների բացակայությամբ

A

A

G

A

A

A

46.

Չարորակ նորագոյացություններ

ա) ենթակա չեն արմատական հեռացման, ունեն հեռակա մետաստազներ

F

F

H

F

F

F

բ) արմատական հեռացման հետևանքներ` առանց մոտակա և հեռակա մետաստազների

F

F

H

F

F*

F

47.

Բարորակ նորագոյացություններ

ա) օրգանների գործառույթների խիստ խանգարում առաջացնող կամ գլխի, մարմնի և վերջույթների շարժումներն զգալիորեն խանգարող

F

F

H

F

F

F

բ) հագուստ կրելը դժվարացնող կամ օրգանների գործառույթները չափավոր աստիճանի խանգարող

E

E

H

E

E*

F

գ) օրգանների գործառույթներն աննշան աստիճանի խանգարող

B

B

H

A

A

E*

դ) բժշկական միջամտությունից հետո գործառույթների ժամանակավոր խանգարումով

C

D

H

C

D

D

48.

Աորտայի, մագիստրալ, պերիֆերիկ անոթների, ավշային անոթների հիվանդություններ, բնածին արատներ, վնասումների հետևանքներ և հետվիրահատական վիճակներ

(I70-I79, I80-I89 բացի I84)

ա) արյան կամ ավշային շրջանառության և կամ օրգանների կամ վերջույթների գործառույթների զգալի արտահայտված խանգարումով

F

F

H

F

F

F

բ) արյան կամ ավշային շրջանառության և օրգանների կամ վերջույթների գործառույթների չափավոր արտահայտված խանգարումով

E

E

H

E

E*

F

գ) արյան կամ ավշային շրջանառության և օրգանների կամ վերջույթների գործառույթների աննշան արտահայտված խանգարումով

B

B

H

A

A

E*

դ) արյան կամ ավշային շրջանառության և օրգանների կամ վերջույթների գործառույթների ժամանակավոր խանգարումով

C

D

H

C

D

D

49.

Աճուկային, ազդրային, հետվիրահատական և այլ ճողվածքներ

(К40-К46)

ա) կրկնվող կամ շատ մեծ՝ քայլքը դժվարացնող կամ ներքին

օրգանների գործառույթները զգալի աստիճանի խանգարող

E

E

H

E

E*

F

բ) գործառույթի ժամանակավոր խանգարում

C

D

H

C

D

D

գ) քայլքը չդժվարացնող և ներքին օրգանների գործառույթները

չխանգարող

B

B

H

A

A

A

դ) բժշկական միջամտությունից հետո առանց գործառույթի խանգարման

A

A

G

A

A

A

50.

Ուղիղ աղիքի բոլոր շերտերի արտանկում

(K62.2, K62.3)

F

F

H

F

F

F

51.

Ոչ բնական հետանցք, anus praeter naturalis, որովայնի պատի աղիքային խուղակ, հետանցքի նեղացում, սեղմամկանի անբավարարություն

(K62.4, R15)

F

F

H

F

F

F

52.

Քրոնիկական պարապրոկտիտ

(K60, K61, K62.8, K62,9)

ա) կայուն կամ հաճախ բացվող խուղակներով, հաճախակի սրացումներով

E

E

H

E

E*

F

բ) ոչ կայուն կամ երբեմն բացվող խուղակներով, հազվադեպ սրացումներով

B

B

H

A

A

A

գ) կրկնվող սուր ընթացքով՝ առանց արտաքին խուղակի առաջացման

A

A

H

A

A

A

դ) բժշկական միջամտությունից հետո գործառույթների ժամանակավոր խանգարումով

C

D

H

C

D

D

53.

Թութք

(I84)

ա) հաճախակի արյունահոսությամբ և երկրորդային սակավարյունությամբ

C

D

H

C

D

D

բ) հանգույցների արտանկումով

B

B

H

A

A

A

գ) վիճակ հաջող բուժումից հետո` հազվադեպ սրացումներով

A

A

G

A

A

A

54.

Վերին միզային ուղիների զարգացման արատներ, ուրոդինամիկայի խանգարումներ (հիդրոնեֆրոզ), միզային համակարգի բորբոքումներ (օբստրուկ-տիվպիելոնեֆրիտ), միզաքարային հիվանդություն, երիկամների և միզուղիների այլ հիվանդություններ, ցիստիտ, միզապարկի այլ հիվանդություններ, միզուկի ոչ սպեցիֆիկ բորբոքում, միզուկի նեղացում և այլ հիվանդություններ,

(N11.0, N11.1, N13, N20-N23, N25-N29 բացի N26, N30-N39)

ա) գործառույթի խիստ արտահայտված խանգարումով

F

F

H

F

F

F

բ) գործառույթի չափավոր արտահայտված խանգարումով

E

E

H

E

E*

F

գ) գործառույթի աննշան արտահայտված խանգարումով

B

B

G

A

A

A

դ) ժամանակավոր բնույթի, առանց գործառույթի խանգարման, ստացիոնար բուժման կարիք չունեցող

A

A

G

A

A

A

ե) գործառույթի ժամանակավոր խանգարում

C

D

H

C

D

D

55.

Գիշերամիզություն

(N39.3, N39.4, F98.0, R32)

ա) հաստատված և առանց նյարդային, հոգեբուժական կամ միզասեռական համակարգի հիվանդությունների ախտանիշների

B

E

H

E

F

F

գ) ըստ անամնեզի

A

A

G

A

A

A

56.

Տղամարդկանց սեռական օրգանների հիվանդություններ, այդ թվում՝ բնածին

(N40-N51, N62)

ա) գործառույթի զգալի խանգարումով

F

F

H

F

F

F

բ) գործառույթի չափավոր խանգարումով

E

E

H

E

E*

F

գ) ախտահարման օբյեկտիվ տվյալների առկայությամբ գործառույթի աննշան խանգարումով կամ առանց խանգարման

A

A

G

A

A

A

դ) գործառույթի ժամանակավոր խանգարումով

C

D

H

C

D

D

57.

Ամորձու թաղանթների և սերմնալարի ջրգողություն

(I86,1 N43)

ա) խիստ արտահայտված, քայլքը դժվարացնող

E

E

H

E

E*

F

բ) ախտահարման օբյեկտիվ տվյալների առկայությամբ գործառույթի աննշան խանգարումով կամ առանց խանգարման

A

A

G

A

A

A

գ) բժշկական միջամտությունից հետո, գործառույթների ժամանակավոր խանգարումով

C

D

H

C

D

D

58.

Ամորձիների բացակայություն

(Q55,0)

ա) երկու ամորձու տեղակայում որովայնի խոռոչում կամ բացակայությունը, միակ ամորձի

F

F

H

F

F

F

բ) երկու ամորձու տեղակայում աճուկային խողովակներում, դրանց տեղակայումը ներքին աճուկային օղից վեր

E

E

H

E

E*

F

գ) մի ամորձու տեղակայումը աճուկային խողովակից ցած, մյուսի նորմալ տեղակայման դեպքում:

A

A

G

A

A

A

ԱԿԱՆՋԻ, ՎԵՐԻՆ ՇՆՉՈՒՂԻՆԵՐԻ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

59.

Քրոնիկական թարախային մեզա տիմպանիտներ կամ էպիտիմպանիտներ` երկկողմանի կամ միակողմանի

(H66)

E

E

H

E

E*

F

60.

Կպումային օտիտներ, օտիտի կայուն, մնացորդային երևույթներ (տարածված սպիներ, թմբկաթաղանթի երկու կամ միակողմանի թափածակում և այլն)

(Н65-Н75)

B

B

G

A

A

A

61.

Վեստիբուլյար ապարատի գործառույթի խանգարում

(Н81)

ա) կայուն խիստ արտահայտված վեստիբուլյար, վեգետատիվ խանգարումներ

F

F

H

F

F

F

բ) ոչ կայուն, հազվադեպ սրացող վեստիբուլյար, վեգետատիվ խանգարումներ

E

E

H

E

E*

F

գ) վեստիբուլյար գրգռիչների նկատմամբ խիստ արտահայտված զգայունություն

B

B

H

A

A

F

62.

Կայուն խլություն, խուլհամրություն

(Н80, Н90, Н91, Н93, Н94)

ա) երկու ականջում կամ խուլհամրություն

F

F

H

F

F

F

բ) մեկ ականջում (81 և ավելի db-ի կորուստ)

E

E

H

E

E*

F

63.

Լսողության իջեցում

(H90 H91)

ա) երկու ականջի նեյրոսենսոր IV (71-90 db) աստիճանի ծանրալսություն

F

F

H

F

F

F

բ) երկու ականջի III (56-70 db) կամ II (41-55db) աստիճանի ծանրալսություն, մեկ ականջում՝ III, մյուս ականջում՝ I կամ II աստիճանի ծանրալսություն

E

E

H

E

E*

F

գ) I (26-40 db) աստիճանի ծանրալսություն երկու ականջում կամ մեկ ականջում՝ II, մյուս ականջում՝ I աստիճանի ծանրալսություն, ինչպես նաև` միակողմանի ծանրալսություն՝ II

կամ III աստիճանի

B

B

H

B

B

E*

64.

Ականջի կամ հարքթային խոռոչների բարոֆունկցիայի կայուն խանգարում

A

A

G

A

A

A

65.

Հարքթային խոռոչների քրոնիկական հիվանդություններ

(J32)

ա) պոլիպոզ կամ թարախային

E

E

H

E

E*

F

բ) ոչ թարախային, կիստոզ

A

A

G

A

A

A

66.

Խիստ արտահայտված նեխած հարբուխ (օզենա)

(J30-J35) բացի (J32)

E

E

H

E

F

F

67.

Քրոնիկական դեկոմպենսացված (թունաալերգիկ) տոնզիլիտ (J35,0)

A

A

G

A

A

A

68.

Խոսքի արատներ, ձայնագոյացման խանգարումներ

(F98.5, R47R49)

ա) խոսքային ամբողջ ապարատն ընդգրկող բարձր աստիճանի կակազություն` շնչառության խանգարումով և արտահայտված նյարդային երևույթներով, խոսքն անհասկանալի դարձնող թլվատություն

E

E

H

E

F

F

բ) խոսքը ոչ լրիվ հասկանալի դարձնող չափավոր կակազություն կամ թլվատություն

C

E

H

C

E*

F*

գ) թույլ արտահայտված կակազություն

B

B

H

A

A

B

69.

Ականջի և վերին շնչառական ուղիների սուր վնասվածքների, հիվանդությունների և վիրահատությունների հետևանքներ, երբ օրգանների գործառույթները լիովին չեն վերականգնվել, վիրահատական բուժում պահանջող դիմածնոտային շրջանի հիվանդություններ

ա) գործառույթի չափավոր արտահայտված խանգարումներով

C

D

H

C

D

F

բ) աննշան արտահայտված կամ առանց գործառույթի խանգարման

A

A

G

A

A

A

ԲԵՐԱՆԻ ԽՈՌՈՉԻ ԵՎ ԾՆՈՏՆԵՐԻ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

70.

Դիմածնոտային շրջանի հյուսվածքների և օրգանների բնածին ու ձեռքբերովի արատներ, ձևախախտումներ ու հիվանդություններ

(К07К11,К14)

ա) շնչառական, ծամելու, թքարտադրության գործառույթների խիստ արտահայտված խանգարումով

E

E

H

E

E*

F

բ) շնչառական, ծամելու, թքարտադրության գործառույթների չափավոր արտահայտված խանգարումով

B

B

G

B

B

B

գ) շնչառական կամ թքարտադրության գործառույթների աննշան արտահայտված խանգարումով

A

A

G

A

A

A

71.

Ադենտիա

ա) 10 և ավելի ատամների բացակայություն մեկ ծնոտի վրա կամ դրանց փոխարեն հանովի պրոթեզ, 8 սեղանատամի բացակայություն մեկ ծնոտի վրա, 4 սեղանատամի բացակայություն վերին ծնոտի վրա` մի կողմից և նույնքան սեղանատամների բացակայություն ստորին ծնոտի վրա` մյուս կողմից կամ դրանց փոխարեն հանովի պրոթեզ

E

E

H

A

A

A

բ) 4 և ավելի ֆրոնտալ ատամների բացակայություն մեկ ծնոտի վրա կամ երկրորդ կտրիչի, ժանիքի և առաջին փոքր աղորիքի բացակայություն (կողք կողքի), երբ հնարավոր չէ դրանց փոխարինել անշարժ պրոթեզով

A

A

H

A

A

A

72.

Ատամների, պարոդոնտի և բերանի խոռոչի լորձաթաղանթի հիվանդություններ

ա) միջին և ծանր աստիճանի տարածուն պարոդոնտիտ, ստոմատիտ, գինգիվիտ և բերանի լորձաթաղանթի, թքագեղձերի և լեզվի այլ հիվանդություններ, որոնք ընթանում են հաճախակի սրացումներով, բուժման դժվար են ենթարկվում

C

E

H

A

A

E*

բ) թեթև աստիճանի պարոդոնտիտ, ստոմատիտ, գինգիվիտ և

բերանի լորձաթաղանթի, թքագեղձերի և լեզվի այլ հիվանդություններ

A

A

G

A

A

A

գ) բազմաթիվ ատամների բարդացած ոսկրափուտ (կարիես)

C

D

H

A

A

A

73.

Դիմածնոտային շրջանի վնասվածքների, հիվանդությունների, վիրահատությունների հետևանքներ

ա) գործառույթի չափավոր արտահայտված խանգարումներով

C

D

H

C

D

E*

բ) աննշան արտահայտված կամ առանց գործառույթի խանգարման

A

A

G

A

A

A

ԱՉՔԻ ԵՎ ՆՐԱ ՀԱՎԵԼՈՒՄՆԵՐԻ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

74.

Կոպերի սերտաճում միմյանց կամ ակնագնդի հետ, որը խանգարում էաչքի շարժումներին կամ տեսողությանը, կոպերի ներանկում կամ թարթիչների աճ դեպի ակնագունդ, որը գրգռում է աչքը, աչքի գործառույթը խանգարող կոպերի արտանկում, կոպերի սպիական ձևախախտում կամ դիրքի անբավարարություն, որոնք խանգարում են եղջերաթաղանթի փակմանը, կայուն լագօֆթալմ

(H00-H02, H13,3)

ա) երկու աչքում կոպերի դիրքի խիստ արտահայտված անբավարարություն (բացի պտոզը)

F

F

H

F

F

F

բ) երկու աչքում վերին կոպերի զգալի իջեցում կամ կոպերի դիրքի այլ, խիստ արտահայտված արատներ մեկ աչքում կամ չափավոր արտաhայտված` երկու աչքում

E

E

H

E

E*

F

գ) մի աչքի վերին կոպի կայուն, չափավոր իջեցում կամ կոպերի դիրքի այլ անբավարարություն մեկ աչքում՝ վիրահատական բուժման ցուցումների բացակայության դեպքում

A

A

H

A

A

E*

75.

Խիստ արտահայտված հաճախակի սրացող խոցային բլեֆարիտներ, ինչպես նաև խրոնիկ կոնյուկտիվիտներ պտկիկների գերաճով և հյուսվածքի ենթալորձային շերտի ինֆիլտրացիայով

(H01.0, H10, H11)

ա) չբուժվող

E

E

H

E

E*

F

բ) բուժելի

A

A

H

A

A

E*

76.

Մեկ կամ երկու աչքի արցունքատար ապարատի հիվանդության պատճառով չընդհատվող արցունքահոսություն

(H04)

ա) չբուժվող

E

E

H

E

E*

F

բ) բուժելի

A

A

H

A

A

E*

77.

Ակնաշարժ մկանների հիվանդություններ, ակնագնդերի համագործակցված շարժումների խանգարումներ

(Н49-Н51)

ա) ակնագնդի շարժիչ մկանների կայուն կաթված, համագործակցված շլություն` 30 աստիճան և ավելի, կայուն դիպլոպիա

E

E

H

E

E*

F

բ) համագործակցված շլություն` 20-ից մինչև 30 աստիճան

B

B

H

B

A

A

գ) ակնագնդի հստակ արտահայտված տատանվող սպազմ

(նիստագմ), համագործակցված շլություն մինչև 20 աստիճան

A

A

H

A

A

A

78.

Տեսողության գործառույթը խախտող ծիածանաթաղանթի, եղջերաթաղանթի և աչքի այլ թաղանթների բորբոքային կամ դեգեներատիվ խրոնիկական հիվանդություններ

(H11-H21 բացի H19)

ա) երկու աչքում խիստ արտահայտված` անկախ սրացումների հաճախությունից կամ երկու աչքում չափավոր արտահայտված հաճախակի սրացումներով

F

F

H

F

F

F

բ) երկու աչքում չափավոր արտահայտված ոչ հաճախակի սրացումներով կամ չափավոր արտահայտված մեկ աչքում` հաճախակի սրացումներով կամ խիստ արտահայտված մեկ աչքում` անկախ սրացումների հաճախությունից

E

E

H

E

E*

F

գ) երկու աչքում թույլ արտահայտված` անկախ սրացումների հաճախությունից կամ չափավոր արտահայտված մեկ աչքում` ոչ հաճախակի սրացումներով

A

A

H

A

A

E*

79.

Ակոմոդացիայի սպազմ կամ կաթված

(H52)

ա) կայուն, առանց դրական արդյունքի` բուժումից հետո

E

E

H

E

E*

F

բ) բուժելի

A

A

H

A

A

E*

80.

Մեկ կամ երկու աչքի աֆակիա

(H25-H28)

F

F

H

B

B

F

81.

Բորբոքային կամ դիստրոֆիկ փոփոխություններ չառաջացնող ներակնային օտար մարմին

E

E

H

E

E*

F*

82.

Գլաուկոմա

(Н40-Н42, Q15.0)

ա) զարգացող և հետագա փուլերում երկու աչքում տարածվող

F

F

H

F

F

F

բ) նույնը` մեկ աչքում, կամ ոչ հարաճուն գլաուկոման մեկ կամ երկու աչքում

F

F

H

F

F*

F

գ) գլաուկոմայի կասկած, տրանզիտոր ներակնային հիպերտենզիա

C

D

H

C

B

F

դ) գլաուկոմայի կասկած մեկ տարի տարկետումից հետո

E

E

H

C

B

F

83.

Ցանցաթաղանթի շերտազատում որևէ բնույթի, մեկ կամ երկու աչքում

(H33)

F

F

H

F

F*

F

84.

Տեսողական նյարդի որևէ էթիոլոգիայի ապաճում և ենթաապաճում` տեսողական գործառույթի հետզհետե իջեցման դեպքում

(H46 H47)

ա) երկու աչքում

F

F

H

F

F

F

բ) մեկ աչքում

F

F

H

F

F*

F

գ) տեսողական նյարդի որևէ էթիոլոգիայի ենթաապաճում (սուբատրոֆիա)

B

B

H

B

B

F

85.

Տեսողության թուլություն, կուրություն

(Н54, Н53.5)

ա) ակնագնդի բացակայություն կամ կուրություն կամ մեկ աչքի տեսողությունը 0,05 և ցածր է, երբ մյուս աչքինը 0,4-ից

ցածր է կամ երկու աչքի տեսողությունը 0,3-ից ցածր է

F

F

H

F

F

F

բ) մեկ աչքի տեսողությունը 0,05 և ցածր է, երբ մյուս աչքի տեսողությունը 0,4 է և ավելի կամ մեկ աչքի տեսողությունը

0,3 է, երբ մյուսինը 0,3-0,06 է

E

E

H

E

E*

F

գ) մեկ աչքի տեսողությունը 0,4 է, մյուսինը 0,3-0,06 է, կամ

մեկ աչքի տեսողությունը 0,5 է և ավելի, իսկ մյուս աչքինը 0,06-0,09 է

B

B

H

B

B

F

86.

Ռեֆրակցիայի անոմալիաներ

(Н52)

ա) կարճատեսություն կամ հեռատեսություն մեկ աչքի որևէ առանցքով 12,0 D-ից ավելի կամ աստիգմատիզմ պարզ միոպիկ կամ բարդ միոպիկ կամ խառը 2 գլխավոր առանցքների միջև ռեֆրակցիայի տարբերությամբ երկու աչքում 6,0 D-ից ավելի

F

F

H

F

F

F

բ) կարճատեսություն մեկ աչքի որևէ առանցքով 6,0-12,0 D կամ հեռատեսություն մեկ աչքի որևէ առանցքով 7,5-12,0 D

E

E

H

B

B

F

գ) աստիգմատիզմ պարզ միոպիկ, բարդ միոպիկ կամ խառը` 2 գլխավոր առանցքների միջև ռեֆրակցիայի տարբերությամբ երկու աչքում 3,5-6,0 D կամ մեկ աչքում 4,0 D և ավելի: Պարզ կամ բարդ հիպերմետրոպիկ աստիգմատիզմ 2 գլխավոր առանցքների միջև ռեֆրակցիայի տարբերությամբ մեկ կամ երկու աչքում 4,5 D և ավելի

E

E

H

B

B

F

դ) կարճատեսություն մեկ կամ երկու աչքի որևէ առանցքով 5,0D կամ հեռատեսություն մեկ կամ երկու աչքի որևէ առանցքով 6.0-7,0D կամ աստիգմատիզմ պարզ միոպիկ, բարդ միոպիկ կամ խառը` 2 գլխավոր առանցքների միջև ռեֆրակցիայի տարբերությամբ երկու աչքում 3,0 D կամ մեկ աչքում 3,5 D: Պարզ կամ բարդ հիպերմետրոպիկ աստիգմատիզմ` 2 գլխավոր առանցքների միջև ռեֆրակցիայի տարբերությամբ մեկ կամ երկու աչքում 4,0 D

B

B

H

A

A

A

ե) կարճատեսություն մեկ աչքի որևէ առանցքով 5,5 D

C

E

H

A

A

A

զ) կարճատեսություն մեկ աչքի որևէ առանցքով 3,5-4,5 D կամ հեռատեսություն մեկ աչքի որևէ առանցքով 3,5-5,5 D կամ աստիգմատիզմ պարզ միոպիկ, բարդ միոպիկ կամ խառը 2 գլխավոր առանցքների միջև ռեֆրակցիայի տարբերությամբ երկու աչքում 2,0-2,5 D կամ մեկ աչքում 2,0-3,0 D կամ պարզ կամ բարդ հիպերմետրոպիկ աստիգմատիզմ 2 գլխավոր առանցքների միջև` ռեֆրակցիայի տարբերությամբ մեկ կամ երկու աչքում 2,0-3,5 D

A

A

H

A

A

A

87.

Դիխրոմազիա A կամ B տիպերի, անոմալ տրիխրոմազիա

(H53,5)

A

A

H

A

A

E*

88.

Աչքի գործառույթի ժամանակավոր խանգարումներ

C

D

H

C

D

D

ՄԱՇԿԻ, ԵՆԹԱՄԱՇԿԱՅԻՆ ԲՋՋԱՆՔԻ, ԼՈՐՁԱԹԱՂԱՆԹՆԵՐԻ ԵՎ ՄԱՇԿԻ ՀԱՎԵԼՈՒՄՆԵՐԻ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

(L00-L99, Q80-Q82)

89.

Մաշկի քրոնիկական` բուժմանը դժվար ենթարկվող կամ չբուժվող հիվանդություններ

ա) խրոնիկական չբուժվող, ծանր ընթացող մաշկային

հիվանդություններ

F

F

H

F

F

F

բ) բազմաօջախային, տարածուն, բարդություններով ընթացող բուժման դժվար ենթարկվող մաշկային հիվանդություններ

E

E

H

E

E*

F

գ) օջախային, սահմանափակ կամ լայնածավալ օջախներով, առանց բարդությունների մաշկային հիվանդություններ

C

D

H

C

D

D

դ) սահմանափակ օջախներով մաշկային հիվանդություններ նվազման փուլում

B

B

H

A

A

E*

90.

Մաշկի նորագոյացություններ

(D22, D23, C43, C44, Q82,5, I78.1)

ա) խոշոր, մելանոմավտանգ, ակռալ խալեր, մելանոմա, բազալբջջային քաղցկեղ, տափակբջջային քաղցկեղ և այլն

F

F

H

F

F*

F

բ) մաշկի չափսերով փոքր և/կամ վտանգ չներկայացնող նորագոյացություններ

B

B

G

A

A

E*

91.

Բուժելի մաշկային հիվանդություններ.

(B02, B35, B36, B37, B55.1, B85, B86, L08.0, L23)

C

D

H

C

D

D

92.

Բոր (ընտանիքի անդամներ)

(А30)

F

F

H

F

F

F

ՍԵՌԱԿԱՆ ՃԱՆԱՊԱՐՀՈՎ ՓՈԽԱՆՑՎՈՂ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

Սեռավարակներ

93.

Միզուկաբորբեր (սեռավարակներ), սրածայր կոնդիլոմա

(А54А64)

C

A

H

A

A

A

94.

Սիֆիլիս

(А50, А 53)

ա) երրորդային, նյարդային և ընդերային, բնածին

E

E

H

E

E

F

բ) առաջնային, երկրորդային, վաղ գաղտնի, ուշացած գաղտնի, շճակայուն (սեռորեզիստենտ) սիֆիլիս

C

D

H

C

D

D

95.

ՄԻԱՎ, ՁԻԱՎ (B20-B24)

F

F

H

F

F

F

ԿԱՆԱՑԻ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

96.

Սեռական օրգանների ինֆանտիլիզմ (թերզարգացում) ընդհանուր ֆիզիկական բավարար զարգացումով՝ առանց ձվարանների ֆունկցիայի խանգարման

-

-

G

-

A

A

97.

Միզասեռական և աղիքասեռական խուղակներ

-

-

H

-

E*

F

98.

Կանացի սեռական օրգանների արտանկում կամ շեքի լրիվ

պատռվածք՝ սեղմիչի ամբողջականության խախտումով

-

-

H

-

E*

F

99.

Կանացի սեռական օրգանների իջեցում

-

-

H

-

E*

F

100.

Սեռական ֆունկցիայի խանգարումով ուղեկցվող բորբոքային (առաջնային) և հետվիրահատական (երկրորդային) բնույթի արգանդի և դրա հավելումների, կոնքի որովայնամզի և բջջանքի քրոնիկական հիվանդություններ՝

անատոմիական դասավորվածության խախտումով

-

-

H

-

E*

F

101.

Արգանդի, փողերի, ձվարանների, կոնքի որովայնամզի և բջջանքի սուր բորբոքային հիվանդություններ

-

-

H

-

D

D

102.

Արգանդի վզիկի էրոզիա, ցերվիցիտներ, էնդոցերվիցիտներ և դրանց զուգակցում

-

-

H

-

D

D

103.

Ձվարանային դաշտանային ֆունկցիայի կայուն խանգարումներ (ամենորեա, մենորագիա, մետրորագիա, հիպոմենորեա, ալգիդոսմենորեա)

-

-

H

-

E*

F*

(ցանկը փոփ. 01.06.23 N 899-Ն)

1. «*» հաշվի առնելով զորամասի (կառուցվածքային ստորաբաժանման) հրամանատարի (պետի) կողմից տրված բնութագիրը և փորձաքննվողի՝ ծառայությունը շարունակելու անձնական ցանկությունը, ինչպես նաև զինծառայողի հիվանդության բնույթը, ծառայության առանձնահատկությունները, փորձը և փաստացի աշխատունակությունը կարող է անհատապես կայացվել որոշում` «սահմանափակումով պիտանի է զինվորական ծառայության համար»։

2. «**» (ա) սյունակները՝ ըստ փորձաքննվող անձանց կարգավիճակի և (բ) եզրակացությունների տեսակները՝ լատինական տառերով:

(ա)

I սյունակ

● զինվորական հաշվառման ենթակա քաղաքացիներ

● սահմանված ժամկետում հաշվառման չկանգնած զորակոչային տարիքի քաղաքացիներ

● պարտադիր զինվորական ծառայության շարքային կազմի զորակոչի ենթակա քաղաքացիներ

● «Զինվորական ծառայության և զինծառայողի կարգավիճակի մասին» օրենքի 23-րդ հոդվածի 2-րդ և 3-րդ մասերի համաձայն պարտադիր զինվորական ծառայությունից ազատված և պահեստազորում հաշվառված քաղաքացիներ

● զինվորական ծառայության ընթացքում առողջական վիճակի պատճառով ոչ պիտանի ճանաչված և օրենքի 29-րդ հոդվածի 4-րդ մասի համաձայն շարքային կազմի պարտադիր զինվորական ծառայությունից արձակված և պահեստազորում հաշվառված քաղաքացիներ

● ՌՈՒՀ-երում (ԲՈՒՀ-երում) ուսանելու համար ոչ պիտանի ճանաչված կուրսանտներ (սպայական կոչում չունեցող ունկնդիրներ, ուսանողներ)

II սյունակ

պարտադիր զինվորական ծառայության շարքային և կրտսեր ենթասպայական կազմերի զինծառայողներ

III սյունակի

● ՌՈՒՀ-երում ուսանելու համար դիմած քաղաքացիներ

● բարձրագույն ուսումնական հաստատություններում բակալավրի կամ դիպլոմավորված մասնագետի կամ ինտեգրացված կրթական ծրագրով առկա ուսուցմամբ սովորելու համար դիմած քաղաքացիներ

● Պաշտպանության նախարարության հետ ուսումնառության ընթացքում զինվորական պատրաստություն անցնելու և ուսումնառության ավարտից հետո Պաշտպանության նախարարության կողմից նշված վայրում և պայմաններով զինվորական ծառայություն անցնելու քաղաքացիաիրավական բնույթի պայմանագիր կնքելու համար դիմած քաղաքացիներ

IV սյունակ

● պահեստազորի սպայական կազմի պարտադիր զինվորական ծառայության զորակոչի ենթակա քաղաքացիներ

● «Զինվորական ծառայության և զինծառայողի կարգավիճակի մասին» օրենքի 23-րդ հոդվածի 6-րդ և 7-րդ մասերի համաձայն պարտադիր զինվորական ծառայությունից ազատված և պահեստազորում հաշվառված, ինչպես նաև զինվորական ծառայության ընթացքում առողջական վիճակի պատճառով ոչ պիտանի ճանաչված և օրենքի 29-րդ հոդվածի 4-րդ մասի համաձայն պահեստազորի սպայական կազմի պարտադիր զինվորական ծառայությունից արձակված և պահեստազորում հաշվառված քաղաքացիներ

● Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության նախարարության հետ ուսումնառության ընթացքում զինվորական պատրաստություն անցնելու և ուսումնառության ավարտից հետո Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության նախարարության կողմից նշված վայրում և պայմաններով զինվորական ծառայություն անցնելու քաղաքացիաիրավական բնույթի պայմանագիր կնքած քաղաքացիներ

V սյունակ

● բոլոր կազմերի պայմանագրային զինվորական ծառայություն անցնելու համար դիմած քաղաքացիներ

● բոլոր կազմերի պայմանագրային զինծառայողներ

● պահեստազորի սպայական կազմի պարտադիր զինվորական ծառայության զինծառայողներ

● ՌՈՒՀ-երի կուրսանտները (սպայական կոչում չունեցող ունկնդիրներ, ուսանողներ), բարձրագույն ուսումնական հաստատություններում բակալավրի կամ դիպլոմավորված մասնագետի կամ ինտեգրացված կրթական ծրագրով առկա ուսուցմամբ սովորողներ

● վարժական հավաքների ներգրավվող քաղաքացիներ

● զորահավաքային զորակոչի ենթակա քաղաքացիներ

VI սյունակ

ՌՆ, ԻՃ այլ աղբյուրների, ՀՎԲՄ, ԷՄԴ ստեղծող սարքերի հետ աշխատող զինծառայողներ և այդպիսի աշխատանքի ընդունվողներ

(բ)

A. պիտանի է զինվորական ծառայության համար,

B. սահմանափակումով պիտանի է զինվորական ծառայության համար,

C. կարիք ունի բուժման,

D. կարիք ունի ծառայողական պարտականություններից մասնակի ազատման` մինչև 15 օր ժամկետով կամ արձակուրդ հիվանդության պատճառով (վերականգնողական),

E. ժամանակավորապես ոչ պիտանի է զինվորական ծառայության համար,

F. ոչ պիտանի է զինվորական ծառայության համար,

G. պիտանի է ռազմաուսումնական հաստատությունում ուսանելու համար,

H. ոչ պիտանի է ռազմաուսումնական հաստատությունում ուսանելու համար,

I. ենթակա է կանչվելու վարժական հավաքի,

J. ենթակա չէ կանչվելու վարժական հավաք:

Ախտորոշում և փորձաքննական եզրակացության տալու ժամանակ ՀՄԴ ծածկագիրը և լատինական տառը նշելը պարտադիր չէ: Վարժական հավաքներին ներգրավվող քաղաքացիների փորձաքննության ժամանակ V սյունակում նշված A և B տառերը համապատասխանում են I տառին, իսկ D, E և F տառերը համապատասխանում են J տառին:

(2-րդ կետը լրաց., փոփ. 01.06.23 N 899-Ն)

ՀՈԳԵԿԱՆ ԵՎ ՎԱՐՔԱՅԻՆ ԽԱՆԳԱՐՈՒՄՆԵՐ, ՀՈԳԵԲԱՆԱԿԱՆ ԱՌԱՆՁՆԱՀԱՏԿՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

Հոդված 1. «Ա» կետին են վերաբերում մտավոր հետամնացության (սակավամտության) բոլոր տեսակները: Ինտելեկտի (բանականության) բացահայտ արատների դեպքում, անկախ վարքի խանգարման առկայությունից, զորակոչիկների զինվորական ծառայության պիտանիության հարցը կարող է լուծվել առանց նրանց բուժհիմնարկներ ուղեգրելու:

Թեթև արտահայտված կամ սահմանային մտավոր հետամնացությունների, ինչպես նաև չճշտված մտավոր հետամնացությունների դեպքում` անկախ վարքի և հարմարվողականության խնդիրների առկայությունից, զորակոչիկների ստացիոնար հետազոտությունը պարտադիր է:

Քրոմոսոմների ախտահարում ունեցող անձինք փորձաքննվում են համապատասխան հոդվածների համաձայն:

«Բ» կետին են վերաբերում ուսուցանման և գրագիտության հետ կապված խնդիրները: V սյունակով փորձաքննելիս (միայն շարքային կազմի պայմանագրային զինծառայողների, վարժական հավաքներին ներգրավվող քաղաքացիների փորձաքննության ժամանակ), սոցմանկավարժական բարձիթող վիճակների, նախկինում արձանագրված մտավոր թերնորմալության և աննշան ինտելեկտուալ թերզարգացման որոշ տարատեսակների դեպքում կարող են անհատապես ճանաչվել սահմանափակումով պիտանի՝ հաշվի առնելով ինչպես հարմարվողական ունակությունների մակարդակը, այնպես էլ ժամկետային զինծառայության ընթացքում դրսևորած դրական վարքագիծը, բարձր կատարողականությունը, առկա նվազագույն գիտելիքների շեմը, կենսափորձի և սոցիալական ադապտացիայի մակարդակը:

Հոդված 2. Ներառում է օրգանական հոգեկան խանգարումները: Ախտորոշման համար չափանիշ են գլխուղեղի օրգանական բնույթի ախտահարման նշանները՝ ըստ անամնեզի և օբյեկտիվ տվյալների, ինչպես նաև հոգեախտաբանական նշանները, նյարդաբանական ախտանշանները, հարկլինիկական տվյալները: Կլինիկական ախտորոշման համար էական նշանակություն ունեն նաև բժշկական փաստաթղթերի առկայությունը և անձնական գործի ուսումնասիրությունը:

«Ա» կետին են վերաբերում խիստ արտահայտված, ձգձգվող փսիխոտիկ, կայուն ինտելեկտուալ-մնեստիկ խանգարումները, անձնային խանգարումները՝ պսիխոօրգանական բնույթի կամ չափավոր արտահայտված ասթենիկ, աֆեկտիվ դիսոցիատիվ, ճանաչողական և այլ օրգանական գենեզի խանգարումները:

«Բ» կետին են վերաբերվում բուժում պահանջող անցողիկ կարճատև, փսիխոտիկ և ոչ փսիխոտիկ օրգանական բնույթի խանգարումները: Զորակոչիկներն ուղեգրվում են ստացիոնար հետազոտման և բուժման, իսկ զինծառայողներին ստացիոնար բուժումից հետո տրվում է ծառայողական պարտականություններից մասնակի ազատում կամ արձակուրդ (վերականգնողական), վերջնական փորձաքննվում են ըստ առողջական վիճակի, կախված բուժման ելքից: Զորակոչիկները երկրորդ տարկետումից չեն օգտվում և փորձաքննվում են «գ» կետով, եթե տարկետումից կամ բուժումից հետո անցել է մեկ տարի և առկա է բուժման դրական արդյունքը հաստատող ստացիոնար հետազոտման ակտ:

«Գ» կետին են վերաբերում անցողիկ, կարճատև, փսիխոտիկ և ոչ փսիխոտիկ օրգանական բնույթի խանգարումները՝ բարենպաստ ընթացքով, որոնք բուժումից հետո ավարտվում են թեթև ասթենիկ վիճակով:

«Դ» կետին են վերաբերում լիարժեք բուժումից հետո` առանց մնացորդային երևույթների՝ կայուն լավացմամբ ավարտված օրգանական հոգեկան խանգարումները։

Հոդված 3. Ներառում է շիզոֆրենիան՝ անկախ ձևից, ընթացքից և ելքից, ինչպես նաև քրոնիկական զառանցանքային, շիզոաֆեկտիվ և շիզոտիպային խանգարումները:

Հոդված 4. «Ա» կետին են վերաբերում հաճախակի կրկնվող, կարճատև ռեմիսիաներով ընթացող աֆեկտիվ խանգարումները (երկբևեռ աֆեկտիվ խանգարումներ, հետադարձ դեպրեսիվ խանգարումներ), երկարատև ռեմիսիայով ընթացող աֆեկտիվ խանգարումները, ծանր մանիակալ և դեպրեսիվ էպիզոդները` փսիխոտիկ խանգարումներով, չափավոր դեպրեսիվ էպիզոդները` ձգձգվող ընթացքով, տրամադրության քրոնիկական խանգարումները։ Ախտորոշման չափանիշներն են օբյեկտիվ անամնեստիկ տվյալները, նախկին էպիզոդը հաստատող բժշկական փաստաթղթերի առկայությունը, կլինիկական պատկերը և ստացած դեղորայքային բուժման նվազ արդյունավետությունը:

«Բ» կետին են վերաբերում թեթև արտահայտված մանիակալ և դեպրեսիվ էպիզոդները, հիպոմանիակալ և մանիակալ էպիզոդները` առանց փսիխոզի: Զինծառայողները բուժումից և արձակուրդից հետո, ռեմիսիայի բացակայության դեպքում ենթակա են փորձաքննության «ա» կետով:

«Գ» կետին են վերաբերվում տարած թեթև արտահայտված մանիակալ և դեպրեսիվ էպիզոդները, հիպոմանիակալ և մանիակալ էպիզոդները` առանց պսիխոզի, բուժումից և կայուն լավացումից հետո:

Հոդված 5. Ներառում է պարանոիդ և պոլիմորֆ ռեակցիաները, փսիխոգեն պարանոիդ փսիխոզները, ռեակտիվ փսիխոզները, զառանցանքային բռնկումները և այլն:

«Ա» կետին են վերաբերում ձգձգվող ընթացքով, երկարատև բուժման ֆոնի վրա ռեմիսիայի բացակայությամբ ընթացող վիճակները:

«Բ» կետին են վերաբերում կարճատև և բարենպաստ ընթացքով դեպքերը՝ բուժում կամ դիտարկում պահանջող:

«Գ» կետին են վերաբերում կարճատև ընթացքով և բարենպաստ ելքով վիճակները՝ բուժումից հետո, որոնք ավարտվում են թեթև ասթենիզացիայով կամ լավացմամբ:

Հոդված 6. Ներառում է տարբեր էկզոգեն ծագման (բացառությամբ` հոգեակտիվ նյութերի գործածման) և ԿՆՀ ախտահարումով ուղեկցվող ինֆեկցիաների /վիրուսային, բակտերիալ, ՄԻԱՎ և այլն/, տարաբնույթ տոքսիկ նյութերով թունավորումների /ինտոքսիկացիաների/, սոմատիկ հիվանդությունների հետևանքով առաջացած խանգարումները, ինչպես նաև ֆիզիոլոգիական խանգարումներով և ֆիզիկական գործոններով պայմանավորված վարքային համախտանիշների գերակշիռ մեծամասնությունը: Ախտորոշման չափանիշներն են փաստարկված և օբյեկտիվ տվյալները՝ ինտոքսիկացիաների, ինֆեկցիաների, սոմատիկ հիվանդությունների և խանգարումների վերաբերյալ՝ հաստատվող հարկլինիկական հետազոտությունների արդյունքներով, հոգեախտաբանական նշանների առկայությունը:

«Ա» կետին են վերաբերում արտահայտված երկարատև փսիխոտիկ խանգարումներով և անձի փոփոխություններով ընթացող վիճակները, չափավոր արտահայտված կամ կրկնվող փսիխոտիկ և ոչ փսիխոտիկ խանգարումները, որոնք կարող են առաջացնել անձի ախտաբանական փոփոխություններ կամ երկարատև ասթենիկ վիճակ:

«Բ» կետին են վերաբերում թեթև արտահայտված կարճատև փսիխոտիկ և ոչ փսիխոտիկ խանգարումները՝ բուժում կամ դիտարկում պահանջող:

«Գ» կետին են վերաբերում թեթև արտահայտված կարճատև փսիխոտիկ և ոչ փսիխոտիկ խանգարումները, որոնք ավարտվում են լավացումով կամ թեթև ասթենիզացիայով:

Հոդված 7. Ներառում է նևրոտիկ, դիսոցիացված, սոմատոֆորմ խանգարումները, հիստերիկ պսիխոզները, անձի նևրոտիկ զարգացումը, քրոնիկական հետտրավմատիկ խանգարումները, հետվնասվածքային սթրեսային խանգարումները, սուր սթրեսային ռեակցիաները և վիճակները, հարմարվողականության խանգարումները:

«Ա» կետին են վերաբերում կայուն հիվանդագին արտահայտություններով, հաճախակի դեկոմպենսացիաներով, բուժմանը դժվար ենթարկվող վիճակները:

«Բ» կետին են վերաբերում չափավոր արտահայտված հիվանդագին արտահայտություններով, սակայն բարենպաստ ելքով և կոմպենսացիայով ընթացող վիճակները` բուժումից հետո:

«Գ» կետին են վերաբերում բուժմանը ենթարկվող և լավացումով ավարտվող թեթև և կարճատև արտահայտություններով հոգեկան գործունեության խանգարումները (օբսեսիվ, կոմպուլսիվ, ֆոբիկ, հիստերիկ բնույթի): Այս կետին կարող են վերաբերել նաև բնավորության գծերի կամ անձի շեշտվածության առանձին դեպքերը՝ որպես ռիսկի խումբ, որոնց դեպքում սոցիալական և հոգեբանական անբարենպաստ պայմաններում առկա է տարատեսակ հակազդումների հակվածություն:

«Ե» կետին են վերաբերում տարած ոչ ախտաբանական բնույթի թեթև և կարճատև հոգեկան գործունեության խանգարումները (հուզական և վեգետատիվ), որոնք ենթարկվել են բուժման և ավարտվել են առողջացումով:

(7-րդ հոդվածը փոփ. 01.06.23 N 899-Ն)

Հոդված 8. Ներառում է արտահայտված, կոմպենսացիայի չենթարկվող հասուն անձի և մեծահասակի վարքային խանգարումները, դեկոմպենսացիաներով կամ կոմպենսացված անձի խանգարումները։ Այս հոդվածով են փորձաքննվում նաև սեռական նույնացման, նախընտրության, զարգացման և կողմնորոշման հետ կապված հոգեբանական և վարքային խանգարումների գերակշիռ մեծամասնությունը։

Սեռական կողմնորոշման այն ձևերը, որոնք չեն հանդիսանում հոգեբանական և վարքային խանգարումներ կամ չեն զուգակցվում դրանցով, խոչընդոտ չեն զինվորական ծառայության համար։

(8-րդ հոդվածը փոփ. 01.06.23 N 899-Ն)

Հոդված 9. Ներառում է հոգեկան և վարքային խանգարումները՝ հոգեակտիվ նյութերի գործածման հետևանքով, այդ թվում` սուր թունավորում, գործածում` վնասակար հետևանքով, դադարեցման վիճակ, դադարեցման վիճակ` դելիրիումով, փսիխոտիկ խանգարումներով, ամնեստիկ համախտանիշ, մնացորդային փսիխոտիկ, հոգեկան և վարքային այլ խանգարումներ:

«Ա» կետին են վերաբերում քրոնիկական փսիխոտիկ խանգարումները՝ անձի արտահայտված փոփոխություններով և ինտելեկտուալ-մնեստիկ խանգարումներով՝ հոգեակտիվ նյութերի գործածման հետևանքով:

«Բ» կետին են վերաբերում չափավոր կամ թեթև արտահայտված փոփոխություններով, կախվածության համախտանիշով, դադարեցման վիճակներով, վնասակար հետևանքներով (սոմատիկ և հոգեկան) և այլ բարդություններով ընթացող սուր փսիխոտիկ խանգարումները, որոնք առաջացել են հոգեակտիվ նյութերի գործածման հետևանքով:

«Գ» կետին է վերաբերում հոգեակտիվ նյութերի չարաշահումը (առանց կախվածության համախտանիշի)՝ կրկնակի օգտագործումը, որը զուգորդվել է հոգեկան և ֆիզիկական հետևանքներով: Փորձաքննությունը կատարվում է բուժումից հետո:

«Դ» կետին են վերաբերում հոգեակտիվ նյութերի էպիզոդիկ գործածումը, որը չի առաջացնում հոգեկան և ֆիզիկական հետևանքներ (առանց ախտանշանների), տարած եզակի սուր թունավորումը՝ բուժումից հետո։

ՆՅԱՐԴԱՅԻՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳԻ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ԵՎ ՎՆԱՍՎԱԾՔՆԵՐԻ ՀԵՏԵՎԱՆՔՆԵՐ

Հոդված 10. Ներառում է առաջնային և երկրորդային գեներալիզացված էպիլեպսիան՝ մեծ և փոքր նոպաներով, հոգեկան համարժեքներով կամ անձի յուրահատուկ փոփոխություններով: Կատարվում է առնվազն 2 ԷՈւԳ հետազոտություն, անհրաժեշտության դեպքում անցկացվում են պրովոկացիոն թեստեր: Ցնցումներով ուղեկցվող և առանց ցնցումների նոպաներն արձանագրում է բժշկական անձնակազմը:

Վերջնական ախտորոշման համար անհրաժեշտության դեպքում իրականացվում է երկարատև ԷՈւԳ-մոնիթորինգ, ինչպես նաև՝ գիշերային ԷՈւԳ-գրանցում:

Ախտանշանային (սիմպտոմատիկ) էպիլեպսիայի և հանկարծակի առաջացող մոլուցքի այլ ձևերի (կատալեպսիա (փայտացում) և այլն) փորձաքննությունը կատարվում է հիմնական հիվանդությամբ:

Էպիլեպսիայի կլինիկական նկարագիրը վերլուծելիս անհրաժեշտ է անցկացնել էպիլեպսիայի նոպաների տարբերակված ախտորոշում: Առանձին դեպքերում օգտակար կարող են լինել նոպայի վերաբերյալ տեսանյութերը, այնպիսի փաստաթղթերի առկայությունը, որոնք ստորագրել են ոչ բժշկական անձնակազմի պաշտոնատար անձինք և հաստատել են համապատասխան հրամանատարները (պետերը), եթե դրանցում նկարագրված բռնկումը և հետբռնկումային վիճակը հիմք են այն որակելու որպես էպիլեպսիա: Կասկածահարույց դեպքերում հարցում է կատարվում ըստ բնակության, ուսման, աշխատանքի, ծառայության վայրի:

Եթե ստացիոնար հետազոտության ժամանակ էպիլեպսիայի ախտորոշումը հաստատվում է, ապա փորձաքննությունն անցկացվում է «ա» կամ «բ» կետի համաձայն:

Հաճախակի նոպաների (տարին` 5 անգամ և ավելի) կամ ջղաձգային նոպաների հոգեկան համարժեքների, ինչպես նաև հոգեկան խանգարումների խորացման դեպքում փորձաքննությունն անցկացվում է «ա» կետի համաձայն:

Առանց անձի` էպիլեպսիային բնորոշ թեթև արտահայտված փոփոխությունների, հազվադեպ նոպաների (տարին ոչ ավելի, քան 4 անգամ) դեպքում զինվորական ծառայության համար պիտանիությունը որոշվում է ըստ «բ» կետի:

Երբ քաղաքացիական բժշկական (բուժկանխարգելիչ) կամ ռազմաբժշկական հաստատությունների փաստաթղթերով հաստատվում է, որ անցյալում եղել է էպիլեպսիա, բայց դեղադադարից հետո վերջին 3 տարվա ընթացքում չի կրկնվել, և զորակոչի ժամանակ ստացիոնար հետազոտման պայմաններում էլեկտրաէնցեֆալոգրաֆիկ ախտաբանական փոփոխություններ չի գրանցել ինչպես հանգստի, այնպես էլ ֆոտոստիմուլյացիայի կամ հիպերվենտիլյացիոն թեստի ընթացքում՝ առանց հակաէպիլեպտիկ դեղամիջոցների ընդունման, ապա ըստ I և II սյունակների փորձաքննվող անձինք սույն հոդվածի «գ» կետով ճանաչվում են սահմանափակումով պիտանի զինվորական ծառայության համար:

Գիշերաշրջիկության (սոմնամբուլիզմ) հետազոտությունը իրականացվում է նյարդաբանական բաժանմունքում, դիտարկվում և արձանագրվում է բժշկական անձնակազմի կողմից, անհրաժեշտության դեպքում կատարվում է նաև ԷՈւԳ տեսամոնիտորինգ։ Եթե գիշերաշրջիկությունը հաստատվում է, ապա կիրառվում է «բ» կետը, իսկ եթե չկան հաստատող փաստաթղթեր և ախտորոշվում է ըստ անամնեզի, ապա կիրառվում է «գ» կետը:

«Գ» կետով է փորձաքննվում գիշերախոսությունը։

(10-րդ հոդվածը փոփ. 01.06.23 N 899-Ն)

Հոդված 11. Կիրառվում է գլխուղեղի և ողնուղեղի անոթային հիվանդությունների բոլոր տեսակների դեպքում, վասկուլիտ, անոթային մալֆորմացիաներ, զարկերակային անևրիզմներ, անոթների ստենոզներ ու օկլյուզիաներ և այլն, որոնք ուղեկցվում են ուղեղի արյան շրջանառության սուր, կրկնվող և երկարատև խանգարումներով (իշեմիկ, արյունազեղումային և խառը տիպի կաթվածներ ու անցողիկ խանգարումներ, զարգացող դիսցիրկուլյատոր էնցեֆալոմիելոպաթիաներ, ինչպես նաև ողնուղեղի արյան շրջանառության խանգարումներ և այլն):

«Ա» կետին են վերաբերում անոթային մալֆորմացիաները, կրկնվող կաթվածները, նյարդային համակարգի գործառույթների ծանր և կայուն խանգարումները, որոնք առաջանում են գլխուղեղի կամ ողնուղեղի արյան շրջանառության սուր խանգարումների, ինչպես նաև ուղեղի արյան շրջանառության III աստիճանի քրոնիկական անբավարարության (հեմիպլեգիա, խոր հեմիպարեզ, մոնոպարեզ, խոսքի, հիշողության, մտածողության խանգարումներ, պարկինսոնիզմ, կոնքի օրգանների գործառույթների խանգարումներ և այլն) հետևանքով:

«Բ» կետին են վերաբերում անոթային հիվանդությունների՝ բարեհաջող ընթացք ունեցող և չափավոր օջախային ախտահարմամբ արտահայտված ձևերը: Այս կետին են վերաբերում նաև ուղեղի աթերոսկլերոզի ժամանակ ուղեղի անոթային II աստիճանի քրոնիկական անբավարարության երևույթները (գլխացավ, գլխապտույտ, քնի խանգարում, ուշագնացություն, աշխատունակության անկում, հուզակամային խանգարումներ, ԿՆՀ առանձին կայուն օրգանական նշանների առկայության դեպքում՝ հստակ դեֆիցիտ և այլն): Այս կետին են վերաբերում նաև զարկերակային հիպերտենզիայի ժամանակ ուղեղի արյան շրջանառության խանգարումները, ինչպես նաև ուղեղի արյան շրջանառության անցողիկ խանգարումները, գիտակցության կարճատև կորստով ուղեկցվող և սինկոպալ վիճակները: Գլխուղեղի և ողնուղեղի անոթների ստենոզների, հիպոպլազիաների, ապլազիաների դեպքում փորձաքննությունը իրականացվում է ելնելով արյան շրջանառության և գործառույթների խանգարման աստիճանից՝ դոպլերոգրաֆիկ և անհրաժեշտության դեպքում՝ անգիոգրաֆիկ հետազոտությունների արդյունքներով՝ «բ» կամ «գ» կետով:

Բացառիկ դեպքերում ՀՀ ՊՆ կենտրոնական ապարատում ծառայող սպաները, ՌՈՒ-Հերի պրոֆեսորադասախոսական կազմը չափավոր արտահայտված հեմիպարեզի (առանց տեսողության, խոսքի, հոգեկան խանգարումների, էպիլեպսիայի բռնկումների, պարկինսոնիզմի երևույթների) առկայության դեպքում կարող են ճանաչվել սահմանափակումով պիտանի զինվորական ծառայության համար՝ հաշվի առնելով ձեռք բերած փորձը, հրամանատարության կարծիքը:

Ուղեղի արյան շրջանառության անցողիկ խանգարումներով տառապող հինգերորդ սյունակով փորձաքննվողների վերաբերյալ փորձաքննական եզրակացությունը կայացվում է՝ նկատի ունենալով հիվանդության բնույթը և ծանրության աստիճանը:

Կրկնվող սուբարախնոիդալ արյունազեղումների (անկախ պատճառից), գլխուղեղի անոթների զարկերակային լայնացման (անևրիզմի) դեպքում, եթե այն ուղեղի արյան շրջանառության խանգարման կամ էպիլեպսիայի նոպաների պատճառ է դառնում, փորձաքննությունն իրականացվում է համաձայն «ա» կետի:

V սյունակով փորձաքննությունն իրականացվում է համաձայն «ա» կամ «բ» կետի՝ հաշվի առնելով գլխուղեղի անոթների անևրիզմի պատճառով վիրահատված անձանց վիրահատության արմատականությունը, արդյունավետությունը, գանգի ոսկրային դեֆեկտի հետվիրահատական մեծությունը, խանգարված գործառույթների վերականգնման ընթացքը:

I, II և III սյունակներով առաջնային (ոչ վնասվածքային) սուբարախնոիդալ արյունազեղումներից հետո (ախտորոշման ստույգ հաստատման դեպքում) փորձաքննությունն իրականացվում է ըստ «ա» կամ «բ» կետի՝ հաշվի առնելով նյարդային համակարգի գործառույթների խանգարման աստիճանը:

Միգրենի բոլոր տեսակները՝ հաստատված ստացիոնար դիտարկումներով և կլինիկական դրսևորումներով ամսվա մեջ երկու գրոհի արձանագրման դեպքում (I, II և III սյունակներով փորձաքննվողների համար՝ տվյալ զորակոչի ընթացքում), փորձաքննվում են «բ» կետով (անհրաժեշտ է կատարել ակնահատակի զննություն, ուղեղի անոթների դոպլերոգրաֆիա, ԷՈւԳ)։ Այն դեպքերում, երբ միգրենի գրոհը չի արձանագրվում կլինիկական դիտարկման ընթացքում, ապա ախտորոշվում է միգրեն՝ ըստ անամնեզի, և փորձաքննվում է «գ» կետով։

«Բ» կետով փորձաքննվում նաև խիստ կամ չափավոր արտահայտված իդիոպաթիկ վեգետատիվ նեյրոպաթիաները (G90.00), որոնք արտահայտվում են վեգետոանոթային պարոքսիզմներով՝ ամիսը առնվազն մեկ անգամ կամ ուղեկցվում են գիտակցության կարճատև կորստով (սինկոպե), և վեգետատիվ խանգարումներով՝ անհրաժեշտ է կատարել նեյրոօֆթալմոլոգի զննություն, ուղեղի անոթների դոպլերոգրաֆիա: Թեթև արտահայտված իդիոպաթիկ վեգետատիվ նեյրոպաթիան փորձաքննվում է «գ» կետով: Չափավոր արտահայտված առաջին անգամ ախտորոշված իդիոպաթիկ վեգետատիվ նեյրոպաթիան, երբ գործիքային հետազոտությունների արդյունքում առկա են փոփոխություններ, փորձաքննվում է «դ» կետով, տրվում է բուժման համար տարկետում:

«Դ» կետին են վերաբերում միգրենի այն դեպքերը, երբ բուժման վերաբերյալ նախկինում հավաստող փաստաթղթեր առկա չեն, արձանագրված է մեկ նոպա և անհրաժեշտ է ստացիոնար դիտարկում գրոհների կլինիկական արձանագրման կամ ժխտման նպատակով: Այս կետին են վերաբերում նաև V սյունակով փորձաքննվողների՝ ուղեղի արյան շրջանառության սուր խանգարման դեպքերը, եթե ԿՆՀ ֆունկցիաները լիովին վերականգնվել են:

(11-րդ հոդվածը փոփ. 01.06.23 N 899-Ն)

Հոդված 12. Ներառում է գլխուղեղի, ողնուղեղի, ուղեղի թաղանթի ինչպես առաջնային (վարակիչ), այնպես էլ երկրորդային բնույթի, շփման կամ արյան միջոցով տարածվող բորբոքային հիվանդությունները (էնցեֆալիտներ, էնցեֆալոմիելիտներ, լեյկոէնցեֆալիտներ, մենինգոէնցեֆալոմիելիտներ, աուտոիմուն էնցեֆալիտներ, մենինգիտներ), առաջնային (Գիյեն-Բարե) և երկրորդային պոլինևրիտները, պոլիոմիելիտը, միելիտը, տզից և մոծակից առաջացած տրանսմիսիոն էնցեֆալիտները և այլն, ինչպես նաև` սիֆիլիսի, արյան հիվանդությունների, ինտոքսիկացիաների ժամանակ նյարդային համակարգի ախտահարումները:

«Ա» կետին են վերաբերում նյարդային համակարգի գործառույթների խիստ արտահայտված խանգարումները, որոնք առաջացել են վերոհիշյալ հիվանդությունների հետևանքով:

«Բ» կետին են վերաբերում հիվանդությունների դանդաղ ընթացող քրոնիկական ձևերը, որոնք արտահայտվում է մնացորդային երևույթներով` ԿՆՀ-ի գործառույթների չափավոր արտահայտված խանգարումներով, ներգանգային ճնշման բարձրացումով, ինչպես նաև գլխուղեղի 0.6 սմ և ավելի գլիոզի օջախները կամ պերիֆերիկ նյարդային համակարգի չափավոր արտահայտված խանգարումները:

«Գ» կետին են վերաբերում նեյրովարակներից և նյարդային համակարգի ախտահարումով ուղեկցվող ինտոքսիկացիաներից հետո առաջացած վիճակները, որոնց ելքը բուժումն ավարտելուց հետո լիակատար առողջացումն է կամ ԿՆՀ-ի գործառույթների թեթև խանգարումները:

Մենինգակոկային վարակ տարած զորակոչիկներին տրվում է տարկետում մեկ տարի ժամկետով, եթե բուժման ավարտից չի անցել մեկ տարի: Տարկետման ավարտից հետո նրանց պիտանիության հարցը որոշվում է ըստ նյարդային համակարգի գործառույթների խանգարման արտահայտվածության:

Գլխուղեղի ոչ մեծ (մինչև 0,6 սմ) գլիոզի օջախների առկայության դեպքում՝ առանց նյարդաբանական սիմպտոմատիկայի փորձաքննությունը կատարվում է ըստ «գ» կետի, իսկ բնորոշ փոփոխությունների կամ գործառույթների խանգարման դեպքում՝ ըստ «բ» կետի:

Մենինգիզմի երևույթներով, առանց մենինգիտի զարգացման տարած թեթև և միջին ծանրության վարակներից հետո, մնացորդային երևույթների դեպքում փորձաքննությունը իրականացվում է «գ» կետով:

Մնացորդային երևույթների բացակայությամբ կամ գործառույթի թեթև խանգարումով անձինք փորձաքննվում են «գ» կետով։

Զինծառայողները՝ սուր և ծանր ընթացքով նյարդավարակներից հետո, փորձաքննվում են ըստ «ա» և «բ» կետերի, իսկ թեթև և միջին ծանրության նեյրովարակներից հետո` ըստ գործառույթի խանգարման աստիճանի փորձաքննվում են «բ» և «գ» կետերով:

(12-րդ հոդվածը լրաց. 01.06.23 N 899-Ն)

Հոդված 13. Ներառում է գլխուղեղի և ողնուղեղի վնասվածքների մոտակա (ուղեղանյութի վնասում, ներուղեղային սուբդուրալ, էպիդուրալ հեմատոմա և այլն) և հեռավոր (արախնոիդիտներ, հիպերտենզիոնհիդրոցեֆալիկ համախտանիշ և զարգացող էնցեֆալոմիելոպաթիա, էնցեֆալոմալյացիա) հետևանքները, ինչպես նաև պայթյունային ալիքի և արտաքին այլ ազդակների ներգործությունից առաջացած վնասվածքների հետևանքները:

«Ա» կետին են վերաբերում գլխուղեղի կամ ողնուղեղի գործառույթների ծանր խանգարումներ առաջացնող վնասվածքների հետևանքները (ուղեղի վնասվածք, որը հանգեցրել է ծանր կաթվածի կամ պարեզի, սուբդուրալ հեմատոմա և այլն), ինչպես նաև այն վիճակները, որոնց դեպքում ուղեղանյութի ախտահարման արդյունքում առաջանում են կեղևի գործառույթների (ուղեղի բարձրագույն գործառույթներ) խանգարումներ (աֆազիա, ագնոզիա, ապրաքսիա և այլն), վնասվածքի հետևանքով ուղեղի թաղանթի բորբոքումը (վնասվածքային արախնոիդիտ)՝ հիդրոցեֆալային զարգացումով, ինչպես նաև վնասվածքից հետո տարբեր ժամկետներում էպիլեպսիա հիշեցնող հաճախակի նոպաների դեպքերը։

Հետևանք են համարվում մնացորդային այն երևույթները կամ վիճակները, որոնք պահպանվում են վնասվածքը ստանալու պահից մեկ և ավելի տարիների ընթացքում:

«Բ» կետին են վերաբերում ԿՆՀ-ի վնասվածքների հետևանքները, որոնց ժամանակ ֆունկցիաների խանգարումներն ու օջախային նշանները չեն հասնում «ա» կետով նախատեսված դեպքերի արտահայտվածության աստիճանին (պարեզ, որն էականորեն չի սահմանափակում վերջույթների ֆունկցիան, չափավոր արտահայտված ուղեղիկային խանգարումներ՝ քայլքի անկայունությամբ, վնասվածքային արախնոիդիտ՝ ներգանգային ճնշման չափավոր կամ աննշան բարձրացումով, էպիլեպսիա հիշեցնող հազվադեպ նոպաներով և այլն), սուր սուբարախնոիդալ արյունազեղումները՝ անկախ գործառույթի խանգարման աստիճանը: Իսկ գանգուղեղային վնասվածքների հետևանքով առաջացած եզակի կետային արյունազեղումները՝ բուժումից հետո առանց գործառույթի խանգարման և առանց նյարդաբանական դեֆիցիտի երևույթների, փորձաքննվում են «գ» կետով:

«Գ» կետին են վերաբերում գլխուղեղի կամ ողնուղեղի վնասվածքների այն հետևանքները, որոնց բնորոշ են ցրված նյարդաբանական օրգանական ախտանշանները (քիթ-շրթունքային ծալքերում աննշան անհամաչափություն, անիզոռեֆլեքսիա, զգացողության թեթև խանգարումներ և այլն) և ուղեկցվում են թեթև վեգետատիվ-անոթային անկայունությամբ ու տարաբնույթ նյարդային երևույթներով: Այս կետին են վերաբերում նաև գանգի հին կոտրվածքները՝ առանց օրգանական ախտահարումների և գործառույթների խանգարումների, վնասվածքների այնպիսի հեռավոր հետևանքները, որոնց ժամանակ նկատվում են միայն առանձին ցրված օրգանական նշաններ՝ առանց ԿՆՀ-ի գործառույթների խանգարման և ասթենիզացիայի աննշան երևույթներով:

Վնասվածքային արախնոիդիտ տարած (առանց ներգանգային ճնշման բարձրացման նշանների) անձինք ճանաչվում են պիտանի զինվորական ծառայության համար կամ պիտանի ՌՈՒՀ-ում ուսանելու համար:

«Դ» կետին են վերաբերում սուր վնասվածքից հետո առաջացած վիճակները, որոնք ուղեկցվում են շուտ հոգնածությամբ, վեգետատիվ-անոթային անկայունությամբ, բարձր գրգռվողականությամբ, կլինիկական արտահայտված դրսևորումներով սալջարդը և այլն:

Արտաքին գործոնների (պայթյունային ալիք, ճառագայթում և այլն) ազդեցության հետևանքով առաջացած կենտրոնական նյարդային համակարգի ախտահարման դեպքերը փորձաքննվում են ըստ կենտրոնական նյարդային համակարգի գործառույթների խանգարման աստիճանի: Գանգոսկրի կամ ողնաշարի վնասվածքների և արատների դեպքում կիրառվում են համապատասխան հոդվածների կետերը:

Վնասվածքի, ինչպես նաև դրա հետևանքների բուժումը իրականացնում են բուժհիմնարկները, իսկ վնասվածքի հետևանքով ժամանակավոր անաշխատունակության կամ զինվորական ծառայությանը պիտանիության հարցը որոշելու համար անհրաժեշտ են բնութագրեր` աշխատանքի, ուսման, զինծառայության վայրերից:

Հրազենային կամ ականապայթյունային վիրավորումների դեպքում փորձաքննության ներկայացնելիս պարտադիր կարգով կատարել նաև հոգեբույժի կոնսուլտացիա:

Հոդված 14. Ներառում է գանգոսկրերի, գլխուղեղի և ողնուղեղի նորագոյացությունները (բարորակ, չարորակ), այլ ծավալային գոյացություններ, ինչպիսիք են կիստաները (հետվնասվածքային, հետբորբոքային, պարազիտար և այլն), դրանք հեռացնելուց հետո մնացած հետևանքները, առաջնային և երկրորդային զարգացող մկանային ատրոֆիաները (միոպաթիա, ողնուղեղային և նյարդային ամիոտրոֆիա), նյարդային համակարգի դեգեներատիվ բնույթ կրող համակարգային հիվանդությունները (սիրինգոմիելիա, կողմնային ամիոտրոֆիկ սկլերոզ, Շտրյումպելի հիվանդություն, ցրված սկլերոզ, ուղեղիկային դեգեներացիա, պարկինսոնիզմ և այլն), նյարդային համակարգի բոլոր ժառանգական հիվանդությունները, զարգացման անոմալիաները (Առնոլդ-Կիարիի մալֆորմացիա, Դենդի-Ուոկերի համախտանիշ, ռետրոցերեբելյար կիստաներ և այլն) և մանկական ցերեբրալ կաթվածը։

«Ա» կետին են վերաբերում ծանր բնույթի բնածին շեղումները և ԿՆՀ-ի հիվանդությունները, արագ զարգացող կամ գործառույթի զգալի խանգարումներով զուգակցվող հիվանդությունները (գլխուղեղի և ողնուղեղի ուռուցքներ, սիրինգոմիելիա՝ սուր արտահայտված տրոֆիկ խանգարումներով, կողմնային ամիոտրոֆիկ սկլերոզ, միասթենիա, Ֆրիդրեյխի ողնուղեղային ատաքսիա և այլն)։

«Բ» կետին են վերաբերում այն հիվանդությունները, որոնց ժամանակ գործառույթների խանգարումն արտահայտված է չափավոր կամ աննշան, ընթացքը դանդաղ է, երկարատև:

V սյունակով փորձաքննվողների համար այն հիվանդությունների դեպքում, որոնց ժամանակ գործառույթի խանգարումն արտահայտված է չափավոր կամ աննշան, ընթացքը դանդաղ է, երկարատև, ախտանշաններն ունեն հետագա զարգացման միտում՝ կիրառվում է անհատական մոտեցում։

Գլխուղեղի մեծ ծոծրակային ցիստեռնայի առկայությունը` առանց կիստայի ձևավորման, ինչպես նաև կոնվեկսիտալ արախնոիդալ և թափանցիկ խտրոցի մինչև 1,0 սմ չափերի կիստաները, կոնաձև գեղձի մինչև 0,5 սմ չափսերի կիստաները, ներուղեղային կիսագնդային 0,5 սմ փոքր չափսերի կիստաները՝ առանց կլինիկական դրսևորման (ԷԷԳ փոփոխություններ, ակնահատակի փոփոխություններ և այլն), փորձաքննվում են 11-րդ հոդվածի «գ» կետի կիրառմամբ: 11-րդ հոդվածի «գ» կետի կիրառմամբ փորձաքննվում են նաև անամնեզում՝ մանկական հասակում տարած և ավարտված ԿՆՀ-ի հիվանդությունները՝ առանց ֆունկցիայի խանգարումների, իսկ լիովին առողջացման դեպքում կարող է ճանաչվել պիտանի՝ առանց սահմանափակումների։

(14-րդ հոդվածը փոփ., լրաց. 01.06.23 N 899-Ն)

Հոդված 15. Ներառում է գանգուղեղային և ողնուղեղային նյարդերի վնասվածքների և վիրավորման հետևանքները:

«Ա» կետին են վերաբերում նյարդերի ծանր վնասվածքների կամ վիրավորման հետևանքները՝ շարժիչ, զգացողության կամ սնուցման խիստ արտահայտված և կայուն խանգարումներով (մկանների խիստ արտահայտված ապաճում (ատրոֆիա), բազուկը՝ ավելի քան 4սմ, նախաբազուկը՝ 3սմ, ազդրերը՝ 8սմ, սրունքները՝ 6սմ, կոնտրակտուրաներ, քրոնիկական տրոֆիկ խոցեր, զգացողության խանգարումներ և այլն), ինչպես նաև վնասվածքների հետևանքները, որոնց ժամանակ պարեզի դեպքում խիստ խանգարվում է նաև վերջույթի հիմնական ֆունկցիան:

«Բ» կետին են վերաբերում ծայրամասային նյարդերի վնասվածքների հետևանքները՝ վերջույթի գործառույթի չափավոր խանգարումով:

«Գ» կետին են վերաբերում նյարդերի ախտահարման այն հետևանքները, երբ դրանց գործառույթը գրեթե ամբողջությամբ վերականգնվում է, իսկ գոյություն ունեցող մնացորդային երևույթները, որպես զգացողության աննշան արտահայտված խանգարումներ և մկանների ուժի ոչ մեծ թուլություն, գործնականում չեն սահմանափակում վերջույթի ֆունկցիան:

Զինծառայողների հյուսակների և ծայրամասային մագիստրալ նյարդերի (միջնակ, ծղիկային, ճաճանչային, մեծ ոլոքային և նրբոլոքային) լրիվ վնասման դեպքում (հաստատված ԷՆՄԳ-ով), փորձաքննությունը կատարվում է «բ» կետով, իսկ ոչ լրիվ վնասման դեպքում (բուժման ավարտից հետո), կախված գործառույթի խանգարման աստիճանից՝ «բ» կամ «գ» կետով:

«Դ» կետին են վերաբերում այն վիճակները, երբ աշխատունակության լրիվ վերականգնման համար պահանջվում է առնվազն 1-2 ամիս: Զորակոչիկներին տրվում է տարկետում` դիտարկման կամ բուժման նպատակով:

Հոդված 16. Ներառում է գանգուղեղի և ողնուղեղի նյարդերի բորբոքային հիվանդությունները, ինչպես նաև ողնաշարում, փափուկ հյուսվածքներում դրանց երկրորդային բնույթի ախտահարումները (ընթացող փոփոխությունների պատճառով, թունավորումների ժամանակ և այլն): Այս հոդվածին են վերաբերում նաև միջողնային սկավառակների ճողվածքները, որոնք ուղեկցվում են ողնուղեղի և արմատիկի ճնշման նշաններով:

«Ա» կետին վերաբերում են նևրիտների և նեյրոպաթիաների բորբոքային և թունավոր ծագման պլեքսիտների հետևանքները, որոնք ուղեկցվում են շարժումների, զգացողության և սնուցման սուր արտահայտված խանգարումներով (15-րդ հոդվածի «ա» կետի պարզաբանումը): Այս կետով են փորձաքննվում նաև պարանոցի շրջանի ճողվածքները՝ 5մմ-ից, կրծքայինը՝ 6մմ-ից, գոտկայինը՝ 7մմ-ից ավել չափսերի դեպքում, անգամ գործառույթի աննշան խանգարումով։

«Բ» կետին են վերաբերում ծայրամասային նյարդերի ու նյարդային խրձերի հիվանդությունները, երբ դրանց հիմնական գործառույթը կայուն չափավոր խանգարված է։ Այս կետով են փորձաքննվում նաև պարանոցի շրջանի ճողվածքները 3-5 մմ, կրծքայինը 4-6մմ, գոտկայինը 5-7մմ չափսերի դեպքում՝ անգամ գործառույթի աննշան խանգարումով, օբյեկտիվ զննման, իսկ առանց գործառույթի խանգարման պայմաններում՝ փորձաքննվում է «գ» կետով։

Ողնաշարի խողովակի հարաբերական ստենոզի դեպքում, երբ խողովակի առաջահետին չափսը 11 մմ-ից մինչև 12 մմ է՝ փորձաքննությունը իրականացվում է «բ» կետով, սկսած 12 մմ-ից մինչև 15 մմ ներառյալ չափսերի դեպքում՝ «գ» կետով:

Ողնաշարի խողովակի բնածին բացարձակ ստենոզի դեպքում, երբ խողովակի առաջահետին չափսը 11մմ-ից պակաս է փորձաքննությունը իրականացվում է «ա» կետով: Միջողային աճառների ճողվածքների և ստենոզի փորձաքննությունը կատարվում է ՄՌՇ հետազոտությամբ։

«Գ» կետին են վերաբերում ծայրամասային նյարդերի ու հյուսակների այն հիվանդությունները, որոնց դեպքում շարժումների, զգացողության ու սնուցման խանգարումներն աննշան են և չեն սահմանափակում այս կամ այն վերջույթի գործառույթը:

«Դ» կետին են վերաբերում ծայրամասային նյարդերի սուր հիվանդություններից հետո առաջացած այն վիճակները, երբ աշխատունակության լիակատար վերականգնման համար պահանջվում է առնվազն 1-2 ամիս:

Ոսկրամկանային համակարգի վնասվածքների հետևանքների և ողնաշարում դրա շարժունությանը խանգարող ու ծայրամասային նյարդային համակարգի կողմից երկրորդային խանգարումներ առաջացնող ոսկրային փոփոխությունների առկայության դեպքում, բացի 16-րդ հոդվածը, կիրառվում են նաև համապատասխան հոդվածները:

Միջողնաշարային սկավառակի տեղաշարժման պատճառով կատարված վիրահատությունից հետո փորձաքննությունն անցկացվում է նաև համաձայն 36-րդ հոդվածի:

(16-րդ հոդվածը փոփ. 01.06.23 N 899-Ն)

ՆԵՐՔԻՆ ՕՐԳԱՆՆԵՐԻ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

Հոդված 17. «Ա» կետով են փորձաքննվում ֆիզիկական նորմային չհասած զորակոչիկները՝ որոնց հասակը 150 սմ-ից ցածր է, իսկ քաշը՝ 43կգ-ից պակաս, կամ ֆիզիկական զարգացման ինդեքսը 15 կգ/մ2-ից ցածր է և առկա չէ ոսկրամկանային համակարգի զարգացման հապաղում:

«Բ» կետով են փորձաքննվում անձինք, որոնց մոտ ստացիոնար պայմաններում հերքվել են էնդոկրին, ինչպես նաև սնուցման իջեցմանը հանգեցնող օրգան համակարգերի խանգարումները, բացակայում է պսիխոսոմատիկ ինֆանտիլիզմը, ոսկրային տարիքը համապատասխանում է կենսաբանական տարիքին, առկա է բավարար զարգացած մկանային համակարգ և քաշը 43-45 կգ է, հասակը՝ 150-155 սմ է (առաջին և երկրորդ սյունակով ճանաչվում են սահմանափակումով պիտանի զինվորական ծառայության համար (ծառայություն հեշտացված օրվա կարգացուցակով)):

Սնուցման իջեցմանը բերող հիվանդությունների և ախտաբանական վիճակների առկայության դեպքում փորձաքննությունը կատարվում է ըստ հիվանդությունների ցանկի համապատասխան հոդվածների:

Երեք անգամ տարեկետում ստանալուց հետո, եթե ՖԶԻ-ն պահպանվում է նույն սահմաններում կամ քաշը 43կգ-ից պակաս է կամ հասակը 150 սմ-ից ցածր է, ապա փորձաքննությունը իրականացվում է 20 հոդվածի «բ» կետով: Նույն կետով են փորձաքննվում նաև մինչև 15 կգ/մ2 ՖԶԻ ունեցող զորակոչիկները, որոնց մոտ առկա են ոսկրամկանային համակարգի զարգացման հապաղում։

Ֆիզիկական զարգացման ինդեքսը նորմայում և սնուցման խանգարումների ժամանակ՝ համաձայն աղյուսակ 1-ի:

(17-րդ հոդվածը լրաց. 01.06.23 N 899-Ն)

Աղյուսակ 1

ՖԻԶԻԿԱԿԱՆ ԶԱՐԳԱՑՄԱՆ ԻՆԴԵՔՍԸ ՆՈՐՄԱՅՈՒՄ ԵՎ ՍՆՈՒՑՄԱՆ ԽԱՆԳԱՐՈՒՄՆԵՐԻ ԺԱՄԱՆԱԿ

ա) 18-25 տարեկան անձանց մոտ

Սնուցման

իջեցում

ՖԶԻ 15,0

Նորմա ՖԶԻ-18,5-24,99 կգ/մ2

ավելցուկային մասսա ՖԶԻ25,0-29,9 կգ/մ2

Ճարպակալում

Մարմնի զանգվածը կգ

ՖԶԻ 18,5

Հասակը սմ

մ2

ՖԶԻ 27,5-

29,9

I0

ՖԶԻ 30,0-

34,9

II0

ՖԶԻ35,039,9

III0

ՖԶԻ

>40,0

1

2

3

4

5

6

7

8

33.72

41,6

150

2,25

61,8-67,4

67,5-78,7

78,8-89,9

90,0

34.20

42,1

151

2,28

62,7-68,3

68,4-79,7

79,8-91,1

91,2

34.66

42,7

152

2,31

63,5-69,2

69,3-80,8

80,9-92,3

92,4

35.11

43,3

153

2,34

64,3-70,1

70,2-81,8

81,9-93,5

93,6

35.57

43,8

154

2,37

65,2-71,0

71,1-82,9

83,0-94,7

94,8

36.04

44,4

155

2,40

66,0-71,9

72,0-83,9

84,0-95,9

96,0

36.50

44,9

156

2,43

66,8-72,8

72,9-84,9

85,0-97,1

97,2

36.97

45,5

157

2,46

67,7-73,7

73,8-86,0

86,1-98,3

98,4

37.45

46,1

158

2,49

68,5-74,6

74,7-87,1

87,2-99,5

99,6

37.92

46,6

159

2,52

69,3-75,5

75,6-88,1

88,2-100,7

100,8

38.40

47,3

160

2,56

70,4-76,7

76,8-89,5

89,6-102,3

102,4

38.88

47,9

161

2,59

71,2-77,6

77,7-90,6

90,7-103,5

103,6

39.37

48,5

162

2,62

72,1-78,5

78,6-91,6

91,7-104,7

104,8

39.85

49,0

163

2,65

72,9-79,4

79,5-92,7

92,8-105,9

106,0

40.34

49,6

164

2,68

73,7-80,3

80,4-93,7

93,8-107,1

107,2

40.84

50,3

165

2,72

74,8-81,5

81,6-95,1

95,2-108,7

108,8

41.33

50,8

166

2,75

75,6-82,4

82,5-96,2

96,3-109,9

110,0

41.83

51,6

167

2,78

76,5-83,3

83,4-97,2

97,3-111,1

111,2

42.37

52,2

168

2,82

77,6-84,5

84,6-98,6

98,7-112,7

112,8

42.84

52,7

169

2,85

78,4-85,4

85,5-99,7

99,8-113,9

114,0

43.35

53,4

170

2,89

79,5-86,6

86,7-101,1

101,2-115,5

115,6

43.86

54,0

171

2,92

80,3-87,5

87,6-102,1

102,2-116,7

116,8

44.38

54,5

172

2,95

81,1-88,4

88,5-103,2

103,3-117,9

118,0

44.89

55,3

173

2,99

82,2-89,6

89,7-104,6

104,7-119,5

119,6

45.41

55,8

174

3,02

83,1-90,5

90,6-105,6

105,7-120,7

120,8

45.94

56,6

175

3,06

84,2-91,7

91,8-107,0

107,1-122,3

122,4

46.46

57,1

176

3,09

85,0-92,6

92,7-108,1

108,2-123,5

123,6

46.99

57,9

177

3,13

86,1-93,8

93,9-109,5

109,6-125,1

125,2

47.53

58,4

178

3,16

86,9-94,7

94,8-110,5

110,6-126,3

126,4

48.06

56.7

180

3,24

89,1-97,1

97,2-113,3

113,4-129,5

129,6

48.60

59,9

181

3,27

89,9-98,0

98,1-114,4

144,5-130,7

130,8

49.14

60,5

182

3,31

91,0-99,2

99,3-115,8

115,9-132,3

132,4

49.69

61,2

183

3,34

91,9-100,1

100,2-116,8

116,9-133,5

133,6

50.23

61,8

184

3,38

93,0-101,3

101,4-118,2

118,3-135,1

135,2

50.78

62,5

185

3,42

94,1-102,5

102,6-119,6

119,7-136,7

136,8

51.34

63,3

186

3,45

94,9-103,4

103,5-120,7

120,8-137,9

138,0

51.89

63,8

187

3,49

96,0-104,6

104,7-122,1

122,2-139,5

139,6

52.45

64,5

188

3,53

97,1-105,8

105,9-123,5

123,6-151,1

141,2

53.02

65,3

189

3,57

98,2-107,0

107,1-124,9

125,0-142,7

142,8

53.58

66,0

190

3,61

99,3-108,2

108,3-126,3

126,4-144,3

144,4

54.72

62.02

191

3,64

100,1-109,1

109,2-127,3

127,4-145,5

145,6

55.30

62.67

192

3,68

101,2-110,3

110,4-128,7

128,8-147,1

147,2

55.87

63.32

193

3,72

102,3-111,5

111,6-130,1

130,2-148,7

148,8

56.45

63.98

194

3,76

103,4-112,7

112,8-131,5

131,6-150,3

150,4

57.04

64.64

195

3,80

104,5-113,9

114,0-132,9

133,0-151,9

152,0

57.62

65.31

196

3,84

105,6-115,1

115,2-134,3

134,4-153,5

153,6

58.21

65.98

197

3,88

106,7-116,3

116,4-135,7

135,8-155,7

155,2

58.81

66.65

198

3,92

107,8-117,5

117,6-137,1

137,2-156,7

156,8

59.40

67.32

199

3,96

108,9-118,7

118,8-138,5

138,6-158,3

158,4

60.00

68.0

200

4,00

110,0-119,9

120,0-139,9

140,0-159,9

160,0

Հոդված 18. Ներառում է սուր վարակային, մակաբուծային հիվանդություններից հետո առաջացած այն վիճակները, երբ առկա են ժամանակավոր գործառութային խանգարումներ կամ առաջին անգամ հայտնաբերված վարակային, մակաբուծային հիվանդություններ:

Սուր վիրուսային հեպատիտ A, B, C, D և E տարած զորակոչիկներին ստացիոնար բուժումից հետո տրվում է տարկետում, եթե բուժման ավարտից չի անցել 6 ամիս՝ «ա» կետով, որից հետո բուժման դրական արդյունքի դեպքում (արյան կենսաքիմիական ցուցանիշների նորմալացում (ԱԼՏ, ԱՍՏ, բիլիռուբին ընդհանուր/կապված, ալբումին, պրոթրոմբինային ժամանակ /ինդեքս), հեպատիտ B-ի դեպքում` HBsAg սերոկոնվերսիան, հեպատիտ C-ի դեպքում` բացասական HCV RNA որակական ՊՇՌ-ով, փորձաքննությունը իրականացվում է «բ» կետով:

Զինծառայողներին միջին ծանրության և ծանր սուր վիրուսային հեպատիտ A-ի, B-ի, C-ի, D-ի և E-ի ստացիոնար բուժման ավարտից հետո տրվում է արձակուրդ հիվանդության պատճառով (վերականգնողական) մեկ ամիս տևողությամբ՝ 18 հոդվածի «ա» կետով:

Զորակոչիկների և զինծառայողների մոտ HBsAg և հակա-HCV հայտնաբերումը պահանջում է հետագա հետազոտություններ՝ գաղտնի (քողարկված) ընթացող քրոնիկական հիվանդությունը բացառելու համար: Այդպիսի դեպքերում, զորակոչիկներին առաջին անգամ փորձաքննություն անցնելիս 18 հոդվածի «ա» կետով տրվում է տարկետում, այնուհետև որոշվում է պիտանիության աստիճանը: HBsAg+ կարգավիճակի պահպանումը հեպատիտ B-ի և HCV RNA+ կարգավիճակի պահպանումը որակական ՊՇՌ-ով հեպատիտ C-ի դեպքում, համապատասխանաբար քրոնիկական հեպատիտ B-ի և C-ի ախտորոշման հիմք են հանդիսանում:

HBsAg+ կարգավիճակի դեպքում հինգերորդ սյունակով փորձաքննությունը իրականացվում է 19 հոդվածի «բ» կետով:

HBsAg+ կարգավիճակի դեպքում առաջին, երկրորդ և չորրորդ սյունակով փորձաքննվողների համար անհրաժեշտ է իրականացնել HBsAg հետազոտություն իմունոֆերմենտային մեթոդով: Դրական պատասխանի դեպքում փորձաքննությունը իրականացվում է 19 հոդվածի «բ»:

EBV-կապակցված վարակային մոնոնուկլեոզով հիվանդացած զորակոչիկներին «ա» կետով տրվում է տարկետում, որից հետո բուժման դրական արդյունքի դեպքում (արյան ընդհանուր ցուցանիշների նորմալացում՝ լիմֆոցիտներ, մոնոցիտներ և կամ ատիպիկ մոնոնուկլեարների բացակայություն, արյան կենսաքիմիական ցուցանիշների նորմալացում՝ ԱԼՏ, ԱՍՏ, ԳԳՏ; փայծաղի չափսերի նորմալացում ՈԻՁՀ-ով) փորձաքննությունը իրականացվում է «բ» կետով:

Ժամկետային զինծառայողներին EBV-կապակցված վարակային մոնոնուկլեոզի միջին և ծանր ձևի դեպքում տրամադրվում է արձակուրդ միջին ծանրության դեպքում՝ 15, ծանրի դեպքում՝ 30 օր, որից հետո բուժման դրական արդյունքի դեպքում (արյան ընդհանուր ցուցանիշների նորմալացում՝ լիմֆոցիտներ, մոնոցիտներ և կամ ատիպիկ մոնոնուկլեարների բացակայություն, արյան կենսաքիմիական ցուցանիշների նորմալացում՝ ԱԼՏ, ԱՍՏ, ԳԳՏ, փայծաղի չափսերի նորմալացում ՈԻՁՀ-ով) փորձաքննությունը իրականացվում է «բ» կետով:

Սուր բրուցելոզ, կարմիր քամու ծանր ձևեր տարած զորակոչիկներին «ա» կետով տրվում է տարկետում, որի ընթացքում պետք է գտնվեն դիսպանսեր հսկողության տակ՝ լիարժեք ապաքինման և կամ հետագա ռեցիդիվների ու քրոնիզացիայի հնարավոր կանխման նպատակով:

Սուր բրուցելոզով զինծառայողներին բուժումից հետո «ա» կետով տրամադրվում է արձակուրդ մեկ ամիս տևողությամբ: Որից հետո, օբյեկտիվ ստատուսի՝ ջերմության նորմալացում, ավշահանգույցների, լյարդի փայծաղի չափսերի փոքրացում, լաբորատոր-գործիքային տվյալների լավացման դեպքում ճանաչվում են պիտանի սահմանափակումով: Զորամասում պետք է գտնվեն դիսպանսեր հսկողության տակ՝ լիարժեք ապաքինման և/կամ հետագա ռեցիդիվների ու քրոնիզացիայի հնարավոր կանխման նպատակով:

Վարակային հիվանդության՝ թեթև կամ միջին ծանրության չբարդացած ձևեր տարած զինծառայողներին, հիվանդության պատճառով արձակուրդ չի տրվում:

Հիվանդության պատճառով արձակուրդի անհրաժեշտության մասին եզրակացություն «ա» կետով ընդունվում է միայն հիվանդության ծանր և բարդացած ընթացքի դեպքում, ինչպես նաև միջին ծանրությամբ ընթացող առանձին դեպքերում, երբ փորձաքննվողի մոտ մնացորդային երևույթների կայունության գնահատականի և աշխատունակության լիակատար վերականգնման (ընդհանուր ասթենիան և սնուցման խանգարում) համար պահանջվում է առնվազն մեկ ամիս:

Ռեկոնվալեսցենտներ, որոնց մոտ պահպանվում է մանրէակրություն (այդ թվում դիֆթերիա, մենինգոկոկային վարակ, սուր աղիքային վարակներ, որովայնային տիֆպարատիֆերով ուղեգրվում են բուժման նպատակով, այնուհետև կրկնակի լաբորատոր հետազոտության տվյալներով իրականացվում է փորձաքննության: Հարուցիչների ավելի քան 3 ամիս կրության դեպքում (կայուն կամ քրոնիկ մանրէակրություն) 19 հոդվածի «գ» կետով տրվում է տարկետում՝ բուժման նպատակով:

Վարակային ու մակաբույծներով պայմանավորված մյուս հիվանդությունների դեպքում զինվորական ծառայության համար պիտանիությունը որոշվում է բուժման ավարտից հետո՝ ըստ ախտահարված օրգան-համակարգերի գործառութային վիճակի:

ՌՈՒՀ ընդունվողները, ովքեր տարել են սուր վիրուսային հեպատիտ, որովայնային տիֆ-պարատիֆեր, եթե չկան լյարդի և ստամոքսաղիքային տրակտի գործառութային խանգարումներ և լաբորատոր շեղումներ, ճանաչվում են պիտանի ռազմաուսումնական հաստատությունում ուսանելու համար՝ սակայն ստացիոնար բուժումից ոչ պակաս քան 6 ամիս հետո:

Հոդված 19. Ներառում է դժվար բուժելի քրոնիկական վարակային հիվանդությունները: Փորձաքննությունը իրականացվում է բուժման կուրսի ավարտից հետո` ըստ ախտահարված օրգան-համակարգերի գործառութային վիճակի և զարգացած բարդությունների, ինչպես նաև շրջապատի համար համաճարակաբանական տեսանկյունից վտանգ ներկայացնելու աստիճանի:

Քրոնիկական հեպատիտ B, C, D-ով բոլոր սյունակներով փորձաքննությունը իրականացվում է 19 հոդվածի «ա» կետով՝ հիվանդության հետևյալ փուլերի դեպքում.

1) լյարդի ցիռոզ, 3-4-րդ աստիճանի ֆիբրոզ և քրոնիկական հեպատիտ բարձր ակտիվության աստիճանով՝ լյարդային անբավարարությամբ, ըստ լյարդի բիոպսիայի և/կամ ֆիբրոսկանի.

2) ծանր արտալյարդային դրսևորումների դեպքում (հեմոռագիկ վասկուլիտ, գլոմերուլոնեֆրիտ, լիմֆոպրոլիֆերատիվ հիվանդություններ և այլն):

«Բ» կետին են վերաբերում դժվար բուժելի քրոնիկ վարակային հիվանդությունները` օրգանների ու համակարգերի գործառույթի չափավոր խանգարումով:

Քրոնիկական հեպատիտ C-ով զորակոչիկի փորձաքննությունը իրականացվում է 19 հոդվածի «գ» կետով՝ տրվում է տարկետում մինչև մեկ տարի ժամկետով՝ հակավիրուսային բուժման նպատակով, հիվանդության հետևյալ փուլերի դեպքում՝

1) մինչև 2-րդ աստիճան՝ ներառյալ լյարդի ֆիբրոզով և կամ չափավոր աստիճանի ակտիվության (ըստ լյարդի բիոպսիայի և կամ ֆիբրոսկանի).

