նախագահությամբ	Ս. Սարգսյանի
	մասնակցությամբ դատավորներ	Ե. Խունդկարյանի
		Վ. Աբելյանի
		Ս. Անտոնյանի
		Վ. Ավանեսյանի
		Ա. Բարսեղյանի
		Մ. Դրմեյանի
		Է. Հայրիյանի
		Տ. Պետրոսյանի
		Ե. Սողոմոնյանի

2009 թվականի դեկտեմբերի 25-ին

դռնբաց դատական նիստում, քննելով Հայաստանի Հանրապետության կառավարությանն առընթեր պետական եկամուտների կոմիտեի (այսուհետ՝ Կոմիտե) վճռաբեկ բողոքը ՀՀ վարչական դատարանի 07.09.2009 թվականի վճռի դեմ՝ ըստ Արմեն Բաղդասարյանի հայցի ընդդեմ Կոմիտեի՝ մաքսային ծառայության հետաքննության և իրավաբանական վարչության պետի 30.10.2008 թվականի «Քրեական գործի հարուցումը մերժելու և վարչական տույժ նշանակելու մասին» որոշման՝ 100 հատ «19" LG L1954SM LCD» տեսակի մոնիտորների մաքսային արժեքի՝ 8.269.530 ՀՀ դրամի չափով տուգանք նշանակելու մասն անվավեր ճանաչելու պահանջի մասին,

ՊԱՐԶԵՑ

1. Գործի դատավարական նախապատմությունը

Դիմելով դատարան՝ Արմեն Բաղդասարյանը պահանջել է անվավեր ճանաչել մաքսային ծառայության հետաքննության և իրավաբանական վարչության պետի 30.10.2008 թվականի «Քրեական գործի հարուցումը մերժելու և վարչական տույժ նշանակելու մասին» որոշման՝ 100 հատ «19" LG L1954SM LCD» տեսակի մոնիտորների մաքսային արժեքի՝ 8.269.530 ՀՀ դրամի չափով տուգանք նշանակելու մասը:

ՀՀ վարչական դատարանի (այսուհետ՝ Դատարան) 07.09.2009 թվականի վճռով հայցը բավարարվել է:

Սույն գործով վճռաբեկ բողոք է ներկայացրել Կոմիտեն:

Վճռաբեկ բողոքի պատասխան է ներկայացրել Արմեն Բաղդասարյանը:

2. Վճռաբեկ բողոքի հիմքերը, հիմնավորումները և պահանջը

Սույն վճռաբեկ բողոքը քննվում է հետևյալ հիմքի սահմաններում ներքոհիշյալ հիմնավորումներով.

Դատարանը չի կիրառել ՀՀ մաքսային օրենսգրքի 4-րդ, 9-րդ, 128-րդ, 131-րդ, 132-րդ, 164-րդ և 189-րդ հոդվածները, «Իրավական ակտերի մասին» ՀՀ օրենքի 86-րդ հոդվածը, որոնք պետք է կիրառեր, սխալ է մեկնաբանել ՀՀ մաքսային օրենսգրքի 203-րդ հոդվածը, խախտել է ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 24-րդ հոդվածը, 113-րդ հոդվածի 1-ին մասի 2-րդ կետը, ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 132-րդ հոդվածի 1-ին կետի 4-րդ ենթակետը:

Բողոք բերած անձը նշված պնդումը պատճառաբանել է հետևյալ փաստարկներով.

Դատարանը վճռում թեև նշել է, որ ՀՀ մաքսային օրենսգրքի 203-րդ հոդվածով նախատեսված պատասխանատվությունն օրենսդիրը չի պայմանավորում վրա հասած հետևանքներով, այնուհանդերձ հոդվածի պահանջը մեկնաբանել է ոչ տառացի նշանակությամբ՝ գալով անհիմն եզրահանգման: ՀՀ մաքսային օրենսգրքի 203-րդ հոդվածի բովանդակությունից բխում է, որ վերջինիս կիրառումն ինքնանպատակ չէ և այն կիրառելու համար պարտադիր չէ հոդվածում նշված՝ ճշգրիտ տեղեկությունները սահմանված ձևով հայտարարագրում կատարելուց հետո վրա հասած հետևանքների առաջացման կամ չառաջացման փաստը: Այսինքն՝ հետևանքը, օրինակ՝ խախտման հետևանքով ֆինանսական պարտավորություն չառաջացնելը, հսկողությունից խուսափելը, մաքսային վճարներ չվճարելը տվյալ պարագայում պարտադիր չէ, որպեսզի զանցանքն ավարտված համարվի։

