քննարկելով Երևանի քաղաքապետի վճռաբեկ բողոքը ՀՀ վարչական վերաքննիչ դատարանի 02.07.2012 թվականի որոշման դեմ,

Պ Ա Ր Զ Ե Ց

1. Գործի դատավարական նախապատմությունը

Դիմելով դատարան` Ֆերդինանդ, Գոհար, Հասմիկ Սահակյանները պահանջել են անվավեր ճանաչել Երևանի քաղաքապետի 19.10.2009 թվականի թիվ 8621-Ա որոշումը, ինչպես նաև պարտավորեցնել Երևանի քաղաքապետարանին Երևանի Աջափնյակ և Դավթաշեն համայնքների ընդհանուր իրավասության դատարանի 15.12.2008 թվականի վճռի հիման վրա իրենց ընտանիքներին հատկացնել առանձին բնակարաններ:

ՀՀ վարչական դատարանի 23.06.2010 թվականի վճռով հայցը բավարարվել է` վճռվել է «անվավեր ճանաչել Երևանի քաղաքապետի 19.10.2009 թվականի թիվ 8621-Ա որոշումը և պարտավորեցնել Երևանի քաղաքապետին կայացնել նոր վարչական ակտ` Գոհար Սահակյանին մի կողմից, Հասմիկ Սահակյանին և դուստրերին` Անահիտ ու Աստղիկ Ալոյաններին, մյուս կողմից, ինչպես նաև Կարեն, Ֆերդինանդ, Ռուզաննա Սահակյաններին տրամարդրել յուրաքանչյուրին իրենց հատկացված բաժնեմասին` այն է սենյակի և ընդհանուր օգտագործման թողնված օժանդակ հարմարությունների չափին համապատասխան առանձին բնակարաններ»:

ՀՀ վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական և վարչական պալատի 25.08.2010 թվականի որոշմամբ Երևանի քաղաքապետարանի վճռաբեկ բողոքը վերադարձվել է:

Դիմելով դատարան` ՀՀ արդարադատության նախարարության դատական ակտերի հարկադիր կատարումն ապահովող ծառայության Երևանի Կենտրոն և Նորք-Մարաշ բաժինը խնդրել է պարզաբանել վերոհիշյալ վճռի հիման վրա տրված կատարողական թերթը, այն է` նշված «առանձին բնակարաններ» հասկացությունը բացառում է ընդհանուր օգտագործման որևէ տարածքի առկայություն, թե ոչ:

ՀՀ վարչական դատարանի (դատավոր` Ա. Ծատուրյան) (այսուհետ` Դատարան) 24.05.2012 թվականի որոշմամբ պարզաբանվել է, որ կատարողական թերթում նշված «առանձին բնակարաններ» հասկացությունը չի բացառում ընդհանուր օգտագործման տարածքի առկայությունը:

ՀՀ վարչական վերաքննիչ դատարանի (այսուհետ՝ Վերաքննիչ դատարան) 02.07.2012 թվականի որոշմամբ Ֆերդինանդ Սահակյանի վերաքննիչ բողոքը բավարարվել է, և
Դատարանի «Կատարողական թերթը պարզաբանելու մասին» 24.05.2012 թվականի որոշումը փոփոխվել է` սահմանելով, որ կատարողական թերթում նշված «առանձին բնակարաններ» հասկացությունը բացառում է ընդհանուր օգտագործման որևէ տարածքի առկայություն:

Սույն գործով վճռաբեկ բողոք է ներկայացրել Երևանի քաղաքապետը:

Վճռաբեկ բողոքի պատասխան է ներկայացրել Ֆերդինանդ Սահակյանը:

2. Վճռաբեկ բողոքի հիմքերը, հիմնավորումները և պահանջը

Սույն վճռաբեկ բողոքը քննվում է հետևյալ հիմքերի սահմաններում ներքոհիշյալ հիմնավորումներով։

1 ) Վերաքննիչ դատարանը խախտել է ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 118-րդ, 125-րդ հոդվածները:

Բողոք բերած անձը նշված պնդումը պատճառաբանում է հետևյալ փաստարկներով.