2) 3-10 անգամ տրանսամինազաների ակտիվության բարձրացման:

Քրոնիկական հեպատիտ B, C, D-ով զինծառայողները փորձաքննվում են 19 հոդվածի «բ» կետով:

Քրոնիկական բրուցելոզի առաջին անգամ ախտորոշելիս կամ սրացման (ռեցիդիվի) դեպքում, երբ Ռայտ Հեդելսոնի տիտրը 1:200–ից բարձր է, IgM >1,0, փորձաքննությունը իրականացվում է 19 հոդվածի «գ» կետով՝ զորակոչիկներին տրամադրվում է տարկետում մինչև մեկ տարի ժամկետով, իսկ զինծառայողներին բուժումից հետո տրամադրվում է արձակուրդ մեկ ամիս տևողությամբ:

Քրոնիկական բրուցելոզի կոմպենսացված փուլի դեպքում (ըստ կլինիկոլաբորատոր ցուցնիշների՝ Ռայտի և ԻՖԱ ախտորոշիչ տիտրերի՝ կախված տեստ համակարգից), երբ Ռայտ Հեդելսոնի տիտրը 1:200 է և պակաս, IgM<1,0, IgG >1,0, չկան օբյեկտիվ նշաններ և չկան կլինիկոլաբորատոր այլ բնորոշ շեղումներ, փորձաքննությունը իրականացվում է 19 հոդվածի «դ» կետով:

Քրոնիկական բրուցելոզի բուժումից հետո (ըստ կլինիկոլաբորատոր ցուցնիշների՝ Ռայտի և ԻՖԱ ախտորոշիչ տիտրերի՝ կախված տեստ համակարգից), երբ Ռայտ Հեդելսոնի տիտրը 1:200 է և պակաս, IgM<1,0, IgG <1,0, չկան օբյեկտիվ նշաններ, համարվում է վիճակ տարած բրուցելյոզից հետո, ճանաչվում է պիտանի զինվորական ծառայության համար:

Քրոնիկական աղիքային վարակների (շիգելոզ և սալմոնելոզի), որովայնային տիֆիպարատիֆերի) հարուցիչների մանրէակրություն դեպքերում զինծառայողները ենթակա են ստացիոնար բուժման:

Հոդված 20. Ներառում է ներզատիչ համակարգի և նյութափոխանակության գենետիկական խանգարումները: Փորձաքննությունը իրականացվում է բուժման կուրսի ավարտից հետո` ըստ ախտահարված օրգան-համակարգերի գործառութային վիճակի և զարգացած բարդությունների: Փորձաքննության ժամանակ հաշվի է առնվում նաև դեղորայքային բուժման (այդ թվում նաև փոխարինող բուժման) էֆեկտիվությունը:

«Ա» կետին են վերաբերում ներզատիչ գեղձերի հիվանդությունները` օրգանների ու համակարգերի անվերադարձ փոփոխություններով, կայուն և զգալիորեն արտահայտված խանգարումներով (այդ թվում նաև թիրեոտոքսիկոզի և հիպոթիրեոզի ծանր ձևերը, 1-ին և 2րդ տիպի շաքարային դիաբետի ծանր ձևերը), ինչպես նաև նյութափոխանակության արտահայտված գենետիկական խանգարումները:

«Բ» կետին են վերաբերում ներզատիչ գեղձերի միջին ծանրության հիվանդություններով պայմանավորված կայուն, չափավոր արտահայտված խանգարումները (այդ թվում նաև թիրեոտոքսիկոզի և հիպոթիրեոզի միջին ծանրության ձևերը, 1-ին տիպի շաքարային դիաբետը՝ հինգերորդ սյունակով փորձաքննվողների համար, երբ բացակայում են հիվանդության բարդությունները, գլիկեմիան վերահսկելի է, 2-րդ տիպի շաքարային դիաբետի ծանրության միջին աստիճանը՝ երբ ածխաջրատային փոխանակությունը կարգավորվում է դիետայով և շաքար իջեցնող դեղամիջոցներով, բացակայում են կամ թեթև արտահայտված են հիվանդության բարդությունները), 3-րդ աստիճանի ճարպակալումները (ՖԶԻ-ն բարձր է 42.0-ից):

Առանց էնդոկրին փոփոխությունների կամ հորմոնալ շեղումների ՖԶԻ-ը 40,0-41,9կգ/մ2 3-րդ աստիճանի ճարպակալման ժամանակ I սյունակով փորձաքննվողները փորձաքննվում են «ե» կետով (ճանաչվում են սահմանափակումով պիտանի զինվորական ծառայության համար (ծառայություն հեշտացված օրվա կարգացուցակով)):

«Գ» կետին են վերաբերում ներզատիչ գեղձերի թեթև աստիճանի հիվանդություններով պայմանավորված աննշան արտահայտված, դեղորայքային բուժում չպահանջող հիվանդությունները, չորրորդ և հինգերորդ սյունակով փորձաքննվողների համար՝ բուժման ֆոնին (այդ թվում նաև փոխարինող) լրիվ կոմպենսացված խանգարումները: Այս կետով է փորձաքննվում նաև առանց հորմոնալ շեղումների 2-րդ աստիճանի ճարպակալումը (ՖԶԻ-ն 35,0 39,9 կգ/մ2):

1-ին աստիճանի ճարպակալում ունեցողները բոլոր սյունակներով ճանաչվում են պիտանի զինվորական ծառայության համար։

Էնդոկրին գեղձի բժշկական միջամտություններից հետո վիճակները (վիրահատական հեռացում՝ ներառյալ մասնակի, ճառագայթային և ռադիոակտիվ նյութերով թերապիա), այդ թվում նաև՝ թիրեոիդէկտոմիաներից հետո, փորձաքննությունը առաջին և երկրորդ սյունակներով իրականացվում է «ա» կետով, իսկ չորրորդ և հինգերորդ սյունակներով` «ա» կամ «բ» կետով, կախված փոխարինող բուժման ֆոնին կոմպենսացիայի աստիճանից:

Շաքարային դիաբետի բոլոր տեսակներով հիվանդների փորձաքննությունը առաջին և երկրորդ սյունակներով իրականացվում է «ա» կետով: Գլյուկոզայի նկատմամբ տոլերանտության խանգարումների ժամանակ, երբ ածխաջրատային փոխանակությունը կարգավորվում է դիետայով, բացակայում են հիվանդության բարդությունները, առաջին սյունակով փորձաքննվողների դեպքում կիրառվում է «գ» կետը:

Զգալի արտահայտված իսկական գինեկոմաստիայով անձինք փորձաքննվում են «բ» կետով: Չափավոր գինեկոմաստիա ունեցող անձինք փորձաքննվում են «գ» կետով, եթե նրանց մոտ բացակայում են հորմոնալ խանգարումները: Աննշան ոչ կանացի տիպի (պուբերտատ) գինեկոմաստիայով փորձաքննվողները, որոնց մոտ չկա հորմոնալ խանգարում, ճանաչվում են պիտանի զինվորական ծառայության համար:

Արտահայտված կանացի տիպի կեղծ գինեկոմաստիա ունեցող զորակոչիկներին, ըստ զորակոչիկի ցանկության, կարող է տրամադրվել վիրահատական բուժման նպատակով տարկետում մինչև մեկ տարի ժամկետով՝ «դ» կետի կիրառմամբ։ Վիրահատության հաջող ընթացքից հետո նրանք ճանաչվում են պիտանի զինվորական ծառայության համար։ Վիրահատությունից հրաժարվելու կամ չվիրահատվելու դեպքում հետագա փորձաքննությունը կատարվում է ըստ առկա առողջական վիճակի՝ սույն հոդվածի շրջանակներում՝ ընդհանուր հիմունքներով։

Հիպոգոնադիզմի փորձաքննությունը իրականացվում է համաձայն սեռական հասունացման աստիճանը որոշող սանդղակի` ըստ Տանների դասակարգման՝ համաձայն աղյուսակ 2-ի:

Աղյուսակ 2

Սեռական օրգանների մազակալումը ըստ Տանների դասակարգման

Աստի

ճան

Ցայլքի մազակալում

Փոշտ

Ամորձիներ

Սեռական

անդամ

1.

բացակայում է PH1

Նախապուբերտային

Երկարությունը

< 2,5սմ,

ծավալը < կամ = 1,6մլ G1

Մանկական

2.

Նոսր, ուղիղ մազեր սեռական անդամի հիմի շրջանում, պուբարխե PH2

Փոշտի մաշկը նրբանում է և ստանում կարմրավուն

երանգ

Երկարությունը 2,5-3,2սմ,

ծավալը 1,66,0մլ G2

մեծացման սկիզբը

3.

Մուգ, խիտ, գանգուր մազերը տարածվում են ցայլքի միջին հատվածի վրա

PH3

Մեծացում

Երկարությունը 3,3-4սմ,

ծավալը 6-12 մլ G3

մեծացում, հատկապես երկարությամբ

4.

Հասուն տեսակի մազեր, որոնք չեն տարածվում ազդրերի ներսային մակերեսին

PH4

Հետագա մեծացում մաշկի

մգացումով

Երկարությունը 4,1-4,5սմ,

ծավալը 12-20 մլ G4

աճ երկարությամբ

և հաստությամբ, գլխիկի մեծացում

5.

Հասուն տեսակի մազեր,

որոնք տարածվում են

ազդրերի ներսային

մակերեսին

PH5

Հասուն փոշտ

Երկարությունը

>4,5սմ,

ծավալը >20 մլ G5

հասուն սեռական օրգան

Տաններ 4 և ավել աստիճանի դեպքում զորակոչիկները և զինծառայողները ճանաչվում են պիտանի զինվորական ծառայության համար: Տաններ 3-ի դեպքում զորակոչիկներին տրվում է տարկետում մինչև մեկ տարի ժամկետով՝ համաձայն «դ» կետի, իսկ ժամկետային զինծառայողները փորձաքննվում են ըստ «բ» կետի: Տաններ 2-ի դեպքում փորձաքննությունը իրականացվում է «բ» կետով: Տաններ 1-ի դեպքում փորձաքննությունը իրականացվում է «ա» կետով:

Հանգուցավոր խպիպի ժամանակ հանգույցների գնահատումը, հանգույցների բիոպսիան (ՆԱԲ), իրականացվում է ըստ TI-RADS դասակարգման՝ համաձայն աղյուսակ 3-ի:

Աղյուսակ 3

TI-RADS (ACR TI-RADS) 2017թ. դասակարգում

TR1

TR2

TR3

TR4

TR5

Բարորակ

Առանց

չարորակցման կասկածի

Հնարավոր

բարորակ փոփոխություններ

Կասկածելի փոփոխություններ

Չարորակության բարձր ռիսկ

ՆԱԲ

ցուցում չկա

ՆԱԲ ցուցում չկա

1,5-2,5սմ՝ հսկողություն

2,5սմ և ավելի՝ ՆԱԲ

1,0-1,5սմ

հսկողություն

1,5սմ և ավելի՝ ՆԱԲ

0,5-1,5սմ

հսկողություն

1,5սմ և ավելի՝ ՆԱԲ

TI-RADS 3-5–ի ժամանակ ՌՈՒՀ ընդունվողները ճանաչվում են ոչ պիտանի ՌՈՒՀ-ում ուսանելու համար: I սյունակով փորձաքննվողները փորձաքննվում են «դ» կետով՝ ՆԱԲ իրականացնելու նպատակով: ՆԱԲ-ից հետո Bethesda II արդյունքի դեպքում I և II սյունակով փորձաքննվողները փորձաքննվում են «գ» կետով, իսկ Bethesda III-VI արդյունքի դեպքում «ա» կամ «բ» կետով՝ կախված վահանագեղձի գործառույթի խանգարման աստիճանի: ՆԱԲ-ից հրաժարվելու դեպքում I և II սյունակով փորձաքննվողները փորձաքննվում են «գ» կետով, իրականացվում է դինամիկ հսկողություն (էնդոկրինոլոգի խորհրդատվություն վեց ամիսը մեկ անգամ):

IV և V սյունակներով փորձաքննվողների փորձաքննական որոշումը կայացվում է գործառույթի խանգարման աստիճանի և Bethesda դասակարգման բջջաբանական եզրակացության տվյալների համադրման հիման վրա: TR3, TR4 և TR5 դեպքերում պունկցիոն բիոպսիայի ցուցումը որոշվում է ըստ աղյուսակի: TR1 և TR2 անկախ հանգույցի չափսից, TR3 հանգույցների՝ մինչև 1,5 սմ չափսերի, TR4 հանգույցների՝ մինչև 1,0սմ չափսերի, TR5 հանգույցների՝ մինչև 0,5սմ չափսերի դեպքում IV և V սյունակներով փորձաքննվողները ճանաչվում են պիտանի զինվորական ծառայության համար և սահմանվում է էնդոկրինոլոգի հսկողություն։ 1,5-2,5սմ չափսերի TR3 հանգույցների, 1,0-1,5սմ չափսերի TR4 հանգույցների, 0,5-1,5սմ չափսերի TR5 հանգույցների դեպքում փորձաքննությունը իրականացվում է «գ» կետով և սահմանվում է հսկողություն: ՆԱԲ-ի Bethesda III-VI արդյունքի դեպքում առաջարկվում է էնդոկրին վիրաբույժի խորհրդատվություն: ՆԱԲ-ից հրաժարվելու դեպքում փորձաքննությունը իրականացվում է «գ» կետով: ՆԱԲ-ի Bethesda II արդյունքի դեպքում փորձաքննությունը իրականացվում է «գ» կետով` եթե չկա գործառույթի խանգարում: Հանգուցավոր խպիպի դեպքում իրականացվում է դիսպանսեր հսկողություն (էնդոկրինոլոգի խորհրդատվություն վեց ամիսը մեկ անգամ):

Հորմոնալ շեղումների առկայության դեպքում աուտոիմուն թիրեոիդիտով հիվանդների փորձաքննությունը իրականացվում է ըստ վահանագեղձի գործառույթի խանգարման աստիճանի: Առանց վահանագեղձի գործառույթի խանգարման աուտոիմուն թիրեոիդիտը փորձաքննվում է ըստ «գ» կետի:

Սուբկլինիկական հիպոթիրեոզի ժամանակ փորձաքննությունը իրականացվում է վիճակի կլինիկական գնահատումից հետո` դիտարկման արդյունքում: Այդ նպատակով զորակոչիկները փորձաքննվում են «դ» կետով, իսկ զինծառայողների նկատմամբ սահմանվում է բժշկական հսկողություն մինչև 3 ամիս: Կայուն պահպանվող սուբկլինիկական հիպոթիրեոզի ժամանակ II սյունակով փորձաքննվող զինծառայողները փորձաքննվում են «բ» կետով:

Սուր թիրեոիդիտ տարած անձինք (հորմոնների մակարդակի կարգավորման դեպքում, երբ բուժման կուրսի ավարտից հետո անցել է առնվազն 3 ամիս զորակոչիկները «գ» կետով ճանաչվում են սահմանափակումով պիտանի զինվորական ծառայության համար:

Ենթասուր թիրեոիդիտով փորձաքննվողները հորմոնների՝ TSH-ի, FT4-ի նորմալացման, արյան ընդհանուր հետազոտության, լեյկոֆորմուլայի որոշումից հետո՝ փոփոխությունների բացակայության դեպքում, երբ բուժման կուրսի ավարտից անցել է առնվազն 3 ամիս՝ զորակոչիկները «գ» կետով ճանաչվում են սահմանափակումով պիտանի զինվորական ծառայության համար:

Վահանաձև գեղձի կլինիկական նշանակություն չունեցող կոլոիդ ներառուկների, մանր կիստաների առկայության դեպքում, երբ չկա հորմոնալ խանգարումներ՝ զորակոչիկները «գ» կետով ճանաչվում են սահմանափակումով պիտանի զինվորական ծառայության համար։

Համաձայն ԱՄԿ-ի 2007 դասակարգման մարմնի ավելցուկային քաշ է համարվում ՖԶԻ (25,0-29,9 կգ/մ2):

Ճարպակալում I աստիճանի 30,0 34,9 կգ/մ2

Ճարպակալում II աստիճանի 35,0 39,9 կգ/մ2

Ճարպակալում III աստիճանի 40 կգ/մ2 և ավել:

(20-րդ հոդվածը փոփ. 01.06.23 N 899-Ն)

Հոդված 21. Արյան համակարգի հիվանդություններ տարած անձանց վերջնական փորձաքննությունը պետք է իրականացվի միայն նեղ մասնագիտական բաժանմունքների կողմից տրված ախտորոշումների և ստացած բուժման արդյունավետության հիման վրա: Արյան համակարգային հիվանդությամբ չպայմանավորված հեմոգրամմայի շեղումների դեպքում որոշումն ընդունվում է նաև համապատասխան հիվանդության հոդվածի համաձայն:

«Ա» կետին են վերաբերում՝

1) արյունաստեղծ և ավշային համակարգի ուռուցքաբանական հիվանդությունները, անկախ ձևի և փուլի.

2) ապլաստիկ, հիպոպլաստիկ, ժառանգական թրոմբոցիտոպաթիաներով, մակարդման գործոնների ժառանգական պակասուրդով անձինք.

3) արյունաստեղծ օրգանների և հյուսվածքների ալլոտրանպլանտացիայից հետո:

«Բ» կետով են փորձաքննվում՝

1) ձեռքբերովի հեմոլիտիկ սակավարյունություններ և թրոմբոցիտոպաթիաներ երկարատև պահպանվող (6 ամիս և ավել) կամ կրկնողության պայմաններում.

2) հինգերորդ սյունակով փորձաքննվում են նաև դանդաղ ընթացքով հիվանդությունների բուժումից հետո ստացված տևական դրական արդյունքի կամ լրիվ ռեմիսիայի դեպքում, ինչպես նաև տարին մեկ անգամից ոչ ավելի սրացումների դեպքում, երբ աշխատունակության կորուստ չի նկատվում.

3) B-12 դեֆիցիտային անեմիայով անձինք:

Գեներալիզացված լիմֆադենոպաթիայի դեպքում, հարակից հիվանդությունների բացակայության պայմաններում, զորակոչիկներին տրվում է տարկետում մինչև մեկ տարի՝ «գ» կետով, շարքային և կրտսեր ենթասպայական կազմերի պարտադիր զինծառայողները ճանաչվում են ոչ պիտանի զինվորական ծառայության համար:

Երեք տարբեր տեղամասերում եզակի, աննշան, առանց կլինիկական նշանակության լիմֆոհանգույցներ ունեցող անձինք ճանաչվում են պիտանի զինվորական ծառայության համար՝ եթե մոտակա տեղակայված օրգանների հիվանդություններ չեն հայտնաբերվում: Ախտաբանական շեղումների հայտնաբերման դեպքում փորձաքննությունը իրականացվում է համապատասխան հիվանդություններով՝ ըստ համապատասխան հոդվածների։

«Դ» կետով են փորձաքննվում՝

1) առանց կլինիկական նշանների լիմֆոհանգույցների՝ կառուցվածքի պահպանումով, առանց հիպոէխոգեն զոնաների, մինչև 2-2,5 սմ, իսկ վերին պարանոցային տեղակայությամբ Հյունտերի զոնայի ավշահանգույցների՝ 2,5-3,0 սմ չափսերի դեպքում, եթե մոտակա տեղակայված օրգանների հիվանդություններ չեն հայտնաբերվում.

2) ձեռքբերովի թրոմբոցիտոպաթիաների և ձեռքբերովի մակարդման գործոնների պակասորդի, ձեռքբերովի հեմոլիտիկ սակավարյունությունների դեպքում, եթե նրանց մոտ առկա է կլինիկոլաբորատոր լավացում և հիվանդությունը վերջին երեք տարվա ընթացքում չի կրկնվել.

3) B-12 դեֆիցիտային անեմիայով անձինք՝ երեք տարի տարկետումից հետո, կլինիկոլաբորատոր շեղումների բացակայության դեպքում՝ առանց փոխարինող դեղորայքային բուժման:

«Գ» կետով ծառայողական պարտականություններից մասնակի ազատում կամ հիվանդության պատճառով (վերականգնողական) արձակուրդ տրամադրելու անհրաժեշտության մասին եզրակացությունն ընդունվում է միայն այն դեպքում, երբ աշխատունակության լիակատար վերականգնման և արյունաբանական ցուցանիշների նորմալացման համար պահանջվում է առնվազն մեկ ամիս: Նույն կետն է կիրառվում նաև հինգերորդ սյունակի փորձաքննվողների համար, որոնց առողջությունը ժամանակավորապես քայքայված է՝ պայմանավորված սկզբնական շրջանում արյան համակարգային հիվանդության դեմ ստացած ճառագայթային և ցիտոստատիկ բուժումով:

Լիմֆադենոպաթիաներով անձինք պետք է հետազոտվեն վարակիչ, արյունաստեղծման համակարգի և տուբերկուլյոզի ժխտման նպատակով։

Լիմֆատիկ հանգույցների մեծացումը ախտաբանական շեղումների հայտնաբերման դեպքում փորձաքննությունը իրականացվում է համապատասխան հիվանդությունների հոդվածի համաձայն։

Չափավոր արտահայտված սակավարյունության (անեմիայի), լեյկոպենիայի և տարբեր պատճառներից առաջացած տրոմբոցիտոպենիայի դեպքում, որոնք արյան համակարգային հիվանդությամբ պայմանավորված չեն, բայց ուղեկցվում են սնուցման անկումով և աշխատունակության նվազմամբ, եզրակացությունն ընդունվում է համապատասխան հիվանդության հոդվածի համաձայն:

Հեմոռագիկ վասկուլիտի թեթև և միջին ծանրության ձևերի դեպքում փորձաքննությունը իրականացվում է «բ» կետով: Հեմոռագիկ վասկուլիտի ծանր, բարդություններով ուղեկցվող ձևեր տարած անձինք փորձաքննվում են «ա» կետով` անկախ վաղեմության ժամկետից: Հեմոռագիկ վասկուլիտի թեթև և միջին ծանրության ձևեր տարած անձինք փորձաքննվում են «դ» կետով, եթե վերջին 3 տարվա ընթացքում հիվանդության կրկնություն չի գրանցվել:

Արյան համակարգի հիվանդություններ տարած զինծառայողները պետք է վերցվեն դիսպանսեր հսկողության զորամասերի բուժծառայության կողմից:

Հոդված 22. Ներառում է հրթիռային վառելիքի բաղադրամասերով և այլ թունանյութերով թունավորումների, ԷՄԴ-ի սուր կամ քրոնիկական ներգործության հետևանքները, ճառագայթային հիվանդությունը, ինչպես նաև ալերգիկ հիվանդությունները, որոնք հաստատվել են ստացիոնար պայմաններում: Թունավոր և ալերգիկ ներգործություններից հետո անբարենպաստ ելքերի դեպքում փորձաքննությունը իրականացվում է նաև ախտահարված օրգանի կամ համակարգի գործառույթներով (սրտամկանի, հոդերի, անոթների, արյան և այլն)` համաձայն համապատասխան հոդվածների: Սուր հիվանդության պատճառով զինծառայողներին արձակուրդ տրամադրելու անհրաժեշտության մասին եզրակացություն է կայացվում այն դեպքում, երբ խանգարված օրգանների գործառույթների և աշխատունակության լիակատար վերականգնման համար պահանջվում է առնվազն 1 ամիս:

«Ա» կետին են վերաբերում թունավորումների, ԷՄԴ-ի սուր կամ քրոնիկական ներգործության հետևանքները, ճառագայթային հիվանդությունը, ալերգիկ հիվանդությունները, երբ փորձաքննվողի աշխատունակությունը խիստ նվազած է, առկա է ախտահարված օրգանի կամ համակարգի գործառույթի խիստ արտահայտված խանգարում, ստացած բուժումից նկատելի արդյունք չկա կամ ժառանգական անգիոայտուցը:

«Բ» կետին են վերաբերում թունավորումների, ԷՄԴ-ի սուր կամ քրոնիկական ներգործության հետևանքները, ճառագայթային հիվանդությունը, ալերգիկ հիվանդությունները, երբ փորձաքննվողի աշխատունակությունը նվազած է, առկա է ախտահարված օրգանի կամ համակարգի գործառույթի չափավոր արտահայտված խանգարումով, ստացած բուժումը արդյունավետ է:

«Գ» կետին են վերաբերում տարած սուր թունավորումների, ԷՄԴ-ի և ճառագայթային ներգործության սուր հետևանքների, ալերգիկ հիվանդությունների ստացիոնար բուժում չպահանջող վիճակները, երբ փորձաքննվողի աշխատունակությունը պահպանված է, առկա է ախտահարված օրգանի կամ համակարգի գործառույթի ժամանակավոր խանգարումով, ստացած բուժումը արդյունավետ է:

«Դ» կետին են վերաբերում ստացիոնար բուժում չպահանջող, սուր հիվանդություններից հետո բարեհաջող ելքով վիճակները` առանց օրգանի կամ համակարգի գործառույթի խանգարման:

ՌՆ, ԻՃ այլ աղբյուրների հետ աշխատող և տարեկան թույլատրելի չափը 5 անգամ գերազանցող ճառագայթային չափաքանակ ստացած զինծառայողներն ուղեգրվում են ստացիոնար հետազոտման: Ճառագայթային հիվանդություն տարած անձանց փորձաքննության ժամանակ նկատի են առնվում ոչ միայն պերիֆերիկ արյան բաղադրության փոփոխությունները, այլև հիվանդության կլինիկական մյուս դրսևորումները: I աստիճանի ճառագայթային հիվանդություն տարած ժամկետային պարտադիր ծառայության շարքային կազմի զինծառայողների և II աստիճանի սուր ճառագայթային հիվանդություն տարած և աննշան մնացորդային երևույթների առկայության դեպքում հինգերորդ սյունակով փորձաքննվողների համար կիրառվում է «գ» կետը:

Էլեկտրամագնիսական դաշտի II-III աստիճանի քրոնիկական ներգործության համախտանիշի կրկնության դեպքում (նույնիսկ հիվանդության բարենպաստ ելքի պայմաններում) զինծառայողները ճանաչվում են ոչ պիտանի` էլեկտրամագնիսական դաշտեր ստեղծող աղբյուրների հետ աշխատելու համար: Առանց որևէ հետևանքի սուր ճառագայթային հիվանդություն տարած անձինք «դ» կետի համաձայն ճանաչվում են պիտանի զինվորական ծառայության համար, սակայն ոչ պիտանի ՌՆ և Իճ այլ աղբյուրներով աշխատելու համար:

Ալերգիկ հիվանդություններով անձանց փորձաքննության ժամանակ հաշվի է առնվում ալերգիկ դրսևորումների հաճախականությունը, ալերգենների բնույթը, տարած բարդությունները, տարած համակարգային դրսևորումների առկայությունը (անաֆիլակտիկ շոկ, անգիոայտուց (անոթայտուց), շիճուկային հիվանդություն և այլն), ստացված բուժումը, բուժման արդյունավետությունը: Փորձաքննության որոշումը կայացվում է ալերգոլոգիական բաժանմունքներից ներկայացված ակտերի և այլ բժշկական փաստաթղթերի (բժշկական անձնագիր, էպիկրիզներ, ամբուլատոր քարտ, հիվանդության պատմագրեր, լուսանկարներ և այլն) ուսումնասիրության և համադրման արդյունքում: Փորձաքննության ժամանակ տարած ախտաբանական վիճակը որպես համակարգային դրսևորում գնահատելիս անհրաժեշտ է հաշվի առնել արձանագրված անհետաձգելի բուժօգնության ցուցաբերման անհրաժեշտությունը, ցուցաբերած բուժօգնության, ստացված բուժման ծավալը, տևողությունը, բուժման արդյունքը և այլն: Անձնական գործում (հիվանդության պատմագրում) պետք է կցել փորձաքննությանը ներկայացվող ալերգիկ եղնջացան ունեցող կամ անգիոայտուցի (անոթայտուցի) դրսևորումներով անձանց հիվանդությունը հաստատող լուսանկարները` կատարված հետազոտման ընթացքում: Հետազոտման ժամանակ զինակոչիկի ակտում ալերգոլոգիական կլինիկայի կողմից պետք է նշվի պրոֆպատվաստումների նկատմամբ հակացուցումների առկայությունը կամ բացակայությունը:

«Բ» կետով են փորձաքննվում նաև՝

1) քրոնիկական ընթացքով, բուժմանը դժվար ենթարկվող, հաճախակի կրկնվող, ամիսը 3 անգամ և ավել, համակարգային դրսևորումներով կամ անգիոայտուցով (անոթայտուցով) ուղեկցվող, ալերգիկ հիվանդություններով անձինք (հաստատված ակտերով, բժշկական փաստաթղթերով (բժշկական անձնագիր, էպիկրիզներ, հիվանդության պատմագրեր և այլն)).

2) ովքեր տառապում են խրոնիկական ռեցիդիվող, ամիսը երեք և ավելի անգամ կրկնվող, բուժմանը դժվար ենթարկվող եղնջացանով.

3) ովքեր տառապում են դեղորայքային ալերգիայով, եթե դեղորայքը մշտապես կիրառվում զինված ուժերում բուժական միջոցառումների ժամանակ և չի կարող փոխարինվել այլ դեղորայքով.

4) ովքեր տառապում են սննդային ալերգիայով (հաստատված ստացիոնար պայմաններում իրականացված բժշկական հետազոտություններով), եթե ալերգեն հանդիսացող սնունդը մշտապես կիրառվում է զինված ուժերի սննդային ռացիոնում:

«Գ» կետով են փորձաքննվում նաև՝

1) առանց բարդությունների դեղորայքային, սննդային և ինսեկտային ալերգիա ունեցող անձինք.

2) միջին ֆիզիկական ծանրաբեռնվածությունից հետո խիստ արտահայտված խոլինէրգիկ եղնջացանով անձինք:

«Դ» կետով են փորձաքննվում նաև՝

1) անհայտ պատճառներից սուր ալերգիկ երևույթներ տարած անձինք, որոնց մոտ ալերգիկ երևույթները մեկ տարվա ընթացքում ի հայտ են եկել 2-3 անգամից ոչ ավելի, հեշտությամբ անցնում է բուժման կուրսից հետո, չեն ուղեկցվում բարդություններով.

2) նախկինում անգիոայտուց (անոթայտուց) տարած անձինք, եթե անգիոայտուցի (անոթայտուցի) վերաբերյալ տվյալները փորձաքննական տեսանկյունից բավարար չեն, բացակայում են հիվանդության վերաբերյալ փաստերը, կամ եթե տարած անգիոայտուցի (անոթայտուցի) վաղեմության ժամկետը 1 տարի և ավելի է, բացակայում են տվյալներ ռեցիդիվների և ստացված բուժման վերաբերյալ: Անհրաժեշտության դեպքում ծառայության ընթացքում նրանք պետք է ապահովվեն հակաալերգիկ պատրաստուկներով, ինչպես նաև առաջին ինքնաօգնության միջոցներով: Նրանց արգելվում է ծառայության ընթացքում ուղարկել այնպիսի վայրեր, որտեղ մասնագիտացված բժշկական օգնությունը կարող է ուշանալ 30 րոպեից ավել.

3) դեղորայքային ալերգիա ունեցող անձինք, ում մոտ հայտնաբերվել է մինչև 2 դեղորայքի նկատմամբ դրական ռեակցիա, դեղամիջոցները խիստ անհրաժեշտ չեն զինված ուժերում բուժում անցկացնելու համար կամ հնարավոր է փոխարինել համարժեք դեղորայքով: Նմանատիպ դեպքերում բժշկական գրքույկում պարտադիր կատարվում է համապատասխան գրառում, այնուհետև զինծառայողը զորամասում վերցվում է դիսպանսեր հսկողության.

4) ալերգենի նկատմամբ թույլ դրական ռեակցիա ունեցողները:

(22-րդ հոդվածը լրաց., փոփ. 01.06.23 N 899-Ն)

Հոդված 23. Ներառում է շնչառական օրգանների, պլևրայի, ոսկրամկանային համակարգի, պերիֆերիկ ավշահանգույցների, որովայնի խոռոչի օրգանների, միզասեռային համակարգի, մաշկի և այլ օրգանների տուբերկուլյոզը: Ախտորոշումը պետք է հաստատվի ախտահարված օրգանի բջջաբանական հետազոտությամբ, որովայնադիտումով (լապարոսկոպիա), պունկցիոն բիոպսիայով և այլ մեթոդներով: Բուժումը պետք է լինի համալիր, անընդհատ, տևական (առնվազն` 4-6 ամիս):

«Ա» կետին են վերաբերում ակտիվ՝ զարգացող միկոբակտերիայի արտազատմամբ կամ քայքայմամբ դեպքերը, ինչպես նաև օրգան-համակարգերի գործառույթի զգալի խանգարումով վիրահատության հետևանքները և սպիական փոփոխությունները՝

1) թոքախտի բոլոր ձևերը և թարախակույտը՝ քայքայմամբ ու անընդհատ մանրէարտադրությամբ.

2) պլևրայի (թոքամզի) և թոքերի զարգացող սպիական փոփոխությունները՝ թոքերի ու միջնորմի տեղաշարժով, դրանց և արտաքին շնչառական գործառույթների խանգարումներով.

3) վիրահատության հետևանքներն արտաքին շնչառական գործառույթի զգալի խանգարումով (II-III աստիճանի թոքային անբավարարություն), ինչպես նաև տուբերկուլոզային (պալարախտային) բրոնխոադենիտի խուղակային ձևն ու բրոնխների տուբերկուլոզային ախտահարումները՝ մանրէների արտազատումով.

4) վիրահատությունից հետո բրոնխաբանական կամ ռենտգենկոնտրաստային հետազոտություններով հաստատված բրոնխիալ, բրոնխաթոքամզային խուղակները.

5) ավշահանգույցների քայքայումով, խուղակների առկայությամբ, տուբերկուլոզային պերիտոնիտի զարգացումով և ստամոքսի, աղիքների, լյարդի, փայծաղի զարգացող տուբերկուլոզը.

6) միզատար ուղիների բազում տեղակայումներով (երիկամներ, միզածորաններ, միզապարկ) տուբերկուլոզը՝ քայքայումով կամ մանրէարտազատումով.

7) երիկամային ավազանի, միզածորանի, միզապարկի սպիական փոփոխությունները, միզատար ուղիների օրգանների պլաստիկ վիրահատությունների հետևանքները.

8) շագանակագեղձի, հավելումների, երկկողմանի ամորձատումից հետո տարածված, զարգացող տուբերկուլոզը՝ քայքայումով, խուղակներով կամ մանրէարտազատումով.

9) ողնաշարի, խոշոր ոսկրերի ու հոդերի տուբերկուլոզն ակտիվ զարգացող ընթացքով, բարդացած ծորուկային թարախակույտերով կամ խուղակներով.

10) օստեոմիելիտը՝ սեկվեստրալ խոռոչներով, սեկվեստրներով, երկար ժամանակ չապաքինվող կամ հաճախ բացվող խուղակներով (տարին` առնվազն 1-2 անգամ).

11) խոշոր հոդերի արտահայտված ձևախեղող օստեոարթրոզը՝ կայուն ցավային համախտանիշով, վերջույթների մկանների ապաճումով (ատրոֆիայով) և գործառույթի զգալի խանգարումով:

«Բ» կետին են վերաբերում ակտիվ` առանց միկոբակտերիայի արտազատման և քայքայման դեպքերը, ինչպես նաև օրգան-համակարգերի գործառույթի չափավոր խանգարումով վիրահատության հետևանքները և սպիական փոփոխությունները` առանց միկոբակտերիայի արտազատման և քայքայման՝

1) թոքախտի, պլևրայի (թոքամզի) ու ներկրծքային ավշահանգույցների ակտիվ տուբերկուլոզի բոլոր ձևերը՝ առանց տուբերկուլոզի մանրէների արտազատման ու քայքայման, չափավոր արտահայտված կլինիկական ախտանշաններով կամ առանց դրանց.

2) արմատական վիրահատությունների հետևանքները՝ արտաքին շնչառական գործառույթի չափավոր խանգարումով, աղիների, լյարդի, փայծաղի արմատական վիրահատությունից, էպիդիդիմէկտոմիայից հետո ավշահանգույցների (այդ օրգանների ֆունկցիաների չափավոր խանգարումով), շագանակագեղձի, ամորձիների և սերմնաբշտերի ակտիվ մարող տուբերկուլոզը՝ առանց քայքայման ու խուղակների.

3) ողնաշարի, ոսկրերի և հոդերի ակտիվ սահմանափակ տուբերկուլոզը, ինչպես նաև անցյալում տարած տուբերկուլյոզի հետևանքները՝ առանց մակածորուկների ու խուղակների, տուբերկուլոզի պատճառով վիրահատությունից հետո առաջացած վիճակները կլինիկական լավ արդյունքով ու արտաքին շնչառական գործառույթի աննշան խանգարումով կամ առանց խանգարման.

4) ռենտգենաբանորեն երեք և ավելի սեգմենտների սահմաններում տուբերկուլյոզից հետո ոչ ակտիվ մնացորդային փոփոխություններ ունեցողները: Տարած տուբերկուլոզը պետք է փաստարկված լինի բժշկական փաստաթղթերով:

«Գ» կետին է վերաբերում ոչ ակտիվ տուբերկուլյոզը` օրգան-համակարգերի գործառույթի աննշան խանգարումով կամ առանց դրա՝

1) թոքերի կայուն ռենտգենաբանական փոփոխություններով ոչ ակտիվ տուբերկուլոզը.

2) հաջող հակամանրէական բուժումից հետո մնացորդային երևույթները, եթե դիսպանսեր հաշվառումից հանելուց 3 տարի անց կլինիկական դրսևորումներ չեն եղել.

3) ողնաշարի, ոսկրերի ու հոդերի կայուն բուժված տուբերկուլոզը, անցյալում տարած տուբերկուլոզի հետևանքներն ավելի, քան 5 տարվա ակտիվության բացակայությամբ, վիրահատությունից հետո ֆունկցիայի աննշան խանգարումը, խոշոր հոդերից մեկում ձևախեղող օստեոարթրոզի սկզբնական երևույթները՝ առանց ցավային համախտանիշի, գործառույթի աննշան խանգարումով:

«Դ» կետին են վերաբերում տուբերկուլյոզի կլինիկական բուժումից հետո վիճակները` առանց մնացորդային երևույթների, երբ բուժման ավարտից անցել է առնվազն 5 տարի և ավելի, չկան գործառույթի խանգարում և կայուն մնացորդային երևույթներ:

Թոքերում ռենտգենաբանորեն հաստատված մինչև 3 փոքր պետրիֆիկատների առկայությունը (որոնցից յուրաքանչյուրի չափերը չեն գերազանցում 0,8 սմ) չի կարող խոչընդոտել զինվորական ծառայությանը, ՌՈՒՀ-եր ընդունվելուն, ցանկացած վայրում ծառայելուն: Սակայն անհրաժեշտ է ռենտգենաբանորեն հաստատված պետրիֆիկատների առկայության դեպքում իրականացնել ստացիոնար հետազոտություն հակատուբերկուլոզային կլինիկայում և ներկայացնել փորձաքննող մարմնին տեղեկանք` զինակոչիկի և նրա հետ նույն բնակտարածքում բնակվող ընտանիքի անդամների վերաբերյալ (գտնվո՞ւմ են արդյոք դիսպանսեր հսկողության մեջ, ստանո՞ւմ են կամ ստացե՞լ են արդյոք ամբուլատոր կամ ստացիոնար բուժում):

Այն զորակոչիկները, որոնց ընտանիքներում (նույն բնակարանում) համապատասխան առողջապահական հաստատությունները հայտնաբերել են տուբերկուլոզով տառապող հիվանդի, ստանում են տարկետում՝ 6 ամիս ժամանակով: Դեղորայքակայուն ձևերով հիվանդների հետ կոնտակտավորներն ստանում են տարկետում` մեկ տարի ժամկետով:

Մանտուի գերդրական` 17 մմ-ից ավելի և հիպերերգիկ ռեակցիայով ուղեկցվող զինակոչիկներին անհրաժեշտ է պարտադիր կարգով հետազոտել տուբդիսպանսերում:

Տուբերկուլյոզով վարակվածներին հատկացվում է տարկետում 6 ամիս ժամկետով` քիմիոպրոֆիլակտիկայի հսկողության նպատակով:

Մանտուի փորձը, թոքերի ռենտգեն քննությունը, ինչպես նաև տարած տուբերկուլոզը ժխտող տեղեկանքը պարտադիր են նաև պայմանագրային ծառայություն անցնողների համար: Առանց մնացորդային երևույթների կամ մնացորդային երևույթներով լավացած տուբերկուլոզը պետք է հաստատված լինի համապատասխան բուժհիմնարկների կողմից, նախքան զորակոչվելը:

Ոսկրերի և հոդերի տուբերկուլոզային ախտահարման ժամանակ ախտորոշումը պետք է հաստատվի արտազատուկի, մսամոլման (գրանուլյացիայի), ախտահարված հոդի, սառը թարախակույտերի բջջաբանական ու հյուսվածքաբանական հետազոտություններով, տրեպանոբիոպսիայով, կենսաբանական փորձով և այլ մեթոդներով:

Ոսկրահոդային տուբերկուլոզ տարած սպաների, ենթասպաների և կին զինծառայողների բժշկական և մասնագիտական վերականգնման նպատակով վերափորձաքննությունը կատարվում է «դ» կետով՝ բուժման կուրսի ավարտից 5 տարի հետո:

Ավշահանգույցների, թոքերի և միզատար ուղիների ոչ ակտիվ տուբերկուլոզ տարած սպաների, ենթասպաների և կին զինծառայողների վերափորձաքննությունը կատարվում է «դ» կետով` տուբերկուլոզային ստացիոնարի պայմաններում ամբողջական հետազոտումից հետո` առանց գործառույթի խանգարման և պրոցեսի ակտիվության, բուժման կուրսի ավարտից հետո, սակայն ոչ շուտ, քան 3 տարի անց:

Ոչ ակտիվ տուբերկուլոզ տարած, ստացիոնար բուժում ստացած I, II և III սյունակով փորձաքննվողները կարող են ճանաչվել պիտանի ծառայության` «դ» կետի համաձայն, ստացիոնար պայմաններում ամբողջական հետազոտությունից հետո, եթե բուժման հիմնական կուրսի ավարտից անցել է 5 տարի և ավելի, չկան գործառույթի խանգարում և կայուն մնացորդային երևույթներ: Սահմանափակել ծառայությունը խոնավ պայմաններում:

Հոդված 24. Ներառում է բրոնխոթոքային համակարգի և պլևրայի ոչ տուբերկուլյոզային բնույթի հիվանդությունները, զարգացման արատները, գենետիկ հիվանդությունները (հաստատված` գենետիկ քննությամբ): Փորձաքննությունը իրականացվում է բուժման կուրսի ավարտից հետո` ըստ գործառութային վիճակի և զարգացած բարդությունների:

«Ա» կետին են վերաբերում բրոնխաթոքային համակարգի և պլևրայի խրոնիկ հիվանդությունները, բուժմանը դժվար ենթարկվող բորբոքային-թարախային հիվանդությունները` ուղեկցվող շնչական գործառույթի խիստ արտահայտված խանգարումով և աշխատունակության նկատելի կորստով: Այս կետով են փորձաքննվում նաև թոքերի քրոնիկական ոչ սպեցիֆիկ հիվանդությունների հազվադեպ հանդիպող բարդ ընթացքով դեպքերը:

Այս կետին են վերաբերում նաև 3-րդ աստիճանի սարկոիդոզը, ալվեոլյար պրոտեինոզը, թոքային ալվեոլյար միկրոլիթիազը, իդեոպաթիկ ֆիբրոզացնող ալվեոլիտը` անկախ շնչական գործառույթից՝ հաստատված համակարգչային շերտագրումով կամ հյուսվածքաբանական քննությամբ, թոքերի առաջնային էմֆիզեման, մուկովիսցիդոզը, բրոնխոէկտատիկ հիվանդությունը, դիֆուզ պնևմոսկլերոզը, խրոնիկ օբլիտերացնող բրոնխիոլիտը` անկախ շնչական գործառույթի խանգարումից՝ հաստատված համակարգչային շերտագրումով:

«Բ» կետին են վերաբերում բրոնխոթոքային ապարատի և պլևրայի խրոնիկ հիվանդությունները` հաճախակի սրացումներով (տարեկան երեք և ավելի անգամ) կամ գործառույթների չափավոր արտահայտված խանգարումով: Այս կետով է փորձաքննվում նաև սարկոիդոզի 1-ին և 2-րդ շրջանները՝ հաստատված հյուսվածաբանական հետազոտությամբ կամ համակարգչային շերտագրումով և համապատասխան լաբորատոր հետազոտություններով, իսկ հինգերորդ սյունակով փորձաքննվողների պիտանիությունը որոշվում է ըստ բուժման ընթացքի, կլինիկական ծանրության աստիճանի։

«Գ» կետին են վերաբերում բրոնխոթոքային ապարատի և պլևրայի հազվադեպ սրացումներով խրոնիկ հիվանդությունները` գործառույթների աննշան արտահայտված խանգարումով (ԱՇՖ-ի աննշան խանգարումով):

Քրոնիկական թարախային օբստրուկտիվ բրոնխիտներով անձանց պիտանիությունը որոշվում է ռեմիսիայի փուլում` ըստ ԱՇՖ խանգարման: Աննշան կպումների առկայությունը խոչընդոտ չէ զինվորական ծառայության համար:

Թոքաբորբերի բուժման ավարտից հետո, եթե բուժումից չի անցել 2 ամիս՝ տրվում է տարկետում 6 ամիս ժամկետով:

Զինծառայողների թոքաբորբի բուժումից հետո տրվում արձակուրդ:

Չոր և էքսուդատիվ ոչ սպեցիֆիկ պլևրիտների դեպքում տրվում է տարկետում մեկ տարի ժամկետով՝ «դ» կետով, որից հետո փորձաքննությունը իրականացվում է ըստ ԱՇՖ քննության տվյալների:

Հիվանդության սրացումները պետք է փաստարկված լինեն` բժշկական փաստաթղթերով (հիվանդության պատմագիր, հետազոտման ակտ և այլ)։

Թոքերի խրոնիկ օբստրուկտիվ հիվանդությամբ անձանց պիտանիությունը որոշվում է ռեմիսիայի փուլում` ըստ ԱՇՖ խանգարման:

Փորձագիտական եզրակացության համար անհրաժեշտ է ԱՇՖ քննությունը կատարել ֆիզիկական բեռնվածությունից առաջ և հետո, ինչպես նաև բրոնխոդիլատատորներով և առանց դրանց (ըստ անհրաժեշտության)։

«Դ» կետով են փորձաքննվում ստացիոնար բուժում չպահանջող սուր հիվանդությունների, քրոնիկական հիվանդությունների սրացումների, ինչպես նաև ժամանակավոր գործառութային մնացորդային երևույթները (հաստատված բժշկական փաստաթղթերով):

Սուր թոքաբորբի դեպքում զինծառայողների արձակուրդի վերաբերյալ եզրակացությունը կայացվում է ըստ «դ» կետի: Ստացիոնար բուժում չպահանջող և առանց արտաքին շնչառական գործառույթի խանգարման, թոքերի սուր հիվանդությունների ոչ բարդ ընթացքի, քրոնիկական հիվանդությունների սրացման, մնացորդային երևույթների ժամանակ զինծառայողների համար եզրակացություն է կայացվում ծառայողական պարտականություններից ազատելու անհրաժեշտության մասին:

Արտաքին շնչառական գործառույթի ցուցանիշի տեխնիկական կամ այլ սուբյեկտիվ պատճառների բացառման նպատակով հաշվի է առնվում սատուրացիան՝ որոշված պուլսօքսիմետրով: Անհրաժեշտության դեպքում կատարվում է կրծքավանդակի օրգանների ՀՇ կամ համակարգչային սպիրոմետրիա:

Շնչառական համակարգի գործունեության ցուցանիշները՝ համաձայն աղյուսակ 4-ի:

Աղյուսակ 4

ՇՆՉԱՌԱԿԱՆ ԱՆԲԱՎԱՐԱՐՈՒԹՅԱՆ ԱՍՏԻՃԱՆՆԵՐ

1.

Կլինիկական ցուցանիշներ

Նորմա

Ֆունկցիաների անբավարարության ցուցանիշներ

I աստիճան

(աննշան)

II աստիճան

(չափավոր)

III աստիճան

(արտահայտված)

1)

Հևոց

Չկա

Նախկինում անսովոր ծանրաբեռնված ության

ժամանակ

Սովորական ծանրաբեռնված ության ժամանակ

Մշտապես հանգստի պայմաններում

2)

Շնչական ակտերի

թվաքանակը 1 րոպեում

մինչև

20

մինչև 24

25-28

29 և ավելի

3)

Ցիանոզ

չկա

արտահայտված է

թույլ չափով

արտահայտված է

միջին չափով

տարածուն է, խիստ

արտահայտված

4)

Անոթազարկը 1 րոպե

մինչև

80

85-90

95-100

105 և ավելի

2.

Գործիքային տվյալներ

1)

Արյան

հագեցվածությունը թթվածնով (%)

94-ից ավելի

90-80

79-60

59-ից ցածր

2)

Թոքերի կենսատարողությունը %` համեմատած անհրաժեշտ մեծության հետ

90-85

84-70

69-50

49-ից ցածր

3)

Թոքերի առավելագույն օդափոխությունը %` համեմատած անհրաժեշտ մեծության հետ

85-75

74-55

54-35

34-ից ցածր

4)

Արագացված արտաշնչական ծավալը 1վրկ %` համեմատած անհրաժեշտ մեծության հետ

80-ից բարձր

75-65

64-50

49-ից ցածր

5)

Տիֆնոյի ինդեքս

70-ից

բարձր

69-55

54-40

39-ից ցածր

Հոդված 25. Ներառում է բրոնխիալ ասթմայի բոլոր ձևերը: Ախտորոշումը հաստատվում է մասնագիտացված բժշկական հաստատությունում ստացիոնար պայմաններում համալիր հետազոտության արդյունքների և անամնեստիկ տվյալները հաստատող բժշկական փաստաթղթերի համադրման հիման վրա, ինչպես նաև անհրաժեշտության դեպքում մաշկային և համապատասխան պրովոկացիոն ինհալյացիոն փորձերով: Փորձաքննության ժամանակ հաշվի է առնվում հիվանդության դրսևորման հաճախականությունը, նոպաների ծանրությունը, դեղորայքային բուժման էֆեկտիվությունը (վերահսկելիությունը):

«Ա» կետին է վերաբերում կրկնակի ստացիոնար բուժում պահանջող, շնչարգելության ծանր ու հաճախակի նոպաներով ուղեկցվող, II-III աստիճանի թոքային անբավարարությամբ բրոնխիալ ասթման:

«Բ» կետին է վերաբերում բրոնխիալ ասթմայի միջին ծանրության ձևը, որը բնորոշվում է ամիսը մեկ և ավելի անգամ կրկնվող ու բրոնխալայնիչ տարբեր միջոցներով հեշտությամբ վերացվող շնչարգելության նոպաներով:

«Գ» կետին են վերաբերում հիվանդության թեթև ձևերը, որոնց ժամանակ շնչարգելության նոպաները տևական չեն, տարեկան լինում են 2-3 անգամից ոչ ավելի, հեշտությամբ վերացվում են բրոնխալայնիչ միջոցներով:

«Դ» կետով են փորձաքննվում երեք և ավելի տարիների ընթացքում առանց բրոնխոլայնիչների օգտագործման նոպաների բացակայությամբ անձինք:

Եթե բրոնխոսպազմային համախտանիշը ոչ բրոնխոթոքային համակարգի հիվանդությունների ախտանշան է կամ որևէ սուր թոքային ախտաբանության դրսևորման ձև, որը չի կրել շարունակական բնույթ (հաստատված` բժշկական փաստաթղթերով), ապա զինվորական ծառայության համար պիտանիությունը որոշվում է հիվանդությունների ցանկի համապատասխան հոդվածներով՝ ըստ հիմնական հիվանդության ընթացքի:

Հոդված 26. Ներառում է սրտամկանի, սրտապարկի (պերիկարդի), պսակաձև անոթների, սրտի փականային ապարատի, աորտայի հիվանդությունները և զարգացման արատները: Փորձաքննությունը իրականացվում է ստացիոնար պայմաններում հետազոտությունից, անհրաժեշտության դեպքում բուժումից հետո` ըստ գործառույթի խանգարման աստիճանի: Փորձաքննության ժամանակ հաշվի է առնվում սրտային անբավարարության աստիճանը (կիրառվում է խրոնիկական սրտային անբավարարության դասակարգումը ըստ Սրտաբանների Նյու-Յորքյան ասոցիացիայի NYHA), հիվանդության ախտածագումը, կլինիկական դրսևորումները, բարդությունների առկայությունը, դեղորայքային բուժման, ինչպես նաև ինվազիվ միջամտությունների անհրաժեշտությունը, ստացված բուժման արդյունավետությունը, մոտակա և հեռակա կանխատեսումը և այլն:

Սրտային անբավարարության խանգարման աստիճանը պետք է առարկայացվի էխոկարդիոգրաֆիկ հետազոտությամբ (ձախ փորոքի և նախասրտի սիստոլիկ ու դիաստոլիկ չափսերի մեծացում, արտամղման ֆրակցիայի իջեցում դիաստոլիկ դիսֆունկցիա), և Pro-BNP, NT Pro-BNP լաբորատոր հետազոտություններով որոշ դեպքերում նաև չափորոշված ֆիզիկական ծանրաբեռնվածությամբ ԷՍԳ փորձի (տրեդմիլ-թեստ, վելոէրգոմետրիա) արդյունքներով` համադրված հիվանդության կլինիկական տվյալների հետ: Պետք է նկատի ունենալ, որ ծանրաբեռնվածության փորձի արդյունքում առողջ անձանց մոտ հնարավոր է արձանագրվի արյան շրջանառության կեղծ անբավարարություն, որը պայմանավորված է ոչ թե սիրտանոթային համակարգի հիվանդությամբ, այլ անբավարար ֆիզիկական մարզվածությամբ, վեգետատիվ նյարդային համակարգի գործառութային վիճակով և այլն:

«Ա» կետին են վերաբերում արյան շրջանառության III-IV գործառութային դասի խանգարումներով (ըստ NYHA դասակարգման) սիրտանոթային համակարգի հիվանդությունները: Այս կետին են վերաբերում նաև`

1) սրտապարկի համընդգրկուն խցանումը.