Դատարանը գտել է, որ Կոմիտեի կողմից կիրառման ենթակա էր Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ ՀՀ օրենսգրքի 21-րդ հոդվածը, մինչդեռ նման եզրահանգումն անհիմն է, և Դատարանը պետք է հաշվի առներ ՀՀ մաքսային օրենսգրքի 4-րդ և 9-րդ հոդվածների դրույթները, մասնավորապես, որ ապրանքի ծագման երկրի ճշգրիտ նշման անհրաժեշտությունն ունի կարևոր նշանակություն և կատարված վարչական իրավախախտումը նվազ նշանակություն չունի, քանի որ ապրանքի ծագման երկրի անվանումը սխալ նշելու կապակցությամբ իրականացված վարչարարությունն ուղղված է ՀՀ մաքսային օրենսդրությամբ սահմանված որոշակի նպատակների իրագործմանը: Ծագման երկրի ճշգրիտ տվյալները թույլ են տալիս գնահատել մաքսային հսկողության առումով ռիսկայնության աստիճանը և կիրառել մաքսային հսկողության համապատասխան ընթացակարգ (կանաչ, դեղին, կարմիր)։ Վերոգրյալ պահանջը կարևոր նշանակություն ունի նաև այն առումով, որ ՀՀ մաքսային օրենսգրքի մի ողջ գլուխ է հատկացված ծագման երկրի որոշման կանոններին։ Միաժամանակ, որևէ իրավանորմ իրավունք չի վերապահում կողմին ձևական համարելու օրենսդրի կողմից հստակ սահմանված պարտավորության կատարման պահանջը։ Տվյալ պարագայում, անկախ զանցանքի կատարումից հետո վրա հասած հետևանքների առաջացումից անձը ենթակա է պատասխանատվության ՀՀ մաքսային օրենսգրքի 203-րդ հոդվածով սահմանված մաքսային կանոնների խախտման համար, եթե նույնիսկ ապրանքի ծագման երկրի նշման հետ կապված կարող է չառաջանալ մաքսային վճարների պակաս կամ ավել վճարում։

Եթե նույնիսկ Արմեն Բաղդասարյանը չի կանխատեսել իր գործողության վնասակար հետևանքների առաջացման հնարավորությունը, թեև պարտավոր էր և կարող էր կանխատեսել դրանք, Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ ՀՀ օրենսգրքի 11-րդ հոդվածով սահմանված կարգով միևնույն է ենթակա է վարչական պատասխանատվության, որպես զանցանքն անզգուշությամբ կատարած անձ, իսկ ՀՀ մաքսային օրենսգրքի 132-րդ հոդվածը, կանոնակարգելով հայտարարագրման փուլում հայտարարատուի իրավունքները և պարտականությունները, սահմանում է, որ մինչև հայտարարագրումը հայտարարատուն իրավունք ունի մաքսային հսկողության ներքո զննել և չափել ապրանքները և տրանսպորտային միջոցները։ Տվյալ դեպքում հայցվորը զրկված չի եղել վերը նշված իրավունքից օգտվելու հնարավորությունից, որի արդյունքում կարող էր պարզել ապրանքի ծագման երկիրը և հայտարարագրում նշել ճշգրիտ տեղեկություններ դրա վերաբերյալ։