Վերաքննիչ դատարանը, հիմք ընդունելով ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 118-րդ հոդվածը, գտել է, որ կատարողական թերթը պարզաբանելու մասին որոշումը, որպես գործն ըստ էության չլուծող դատական ակտ, կարող է բողոքարկվել Վերաքննիչ դատարան, քանի որ նման եզրահանգում է պարունակում Դատարանի 24.05.2012 թվականի որոշումը:

Մինչդեռ ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 125-րդ հոդվածի 1-ին մասով սահմանված են այն դատական ակտերը, որոնք ենթակա են բողոքարկման, որոնց մեջ օրենսդիրը չի նախատեսել կատարողական թերթը պարզաբանելու մասին որոշումը վերաքննության կարգով բողոքարկելու դատավարական ընթացակարգ: Հետևաբար սույն գործով կիրառելի չէ նաև <<Դատական ակտերի հարկադիր կատարման մասին>> ՀՀ օրենքի 35-րդ հոդվածի 4-րդ մասը, քանի որ այն չի համապատասխանում ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 125-րդ հոդվածին:

2) Վերաքննիչ դատարանը խախտել է ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 117.13-րդ հոդվածը:

Բողոք բերած անձը նշված պնդումը պատճառաբանում է հետևյալ փաստարկներով.

Վերաքննիչ դատարանը կայացրել է միջանկյալ դատական ակտերի վերաքննության արդյունքում կայացվելիք դատական ակտին չհամապատասխանող որոշում: Վերաքննիչ դատարանն անտեսել է, որ դատական ակտը փոփոխելու հնարավորություն վարչական գործերով վերաքննություն իրականացնող դատարանի համար օրենսդիրը նախատեսել է միայն հատուկ դեպքերի համար (հայցի ապահովում, հայցի ապահովման (հակընդդեմ ապահովման) մերժում, հայցի ապահովման մեկ միջոցը մեկ այլ միջոցով փոխարինում, հայցի ապահովման վերացում), որպիսին սույն դեպքը չի համարվում: Արդյունքում Վերաքննիչ դատարանը ոչ թե բեկանել, այլ պարզապես փոփոխել է Դատարանի 24.05.2012 թվականի <<Կատարողական թերթը պարզաբանելու մասին>> որոշումը` տալով իր կողմից նախկինում կայացված դատական ակտի հիման վրա տրված կատարողական թերթի պարզաբանում:

3) Վերաքննիչ դատարանը խախտել է <<Դատական ակտերի հարկադիր կատարման մասին>> ՀՀ օրենքի 35-րդ հոդվածը:

Բողոք բերած անձը նշված պնդումը պատճառաբանում է հետևյալ փաստարկներով.

Վերաքննիչ դատարանն իր որոշումը հիմնավորել է մի իրավական ակտով, որը բացակայում է ՀՀ վարչական դատարանի 23.06.2010 թվականի վճռում: Այսպես, Վերաքննիչ դատարանն իր որոշմամբ տված նոր պարզաբանումը հիմնավորել է ՀՀ քաղաքաշինության նախարարի և ՀՀ անշարժ գույքի պետական միասնական կադաստրի վարչության պետի 26.05.1998 թվականի թիվ 108-Կ հրամանով: Նման իրավական հիմք բացակայում է ՀՀ վարչական դատարանի 23.06.2010 թվականի վճռի պատճառաբանական մասում: Հետևաբար, Վերաքննիչ դատարանը ոչ միայն փոխել է վճռի բովանդակությունը, այլև լուծել այնպիսի հարց, այն է` ընդհանուր օգտագործման տարածքի առկայությունը, որը գործով դատական քննության առարկա չի դարձել: Եթե անգամ Վերաքննիչ դատարանը կիրառել է վերոնշյալ հրամանը, ապա հաշվի չի առել, որ հրամանը սահմանված է տվյալ ժամանակահատվածում գործող «Գույքահարկի մասին>> ՀՀ օրենքով սահմանված պահանջների կիրառման համար, ընդունված է նույն օրենքի 25-րդ հոդվածի իրավասությամբ, հետևաբար սույն գործի նկատմամբ կիրառվել չի կարող:

Բացի այդ, կատարողական թերթի պահանջը փաստացի կատարված լինելու հիմքով կատարողական վարույթի կարճման պարագայում վերաքննիչ բողոքը քննության պահին եղել է առարկայազուրկ:

Վերոգրյալի հիման վրա բողոք բերած անձը պահանջել է բեկանել Վերաքննիչ դատարանի 02.07.2012  թվականի  որոշումը և օրինական ուժ տալ Դատարանի 24.05.2012 թվականի որոշմանը։

2.1 Վճռաբեկ դատարանի պատասխանի հիմնավորումները

Բողոք բերողը գտել է, որ ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 125-րդ հոդվածի հիման վրա կատարողական թերթը պարզաբանելու մասին միջանկյալ դատական ակտը վերաքննության կարգով բողոքարկման ենթակա չէ: Մինչդեռ բողոք բերող անձն անտեսել է, որ «Դատական ակտերի հարկադիր կատարման մասին>> ՀՀ օրենքի 35-րդ հոդվածի 4-րդ մասում հստակ նշված է, որ կատարողական թերթը պարզաբանելու մասին դատարանի որոշումը ենթակա է բողոքարկման: Ուստի կատարողական թերթը պարզաբանելու մասին որոշման բողոքարկման հարցը կարգավորվում է «Դատական ակտերի հարկադիր կատարման մասին>> ՀՀ օրենքի 35-րդ հոդվածի 4-րդ մասով, այլ ոչ թե ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 125-րդ հոդվածով:

Ինչ վերաբերում է բողոք բերողի այն փաստարկին, որ Վերաքննիչ դատարանը դուրս է եկել իր լիազորությունների շրջանակներից, քանի որ ոչ միայն քննել է Վերաքննիչ դատարանի քննությանը ոչ ենթակա բողոք, այլև կայացրել է միջանկյալ դատական ակտերի վերաքննության արդյունքում կայացվելիք դատական ակտին չհամապատասխանող որոշում, ապա անհրաժեշտ է նշել, որ ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 117.14-րդ հոդվածի հիման վրա վրիպակների, գրասխալների և թվաբանական սխալների ուղղման, լրացուցիչ որոշման կայացման, որոշման պարզաբանման նկատմամբ տարածվում են Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի համապատասխան նորմերը, իսկ ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 221-րդ հոդվածի 2-րդ կետի համաձայն` միջանկյալ դատական ակտերի դեմ բերված վերաքննիչ բողոքների քննության արդյունքում վերաքննիչ դատարանը մերժում է վերաքննիչ բողոքը` դատական ակտը թողնելով օրինական ուժի մեջ, կամ կայացնում է նոր դատական ակտ, որն օրինական ուժի մեջ է մտնում կայացման պահից:

3. Վճռաբեկ դատարանի պատճառաբանությունները և եզրահանգումը

Քննելով վճռաբեկ բողոքը նշված հիմքերի սահմաններում՝ Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ

1)   վճռաբեկ բողոքն առաջին հիմքով  անհիմն է հետևյալ պատճառաբանությամբ.

ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 1-ին հոդվածի համաձայն՝ սույն օրենսգիրքը սահմանում է Հայաստանի Հանրապետության վարչական դատարանում (այսուհետ` վարչական դատարան), Հայաստանի Հանրապետության վարչական վերաքննիչ դատարանում (այսուհետ` վերաքննիչ դատարան) և Հայաստանի Հանրապետության վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական և վարչական պալատում (այսուհետ` վճռաբեկ դատարան) պետական և տեղական ինքնակառավարման մարմինների ու դրանց պաշտոնատար անձանց վարչական և նորմատիվ ակտերի, գործողությունների կամ անգործության դեմ ֆիզիկական և իրավաբանական անձանց դատական պաշտպանության իրավունքի իրականացման կարգը, ինչպես նաև ֆիզիկական և իրավաբանական անձանց դեմ վարչական մարմինների և պաշտոնատար անձանց հայցադիմումների քննության կարգը:

«Դատական ակտերի հարկադիր կատարման մասին» ՀՀ օրենքի 1-ին հոդվածի 1-ին պարբերության համաձայն՝ նույն օրենքը սահմանում է Հայաստանի Հանրապետության դատարանների (այսուհետ` դատարաններ) դատական ակտերի, ինչպես նաև արբիտրաժային տրիբունալների վճիռների և Ֆինանսական համակարգի հաշտարարի որոշումների հարկադիր կատարումն ապահովելու պայմանները և կարգը:

Վերոնշյալ հոդվածներից հետևում է, որ օրենսդիրը հստակ տարբերակել է ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի կարգավորման առարկան և «Դատական ակտերի հարկադիր կատարման մասին» ՀՀ օրենքի կարգավորման առարկան: Օրենսդրության առարկայական տարբերակման նման տրամաբանության հիմքում ընկած է այն կարգավորումը, որ դատական ակտերի կատարողական վարույթի հետ կապված հարցերը ներառված են «Դատական ակտերի հարկադիր կատարման մասին» ՀՀ օրենքի իրավակարգավորման տիրույթում` չնայած առանձին դեպքերում դատավարական օրենսգրքերը նույնպես կարող են կարգավորել կատարողական վարույթի շրջանակներում դատարանի որոշ գործողություններ (օրինակ` ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենգրքի 70-րդ հոդվածի 1-ին կետի 6-րդ ենթակետը, 91-րդ հոդվածի 1-ին կետի 4-րդ ենթակետը, 109-րդ հոդվածի 3-րդ կետը, 36-րդ գլուխը, 204.8-րդ հոդվածը, ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 160-րդ հոդվածի 2-րդ մասը):

Հետևաբար Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ կատարողական վարույթի շրջանակներում դատարանի կայացրած դատական ակտերի` այդ թվում գործն ըստ էության չլուծող դատական ակտերի (միջանկյալ դատական ակտեր) կայացման հիմքերի, կարգի և ընթացակարգային այլ հարցերի նկատմամբ պետք է տարածվեն ոչ միայն ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի և ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի նորմերը, այլև «Դատական ակտերի հարկադիր կատարման մասին» ՀՀ օրենքի դրույթները:

Վճռաբեկ դատարանը հարկ է համարում նշել, որ կատարողական թերթ տալու հիմքերի, կարգի, բովանդակության հետ կապված հարցերը կարգավորվում են «Դատական ակտերի հարկադիր կատարման մասին» ՀՀ օրենքի 3-րդ գլխի, իսկ կատարողական թերթի պարզաբանման հետ կապված հարցերը նշված օրենքի 35-րդ հոդվածի կանոններով, իսկ ՀՀ քաղաքացիական և վարչական դատավարության օրենսգրքերն այդ հարցերը չեն կարգավորում: Հետևաբար կատարողական վարույթի հետ կապված այն հարցերը, որոնք հետագայում դառնում են դատական վերահսկողության առարկա, պետք է կարգավորվեն նաև նշված հոդվածներով:

Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 117.2-րդ հոդվածի 2-րդ մասի համաձայն՝ միջանկյալ դատական ակտի դեմ վերաքննիչ բողոք կարող է բերվել միայն օրենքով նախատեսված դեպքերում` միջանկյալ դատական ակտը ստանալուց հետո` 15-օրյա ժամկետում, իսկ նույն օրենսգրքի 125-րդ հոդվածը սահմանում է վարչական դատարանի այն  միջանկյալ դատական ակտերը, որոնք վերաքննության կարգով ենթակա են բողոքարկման: Նշված դատական ակտերի մեջ կատարողական թերթի պարզաբանումը՝ որպես միջանկյալ դատական ակտ, նշված չէ: Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ օրենսդրական իրավակարգավորման առարկայի նման տրամաբանության պայմաններում կատարողական թերթի պարզաբանման միջանկյալ դատական ակտը ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքում նշված չէր կարող լինել, քանի որ ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 125-րդ հոդվածում նշված են այն միջանկյալ դատական ակտերը, որոնք կայացվում են ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի կարգավորման առարկայում ներառված հարցերի կարգավորման ժամանակ:

Նման պայմաններում Վճռաբեկ դատարանը եզրակացնում է, որ վարչական դատարանի կատարողական թերթը պարզաբանելու հարաբերությունների՝ այդ թվում դրա բողոքարկման հնարավորության հարցի լուծման համար կիրառելի են «Դատական ակտերի հարկադիր կատարման մասին» ՀՀ օրենքի 35-րդ հոդվածի կանոնները, իսկ նշված հոդվածի և ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 125-րդ հոդվածի միջև հակասություն չկա:

«Դատական ակտերի հարկադիր կատարման մասին» ՀՀ օրենքի 35-րդ հոդվածի համաձայն` 1. կատարողական թերթում նշված պահանջները պարզ չլինելու դեպքում հարկադիր կատարողն իրավունք ունի դիմել կատարողական թերթ տված դատարան` այն պարզաբանելու համար:

2. Կատարողական թերթ տված դատարանը հարկադիր կատարողի դիմումը քննում է այն ստանալու օրվանից տասնօրյա ժամկետում: Հարկադիր կատարողը, պահանջատերը և պարտապանը պատշաճ ձևով տեղեկացվում են դատական նիստի ժամանակի և վայրի մասին: Նրանց չներկայանալն արգելք չէ դիմումի քննության համար:

3. Դիմումի քննության արդյունքներով դատարանը կայացնում է որոշում:

4. Դատարանի որոշումը կարող է բողոքարկվել:

Վերոնշյալի հիման վրա Վճռաբեկ դատարանը եզրակացնում է, որ կատարողական թերթը պարզաբանելու վերաբերյալ ՀՀ վարչական դատարանի որոշումը ենթակա է բողոքարկման:

Բացի այդ, Վճռաբեկ դատարանը հարկ է համարում հավելել, որ վերոնշյալ խնդրի լուծումը պետք է դիտարկել նաև ՀՀ Սահմանադրության 19-րդ հոդվածի և «Մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների պաշտպանության մասին» եվրոպական կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածի լույսի ներքո:

Նախ, օրինական ուժի մեջ մտած դատական ակտին պետք է բնորոշ լինեն դրա որոշակիությունը և կայունությունը, իսկ կատարողական թերթի պարզաբանումը չպետք է վտանգ ներկայացնի օրինական ուժի մեջ մտած դատական ակտի վերոնշյալ հատկանիշների համար: Բացի այդ, դատական ակտերի բողոքարկման ընդհանուր տրամաբանության շրջանակներում գործում է երկու կարգ` անմիջական բողոքարկումը և «հետաձգված բողոքարկումը»:  Վճռաբեկ դատարանը հարկ է համարում նշել, որ ԵԽ նախարարների կոմիտեի R 95 (5) հանձնարարականի 3-րդ հոդվածը թույլատրում է հետաձգել որոշակի միջանկյալ հարցերով բողոքարկումը` հիմնական ակտի բողոքարկման հետ: Սակայն նշված կանոնի և արդար դատաքննության իրավունքի լույսի ներքո քննարկելով կատարողական թերթի պարզաբանումը բողոքարկելու հիմնահարցը` Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ տվյալ դեպքում չի կարող գործել հետաձգված բողոքարկման կանոնը, քանի որ ոչ միայն առկա է, այլև ուժի մեջ է մտել հիմնական դատական ակտը: Հետևաբար կատարողական թերթի պարզաբանումը բողոքարկելու արգելքը կհակասի բողոքարկման ինստիտուտի էությանը և արդար դատաքննության իրավունքին:

Սույն գործով Դատարանի 24.05.2012 թվականի որոշմամբ պարզաբանվել է, որ կատարողական թերթում նշված «առանձին բնակարաններ» հասկացությունը չի բացառում ընդհանուր օգտագործման տարածքի առկայությունը:

Վերաքննիչ դատարանի 02.07.2012 թվականի որոշմամբ Ֆերդինանդ Սահակյանի վերաքննիչ բողոքը բավարարվել է, և Դատարանի «Կատարողական թերթը պարզաբանելու մասին» 24.05.2012 թվականի որոշումը փոփոխվել է` սահմանելով, որ կատարողական թերթում նշված «առանձին բնակարաններ» հասկացությունը բացառում է ընդհանուր օգտագործման որևէ տարածքի առկայություն:

Վերաքննիչ դատարանը պատճառաբանել է, որ վարչական դատարանի վճռի հիման վրա տրված կատարողական թերթը ևս ենթակա է պարզաբանման` կատարողական թերթում նշված պահանջները պարզ չլինելու դեպքում և դրա վերաբերյալ վարչական դատարանի որոշումը, որպես վարչական գործն ըստ էության չլուծող դատական ակտ, ենթակա է բողոքարկման վերադասության կարգով:

Նման պայմաններում Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ Վերաքննիչ դատարանի որոշումն այս մասով հիմնավոր է, քանի որ  «Դատական ակտերի հարկադիր կատարման մասին» ՀՀ օրենքի 35-րդ հոդվածի 4-րդ մասի համաձայն` կատարողական թերթը պարզաբանելու մասին դատարանի որոշումը կարող է բողոքարկվել ՀՀ վարչական վերաքննիչ դատարան:  

2) վճռաբեկ բողոքը երկրորդ հիմքով  անհիմն է հետևյալ պատճառաբանությամբ.

ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 117.13-րդ հոդվածի 2-րդ մասի համաձայն՝ միջանկյալ դատական ակտերի դեմ բերված վերաքննիչ բողոքների քննության արդյունքում վերաքննիչ դատարանը մերժում է վերաքննիչ բողոքը` դատական ակտը թողնելով օրինական ուժի մեջ, կամ բավարարելով բողոքը` վերացնում է վարչական դատարանի միջանկյալ դատական ակտը։ Հայցի ապահովման, հայցի ապահովումը (հակընդդեմ ապահովումը) մերժելու, հայցի ապահովման մեկ միջոցը մեկ այլ միջոցով փոխարինելու, հայցի ապահովումը վերացնելու մասին միջանկյալ դատական ակտը վերացնելիս վերաքննիչ դատարանը կայացնում է նոր դատական ակտ։

Վերոնշյալ հոդվածից հետևում է, որ որպես կանոն միջանկյալ դատական ակտերի դեմ բերված վերաքննիչ բողոքների քննության արդյունքում ՀՀ վարչական վերաքննիչ դատարանը կայացնում է 3 տիպի դատական ակտ.

1.    Վերաքննիչ բողոքը մերժելու մասին` դատական ակտը թողնելով ուժի մեջ.

2.    Վերաքննիչ բողոքը բավարարելու մասին` վերացնելով դատական ակտը.

3.    Հայցի ապահովման, հայցի ապահովումը (հակընդդեմ ապահովումը) մերժելու, հայցի ապահովման մեկ միջոցը մեկ այլ միջոցով փոխարինելու, հայցի ապահովումը վերացնելու մասին միջանկյալ դատական ակտերի քննության արդյունքում վերաքննիչ դատարանը բավարարում է վերաքննիչ բողոքը` վերացնում է միջանկյալ դատական ակտը, կամ մերժում է վերաքննիչ բողոքը:

Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ վերաքննիչ դատարանի վերոնշյալ լիազորությունները կիրառվում են այն միջանկյալ դատական ակտերի դեմ բերված բողոքների քննության արդյունքներով, որոնք կայացվում են վարչական դատավարության ընթացքում: Այն դեպքում, երբ ՀՀ վարչական դատարանը կայացնում է գործն ըստ էության չլուծող այլ դատական ակտ, որը վարչական դատավարության շրջանակներից դուրս է, այդ դեպքում վերը նշված կանոնը չի գործում:

Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ տվյալ դեպքում պետք է հաշվի առնել կատարողական թերթը պարզաբանելու մասին որոշման բողոքարկման արդյունքում կայացվող դատական ակտի առանձնահատկությունները: Կատարողական թերթը պարզաբանելու մասին որոշման բողոքարկման արդյունքում, երբ վերաքննիչ դատարանը գտնում է, որ կատարողական թերթը պարզաբանելու անհրաժեշտությունը բացակայում է, կարող է ուղղակի վերացնել առաջին ատյանի դատարանի որոշումը, իսկ այն դեպքում, երբ վերաքննիչ դատարանը գտնում է, որ կատարողական թերթը պարզաբանման կարիք ունի, սակայն առաջին ատյանի դատարանի կողմից սխալ է պարզաբանվել, վերջինս այդ խնդիրը կարող է լուծել միայն նոր դատական ակտ կայացնելով՝ փոփոխելով առաջին ատյանի դատարանի պարզաբանումը:

Նման պայմաններում Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ կատարողական թերթը պարզաբանելու որոշման դեմ բերված վերաքննիչ բողոքի քննության արդյունքներով ՀՀ վարչական վերաքննիչ դատարանն իրավասու է նաև կայացնել նոր դատական ակտ:

Սույն գործով Վերաքննիչ դատարանի 02.07.2012 թվականի որոշմամբ Ֆերդինանդ Սահակյանի վերաքննիչ բողոքը բավարարվել է, և Դատարանի «Կատարողական թերթը պարզաբանելու մասին» 24.05.2012 թվականի որոշումը փոփոխվել է` սահմանելով, որ կատարողական թերթում նշված «առանձին բնակարաններ» հասկացությունը բացառում է ընդհանուր օգտագործման որևէ տարածքի առկայություն:

Հիմք ընդունելով վերոնշյալ վերլուծությունները` Վճռաբեկ դատարանը եզրակացնում է, որ սույն գործով Վերաքննիչ դատարանն իրավասու էր կայացնել նոր դատական ակտ՝ փոփոխելով կատարողական թերթը պարզաբանելու մասին Դատարանի որոշումը:

Ինչ վերաբերում է վճռաբեկ բողոքի պատասխանում նշված այն փաստարկին, որ ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 117.14-րդ հոդվածի հիման վրա վրիպակների, գրասխալների և թվաբանական սխալների ուղղման, լրացուցիչ որոշման կայացման, որոշման պարզաբանման նկատմամբ տարածվում են Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի համապատասխան նորմերը, իսկ ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 221-րդ հոդվածի 2-րդ կետի համաձայն` միջանկյալ դատական ակտերի դեմ բերված վերաքննիչ բողոքների քննության արդյունքում վերաքննիչ դատարանը մերժում է վերաքննիչ բողոքը` դատական ակտը թողնելով օրինական ուժի մեջ, կամ կայացնում է նոր դատական ակտ, որն օրինական ուժի մեջ է մտնում կայացման պահից, ապա Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ այն անհիմն է, քանի որ ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 117.14-րդ հոդվածի 4-րդ մասով նախատեսված կանոնը վերաբերում է անմիջականորեն Վերաքննիչ դատարանի դատական ակտերին, այլ ոչ թե Վերաքննիչ դատարանի` միջանկյալ դատական ակտերի վերանայման արդյունքում վերջինիս լիազորություններին:

3) վճռաբեկ բողոքը երրորդ հիմքով  հիմնավոր է հետևյալ պատճառաբանությամբ.

«Դատական ակտերի հարկադիր կատարման մասին» ՀՀ օրենքի 35-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ կատարողական թերթում նշված պահանջները պարզ չլինելու դեպքում հարկադիր կատարողն իրավունք ունի դիմել կատարողական թերթ տված դատարան` այն պարզաբանելու համար:

«Դատական ակտերի հարկադիր կատարման մասին» ՀՀ օրենքի 1-ին մասի համաձայն՝ Կատարողական թերթում պետք է նշվեն`

1) կատարողական թերթ տված դատարանի անվանումը.