2) փորոքների կամ աորտայի անևրիզմը.

3) սրտի ռիթմի և հաղորդականության խանգարման առանձին կայուն, դժվար բուժվող, հեմոդինամիկայի զգալի խանգարմանը բերող ձևերը սրտի ռիթմի և հաղորդչականության այն ձևերը որոնք ուղեկցվում են Սուր սրտային անբավարարությամբ և/կամ այն առիթմիաները, որոնց բուժման համար անհրաժեշտ է եղել կարդիովերսիա/դեֆիբրիլյացիա։ Վերփորոքային տախիկարդիայի, նախասրտերի ֆիբրիլյացիայի, նախասրտերի թրթռման պարոքսիզմները փորձաքննվում է «ա» կետով այն դեպքում, երբ ուղեկցվել են վերը նշված բարդություններով։ Մնացած բոլոր դեպքերում փորձաքննվում են «գ» կետով։ Փորոքների ֆիբրիլյացիաները փորձաքննվում են «ա» կետով՝ անկախ հեմոդինամիկայի խանգարման առկայությունից և կատարված ռադիոհաճախային աբլյացիայից.

4) սրտի կամ սրտապարկի նորագոյացությունները.

5) դիլատացիոն և ռեստրիկտիվ կարդիոմիոպաթիաները.

6) հիպերտրոֆիկ կարդիոմիոպաթիան, եթե առկա է ձախ փորոքի արտամղիչ տրակտի օբստրուկցիա:

«Բ» կետին են վերաբերում քրոնիկական սրտային անբավարարության II գործառութային դասի խանգարումներով (ըստ NYHA դասակարգման) սիրտանոթային համակարգի հիվանդությունները: Այս կետին են վերաբերում նաև (անկախ քրոնիկական սրտային անբավարարության խանգարման աստիճանի)`

1) հիպերտրոֆիկ կարդիոմիոպաթիան՝ առանց արտամղիչ տրակտի օբստրուկցիայի (ախտորոշումը կատարվում է Եվրոպական սրտաբանության ասոցիացիայի չափանիշներով (ESC)).

2) Բրուգադայի համախտանիշը՝ բնորոշ ԷՍԳ կայուն փոփոխություններով.

3) սրտի բնածին և ձեռքբերովի արատները` անկախ հեմոդինամիկայի խանգարման աստիճանից.

4) սրտի փականային ապարատի և աորտայի վիրահատական միջամտությունների հետևանքները.

5) սրտի ռիթմի արհեստական կարգավորիչի (փեյսմեյքեր) իմպլանտացիաները և սրտի հաղորդականության հավելյալ ուղիների կրկնակի աբլյացիաները.

6) առանց սրտի գործառութային խանգարման դեքստրակարդիաները և ներքին օրգանների լրիվ ինվերսիաները (Dextrocardia Situs Inversus Totalis).

7) պսակաձև անոթների հիվանդությունները և զարգացման անոմալիաները:

«Գ» կետին են վերաբերում քրոնիկական սրտային անբավարարության I գործառութային դասի խանգարումներով (ըստ NYHA դասակարգման) սիրտանոթային համակարգի հիվանդությունները: Այս կետին են վերաբերում նաև`

1) միտրալ փականի արտանկումները (պրոլապս) II աստիճանի (6մմ և ավելի)` II աստիճանի հետհոսքով: Եթե առկա է միտրալ փականի II-րդ աստիճանի պրոլապս և մինչև 2-րդ աստիճանի հետհոսք, անհրաժեշտ է կատարել ծանրաբեռնվածության տրեդմիլ թեստ և անմիջապես գնահատել հետհոսքի աստիճանը։ Եթե Տրեդմիլ թեստից անմիջապես հետո միտրալ հետհոսքի աստիճանը չի գնահատվել II-րդ և ավելի աստիճանի, ապա զորակոչիկը ճանաչվում է սահմանափակումով պիտանի զինվորական ծառայության համար.

2) I-II աստիճանի աորտալ հետհոսքը.

3) միտրալ փականի 2-րդ և ավելի բարձր աստիճանի հետհոսքերը.

4) թոքային զարկերակի փականի, տրիկուսպիդալ փականի 2-րդ և ավելի աստիճանի հետհոսքերը փորձաքննվում են, եթե առկա է թոքային հիպերտենզիա, կամ եթե հետհոսքը համակցված է այլ փականի 1-ին և ավելի աստիճանի հետհոսքի հետ.

5) սինուսային հանգույցի թուլության համախտանիշը, նախասիրտ-փորոքային հաղորդչականության I-II աստիճանի մասնակի պաշարումները (P-Q ինտերվալը կայուն 0,22 վրկ-ից ավելի է), սինո-աթրիալ II աստիճանի մասնակի պաշարումները` կլինիկական դրսևորումներով, փորոքային և վերփորոքային պարոքսիզմալ տախիկարդիայի էպիզոդները, փորոքային և վերփորոքային վազանցների (3 կոմպլեքս (և ավելի) 5 էպիզոդ (և ավելի), հաճախակի պոլիտոպ և պոլիմորֆ էքստրասիստոլիաները, հաճախակի ալոռիթմիաները, հաճախակի փորոքային (24 ժամում` 2000 և ավելի) և վերփորոքային (24 ժամում` 4000 և ավելի) էքստրասիստոլիաները, մշտական ոչ սինուսային ռիթմը: Առաջնակի հայտնաբերված սրտի ռիթմի և հաղորդչականության ոչ մշտական, անցողիկ խանգարումների դեպքում զորակոչիկին տրվում է տարկետում մինչև 1 տարի, որից հետո փորձաքննվում է ըստ հետազոտական տվյալների՝ համապատասխան կետերով.

6) Հիսի խրձի աջ կամ ձախ ոտիկի լրիվ պաշարումները.

7) սրտի հաղորդականության հավելյալ ուղիների աբլյացիան.

8) էխոսրտագրությամբ հայտնաբերված 3-րդ աստիճանի թոքային հիպերտենզիան.

9) սրտի ռիթմի և հաղորդականության մշտական, կայուն բնույթի խանգարումները` WPW-համախտանիշը, CLC-համախտանիշը (առկա է PQ ինտերվալի կայուն կարճացում մինչև 0.11վրկ, բացակայում է PQ սեգմենտը, առկա է սրտի ռիթմի և/կամ հաղորդչականության կայուն խանգարումներ):

«Դ» կետին են վերաբերում առանց քրոնիկական սրտային անբավարարության վիճակները: Այս կետին են վերաբերվում նաև`

1) սրտի փականների մեկուսացված, ոչ մեծ չափսերի (մինչև առաջին աստիճանը ներառյալ) արտանկումները` աննշան հետհոսքով (մինչև առաջին աստիճանը ներառյալ).

2) երկճյուղանի (բիֆասցիկուլյար) մասնակի պաշարումները (առկա է Հիսի խրձի աջ ոտիկի մասնակի պաշարման և ձախ ոտիկի որևէ ճյուղի մասնակի պաշարման պատկեր), եթե չկան հեմոդինամիկայի և սրտի ռիթմի խանգարումներ.

3) եզակի մոնոմորֆ փորոքային (24 ժամում` 400-ից պակաս) և վերփորոքային (24 ժամում` 800-ից պակաս) էքստրասիստոլիաները.

4) առանց մնացորդային երևույթների սրտամկանի և փականային ապարատի բորբոքային հիվանդություններից հետո վիճակները: Նման դեպքերում փորձաքննությունը իրականացվում է համակողմանի և լիարժեք հետազոտություններից հետո:

«Ե» կետին են վերաբերում սրտանոթային համակարգի սուր հիվանդություններից (սուր միոկարդիտներ, սրտի իշեմիկ հիվանդության սուր ձևեր և այլն), ինչպես նաև ստացիոնար բուժում չպահանջող և ժամանակավոր բնույթ կրող քրոնիկական սրտային անբավարարության և (կամ) սրտի ռիթմի խանգարումներից հետո վիճակները: Այս կետին են վերաբերվում նաև՝

1) առաջին անգամ էխոսրտագրությամբ հայտնաբերված 1-2-րդ աստիճանի թոքային հիպերտենզիան.

2) տրիկուսպիդալ, միտրալ, թոքային զարկերակի համակցված 1-ին աստիճանի հետհոսքերը (երեքը միասին), որի դեպքում տրվում է տարկետում՝ մինչև մեկ տարի ժամկետով։ Տարկետման ժամկետի ավարտից հետո եթե չի դիտվել որևէ փականի հետհոսքի աստիճանի ավելացում զորակոչիկը «դ» կետով ճանաչվում է սահմանափակումով պիտանի զինվորական ծառայության համար.

3) առաջին անգամ էխոսրտագրությամբ հայտնաբերված մինչև առաջին աստիճանի կարճատև, առանց հեմոդինամիկ խանգարման աորտալ հետհոսքը.

4) 24 ժամում 400-ից ավելի, 2000-ից պակաս մոնոմորֆ փորքային և (կամ) վերփորոքային 24 ժամում 800-ից ավելի, 4000-ից պակաս մոնոմորֆ վերփորոքային էքստրասիստոլիաները.

5) ԷՍԳ քննությամբ ի հայտ եկած ռեպոլյարիզացիայի արտահայտված խանգարումներ ունեցող զորակոչիկներին առաջին անգամ տրվում է տարկետում մինչև 12 ամիս, որի ընթացքում կատարվում է պարտադիր հոլտեր մոնիթորինգ և ծանրաբեռնվածության թեստ։

Սրտի ռիթմի և հաղորդականության խանգարում ունեցող անձինք պետք է հետազոտվեն պարտադիր 24-ժամյա հոլտեր-մոնիտորինգի կատարումով: Անձնական գործին կամ հիվանդության պատմագրին կցվում է ախտաբանական փոփոխությունները արտացոլող ծավալուն հոլտեր տպվածքը:

Սինուսային (շնչառական) առիթմիա, Հիսի խրձի աջ ոտիկի մասնակի պաշարում ունեցող անձինք ճանաչվում են պիտանի զինվորական ծառայության, եթե չկան ռիթմի և հաղորդչականության խանգարման այլ («գ» կետով նախատեսված) դրսևորումներ:

Սրտի հաղորդականության հավելյալ ուղիների աբլյացիայից հետո առաջին անգամ փորձաքննությունն իրականացվում է «գ» կետով: Դինամիկ հսկողության պայմաններում, երեք տարի անց, եթե բացակայում են հեմոդինամիկայի, ռիթմի և հաղորդչականության խանգարման նշանները, փորձաքննությունը հինգերորդ սյունակով կարող է իրականցվել «դ» կետով:

Եթե PQ ինտերվալի կարճացումը չի ուղեկցվում ռիթմի կամ հաղորդչականության այլ խանգարումներով («գ» կետով նախատեսված), առկա է PQ սեգմենտը, բացակայում են կլինիկական ախտանիշները, ապա տվյալ վիճակը գնահատվում է որպես էլեկտրոկարդիոգրաֆիկ CLC-ֆենոմեն և առաջին և երկրորդ սյունակներով փորձաքննվողները ճանաչվում են պիտանի զինվորական ծառայության: Նույն պարագայում CLC-ֆենոմենը խոչընդոտ չէ ՌՈՒՀ-եր ընդունվելու և ուսումը շարունակելու համար:

Գործառութային բնույթի, առանց կլինիկական դրսևորումների, անցողիկ, եզակի նախասիրտ-փորոքային հաղորդչականության I-II աստիճանի մասնակի պաշարումները և սինո-աթրիալ II աստիճանի մասնակի պաշարումները փորձաքննվում են «դ» կետով:

Սրտամկանի և փականային ապարատի բորբոքային հիվանդություններից հետո մնացորդային երևույթների առկայության դեպքում փորձաքննությունը իրականացվում է «ա», «բ» կամ «գ» կետով` կախված հեմոդինամիկայի խանգարման աստիճանից: Առանց հեմոդինամիկայի խանգարման, սակայն մնացորդային երևույթների առկայության դեպքում փորձաքննությունը նույնպես իրականացվում է «գ» կետով: Առանց մնացորդային երևույթների սրտամկանի և փականային ապարատի բորբոքային հիվանդություններ տարած անձիք կարող են փորձաքննվել «դ» կետով` համակողմանի հետազոտություններից հետո: Այդ վիճակները խոչընդոտ չեն զինվորական ծառայության անցնելու և ՌՈՒՀ-եր ընդունվելու համար:

Սրտի ռիթմավարի մշտական կամ երկարատև միգրացիա ունեցող անձինք փորձաքննվում են «ե» կետով: Տարկետումից (արձակուրդից) հետո բարդությունների («գ» կետով նախատեսված) բացակայության դեպքում փորձաքննությունը իրականացվում է «դ» կետով:

Մինչև առաջին աստիճանի կարճատև, ոչ մշտական, աննշան, առանց հեմոդինամիկ խանգարման աորտալ հետհոսքի պարագայում զորակոչիկները և ժամկետային պարտադիր ծառայության շարքային կազմի զինծառայողները առաջին անգամ փորձաքննվում են «ե» կետով: Տարկետումից (արձակուրդից) հետո բարդությունների («գ» կետով նախատեսված) բացակայության դեպքում փորձաքննությունը իրականացվում է «դ» կետով:

Մինչև 3մմ ներառյալ միտրալ փականի պրոլապս ունեցող անձինք ճանաչվում են պիտանի զինվորական ծառայության համար, 3մմ-ից մինչև 6մմ ներառյալ միտրալ փականի պրոլապս ունեցող անձինք փորձաքննվում են «դ» կետով:

Արհեստավարժ մարզիկների մոտ հնարավոր է առկա լինի «սպորտային սրտին» բնորոշ փոփոխություններ, որի դեպքում զինակոչիկները ճանաչվում են պիտանի զինվորական ծառայության համար։

(26-րդ հոդվածը փոփ., լրաց. 01.06.23 N 899-Ն)

Հոդված 27. Ներառում է զարկերակային հիպերտենզիան, որի փորձաքննության ժամանակ հաշվի է առնվում հիվանդության ախտաբանական ծագումը, կլինիկական ընթացքը և դրսևորումները, թիրախ օրգանների ախտահարվածության աստիճանը, բարդությունների առկայությունը, դեղորայքային բուժման արդյունավետությունը, հիվանդության դրսևորման վաղեմությունը և այլն: Զորակոչիկները պարտադիր հետազոտվում են ստացիոնար պայմաններում, որի ընթացքում կատարվում է 24-ժամյա ԶՃ դինամիկ հսկողություն և կցվում են ամբողջական (24-ժամյա) ԶՃ և ՍԿՀ տվյալները։ Սիրտանոթային համակարգի սոմատոմորֆ վեգետատիվ դիսֆունկցիայով պայմանավորված զարկերակային ճնշման բարձրացումը փորձաքննվում է 28-րդ հոդվածով: Ախտանշանային հիպերտենզիայով տառապող զինծառայողների փորձաքննության համար անհրաժեշտ է ղեկավարվել համապատասխան հոդվածներով` հիմք ընդունելով հիմնական հիվանդությունը, իսկ անարդյունք բուժման կամ բարդ ձևերի արմատական բուժման անհնարինության դեպքում` նաև սույն հոդվածով:

«Ա» կետին է վերաբերում III աստիճանի զարկերակային հիպերտենզիան, երբ սիստոլիկ ճնշումը ≥180 մմ/սս է, դիաստոլիկը՝ ≥110 մմ/սս և առկա է ձախ փորոքի հիպերտրոֆիա առնվազն մեկ սեգմենտի 1․2 սմ–ից ավելի կամ ստորև նշվածներից որևէ երկուսը․ դիաստոլիկ դիսֆունկցիա, կամ միտրալ փականի հետհոսք առնվազն II աստիճանի, կամ աորտալ փականի հետհոսք առնվազն I աստիճանի, կամ ձախ փորոքի դիլատացիա 5․6 սմ–ից ավելի կամ պրոտեինուրիա 0․033 պրոմիլից ավելի։

«Բ» կետին է վերաբերում II աստիճանի զարկերակային հիպերտենզիան, երբ սիստոլիկ ճնշումը 160-179 մմ/սս է, դիաստոլիկը՝ 100-109մմ/սս և առկա է ձախ փորոքի հիպերտրոֆիա առնվազն մեկ սեգմենտի 1․2 սմ–ից ավելի կամ ստորև նշվածներից որևէ երկուսը․ դիաստոլիկ դիսֆունկցիա, կամ միտրալ փականի հետհոսք առնվազն II աստիճանի, կամ աորտալ փականի հետհոսք առնվազն I աստիճանի, ձախ փորոքի դիլատացիա 5․6 սմ–ից ավելի, կամ պրոտեինուրիա 0․033 պրոմիլից ավելի։ V սյունակով փորձաքննվողների պիտանիությունը որոշվում է` նկատի ունենալով հիվանդության արտահայտվածությունը, տարիքը, ծառայության բնույթը, ծառայողական և բժշկական բնութագրերի տվյալները:

«Գ» կետին է վերաբերում I աստիճանի զարկերակային հիպերտենզիան, երբ սիստոլիկ ճնշումը 140-159 մմ/սս է, դիաստոլիկը՝ 90-99 մմ/սս և առկա է նշվածներից որևէ երկուսը․ ձախ փորոքի հիպերտրոֆիա առնվազն մեկ սեգմենտի 1․1 սմ–ից ավելի, կամ դիաստոլիկ դիսֆունկցիա, կամ ձախ նախասրտի դիլատացիա 4․0 սմ–ից ավելի, կամ միտրալ փականի հետհոսք առնվազն II աստիճանի, աորտալ փականի հետհոսք առնվազն I աստիճանի, ձախ փորոքի դիլատացիա 5․6 սմ–ից ավելի, ակնահատակի բնորոշ փոփոխություններ կամ պրոտեինուրիա 0․033 պրոմիլից ավելի։

«Դ» կետին է վերաբերում ստացիոնար հետազոտման ժամանակ ի հայտ եկած զարկերակային ճնշման ժամանակավոր բարձրացումը (դիաստոլիկը` մինչև 90մմ սս, սիստոլիկը` կայուն մինչև 140մմ սս կամ եզակի, ոչ կայուն սիստոլիկ ճնշման տատանումները մինչև 160մմ սս):

Եթե բարձր զարկերակային ճնշման պայմաններում առկա չեն կառուցվածքային կամ լաբորատոր փոփոխություններ` փորձաքննությունն իրականացվում է 28-րդ հոդվածի համապատասխան կետերով:

(27-րդ հոդվածը խմբ. 01.06.23 N 899-Ն)

Հոդված 28. Ներառում է սիրտանոթային համակարգի սոմատոմորֆ վեգետատիվ դիսֆունկցիան (ՍՀ սոմատոմորֆ վեգետատիվ դիսֆունկցիաներ): Հիպոտենզիվ տիպի ՍՍՀ սոմատոմորֆ վեգետատիվ դիսֆունկցիան պետք է տարբերել առողջ մարդկանց ֆիզիոլոգիական հիպոտոնիայից, որի դեպքում գանգատներ չկան, աշխատունակությունը պահպանվում է ԶՃ սնդիկի սյան 90/50 100/60մմ ցուցանիշների սահմաններում: Նման դեպքում զորակոչիկը ճանաչվում է պիտանի զինվորական ծառայության համար:

Առանձին դեպքերում ԿԲՀ-ի կողմից զորակոչիկների ՍՀ սոմատոմորֆ վեգետատիվ դիսֆունկցիայի ախտորոշման համար կարող է պահանջվել հետազոտություն ստացիոնար պայմաններում` կատարել 24-ժամյա ԶՃ դինամիկ հսկողություն, անհրաժեշտության դեպքում 24-ժամյա հոլտեր քննություն՝ բացառելով հնարավոր բոլոր էկզոգեն գործոնների ազդեցությունները։ Տրամադրել ամբողջական (24-ժամյա) զարկերակային ճնշման և սրտի կծկման հաճախության տվյալները։

«Ա» կետին են վերաբերում`

1) հիպոտենզիվ տիպի ՍՀ սոմատոմորֆ վեգետատիվ դիսֆունկցիա. ԶՃ-ն սնդիկի սյան 90/50մմ ցուցանիշից կայուն ցածր է, առկա են մշտական գանգատներ, հաճախակի ուշագնացություն, սրտի ռիթմը կայուն խանգարված է, աշխատունակությունը նկատելիորեն նվազած, վեգետոանոթային խանգարումները ցայտուն են արտահայտված.

2) հիպերտենզիվ տիպի ՍՀ սոմատոմորֆ վեգետատիվ դիսֆունկցիա. ԶՃ-ն անկայուն է (սիստոլիկը տատանվում է 140-ից 180 մմ սս ), առկա են մշտական գանգատներ, աշխատունակությունը նկատելիորեն ցածր է, վեգետոանոթային բնույթի դրսևորումները ցայտուն են և կայուն.

3) սրտային (տախիկարդիտիկ) տիպի ՍՀ սոմատոմորֆ վեգետատիվ դիսֆունկցիան. սրտի ռիթմը կայուն միտված է հաճախասրտության (120 զարկից ավելի` ըստ ԷՍԳ-ի, 180-ից ավելի` ըստ Հոլտեր-մոնիտորինգի և շուրջօրյա միջին ռիթմը 100 զարկ և ավելի) և առկա է կայուն կարդիալգիա` վեգետոանոթային խանգարումների ֆոնի վրա.

4) սրտային (բրադիկարդիտիկ) տիպի ՍՀ սոմատոմորֆ վեգետատիվ դիսֆունկցիան. սրտի ռիթմը կայուն միտված է հազվասրտության (50 զարկից պակաս` ըստ ԷՍԳ-ի և 36-ից պակաս` ըստ Հոլտեր-մոնիտորինգի):

Ոչ արդյունավետ ստացիոնար բուժման դեպքում I և II սյունակներով փորձաքննվողները, համապատասխանաբար` ըստ 26-րդ և 27-րդ հոդվածների «գ» կետերի, ճանաչվում են ոչ պիտանի զինվորական ծառայության համար:

«Բ» կետին են վերաբերում՝

1) հիպոտենզիվ տիպի չափավոր ՍՀ սոմատոմորֆ վեգետատիվ դիսֆունկցիան. ԶՃ-ն սնդիկի սյան 90/50մմ ցուցանիշից ոչ կայուն ցածր է, հազվադեպ ուշագնացություն, սրտի ռիթմը աննշան խանգարված է, վեգետոանոթային խանգարումները արտահայտված են աննշան.

2) հիպերտենզիվ տիպի չափավոր ՍՀ սոմատոմորֆ վեգետատիվ դիսֆունկցիան. ԶՃն անկայուն է (սիստոլիկը տատանվում է 130-ից 160մմ սս), առկա են վեգետոանոթային բնույթի աննշան, ոչ կայուն դրսևորումներ.

3) սրտային (տախիկարդիտիկ) տիպի չափավոր ՍՀ սոմատոմորֆ վեգետատիվ դիսֆունկցիան. սրտի ռիթմը միտված է անցողիկ հաճախասրտության (մինչև 120 զարկ` ըստ ԷՍԳ-ի և մինչև 180` ըստ Հոլտեր-մոնիտորինգի).

4) սրտային (բրադիկարդիտիկ) տիպի չափավոր ՍՍՀ սոմատոմորֆ վեգետատիվ դիսֆունկցիան. սրտի ռիթմը միտված անողիկ հազվասրտության (60-50 զարկ` ըստ ԷՍԳ-ի և 36-ից ավելի` ըստ Հոլտեր-մոնիտորինգի):

«Գ» կետին են վերաբերում 60-100 սրտի ռիթմի հաճախականությամբ և ԶՃ տատանումներով ուղեկցվող (սիստոլիկը` մինչև 140 և դիաստոլիկը` մինչև 90մմ սնդիկի սյան) վիճակներն առանց սրտանոթային համակարգի օրգանական ախտահարման նշանների:

Զորակոչիկների մոտ սոմատիկ և վարակիչ հիվանդությունների բացակայության դեպքում շարունակվող երկարատև (2 ամիս և ավելի) սուբֆեբրիլիտետի (37,2-37,60C) դեպքում նրանց տրվում է տարկետում` 6 ամիս ժամկետով: Զորակոչիկը պարտավոր է զինկոմիսարիատ ներկայացնել ամբուլատոր քարտը` դինամիկ ջերմաչափման տվյալներով: Ոչ մշտական սուբֆեբրիլիտետով ուղեկցվող ՍՀ սոմատոմորֆ վեգետատիվ դիսֆունկցիայով անձինք փորձաքննվում են «բ» կետով:

Անհրաժեշտության դեպքում ՍՍՀ սոմատոմորֆ վեգետատիվ դիսֆունկցիայով զինծառայողների լիարժեք բուժման և վերականգնման նպատակով կարող է հատկացվել ծառայողական պարտականություններից մասնակի ազատում կամ արձակուրդ հիվանդության պատճառով (վերականգնողական)` կիրառելով 26-րդ հոդվածի «ե» կետը:

(28-րդ հոդվածը փոփ. 01.06.23 N 899-Ն)

Հոդված 29. Ներառում է պարբերական հիվանդության բոլոր ձևերը և դրանց բարդությունները: Փորձաքննությունը իրականացվում է գանգատների, անամնեստիկ տվյալների (այդ թվում տարած վիրահատություններ), բժշկական փաստաթղթերի, ժառանգական անամնեզի, MEFV գենի մուտացիաների վերաբերյալ արյան գենետիկական քննության արդյունքի համադրման հիման վրա: Փորձաքննության տեսանկյունից առավել արժեքավոր է բուժհիմնարկների կողմից նոպայի դինամիկ արձանագրությունը:

«Ա» կետին են վերաբերում պարբերական հիվանդության նոպաները՝ բարդացած երիկամների կամ այլ օրգանների ամիլոիդոզով` հաստատված բիոպսիայով:

«Բ» կետին են վերաբերում պարբերական հիվանդության հազվադեպ նոպաները՝ առանց ներքին օրգանների գործառույթների խանգարման:

«Գ» կետով են փորձաքննվում արյան գենետիկական քննությամբ MEFV գենի մուտացիա ունեցող անձինք, որոնց մոտ կլինիկական դրսևորումներ արձանագրված չեն, բացակայում են ներքին օրգանների ախտահարումները: Նույն կետով են փորձաքննվում նաև վերջին երեք և ավելի տարիների ընթացքում առանց դեղորայքի նոպաների բացակայությամբ, արյան գենետիկական քննությամբ MEFV գենի մուտացիա ունեցող, առանց ներքին օրգանների ախտահարման անձինք:

Բոլոր դեպքերում 16 տարեկանից հետո MEFV գեների մուտացիաների կամ MEFV գենի մուտացիայի (որն ընթանում է հազվադեպ նոպաներով) հայտնաբերման դեպքում կատարվում է կրկնակի հետազոտություն:

Հոդված 30. Ներառում է կերակրափողի, ստամոքսի, աղիների, որովայնամզի, լյարդի, լեղապարկի, լեղուղիների, ենթաստամոքսային գեղձի, փայծաղի հիվանդությունները և զարգացման անոմալիաները: Փորձաքննությունը իրականացվում է ստացիոնար պայմաններում հետազոտությունից, անհրաժեշտության դեպքում՝ բուժումից հետո: Փորձաքննությունը իրականացվում է ըստ գործառութային վիճակի և զարգացած բարդությունների: Փորձաքննական նշանակություն ունի նաև հիվանդությունների սրացման հաճախականությունը, վաղեմությունը, բուժման արդյունավետությունը: Հիվանդության սրացումները, ստացված բուժումը պետք է փաստարկված լինեն բժշկական փաստաթղթերով (ակտեր, հիվանդության պատմագրեր, բնութագրեր և այլն):

«Ա» կետին են վերաբերում մարսողության գործառույթի խիստ արտահայտված խանգարումով, բուժմանը դժվար ենթարկվող, առանց առողջացման ելքի և սնուցման անկումով ուղեկցվող աղեստամոքսային համակարգի քրոնիկական հիվանդությունները, այդ թվում նաև՝

1) լյարդի ցիռոզը.

2) քրոնիկական հեպատիտների և քրոնիկական պանկրեատիտների ծանր ձևերը.

3) ոչ սպեցիֆիկ խոցային կոլիտների ու էնտերիտների ծանր ձևերը.

4) Կրոնի հիվանդությունը:

«Բ» կետին են վերաբերում մարսողության գործառույթի չափավոր արտահայտված խանգարումներով, սնուցման անկումով և (կամ) հաճախակի, տևական սրացումներով (տարին երեք և ավելի անգամ), բուժմանը դժվար ենթարկվող աղեստամոքսային համակարգի քրոնիկական հիվանդությունները, այդ թվում նաև՝

1) ոչ սպեցիֆիկ խոցային կոլիտների ու էնտերիտների միջին ծանրության ձևերը.

2) քրոնիկական հեպատիտների և քրոնիկական պանկրեատիտների միջին ծանրության ձևերը.

3) 16 սմ-ից ավելի սպլենոմեգալիաները.

4) քարային և ոչ քարային խոլեցիստիտների միջին ծանրության ձևերը.

5) բուժմանը դժվար ենթարկվող ստամոքսի խրոնիկ խոցերը.

6) տասներկումատնյա աղու կոճղեզի արտահայտված խոցասպիական դեֆորմացիաները.

7) տարածուն էռոզիվ գաստրոդուոդենիտները՝ թթվագոյացման գործառույթի զգալի խանգարմամբ, սնուցման անկմամբ և հաճախակի սրացումներով.

8) խոցային էզոֆագիտները.

9) ուղեկցվող աղեստամոքսային համակարգի քրոնիկական հիվանդությունները, այդ թվում նաև՝ ոչ սպեցիֆիկ խոցային կոլիտը և Կրոնի հիվանդությունը, որոնց դեպքում ախտորոշումը հաստատվում է էնդոսկոպիկ և հյուսվածաբանական հետազոտությամբ:

Քրոնիկական պանկրեատիտների՝ ներերակային ռենտգեն կոնտրաստ նյութով կատարված համակարգչային շերտագրումով՝ կալցիֆիկատի, ֆիբրոզի, ենթաստամոքսագեղձի ատրոֆիայի կամ կեղծ կիստոզ փոփոխությունների առկայության դեպքում փորձաքննությունը իրականացվում է «ա» կետով:

Հեպատոսպլենոմեգալիաների ժամանակ, երբ լյարդը մեծացած է 2,0 սմ և ավել, իսկ փայծաղը անհատական նորմայից 1,0 սմ և ավելի, հաստատված ախտաբանական պրոցեսի բացակայության պայմաններում, I սյունակով փորձաքննվում են «դ» կետով, իսկ II սյունակով փորձաքննվում են «բ» կետով: Առանց կլինիկական նշանակության փայծաղի չափերի մեծացման ժամանակ որոշումը կայացվում է` նկատի ունենալով փայծաղի սահմանված անհատական նորման հետևյալ բանաձևով՝ փայծաղը = ձախ երիկամ + ձախ երիկամի 1/3 + 1 սմ (սակայն ոչ ավելի, քան 16սմ): Լյարդի չափերը որոշելիս փորձաքննության ժամանակ հաշվի է առնվում լյարդի թեք-ուղղահայաց չափսը, որը նորմայում չպետք է գերազանցի 16,0 սմ-ը:

Ախտածնային հիվանդությունների բացակայության պայմաններում, եթե փայծաղը սահմանվածից մեծ է 1սմ և ավելի՝ դիտարկման համար տրվում է տարկետում մեկ անգամ մեկ տարի ժամկետով, որից հետո չափսերի պահպանման կամ բացասական դինամիկայի դեպքում փորձաքննությունը իրականացվում է «բ» կետով: Չափավոր սպլենոմեգալիա (կայուն 16սմ և ավելի) ունեցող անձինք փորձաքննվում են «բ» կետով:

Լյարդի կալցինատները կամ կալցինատները խումբը մինչև 2 սմ չափսերի փորձաքննվում է «գ» կետով, եթե այն չի հանգեցնում լյարդի ֆունկցիայի խանգարման։

Չճշտված ծագման հեպատիտների վերաբերյալ բժշկական փաստաթղթերի առկայության և լյարդի ֆերմենտների ցուցանիշների փոփոխության դեպքում տրամադրվում է տարկետում մեկ անգամ մինչև մեկ տարի ժամկետով, որից հետո՝ փորձաքննություն «գ» կամ «բ» կետով: Աուտոիմուն հեպատիտների ախտորոշման վերաբերյալ փաստաթղթերի առկայության և հյուսվածաբանական հաստատման պարագայում փորձաքննությունը իրականացվում է «ա» կետով:

Տարած խոլեցիստիտի բուժումից հետո, եթե բուժման ավարտից 2 ամիս չի անցել, տրամադրվում է տարկետում 6 ամիս ժամկետով, որից հետո փորձաքննվում է «գ» կետով: Քարային խոլեցիստիտների դեպքում, եթե քարի չափը 0.6սմ-ից ավելի է, կամ եթե առկա են 0,4սմ-ից ավելի չափի 2 և ավելի քար, անգամ գործառույթի աննշան խանգարմամբ փորձաքննությունը իրականացվում է «բ» կետով:

Էրոզիվ էզոֆագիտների, էրոզիվ գաստրոդոուդենիտների դեպքում իրականացվում է բուժում, այնուհետև փորձաքննվում է ըստ բուժման արդյունավետության:

«Գ» կետին է վերաբերում նաև լեղապարկի «համր» եզակի քարի առկայությունը՝ առանց լեղապարկի բորբոքման նշանների:

Չորրորդ, հինգերորդ և վեցերորդ սյունակներով փորձաքննվողներին խոցային հիվանդության պատճառով ծառայողական պարտականություններից մասնակի ազատում կամ արձակուրդ հիվանդության պատճառով (վերականգնողական) տալու անհրաժեշտության մասին եզրակացություն է կայացվում այն դեպքերում, երբ աշխատունակության վերականգնման համար պահանջվում է առնվազն մեկ ամիս:

Բարորակ հիպերբիլիռուբինեմիայի դեպքում, երբ արյան մեջ անուղղակի բիլիռուբինը 40 մկմոլ/լ-ից ավելի է, փորձաքննությունը իրականացվում է «ե» կետով (առաջին և երկրորդ սյունակով ճանաչվում են սահմանափակումով պիտանի զինվորական ծառայության համար (ծառայություն հեշտացված օրվա կարգացուցակով)), իսկ մինչև 40 մկմոլ/լ-ի դեպքում՝ «գ» կետով:

Սպլենոմեգալիայի ժամանակ անհրաժեշտ է փորձաքննվողին հետազոտել թերապևտիկ, ինֆեկցիոն, արյան համակարգի, տուբերկուլոզային ժխտելու նպատակով: Վերոհիշյալ խմբի հիվանդությունների հաստատման ժամանակ փորձաքննությունն իրականացվում է ըստ հիվանդությունների ցանկի համապատասխան հոդվածի:

Գաստրիտ, դուոդենիտ, գաստրոէզոֆագեալ ռեֆլյուքս հիվանդություն, լեղուղիների դիսկինեզիա ախտորոշմամբ առաջին սյունակով փորձաքննվողները սահմանափակումով պիտանի են զինվորական ծառայության համար:

Ներծծման խանգարման համախտանիշով զորակոչիկներին՝ հաստատված արտահայտված լուծով, ՖԶԻ-ի իջեցումով, սպիտակուցային անբավարարությամբ, անեմիայով, հիպովիտամինոզով, տրոֆիկ խանգարումներով, տրամադրվում է տարկետում մեկ անգամ մեկ տարի ժամկետով՝ բուժման նպատակով, որից հետո իրականացվում է փորձաքննություն:

Քրոնիկ փորկապությունների դեպքում, երբ չկա սնուցման կտրուկ իջեցում՝ ֆիզիկական զարգացման ինդեքսը 18,5 կգ/մ2–ից բարձր է, բորբոքման կամ անեմիայի լաբորատոր ցուցանիշներ, փորձաքննությունը իրականացվում է «գ» կետով: Մեգակոլոնի առկայության դեպքում փորձաքննությունը բոլոր սյունակներով իրականացվում է սույն հոդվածի «ա» կետով, իսկ հինգերորդ սյունակի համար՝ «բ» կետով:

Հոդված 31. Երիկամների հիվանդություններ ունեցող անձանց փորձաքննությունը կատարվում է միայն ստացիոնար հետազոտումից ու բուժումից հետո:

«Ա» կետին են վերաբերում քրոնիկական երիկամային հիվանդության 3-րդ, 4-րդ, 5-րդ փուլերը՝ երբ կծիկային ֆիլտրացիան 60 մլ/րոպե/1,73 քառ.մ-ից ցածր է:

«Բ» կետով են փորձաքննվում՝

1) երկրորդ փուլի քրոնիկական երիկամային հիվանդությունը՝ երբ կծիկային ֆիլտրացիան 60-89 մլ/ րոպե/1,73 քառ.մ է.

2) սուր երիկամային անբավարարությամբ կամ առանց դրա ընթացող սուր նեֆրիտի ծանր ձևեր տարած ժամկետային զինծառայողները` անկախ միզային համախտանիշի պահպանման աստիճանից.

3) սուր գլոմերուլոնեֆրիտ տարած անձինք՝ երիկամային անբավարարության դեպքում, երբ երիկամային ֆունկցիայի անկումը (կծիկային ֆիլտրացիայի իջեցում կամ մեզի կայուն փոփոխություններ (կայուն պրոտեինուրա, էրիթուրիա)) պահպանվում է.

4) սուր երիկամային անբավարարություն տարած առաջին և երկրորդ սյունակներով փորձաքննվողները, որոնց բուժման համար կիրառվել է հեմոդիալիզի սեանս (սեանսներ).

5) երիկամների սուր հիվանդություններով հիվանդացած շարքային և կրտսեր ենթասպայական կազմերի պարտադիր զինծառայողները, եթե նրանց մոտ միզային փոփոխությունները պահպանվում են երեք և ավելի ամիս:

«Գ» կետով փորձաքննվում են՝

1) սուր պիելոնեֆրիտով հիվանդանալուց վերջին 3 և ավելի ամիսներ հետո, երբ պահպանվում են պիելոնեֆրիտին բնորոշ կլինիկալաբորատոր և գործիքային փոփոխությունները.

2) պիելոնեֆրիտի հաճախակի (տարին 3 և ավելի անգամ) սրացումներով՝ հաստատված բուժման էպիկրիզներով: Սրացումները պետք է ուղեկցվեն ջերմության բարձրացմամբ, բնորոշ միզային համախտանիշով:

«Դ» կետին են վերաբերում՝

1) սուր նեֆրիտ՝ միջին և թեթև ծանրության ձևեր տարածները` ապաքինվելուց 3 տարի անց, երբ երիկամային գործառույթի անկում (կծիկային ֆիլտրացիայի իջեցում կամ մեզի կայուն փոփոխություններ (կայուն պրոտեինուրա, էրիթուրիա)) չկա.

2) սուր երիկամային հիվանդություն տարած անձինք, որոնց մոտ վերջին 3 ամսվա ընթացքում բացակայում է միզային համախտանիշը՝ հաստատված կլինիկոլաբորատոր քննություններով:

Առաջին փուլի քրոնիկական երիկամային հիվանդությունը՝ երբ կծիկային ֆիլտրացիան նորմայի սահմաններում է կամ բարձրացած է՝ 90 մլ/րոպե/1,73 քառ.մ և ավել, կա կայուն միզային համախտանիշ՝ բոլոր սյունակներով փորձաքննությունը իրականացվում է «գ» կետով, երկրորդ սյունակով՝ «բ» կետով:

Իզոլացված պրոտեինուրիայի վերաբերյալ անամնեստիկ տվյալների առկայության դեպքում, եթե չկա զարկերակային ճնշման բարձրացում, այտուց, միզարձակման խանգարում, երիկամի կծիկային ֆիլտրացիան նորմալ է, սոնոգրաֆիկ երիկամային փոփոխություններ չկան՝ իսկ պիելոնեֆրիտի դեպքում՝ նաև ջերմության բարձրացում, ապա միզային համախտանիշը ժխտելու նպատակով, կատարվում է թեստային ժապավեններով փորձ երեք տարբեր օրերի, փորձերի բացասական արդյունքի դեպքում բոլոր սյունակների զինծառայողները ճանաչվում են պիտանի զինվորական ծառայության համար:

Պայմանագրային զինվորական ծառայության բոլոր կազմերի զինծառայողների համար սուր պիելոնեֆրիտի, թունավոր կամ օջախային նեֆրիտի բարենպաստ ընթացքի դեպքում եզրակացություն է կայացվում ՝ ծառայողական պարտականություններից ազատելու և պարտադիր բժշկական հսկողություն ապահովելու անհրաժեշտության մասին:

Առանց կլինիկական դրսևորումների մեզում կայուն ախտաբանական շեղումների առկայության դեպքում պետք է ժխտել երիկամների թաքնված հիվանդությունները՝ գլոմերուլյար, վարակային և այլ հիվանդություններ:

Երիկամաքարային հիվանդության, երիկամների և միզուղիների տուբերկուլոզի, այլ հիվանդությունների ժամանակ, ինչպես նաև վնասվածքների ու վիրահատության հետևանքով առաջացած երիկամների ախտահարումների համախտանիշների դեպքում փորձաքննությունն իրականացվում է սույն Կարգի համապատասխան հոդվածներով:

Կայուն պրոտեինուրիա է համարվում փոփոխությունների (պրոտեինի 150 մգ/24 ժամ և ավել) ցուցանիշի պահպանումը 6 ամիս և ավել ժամանակահատվածում:

Երիկամի կծիկային ֆիլտրացիան որոշվում է հաշվարկային կծիկային ֆիլտրացիայի բանաձևով /GFR/CKD-EPI/:

Հոդված 32. Ներառում է շարակցական հյուսվածքի հիվանդությունները, հոդերի, մկանների, ջլերի և ողնաշարի բորբոքային հիվանդությունները, այդ թվում՝ ռևմատոիդ արթրիտը, յուվենիլ իդիոպաթիկ արթրիտը, անկիլոզացնող սպոնդիլոարթիրտը (Բեխտերևի հիվանդություն), պսորիատիկ արթրիտը, ռեակտիվ արթրիտը, միկրոկրիստալիկ արթրիտները՝ պոդագրան և խոնդրոկալցինոզը, շարակցական հյուսվածքի դիֆուզ հիվանդությունները այդ թվում համակարգային կարմիր գայլախտը, համակարգային սկլերոդերմիան, դերմատոմիոզիտ/ պոլիմիոզիտը, շարակցական հյուսվածքի խառը հիվանդությունը համակարգային վասկուլիտները, այդ թվում հանգուցավոր պոլիարտերիիտը, Վեգների գրանուլոմատոզը, Չարգ-Ստրոսի համախտանիշը,միկոսկոպիկ պոլիանգիիտը, Բեհչետի համախտանիշը, շարակցական հյուսվածքի զարգացման ժառանգական հիվանդություններ և այլն:

«Ա» կետին են վերաբերում հոդերի գործառույթը նկատելիորեն սահմանափակող, կայուն և անշրջելի փոփոխությունները՝ աշխատունակության զգալի կորստով ծանր և միջին ծանրության ձևերը, ինչպես նաև շարակցական հյուսվածքի տարածուն համակարգային հիվանդությունները (համակարգային կարմիր գայլախտը, համակարգային սկլերոդերմիան, դերմատոմիոզիտ/ պոլիմիոզիտը, շարակցական հյուսվածքի խառը հիվանդությունը, համակարգային վասկուլիտները, այդ թվում հանգուցավոր պոլիարտերիիտը, Վեգների գրանուլեմատոզը, Չարգ-Ստրոսի համախտանիշը, միկրոսկոպիկ պոլիանգիիտը, Մարֆանի համախտանիշը), անկիլոզացնող սպոնդիլոարթրիտը։ Անկիլոզացնող սպոնդիլոարթրիտի և երրորդ, չորրորդ փուլերի երկկողմանի սակրոիելիտների դեպքում հինգերորդ սյունակով փորձաքննությունը իրականացվում է «բ» կետով:

«Բ» կետին են վերաբերում հոդերի քրոնիկական դրսևորումներով հիվանդությունների դանդաղ զարգացող ձևերը, հոդերի չափավոր արտահայտված գործառութային անբավարարությամբ՝ առանց այլ օրգանների ու համակարգերի ախտահարման: Այս հոդվածին են վերաբերում ռևմատոիդ արթրիտը, յուվենիլ իդիոպաթիկ արթրիտը, Բեհչետի համախտանիշը, աքսիալ սպոնդիլոարթրիտը, աղիների բորբոքային հիվանդությամբ պայմանավորված այլ սերոնեգատիվ սպոնդիլոարթրիտները, պսորիատիկ արթրիտը, միկրոկրիստալիկ արթրիտները՝ պոդագրան և խոնդրոկալցինոզը՝ անկախ ֆունկցիայի խանգարման աստիճանից: Մարֆանանման համախտանիշների MASS ֆենոտիպերը փորձաքննվում են «բ» կետով։

Ռեակտիվ արթրիտները փորձաքննվում են «բ» կետով, երբ առկա է հիվանդության բարձր ակտիվություն և համապատասխան կլինիկական պատկեր և հիվանդության կրկնություններ մեկ տարվա ընթացքում 2 և ավելի անգամ՝ հաստատված բժշկական փաստաթղթերով (էպիկրիզ):

«Գ» կետին են վերաբերվում մնացորդային երևույթները տարած հոդային համախտանիշից հետո, այդ թվում յուվենիլ իդիոպաթիկ արթրիտի, ռեակտիվ արթրիտի (բրուցելյոզային, յերսինյոզային, խլամիդիոզային և այլն) կլինիկական-լաբորատոր ապաքինումից հետո: Միակողմանի սակրոիլեիտը՝ առանց կլինիկական-լաբորատոր ակտիվության, խոչընդոտ չէ զինվորական ծառայության համար։

«Դ» կետին են վերաբերվում առաջին անգամ հայտնաբերված սուր արթրիտները (այդ թվում նաև չճշտված էթիոլոգիայի), առաջին և երկրորդ փուլի երկկողմանի սակրոիելիտը՝ հաստատված ՄՌՇ-ով, առաջին և չորրորդ սյունակներով փորձաքննվողներին տրամադրվում է տարկետում, որից հետո կատարվում է փորձաքննություն: Հիվանդության պահպանման կամ բացասական դինամիկայի դեպքում փորձաքննվում են «բ» կետով:

Ծառայողական պարտականություններից մասնակի ազատման կամ արձակուրդի հիվանդության պատճառով (վերականգնողական) անհրաժեշտության մասին եզրակացություն է կայացվում այն դեպքերում, երբ ստացիոնար բուժման ավարտից հետո պահպանվում է հոդերի ֆունկցիոնալ անբավարարությունը և դրա վերականգնման համար պահանջվում է առնվազն մեկ ամիս:

Այլ օրգանների ու համակարգերի զուգակցված ախտահարման դեպքում կիրառվում են համապատասխան հոդվածները:

ՎԻՐԱԲՈՒԺԱԿԱՆ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

Հոդված 33. «Ա» կետին են վերաբերում պարանոցի, իրանի և վերջույթների շրջանում ուռուցքանման, մեծ, գերաճած կելոիդային սպիները, որոնք սերտորեն միացած են հյուսվածքներին, խոցոտված կամ հեշտ վերքոտվող են ու առաջացնում են անշարժություն կամ զգալի սահմանափակում են շարժումները՝ վիրահատական բուժման՝ (վիրահատական ցուցման առկայության պայմաններում), անբավարար արդյունքների կամ դրանից հրաժարվելու դեպքում:

«Բ» կետին են վերաբերում հազվադեպ խոցոտվող կամ չխոցոտվող, ուռուցքանման, գերաճած և ապաճած սպիները` վիրահատական բուժման՝ (վիրահատական ցուցման առկայության պայմաններում), ոչ բավարար արդյունքների կամ դրանից հրաժարվելու դեպքում:

«Գ» կետին են վերաբերում այն առաձգական սպիները, որոնք երկար քայլելիս և ֆիզիկական այլ ծանրաբեռնվածությունների ժամանակ չեն խոցոտվում:

Անհաջող վիրահատությունից հետո կաուզալգիայի կամ դեմքն այլանդակող սպիների առկայության դեպքում եզրակացություն է կայացվում ` ըստ 15-րդ հոդվածի «բ» կամ 70-րդ հոդվածի «ա» կետի:

Վերջույթների հոդերի շարժումների ծավալը գնահատվում է՝ համաձայն աղյուսակ 5-ի:

Աղյուսակ 5

ՀՈԴԵՐՈՒՄ ՇԱՐԺՈՒՄՆԵՐԻ ԾԱՎԱԼԻ ԳՆԱՀԱՏՈՒՄԸ

Հոդի անվանումը

Շարժումների ձևը

Նորմայի սահմանները

Շարժումների

սահմանափակման աստիճանը

Աննշան

չափավոր

զգալի

Ուսային ուսագոտու հետ

ծալում

180

115

100

80

տարածում

40

30

20

15

զատում

180

115

100

80

Արմնկային

ծալում

40

80

90

100

տարածում

180

150

140

120

վարհակում

180

135

90

600

Դաստակային

ծալում

75

35

20-25

15

տարածում

60

30

20-25

15

ճաճանչային զատում

20

10

5

2-3

ծղիկային զատում

40

25

15

10

Կոնքազդրային

ծալում

75

100

110

120

տարածում

180

170

160

150

արտուղղում

50

25

20

15

Ծնկային

ծալում

40

60

90

110

տարածում

180

175

170

160

Սրունք-թաթային

ներբանային ծալում

130

120

110

100

թիկնային ծալում

70

80

85

90

Վիրաբուժական հիվանդությունների կամ վնասվածքների ոչ բարդ վիրահատություններից հետո չապաքինված սպիներ ունեցող զորակոչիկներին բուժհիմնարկից դուրս գրելուց հետո, «դ» կետի համաձայն տրվում է տարկետում՝ մինչև 6 ամիս, իսկ զինծառայողներին՝ ծառայողական պարտականություններից մասնակի ազատում կամ արձակուրդ հիվանդության պատճառով (վերականգնողական): Սույն կետում նշված հիվանդությունների (վերքերի կամ վնասվածքների) վիրահատությունից հետո բարդացումների դեպքում, երբ աշխատունակության լիակատար վերականգնման համար անհրաժեշտ է երկու ամսից ավելի, փորձաքննությունը կատարվում է «դ» կետով:

Հոդված 34. Ներառում է կրծքավանդակի, որովայնի խոռոչի, փոքր կոնքի օրգանների, հետորովայնամզային տարածության վիրաբուժական հիվանդությունների, վիրավորումների, վնասվածքների կամ վիրահատությունների հետևանքները:

«Ա» կետին են վերաբերում`

1) շնչափողի վիրավորումները, վնասվածքները և վիրահատությունները (բացառությամբ տրախեոստոման)՝ անկախ գործառույթից.