Դատարանը չի կիրառել ՀՀ մաքսային օրենսգրքի 164-րդ հոդվածը, որի համաձայն՝ Հայաստանի Հանրապետության մաքսային սահմանով հայտարարագրման ենթակա ապրանքների տեղափոխման ժամանակ հայտարարատուն, այլ տեղեկությունների հետ մեկտեղ, հայտարարագրում է տեղափոխվող ապրանքների ծագման երկիրը, իսկ 189-րդ հոդվածի 2-րդ մասի համաձայն՝ ֆիզիկական և պաշտոնատար անձինք մաքսային կանոնները դիտավորյալ կամ անզգուշորեն խախտելու համար ենթակա են պատասխանատվության:

Դատարանը գործում առկա ապացույցները չի գնահատել լրիվ, օբյեկտիվ և բազմակողմանի, վճռի պատճառաբանական մասում չի նշել պարզված գործի հանգամանքները, ապացույցները, որոնց վրա հիմնված են Դատարանի հետևությունները, այս կամ այն ապացույցները մերժելու փաստարկները, ինչի հետևանքով հանգել է սխալ եզրահանգման:

Վերոգրյալի հիման վրա բողոք բերած անձը պահանջել է բեկանել Դատարանի 07.09.2009 թվականի վճիռը և այն փոփոխել՝ հայցը մերժել:

2.1. Վճռաբեկ բողոքի պատասխանի հիմքերը և փաստարկները

Արմեն Բաղդասարյանը ծագման երկրի ոչ ճիշտ հայտարարագրմամբ արտոնություն ստանալու, որևէ պարտականության կամ որևէ պարտավորության կատարումից խուսափելու նպատակ չի հետապնդել։ Մասնավորապես, եթե Կոմիտեն համակողմանիորեն, լրիվ և օբյեկտիվորեն քններ գործի հանգամանքները, ապա վերջինս անպայմանորեն կպարզեր, որ Արմեն Բաղդասարյանը բովանդակային առումով կատարել է իր վրա դրված հայտարարագրման պարտականությունը, ուստի Դատարանն էլ արդարացիորեն եզրահանգել է, որ Կոմիտեի իրականացրած վարչարարությունը և դրա արդյունքում ընդունված որոշումը չեն բխում համաչափության սկզբունքի պահանջներից։

Բացի այդ, հարկ է նշել, որ 100 հատ 19 դույմանոց մոնիտորներն ի սկզբանե հայտարարագրվել են 8.269.530 ՀՀ դրամ մաքսային արժեքով։ Վարչական վարույթի ընթացքում մաքսային մարմնի կողմից որոշված մաքսային արժեքը նույնն է եղել, և դրանք վերահայտարարագրվել ու մաքսային ձևակերպում են ստացել այդ նույն մաքսային արժեքով։ Նշված մոնիտորները պետական հատվածի արդիականացման համար են ներմուծվել, ինչի հետևանքով ապրանքների 90 տոկոսն ԱԱՀ-ից ազատված են եղել։ Ավելին, Արմեն Բաղդասարյանի կողմից կատարվել են բոլոր անհրաժեշտ մաքսային վճարումները պետական բյուջե, և մաքսային բոլոր վճարումները որևէ փոփոխություն չեն կրում՝ կապված կոնկրետ ապրանքի արտադրության երկիրը նշելու հետ։

3. Վճռաբեկ բողոքի քննության համար նշանակություն ունեցող փաստերը

Վճռաբեկ բողոքի քննության համար էական նշանակություն ունեն հետևյալ փաստերը՝

1) «Կոմպաս» ՍՊԸ-ն (այսուհետ՝ Ընկերություն) 12.09.2008 թվականի թիվ 523298 փոխադրման ամփոփագրով Միացյալ Արաբական Էմիրություններից Հայաստանի Հանրապետություն է ներմուծել համակարգչային տեխնիկա:

2) Ընկերության լիազոր ներկայացուցիչ Արմեն Բաղդասարյանն Արարատյան տարածաշրջանային մաքսատանը 17.09.2008 թվականի թիվ C 27414 բեռնամաքսային հայտարարագրով հայտարարագրել է նշված համակարգչային տեխնիկան, մասնավորապես՝ հայտարարագրվել է 84 հատ «E-TECH ePRO UPS 1200 VA» տեսակի անխափան սնուցման սարք (այսուհետ՝ Սնուցման սարք), 420 հատ «17" BENQ G700A LCD» տեսակի մոնիտոր (այսուհետ՝ 17 դույմանոց մոնիտոր), 100 հատ «19" LG L1954SM LCD» տեսակի մոնիտոր (այսուհետ՝ 19 դույմանոց մոնիտոր):