2) թոքերի, թոքամզի (պլևրայի), բրոնխների և միջնորմի վիրավորումների, վնասվածքների կամ վիրահատությունների հետևանքները՝ շնչառական գործառույթի զգալի խանգարումով.

3) կերակրափողի, ստամոքսի, լյարդի, ենթաստամոքսային գեղձի, բարակ կամ հաստ աղիների մասնահատումները, ցողունային կամ սելեկտիվ ստամոքսային վագոտոմիան՝ ստամոքսը դրենավորող վիրահատություններով, աղեստամոքսային բերանակցումը (անաստոմոզը): Հինգերորդ սյունակում նշված անձանց փորձաքննությունը՝ բարակ կամ հաստ աղիների մասնահատումների, աղեստամոքսային բերանակցման (անաստոմոզի) դեպքերում, իրականացվում է «բ» կետով.

4) աղեստամոքսային համակարգի զանգվածային արյունահոսությունները՝ արյան զգալի կորստով (հեմոռագիկ շոկ, հեմոգլոբինի զգալի անկում), առկա օրգանական հիմքով և սակավարյունության պատկերով (հաստատված բժշկական կազմակերպությունների էպիկրիզներով): Հինգերորդ սյունակում նշված անձանց փորձաքննությունը իրականացվում է «բ» կետով.

5) կերակրափողի պարբերական բուժավորում պահանջող սպիական նեղացումները.

6) ստոծանու՝ հարկերակրափողային, այլ տեղակայման ճողվածքները հաճախակի (տարեկան երկու և ավելի անգամ) ճմլումներով՝ հաստատված կրծքավանդակի և որովայնի խոռոչի կոնտրաստ համակարգչային շերտագրումով, ներերակային և պերօրալ կոնտրաստավորումով, նաև ստոծանու կերակրափողային բացվածքի սահող ճողվածքները` հաստատված կերակրափողի, ստամոքսի ռենտգենոգրաֆիկ կոնտրաստ հետազոտությունով՝ Տրենդելենբուրգի դիրքում՝ վիրահատական անբավարար արդյունքների դեպքում: Հինգերորդ սյունակում նշված անձանց փորձաքննությունը իրականացվում է «բ» կետով: Վիրահատական բուժումից (վիրահատական բուժման ցուցման դեպքում) հրաժարվող անձինք փորձաքննվում են «բ» կետով.

7) թոքարմատի, սրտի կամ մեծ անոթների մոտակայքում գտնվող խոշոր (1սմ և ավելի տրամագծով), ինչպես նաև երկու և ավելի մանր օտար մարմինների առկայությունը՝ անկախ բարդության աստիճանից կամ գործառութային խանգարումներից: Հինգերորդ սյունակում նշված անձանց փորձաքննությունը իրականացվում է «բ» կետով.

8) ստամոքսի կամ տասներկումատնյա աղու խոցային հիվանդությունը՝ բարդացած թափածակմամբ, (հաստատված էպիկրիզով), օրգանական հիմքի առկայությամբ: Հինգերորդ սյունակում նշված անձանց փորձաքննությունը իրականացվում է «բ» կետով.

9) վիճակ ստամոքսի մասնահատումից հետո: Հինգերորդ սյունակում նշված անձանց փորձաքննությունը իրականացվում է «բ» կետով.

10) փայծաղի և լեղապարկի հեռացումը կամ բնածին բացակայությունը: Հինգերորդ սյունակում նշված անձանց փորձաքննությունը իրականացվում է «բ» կետով.

11) թոքի ցանկացած հատվածի հեռացումը՝ անկախ գործառույթի խանգարման առկայությունից: Հինգերորդ սյունակում նշված անձանց փորձաքննությունը իրականացվում է «բ» կետով.

12) կրկնակի որովայնահատումները և որովայնի կպումային հիվանդությունը՝ աղիների անանցանելիությամբ, ինչպես նաև աղիների անանցանելիության կապակցությամբ տարած վիրահատությունները: Կպումային հիվանդությունը պետք է հաստատվի ռենտգենաբանական հետազոտության և տարած վիրահատական բուժման վերաբերյալ տվյալներով.

13) վիճակ որովայնի, կրծքավանդակի, հետորովայնամզային տարածության հրազենային թափանցող վիրավորումներից հետո, որոնք ընթացել են ներքին օրգանների վնասումով, անկախ գործառույթի խանգարման առկայությունից: Հինգերորդ սյունակում նշված անձանց փորձաքննությունը իրականացվում է «բ» կետով.

14) պարազիտար կիստաները (էխինոկոկոզ, ալվեոլոկոկոզ) և դրանց հետվիրահատական վիճակները: Հինգերորդ սյունակում նշված անձանց փորձաքննությունը իրականացվում է «բ» կետով,

«Բ» կետին են վերաբերում՝

1) կրծքավանդակի օրգանների հիվանդությունների, վնասվածքների, վիրահատական միջամտությունների հետևանքները կամ դրանց բարդությունները, որոնք ուղեկցվում են շնչառական գործառույթի կայուն չափավոր խանգարումով.

2) ստամոքսի կամ տասներկումատնյա աղու խոցային հիվանդությունը՝ բարդացած արյունահոսությամբ՝ օրգանական հիմքի առկայությամբ, հաստատված էպիկրիզներով: Ապաքինումից հետո չորրորդ և հինգերորդ սյունակներով փորձաքննությունը իրականացվում է «գ» կետով:

«Գ» կետին են վերաբերում՝

1) աղեստամոքսային տրակտի արյունահոսություն տարած զինակոչիկները, առանց օրգանական հիմքի և սակավարյունության պատկերի. եթե տարած վերջին արյունահոսությունից (հաստատված բժշկական փաստաթղթերով) հետո անցել է առնվազն 3 տարի.

2) լեղապարկի խոլեստերոզը.

3) կրծքավանդակի, որովայնի խոռոչի և հետվորովայնամզային տարածության վիրավորումների, վնասվածքների կամ վիրահատությունների հետևանքները՝ առանց գործառույթի խանգարումների:

«Դ» կետին են վերաբերում՝

1) կրծքավանդակի կամ որովայնի խոռոչի օրգանների, փոքր կոնքի և հետորովայնամզային շրջանի վիրաբուժական հիվանդություններից, վիրահատություններից, վնասվածքներից հետո առաջացած վիճակները՝ գործառույթի ժամանակավոր խանգարումով` երբ աշխատունակության վերականգնման համար պահանջվում է 1-2 ամիս.

2) ոչ պարազիտար կիստաները ունեցող զորակոչիկներին բժշկական ցուցումների առկայության դեպքում առաջարկվում է վիրահատություն, այնուհետև փորձաքննվում են` ըստ գործառույթի խանգարման և չափսերի փոփոխության:

Առաջարկված վիրահատությունից հրաժարվելու դեպքում փորձաքննությունը կատարվում է ըստ չափսերի` 3 սմ և ավելիի դեպքում կիրառվում է «բ» կետը:

Արտաքին շնչառական գործառույթի ցուցանիշի վրա տեխնիկական կամ այլ սուբյեկտիվ պատճառների բացառման նպատակով հաշվի է առնվում սատուրացիան՝ որոշված պուլսօքսիմետրով: Անհրաժեշտության դեպքում կատարվում է կրծքավանդակի օրգանների ՀՇ կամ համակարգչային սպիրոմետրիա:

Պարազիտար կիստաների հետազոտության ժամանակ ըստ անհրաժեշտության կատարվում է՝

1) համակարգչային շերտագրում.

2) լատեքս ագլյուտինացիա, իմունոֆերմենտային հետազոտություններ:

Հոդված 35. «Ա» կետին են վերաբերում գանգի կամարի թափանցող վերքերից կամ վնասվածքներից հետո առաջացած տարբեր մեծության արատները՝ ուղեղանյութի մեջ օտար մարմնի առկայությամբ: Գանգոսկրի (եթե այն փոխարինված չէ պլաստիկ նյութով) ավելի քան 8սմ2 կամ (եթե այն փոխարինված է պլաստիկ նյութով) ավելի քան 20սմ2 մակերեսով արատի և ուղեղանյութի մեջ օտար մարմնի առկայության դեպքում (առանց կլինիկական դրսևորումների)` հինգերորդ սյունակի փորձաքննվողների պիտանիությունը որոշվում է ըստ «բ» կետի։

«Բ» կետին, բացի թափանցող վերքերից ու վնասվածքներից հետո գանգի կամարում առաջացած արատները և գանգոսկրի արատները, վերաբերում են նաև զարգացման արատներն ու անկանոնությունները (կռանիոստենոզ, պլատիբազիա, բազիլյար իքպրեսիա, մակրոկամ միկրոցեֆալիա և այլն)՝ արտահայտված կլինիկական դրսևորումներով (մշտական գլխացավ, ներգանգային ճնշման բարձրացում, տվյալ հիվանդության պատճառով կրկնակի հոսպիտալացում և այլն), առանց կենտրոնական նյարդային համակարգի օրգանական ախտահարման նշանների:

«Բ» կետին են վերաբերում նաև գանգի կամարի ոսկրերի զարգացման արատներն ու անկանոնությունները՝ չափավոր կլինիկական դրսևորումներով (կենտրոնական նյարդային համակարգի օրգանական ախտահարման նշանների բացակայության և բուժման բավարար արդյունքների դեպքում):

Գանգի ծանր վնասվածքներից և վիրահատություններից հետո գանգոսկրի արատ ունեցող հիվանդների վերաբերյալ եզրակացություն է կայացվում բուժման ավարտից հետո՝ կախված անկանոնության չափերից ու դրա փոխարինման համար պլաստիկ վիրահատության արդյունքներից:

Գանգի թափանցող և չթափանցող վնասվածքներից հետո կենտրոնական նյարդային համակարգի ախտահարման երևույթների ժամանակ եզրակացություն է կայացվում` համաձայն 13-րդ հոդվածի:

Գանգոսկրի արտաքին թիթեղիկի կոտրվածքների, ներքին ու արտաքին թիթեղիկների առանց ներհրման կոտրվածքների դեպքում փորձաքննությունը կատարվում է համաձայն 13-րդ հոդվածի:

Հոդված 36. Սկոլիոզի համար կիրառվում է հետևյալ դասակարգումը`

1) 1-ին աստիճան՝ ողնաշարի ծռվածության անկյունը կազմում է 10-23 աստիճան.

2) 2-րդ աստիճան՝ ողնաշարի ծռվածության անկյունը կազմում է 24-40 աստիճան.

3) 3-րդ աստիճան՝ ողնաշարի ծռվածության անկյունը կազմում է 41-60 աստիճան.

4) 4-րդ աստիճան՝ ողնաշարի ծռվածության անկյունը կազմում է 61 և ավելի աստիճան:

Կիֆոզի համար կիրառվում է հետևյալ դասակարգումը`

1) 1-ին աստիճան՝ ողնաշարի կիֆոզի ծռվածության անկյունը կազմում է 36-45 աստիճան.

2) 2-րդ աստիճան՝ ողնաշարի կիֆոզի ծռվածության անկյունը կազմում է 46-60 աստիճան.

3) 3-րդ աստիճան՝ ողնաշարի կիֆոզի ծռվածության անկյունը կազմում է 61-80 աստիճան.

4) 4-րդ աստիճան՝ ողնաշարի կիֆոզի ծռվածության անկյունը կազմում է 81 և ավելի աստիճան:

Սկոլիոզի և կիֆոզի դեպքում ռենտգեն նկարահանումը կատարվում է կանգնած դիրքում (կիֆոզի համար` նաև ձեռքերը վերև ձգած):

«Ա» կետին են վերաբերում ողնաշարի բնածին և ձեռքբերովի սևեռակված, վերջնական ծռվածությունները (4-րդ աստիճան կիֆոզ, երբ ծռվածության անկյունը կազմում է 80 աստիճանից ավելի), 3-4-րդ աստիճանի սկոլիոզը (ողնաշարի թեքվածության անկյունը կազմում է 41 աստիճան և ավելի)՝ կրծքավանդակի խիստ արտահայտված ձևափոխումով (սապատ, ողնուղեղային խողովակի ամբողջականության խախտումը լամինէկտոմիայից և հեմիլամինէկտոմիայից հետո և այլն)՝ անկախ ԱՇՖ-ի խանգարումից (կիֆոսկոլիոզի կամ սկոլիոզի պատճառով վիրահատված անձինք՝ անկախ ֆունկցիայի խանգարման աստիճանը), հաճախակի (տարեկան 2-3 անգամ) սրացումներով վարակիչ սպոնդիլիտը, երրորդ աստիճանի սպոնդիլոլիզը և սպոնդիլոլիստեզը, օտար մարմինների առկայությունը ողնուղեղային խողովակում, ողերի մարմինների բազմաթիվ կոտրվածքների հետևանքները՝ ողնաշարի խիստ արտահայտված ձևափոխումով և ցավային համախտանիշով, ձևախեղող սպոնդիլոզը և ողնաշարի բոլոր հատվածների միջողնային օստեոխոնդրոզը (վերտեբրոբազիլյար անբավարարության երևույթներով) միակցող սկավառակների մակարդակ դուրս եկող բազմաթիվ օստեոֆիտներով՝ միջողնային հոդավորման շրջանում և ողերի մարմինների եզրերին ու մշտական ցավային համախտանիշով, որը հաստատված է վերջին 2-3 տարվա ընթացքում` առանց կայուն կլինիկական արդյունքի կրկնակի ստացիոնար բուժումով, աշխատունակության իջեցումով (տարեկան` ավելի, քան 60 օր):

«Ա» կետին են վերաբերում նաև ողերի մարմինների կոտրվածքների, հոդախախտումների դեպքում և սպոնդիլո-կորպորոդեզի կիրառումով վիրահատության հետևանքները, երկու և ավելի ողերի մարմինների կոտրվածքի հետևանքները` սեպաձև ձևափոխումով, միջողնային սկավառակների, ջլերի և հոդակապերի վնասումով ու ցավային համախտանիշով: Նման դեպքերում հինգերորդ սյունակի փորձաքննվողների պիտանիությունը զինվորական ծառայության համար որոշվում է ըստ «բ» կետի:

Ախտորոշումը պետք է հաստատվի վերտեբրոբազիլյար համակարգի դոպլերոգրաֆիկ հետազոտությամբ, իսկ միջողնային սկավառակների, ջլերի ու հոդակապերի վնասվածքը` սպոնդիլոգրերով, ուղղահայաց առանցքից կողմնային ուղղություններով, դեպի առաջ և հետ, ողնաշարի կորացման աստիճանի որոշումով՝ պարտադիր ծանրաբեռնվածության դեպքում:

«Բ» կետին են վերաբերում՝ II աստիճանի սկոլիոզը (ողնաշարի կողմնային թեքվածության անկյունը կազմում է 24-40 աստիճան), III աստիճանի կիֆոզը (ծռվածության անկյունը կազմում է 68-80 աստիճան կամ 61-67 աստիճան, առնվազն 3 սեպաձև ողերի առկայությամբ)` կրծքավանդակի աննշան արտահայտված ձևախեղումով (կուզ և այլն)՝ անկախ ԱՇՖ-ի խանգարման աստիճանից, հազվադեպ սրացումներով վարակիչ սպոնդիլիտը (հինգերորդ սյունակով փորձաքննվողների պիտանիությունը որոշվում է «գ» կետով), տարածված ձևախեղող սպոնդիլոզն ու միջողնային օստեոխոնդրոզը` բազմաթիվ, խոշոր կտցանման ոսկրային աճով միջողնային շրջանում ու ցավային համախտանիշով, սակայն առանց վերտեբրոբազիլյար անբավարարության երևույթների (ախտորոշումը պետք է հաստատված լինի ռենտգեն հետազոտությամբ, ՀՏ, մագնիսառեզոնանսային տոմոգրաֆիկ հետազոտությամբ), I-II0 սպոնդիլոզը և սպոնդիլոլիստեզը, երբ շեղված ողի մարմնի հետին եզրը շեղված է ստորին տեղակայված ողի մարմնի 1/4-ից ավելի, ինչպես նաև միջողնային սկավառակի ճողվածքի հեռացման հետևանքները, (հինգերորդ սյունակով փորձաքննվողների համար՝ II0 սպոնդիլոզը և սպոնդիլոլիստեզը), երբ առկա է ողի մարմնի թարմ կոտրվածք: Այս կետին են վերաբերում նաև կրծքավանդակի առաջնային պատի զգալի արտահայտված ձևախախտումները՝ անկախ ԱՇՖ խանգարման աստիճանից և ողի հին կոտրվածքը սեպաձև ձևախեղումով՝ անկախ ողնաշարի գործառույթի խանգարման աստիճանից:

«Գ» կետին են վերաբերում ողնաշարի բնածին և ձեռքբերովի սևեռակված, վերջնական ծռվածությունները, II աստիճանի կիֆոզը (երբ ծռվածության անկյունը կազմում է 46-60 աստիճան), նաև` երրորդ աստիճանի կիֆոզը, երբ ծռվածության անկյունը 61-67 աստիճան է, մինչև 3 սեպաձև ողերի առկայությամբ, I աստիճանի սկոլիոզը (ողնաշարի թեքվածության անկյունը կազմում է 10-23 աստիճան):

Բոլոր սյունակներով փորձաքննվողների համար ողերի մարմինների թարմ կոտրվածքների, իսկ չորրորդ, հինգերորդ և վեցերորդ սյունակներով փորձաքննվողներինը՝ նաև միջողնային սկավառակների հեռացման դեպքում, փորձաքննությունը իրականացվում է ըստ 38-րդ հոդվածի «դ» կետի, հերթական փորձաքննությունը կատարվում է 36-րդ հոդվածով:

Ողի մարմնի կոտրվածքից 2 տարի հետո ողնաշարի գործառույթը աննշան խախտող փոփոխությունների դեպքում զորակոչիկները ճանաչվում են սահմանափակումով պիտանի զինվորական ծառայության համար:

Ողի մարմնի թարմ կոտրվածքի դեպքում, եթե անատոմիական խախտում չկա, զորակոչիկներին տրվում է տարկետում երկու անգամ` 1-ական տարով, այնուհետև` իրականացվում է փորձաքննություն:

Առաջին աստիճանի սկոլիոզի դեպքում, երբ ողնաշարի ծռվածության անկյունը 21-23 աստիճան է և երկրորդ աստիճանի կիֆոզի դեպքում, երբ ծռվածության անկյունը 58-60 աստիճան է` ուղեկցվող Շոերման մանուի հիվանդությամբ, զորակոչիկներին` 18-21 տարեկանում, առաջին անգամ փորձաքննվելիս, «ե» կետի համաձայն (դինամիկ հսկողության նպատակով) տրվում է տարկետում մեկ անգամ` մեկ տարով, որից հետո փորձաքննվում են ըստ «բ» կամ «գ» կետի:

«Դ» կետին են վերաբերում ողնաշարի չսևեռակված ծռվածությունը, ներառյալ` պատանեկան կիֆոզը (երբ ծռվածության անկյունը կազմում է 36-45 աստիճան), ողնաշարի բնածին կամ ձեռքբերովի սևեռակված վերջնական ծռվածությունները, սկոլիոզը (ողնաշարի թեքվածության անկյունը կազմում է մինչև 10 աստիճան) ձևախեղող սպոնդիլոզի և միջողնային օստեոխոնդրոզի մեկուսացած երևույթները՝ առանց ֆունկցիայի խանգարման:

Վերտեբրոբազիլիար անբավարարության երևույթների դեպքում միաժամանակ կիրառվում է նաև 11-րդ հոդվածը, իսկ ձևախեղող սպոնդիլոզն ու արմատիկային համախտանիշով միջողնային օստեոխոնդրոզի դեպքում՝ 16-րդ հոդվածը:

Պարանոցային օստեոխոնդրոզին բնորոշ են որոշակի ցավոտ կետերը պարանոցային ողերի հարվերտեբռալ և քիստավոր ելուստների, Էրբի վերին (անրակի արտաքին եզրից 23սմ բարձր), ողնաշարային զարկերակի ելքի կետերը: Ուստի ողնաշարի պարանոցային հատվածն ուսումնասիրելիս առանձնակի ուշադրություն է դարձվում առաջ հակած վիճակում գլուխը պտտելուն: Զինվորական ծառայությանը և ՌՈՒՀ-եր ընդունվելուն խոչընդոտ չեն քիստավոր և լայնակի ելունների կոտրվածքների հետևանքները, գոտկային 5-րդ ողի սակրալիզացումը կամ սրբոսկրային ողի լյումբալացումը, նշված ողերի աղեղների սերտաճած չլինելը, միջողնային օստեոխոնդրոզի առանց ախտանիշների ընթացքը, ինչպես նաև` I աստիճանի կիֆոզը (36-45 աստիճան ծռվածության անկյուն) և սկոլիոզը (մինչև 10 աստիճան ծռվածության անկյուն):

(36-րդ հոդվածը լրաց. 01.06.23 N 899-Ն)

Հոդված 37. «Ա» կետին են վերաբերում կոնքի ոսկրերի զարգացման անոմալիաները կամ հիվանդությունների հետևանքները՝ կոնքային օղի խիստ արտահայտված ձևափոխումով և կազմվածքի ու քայլքի խանգարումով, կոնքի ոսկրերի կոտրվածքի հետևանքները՝ վիրահատական անբավարար արդյունքների հետևանքով, ներքին օրգանների վնասումով կոնքի ոսկրերի սխալ սերտաճած բազմաթիվ ուղղահայաց կոտրվածքները՝ կոնքային օղի միասնականության խախտումով, քացախափոսի կոտրվածքի հետևանքները՝ ազդրոսկրի գլխիկի կենտրոնական հոդախախտումով, կոնքազդրային հոդում անկիլոզի կամ ձևախեղող օստեարթրոզի երևույթներով՝ գործառույթի զգալի խանգարումով:

«Բ» կետին են վերաբերում կոնքի ոսկրերի զարգացման անոմալիաները, կոնքազդրային հոդերում կամ ողնաշարում հիվանդությունների ու վնասվածքների հետևանքով առաջացած ձևախախտումները՝ գործառույթի չափավոր խանգարումով:

«Գ» կետին են վերաբերում կոնքազդրային հոդերում կամ ողնաշարում շարժումներն աննշան չափով սահմանափակող, աշխատունակությանը չազդող դեպքերը:

Եթե կոնքի ձևախեղումների ժամանակ առաջանում է ստորին վերջույթների կարճացում (քայլվածքի և կազմվածքի խանգարումով), ապա կիրառվում է համապատասխան հոդվածը:

Առանց կոնքային օղի ձևախեղման` կոնքի առանձին ոսկրերի մեկուսացած կոտրվածքներից հետո, փորձաքննվողների պիտանիությունը զինվորական ծառայությանը չի սահմանափակվում: Կոնքազդրային հոդում շարժումների ծավալը որոշելիս կիրառվում է 3-րդ աղյուսակը:

(37-րդ հոդվածը փոփ. 01.06.23 N 899-Ն)

Հոդված 38. Ներառում է ոսկրերի աճառների, մկանների, ջլերի ու հոդերի բնածին արատները, վնասվածքների հետևանքները, քրոնիկական հիվանդությունները: Նշված փոփոխությունների և արատների դեպքում զինվորական ծառայության համար պիտանիությունը որոշվում է ըստ հենաշարժական ապարատի անատոմիական և գործառութային խանգարումների արտահայտվածության աստիճանի:

«Ա» կետին են վերաբերում խոշոր հոդի անկիլոզը, շարժումների զգալի սահմանափակումը կամ ախտաբանական անշարժությունը, որոնք զարգացել են հիվանդության կամ վնասվածքի հետևանքով:

V սյունակով փորձաքննվողների պիտանիությունը որոշվում է «բ» կետի համաձայն, երբ խոշոր հոդերի շարժումների սահմանափակման ու անկիլոզի դեպքում առկա է գործառութային փոխհատուցում:

«Բ» կետին են վերաբերում դիստրոֆիկ պրոցեսով ավարտված օստեոխոնդրոպաթիաները, ոսկրերի տարած օստեոմիելիտները, որոնք հիմնավորված և հաստատված են համապատասխան փաստաթղթերով, երբ առկա են մնացորդային երևույթներ կամ ոսկրային հյուսվածքի փոփոխություն` անկախ տարած սրացումների քանակից, հաճախությունից և ժամկետից, ինչպես նաև չավարտված պրոցեսով օստեոխոնդրոպաթիաները:

«Գ» կետին են վերաբերում քրոնիկ հիվանդությունները` երկարատև մեկ և ավելի տարի ռեմիսիայի դեպքում, ավարտված օստեոմիելիտները (ավարտված են համարվում այն օստեոմիելիտները, որոնք չունեն մնացորդային երևույթներ կամ ոսկրային հյուսվածքի փոփոխություններ):

«Դ» կետի համաձայն` զորակոչիկներին տրվում է տարկետում, իսկ զինծառայողներին՝ ծառայողական պարտականություններից մասնակի ազատում կամ արձակուրդ հիվանդության պատճառով (վերականգնողական): Զինվորական ծառայության համար պիտանիության մասին եզրակացություն է կայացվում բուժման ավարտից հետո` ըստ գործառույթի խանգարման:

«Ե» կետի դեպքում առկա են օբյեկտիվ տվյալներ, սակայն բացակայում է վերջույթի գործառույթի խանգարումը:

Խոշոր հոդում խոնդրոմատոզի առկայությունը հիմք է վիրահատական բուժման համար, հատկապես, երբ «ներհոդային մկնիկը» զարգացել է հոդի պաշարման համախտանիշի առաջացումից հետո: Զինվորական ծառայության համար պիտանիության մասին եզրակացություն է կայացվում վիրահատությունից հետո` կախված վիրահատության ելքից և փորձաքննության պահին հոդի ֆունկցիայից: Օսգուտ-Շլյատերի հիվանդությունը, որն ընթանում է առանց ոտքի գործառույթի խանգարման, խոչընդոտ չէ զինվորական ծառայության համար:

Ոսկրերի ու հոդերի հիվանդությունների դեպքում զինվորական ծառայության պիտանիության մասին եզրակացությունը, որպես կանոն, ընդունվում է ստացիոնար հետազոտությունից և բուժումից հետո: Պետք է նկատի ունենալ սրացումների նկատմամբ հիվանդության հակումը, ապաքինման կայունությունը և զինվորական ծառայության առանձնահատկությունները:

«Դ» կետով են փորձաքննվում, նաև ոսկրերի ու հոդերի վիրահատությունից հետո, հենաշարժական ապարատի շարժումների ժամանակավոր սահմանափակման դեպքում, ջլերի պլաստիկ վիրահատությունից կամ տենոլիզից (մատների, դաստակի և ներբանի) հետո, երկար խողովակաձև և այլ ոսկրերի կոտրվածքներից հետո` չամրապնդված ոսկրային կոշտուկների դեպքում:

Երկար խողովակավոր ոսկրերի կեղծ հոդերի առկայության դեպքում առաջարկվում է բուժում: Զինվորական ծառայության համար պիտանիության մասին եզրակացություն է կայացվում բուժման ավարտից հետո` կախված արդյունքներից: Վիրահատությունից հրաժարվելու կամ բուժման անբավարար արդյունքների դեպքում կիրառվում է «ա» կամ «բ» կետը: Երկար, խողովակաձև ոսկրերի թարմ կոտրվածքներից հետո զինվորական ծառայության համար պիտանիության մասին եզրակացություն է կայացվում բուժման ավարտից հետո: Մանր ոսկրերի հոդախախտումների, անրակի կամ կողոսկրերի կոտրվածքների դեպքում (առանց ներքին օրգանների վնասման) բուժումից հետո եզրակացություն է կայացվում ծառայողական պարտականություններից մասնակի ազատում կամ արձակուրդ հիվանդության պատճառով (վերականգնողական):

Երկար, խողովակաձև ոսկրերի կոտրվածքների բուժումից հետո, եթե մնացել է մետաղական կոնստրուկցիա, 1-ին սյունակով փորձաքննությունը իրականացվում է «դ» կետով` տրվում է տարկետում` կոնստրուկցիան հեռացնելու նպատակով, այնուհետև պիտանիությունը որոշվում է ըստ վերջույթի գործառույթի: Մետաղական կոնստրուկցիան չհեռացնելու դեպքում որոշում է ընդունվում նկատի առնելով կոնստրուկցիայի շրջանում ոսկրային հյուսվածքի վիճակը և վերջույթի գործառույթը: Զինծառայողների երկար, խողովակաձև ոսկրերի կոտրվածքների հետևանքների բուժման անբավարար արդյունքների դեպքում հիվանդության պատճառով տրվում է արձակուրդ, այնուհետև զինվորական ծառայության համար պիտանիության հարցը որոշվում է ըստ «ա», «բ» կամ «գ» կետի:

Փոքր չափերի մետաղական կոնստրուկցիաների և պտուտակների առկայությունը սերտաճած կոտրվածքի պայմաններում, եթե զորակոչիկը հրաժարվում է դրանց հեռացումից, ապա եզրակացություն է կայացվում ըստ գործառույթի խանգարման աստիճանի: Մետաղական կոնստրուկցիայի հեռացման ցանկության դեպքում տրամադրվում է տարկետում` մինչև 1 տարի ժամկետով, պիտանիությունը որոշվում է բուժումից հետո` ըստ գործառույթի խանգարման աստիճանի:

Մանր ոսկրերի ստացիոնար բուժում չպահանջող, ոչ բարդ, փակ կոտրվածքների դեպքում չորրորդ և հինգերորդ սյունակներով փորձաքննվողները կարող են բժշկական հետազոտման ենթարկվել ամբուլատոր պայմաններում, այնուհետև եզրակացություն է կայացվում հիվանդության պատճառով արձակուրդ տրամադրելու կամ ծառայողական պարտականություններից ազատելու մասին: Երկար, խողովակաձև կամ այլ ոսկրերի ոչ բարդ, փակ կոտրվածքների դեպքում, երբ դրանք անշարժացնում են միայն գիպսով, ոսկրային կոշտուկի նշանների երևան գալուց հետո, ըստ չորրորդ և հինգերորդ սյունակների փորձաքննվողներն անհրաժեշտության դեպքում կարող են դուրս գրվել բուժհիմնարկից և մինչև գիպսը հանելը ստանալ ամբուլատոր բուժում: Միաժամանակ եզրակացություն է կայացվում հիվանդության պատճառով նրանց արձակուրդ տրամադրելու կամ ծառայողական պարտականություններից ազատելու մասին: Հոդերի շարժման ծավալի սահմանափակումը գնահատելիս պետք է առաջնորդվել 3-րդ աղյուսակի ցուցանիշներով:

Հոդախախտումներից և կոտրվածքներից հետո` շարժումների սահմանափակման երևույթների առկայության դեպքում զորակոչիկներին բուժման համար տրվում է տարկետում: Վերին վերջույթի ոսկրերի աննշան անկյունային ձևափոխումը (գործառույթի պահպանումով) խոչընդոտ չէ զինվորական ծառայությանը:

Հոդված 39. «Բ» կետին են վերաբերում նաև ազդրոսկրերի միջային կոճերի միջև 20սմ և ավելի հեռավորության 0-աձև կամ սրունքների միջային պճեղների միջև 15սմ և ավելի հեռավորության X-աձև կորացումները, վերջույթների զգալի արտահայտված վալգուսային կամ վարուսային ձևախեղումները` նույնիսկ առանց գործառույթի խանգարման:

«Գ» կետին են վերաբերում ոտքերի ազդրոսկրերի միջային կոճերի միջև 12-20սմ հեռավորության 0-աձև կամ սրունքների միջային պճեղների միջև 12-15սմ հեռավորության X-աձև կորացումները:

Ստորին վերջույթների մինչև 1.5սմ կարճությունը խոչընդոտ չէ ՌՈՒՀ-եր ընդունվելու համար:

Ստորին վերջույթների մինչև 1.0սմ կարճությունը չի սահմանափակում զինվորական ծառայությանը:

(39-րդ հոդվածը փոփ. 01.06.23 N 899-Ն)

Հոդված 40. «Ա» կետին են վերաբերում խոշոր հոդերում աննշան ֆիզիկական ծանրաբեռնումից, հոդի անկայունությամբ և բարդացած վերջույթի մկանների արտահայտված հիպոտրոֆիայով ուղեկցվող հոդախախտումները կամ ինքնակամ, առանց կողմնակի ուժի հանձնաժողովի առաջ հոդախախտ առաջացնելը, կամ մեկ տարվա ընթացքում սովորույթային հոդախախտի առնվազն երեք դրվագի ռենտգենաբանական հաստատում, ինչպես նաև խոշոր հոդերի արտահայտված գերշարժունությունը՝ հոդամակերեսների առնվազն 50% և ավելի անհամապատասխանությամբ ենթահոդախախտի առկայությամբ:

Կրկնվող հոդախախտման դեպքում առաջարկվում է վիրահատություն: Հաջող բուժումից հետո զորակոչիկներին տրվում է տարկետում, իսկ զինծառայողների համար եզրակացություն է կայացվում՝ ըստ 38-րդ հոդվածի «դ» կետի: Բուժման անբավարար արդյունքների կամ դրանից հրաժարվելու դեպքում վերջնական եզրակացություն է կայացվում 38-րդ հոդվածի համաձայն, ըստ գործառույթի խանգարման աստիճանի:

«Բ» կետին են վերաբերում ֆիզիկական զգալի ծանրաբեռնվածության (ծանրության բարձրացում, ըմբշամարտ և այլն) կամ կրկնվող վնասվածքի դեպքում առաջացող հոդախախտերը և խոշոր հոդերի աննշան արտահայտված գերշարժունությունը:

Հոդված 41. Ներառում է դաստակի մատների վնասվածքները և հիվանդությունները, դրանց հետևանքները: Ջլերի կամ մատների նյարդերի այն վնասվածքները կամ հիվանդությունները, որոնք առաջացնում են մատի լիակատար կծկում կամ լիակատար անշարժություն, արատային ծայրատները համարվում են մատի բացակայություն: Մատների լրիվ մաշկային սինդակտիլիաների դեպքում առաջարկվում է վիրահատական բուժում և տրվում է տարկետում` ըստ 38-րդ հոդվածի «դ» կետի: Երեք և ավելի մատների լրիվ մաշկային սինդակտիլիաներով, չվիրահատվելու դեպքում, ինչպես նաև ոսկրային սինդակտիլիաները փորձաքննվում են «ա» կետով: Երկու մատների լրիվ մաշկային սինդակտիլիան փորձաքննվում է «բ» կետով:

Մատների կառուցվածքային վնասվածքները, որոնք նշված չեն սույն հոդվածում, խոչընդոտ չէ I, II, IV, V, VI սյունակների փորձաքննվողների զինվորական ծառայության համար:

Հոդված 42. «Ա» կետին են վերաբերում նաև վիրավորման, վնասվածքների, ոսկրապլաստիկ վիրահատությունների հետևանքով ոտնաթաթի որևէ հատվածի բացակայությունը, երկու ոտքի բոլոր մատների բացակայությունը, կծկումը կամ անշարժությունը, մի ոտքի առաջին, մեկ կամ երկու ոտքի բոլոր մատների դիստալ ֆալանգների մակարդակով բացակայությունը, կծկումը կամ անշարժությունը: Այս դեպքում, V սյունակով փորձաքննվողների համար կիրառվում է «բ» կետը:

Ոտնաթաթի մատների բացակայության, անշարժության, ծռվածության կամ սերտաճման դեպքում փորձաքննությունը իրականացվում է ըստ քայլքի և կոշիկ կրելու խանգարման արտահայտվածության:

Մատի լրիվ կծկվածությունը կամ անշարժությունը համարվում է դրա բացակայություն:

Ոսկրային սինդակտիլիաների դեպքում կիրառվում է «ա» կետը: Ֆիքսված Hallսx-valgսs ունեցող զորակոչիկներին անհրաժեշտության դեպքում առաջարկվում է վիրահատական բուժում և տրվում է տարկետում: Երրորդ աստիճանի hallux-valgus-ի, ինչպես նաև առաջարկված վիրահատական բուժումից հրաժարվելու դեպքում, երբ առաջին մատի առանցքի թեքվածությունը առաջին նախագարշապարային ոսկրի նկատմամբ 40 աստիճանից ավելի է, կիրառվում է «բ» կետը: «գ» կետով է փորձաքննվում երկրորդ աստիճանի hallux-valgus-ը, երբ առաջին մատի առանցքի թեքվածությունը առաջին նախագարշապարային ոսկրի նկատմամբ 30-39 է: Առաջին աստիճանի hallux-valgus-ը, երբ առաջին մատի առանցքի թեքվածությունը առաջին գարշապարային ոսկրի նկատմամբ 20-29 է, փորձաքննվում է «դ» կետով: Ոտքի մատների մաշկային սինդակտիլիան խոչընդոտ չէ զինվորական ծառայության համար:

Հոդված 43. Ներառում է ոտնաթաթի բնածին և ձեռքբերովի ձևախեղումները (նորմալ է համարվում ոտնաթաթի կամարի 26-30մմ բարձրությունը և 125-134 աստիճանի անկյունը): Զինվորական ծառայության համար պիտանիությունը որոշելիս պետք է նկատի ունենալ, որ բարձր, երկայնակի կամարով թաթերը հաճախ նորմայի տարբերակ են: Ոտնաթաթի կամարի 31-35մմ բարձրությունը համարվում է բարձր կամարով ոտնաթաթ: Սնամեջ է համարվում (կամարի բարձրությունը` 36մմ-ից բարձր) այնպիսի ձևախեղումը, որն ուղեկցվում է հետնամասի սուպինացիայով և առաջամասի պրոնացիայով՝ ներքին և արտաքին բարձր կամարի առկայությամբ (այսպես կոչված շեշտակի ոլորված թաթ), ոտնաթաթի առջևի մասը տարածված է, լայն և քիչ դարձված:

Հարթաթաթության ժամանակ կամարի կարծրացումը հաճախ ոչ մի սուբյեկտիվ խանգարում չի առաջացնում, ուստի և չի կարող հիմք լինել սույն հոդվածի կիրառման համար: Այս հոդվածը նախատեսում է ֆիքսված հարթաթաթություն, որն առաջանում է վալգուսային ոտնաթաթի դեկոմպենսացիայի հետևանքով կամ մանկական ու պատանեկան հարթաթաթության հետևանք է, որը զուտ մկանային ձևից վերածվել է ջլահոդային ամրապնդված ձևափոխման:

«Ա» կետին են վերաբերում գարշապարային, վարուսային թաթեր, սնամեջ ոտնաթաթ և ներբանների այլ խիստ արտահայտված կամ ձեռքբերովի կորացումներ ունեցող անձինք, երբ խախտված է ոտնաթաթերի գործառույթը և անհնար է ստանդարտ կոշիկ կրելը: Այս կետով է փորձաքննվում նաև վիրահատական բուժում ստացած բնածին ծուռթաթության, ինչպես նաև կոնսերվատիվ եղանակով բուժված ծուռթաթություններով անձինք, երբ առկա է սրունքի մկանների արտահայտված հիպոտոֆիա։

«Բ» կետին է վերաբերում ցայտուն արտահայտված III աստիճանի հարթաթաթությունը (ոտնաթաթի կամարի բարձրությունը` մինչև 7մմ, անկյունը կազմում է 170 աստիճան և ավելի), կամ 8-14մմ կամարի բարձրության դեպքում (անկյունը կազմում է 160-170 աստիճան), երբ այն զուգորդվում է վեգնավակաձև համակցության դեֆարթրոզով կամ ոտնաթաթի զգալի արտահայտված վալգուսային դիրքավորմամբ (ըստ հինգերորդ սյունակի փորձաքննվողների համար այս դեպքում կիրառվում է «գ» կետը), սնամեջ ոտնաթաթերը (երբ կամարի բարձրությունը 36մմ ավելի է և սրունք-թաթային հոդում թիկնային ծալումը 90 աստիճան է):

«Գ» կետին են վերաբերում չափավոր արտահայտված բնածին կամ ձեռքբերովի ձևախեղումները, III աստիճանի հարթաթաթությունը՝ ոտնաթաթի կամարի բարձրությունը 814մմ է (անկյունը կազմում է 160-170 աստիճան), կամ սնամեջ ոտնաթաթերը (կամարի բարձրությունը 36մմ և ավելի)՝ և սրունք-թաթային հոդում թիկնային ծալումը 80-ից մինչև 90 աստիճան է:

«Դ» կետին են վերաբերում II աստիճանի՝ ոտնաթաթի կամարի բարձրությունը՝ 15-20մմ (անկյունը կազմում է 145-160 աստիճան) և I աստիճանի՝ կամարի բարձրությունը 21-25մմ (անկյունը կազմում է 135-144 աստիճան) հարթաթաթությունները կամ սնամեջ ոտնաթաթերը (կամարի բարձրությունը` 36մմ և ավելի)` և սրունք-թաթային հոդում թիկնային ծալումը մինչև 80 աստիճան է: Փորձաքննական եզրակացությունն ընդունվում է առավել արտահայտված անատոմիական և գործառութային խանգարումով ոտնաթաթի նկատմամբ:

I, II աստիճանի հարթաթաթությունը խոչընդոտ չէ ՌՈՒՀ-եր ընդունվելու և զինվորական ծառայության համար:

I, II աստիճանի հարթաթաթությունը չի սահմանափակում զորակոչիկների և ժամկետային զինծառայողների պիտանիությունը զինվորական ծառայության համար: Հարթաթաթության ժամանակ ոտնաթաթի կողմնային ռենտգեն նկարը պետք է կատարել խիստ կողմնային պրոյեկցիայով կանգնած վիճակում՝ հենվելով մեկ ոտքի վրա, ոտնաթաթին տալով թիկնային ծալում: Ռենտգեն նկարում գարշապարային և նախագարշապարային ոսկորները պետք է պրոյեկցվեն մեկը մյուսի վրա: Սնամեջ ոտնաթաթի դեպքում ռենտգեն նկարը պետք է կատարել առանց վերջույթի ծանրաբեռնման՝ պառկած վիճակում:

Հոդված 44. Վերին կամ ստորին վերջույթի (որևէ մակարդակով) բացակայության դեպքում` բոլոր սյունակներով փորձաքննվողները ճանաչվում են ոչ պիտանի զինվորական ծառայության համար, իսկ հինգերորդ սյունակի փորձաքննվողների պիտանիությունը որոշվում է՝ նկատի ունենալով առողջ վերջույթի գործառույթի պահպանման պայմանը:

Չարորակ նորագոյացությունների կամ անոթների հիվանդությունների ժամանակ որևէ մակարդակի անդամահատված վերջույթներ ունեցողների վերաբերյալ եզրակացություն է կայացվում` ըստ հիմնական հիվանդությունը նախատեսող հոդվածների:

Հոդված 45. Ոչ թունավոր խպիպով երրորդ և ավելի աստիճանի դեպքում զորակոչիկին առաջարկվում է վիրահատական բուժում: Բուժման անբավարար արդյունքների, վիրահատությունից հրաժարվելու դեպքում փորձաքննությունն իրականացվում է ըստ «ա» կամ «բ» կետի:

Վիրահատությունից հետո ստացված արդյունքներին ու վիրահատության բնույթին համապատասխան, 33-րդ հոդվածի «դ» կետի համաձայն զինծառայողներին տրվում է ծառայողական պարտականություններից մասնակի ազատում կամ արձակուրդ հիվանդության պատճառով (վերականգնողական), իսկ զորակոչիկներին տրվում է տարկետում՝ մինչև 6 ամիս, որից հետո փորձաքննությունը իրականացվում է 20-րդ հոդվածով:

Առաջին և երկրորդ աստիճանի խպիպի` ներզատիչ համակարգի խանգարումների բացակայության դեպքում, առաջին, երկրորդ, չորրորդ և հինգերորդ սյունակներով փորձաքննվողների համար խոչընդոտ չէ զինվորական ծառայության։

Ներզատիչ համակարգի խանգարումների դեպքում կիրառվում Է 20-րդ հոդվածը:

Հոդված 46. Լիարժեք բուժման, մետաստազների բացակայության, հիվանդության զարգացման բացակայության դեպքերում հինգերորդ սյունակով փորձաքննությունը իրականացվում է «բ» կետով:

Հոդված 47. Ներառում է մաշկի, ոսկրերի, ներքին օրգանների բարորակ նորագոյացությունները:

Վիրահատական բուժման ենթակա բարորակ նորագոյացությունների առկայության դեպքում փորձաքննվողներին առաջարկվում է վիրահատություն:

«Բ» կետը կիրառվում է վիրահատական բուժման անբավարար արդյունքների կամ դրանից հրաժարվելու դեպքում: Այս կետով են փորձաքննվում բազմաթիվ ոսկրային էկզոստոզներ ունեցող անձինք, մեծ և միջին չափերի հասնող էկզոստոզը, որի բարձրությունը ավելի է ոսկրի տրամագծից, ինչպես նաև ոսկրային կիստաներն ու դրանց վիրահատությունից հետո խոռոչների առկայությունը, եթե մեծ է ախտաբանական կոտրվածքի վտանգը, եթե առկա է էկզոստոզի աճի հակում կամ մոտակա հոդի ֆունկցիայի չափավոր խանգարում: Այս կետով է փորձաքննվում նաև լեղապարկի պոլիպը` 1,5 սմ և ավելի կամ պոլիպները, որոնցից գոնե մեկը 1.0 սմ է և ավելի: 3-ից ավել մինչև 1սմ․ պոլիպների առկայության դեպքում տրվում է տարկետում դիտարկման նպատակով, որից հետո անփոփոխ մնալու կամ դրական դինամիկայի դեպքում ճանաչել պիտանի։ Սահմանային չափերի դեպքում վերջնական ախտորոշման համար հիմք է հանդիսանում ՄՌՇ հետազոտությունը։

Այս կետով է փորձաքննվում նաև ներքին օրգանների պոլիպոզը, լյարդի, փայծաղի և ենթաստամոքսային գեղձի ոչ պարազիտար կիստաները, հեմանգիոմաները` 3,0 սմ և ավելի չափսի, կամ փայծաղի երկու և ավելի ոչ պարազիտար կիստաները 2,0 սմ և ավելի չափսերի, կամ լյարդի բազմաթիվ հեմանգիոմաները, որոնց գումարային չափսը 5,0 սմ և ավելի է որոնցից մեկի չափսը առնվազն 2,0 սմ է։ Վիճելի կամ սահմանային դեպքերում հեմանգիոմաները հաստատվում է համակարգչային կոնտրաստային շերտագրումով, կիստաները՝ համակարգչային շերտագրումով: Չորրորդ և հինգերորդ սյունակով փորձաքննությունը իրականացվում է «գ» կետով:

Այս կետով են փորձաքննվում նաև երիկամների Բոսնիակ II–F և Բոսնիակ III ստադիայի կիստաները, ողերի հեմանգիոմաները՝ 3,0 մմ և ավելի չափսի՝ պարանոցային հատվածում, 4,0 մմ. և ավելի չափսի՝ կրծքային հատվածում, 5,0 մմ և ավելի չափսի՝ գոտկային հատվածում, ինչպես նաև ողնաշարի ցանկացած հատվածում ողի կորտիկալի ներգրավմամբ հեմանգիոմաները, անկախ չափսից՝ ագրեսիվ հեմանգիոմաները։ Ագրեսիվությունը գնահատվում է հետևյալ երեք հատկանիշների միաժամանակյա առկայությամբ՝ առաջացնում են նյարդարմատի կոմպրեսիա, տարածվում են դեպի ողի աղեղի հիմք, ունի ոչ հարթ եզրեր և անկանոն խտրոցավոր կառուցվածք, կրծքային 3-ից 9-րդ ողերում տեղակայում։

«Գ» կետը կիրառվում է վիրահատությունից հրաժարվելու դեպքում (բացի` ոսկրային ուռուցքները), եթե հնարավորության սահմաններում կարելի է կրել զինվորական կոշիկ, հագուստ կամ հանդերձանք, ինչպես նաև հագուստ կրելուն չխոչընդոտող և օրգանների գործառույթներին չխանգարող եզակի, փոքր և միջին չափերի էկզոստոզը, որոնց չափսերը փոքր են ոսկրի տրամագծից:

Այս կետով են փորձաքննվում նաև ըստ տեղակայման «բ» կետում նշված չափսերից փոքր հեմանգիոմաները կամ կիստաները:

Մինչև 3,0 սմ չափերի բարորակ գոյացությունների դեպքում առաջարկել վիրահատական բուժում, հրաժարվելու դեպքում ճանաչել պիտանի։

Այս կետով են փորձաքննվում նաև մաշկի բարորակ նորագոյացությունների հեռացումից հետո վիճակները, ռեցիդիվի բացակայության դեպքում (ռեցիդիվը գնահատել վիրահատական բուժումից 1տ․ անց): Ռեցիդիվի դեպքում կիրառել «բ» կետը:

Զինվորական կոշիկ, հագուստ կամ հանդերձանք կրելուն չխոչընդոտող, ներքին օրգանների գործունեությանը չխանգարող բարորակ նորագոյացությունները խոչընդոտ չեն զինվորական ծառայության համար: Ոսկրային տեղակայման ուռուցքանման գոյացությունները փորձաքննվում են` ըստ անատոմիական և գործառութային փոփոխությունների:

Հոդված 48 Աորտայի, մագիստրալ, պերիֆերիկ անոթների, ավշային անոթների հիվանդություններ, բնածին արատներ, վնասումների հետևանքներ և հետվիրահատական վիճակներ փորձաքննվում են ըստ արյան, ավշային շրջանառության և օրգանների կամ վերջույթների գործառույթների խանգարման աստիճանների՝ համաձայն սույն հոդվածի կետերի:

«Ա» կետին են վերաբերում անկախ արյան կամ ավշային շրջանառության և օրգանների կամ վերջույթների խանգարման աստիճանների՝

1) կենտրոնական զարկերակային և երակային անևրիզմները (հինգերորդ սյունակով փորձաքննվողների համար կիրառվում է «բ» կամ «գ» կետը՝ կախված արյան շրջանառությունը և գործառույթի խանգարման աստիճանից).

2) վերջույթների խցանող աթերոսկլերոզ, էնդարտերիտ, թրոմբանգիտ, աորտոարտերիտ (հինգերորդ սյունակով փորձաքննվողների համար կիրառվում է «բ» կետը՝ կախված արյան շրջանառությունը և գործառույթի խանգարման աստիճանից).

3) աորտայի աթերոսկլերոզ, վիսցերալ ճյուղերի լրիվ կամ մասնակի խցանում (հինգերորդ սյունակով փորձաքննվողների համար կիրառվում է «բ» կամ «գ» կետը՝ կախված արյան շրջանառությունը և ֆունկցիայի խանգարման աստիճանից).

4) դռներակի կամ սիներակի թրոմբոզ (հինգերորդ սյունակով փորձաքննվողների համար կիրառվում է «բ» կամ «գ» կետը՝ կախված արյան շրջանառությունը և գործառույթի խանգարման աստիճանից).

5) խոշոր մագիստրալ անոթների (աորտա, զստային, ազդրային, բրախիոցեֆալ, դռներակ կամ սիներակ) և պերիֆերիկ անոթների ռեկոնստրուկտիվ վիրահատությունների հետևանքներ, երբ պահպանվում են արյան շրջանառության զգալի խանգարումը և հիվանդության պրոգրեսիվ ընթացքը.

6) կավա ֆիլտրի առկայություն (հինգերորդ սյունակով փորձաքննվողների համար կիրառվում է «բ» կամ «գ» կետը՝ կախված արյան շրջանառությունը և գործառույթի խանգարման աստիճանից).

7) խոշոր անոթների հրազենային և այլ վնասվածքներից հետո, նույնիսկ առանց արյան շրջանառության և գործառույթի խանգարման (հինգերորդ սյունակով փորձաքննվողների համար կիրառվում է «բ» կամ «գ» կետը՝ կախված արյան շրջանառությունը և գործառույթի խանգարման աստիճանից).

8) հաճախակի կրկնվող թրոմբոֆլեբիտ, ֆլեբոտրոմբոզ, երակների խրոնիկ հիվանդություն C5-C6 (CEAP դասակարգում, խոցերի և հետխոցային սպիներ առկայությամբ) (հինգերորդ սյունակով փորձաքննվողների համար վիրահատական ցուցման դեպքում առաջարկվում է վիրահատական բուժում, հետագա փորձաքննությունը կատարվում է՝ ըստ սույն հոդվածի կետերի).

9) երակների խրոնիկ հիվանդություն C4 (CEAP դասակարգում: հիպերպիգմենտացիա և կամ երակային էկզեմա, մաշկի լիպոդերմատոսկլերոզ և կամ ատրոֆիա (հինգերորդ սյունակով փորձաքննվողների համար վիրահատական ցուցման դեպքում առաջարկվում է վիրահատական բուժում, հետագա փորձաքննությունը կատարվում է՝ ըստ սույն հոդվածի կետերի): Վիրահատական բուժումից հրաժարվելու դեպքում հինգերորդ սյունակով փորձաքննվողների համար կիրառվում է «բ» կետը.

10) լիմֆեդեմա երրորդ-չորրորդ փուլի և փղագարություն:

«Բ» կետին են վերաբերում ՝

1) երակների խրոնիկ հիվանդություն C3 (դասակարգում ըստ СЕАР. կայուն այտուց) (հինգերորդ սյունակով փորձաքննվողների համար կիրառվում է «բ» կամ «գ» կետը՝ կախված արյան շրջանառությունը և գործառույթի խանգարման աստիճանից).

2) պերիֆերիկ զարկերակների ֆունկցիոնալ հիվանդությունը տրոֆոպարալիտիկ փուլ՝ խոցերի առկայությամբ կամ պահպանվող այտուցով.

3) լիմֆեդեմա երկրորդ փուլի.

4) ցողունային երակահատումները, եթե բուժումից հետո պահպանվում է խորանիստ երակային համակարգի փականային անբավարարությունը:

«Գ» կետին են վերաբերում ՝

1) երակների խրոնիկ հիվանդություն С2 (դասակարգում ըստ СЕАР. ենթամաշկային երակների աննշան վարիկոզ փոփոխություններ).

2) երակների խրոնիկ հիվանդություն С0-С1 (դասակարգում ըստ СЕАР. չկան ՔԵԱ օբյեկտիվ նշաններ, կան միայն բնորոշ գանգատներ և ռետիկուլյար վարիկոզ երակներ.

3) պերիֆերիկ զարկերակների ֆունկցիոնալ հիվանդությունները, անգիոսպաստիկ փուլ, դաստակի և կամ ոտնաթաթի մատների անոթների նոպայաձև սպազմ, անգիոպարալիտիկ փուլ՝ դաստակների կամ ոտնաթաթի մատների այտուց, ցիանոզ, որոնք առաջանում են ցրտային գրգռիչի ազդեցությունից: Հակացուցված է ծառայությունը ցուրտ և խոնավ եղանակային պայմաններում անընդմեջ 2 ամիս և ավելի ժամկետով.

4) I աստիճանի լիմֆեդեման, ոտնաթաթի թիկնային մակերեսի աննշան այտուցով, որը անհետանում է հանգստից հետո.

5) ցողունային երակահատումներից հետո վիճակները, եթե չկա երակային համակարգի փականային անբավարարություն:

«Դ» կետին են վերաբերում քրոնիկ զարկերակային անբավարարությամբ 2Ա աստիճանի աթերոսկլերոզը, աորտոարտերիտը, խցանող թրոմբանգիտը, II աստիճանի երակային անբավարարությամբ վարիկոզ հիվանդությունը II աստիճանի լիմֆեդեման։

Անոթների հիվանդությունների և վնասվածքների հետևանքների ախտորոշումը կատարվում է արյան կամ ավշային շրջանառության և կամ գործառույթների խանգարման աստիճանի գնահատմամբ։ Փորձաքննության եզրակացությունը ընդունվում է կլինիկական պատկերի, գործիքային հետազոտությունների արդյունքում՝ զարկերակների, խորանիստ և ենթամաշկային երակների փականային անբավարարության և անցանելիության աստիճանի որոշմամբ:

Մագիստրալ զարկերակների աթերոսկլերոզը՝ առանց հեմոդինամիկ խանգարումների, հինգերորդ սյունակով փորձաքննվողների համար խոչընդոտում չէ զինվորական ծառայության համար:

Հետազոտության մեթոդները՝ ըստ ցուցման՝

1) դուպլեքս սկանավորում.

2) կոնտրաստային մուլտիսպիրալ ՀՇ-անգիոգրաֆիա.

3) ուղղակի անգիոգրաֆիա.

4) ՄՌՇ անգիոգրաֆիա:

(48-րդ հոդվածը լրաց., փոփ. 01.06.23 N 899-Ն)

Հոդված 49. Ճողվածքներ ունեցող զորակոչիկներին առաջարկվում է վիրահատություն: Հաջող բուժումից հետո նրանք պիտանի են զինվորական ծառայության համար:

«Ա» կետին են վերաբերում երկու անգամ կրկնվող, մեծ չափսերի հասնող, քայլելը դժվարացնող կամ բազմակի վիրահատական բուժումից հետո ներքին օրգանների գործառույթը խախտող ճողվածքները: Այս կետով են փորձաքննվում նաև հետվիրահատական ճողվածքների բազմաթիվ կրկնություններից հետո վիրահատությունից հրաժարվելու դեպքերը:

«Գ» կետով՝ ճողվածքի և ճողվածքի հետվիրահատական ռեցիդիվի (ռեցիդիվների) դեպքում առաջարկվում է վիրահատական բուժում:

«Դ» կետով են փորձաքննվում՝

1) առաջակված վիրահատությունից հրաժարվելու դեպքում, փոքր չափսերի ճողվածքների առկայության պայմաններում.

2) ճողվածքի հետվիրահատական մեկ անգամյա ռեցիդիվի (փոքր չափսերի) դեպքում՝ առաջարկված վիրահատությունից հրաժարվելու դեպքում:

Ճողվածքի հետվիրահատական ռեցիդիվի բացակայության դեպքում վիրահատությունից վեց ամիս անց փորձաքննությունը իրականացվում է «դ» կետով:

Հոդված 50. «Ա» կետին է վերաբերում ուղիղ աղիքի III աստիճանի արտանկումը, երբ արտանկած աղիքն ինքնուրույն տեղը չի ընկնում և ձեռքով տեղը գցելը սակավ արդյունավետ է, հետանցքը խոր բացված է, սեղմամկանը (սֆինկտեր) թուլացած, կղանքն ու գազերը չեն պահվում, այսինքն՝ առկա է հետանցքի սեղմամկանի III աստիճանի անբավարարություն:

«Բ» կետին է վերաբերում ուղիղ աղիքի II աստիճանի արտանկումը, երբ արտանկած աղիքը տեղն է ընկնում ինքնուրույն կամ ձեռքի օգնությամբ, հետանցքը ներքաշված է կամ մի քիչ կարծրացած, հեղուկ կղանքը չի պահվում, այսինքն՝ առկա է սեղմամկանի I կամ II աստիճանի անբավարարություն:

Ուղիղ աղիքի I և II աստիճանի արտանկման դեպքում առաջարկվում է ուղիղ աղիքի վիրահատություն: Վիրահատությունից հետո, համաձայն 34-րդ հոդվածի «դ» կետի, զինծառայողներին տրվում է ծառայողական պարտականություններից մասնակի ազատում կամ արձակուրդ հիվանդության պատճառով (վերականգնողական), իսկ զորակոչիկներին տրվում է տարկետում՝ մինչև 6 ամիս: Զինվորական ծառայության համար պիտանիությունը որոշվում է ըստ բուժման արդյունքների: Հաջող վիրահատությունից հետո վիճակը խոչընդոտ չէ զինվորական ծառայության համար: Հիվանդությունը կրկնվելու դեպքում եզրակացություն է կայացվում «բ» կետի համաձայն:

(50-րդ հոդվածը լրաց. 01.06.23 N 899-Ն)

Հոդված 51. Ներառում է վիրահատական միջամտությունից հետո անբնական հետանցքի առկայության դեպքերը:

Հետանցքի նեղացման և սեղմամկանի անբավարարության դեպքում առաջարկվում է վիրահատություն: Վիրահատությունից հետո, համաձայն 34-րդ հոդվածի «դ» կետի, զինծառայողներին տրվում է ծառայողական պարտականություններից մասնակի ազատում կամ արձակուրդ հիվանդության պատճառով (վերականգնողական), իսկ զորակոչիկներին տրվում է տարկետում՝ մինչև 6 ամիս: Զինվորական ծառայության համար պիտանիությունը որոշվում է ըստ բուժման արդյունքների: Հիվանդության կրկնվելու դեպքում եզրակացություն է կայացվում ըստ 34-րդ հոդվածի «ա» կամ «բ» կետերի: Վիրահատությունից հրաժարվելու դեպքում` I սյունակի համաձայն փորձաքննվողները ճանաչվում են ոչ պիտանի զինվորական ծառայության համար:

(51-րդ հոդվածը լրաց. 01.06.23 N 899-Ն)

Հոդված 52. Քրոնիկական պարապրոկտիտ ունեցող զորակոչիկներին ու զինծառայողներին առաջարկվում է վիրահատություն: Հաջող բուժումից հետո այն խոչընդոտ չէ զինվորական ծառայության համար:

«Ա» կետին են վերաբերում այն դեպքերը, երբ հետանցքը պարբերաբար թարախահոսում է, հետանցքի շրջանում նկատվում է մացերացիա, մաշկի բորբոքում կամ թաց էկզեմա, և հիվանդությունը պարբերաբար (տարին 3-4 անգամ) բարդանում է` թարախակույտի առաջացումով։ Այս կետով է փորձաքննվում նաև պոչուկի էպիթելային ուղիների և ռեցիդիվի կապակցությամբ 3 անգամ և ավելի տարած վիրահատական միջամտությունների հետևանքները։

«Բ» կետին է վերաբերում տարեկան 2 անգամ սրացող քրոնիկական պարապրոկտիտը, երբ վիրահատության արդյունքները բավարար չեն կամ փորձաքննվողը հրաժարվում է վիրահատությունից: Ըստ այս կետի` նաև փորձաքննվում են պոչուկի էպիթելային բշտերի բարդություններով հիվանդ զորակոչիկները:

«Գ» կետին է վերաբերում պարբերաբար սուր բորբոքվող, առանց թարախակույտի առաջացման, վիրահատական ոչ բավարար ելքով քրոնիկական պարապրոկտիտը՝ մեկ անգամ վիրահատվելուց հետո պարզ խուղակի առկայությամբ՝ վիրահատական բուժումից հրաժարվելու դեպքում:

Հոդված 53. Ներառում է թութքի բոլոր ձևերը: Ցուցումների առկայության դեպքում առաջարկվում է վիրահատություն կամ կոնսերվատիվ բուժում: Բուժման ոչ բավարար արդյունքների կամ բուժումից հրաժարվելու դեպքում կիրառվում է «ա» կամ «բ» կետը՝ կախված սակավարյունության արտահայտվածությունից, սրացումների հաճախականությունից և հեմորոիդալ հանգույցների արտանկման աստիճանից:

«Ա» կետին են վերաբերում երրորդ-չորրորդ աստիճանի թութքը, թութքի հաճախակի սրացումները՝ եթե փորձաքննությունից առաջ (մինչև 2 ամիս) բուժվել է ստացիոնար պայմաններում, թրոմբոզի, ինչպես նաև, կրկնվող արյունահոսության կապակցությամբ:

«Բ» կետին են վերաբերում այն դեպքերը, երբ ստացիոնար պայմաններում վիրահատությունը կամ կոնսերվատիվ բուժումը լավ արդյունք են տալիս:

«Գ» կետին են վերաբերում հազվադեպ սրացումներով թութքը, ինչպես նաև հաջող բուժումից հետո բոլոր դեպքերը:

Հանգույցների արտանկումով ուղեկցվող թութք ունեցող դիմորդները ճանաչվում են ոչ պիտանի ռազմաուսումնական հաստատությունում ուսանելու համար:

Հոդված 54. «Ա» կետով են փորձաքննվում միզասեռական համակարգի հիվանդությունները և զարգացման արատները: Այս կետին են վերաբերում՝

1) քրոնիկական միզային խուղակներ, խրոնիկական գործող նեֆրոստոմա, խրոնիկական էպիցիստոստոմա, խրոնիկական ուրեթերոստոման՝ անկախ գործառույթից.

2) միակ երիկամը՝ անկախ գործառույթից, հինգերորդ սյունակի համար կիրառվում է «բ» կետը` կախված գործառույթի խանգարման աստիճանից.

3) երիկամներից մեկի գործառույթի բացակայությունը կամ զգալի իջեցումը, անկախ մյուս երիկամի գործառույթից.

4) երիկամների պոլիկիստոզը՝ անկախ գործառույթից, հինգերորդ սյունակի համար կիրառվում է «բ» կետը՝ կախված գործառույթի խանգարման աստիճանից.

5) երիկամների հիպոպլազիան 6սմ և պակաս` անկախ գործառույթից.

6) երիկամների սերտաճման բոլոր արատները՝ պայտաձև, նաև L-ձև, S-ձև երիկամները՝ անկախ գործառույթից, հինգերորդ սյունակի համար կիրառվում է «բ» կետը.

7) 3-րդ աստիճանի հիդրոնեֆրոզը՝ անկախ գործառույթից.

8) 3-րդ աստիճանի երկկողմանի նեֆրոպտոզը՝ անկախ գործառույթից, կատարվում է ռենտգեն հետազոտություն կոնտրաստավորումով, հինգերորդ սյունակի համար կիրառվում է «բ» կետը.

9) երիկամի կոնքային դիստոպիան կամ էկտոպիան՝ անկախ գործառույթից, հինգերորդ սյունակի համար կիրառվում է «բ» կետը.

10) միզաքարային հիվանդությունը երկու երիկամների ախտահարումով՝(քարերի չափերը 2սմ և ավել) անարդյունավետ բուժմամբ (հիդրոնեֆրոզ, պիոնեֆրոզ).

11) զույգ երիկամների լրիվ երկատումը՝ անկախ գործառույթից, հինգերորդ սյունակի համար կիրառվում է «բ» կետը.

12) միզապարկի վզիկի սկլերոզի կամ այլ պատճառներով միզապարկ-միզածորանային ռեֆլյուքսը՝ բարդացած հիդրոուրետերոնեֆրոզով, միզապարկի պատերի տռաբեկուլյացիայով, միզապարկի դիվերտիկուլներով.

13) երիկամային անոթների անոմալիան՝ հաստատված ՀՇ անգիոգրաֆիայով՝ ուղեկցվող վազոռենալ հիպերտենզիայով և (կամ) երիկամային արյունահոսությամբ.

14) երկկողմանի ախտահարման դեպքում՝ յուրաքանչյուր երիկամում պարզ կիստան կամ կիստաները (Բոսնիակ դասակարգման I և II ստադիաներ), որոնց գումարային չափսը յուրաքանչյուր երիկամում կազմում է 4,0 սմ և ավելի, անկախ գործառույթից՝ ախտորոշվում է համակարգչային շերտագրումով, ցուցման առկայության դեպքում կատարվում ՀՇ կոնտրաստավորում (հինգերորդ սյունակի համար կիրառվում է «բ» կետը).

15) մեգալոուրեթերը՝ հաստատված կոնտրաստային համակարգչային շերտագրումով, հինգերորդ սյունակի համար կիրառվում է «բ» կետը.

16) վիճակ միզածորանների ռեկոնստրուկտիվ վիրահատություններից հետո:

«Բ» կետով են փորձաքննվում միզասեռական համակարգի հետևյալ հիվանդությունները կամ արատները․

1) հիդրոնեֆրոզը՝ ավազանի լայնակի չափսը 3,0 սմ և ավելի, անկախ գործառույթի խանգարումից.

2) միզաքարային հիվանդությունը՝ հաճախակի (տարեկան 3 կամ ավելի անգամ) երիկամային խիթի նոպաներով, միզային քարերի արտազատմամբ՝ հաստատված պարտադիր ստացիոնարում բուժման էպիկրիզներով և սոնոգրաֆիկ կամ ՀՇ հետազոտություններով.

3) երիկամների հիպոպլազիան մինչև 9սմ՝ անկախ գործառույթից, հինգերորդ սյունակի համար` կախված գործառույթի խանգարման աստիճանից.

4) մեկ երիկամի լրիվ երկատումը.

5) երիկամի պարզ կիստան կամ կիստաները (Բոսնիակ դասակարգման I և II ստադիաներ), որոնց գումարային չափսը կազմում է 4,0 սմ և ավելի, անկախ գործառույթից՝ ախտորոշման համար սահմանային դեպքերում հիմք է հանդիսանում ՀՇ-հետազոտության տվյալները.

6) երիկամների կամ միզածորանի եզակի 0,7 սմ և ավելի միզային քարերի առկայությունը, նույն երիկամում՝ երկու 0,5սմ և ավելի բազմակի քարեր անկախ գործառույթից.

7) 3-րդ աստիճանի միակողմանի նեֆրոպտոզ՝ անկախ ֆունկցիայի խանգարման աստիճանից, կատարվում է ռենտգեն հետազոտություն կոնտրաստավորումով.

8) երկկողմանի 2-րդ աստիճանի նեֆրոպտոզը.

9) երիկամի զստային և զստակոնքային դիստոպիան կամ էկտոպիան՝ անկախ գործառույթից:

«Գ» կետով են փորձաքննվում միզասեռական համակարգի հիվանդությունները կամ արատները, որոնք ուղեկցվում են երիկամների էքսկրետոր գործառույթի աննշան խանգարումով: «Գ» կետին են վերաբերում՝

1) երիկամների գոտկային, գոտկազստային դիստոպիա կամ էկտոպիա.

2) երիկամների (մինչև 0,7 սմ) միզային քարերի առկայությունը.

3) երկկողմանի I աստիճանի նեֆրոպտոզը, կատարվում է ռենտգեն հետազոտություն կոնտրաստավորումով.

4) 2-րդ աստիճանի միակողմանի նեֆրոպտոզը.

5) 1-ին աստիճանի հիդրոնեֆրոզը, երբ ավազանի լայնակի չափսը փոքր է 3,0 սմ-ից.

6) երիկամի պարզ կիստան կամ կիստաները, որոնց գումարային չափսը 4,0սմ-ից պակաս է:

«Դ» կետով են փորձաքննվում միզասեռական համակարգի հիվանդությունները կամ արատները, որոնք չեն ուղեկցվում երիկամների էքսկրետոր գործառույթի խանգարումով: «Դ» կետին են վերաբերում՝

1) վիճակ միզային ուղիներից (երիկամի ավազանից, միզածորանից, միզապարկից) միզային քարերի գործիքների միջոցով հեռացումը կամ ինքնուրույն արտազատումից հետո՝ առանց կրկնակի քարերի ձևավորման.

2) 1-ին աստիճանի միակողմանի նեֆրոպտոզը.

3) երիկամի կամ երիկամների մասնակի երկատումը, պիտանի է զինվորական ծառայության համար՝ առանց գործառույթի որոշման.

4) փոքր (մինչև 0,5 սմ) երիկամների եզակի քարերը, որոնց առկայությունը հաստատվել է միայն ուլտրաձայնային հետազոտությամբ:

Երիկամների արտազատիչ գործառույթը որոշելու համար կատարվում է կոնտրաստ համակարգչային շերտագրում:

Երիկամների իջեցման աստիճանը որոշվում է ռենտգենոլոգի կողմից, հետազոտվողի պառկած և ուղղահայաց դիրքով կատարված ռենտգեն նկարներով` առաջին աստիճան՝ երիկամի ներքևի բևեռի իջեցում 2 ող ցած, 2-րդ աստիճան՝ 3 ող ցած և 3-րդ աստիճան՝ ավելի քան 3 ող:

Երիկամի դիստոպիաները հաստատվում են համակարգչային շերտագրումով:

Միակ երիկամի, երիկամի հիպոպլազիայի, երիկամների պոլիկիստոզի, երիկամների սերտաճման արատների, հիդրոնեֆրոզի, երիկամների լրիվ երկատման ախտորոշման և բոլոր դեպքերում, երբ անհրաժեշտ է որոշել երիկամների արտազատիչ (էքսկրետոր) ֆունկցիան կատարվում է կոնտրաստ համակարգչային շերտագրում:

Քրոնիկ երիկամային հիվանդությամբ բարդությունների դեպքում կիրառվում է 31-րդ հոդվածը:

Բոլոր վիճելի կամ սահմանային դեպքերում հիմք է հանդիսանում ՀՇ հետազոտության տվյալները։

(54-րդ հոդվածը խմբ., փոփ. 01.06.23 N 899-Ն)

Հոդված 55. Էնուրեզով տառապող նախազորակոչիկների և զորակոչիկների, ինչպես նաև զինծառայողների հետազոտությունը և բուժումը իրականացվում է ստացիոնար պայմաններում՝ նյարդաբանական բաժանմունքում, իրականացնելով ուրոլոգի, և անհրաժեշտության դեպքում հոգեբույժի խորհրդատվությունները:

Ստացիոնար հետազոտության ուղեգրին կցվում են էնուրեզին վերաբերող բժշկական փաստաթղթերը, զինկոմիսարիատի կամ զորամասի աշխատակիցների դիտարկումների փաստաթղթերը:

Հետազոտությունը պետք է լինի համալիր և լիակատար: Եթե էնուրեզը հանդիսանում է այլ հիվանդության համախտանիշ, եզրակացությունը կայացվում է ըստ հիմնական հիվանդության հոդվածի: Եթե ստացիոնար պայմաններում իրականացված հսկողությունը, հետազոտության արդյունքները, դիտարկումները, ինչպես նաև զինկոմիսարիատի կամ զորամասի աշխատակիցների դիտարկումների արձանագրությունները, էնուրեզի առկայությունը, ապա փորձաքննությունը իրականացվում է «ա» կետով, որի դեպքում փորձաքննվողը ճանաչվում է սահմանափակումով պիտանի զինվորական ծառայության համար (ծառայություն հեշտացված օրվա կարգացուցակով):

«Բ» կետով փորձաքննվում են այն զորակոչիկները կամ զինծառայողները, որոնց գիշերամիզության մասին նշված է միայն անամնեզում և ստացիոնար հետազոտությամբ չի հաստատվել:

(55-րդ հոդվածը լրաց. 01.06.23 N 899-Ն)

Հոդված 56. Հոդվածը ներառում է շագանակագեղձի բարորակ գերաճը, բորբոքային և այլ հիվանդությունները, ամորձու ջրգողությունը, ամորձու և մակամորձու բորբոքումները, պարաֆիմոզը, ֆիմոզը, տղամարդկանց սեռական օրգանների այլ հիվանդությունները:

Սեռական օրգանների հիվանդությունների ժամանակ, առաջարկվում է վիրահատական բուժում:

Բուժումից հետո կամ դրանից հրաժարվելու դեպքում փորձաքննությունը կատարվում է ըստ գործառույթի խանգարման աստիճանի:

«Ա» կետը ներառում է՝

1) առնանդամի բացակայությունը.

2) շագանակագեղձի դեկոմպենսացված բարորակ գերաճը (պարադոքսալ անմիզապահություն, ուրետերոհիդրոնեֆրոզ, երիկամի ֆունկցիայի զգալի խանգարում, մնացորդային մեզ 300մլ և ավել), միզարձակման զգալի խանգարումներով, բուժման անբավարար արդյունքի կամ դրանից հրաժարվելու դեպքում.

3) միզապարկի էքստրոֆիա.

4) բաց ուրախուս.

5) էպիսպադիա.

6) փոշտային, շեքային հիպոսպադիա.

7) միզուկի նեղացումներ` շարունակական բուժավորման անհրաժեշտությամբ՝ հաստատված ուրոֆլոումետրիայով կամ ուրեթերոգրաֆիայով և ուրեթրոսկոպիայով.

8) միակ ամորձի՝ (կիրառվում է 58 հոդվածի «ա» կետը, չորրորդ և հինգերորդ սյունակների համար կիրառվում է 58 հոդվածի «գ» կետը): Մեկ ամորձու նորմալ չափսերի և մյուս ամորձու ատրոֆիայի (երկարությունը փոքր 2,5 սմ-ից) ժամանակ կիրառվում է 58 հոդվածի «ա» կետը:

«Բ» կետը ներառում է՝

1) երկու ամորձու տեղակայում աճուկային խողովակներում, դրանց տեղակայումը արտաքին աճուկային օղից վեր (կիրառվում է 58 հոդվածի «բ» կետը).

2) ցողունայի հիպոսպադիա:

«Գ» կետը ներառում է՝

1) շագանակագեղձի 1-ին աստիճանի բարորակ գերաճը.

2) ամորձու թաղանթների ջրգողությունը (փորձաքննությունը իրականացվում է 57 հոդվածի «բ» կետով) և սերմնալարի, մակամորձու կիստան կամ կիստաները՝ 100մլ-ից պակաս ծավալով հեղուկի առկայությամբ.

3) սերմնալարի վարիկոզ լայնացման մինչև երկու անգամ կրկնվելը՝ վիրահատական բուժումից հրաժարվելու դեպքում (փորձաքննությունը իրականացվում է 57 հոդվածի «բ» կետով).

4) ֆիմոզը և դրան կլինիկորեն համարժեք առնանդամի այլ հիվանդությունները, շագանակագեղձի կիստաները.

5) մի ամորձու տեղակայումը աճուկային խողովակից ցած, մյուսի նորմալ տեղակայման դեպքում (կիրառվում է 58 հոդվածի «գ» կետը):

«Դ» կետը ներառում է՝

1) շագանակագեղձի 2-րդ աստիճանի բարորակ գերաճը, միզարձակման չափավոր խանգարումներով (մինչև 150 մլ մնացորդային մեզի առկայություն), հիվանդության բարդություններով` սուր միզակապություն, միզապարկի քարեր, վերին և ստորին միզային ուղիների բորբոքումներ.

2) ամորձու սերմնալարի երրորդ աստիճանի վարիկոզ լայնացումը (փորձաքննությունը իրականացվում է 57 հոդվածի «գ» կետով).

3) միզապարկի քարը:

Շագանակագեղձի բարորակ գերաճի աստիճանը որոշվում է.

1-ին աստիճան՝ միզարձակման աննշան խանգարումներ (IPSS մինչև 7 բալ), մնացորդային մեզ 50մլ.

2-րդ աստիճան՝ 50-ից 150 մլ մնացորդային մեզի առկայություն, կրկնվող սուր միզակապություն, միզապարկի քարեր, վերին և ստորին միզային ուղիների բորբոքումներ (IPSS մինչև 8-19 բալ).

3-րդ աստիճան՝ միզարձակման զգալի խանգարումներ, միզապարկի ֆունկցիայի ամբողջական անբավարարություն (IPSS մինչև 20-35 բալ):

Ամորձիների պաթոլոգիայի ժամանակ սպերմատոգեն գործառույթի որոշում չի կատարվում, որոշվում է միայն էնդոկրին գործառույթը և փորձաքննությունը գնահատվում է էնդոկրին գործառույթի շեղումներով:

Մեկ կամ երկու ամորձիների հիպոտրոֆիայի (ամորձու չափերը 3,2 սմ-ից փոքր) դեպքում փորձաքննությունը իրականացվում է 20-րդ հոդվածով:

Վարիկոցելլե, հիդրոցելլե և մակամորձու կիստաներ՝ անկախ չափերից և ֆունկցիայի խանգարման աստիճաններից՝ վիրահատական բուժումից հրաժարվելու դեպքում զորակոչիկները ճանաչվում են պիտանի զինվորական ծառայության համար և զորակոչվելուց հետո նրանց բուժումն իրականացվում է զինվորական ծառայության ընթացքում՝ ըստ բժշկական ցուցման։

Միզուկի նեղացումներ, տրավմատիկ վնասվածքներ, միզապարկի վզիկի սկլերոզ, ինֆրավեզիկալ օբստրուկցիա, հիպերակտիվ միզապարկ՝ ախտորոշված ուռեթրոսկոպիայով, ուռեթրոգռաֆիայով կամ ուռոֆլորեմետրիայով։

Միզարձակության խանգարումների հաստատված ուռոֆլոումետրիայով՝

1) Qmax 15-18մլ\վ՝ չափավոր խանգարում,

2) Qmax <15 կամ > 40 մլ\վ՝ արտահայտված խանգարում:

(56-րդ հոդվածը փոփ. 01.06.23 N 899-Ն)

ԱԿԱՆՋԻ, ՎԵՐԻՆ ՇՆՉՈՒՂԻՆԵՐԻ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

Հոդված 59. Ներառում է քրոնիկական թարախային մեզո և էպիտիմպանիտները, այդ պատճառով կատարված վիրահատությունից հետո վիրահատական խոռոչի մասնակի էպիթելիզացիան՝ թարախի, մսամոլման (գրանուլյացիա) կամ խոլեստեատոմակերպ զանգվածի առկայությամբ: Քրոնիկական էպիտիմպանիտների ժամանակ առաջարկվում է վիրահատական բուժում:

Այս հոդվածով են փորձաքննվում նաև ականջի արմատական վիրահատություն, ատիկոանթրոտոմիա և լսողության պրոթեզավորում տարած զորակոչիկները:

Միջին ականջում բավարար արդյունքներով արմատական կամ վերականգնողական վիրահատությունից հետո զորակոչիկներին 69-րդ հոդվածի I սյունակի համաձայն տրվում է 6-ամսյա տարկետում, ժամկետային պարտադիր զինվորական ծառայության շարքային կազմին՝ ծառայողական պարտականություններից մասնակի ազատում կամ հիվանդության պատճառով (վերականգնողական) արձակուրդ։ Թմբկաթաղանթի էպիտիմպանալ հատվածի կայուն, չոր թափածակումների դեպքում եզրակացություն է կայացվում ` համաձայն 60-րդ հոդվածի:

Հոդված 60. Ներառում է լսողության վատացմամբ և ականջի բարոֆունկցիայի խանգարմամբ, վերականգնողական վիրահատությունից հետո պրոցեսի լիակատար դադարեցումով և վիրահատական խոռոչների կայուն էպիթելիզացիայով ուղեկցվող և չոր միջին ականջաբորբերին (կամ միջին ականջի քրոնիկական կատառին), բացի այն դեպքերից, երբ նախկին թափածակումների տեղում սպիներ են առաջացել, թմբկաթաղանթը կրակալվել է, բայց շարժունությունը լավ է պահպանվել, ականջի բարոֆունկցիան չի խանգարվել:

Հոդված 61. «Ա» կետին են վերաբերում խիստ արտահայտված մենյերանման հիվանդությունները, ինչպես նաև օրգանական կամ գործառութային բնույթի վեստիբուլյար խանգարումների այլ ձևերը, որոնք դիտվել են ստացիոնար հետազոտության ընթացքում կամ հաստատվել են մասնագիտական բժշկական կամ ռազմաբժշկական հաստատությունների կողմից:

«Բ» կետին են վերաբերում մենյերանման հիվանդությունների այն դեպքերը, որոնց նոպաները կարճատև են և ընթանում են չափավոր արտահայտված վեստիբուլյարվեգետատիվ խանգարումներով:

«Գ» կետին է վերաբերում վեստիբուլյար գրգռիչների նկատմամբ կայուն և խիստ արտահայտված զգայունությունը:

Հոդված 62 և 63. Ներառում է մասնագիտացված բուժհիմնարկներում կամ բաժանմունքներում հաստատված խուլհամրությունը:

Բացի սովորական շշուկային խոսքի հետազոտությունը, լսողության իջեցման աստիճանը որոշվում է հատուկ հետազոտություններով. խոսակցական կամ շշուկային խոսքի, կամերտոնի և տոնալ սահմանային և համակարգչային դրդված լսողական պոտենցիալներով (ԿՍՎՊ) աուդիոմետրիայի կիրառմամբ՝ ականջների բարոֆունկցիայի պարտադիր որոշմամբ:

Լսողության իջեցման կապակցությամբ փորձաքննվողների ակտերին և էպիկրիզներին կցվում է աուդիոգրամմայի պատճենը:

Լսողությունը լավացնող վերականգնողական վիրահատություններից հետո հինգերորդ սյունակով փորձաքննվողներն առանձին դեպքերում տրվում է ծառայողական պարտականություններից մասնակի ազատում կամ արձակուրդ հիվանդության պատճառով (վերականգնողական)՝ ըստ 69-րդ հոդվածի: Արձակուրդից հետո զինվորական ծառայության համար նրանց պիտանիությունը որոշվում է համաձայն սույն հոդվածի «բ» կամ «գ» կետի՝ կախված բուժման արդյունքներից: Միակողմանի մինչև 80db ներառյալ լսողության կորուստ ունեցողները փորձաքննվում են 63-րդ հոդվածի «գ» կետով, իսկ 81db և բարձր լսողության կորուստ ունեցողները փորձաքննվում են 62-րդ հոդվածի «բ» կետով: Միակողմանի 1-ին աստիճանի ծանրալսությամբ պիտանի են զինվորական ծառայությանը բոլոր սյունակներով, բացառությամբ ՌՈւՀ ընդունվողների: Լսողության փորձաքննության համար հիմք է օբյեկտիվ աուդիոմետրիան:

Հոդված 64. Ներառում է ականջի բարոֆունկցիայի կայուն և կտրուկ խանգարումները, ինչը որոշվում է ականջի ճնշաչափական ինպենդանսոմետրիա,տիմպանոմետրիա հետազոտությունների տվյալների հիման վրա:

Կասկածելի դեպքերում ականջի ճնշումը պետք է չափել ականջի փչման կամ ձայնամեկուսացված խցիկում անցկացված գործառութային հետազոտությունների միջոցով:

Հրազենային կամ ականապայթյունային վիրավորումների դեպքում փորձաքննության ներկայացնելիս պարտադիր կարգով կատարել նաև նյարդաբանի և հոգեբույժի կոնսուլտացիա:

Հոդված 65. Ներառում է հարքթային խոռոչների քրոնիկական թարախային հիվանդությունները, որոնց ախտորոշումը պետք է հաստատվի ռինոսկոպիկ (թարախային արտադրություն) և խոռոչների ռենտգենաբանական հետազոտության տվյալներով, իսկ վերծնոտային խոռոչի դեպքում՝ նաև բուժհիմնարկում փորձնական ծակում կատարելով:

Հարքթային խոռոչների վիրահատությունից հետո մնացորդային երևույթները (նախաբերանի անցումային ծալքի գծային սպի, վիրահատված խոռոչից դեպի քթի խոռոչ ելանցքի առկայությամբ) խոչընդոտ չէ զինվորական ծառայության համար:

«Ա» կետին են վերաբերում լորձաթաղանթի սնուցման ատրոֆիկ կամ հիպերտրոֆիկ խանգարումներով ուղեկցվող թարախային կամ պոլիպոզ սինուսիտները, թարախային քրոնիկական ու պոլիպոզ սինուսիտները՝ առանց ակներև բարդությունների, հարքթային խոռոչների մուկոցելեն, հիմային ծոցերի կիստաները, թարախային սինուսիտները:

«Բ» կետին են վերաբերում հարքթային խոռոչների քրոնիկական, ոչ թարախային հիվանդությունները (սինուսիտների կատառային, շիճուկային, վազոմոտոր և այլ ոչ թարախային ձևերը)՝ առանց վերին շնչուղիների դիստրոֆիայի նշանների և առանց հաճախակի սրացումների ու աշխատունակության կորստի: Վերին շնչուղիների լորձաթաղանթի դիստրոֆիկ պրոցեսները քթի շնչառական ֆունկցիայի երկկողմանի կտրուկ խանգարմամբ անձը ոչ պիտանի է ռազմաուսումնական հաստատությունում ուսանելու համար:

Քթի միջնապատի ծռվածությունը՝ թեկուզ և միակողմանի ազատ շնչառությամբ, վերին շնչուղիների լորձաթաղանթի սուբատրոֆիկ երևույթները, ինչպես նաև վերին ծնոտային խոռոչի լորձաթաղանթի հարպատային հաստացումը, եթե ախտորոշիչ պունկցիայի ժամանակ թարախ կամ ընդմիջածորք (տրանսուդատ) չկա և պահպանված է վերին ծնոտային խոռոչի անցանելիությունը՝ պիտանի է ռազմաուսումնական հաստատությունում ուսանելու համար:

Հոդված 67. Ներառում է քրոնիկական դեկոմպենսացված տոնզիլիտը՝ հաճախակի սրացումներով (տարին` առնվազն երկու անգամ), տոնզիլոգեն թունավորման առկայությամբ (սուբֆեբրիլիտետ, շուտ հոգնելու երևույթներ, թուլություն, տկարություն), բորբոքային պրոցեսի մեջ մերձնշիկային հյուսվածքի, ռեգիոնար ավշահանգույցների ներառմամբ (պարատոնզիլյար թարախակույտ, ռեգիոնար լիմֆադենիտ): Քրոնիկական դեկոմպենսացված տոնզիլիտի օբյեկտիվ նշաններն են` նշիկի վրա բահիկով ճնշում գործադրելիս փոսորակներից թարախի կամ կազեոզ խցանների արտահոսքը, քմային նշիկների վրա կոպիտ սպիների առկայությունը, քիմքի աղեղների շրջանում հիպերեմիան և այտուցվածությունը և դրանց` սերտաճվածությունը նշագեղձերի հետ, ենթաէպիթելային շերտում թարախակալած գեղձաբշտիկի առկայությունը, կրծքաանրակապտկային մկանների առջևի եզրագծով ավշագեղձերի մեծացումը:

Հոդված 68. «Ա» կետին են վերաբերում կայուն, երկարատև, կանոնավոր բուժման դժվար ենթարկվող աֆոնիաները, ֆունկցիայի կայուն խանգարումներով քրոնիկական հիպերտրոֆիկ և մուտացիոն լարինգիտը, ձայնալարերի պարեզները և պարալիչը, ձայնալարերի նախաքաղցկեղային հիվանդությունները և բարորակ նորագոյացությունները, խոսքային ամբողջ ապարատն ընդգրկող բարձր աստիճանի կակազությունը և թլվատությունը։

Կակազության դեպքում փորձաքննվողը ենթարկվում է հիմնավոր հետազոտության՝ ներառելով նյարդաբանի, հոգեբույժի և քիթկոկորդականջաբանի (նաև՝ լոգոպեդի) խորհրդատվությունը։ Կակազության արտահայտվածության աստիճանը որոշվում է տարբեր պայմաններում խոսելու ֆունկցիայի վիճակի դինամիկ հսկողությամբ և գնահատվում է հիվանդության դրսևորման ամենացայտուն պահերով։ Զինծառայողների փորձաքննական եզրակացության համար նշանակություն ունի հրամանատարության բնութագիրը՝ նշելով, թե կակազությունը որքանով է անդրադառնում փորձաքննվողի ծառայողական պարտականությունների կատարման վրա։

«Գ» կետին են վերաբերում ֆունկցիոնալ ծագման դիսֆոնիաները (միոգեն, նեյրոգեն, սպաստիկ), ինչպես նաև ֆունկցիոնալ աֆոնիաները: Թեթև կակազություն և թլվատություն ունեցող՝ I սյունակով փորձաքննվողները ճանաչվում են սահմանափակումով պիտանի զինվորական ծառայության համար:

Հոդված 69. «Ա» կետով են փորձաքննվում ականջի և վերին շնչառական ուղիների սուր վնասվածքների, հիվանդությունների և վիրահատությունների հետևանքները, երբ օրգանների գործառույթները ժամանակավորապես խանգարված են։ Այն դեպքերում, երբ անցկացված բուժումից հետո գործառույթը լիարժեք վերականգնված է կամ առկա է գործառույթի աննշան խանգարում կիրառվում է «բ» կետը:

Դիմածնոտային շրջանի բուժման ենթակա խուղակներ (գործող և չգործող), ռուդիմենտար օրգաններ ունեցողներին վիրահատական բուժման համար դիմելու դեպքում կարող է տրվել տարկետում 6 ամիս ժամկետով։ Վիրահատության հաջող ընթացքից հետո, ինչպես նաև վիրահատությունից հրաժարվելու կամ չվիրահատվելու դեպքում նրանք ճանաչվում են պիտանի զինվորական ծառայության համար։