3) Հայտարարագիրը կազմելուց հետո Արմեն Բաղդասարյանի կողմից կատարվել են մաքսային վճարումները:

4) 16.10.2008 թվականին Կոմիտեի նախաբացթողումային հսկողության վարչության աշխատակից Կարեն Պետրոսյանի կողմից կազմվել է մաքսային կանոնների խախտման վերաբերյալ արձանագրություն, որի համաձայն՝ պարզվել է, որ Արմեն Բաղդասարյանի կողմից հայտարարագրված 84 հատ Սնուցման սարքի փոխարեն առկա է 94 հատ, 420 հատ 17 դույմանոց մոնիտորի փոխարեն՝ 421 հատ, իսկ 100 հատ 19 դույմանոց մոնիտորը հայտարարագրված է որպես չինական արտադրանք, այնինչ դրանք իրականում ինդոնեզիական արտադրության են:

5) ՀՀ ԿԱ պետական եկամուտների կոմիտեի հետաքննության և իրավաբանական վարչության պետի կողմից 30.10.2008 թվականին կայացվել է որոշում, որով Արմեն Բաղդասարյանը ճանաչվել է զանցառու ՀՀ մաքսային օրենսգրքի 203-րդ հոդվածով և նրա նկատմամբ նշանակվել է տուգանք՝ «ոչ ճշգրիտ տեղեկություններով՝ որպես չինական արտադրության հայտարարագրված, Ինդոնեզիայի արտադրության 100 հատ «19'' LG L1954SM LCD» տեսակի մոնիտորի, չհայտարարագրված 10 հատ «E-TECH ePRO UPS 1200 VA» տեսակի անխափան սնուցման սարքի և 1 հատ «17''  BENQ G700A LCD» տեսակի մոնիտորի մաքսային արժեքի չափով՝ 8.637.031 դրամ»:

Նշված տուգանքի գումարից 8.269.530 ՀՀ դրամն ապրանքի ծագման երկրի մասին ոչ ճշգրիտ տեղեկություններով հայտարարագրված 100 հատ 19 դույմանոց մոնիտորների մաքսային արժեքն է:

18.11.2008 թվականին մոնիտորները վերահայտարարագրվել են և մաքսային ձևակերպում են ստացել C 35641 բեռնամաքսային հայտարարագրով:

6) Սույն գործով վիճարկվում է ՀՀ ԿԱ պետական եկամուտների կոմիտեի հետաքննության և իրավաբանական վարչության պետի 30.10.2008 թվականի որոշման իրավաչափությունը ապրանքի ծագման երկրի մասին ոչ ճշգրիտ տեղեկություններով հայտարարագրված 100 հատ 19 դույմանոց մոնիտորների մաքսային արժեքի՝ 8.269.530 ՀՀ դրամ տուգանքի մասով:

4. Վճռաբեկ դատարանի պատճառաբանությունները և եզրահանգումները

Քննելով վճռաբեկ բողոքը վերը նշված հիմքի սահմաններում՝ Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ այն հիմնավոր է հետևյալ պատճառաբանությամբ.

ՀՀ մաքսային օրենսգրքի 2-րդ հոդվածի «ժե» կետի համաձայն՝ մաքսային ձևակերպում է համարվում նույն օրենսգրքին և այլ իրավական ակտերին համապատասխան ապրանքների և տրանսպորտային միջոցների բացթողման համար սահմանված անհրաժեշտ միջոցառումների իրականացումը՝ մինչև որոշակի մաքսային ռեժիմով դրանց բացթողումը:

ՀՀ մաքսային օրենսգրքի 114-րդ հոդվածի համաձայն՝ ապրանքների և տրանսպորտային միջոցների մաքսային ձևակերպումն իրականացվում է նույն օրենսգրքով և Հայաստանի Հանրապետության այլ իրավական ակտերով սահմանված կարգով:

Նույն օրենսգրքի 128-րդ հոդվածի համաձայն՝ ապրանքները և տրանսպորտային միջոցները, բացառությամբ օրենքով սահմանված դեպքերի, ենթակա են հայտարարագրման տարածաշրջանային կամ մասնագիտացված մաքսատներում կամ մաքսային կետերում վերադաս մաքսային մարմնի սահմանած կարգով: Հայտարարագրումն իրականացվում է վերադաս մաքսային մարմնի սահմանած ձևով՝ գրավոր կամ բանավոր՝ նշելով ճշգրիտ տեղեկություններ՝ ապրանքների և տրանսպորտային միջոցների, դրանց տեղափոխման նպատակի մասին, ինչպես նաև մաքսային հսկողության և ձևակերպման համար անհրաժեշտ այլ տեղեկություններ:

ՀՀ մաքսային օրենսգրքի 131-րդ հոդվածի 1-ին և 3-րդ կետերի համաձայն՝ որպես հայտարարատու կարող է հանդես գալ ապրանքներ տեղափոխող անձը կամ նրա կողմից լիազորված անձը, ընդ որում, հայտարարատուն նույն օրենսգրքի համաձայն կրում է պատասխանատվություն՝ հայտարարագրված տեղեկությունների հավաստիության համար:

ՀՀ մաքսային օրենսգրքի 132-րդ հոդվածի 2-րդ կետի «ա» ենթակետի համաձայն՝ հայտարարատուն պարտավոր է իրականացնել ապրանքների և տրանսպորտային միջոցների հայտարարագրում՝ նույն օրենսգրքով նախատեսված կարգով: Ընդ որում, հայտարարագրման ժամանակ մաքսային մարմիններ ներկայացվում են մաքսային նպատակների համար պահանջվող փաստաթղթեր և տեղեկություններ՝ համաձայն նույն օրենսգրքի 133-րդ հոդվածի 1-ին կետի:

ՀՀ մաքսային օրենսգրքի 158-րդ հոդվածի 1-ին կետի համաձայն՝ ապրանքի ծագման երկիր է համարվում այն երկիրը, որտեղ դա ամբողջությամբ արտադրվել է կամ վերջին անգամ ենթարկվել է բավարար վերամշակման՝ համաձայն նույն բաժնով սահմանված չափանիշների:

ՀՀ մաքսային օրենսգրքի 159-րդ հոդվածը սահմանում է ապրանքի ծագման երկրի որոշման նպատակները, որի համաձայն՝ Հայաստանի Հանրապետության մաքսային սահմանով տեղափոխվող ապրանքների ծագման երկիրը որոշվում է դրանց նկատմամբ սակագնային և ոչ սակագնային կարգավորման, մաքսային վիճակագրության վարման և ծագման երկրի վկայականների և (կամ) հավաստագրերի տրամադրման նպատակով:

ՀՀ մաքսային օրենսգրքի 164-րդ հոդվածի համաձայն՝ Հայաստանի Հանրապետության մաքսային սահմանով հայտարարագրման ենթակա ապրանքների տեղափոխման ժամանակ հայտարարատուն, այլ տեղեկությունների հետ մեկտեղ, հայտարարագրում է տեղափոխվող ապրանքների ծագման երկիրը:

Վերը նշված նորմերի վերլուծությունից հետևում է, որ ՀՀ մաքսային օրենսգրքով սահմանված կարգով ապրանքների և տրանսպորտային միջոցների հայտարարագրումը հայտարարատուի պարտականությունն է, և այդ հայտարարագրման ընթացքում հայտարարատուն պարտավոր է ճշգրիտ տեղեկություններ նշել ապրանքների և տրանսպորտային միջոցների, դրանց տեղափոխման նպատակի մասին, ինչպես նաև ներկայացնել մաքսային հսկողության և ձևակերպման համար անհրաժեշտ այլ տեղեկություններ: Ընդ որում, նշված տեղեկությունների շարքում, ՀՀ մաքսային օրենսգրքի ուժով, հայտարարատուն պարտավոր է հայտարարագրել նաև տեղափոխվող ապրանքների ծագման երկրի մասին ճշգրիտ տեղեկությունը:

ՀՀ մաքսային օրենսգրքի 189-րդ հոդվածի համաձայն՝ մաքսային կանոնների խախտում է համարվում անձի կողմից կատարված անօրինական գործողությունը կամ անգործությունը, որն ուղղված է Հայաստանի Հանրապետության մաքսային օրենսդրությամբ և մաքսային ոլորտին առնչվող Հայաստանի Հանրապետության միջազգային պայմանագրերով Հայաստանի Հանրապետության մաքսային սահմանով տեղափոխվող ապրանքների և տրանսպորտային միջոցների մաքսային հսկողության և մաքսային ձևակերպման սահմանված կարգի դեմ, և որի համար նույն օրենսգրքով նախատեսված է պատասխանատվություն: Ընդ որում, ֆիզիկական և պաշտոնատար անձինք մաքսային կանոնները դիտավորյալ կամ անզգուշորեն խախտելու համար ենթակա են պատասխանատվության:

Նույն օրենսգրքի 203-րդ հոդվածի համաձայն՝ Հայաստանի Հանրապետության մաքսային սահմանով տեղափոխվող ապրանքները և տրանսպորտային միջոցները չհայտարարագրելը, այսինքն՝ դրանց մասին ճշգրիտ տեղեկությունները սահմանված ձևով չհայտարարագրելը, ինչպես նաև հայտարարագրումը ոչ իրենց անվանմամբ՝ հանցագործության հատկանիշների բացակայության դեպքում, առաջացնում է տուգանքի նշանակում՝ այդ ապրանքների և տրանսպորտային միջոցների մաքսային արժեքի չափով:

Վերը նշված նորմերից հետևում է, որ այն ֆիզիկական և պաշտոնատար անձինք, որոնք դիտավորյալ կամ անզգուշորեն խախտել են մաքսային կանոնները, ենթակա են պատասխանատվության միայն այն դեպքում, եթե ՀՀ մաքսային օրենսգրքով նման արարքի համար նախատեսված է պատասխանատվություն: Ընդ որում, ՀՀ մաքսային օրենսգրքով մաքսային կանոնների խախտում է համարվում նաև Հայաստանի Հանրապետության մաքսային սահմանով տեղափոխվող ապրանքները և տրանսպորտային միջոցները չհայտարարագրելը, որը կարող է դրսևորվել նաև դրանց մասին ճշգրիտ տեղեկություններ սահմանված ձևով չհայտարարագրելով, որի համար էլ նախատեսված է պատասխանատվություն:

ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 22-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ դատարանը նույն օրենսգրքով սահմանված կարգով հավաքված ապացույցների հետազոտման և գնահատման միջոցով պարզում է գործի լուծման համար էական նշանակություն ունեցող բոլոր փաստերը:

ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 24-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ դատարանը, անմիջականորեն գնահատելով գործում եղած բոլոր ապացույցները, որոշում է փաստի հաստատված լինելու հարցը՝ բազմակողմանի, լրիվ և օբյեկտիվ հետազոտման վրա հիմնված ներքին համոզմամբ: Նույն հոդվածի 2-րդ մասի համաձայն՝ դատարանը վճռի մեջ պետք է պատճառաբանի նման համոզմունքի ձևավորումը:

Վերը նշված հոդվածների վերլուծությունից հետևում է, որ դատարանը գործի լուծման համար էական նշանակություն ունեցող բոլոր փաստերը պարզում է ապացույցների հետազոտման և գնահատման միջոցով: Ընդ որում գործի լուծման համար էական նշանակություն ունեցող փաստի հաստատված լինելու հարցը դատարանը պարզում է գործում եղած բոլոր ապացույցների բազմակողմանի, լրիվ և օբյեկտիվ հետազոտման վրա հիմնված ներքին համոզմամբ:

Սույն գործի փաստերից հետևում է, որ Ընկերությունը 12.09.2008 թվականի թիվ 523298 փոխադրման ամփոփագրով Միացյալ Արաբական Էմիրություններից Հայաստանի Հանրապետություն է ներմուծել համակարգչային տեխնիկա, և Ընկերության լիազոր ներկայացուցիչ Արմեն Բաղդասարյանն Արարատյան տարածաշրջանային մաքսատանը 17.09.2008 թվականի թիվ C 27414 բեռնամաքսային հայտարարագրով հայտարարագրել է նշված համակարգչային տեխնիկան, որպիսի տեխնիկայի մեջ եղել է նաև 100 հատ «19" LG L1954SM LCD» տեսակի ինդոնեզիական արտադրության մոնիտոր, որը, սակայն, հայտարարատու Արմեն Բաղդասարյանի կողմից հայտարարագրվել է որպես չինական արտադրության ապրանք: Նշված ապրանքի մասով ծագման երկրի մասին ոչ ճշգրիտ տեղեկություն հայտարարագրելու կապակցությամբ Արմեն Բաղդասարյանը ճանաչվել է զանցառու ՀՀ մաքսային օրենսգրքի 203-րդ հոդվածով, և նրա նկատմամբ նշանակվել է 8.269.530 ՀՀ դրամ տուգանք՝ 100 հատ 19 դույմանոց մոնիտորների մաքսային արժեքի չափով:

Սույն գործով հայցը բավարարելով՝ Դատարանը պատճառաբանել է, որ «Արմեն Բաղդասարյանը, ՀՀ մաքսային օրենսգրքի 131-րդ հոդվածի 3-րդ մասին համապատասխան, պատասխանատու լինելով հայտարարագրով իր ներկայացրած տեղեկությունների հավաստիության համար, Ինդոնեզիայի արտադրության 100 հատ 19 դույմանոց մոնիտորները հայտարարագրել է որպես չինական արտադրության: Այսինքն՝ նրա գործողությունները հակասել են ՀՀ մաքսային օրենսգրքի 128-րդ հոդվածի 2-րդ մասի պահանջին», «100 հատ 19 դույմանոց մոնիտորներն ի սկզբանե հայտարարագրվել են 8.269.530 ՀՀ դրամ մաքսային արժեքով: Վարչական վարույթի ընթացքում մաքսային մարմնի կողմից որոշված դրանց մաքսային արժեքը նույնն է եղել: Ի վերջո, դրանք վերահայտարարագրվել և մաքսային ձևակերպում են ստացել այդ նույն մաքսային արժեքով: Դրանից հետևում է, որ Արմեն Բաղդասարյանը ծագման երկրի ոչ ճիշտ հայտարարագրմամբ չի հետապնդել արտոնություն ստանալու, որևէ պարտականության կամ որևէ պարտավորության կատարումից խուսափելու նպատակ», և եկել է եզրահանգման, որ Արմեն Բաղդասարյանի նկատմամբ տուգանքի նշանակումը խախտում է «Վարչարարության հիմունքների և վարչական վարույթի մասին» ՀՀ օրենքի 8-րդ հոդվածով սահմանված վարչարարության համաչափության սկզբունքը:

Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ Դատարանի վերը նշված պատճառաբանություններն անհիմն են, քանի որ ապրանքի ծագման երկրի մասին տեղեկության ճշգրիտ նշումը ձևական պահանջ չէ, այլ այն որոշվում է Հայաստանի Հանրապետության մաքսային սահմանով տեղափոխվող ապրանքների նկատմամբ սակագնային և ոչ սակագնային կարգավորման, մաքսային վիճակագրության վարման և ծագման երկրի վկայականների և (կամ) հավաստագրերի տրամադրման նպատակով: Հետևաբար Արմեն Բաղդասարյանը, ՀՀ մաքսային օրենսգրքի 131-րդ հոդվածի 3-րդ կետի հիմքով պատասխանատու լինելով հայտարարագրով ներկայացված տեղեկությունների հավաստիության համար, ինդոնեզիական արտադրության 100 հատ 19 դույմանոց մոնիտորները հայտարարագրել է որպես չինական արտադրության ապրանք, որը ՀՀ մաքսային օրենսդրության համաձայն` համարվում է մաքսային կանոնների խախտում և դրա համար ՀՀ մաքսային օրենսգրքի 203-րդ հոդվածով նախատեսված է պատասխանատվություն:

Միաժամանակ Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ Վճռաբեկ դատարանը նախկինում կայացրած որոշմամբ արդեն իսկ արտահայտել է իրավական դիրքորոշում ապրանքի ծագման երկիրը ոչ ճիշտ հայտարարագրելու համար ՀՀ մաքսային օրենսգրքի 203-րդ հոդվածի հիմքով պատասխանատվության կիրառման իրավաչափության մասին (տե'ս «Ոստանիկ Հայրենյաց» ՍՊԸ-ն ընդդեմ ՀՀ ԿԱ մաքսային պետական կոմիտեի՝ բաց թողնված ժամկետը հարգելի համարելու և որոշումը վերացնելու պահանջի մասին Վճռաբեկ դատարանի 17.11.2006 թվականի թիվ 3-1702 (ՏԴ) որոշումը):

Այսպիսով, սույն վճռաբեկ բողոքի հիմքի առկայությունը Վճռաբեկ դատարանը դիտում է բավարար՝ ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 118-րդ, 118.3-րդ հոդվածների, ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 227-րդ-228-րդ հոդվածների ուժով Դատարանի վճիռը բեկանելու համար:

Միաժամանակ Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ տվյալ դեպքում անհրաժեշտ է կիրառել ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 240-րդ հոդվածի 1-ին կետի 4-րդ ենթակետով սահմանված՝ ստորադաս դատարանի դատական ակտը փոփոխելու ՀՀ վճռաբեկ դատարանի լիազորությունը հետևյալ հիմնավորմամբ.

ՀՀ Սահմանադրության 19-րդ հոդվածի և «Մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների պաշտպանության մասին» եվրոպական կոնվենցիայի (այսուհետ՝ Կոնվենցիա) 6-րդ հոդվածի համաձայն՝ յուրաքանչյուր ոք ունի ողջամիտ ժամկետում իր գործի քննության իրավունք: Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ գործը ողջամիտ ժամկետում քննելը հանդիսանում է ՀՀ Սահմանադրության և Կոնվենցիայի վերը նշված հոդվածով ամրագրված անձի արդար դատաքննության իրավունքի տարր, հետևաբար գործի անհարկի ձգձգումները վտանգ են պարունակում նշված իրավունքի խախտման տեսանկյունից: Տվյալ դեպքում, Վճռաբեկ դատարանի կողմից ստորադաս դատարանի դատական ակտը փոփոխելը բխում է արդարադատության արդյունավետության շահերից:

Դատական ակտը փոփոխելիս Վճռաբեկ դատարանը հիմք է ընդունում սույն որոշման պատճառաբանությունները, ինչպես նաև գործի նոր քննության անհրաժեշտության բացակայությունը:

Ելնելով վերոգրյալից և ղեկավարվելով ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 240-241² -րդ հոդվածներով՝ Վճռաբեկ դատարանը

ՈՐՈՇԵՑ

1. Վճռաբեկ բողոքը բավարարել: Բեկանել ՀՀ վարչական դատարանի 07.09.2009 թվականի վճիռը և այն փոփոխել՝ Արմեն Բաղդասարյանի հայցը մերժել:

2. Արմեն Բաղդասարյանից հօգուտ Հայաստանի Հանրապետության կառավարությանն առընթեր պետական եկամուտների կոմիտեի բռնագանձել 20.000 ՀՀ դրամ՝ վճռաբեկ բողոքի համար վճարված պետական տուրքի գումարը:

3. Որոշումն օրինական ուժի մեջ է մտնում հրապարակման պահից, վերջնական է և ենթակա չէ բողոքարկման:

Նախագահող՝		Ս. Սարգսյան
Դատավորներ՝		Ե. Խունդկարյան
		Վ. Աբելյան
		Ս. Անտոնյան
		Վ. Ավանեսյան
		Ա. Բարսեղյան
		Մ. Դրմեյան
		Է. Հայրիյան
		Տ. Պետրոսյան
		Ե. Սողոմոնյան