Հիվանդություններից, կոտրվածքներից, վիրահատություններից հետո զինծառայողներին մասնակի ազատման՝ մինչև 15 օր ժամկետով կամ արձակուրդ հիվանդության պատճառով (վերականգնողական) տալու անհրաժեշտության վերաբերյալ եզրակացությունը կարող է կայացվել ստացիոնար բուժման ավարտից հետո՝ կախված նրանց ընդհանուր վիճակից։

ԲԵՐԱՆԻ ԽՈՌՈՉԻ ԵՎ ԾՆՈՏՆԵՐԻ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

Հոդված 70. «Ա» կետին են վերաբերում դիմածնոտային շրջանի բնածին կամ ձեռքբերովի արատները («գայլի երախ» և այլն) և ձևախեղումները, ինչպես նաև ծնոտների, թքագեղձերի, քունքաստործնոտային հոդերի քրոնիկական, հաճախ սրացող հիվանդությունները՝ բուժման (այդ թվում` վիրահատության) դրական արդյունքի բացակայության դեպքում, ծնոտների բարորակ նորագոյացությունների լրիվ կամ մասնակի հեռացումից և հյուսվածքապատվաստումից հետո ծնոտի 4սմ և ավելի դեֆեկտները: Այս կետին են վերաբերում ծնոտների կենտրոնական փոխհարաբերության դիրքում, (դիստոպիկ ատամների միջև ( դիստոպիկ ատամների միջև չափումները հաշվի չառնել), վերին և ստորին ատամնաշարերի միջև, կտրիչ ատամների շրջանում 9մմ և ավելի կամ ծամիչ ատամների շրջանում 2մմ-ից ավելի սագիտալ կամ վերտիկալ ճեղքի առկայությունն ըստ Ագապովի ծամողական ֆունկցիայի 50%-ից պակաս արդյունավետության դեպքում, քունքաստործնոտային հոդերի անկիլոզները, ստորին ծնոտի կոնտրակտուրաները, բերանը բացելու` մինչև 2սմ սահմանափակման դեպքում, կեղծ հոդերը, դիմաշարժիչ մկանների կաթվածը՝ դիմային նյարդի հիմնաբնի կամ խոշոր ճյուղավորումների վնասվելու հետևանքով, հաճախակի սրացումներով քրոնիկական սիալոադենիտները, դիմածնոտային շրջանի ակտինոմիկոզը, ծնոտների սեկվեստրալ խոռոչներով և սեկվեստրներով ուղեկցվող քրոնիկական օստեոմիելիտը:

«Բ» կետին են վերաբերում ծնոտների կենտրոնական փոխհարաբերության դիրքում, վերին և ստորին ատամնաշարերի միջև, կտրիչ ատամների շրջանում մինչև 9մմ կամ ծամիչ ատամների շրջանում 2մմ սագիտալ կամ վերտիկալ ճեղքի առկայությունը` ըստ Ագապովի ծամողական գործառույթի 50%-ից պակաս արդյունավետության դեպքում, կամ կտրիչ ատամների շրջանում 9մմ ավելի կամ ծամիչ ատամների շրջանում 2մմ-ից ավելի սագիտալ կամ վերտիկալ ճեղքի առկայությունը` ըստ Ագապովի 50% և ավելի` ծամողական գործառույթի արդյունավետության դեպքում:

«Գ» կետին են վերաբերում ծնոտների կենտրոնական փոխհարաբերության դիրքում, վերին և ստորին ատամնաշարերի միջև, կտրիչ ատամների շրջանում մինչև 9մմ կամ ծամիչ ատամների շրջանում մինչև 2մմ սագիտալ կամ վերտիկալ ճեղքի առկայությունը` ըստ Ագապովի ծամողական գործառույթի 50% և ավելի արդյունավետության դեպքում։

«Գ» կետով են փորձաքննվում նաև դիմածնոտային շրջանի բնածին կամ ձեռքբերովի փափուկ հյուսվածքների (նապաստակի շրթունք և այլն) արատների հաջող շտկումից հետո վիճակներով, արտաքին քթի դեֆորմացիաներով և միջնապատի ծռվածությամբ զորակոչիկները, ում մոտ դիտվում է քթային շնչառության խանգարում, ինչպես նաև հոտառական բոլոր տիպի խանգարումներ ունեցող անձինք:

Հոդված 71. Ատամների ընդհանուր թվաքանակը հաշվելիս իմաստության ատամները հաշվի չեն առնվում: Ատամների այն արմատները, որոնք պիտանի չեն պրոթեզավորման համար, համարվում են բացակայող ատամներ: Այն ատամները, որոնք փոխարինված են անշարժ պրոթեզներով, այդ թվում իմպլանտներով, բացակայող չեն համարվում:

Հոդված 72. «Ա» կետին է վերաբերում 5մմ և ավելի խորությամբ պարոդոնտալ գրպանով, ատամնաբնի ոսկրահյուսվածքի արմատի 2/3 չափով ներծծումով (ռեզոբցիա), ատամի II-III աստիճանի շարժունակությամբ տարածուն պարոդոնտիտը (հաստատված ռենտգենաբանական հետազոտությամբ), երբ ախտահարված ատամների գումարային ծամողական գործառույթը, ըստ Ագապովի կազմում է ընդհանուր ծամողական գործառույթի 50% և ավելի:

Նախազորակոչիկներին պարոդոնտիտի առկայության դեպքում առաջարկվում է բուժում, որի մասին տեղեկացված լինելու վերաբերյալ նախազորակոչիկի կողմից գրառում է կատարվում օբյեկտիվ զննության թերթիկում:

Այս կետին են վերաբերում նաև բերանի խոռոչի լորձաթաղանթի՝ բուժման չենթարկվող հիվանդությունները: Ստոմատիտի (բերանաբորբ), խեյլիտի, գինգիվիտի, լեյկոպլակիայի և այլ հիվանդությունների, ներառյալ` նախաքաղցկեղները, առկայության դեպքում նշանակվում է բուժում: Լեյկոպլակիայի և օբլիգատ նախաքաղցկեղների (Մանգոտիի խեյլիտ, Բոուենի հիվանդություն և այլն) դեպքերում ՌՆ, ԻՃ այլ աղբյուրների հետ աշխատանքը հակացուցված է:

«Գ» կետին է վերաբերում ատամների կարիեսը, երբ ոսկրափուտի (կարիեսի) ենթարկված և հեռացված ատամների թվաքանակը 9-ից ավելի է, ընդ որում, առնվազն 4-ն ունեն ատամնախոռոչի կամ պերիոդոնտի ախտահարում: Զորակոչիկներին տրվում է տարկետում մեկ անգամ` մինչև մեկ տարի, բուժման համար։ Զինծառայության համար պիտանիությունը որոշվում է բուժման ավարտից հետո՝ սույն հոդվածի մյուս կետերի համաձայն: Տարկետումից հետո, եթե զորակոչիկը ներկայանում է փորձաքննության նույն վիճակով, զորակոչվում է 70-րդ և 71-րդ հոդվածների կետերի պահանջների համաձայն:

(72-րդ հոդվածը լրաց. 01.06.23 N 899-Ն)

Հոդված 73. Հիվանդություններից, վիրահատություններից հետո զինծառայողների համար ծառայողական պարտականություններից մասնակի ազատումը կամ արձակուրդը հիվանդության պատճառով (վերականգնողական) որոշվում է ստացիոնար բուժման ավարտից հետո՝ ելնելով ընդհանուր վիճակից:

Ծնոտների ու դեմքի փափուկ հյուսվածքների վնասվածքների դեպքում արձակուրդի անհրաժեշտության վերաբերյալ եզրակացություն կայացնելու հիմք են կոտրվածքների վերականգնման դանդաղումը, կոպիտ սպիները կամ բարդ վիրաբուժական և օրթոպեդիկ բուժում պահանջող, ինչպես նաև ոսկրաբորբով (օստեոմիելիտ) ուղեկցվող կոտրվածքները:

ԱՉՔԻ ԵՎ ՆՐԱ ՀԱՎԵԼՈՒՄՆԵՐԻ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

Հոդված 74. Կոպերի դիրքային տարբեր թերությունների (սերտաճում, ներանկում, արտաշրջում, իսկական պտոզ, լագօֆթալմ) առկայության դեպքում հաշվի է առնվում նաև տեսողական ու շարժողական գործառույթների խանգարման աստիճանը: Մինչև փորձաքննական եզրակացություն կայացնելիս առաջարկվում է վիրահատական շտկում:

«Բ» կետին է վերաբերում բնածին կամ ձեռքբերովի իսկական պտոզը, երբ ճակատային մկանների լարվածության բացակայության պայմաններում մեկ աչքի վերին կոպը ծածկում է բբի կեսից ավելին կամ 1/3-ից ավելին` երկու աչքում:

Այդպիսի պտոզ ունեցող անձանց առաջարկվում է վիրահատություն: Վիրահատությունից հրաժարվելու դեպքում եզրակացություն է կայացվում` համաձայն «բ» կետի:

Հոդված 75. «Ա» կետին են վերաբերում խիստ արտահայտված խոցային բլեֆարիտը` սպիավոր վերասերումով և կոպեզրի զգալի մազաթափությամբ, շաղկապենու խրոնիկական կոնյուկտիվիտները` գերաճով և ենթալորձային հյուսվածքի զգալիորեն արտահայտված ինֆիլտրացիայով (ստացիոնար բուժման անբավարար արդյունքի դեպքում` մեկ տարում երկու անգամից ավելի բարդացումներով` հաստատված բժշկական փաստաթղթերով), ինչպես նաև` շաղկապենու տրախոմատոզ ախտահարմամբ: Աչքի գործառույթի կայուն խանգարումներով տրախոմայի տարբեր բարդացումների դեպքում եզրակացություն է կայացվում` այդ խանգարումները նախատեսող սույն Կարգի հոդվածների հիման վրա (կոպերինը` ըստ 74-րդ, արցունքատար խողովակներինը՝ ըստ 76-րդ, եղջերաթաղանթինը՝ ըստ 78-րդ, տեսողության թուլությունը՝ ըստ 85-րդ հոդվածների):

«Բ» կետին են վերաբերում չափավոր կամ աննշան արտահայտված խրոնիկական բլեֆարիտները և հաջող բուժման դեպքում՝ հազվադեպ սրացումներով կոնյուկտիվիտները:

Զորակոչիկներին հաշվառելիս առաջարկվում է բուժում: Տարկետում տրվում է միայն այն դեպքում, եթե ստացիոնար բուժման համար պահանջվում է առնվազն մեկ ամիս ժամանակ՝ համաձայն 88-րդ հոդվածի:

Առանձին թեփուկներով և կոպեզրերի աննշան տեղական գերարյունությամբ (հիպերեմիա) հասարակ բլեֆարիտը, հատուկենտ ֆոլիկուլներով ֆոլիկուլյար կոնյուկտիվիտը, շաղկապենու թավշայնությունը կոպերի անկյուններում և շաղկապենու կամարի շրջանում շաղկապենու տրախոմատոզ ծագում չունեցող մասնակի մանր մակերեսային սպիները, ինչպես նաև` շաղկապենու տրախոմատոզ ծագում ունեցող հարթ սպիները, առանց շաղկապենու և եղջերաթաղանթի այլ փոփոխությունների և մեկ տարվա ընթացքում առանց տրախոմատոզ պրոցեսի սրացման, ՌՈՒՀ-եր ընդունվելու համար խոչընդոտ չեն:

Գարնանային կատարի պատճառով III սյունակով փորձաքննվողը ոչ պիտանի է ռազմաուսումնական հաստատությունում ուսանելու համար, VI սյունակով փորձաքննվողը ժամանակավորապես ոչ պիտանի է զինվորական ծառայության համար, իսկ մյուս սյունակներով փորձաքննվողների պիտանիությունը որոշվում է` կախված հիվանդության արտահայտվածությունից, դրա ընթացքի ծանրության աստիճանից և բուժման արդյունավետությունից:

Հետագա զարգացման միտումներ չունեցող կեղծ կամ իսկական մսամոլը խոչընդոտ չէ զինվորական ծառայության և ՌՈՒՀ-եր ընդունվելու համար:

Զարգացող իսկական մսամոլը ունեցող անձը ոչ պիտանի է ռազմաուսումնական հաստատությունում ուսանելու համար, ինչպես նաև` ՌՆ, ԻՃ այլ աղբյուրների և ՀՎԲՄ հետ աշխատելու համար: Թևակերպ թաղանթի կրկնակի ստացիոնար անհաջող բուժումից հետո եզրակացություն է կայացվում համաձայն «ա» կետի:

Հոդված 76. «Ա» կետին են վերաբերում արցունքատար ապարատի հիվանդությունները, որոնց բազմակի բուժման (վիրահատության) անարդյունավետությունը հաստատված է բժշկական փաստաթղթերով: Հիմնավոր բժշկական փաստաթղթերի բացակայության դեպքում զորակոչիկներին առաջին զորակոչի ժամանակ բուժման համար տրվում է տարկետում` 88-րդ հոդվածով: Տարկետումից հետո, կախված բուժման արդյունքներից, եզրակացություն է կայացվում ըստ «ա» կամ «բ» կետի:

«Բ» կետին են վերաբերում մեկ կամ երկու աչքի արցունքատար ապարատի բուժվող հիվանդությունները:

Վիրահատությունից հրաժարվելու դեպքում զորակոչիկները ճանաչվում են սահմանափակումով պիտանի զինվորական ծառայության համար, իսկ հինգերորդ սյունակով փորձաքննվողները` պիտանի զինվորական ծառայության համար։

Հոդված 77. «Ա» կետին է վերաբերում ակնագունդը շարժող մկանների կայուն կաթվածը (մկաններում կամ նյարդերում առաջացած ավարտուն և անվերադարձ փոփոխությունները, որոնք բուժման ենթակա չեն)` անկախ երկտեսությունից։

«Ա» կետին է վերաբերում նաև աչքի մկանների վնասումով ակնակապճի վնասվածքից հետո առաջացած կայուն դիպլոպիան: Այլ դեպքերում դիպլոպիան հաշվի է առնվում միայն այն ժամանակ, երբ այն առկա է ուղիղ և ներքև նայելիս: Այլ դիրքերում առաջացած ոչ կայուն դիպլոպիան խոչընդոտ չէ զինվորական ծառայության համար:

Եթե նիստագմը նյարդային համակարգի կամ վեստիբուլյար ապարատի ախտահարման նշաններից մեկն է, ապա եզրակացություն է կայացվում ըստ հիմնական հիվանդության: Տեսողության զգալի թուլացման դեպքում եզրակացություն է կայացվում համաձայն 85-րդ հոդվածի:

Եզրային դիրքում աչքի նիստագմոիդ շարժումը խոչընդոտ չէ զինվորական ծառայության, ՌՈՒՀ-եր ընդունվելու համար: 15 աստիճանից ցածր համակցված շլության ժամանակ ախտորոշումը հաստատվում է բինօկուլյար տեսողության ստուգման միջոցով:

Շլության անկյան աստիճանը որոշվում է Հիրշբերգի եղանակով, անհրաժեշտության դեպքում (շլության ոչ կայուն աստիճան)` հապլոսկոպիկ սարքերով (սինօպտոֆոր):

Հոդված 78. Ներառում է եղջերաթաղանթի, շաղկապենու, անոթաթաղանթի, ցանցենու տուբերկուլյոզային, սիֆիլիտիկ, դեգեներատիվ, դիստրոֆիկ և այլ խրոնիկական, դժվար բուժվող կամ չբուժվող հիվանդությունները:

Սիֆիլիտիկ ծագում ունեցող պարենխիմատոզ կերատիտը վերաբերում է 94-րդ հոդվածին: Զորակոչիկներին տրվում է տարկետում, իսկ զինծառայողներին առաջարկվում է բուժում:

«Ա» կետին են վերաբերում տեսողական ֆունկցիաների զարգացող վատացման և կոնսերվատիվ ու վիրահատական բուժման տեսակետից անհեռանկար հիվանդությունները: Այն դեպքերում, երբ պրոցեսն ավարտված է կամ հիվանդությունը չի խորանում և սրացումները հազվադեպ են, ինչպես նաև հյուսվածքների պատվաստումից հետո I, II, III, սյունակներով փորձաքննվողների ճանաչվում են ոչ պիտանի զինվորական ծառայության համար: Հաճախակի են համարվում տարին երկու անգամ և դրանից ավելի կրկնված սրացումները:

Ցանցենու պիգմենտային կամ ոչ պիգմենտային դեգեներացիայի ախտորոշումը դրվում է ստացիոնար պայմաններում և պետք է հիմնավորված լինի ադապտոմետրիայի, պերիմետրիայի, էլեկտրառետինագրաֆիայի տվյալներով:

Ցանցենու պիգմենտային և ոչ պիգմենտային դեգերերացիան, որն ուղեկցվում է մթնշաղային տեսողության խանգարմամբ (հիմնավորված` ադապտոմետրիայով և էլեկտրաֆիզիոլոգիական հետազոտություններով) և տեսադաշտերի կայուն նեղացմամբ, երկու աչքերում, երբ ստորին և դրսային հատվածներում տեսադաշտը պահպանված է ֆիքսացիայի կետից միջև 30 աստիճան, վերաբերում է «ա» կետին: Տեսադաշտի նույնպիսի նեղացում մեկ աչքում վերաբերում է «բ» կետին:

«Բ» կետին վերաբերում են նաև մեկ կամ երկու աչքում տեսադաշտերի նեղացումը ստորին և դրսային հատվածներում, երբ տեսադաշտը պահպանված է ֆիքսացիոն կետից 3045 աստիճան։

«Գ» կետին վերաբերում են հիվանդության թեթև արտահայտված ձևերը, որոնց դեպքում տեսադաշտը նեղացած է ներքևից և դրսից մինչև 45 աստիճան երկու աչքերում, կամ տեսադաշտը պահպանված է ֆիքսացիոն կետից 45 աստիճան ստորին և դրսային հատվածներում:

Երկկողմանի քրոնիկական ուվեիտները, որոնք ուղեկցվում են ներակնային ճնշման բարձրացմամբ (այդ թվում` գլաուկոմացիկլիկ կրիզները) և ախտորոշված են ստացիոնար պայմաններում, վերաբերում են «ա» կետին:

«Բ» կետին են վերաբերում ներակնային ճնշման բարձրացմամբ ուղեկցվող ուվեիտը` մեկ աչքում կամ ներակնային ճնշման բարձրացմամբ չուղեկցվող, սակայն հաճախակի սրացումներով (տարին 2 և ավելի անգամ) քրոնիկական ուվեիտները:

Կարճատեսության, հեռատեսության բոլոր տեսակի աստիգմատիզմների դեպքում եղջերաթաղանթի վրա էքսիմեռլազեռային օպտիկավերականգնողական վիրահատություններից հետո վիճակը գնահատվում է առնվազն 6 ամիս անց` նկատի ունենալով տեսողական ֆունկցիաները, ինչպես նաև եղջերաթաղանթի, ապակենման մարմնի և ցանցաու անոթաթաղանթների ախտաբանական փոփոխությունների (հետվիրահատական եղջերաթաղանթի մթեցումներ, կարճատեսության արտահայտություններ` վիտրեիտներ, խորեոռետինիտներ) առկայությունն ու դրանց արտահայտվածության աստիճանը կարճատեսության և խառն աստիգմատիզմի դեպքում կիրառում են «ա», «բ» կամ «գ» կետը:

Կերատոպրոթեզավորումից հետո փորձաքննվողները բոլոր սյունակներով ճանաչվում են ոչ պիտանի զինվորական ծառայության համար՝ անկախ աչքերի ֆունկցիաներից:

Առաջնային կերատոտոմիայի տիպի վիրապատություն տարած անձինք ոչ պիտանի են ՌՈՒՀ-ում ուսանելու համար: Առանձին դեպքերում ՌՈՒՀ-եր ընդունվելու համար պիտանիությունը որոշվում է վիրահատությունից առնվազն մեկ տարի անց, աչքի հատակում հետվիրահատական բարդությունների և դեգեներատիվ փոփոխությունների բացակայության պարագայում:

Աչքի և դրա հավելումների նորագոյացությունների առկայության դեպքում, կախված դրանց բնույթից, կիրառվում են 46-րդ կամ 47-րդ հոդվածները: Աչքի գործառույթը խանգարող բարորակ նորագոյացությունների դեպքում վիրահատման համար զորակոչիկներին 88-րդ հոդվածի համաձայն տրվում է տարկետում, իսկ զինծառայողներին առաջարկվում է բուժում: Աչքի գործառույթին չխանգարող բարորակ նորագոյացությունները խոչընդոտ չեն զինվորական ծառայության, ՌՈՒՀ-եր ընդունվելու, ՌՆ, ԻՃ այլ աղբյուրների, ՀՎԲՄ և ԷՍԴ ստեղծող աղբյուրների հետ աշխատելու համար:

Կեռատոկոնուսի ախտորոշումը և աստիճանը որոշելու համար կիրառվում են վիզոմետրիա, բիոմիկրոսկոպիա, կեռատոմետրիա, կեռատոտոպոգրաֆիա, պախիմետրիա:

Կերատոկոնուսը ըստ արտահայտվածության աստիճանի դասակարգումն է՝

I աստիճան -

1- կոնաձև եղջերաթաղանթ /ի հայտ է գալի Ֆոգտի գիծը/
2- աստիգմատիզմ<5,0D
3- կեռատոմետրիա≤48,0D
4- Եղջերաթաղանթի ամպամածության բացակայություն
5- Տեսողության սրությունը-0,5-1,0

II-աստիճան -

1- Ֆոգտի գծերի առկայություն

2- աստիգմատիզմ-5,0-8,0D

3- կեռատոմետրիա≤53,0D

4- Եղջերաթաղանթի ամպամածության բացակայություն

5- Տեսողության սրությունը-0,1-0,4

6- Պախիմետրիա->400

III-աստիճան -

1- աստիգմատիզմ-8,0-10,0D
2- կեռատոմետրիա >53,0D
3- Պախիմետրիա-300-400 մկմ
4- Եղջերաթաղանթի ամպամածության բացակայություն
5- Տեսողության սրություն-0,09-0,02

IV-աստիճան -

1- Կեռատոմետրիա -55,0D և ավելի
2- Կլինիկական ռեֆրակցիան չի ախտորոշվում
3-Պախիմետրիա <300 մկմ
4- Եղջերաթաղանթի կենտրոնական ամպամածություն
5- Տեսողության սրություն-0,01-0,02

Երկկողմանի երրորդ և չորրորդ կամ միակողմանի չորրորդ աստիճանի կեռատոկոնուսները վերաբերում են «ա» կետին:

Միակողմանի երրորդ աստիճանի կեռատոկոնուսները վերաբերում են «բ» կետին:

Երկրորդ աստիճանի կեռատոկոնուսի դեպքում կամ առաջարկված վիրահատական միջամտությունից հրաժարվելու դեպքում փորձագիտական եզրակացություն է կայացվում` նկատի ունենալով տեսողական ֆունկցիաները՝ ըստ 85-րդ հոդվածի «բ» կամ «գ» կետի, բացառելով 85-րդ հոդվածի «ա» կետը։

Հաշվի առնելով հիվանդության հարաճուն բնույթը, մեկ կամ զույգ աչքում երկրորդ աստիճանի կեռատոկոնուսի առկայության դեպքում զորակոչիկին առաջին զորակոչի ժամանակ տրվում է տարկետում՝ դիտարկման կամ բուժման նպատակով։ Բուժումից (կրոսլինքինգ) հետո հաջորդ զորակոչի ժամանակ զորակոչիկին կարող է տրվել տարկետում՝ ևս մեկ անգամ լիարժեք վերականգնվելու նպատակով, իսկ չբուժվելու դեպքում ճանաչվում են սահմանափակումով պիտանի զինծառայության համար:

Զինվորական ծառայության ընթացքում վեց ամիս անց զննվում է ակնաբույժի կողմից, հիվանդության պրոգրեսիայի դեպքում առաջարկվում է վիրահատություն:

Կերատոպրոթեզավորումից հետո փորձաքննվողները բոլոր սյունակներով ճանաչվում են ոչ պիտանի զինվորական ծառայության համար՝ անկախ աչքերի գործառույթներից:

Օպտիկո-վերականգնողական վիրահատություններից հետո առանձին դեպքերում ՌՈՒՀ-եր ընդունվելու համար պիտանիությունը որոշվում է վիրահատությունից առնվազն մեկ տարի անց, աչքի հատակում հետվիրահատական բարդությունների և դեգեներատիվ փոփոխությունների բացակայության պարագայում:

Սույն հոդվածի «գ» կետով առաջին և երկրորդ սյունակներով փորձաքննվողներ, ովքեր ենթարկվել են վիրահատության աչքի ծակող-թափանցող վնասվածքների կապակցությամբ, լիարժեք բուժումից և վերականգնումից հետո ճանաչվում են սահմանափակումով պիտանի զինվորական ծառայության համար, անկախ տեսողության սրությունից՝ կիրառելով 85 հոդվածի «գ» կետը:

Հոդված 79. Աչքի ակոմոդացիայի սպազմի կամ կաթվածի դեպքում ըստ անհրաժեշտության հետազոտություններին ընդգրկվում է նաև նյարդաբան և այլ բժիշկ-մասնագետներ: Փորձաքննական եզրակացություն է կայացվում` ըստ հիմնական հիվանդության:

Աչքի ակոմոդացիայի վիճակի գնահատման համար դիմում են բացարձակ և հարաբերական ակոմոդացիայի հետազոտման մեթոդներին:

«Ա» կետին է վերաբերում ախտորոշված և նախկինում բուժված ակոմոդացիայի սպազմը, եթե հետազոտման ընթացքում ստատիկ ռեֆրակցիան ցիկլոպլեգիկ լուծույթով (1 կաթիլից` օրը 2 անգամ) կաթեցման ավարտից 14-21 օր հետո հետցիկլոպլեգիկ ռեֆրակցիան նորից բարձրանում է` հասնելով մինչ ցիկլոպլեգիկ ռեֆրակցիայի մակարդակին կամ դրանից պակաս` 1,0 D-ից ոչ ավելի: Ընդ որում, տեսողության սրությունը հեռվի համար բինօկուլյար տանելի կորեկցիայով (որը չպետք է գերազանցի ստատիկ ռեֆրակցիայի չափը) պետք է համապատասխանի 85-րդ հոդվածի «բ» կետում նշված տեսողության սրությանը: Եթե հետազոտման ընթացքում ստատիկ ռեֆրակցիան ցիկլոպլեգիկ լուծույթով (1 կաթիլից` օրը 2 անգամ) 5-7-օրյա ցիկլոպլեգիայի բարձրության ֆոնի վրա պակասում է սկզբնական տվյալներից 5,0 D, տրվում է տարկետում բուժման համար` մինչև մեկ տարի:

Ախտորոշված և նախկինում բուժված, կայուն կաթվածի բուժման անարդյունավետությունից հետո, ինչպես նաև ակոմոդացիան և կիսակաթվածը (պարեզ), եթե պրոքսիմետրիկ մեթոդով հետազոտման ընթացքում պիլոկարպինի հիդրոքլորիդի 1%-անոց լուծույթի 3-օրյա կաթեցումից հետո (1 կաթիլից` օրը 2 անգամ) տեսողության մոտակա պարզ կետը շարունակում է մնալ աչքից 60սմ ավելի հեռու՝ փորձաքննվողները ճանաչվում են ոչ պիտանի զինվորական ծառայության համար: Ընդ որում, տեսողության սրությունը հեռվի համար բինօկուլյար տանելի կոռեկցիայով (որը չպետք է գերազանցի հայտնաբերված ռեֆրակցիայի չափը) պետք է համապատասխանի 85-րդ հոդվածի «բ» կետում նշված տեսողության սրությանը կամ բինօկուլյար տեսողության սրությունը մոտիկի համար առանց կորեկցիայի չգերազանցի 0,4-ը:

«Բ» կետին են վերաբերում նախկինում հաջող բուժված ակոմոդացիայի (ոչ կայուն) սպազմը. կաթվածը և կիսակաթվածը, ինչպես նաև` կայուն սպազմի այն դեպքերը, որոնք չեն համապատասխանում սույն հոդվածի «ա» կետին:

Ակոմոդոպաթիայով անձանց փորձաքննությունը կատարվում է վերջին 6 ամսվա ընթացքում ստացած ստացիոնար բուժումից հետո: Ստացիոնար բուժումից հրաժարվելու դեպքում եզրակացություն է կայացվում սույն հոդվածի «բ» կետով:

Ակոմոդացիայի սպազմը, կաթվածը և կիսակաթվածը, անկախ արտահայտվածության աստիճանից՝ ոչ պիտանի է ռազմաուսումնական հաստատությունում ուսանելու համար:

Հոդված 80. Ներառում է երկկողմանի ու միակողմանի աֆակիան և արտիֆակիան, անկախ տեսողության սրությունից, ինչպես նաև` ոսպնյակի երկկողմանի և միակողմանի հոդախախտերը և կիսահոդախախտերը, անկախ տեսողության սրությունից:

Զույգ աչքի ինտրաօկուլյար կորեկցիայի դեպքում V սյունակով փորձաքննվողների պիտանիությունը որոշվում է` կախված աչքերի գործառույթից: Ինտրաօկուլյար կորեկցիա ունեցող անձինք ոչ պիտանի են ՌՈՒՀ-ում ուսանելու համար:

Հոդված 81. Ստացիոնար բուժումից հետո զինծառայողի՝ ծառայողական պարտականություններից մասնակի ազատման կամ հիվանդության պատճառով (վերականգնողական) արձակուրդի անհրաժեշտության վերաբերյալ եզրակացություն է կայացվում ըստ 88-րդ հոդվածի:

Հոդված 82. Ներառում է գլաուկոման, որի ախտորոշումը պետք է հաստատվի ստացիոնար պայմաններում: Հինգերորդ սյունակով փորձաքննվողների համար զինվորական ծառայության պիտանիությունը որոշվում է միայն դեղերի միջոցով կամ վիրահատական բուժումից հետո՝ հաշվի առնելով գործառույթների կայունացման աստիճանը: Այս հոդվածին է վերաբերում նաև երկրորդային գլաուկոման: Գլաուկոմայի կասկածի դեպքում զորակոչիկներին տրվում է տարկետում դինամիկ հսկողության նպատակով վեց ամիս ժամկետով մեկ անգամ, երեք ամիսը մեկ գտնվում է ակնաբույժի հսկողության տակ, որից հետո' եթե առկա է ներակնային ճնշման, տեսանյարդի սկավառակի էքսկավացիայի և տեսադաշտի զգալի ակնայտ փոփոխություններ, որոնք վկայում են գլաուկոմայի զարգացման մասին՝ փորձաքննվում են «ա» կամ «բ» կետով, իսկ գլաուկոմայի կասկածի պահպանման դեպքում՝ մեկ տարի տարկետումից հետո փորձաքննվում է «դ» կետով:

Անհրաժեշտ համեմատական հետազոտություններ՝ սկզբնական, և մեկ տարի անց՝ զորակոչիկի համար.

1) ներակնային ճնշման չափում,

2) տեսանյարդի օֆթալմոսկոպիա,

3) համակարգչային պերիմետրիա,

4) OCT հետազոտություն:

Հոդված 83. Ներառում է զույգ աչքերի ցանցենու ոչ վնասվածքային բնույթի շերտազատման հետևանքները՝ անկախ տեսողության սրությունից, զույգ աչքերի ցանցենու որևէ պատճառով առաջացած շերտազատումները, ինչպես նաև ցանցենու երկկողմանի շերտազատման պատճառով կատարված վիրահատություններից հետո ստեղծվող վիճակները, անկախ տեսողության սրության աստիճանից, ցանցենու ոչ վնասվածքային բնույթի շերտազատումից հետո, մեկ աչքի ցանցենու որևէ բնույթի շերտազատման հետևանքները: Հինգերորդ սյունակով փորձաքննվողներին, ովքեր դրական ելքով վիրահատվել են մեկ աչքի ցանցենու որևէ բնույթի շերտազատման, այդ թվում` ցանցենու վնասվածքային բնույթի շերտազատման կրկնվելու պատճառով, վիրահատությունից հետո, համաձայն 88-րդ հոդվածի, տրվում է մինչև 60 օր արձակուրդ, այնուհետև զինվորական ծառայության համար պիտանիության հարցը որոշվում է` ըստ աչքերի գործառույթների վիճակի:

Հոդված 84. Ներառում է տեսողական նյարդի` որևէ պատճառով առաջացած սուբատրոֆիան և ատրոֆիան:

Տեսողական նյարդի սուբատրոֆիայի դեպքում զինվորական ծառայության համար պիտանիությունը որոշվում է` կախված աչքի գործառույթից (տեսողության սրություն, տեսողական դաշտ և այլն): Տեսադաշտերի կայուն նեղացումը երկու աչքերում, երբ ստորին և դրսային հատվածներում տեսադաշտը պահպանված է ֆիքսացիայի կետից միջև 30 աստիճան, վերաբերում է «ա» կետին: Տեսադաշտի նույնպիսի նեղացում մեկ աչքում վերաբերում է «բ» կետին:

Երկու աչքի ստորին և արտաքին սահմաններից տեսադաշտի մինչև 30 աստիճան կայուն նեղացման դեպքում բոլոր սյունակներով եզրակացություն է կայացվում «ա» կետով:

«Բ» կետին է վերաբերում նաև մեկ կամ երկու աչքում տեսադաշտերի նեղացումը ստորին և դրսային հատվածներում, երբ տեսադաշտը պահպանված է ֆիկսացիոն կետից 3045 աստիճան:

«Գ» կետին են վերաբերում հիվանդության թեթև արտահայտված ձևերը, որոնց դեպքում տեսադաշտը պահպանված է ֆիքսացիոն կետից 45 աստիճան ստորին և դրսային հատվածներում: Հաշվի առնելով հիվանդության հարաճուն բնույթը` ըստ «գ» կետի զորակոչիկին առաջին զորակոչի ժամանակ տրվում է տարկետում: Երկրորդ զորակոչի ժամանակ զորակոչիկը ճանաչվում է սահմանափակումով պիտանի զինվորական ծառայության համար, եթե տեսադաշտի սահմանները չեն փոփոխվել։

Զույգ աչքի տեսողական գործառույթը խանգարող կայուն հեմիանոպտիկ սկոտոմայի առկայության դեպքում V սյունակով փորձաքննվողների պիտանիությունը որոշվում է անհատապես, իսկ այլ սյունակներով փորձաքննվողները ոչ պիտանի են զինվորական ծառայության համար:

Մասնագիտական գործունեությունը դժվարացնող կայուն համակենտրոն սկատոմաների առկայության դեպքում հինգերորդ սյունակով փորձաքննվողների պիտանիությունը որոշվում է՝ հաշվի առնելով զինվորական մասնագիտությունը և տեսողական օրգանի գործառույթները:

Հոդված 85. Զինվորական ծառայության համար պիտանիությունը պահանջում է, որ կորեկցիայի ենթարկված տեսողության սրությունը լինի` մեկ աչքինը` առնվազն 0,4, մյուս աչքինը` առնվազն 0,1: Կասկածելի դեպքերում տեսողության սրությունը գնահատվում էհետազոտության ստուգիչ մեթոդներով:

I, II, IV և V սյունակներով փորձաքննվողների` զինվորական ծառայության համար պիտանիությունը որոշելիս յուրաքանչյուր աչքի տեսողության սրությունը գնահատվում է տանելի` ակնոցային կորեկցիայի տվյալների հիման վրա: Փորձաքննվողների մոտ սովորական գնդաձև կամ կոնաձև ապակիներով տեսողության կորեկցիայի, ինչպես նաև կորեկցիայի չենթարկվող անիզոմետրոպիայի առկայության դեպքում բոլոր սյունակներով նախատեսվում է տեսողության սրություն գործնականում տանելի բինօկուլյար կորեկցիայով, այսինքն` լավ և վատ տեսնող աչքերի համար ապակիների ուժգնության տարբերությունը կամ աստիգմատիզմը գլանաձև (համատեղված) ապակիներով կորեկցիայի ենթարկելու ժամանակ լավ տեսնող աչքի երկու գլխավոր առանցքներում ոսպնյակի բեկման ուժի տարբերությունը պետք է լինի 2,0 D-ից ոչ ավելի: Կոնտակտային տեսապակիներ օգտագործող անձինք պետք է ունենան սովորական ակնոց, որի միջոցով տեսողության սրությունը կապահովի ծառայողական պարտականությունների կատարումը:

Միաժամանակյա կամ մոնօկուլյար տեսողության դեպքերում կիրառվում է «գ» կետը։

ՌՈՒՀ-եր ընդունվողների մոտ ստորև նշվող ռեֆրակցիայի սահմանը չգերազանցող տեսողության սրության կորեկցիան որոշվում է միայն կարճատեսության կամ կարճատես աստիգմատիզմի (հասարակ կամ բարդ) առկայության դեպքում, իսկ տեսողության թուլացման այլ պատճառների առկայության (այդ թվում` հեռատեսության, հեռատեսային կամ խառը աստիգմատիզմի) դեպքում՝ առանց կորեկցիայի:

Հրամանատարական և նման տիպի այլ ՌՈՒՀ-եր ու հրամանատարական ֆակուլտետներ (բաժիններ) ընդունվողների յուրաքանչյուր աչքի տեսողության սրությունն առանց կորեկցիայի պետք է լինի` հեռուն` առնվազն 0,8, մոտիկը` 1,0:

Տանկային և օդադեսանտային հրամանատարական ուսումնարաններ ընդունվողների յուրաքանչյուր աչքի տեսողության սրությունն առանց կորեկցիայի պետք է լինի, հեռուն` առնվազն 0,6 և մոտիկը` 0,8: Նրանց համար թույլատրվում են առավելագույն ամետրոպիայի միջօրեագծում լավ տեսնող աչքի 2,0 D-ից ոչ ավելի կարճատեսություն կամ հեռատեսություն, ցանկացած տիպի աստիգմատիզմ երկու գլխավոր միջօրեագծերում` ռեֆրակցիայի 1,0 D-ից ոչ ավելի տարբերությամբ:

Ինժեներահրամանատարական կամ հրթիռային զորքերի ինժեներական ուսումնարաններ, ինչպես նաև ավտոմոբիլային, հրթիռազենիթային, քիմիական պաշտպանության, տեղագրական ուսումնարանների հրամանատարական ֆակուլտետներ (բաժիններ) ընդունվողների յուրաքանչյուր աչքի տեսողության սրությունն առանց կորեկցիայի պետք է լինի` հեռուն` առնվազն 0,5, մոտիկը` 0,8: Նրանց համար թույլատրվում են. առավելագույն ամետրոպիայի միջօրեագծում լավ տեսնող աչքի 3,0 D-ից ոչ ավելի կարճատեսություն կամ հեռատեսություն, ցանկացած տիպի աստիգմատիզմ երկու գլխավոր միջօրեագծերում ռեֆրակցիայի 1,0 D-ից ոչ ավելի տարբերությամբ:

Մնացած բոլոր ուսումնական հաստատություններ ընդունվողների տեսողության սրությունը պետք է լինի` հեռվի համար` կորեկցիայով, իսկ մոտիկի համար` առանց կորեկցիայի. մեկ աչքինը` 0,8-ից ոչ ցածր, մյուսինը` 0,5-ից ոչ ցածր: Նրանց համար թույլատրվում են. առավելագույն ամետրոպիայի միջօրեագծում լավ տեսնող աչքի 4,0 D-ից ոչ ավելի կարճատեսություն կամ հեռատեսություն, ցանկացած տիպի աստիգմատիզմ երկու գլխավոր միջօրեագծերում` ռեֆրակցիայի 2,0 D-ից ոչ ավելի տարբերությամբ: Եթե վերջին երկու տարիների փաստաթղթերով հաստատվում է, որ կարճատեսության խորացում չկա, ապա թույլատրվում է դիմորդներին ՌՈՒՀ-եր ընդունվել լավ տեսնող աչքի 5,0 D կարճատեսությամբ: Ռեֆրակցիայի ուժեղացումը 0,5 D-ով ընդունվում է որպես դրա խորացում:

Ռադիոտեղորոշիչ կայանների օպերատորների մասնագիտական ծառայողական պիտանիությունը, երբ տեսողության սրությունը` հեռուն կորեկցիայով կամ մոտիկը առանց կորեկցիայի 1,0-ից պակաս է, որոշվում է անհատապես:

Որևէ պատճառով աչքի ոսպնյակի պղտորվածության դեպքում, որը հայտնաբերվում է ոչ միայն ճեղքավոր լամպի միջոցով, այլև անցնող լույսի մեջ կատարվող հետազոտությամբ և կողմնային լուսավորության դեպքում (լայնացած բբերի պարագայում), VI սյունակով փորձաքննվողները ճանաչվում են ոչ պիտանի զինվորական ծառայության համար` անկախ պղտորվածության չափերից, քանակից, տեղայնացումից ու աչքերի ֆունկցիաների վիճակից: Այսպես կոչված երփներանգությունը, բազմագունությունը, բեկորիկները, հատիկները և վակուոլները, որոնք աչքի ոսպնյակում հայտնաբերվել են միայն ճեղքավոր լամպի օգնությամբ, VI սյունակով փորձաքննվողների համար հակացուցում չեն ՌՆ, ԻՃ այլ աղբյուրների հետ աշխատելու համար: Եթե ոսպնյակում այդ երևույթների հետագա զարգացման համոզիչ նշաններ կան, ապա դրանք ՌՆ և ԻՃ այլ աղբյուրների հետ աշխատելու համար ոչ պիտանի են:

Աչքի ոսպնյակի առաջնային պատիճում տեսողության սրության վրա չազդող բնածին պիգմենտի առկայությունը խոչընդոտ չէ ՌՆ և ԻՃ այլ աղբյուրների հետ աշխատելու և ՌՈՒՀ-եր ընդունվելու համար:

Հոդված 86. Ռեֆրակցիայի անոմալիաների տեսակն ու աստիճանը որոշվում է սկիասկոպիայի միջոցով` դեղորայքային ցիկլոպլեգիայի պայմաններում: Առանձին դեպքերում, որպես լրացուցիչ մեթոդ, կարող է կիրառվել նաև ռեֆրակտոմետրիան:

Ցանկացած աստիճանի կարճատեսության դեպքում պետք է հաշվի առնել նաև տեսողության սրությունը` տանելի կորեկցիայով, աչքը բեկող միջավայրերի թափանցիկությունը և ակնահատակի վիճակը: Դրանցում փոփոխություններ լինելու դեպքում եզրակացություն է կայացվում նաև ըստ 78-րդ և 85-րդ հոդվածների «բ» կամ 85-րդ հոդվածի «գ» կետերի:

Հաշվի առնելով հիվանդության հարաճուն բնույթը, ըստ «ե» կետի` զորակոչիկին առաջին զորակոչի ժամանակ տրվում է տարկետում: Երկրորդ զորակոչի ժամանակ եզրակացություն է կայացվում զորակոչիկի պրոգրեսիայի բացակայության դեպքում՝ փորձաքննելով «դ» կետով:

Այն դեպքերում, երբ սույն հոդվածում ռեֆրակցիայի նշված անոմալիաների պայմաններում V և VI սյունակներով նախատեսվում է պիտանիության անհատական գնահատում, իսկ տեսողության սրությունը կորեկցիայով չի խոչընդոտում զինվորական ծառայությանը, որոշիչ նշանակություն է տրվում տեսողության սրությանը:

Հոդված 87. Գունազգացողության թուլացման աստիճաններն ու տեսակներն ախտորոշելիս պետք է առաջնորդվել Ռաբկինի բազմագույն (պոլիխրոմատիկ) աղյուսակին կից մեթոդական ցուցումների ութերորդ և ավելի ուշ հրատարակություններով: Դիխրոմազիայի և «A» ու «B» տիպի անոմալ տրիխրոմազիայի առկայության դեպքում, բոլոր տիպի ավտոմեքենաների, տանկերի ու այլ ռազմական մեքենաների վարորդները, ղեկորդները, ազդանշորդ-հսկիչները, հեռաչափորդները ճանաչվում են ոչ պիտանի` ըստ մասնագիտության զինվորական ծառայության համար:

«C» տիպի անոմալ տրիխրոմազիային է վերաբերում այն վիճակը, երբ փորձաքննվողները Ռաբկինի աղյուսակում տարբերում են 12 աղյուսակ` XVIII աղյուսակի պարտադիր տարբերակմամբ:

«C» տիպի անոմալ տրիխրոմազիան չի հակացուցված զինվորական ծառայության, բոլոր տիպի ռազմական մասնագիտությունների գծով, ներառյալ` որպես փոխադրամիջոցների վարորդների (բացի` երկաթուղին) ծառայելու, ինչպես նաև ՌՈՒՀ-եր ընդունվելու (բացի` քիմիական պաշտպանության մասնագետներ, օդաչուներ, շտուրմաններ և երկաթուղային տրանսպորտի վարորդներ պատրաստող ՌՈՒՀ-երը) համար:

Հոդված 88. Ներառում է եղջերաթաղանթի, ծիածանաթաղանթի և աչքի այլ թաղանթների սուր հիվանդություններից, ինչպես նաև վնասվածքներից ու վիրահատություններից հետո տեսողության ժամանակավոր խանգարումը:

Երկարատև ստացիոնար բուժում չպահանջող և աչքի ֆունկցիային չխանգարող հիվանդությունների դեպքում զորակոչիկները պիտանի են ճանաչվում զինվորական ծառայության համար:

ՄԱՇԿԱՅԻՆ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

Մաշկային հիվանդությունների փորձաքննությունն իրականացվում է հաշվի առնելով հետևյալ սկզբունքները` ախտածագումը, տարածվածությունը, սրացումների հաճախականությունը (տարեկան երեք և ավել անգամ), բուժման արդյունավետությունը: Փորձաքննական եզրակացությունը կայացվում է օբյեկտիվ քննության և բժշկական փաստաթղթերի (ակտեր, հիվանդության պատմագրեր, տվյալներ ստացած բուժման վերաբերյալ, լուսանկարներ և այլն) համադրման արդյունքում:

Մաշկային հիվանդությունների փորձաքննությունն իրականացվում է այն սկզբունքով, որ մեկ ափի մակերեսը՝ ներառյալ մատերը, կազմում են մարմնի մակերեսի 1%-ը: Ըստ դրա` մարմնի մակերեսը բաժանվում է մակերեսային դաշտերի` վերին վերջույթ 9%, ստորին վերջույթ` 18% և այլն:

Ըստ տարածվածության, մաշկային հիվանդությունները բաժանվում են`

1) օջախային- մեկ օջախ մարմնի մակերեսի 2%-ից փոքր չափերի,

2) լայնածավալ - մեկ օջախ մարմնի մակերեսների 2%-ից մեծ չափերի,

3) սահմանափակ ձև` մինչև երկու անատոմիական գոտում մի քանի մանր օջախների առկայություն ամեն մեկը 1%-ից փոքր չափերի,

4) տարածուն և/կամ բազմաօջախային ձև` երեք և ավելի անատոմիական գոտում օջախների առկայությունը:

Զինծառայողների հետագա ծառայության համար պիտանիության եզրակացությունը կայացվում է ըստ բուժման արդյունքների:

Շարակցական հյուսվածքի, էնդոկրին և այլ համակարգերի, ալերգիաների հետ զուգակցվող մաշկային հիվանդությունները պարտադիր պետք է հետազոտվեն համապատասխան բուժհաստատություններում, փորձաքննվեն համապատասխան հոդվածներով:

Հոդված 89. Իր մեջ ներառում է մաշկի քրոնիկական, բուժմանը դժվար ենթարկվող մաշկային հիվանդությունները:

«Ա» կետին են վերաբերում մաշկի քրոնիկական` բուժմանը չենթարկվող մաշկի տարածուն, հաճախակի կրկնվող, բարդություններով ընթացող հիվանդությունները: Ներառում է իխթիոզը, ալբինիզմը, իսկական բշտախտը, մաշկի լիմֆոման, ինքնածին մաշկալուծումը, գունակային քսերոդերմա, նեյրոֆիբրոմատոզը (ուռուցքային ձև), դերմատոմիոզիտը, աուտոիմուն բշտային մաշկախտներ, բշտային էպիդերմոլիզը, ռենտգեն ճառագայթային մաշկախտներ, արտահայտված ֆոտո մաշկախտներ։

«Բ» կետին են վերաբերում բազմաօջախային, տարածուն, բարդություններով ընթացող, բուժմանը դժվար ենթարկվող մաշկային հիվանդությունները: Ներառում է փսորիազի, ատոպիկ մաշկաբորբի, քորպտիկի, աբսցեսվող գնդաձ և խոցային պիոդերմիաների, գերաճական կարմիր տափակ որքինի, վիտիլիգոի, մազաթափության, պարափսորիազի, մաստոցիտոզի, էկզեմայի, ֆոլիկուլյար դիսկերատոզի, կելոիդային հիվանդության, սկլերոդերմիայի, ծանր աստիճանի կորյակային հիվանդությունը այլ մաշկախտներին։

«Գ» կետին են վերաբերում օջախային, սահմանափակ կամ լայնածավալ օջախներով, առանց բարդությունների մաշկային հիվանդություններ: Ներառում է փսորիազի, ատոպիկ մաշկաբորբ, էկզեմայի, կարմիր տափակ որքինի, սեբորեային մաշկաբորբի, պարափսորիազի, կորյակային հիվանդություն, մաստոցիտոզի, մաշկի կերատոզների, ասբեստանման որքինի, սկլերոդերմիայի և այլ մաշկախտների,

«Դ» կետին են վերաբերում սահմանափակ օջախներով մաշկային հիվանդությունները` նվազման փուլում: Ներառում է փսորիազի, ատոպիկ մաշկաբորբի, կարմիր տափակ որքինի, վիտիլիգոյի, կորյակային հիվանդություն, լեյկոդերմայի, խլոազմայի, սպիտակ որքինի, մազաթափության, պարափսորիազի, մաստոցիտոզի, հետբորբոքային պիգմենտացիայի, մելանինային գերգունակավորման, ֆոլիկուլային հանգուցիկային կերատոզներից (մազային որքին), օնիխոդիստրոֆիաների, մաշկի քսերոզի, էկզեմայի, սկլերոդերմիայի և այլ մաշկախտների սահմանափակ օջախներով և նվազման փուլում գտնվող ձևերը։ «դ» կետին են վերաբերում նաև` նեյրոֆիբրոմատոզ բծային ձևը` բարդությունների բացակայության դեպքում, (բարդություններ են համարվում տեսողական նյարդի գլիօման և Լիշի հանգույցիկները)։

Վիտիլիգոն՝ մաշկի ոչ բորբոքային (ոչ մնացորդային) դեպիգմենտացիան փակ տեղամասերում գումարային 7% և ավելի օջախները, բաց տեղամասերում (դեմք, պարանոց, դաստակներ և նախաբազուկներ) գումարային 1% և ավելի (փորձաքննվում են «բ» կետով): Բաց տեղամասերում խիստ արտահայտված կոսմետիկ դեֆեկտի դեպքում փորձաքննել առանց մակերեսը հաշվի առնելու:

Մազաթափություն՝

Ունիվերսալ – համարվում է մարմնի 3 և ավել անատոմիական գոտիներում մազածածկ տեղամասերի մազերի բացակայությունը գումարային 5%-ից ավել (փորձաքննվում են 89-րդ հոդվածի «բ» կետով):

Համապարփակ – համարվում է գլխի մազածածկ հատվածի մազերի բացակայությունը գումարային 2%-ից ավել (փորձաքննվում են «բ» կետով):

Սահմանափակ – համարվում է գլխի և մարմնի տարբեր անատոմիական գոտիներում մազերի բացակայությունը գումարային 2-5% կամ գլխի մազածածկ մասում մազերի բացակայությունը գումարային 1-2% (փորձաքննվում են «գ» կետով):

Օջախային - հարմարվում է գլխի մազածածկ մասում մազերի բացակայությունը գումարային մինչև 1% (փորձաքննվում են «դ» կետով):

Սեբորեային մաշկաբորբը փորձաքննելիս պետք է հաշվի առնել ախտահարման չափերը և տեղակայումը, բաց տեղամասերի` 1% և ավելի, իսկ փակ տեղամասերի` 4% և ավելի ախտահարում (փորձաքննվում են 89-րդ հոդվածի «գ» կետով):

Կորյակային հիվանդությունը փորձաքննվում է ծանր, միջին և թեթև աստիճանների սկզբունքով՝

1) թեթև աստիճան կամ կոմեդոնային` դեմքի մաշկին և/կամ իրանին բազմաթիվ ոչ բորբոքային (բաց և փակ կոմեդոններ) և եզակի բորբոքային (հանգուցիկաթարախաբշտիկային` ֆոլիկուլային հանգույցիկներ, թարախաբշտիկներ, ինդուրատիվ հանգույցներ) ձևաբանական տարրերի առկայությամբ (փորձաքննվում են «դ» կետով).

2) միջին աստիճան կամ հանգուցիկաթարախաբշտիկային` դեմքի մաշկին և/կամ իրանին բազմաթիվ բորբոքային (հանգուցիկաթարախաբշտիկային` ֆոլիկուլային հանգույցիկներ, թարախաբշտիկներ, ինդուրատիվ հանգույցներ) ձևաբանական տարրերի առկայությամբ (փորձաքննվում են «գ» կետով).

3) ծանր աստիճան` դեմքի մաշկին և/կամ իրանին բազմաթիվ թարախակալվող ֆլեգմոնային և գնդաձև (կոնգլոբատ) հանգույցների առկայությամբ (փորձաքննվում են «բ» կետով):

Սկլերոդերմիա՝

1) լայնածավալ վահանիկային կամ գծային՝ մարմնի մակերեսի 2% և ավել գումարային ախտահարում (փորձաքննվում են «բ» կետով).

2) սահմանափակ վահանիկային՝ մարմնի մակերեսի 1-2% գումարային ախտահարում (փորձաքննվում են «գ» կետով).

3) կաթիլային, հանգուցիկային, գծային՝ մարմնի մակերեսի մինչև 1% գումարային ախտահարում (փորձաքննվում են «դ» կետով):

Եղունգների ոչ սնկային ախտահարումներ՝

1) երկու և ավելի եղունգների օնիխոգրֆոզը և բնածին անոմալիաներ (փորձաքննվում են «բ» կետով).

2) եղունգների դիստրոֆիկ հիվանդություններ` դաստակների և /կամ/ ոտնաթաթերի 5 և ավելի եղունգների ախտահարումները (փորձաքննվում են «գ» կետով).

3) եղունգների դիստրոֆիկ հիվանդություններ` դաստակների և /կամ/ ոտնաթաթերի մինչև 5 եղունգների ախտահարումները (փորձաքննվում են «դ» կետով):

(89-րդ հոդվածը փոփ. 01.06.23 N 899-Ն)

Հոդված 90. Իր մեջ ներառում է մաշկի նորագոյացությունները: «Ա» կետին են վերաբերում՝

1) գունակավոր, մազակալված, անոթային (բոցավառվող նևուս, անգիոկերատոմա), անեմիկ խալերը (բաց տեղամաս 1% և ավելի, փակ տեղամասերում 7% և ավելի).

2) երաճական, գունակագորտնուկային, ճարպագեղձային կամ լիպոիդ խալերը (բաց տեղամասերում 4 սմ2 և ավելի, փակ տեղամասերում 8 սմ2 և ավելի).

3) սահմանային պիգմենտային խալերը` ակռալ տեղակայումով, որոնք գերազանցում են 1 սմ2 և ավելի մակերեսը.

4) երկնագույն խալը.

5) պապիլոմատոզ-գերաճական մակերեսով գունակային խալերը` 10սմ և ավելի տրամագծով.

6) Օտայի, Իտոյի, Կլարկի նևուսները:

«Բ» կետին են վերաբերում մինչև 1 սմ2 մակերեսով ակռալ տեղակայումով սահմանային պիգմենտային խալերը, Բեքքերի նևուսը, գունակավոր, մազակալված, անոթային (բոցավառվող նևուս, անգիոկերատոմա), անեմիկ նևուսները, մելանոմային խալելը` մարմնի բաց տեղամասերում մինչև 1% մակերեսով, իսկ մարմնի փակ տեղամասերում` մինչև 7% մակերեսով, գերաճական, պապիլոմային, հիպերտրոֆիկ, ճարպագեղձային կամ լիպոիդ խալերը մարմնի բաց տեղամասերում 4 սմ2-ից պակաս մակերեսով, իսկ մարմնի փակ տեղամասերում` 8 սմ2-ից պակաս մակերեսով և այլն:

Այն դեպքերում, երբ կլինիկական, մակրոսկոպիկ կամ միկրոսկոպիկ առանձնահատկություններից ելնելով կատարվում է դերմատոսկոպիկ հատկանիշների ABCD ալգորիթմով հաշվարկ և արդյունքում ստացվում է 4,75 նիշ և ավել ցուցանիշ, ապա փորձաքննությունը իրականացվում է «ա» կետի համաձայն՝ հաշվի չառնելով գոյացության տեղեկայումը և չափերը։

Հոդված 91. Իր մեջ ներառում է մաշկի բուժելի վարակիչ և սնկային հիվանդությունները, մաշկային ալերգիկ-կոնտակտավոր դերմատոզները (թունամաշկաբորբ, ստրեպտոստաֆիլոդերմիաներ, շանկրանման պիոդերմիա թարախածին գրանուլոմա, էրիթրազմա, բազմաձև արտաքիրտային էրիթեմա, հպավարակիչ մոլյուսկ, քոս, ոջլոտություն, մաշկային լեյշմանիոզ, ֆլեբոտոդերմիա, դերմատոֆիթիա, կանդիդոզ, տրիխոմիկոզ, օնիխոմիկոզ, գոտևորող որքին և այլն):

Այս հոդվածով փորձաքննվող զորակոչիկները ուղեգրվում են բուժման, ոչ ուշ, քան զորակոչվելուց 20 օր առաջ, բացառություն են կազմում թունամաշկաբորբը, բազմաձև արտաքիրտային էրիթեման, տրիխոմիկոզը, օնիխոմիկոզը, որոնց բուժման համար զորակոչիկները ուղեգրվում են բուժման, ոչ ուշ, քան զորակոչվելուց 40 օր առաջ: Որոշ դեպքերում զորակոչիկները կարող են փորձաքննվել 89-րդ հոդվածի «գ» կետի կիրառումով` բուժման կուրսն ամբողջությամբ հաջող ավարտելու նպատակով:

Գունափոփոխ որքինը խոչընդոտ չէ զինվորական ծառայության համար:

Ոչ խրոնիկական մաշկախտների պարագայում ամբողջական բուժումը հաջող ավարտելու դեպքում կարող է ճանաչվել պիտանի՝ ռազմաուսումնական հաստատությունում ուսանելու համար։

ՍԵՌԱԿԱՆ ՃԱՆԱՊԱՐՀՈՎ ՓՈԽԱՆՑՎՈՂ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

Հոդված 93 և 94. Սեռական ճանապարհով փոխանցվող վարակիչ հիվանդություններով (սեռավարակներ) տառապող զորակոչիկներին բուժման նպատակով տրվում է տարկետում: Սիֆիլիսով հիվանդ բոլոր զորակոչիկներն ուղարկվում են բուժման: Բուժման հատուկ կուրսի լրիվ ընդունումից և կլինիկաշճաբանական եռակի հետազոտությամբ հիվանդության չհայտնաբերվելուց հետո կամ առաջնային և երկրորդային թարմ և կրկնվող սիֆիլիսով հիվանդների բուժման կուրսն ամբողջությամբ հաջող ավարտելուց հետո բոլոր սյունակներով ճանաչվում պիտանի զինվորական ծառայության համար:

Հոդված 95. Արյունաստեղծ համակարգի, այլ օրգանների ախտաբանական փոփոխություններով ուղեկցվող բնածին կամ ձեռքբերովի իմունոդեֆիցիտային վիճակների դեպքում փորձաքննվողները ճանաչվում են ոչ պիտանի զինվորական ծառայության համար: Իմունադեֆիցիտային վիճակները պետք է հաստատվեն արյան շիճուկի իմունոգլոբուլինների լաբորատոր հետազոտությունների արդյունքներով:

ԿԱՆԱՑԻ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

Հոդված 96. Ֆիզիկական զարգացման հետամնացության կամ օվարիալմենստրուացիոն գործառույթների խանգարման հետ զուգակցվող սեռական ոլորտի մանկայնության (ինֆանտիլիզմ) դեպքում փորձաքննությունը կատարվում է ըստ 20-րդ կամ 105-րդ հոդվածների:

Հոդված 98. Արգանդի արտանկում է համարվում այն վիճակը, երբ կանգնած (կամ կծկված վիճակով պառկած) դիրքում արգանդն ամբողջությամբ դուրս է գալիս սեռական ճեղքից` իր հետևից դուրս գցելով նաև հեշտոցի պատերը: Շեքի լրիվ (III աստիճանի) պատռվածք է համարվում այն պատռվածքը, որի դեպքում շեքի մկանների ամբողջականությունն իսպառ խախտված է, դրանք փոխարինվել են ուղիղ աղիքի պատին անցնող սպիական հյուսվածքով, հետանցքը խորաբացված է, չունի կանոնավոր ուրվագծեր:

Հոդված 99. Արգանդի և հեշտոցի իջեցում է համարվում այն վիճակը, երբ պրկումից սեռական ճեղքը խորը բացվում է և այնտեղից երևում են արգանդի վզիկը, հեշտոցի առջևի և հետևի պատերը, որոնք, սակայն, նրա սահմաններից դուրս չեն գալիս: Այս հոդվածով է փորձաքննվում նաև սեռական գործառույթի խանգարումով ուղեկցվող արգանդի ոչ ճիշտ դիրքը:

Հոդված 100. Արգանդի ոչ ճիշտ դիրքն առանց գործառույթի խանգարման հիմք չէ սահմանափակելու զինվորական ծառայության համար պիտանիությունը: «Ոչ պիտանի է զինվորական ծառայության համար» եզրակացություն է կայացվում այն դեպքերում, երբ արգանդի ոչ ճիշտ դիրքը զուգորդվում է մենորագիայի, փորկապության, սրբոսկրի և փորատակի շրջանում ցավերի հետ:

Հոդված 101. Նախատեսում է հաճախ սրացող, մեծամասամբ` դժվար բուժվող, երբեմն` վիրաբուժական միջամտություն պահանջող բորբոքային պրոցեսները (բորբոքային ուռուցքներ, թարախի պարկավորված օջախներ և այլն):

Հոդված 102. Նախատեսում է հատկապես ստացիոնար պայմաններում բուժման ենթակա սուր հիվանդությունները: Բուժումից հետո, ըստ ցուցումների, կարող է եզրակացություն կայացվել՝ ծառայողական պարտականություններից մասնակի ազատում կամ հիվանդության պատճառով (վերականգնողական) արձակուրդ: Հաճախակի կրկնվելու դեպքում փորձաքննությունը կատարվում է ըստ 103-րդ հոդվածի:

Հոդված 103. Դաշտանային ցիկլի խանգարման դեպքում պետք է նկատի ունենալ`

1) յուվենիլ արյունահոսությունները (մինչև 20 տարեկան), այսինքն՝ դաշտանի երկարաձգվելը մինչև 8 օր, կամ դաշտանից անկախ` անընդհատ կրկնվող արյունահոսությունները, կամ ֆիզիկական ծանրաբեռնվածության հետևանքով առաջացող արյունահոսությունները,

2) ալգոդիսմենորեան կամ սեռական և հարակից օրգանների ֆունկցիաների արտահայտված խանգարումները, որոնք պայմանավորված են սեռական օրգանների խիստ արտահայտված թերզարգացածությամբ (հեշտոցի ատրեզիա, արգանդի խիստ արտահայտված թերզարգացածություն և այլն),

3) սեռական օրգանների զարգացման անոմալիաները, եթե դրանք առաջացնում են մշտական ցավեր և ուղեկցվում են հեշտոցում կամ արգանդում արյունալի ուռուցքների գոյացմամբ: Այդ դեպքերում անհրաժեշտ է հետազոտվել բժշկական (ռազմաբժշկական) հիմնարկներում: Ամենորեայի երևույթների դեպքում պարզվում են դրա պատճառները:

Հղիների բժշկական փորձաքննությունը կատարվում է անհատապես՝ գինեկոլոգի, թերապևտի, նյարդաբանի, անհրաժեշտության դեպքում նաև այլ բժիշկ մասնագետի մասնակցությամբ: Թունավոր հղիության դեպքում, կախված ախտաբանական երևույթների ուժգնությունից` ուղեգրվում են ստացիոնար բուժման, ինչպես նաև կարող է մասնակի ազատվել ծառայողական պարտականությունների կատարումից կամ տրվել հիվանդության պատճառով (վերականգնողական) արձակուրդ, որոնց անհրաժեշտության մասին եզրակացությունը հիմնվում է որևէ օրգանի կամ համակարգի առավելագույն ախտահարման վրա և ընդունվում է ըստ համապատասխան հոդվածների: Հղիները, անկախ հղիության ժամկետից, զինվորական ծառայության չեն զորակոչվում և ճանաչվում են ոչ պիտանի ռազմաուսումնական հաստատությունում ուսանելու համար:

(հավելվածը փոփ., խմբ. 10.07.18 N 753-Ն, 25.07.19 N 952-Ն, խմբ. 22.12.22 N 2053-Ն, փոփ., լրաց., խմբ. 01.06.23 N 899-Ն)

Հավելված N 2

ՀՀ կառավարության 2018 թվականի

ապրիլի 12-ի N 404-Ն որոշման

ՔԱՂԱՔԱՑՈՒ ԿԱՄ ԶԻՆԾԱՌԱՅՈՂԻ ԱՌՈՂՋԱԿԱՆ ՎԻՃԱԿԻՆ ՀԱԿԱՑՈՒՑՎԱԾ ԶԻՆՎՈՐԱԿԱՆ ԾԱՌԱՅՈՒԹՅԱՆ ՊԱՅՄԱՆՆԵՐԸ` ԸՍՏ ԶԻՆՎՈՐԱԿԱՆ ԾԱՌԱՅՈՒԹՅԱՆ ՀԱՄԱՐ ՔԱՂԱՔԱՑՈՒ ԿԱՄ ԶԻՆԾԱՌԱՅՈՂԻ ՊԻՏԱՆԻՈՒԹՅԱՆ ԱՍՏԻՃԱՆԸ ՈՐՈՇՈՂ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՑԱՆԿԻ 1-ԻՆ ԵՎ 2-ՐԴ ՍՅՈՒՆԱԿՆԵՐՈՎ ՓՈՐՁԱՔՆՆՎՈՂՆԵՐԻ ԶԻՆՎՈՐԱԿԱՆ ԾԱՌԱՅՈՒԹՅԱՆ ՍԱՀՄԱՆԱՓԱԿՈՒՄՆԵՐԻ ԲՆՈՒԹԱԳՐԵՐԻ

(վերնագիրը խմբ. 22.12.22 N 2053-Ն)

Հոդված
Առաջնագծում մարտական հերթապահությանը, հրետանու կրակային, ՀՕՊ-ի մեկնարկային դիրքերում ու կապի հանգույցներում մարտական հերթափոխի և պահակային ծառայությանը չեն ընդգրկվում

Ֆիզիկական պատրաս-տությունը կազմակերպվում է՝ հիմք ընդունելով չթույլատրվող ֆիզիկական վարժությունները

Հակացուցված է ծովի մակերևույթից 2500մ և բարձր գոտիներում ծառայության

Հակացուցված է ծառայությունը խոնավ և ցուրտ եղանակային պայմաններում անընդմեջ երկու ամիս և ավելի ժամկետով

Արգելվում է վարել տրանսպոր-տային միջոցներ և տեխնիկա

Անձնակազմի ղեկավարման սահմանա-փակում

Ծառա-յություն հեշտացված օրվա կարգա-ցուցակով

Ծանոթու-թյուն

1

2

3

4

5

6

7

8

9

2գ

4գ

5գ

6բ

7գ

9գ

10գ

11գ

17բ

19բ

20գ

20ե

21դ

23դ

24գ

25դ

26դ

27դ

28բ

30գ

*

30ե

31դ

32գ

33գ

34գ

*

36գ

37գ

38գ

*

39գ

*

40բ

*

41բ

*

42գ

43գ

47գ

*

48գ

49գ

52բ

*

53բ

*

54գ

60

61գ

63գ

68գ

70բ

*

77բ

84գ

85գ

86դ

86ե

89դ

*

90բ

*

1. Սույն սահմանափակումները չեն կարող ընդգրկել ծառայողական պարտականությունների, առօրյա գործունեության հետ կապված բոլոր իրավիճակներում այս կամ այն սահմանափակումները, ուստի անհրաժեշտ է յուրաքանչյուր զինծառայողին ցուցաբերել անհատական մոտեցում և ծառայության առաջին իսկ օրվանից անմիջական հրամանատարության և բուժծառայության մշտական ուսումնասիրության արդյունքում ստեղծել այնպիսի պայմաններ, որն ուղղված կլինի զինծառայողի առողջության ամրապնդմանը և որտեղ առավելագույնս կդրսևորվի նրա հարմարվողականությունը ծառայության պայմաններին:

2. Սույն սահմանափակումները խոչընդոտ չեն զինծառայողին մարտական գործողություններին ներգրավելու համար:

3.

գույնով նշված են հակացուցումները:
4. Աստղանիշն ունի հետևյալ նշանակությունը` ախտահարման անատոմիական տեղակայումից և բարդությունից ելնելով զորամասի բժշկի կողմից սահմանվում են չթույլատրվող ֆիզիկական վարժություններ կամ սահմանափակում ծառայության որոշակի խնդիրներ կատարելու առումով (չի հանդիսանում ծառայողական պարտականություններից մասնակի կամ լրիվ ազատում),

5. «Ծառայություն հեշտացված օրվա կարգացուցակով» բնութագիրը ենթադրում է օրվա կրճատ պարապմունքներ և հանգստի ավելի երկար ժամկետ, չի արգելվում պահակային ծառայությունը, ծառայության ընթացքում փորձաքննություն՝ յուրաքանչյուր վեց ամիսը մեկ։

6. «Հակացուցված է ծառայությունը խոնավ և ցուրտ եղանակային պայմաններում անընդմեջ երկու ամիս և ավելի ժամկետով» բնութագիրը վերաբերում է զորանոցային պայմաններից դուրս (ճամբարային հավաքներ, զորավարժություններ, մարտական հերթապահություն և այլն) գտնվելու ժամանակահատվածին։ Խոնավ եղանակային պայման է համարվում օդի հարաբերական խոնավությունը՝ 80% և ավելի, ցուրտ եղանակային պայման է համարվում օդի ջերմաստիճանը՝ -50C և ավելի:

ՔԱՂԱՔԱՑՈՒ ԿԱՄ ԶԻՆԾԱՌԱՅՈՂԻ ԱՌՈՂՋԱԿԱՆ ՎԻՃԱԿԻՆ ՀԱԿԱՑՈՒՑՎԱԾ ԶԻՆՎՈՐԱԿԱՆ ԾԱՌԱՅՈՒԹՅԱՆ ՊԱՅՄԱՆՆԵՐԸ` ԸՍՏ ԶԻՆՎՈՐԱԿԱՆ ԾԱՌԱՅՈՒԹՅԱՆ ՀԱՄԱՐ ՔԱՂԱՔԱՑՈՒ ԿԱՄ ԶԻՆԾԱՌԱՅՈՂԻ ՊԻՏԱՆԻՈՒԹՅԱՆ ԱՍՏԻՃԱՆԸ ՈՐՈՇՈՂ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՑԱՆԿԻ 4-ՐԴ, 5-ՐԴ ԵՎ 6-ՐԴ ՍՅՈՒՆԱԿՆԵՐՈՎ ՓՈՐՁԱՔՆՆՎՈՂՆԵՐԻ ԶԻՆՎՈՐԱԿԱՆ ԾԱՌԱՅՈՒԹՅԱՆ ՍԱՀՄԱՆԱՓԱԿՈՒՄՆԵՐԻ ԲՆՈՒԹԱԳՐԵՐԻ

Հոդված

Առաջնագծում մարտական հերթապահությանը, հրետանու կրակային, ՀՕՊ-ի մեկնարկային դիրքերում ու կապի հանգույցներում մարտական հերթափոխի և պահակային ծառայությանը

չեն ընդգրկվում

Զենքի կրմամբ ներքին վերակարգում չեն ընդգրկվում

Ֆիզիկական պատրաստությունը կազմակերպվում է՝ հիմք ընդունելով չթույլատրվող ֆիզիկական վարժությունները

Շարային պատրաստության սահմանափակում

Հակացուցված է ծովի մակերևույթից 2500մ և բարձր գոտիներում ծառայությունը

Հակացուցված է ծառայությունը խոնավ և ցուրտ եղանակային պայմաններում անընդմեջ երկու ամիս և ավելի ժամկետով

Անձնակազմի ղեկավարման սահմանափակում

Ծանոթություն

1

2

3

4

5

6

7

8

9

2գ

4գ

5գ

6գ

7բ

9գ

10բ

11բ

12բ

13բ

14բ

15բ

16բ

19բ

20բ

20ե

21բ

22բ

23գ

24բ

25բ

**

25գ

*

26բ

**

26գ

27բ

27գ

28ա

29բ

**

30բ

30ե

31բ

**

32բ

**

33բ

*

34բ

35բ

36բ

37բ

38բ

*

39բ

40ա

*

41ա

42բ

*

43բ

*

44

45ա

**

45բ

**

46բ

**

47բ

*

48բ

49ա

52ա

*

54բ

56բ

57ա

58բ

59

61բ

62բ

63բ

63գ

65ա

68բ

70բ

*

72ա

*

73ա

*

74բ

77ա

78բ

80

81

82բ

82գ

82դ

83

84բ

84գ

85գ

86բ

86գ

89բ

90ա

*

97

98

99
.

100

103

1. Սույն սահմանափակումները հիմք ընդունելով հրամանատարները և կադրային մարմինները պետք է ապահովեն ծառայության այնպիսի պայմաններ, որոնք չնայած զինծառայողի առողջական սահմանափակումներին, հնարավորություն կընձեռնեն վերջինիս շարունակել ծառայությունն իր պաշտոնում և միայն եզակի դեպքերում միջնորդել այլ պաշտոնի նշանակման: Միևնույն ժամանակ դրանք հստակեցնում են զորամասի տեսչական և ամփոփիչ ստուգումների ընթացքում ֆիզիկական և շարային պատրաստության ստուգողական պարապմունքների սահմանափակումները:

2. Սույն սահմանափակումները խոչընդոտ չեն զինծառայողին մարտական գործողություններին ներգրավելու համար:

3. Զինծառայողներին առողջական սահմանափակումով պաշտոնների նշանակման կադրային առաջարկներ ներկայացնելիս հաշվի են առնվում նշված սահմանափակումները:

4.

գույնով նշված են հակացուցումները:
5. «Հակացուցված է ծառայությունը խոնավ և ցուրտ եղանակային պայմաններում անընդմեջ երկու ամիս և ավելի ժամկետով» վերաբերում է զորանոցային պայմաններից դուրս (ճամբարային հավաքներ, զորավարժություններ, մարտական հերթապահություն և այլն) գտնվելու ժամանակահատվածին։ Խոնավ եղանակային պայման է համարվում օդի հարբերական խոնավությունը՝ 80% և ավելի, ցուրտ եղանակային պայման է համարվում օդի ջերմաստիճանը՝ -50C և ավելի:

6. Աստղանիշներն ունեն հետևյալ նշանակությունը`

ախտահարման անատոմիական տեղակայումից և բարդությունից ելնելով զորամասի բժշկի կողմից սահմանվում են չթույլատրվող ֆիզիկական

* վարժություններ կամ սահմանափակում ծառայության որոշակի խնդիրներ կատարելու առումով (չի հանդիսանում ծառայողական պարտականություններից մասնակի կամ լրիվ ազատում),

** մշտապես գտնվելու է զորամասի բժշկի մասնագիտացված հսկողության ներքո:

ՔԱՂԱՔԱՑՈՒ ԿԱՄ ԶԻՆԾԱՌԱՅՈՂԻ ԱՌՈՂՋԱԿԱՆ ՎԻՃԱԿԻՆ ՀԱԿԱՑՈՒՑՎԱԾ ԶԻՆՎՈՐԱԿԱՆ ԾԱՌԱՅՈՒԹՅԱՆ ՊԱՅՄԱՆՆԵՐԸ` ԸՍՏ ԶԻՆՎՈՐԱԿԱՆ ԾԱՌԱՅՈՒԹՅԱՆ ՀԱՄԱՐ ՔԱՂԱՔԱՑՈՒ ԿԱՄ ԶԻՆԾԱՌԱՅՈՂԻ ՊԻՏԱՆԻՈՒԹՅԱՆ ԱՍՏԻՃԱՆԸ ՈՐՈՇՈՂ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՑԱՆԿԻ 1-ԻՆ, 2-ՐԴ, 4-ՐԴ, 5-ՐԴ ԵՎ 6-ՐԴ ՍՅՈՒՆԱԿՆԵՐՈՎ ՓՈՐՁԱՔՆՆՎՈՂՆԵՐԻ ԶԻՆՎՈՐԱԿԱՆ ԾԱՌԱՅՈՒԹՅԱՆ ԸՆԹԱՑՔՈՒՄ ՉԹՈՒՅԼԱՏՐՎՈՂ ՖԻԶԻԿԱԿԱՆ ՎԱՐԺՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ

Վարժու-թյուններ N 1, 2, 3, 4, 5

Վարժու-թյուն N6

Վարժու-թյուններ N 7, 25, 26,

27

Վարժու-թյուն N 28

Վարժու-թյուններ N 21, 22, 23,

29 ,30

Վարժու-թյուններ N 13, 14

Վարժու-թյուններ N 8, 9

Վարժու-թյուններ N 17, 18, 19,

20, 24

Վարժու-թյուններ N 15, 16

Սահմանափակումները սահմանվում են զորամասի բժշկի որոշմամբ

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

2գ

10բ

10գ

11բ

11գ

12բ

13բ

14բ

15բ

16բ

17բ

19բ

19դ

20բ

20գ

20ե

21բ

22բ

24բ

24գ

25բ

25գ

25դ

26բ

26գ

26դ

27բ

27գ

27դ

28ա

28բ

30բ

30ե

31բ

31դ

32բ

32գ

33բ

33գ

34բ

35բ

36բ

36գ

37բ

37գ

38բ

38գ

39բ

39գ

40ա

40բ

41ա

41բ

42բ

42բ

43բ

44

45ա

45բ

46բ

47բ

47գ

48բ

48գ

49ա

49գ

52ա

52բ

53բ

54բ

56բ

57ա

58բ

59

61բ

61գ

65ա

70բ

74բ

77ա

77բ

78բ

80

81

82բ

82գ

82դ

83

84բ

84գ

85գ

86բ

86գ

86դ

86ե

89բ

90ա

97

98

99

100

103

1.

գույնով նշված են չթույլատրվող վարժությունները։
2. Առավոտյան մարզանքին մասնակցում են բոլոր զինծառայողները, բացառությամբ բուժական ֆիզկուլտուրայի խմբում ընդգրկվածների։

3. Սահմանափակումները սահմանվում են բժշկի կողմից՝ ելնելով հիվանդության անատոմիական տեղակայումից։

4. Բուժական ֆիզկուլտուրայի խմբում ընդգրկվում են`

1) բուժկետում ստացիոնար բուժման մեջ գտնվող հիվանդները,

2) ծառայողական պարտականություններից մասնակի ազատված զինծառայողները` բժշկական փաստաթղթերում համապատասխան գրառումների առկայության դեպքում,

3) զորամասի բժշկի եզրակացությամբ ֆիզիկական (շարային) պատրաստության պարապմունքներից ժամանակավորապես ազատված զինծառայողները,

4) օրվա հեշտացված կարգացուցակով ծառայություն իրականացնող զինծառայողները։

5. N 10, 11 վարժությունները թույլատրվում են միայն պրակտիկ առողջ զինծառայողներին:

6. N 12 վարժությունը թույլատրվում է բոլորին:

(հավելվածը փոփ. 25.07.19 N 952-Ն, խմբ. 22.12.22 N 2053-Ն)

Փոփոխման պատմություն

Փոփոխող ակտ		Համապատասխան ինկորպորացիան
19.12.2024, N 2012-Ն		20.12.2024, N 404-Ն
18.04.2024, N 534-Ն		19.04.2024, N 404-Ն
01.06.2023, N 899-Ն		07.06.2023, N 404-Ն
22.12.2022, N 2053-Ն		01.02.2023, N 404-Ն
25.07.2019, N 952-Ն		08.08.2019, N 404-Ն
10.07.2018, N 753-Ն		12.07.2018, N 404-Ն

Փոփոխված ակտ

Փոփոխող ակտ		Համապատասխան ինկորպորացիան

Սնուցման իջեցում ՖԶԻ 15,0	Նորմա ՖԶԻ-18,5-24,99 կգ/մ2 ավելցուկային մասսա ՖԶԻ25,0-29,9 կգ/մ2				Ճարպակալում
Սնուցման իջեցում ՖԶԻ 15,0	Մարմնի զանգվածը կգ ՖԶԻ 18,5	Հասակը սմ	մ2	ՖԶԻ 27,5- 29,9	I0 ՖԶԻ 30,0- 34,9	II0 ՖԶԻ35,039,9	III0 ՖԶԻ >40,0
1	2	3	4	5	6	7	8
33.72	41,6	150	2,25	61,8-67,4	67,5-78,7	78,8-89,9	90,0
34.20	42,1	151	2,28	62,7-68,3	68,4-79,7	79,8-91,1	91,2
34.66	42,7	152	2,31	63,5-69,2	69,3-80,8	80,9-92,3	92,4
35.11	43,3	153	2,34	64,3-70,1	70,2-81,8	81,9-93,5	93,6
35.57	43,8	154	2,37	65,2-71,0	71,1-82,9	83,0-94,7	94,8
36.04	44,4	155	2,40	66,0-71,9	72,0-83,9	84,0-95,9	96,0
36.50	44,9	156	2,43	66,8-72,8	72,9-84,9	85,0-97,1	97,2
36.97	45,5	157	2,46	67,7-73,7	73,8-86,0	86,1-98,3	98,4
37.45	46,1	158	2,49	68,5-74,6	74,7-87,1	87,2-99,5	99,6
37.92	46,6	159	2,52	69,3-75,5	75,6-88,1	88,2-100,7	100,8
38.40	47,3	160	2,56	70,4-76,7	76,8-89,5	89,6-102,3	102,4
38.88	47,9	161	2,59	71,2-77,6	77,7-90,6	90,7-103,5	103,6
39.37	48,5	162	2,62	72,1-78,5	78,6-91,6	91,7-104,7	104,8
39.85	49,0	163	2,65	72,9-79,4	79,5-92,7	92,8-105,9	106,0
40.34	49,6	164	2,68	73,7-80,3	80,4-93,7	93,8-107,1	107,2
40.84	50,3	165	2,72	74,8-81,5	81,6-95,1	95,2-108,7	108,8
41.33	50,8	166	2,75	75,6-82,4	82,5-96,2	96,3-109,9	110,0
41.83	51,6	167	2,78	76,5-83,3	83,4-97,2	97,3-111,1	111,2
42.37	52,2	168	2,82	77,6-84,5	84,6-98,6	98,7-112,7	112,8
42.84	52,7	169	2,85	78,4-85,4	85,5-99,7	99,8-113,9	114,0
43.35	53,4	170	2,89	79,5-86,6	86,7-101,1	101,2-115,5	115,6
43.86	54,0	171	2,92	80,3-87,5	87,6-102,1	102,2-116,7	116,8
44.38	54,5	172	2,95	81,1-88,4	88,5-103,2	103,3-117,9	118,0
44.89	55,3	173	2,99	82,2-89,6	89,7-104,6	104,7-119,5	119,6
45.41	55,8	174	3,02	83,1-90,5	90,6-105,6	105,7-120,7	120,8
45.94	56,6	175	3,06	84,2-91,7	91,8-107,0	107,1-122,3	122,4
46.46	57,1	176	3,09	85,0-92,6	92,7-108,1	108,2-123,5	123,6
46.99	57,9	177	3,13	86,1-93,8	93,9-109,5	109,6-125,1	125,2
47.53	58,4	178	3,16	86,9-94,7	94,8-110,5	110,6-126,3	126,4
48.06	56.7	180	3,24	89,1-97,1	97,2-113,3	113,4-129,5	129,6
48.60	59,9	181	3,27	89,9-98,0	98,1-114,4	144,5-130,7	130,8
49.14	60,5	182	3,31	91,0-99,2	99,3-115,8	115,9-132,3	132,4
49.69	61,2	183	3,34	91,9-100,1	100,2-116,8	116,9-133,5	133,6
50.23	61,8	184	3,38	93,0-101,3	101,4-118,2	118,3-135,1	135,2
50.78	62,5	185	3,42	94,1-102,5	102,6-119,6	119,7-136,7	136,8
51.34	63,3	186	3,45	94,9-103,4	103,5-120,7	120,8-137,9	138,0
51.89	63,8	187	3,49	96,0-104,6	104,7-122,1	122,2-139,5	139,6
52.45	64,5	188	3,53	97,1-105,8	105,9-123,5	123,6-151,1	141,2
53.02	65,3	189	3,57	98,2-107,0	107,1-124,9	125,0-142,7	142,8
53.58	66,0	190	3,61	99,3-108,2	108,3-126,3	126,4-144,3	144,4
54.72	62.02	191	3,64	100,1-109,1	109,2-127,3	127,4-145,5	145,6
55.30	62.67	192	3,68	101,2-110,3	110,4-128,7	128,8-147,1	147,2
55.87	63.32	193	3,72	102,3-111,5	111,6-130,1	130,2-148,7	148,8
56.45	63.98	194	3,76	103,4-112,7	112,8-131,5	131,6-150,3	150,4
57.04	64.64	195	3,80	104,5-113,9	114,0-132,9	133,0-151,9	152,0
57.62	65.31	196	3,84	105,6-115,1	115,2-134,3	134,4-153,5	153,6
58.21	65.98	197	3,88	106,7-116,3	116,4-135,7	135,8-155,7	155,2
58.81	66.65	198	3,92	107,8-117,5	117,6-137,1	137,2-156,7	156,8
59.40	67.32	199	3,96	108,9-118,7	118,8-138,5	138,6-158,3	158,4
60.00	68.0	200	4,00	110,0-119,9	120,0-139,9	140,0-159,9	160,0

Աստի ճան	Ցայլքի մազակալում	Փոշտ	Ամորձիներ	Սեռական անդամ
1.	բացակայում է PH1	Նախապուբերտային	Երկարությունը < 2,5սմ, ծավալը < կամ = 1,6մլ G1	Մանկական
2.	Նոսր, ուղիղ մազեր սեռական անդամի հիմի շրջանում, պուբարխե PH2	Փոշտի մաշկը նրբանում է և ստանում կարմրավուն երանգ	Երկարությունը 2,5-3,2սմ, ծավալը 1,66,0մլ G2	մեծացման սկիզբը
3.	Մուգ, խիտ, գանգուր մազերը տարածվում են ցայլքի միջին հատվածի վրա PH3	Մեծացում	Երկարությունը 3,3-4սմ, ծավալը 6-12 մլ G3	մեծացում, հատկապես երկարությամբ
4.	Հասուն տեսակի մազեր, որոնք չեն տարածվում ազդրերի ներսային մակերեսին PH4	Հետագա մեծացում մաշկի մգացումով	Երկարությունը 4,1-4,5սմ, ծավալը 12-20 մլ G4	աճ երկարությամբ և հաստությամբ, գլխիկի մեծացում
5.	Հասուն տեսակի մազեր, որոնք տարածվում են ազդրերի ներսային մակերեսին PH5	Հասուն փոշտ	Երկարությունը >4,5սմ, ծավալը >20 մլ G5	հասուն սեռական օրգան

1.	Կլինիկական ցուցանիշներ	Նորմա	Ֆունկցիաների անբավարարության ցուցանիշներ
1.	Կլինիկական ցուցանիշներ	Նորմա	I աստիճան (աննշան)	II աստիճան (չափավոր)	III աստիճան (արտահայտված)
1)	Հևոց	Չկա	Նախկինում անսովոր ծանրաբեռնված ության ժամանակ	Սովորական ծանրաբեռնված ության ժամանակ	Մշտապես հանգստի պայմաններում
2)	Շնչական ակտերի թվաքանակը 1 րոպեում	մինչև 20	մինչև 24	25-28	29 և ավելի
3)	Ցիանոզ	չկա	արտահայտված է թույլ չափով	արտահայտված է միջին չափով	տարածուն է, խիստ արտահայտված
4)	Անոթազարկը 1 րոպե	մինչև 80	85-90	95-100	105 և ավելի
2.	Գործիքային տվյալներ
1)	Արյան հագեցվածությունը թթվածնով (%)	94-ից ավելի	90-80	79-60	59-ից ցածր
2)	Թոքերի կենսատարողությունը %` համեմատած անհրաժեշտ մեծության հետ	90-85	84-70	69-50	49-ից ցածր
3)	Թոքերի առավելագույն օդափոխությունը %` համեմատած անհրաժեշտ մեծության հետ	85-75	74-55	54-35	34-ից ցածր
4)	Արագացված արտաշնչական ծավալը 1վրկ %` համեմատած անհրաժեշտ մեծության հետ	80-ից բարձր	75-65	64-50	49-ից ցածր
5)	Տիֆնոյի ինդեքս	70-ից բարձր	69-55	54-40	39-ից ցածր

Հոդի անվանումը	Շարժումների ձևը	Նորմայի սահմանները	Շարժումների սահմանափակման աստիճանը
Հոդի անվանումը	Շարժումների ձևը	Նորմայի սահմանները	Աննշան	չափավոր	զգալի
Ուսային ուսագոտու հետ	ծալում	180	115	100	80
	տարածում	40	30	20	15
	զատում	180	115	100	80
Արմնկային	ծալում	40	80	90	100
	տարածում	180	150	140	120
	վարհակում	180	135	90	600
Դաստակային	ծալում	75	35	20-25	15
	տարածում	60	30	20-25	15
	ճաճանչային զատում	20	10	5	2-3
	ծղիկային զատում	40	25	15	10
Կոնքազդրային	ծալում	75	100	110	120
	տարածում	180	170	160	150
	արտուղղում	50	25	20	15
Ծնկային	ծալում	40	60	90	110
Ծնկային	տարածում	180	175	170	160
Սրունք-թաթային	ներբանային ծալում	130	120	110	100
Սրունք-թաթային	թիկնային ծալում	70	80	85	90

I աստիճան -		1- կոնաձև եղջերաթաղանթ /ի հայտ է գալի Ֆոգտի գիծը/ 2- աստիգմատիզմ<5,0D 3- կեռատոմետրիա≤48,0D 4- Եղջերաթաղանթի ամպամածության բացակայություն 5- Տեսողության սրությունը-0,5-1,0
II-աստիճան -		1- Ֆոգտի գծերի առկայություն 2- աստիգմատիզմ-5,0-8,0D 3- կեռատոմետրիա≤53,0D 4- Եղջերաթաղանթի ամպամածության բացակայություն 5- Տեսողության սրությունը-0,1-0,4 6- Պախիմետրիա->400
III-աստիճան -		1- աստիգմատիզմ-8,0-10,0D 2- կեռատոմետրիա >53,0D 3- Պախիմետրիա-300-400 մկմ 4- Եղջերաթաղանթի ամպամածության բացակայություն 5- Տեսողության սրություն-0,09-0,02
IV-աստիճան -		1- Կեռատոմետրիա -55,0D և ավելի 2- Կլինիկական ռեֆրակցիան չի ախտորոշվում 3-Պախիմետրիա <300 մկմ 4- Եղջերաթաղանթի կենտրոնական ամպամածություն 5- Տեսողության սրություն-0,01-0,02

Հոդված	Առաջնագծում մարտական հերթապահությանը, հրետանու կրակային, ՀՕՊ-ի մեկնարկային դիրքերում ու կապի հանգույցներում մարտական հերթափոխի և պահակային ծառայությանը չեն ընդգրկվում	Ֆիզիկական պատրաս-տությունը կազմակերպվում է՝ հիմք ընդունելով չթույլատրվող ֆիզիկական վարժությունները	Հակացուցված է ծովի մակերևույթից 2500մ և բարձր գոտիներում ծառայության	Հակացուցված է ծառայությունը խոնավ և ցուրտ եղանակային պայմաններում անընդմեջ երկու ամիս և ավելի ժամկետով	Արգելվում է վարել տրանսպոր-տային միջոցներ և տեխնիկա	Անձնակազմի ղեկավարման սահմանա-փակում	Ծառա-յություն հեշտացված օրվա կարգա-ցուցակով	Ծանոթու-թյուն
1	2	3	4	5	6	7	8	9
2գ
4գ
5գ
6բ
7գ
9գ
10գ
11գ
17բ
19բ
20գ
20ե
21դ
23դ
24գ
25դ
26դ
27դ
28բ
30գ								*
30ե
31դ
32գ
33գ
34գ								*
36գ
37գ
38գ								*
39գ								*
40բ								*
41բ								*
42գ
43գ
47գ								*
48գ
49գ
52բ								*
53բ								*
54գ
60
61գ
63գ
68գ
70բ								*
77բ
84գ
85գ
86դ
86ե
89դ								*
90բ								*

Հոդված	Առաջնագծում մարտական հերթապահությանը, հրետանու կրակային, ՀՕՊ-ի մեկնարկային դիրքերում ու կապի հանգույցներում մարտական հերթափոխի և պահակային ծառայությանը չեն ընդգրկվում	Զենքի կրմամբ ներքին վերակարգում չեն ընդգրկվում	Ֆիզիկական պատրաստությունը կազմակերպվում է՝ հիմք ընդունելով չթույլատրվող ֆիզիկական վարժությունները	Շարային պատրաստության սահմանափակում	Հակացուցված է ծովի մակերևույթից 2500մ և բարձր գոտիներում ծառայությունը	Հակացուցված է ծառայությունը խոնավ և ցուրտ եղանակային պայմաններում անընդմեջ երկու ամիս և ավելի ժամկետով	Անձնակազմի ղեկավարման սահմանափակում	Ծանոթություն
1	2	3	4	5	6	7	8	9
2գ
4գ
5գ
6գ
7բ
9գ
10բ
11բ
12բ
13բ
14բ
15բ
16բ
19բ
20բ
20ե
21բ
22բ
23գ
24բ
25բ								**
25գ								*
26բ								**
26գ
27բ
27գ
28ա
29բ								**
30բ
30ե
31բ								**
32բ								**
33բ								*
34բ
35բ
36բ
37բ
38բ								*
39բ
40ա								*
41ա
42բ								*
43բ								*
44
45ա								**
45բ								**
46բ								**
47բ								*
48բ
49ա
52ա								*
54բ
56բ
57ա
58բ
59
61բ
62բ
63բ
63գ
65ա
68բ
70բ								*
72ա								*
73ա								*
74բ
77ա
78բ
80
81
82բ
82գ
82դ
83
84բ
84գ
85գ
86բ
86գ
89բ
90ա								*
97
98
99						.
100
103

	Վարժու-թյուններ N 1, 2, 3, 4, 5	Վարժու-թյուն N6	Վարժու-թյուններ N 7, 25, 26, 27	Վարժու-թյուն N 28	Վարժու-թյուններ N 21, 22, 23, 29 ,30	Վարժու-թյուններ N 13, 14	Վարժու-թյուններ N 8, 9	Վարժու-թյուններ N 17, 18, 19, 20, 24	Վարժու-թյուններ N 15, 16	Սահմանափակումները սահմանվում են զորամասի բժշկի որոշմամբ
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11
2գ
10բ
10գ
11բ
11գ
12բ
13բ
14բ
15բ
16բ
17բ
19բ
19դ
20բ
20գ
20ե
21բ
22բ
24բ
24գ
25բ
25գ
25դ
26բ
26գ
26դ
27բ
27գ
27դ
28ա
28բ
30բ
30ե
31բ
31դ
32բ
32գ
33բ
33գ
34բ
35բ
36բ
36գ
37բ
37գ
38բ
38գ
39բ
39գ
40ա
40բ
41ա
41բ
42բ
42բ
43բ
44
45ա
45բ
46բ
47բ
47գ
48բ
48գ
49ա
49գ
52ա
52բ
53բ
54բ
56բ
57ա
58բ
59
61բ
61գ
65ա
70բ
74բ
77ա
77բ
78բ
80
81
82բ
82գ
82դ
83
84բ
84գ
85գ
86բ
86գ
86դ
86ե
89բ
90ա
97
98
99
100
103