2) գործը, որի հիման վրա տրվել է կատարողական թերթը և դրա համարը.

3) կատարման ենթակա դատական ակտի կայացման տարին, ամիսը և ամսաթիվը.

4) կողմերի (պարտապանի և պահանջատիրոջ) անունը, ազգանունը, հայրանունը, իրավաբանական անձի անվանումը, նրանց բնակության (գտնվելու վայրի) հասցեները, քաղաքացու անձնագրային տվյալները, սոցիալական քարտի համարը` դրա առկայության դեպքում, իրավաբանական անձի` հարկ վճարողի հաշվառման համարը և պետական գրանցման կամ պետական գրանցման վկայականի համարը, բացառությամբ օրենքով նախատեսված դեպքերի: Պարտապանի անձնագրային տվյալները, ինչպես նաև պարտապան-իրավաբանական անձի` հարկ վճարողի հաշվառման համարը և պետական գրանցման կամ պետական գրանցման վկայականի համարը կարող են չնշվել, եթե գործի քննության ընթացքում դատարանը չի կարողացել ստանալ այդ տվյալները.

5) դատական ակտի եզրափակիչ մասը.

6) դատական ակտի օրինական ուժի մեջ մտնելու տարին, ամիսը և ամսաթիվը.

7) կատարողական թերթ տալու տարին, ամիսը, ամսաթիվը և այն կատարման ներկայացնելու ժամկետը:

Վերոնշյալ հոդվածից հետևում է, որ հարկադիր կատարողն իրավունք ունի դիմելու դատարան ինչպես կատարողական թերթն ամբողջությամբ, այնպես էլ դրա առանձին մասեր պարզաբանելու համար: Ընդ որում, այդ հարցերը կարող են վերաբերել ինչպես բուն կատարողական թերթի որոշ տվյալների պարզաբանմանը, այնպես էլ դատական ակտի եզրափակիչ մասին, քանի որ կատարողական թերթում նշվում է նաև դատական ակտի եզրափակիչ մասը: Հետևաբար այն դեպքում, երբ դատարանը պարզաբանում է կատարողական թերթում նշված դատական ակտի եզրափակիչ մասը, դրանով դատարանն անուղղակիորեն պարզաբանում է նաև դատական ակտը, սակայն միայն եզրափակիչ մասով:

Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ կատարողական թերթում նշված դատական ակտի եզրափակիչ մասի պարզաբանման անհրաժեշտություն կարող է առաջանալ, երբ այն չի համապատասխանում ընդունված իրավաբանական տերմինաբանությանը, մտքերը ձևակերպված են բավականաչափ բարդ, ինչը դժվար է դարձնում դրանց սովորական ընկալումը, երբ ձևակերպված մտքերը երկիմաստություն են պարունակում և կարող են տարբեր կերպ մեկնաբանվել: Միաժամանակ Վճռաբեկ դատարանն անհրաժեշտ է համարում նշել, որ կատարողական թերթի պարզաբանումը չի կարող հանգեցնել դատական ակտի եզրափակիչ մասի էության փոփոխության: Կատարողական թերթի պարզաբանման իմաստը դատական ակտի եզրափակիչ մասում շարադրված մտքերի առավել պարզ և մատչելի ներկայացումն է, հետևաբար պարզաբանման դեպքում դատական ակտի եզրափակիչ մասում չնշված, գործով չքննված հանգամանքներ չեն կարող արտացոլվել:

Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ կատարողական թերթի դատական ակտի եզրափակիչ մասի պարզաբանման ժամանակ դատարանները պետք է հաշվի առնեն, որ դատական ակտի կառուցվածքը պետք է ապահովի որոշակի տրամաբանական կապ, որոնցով դատարանն իր լիազորությունների շրջանակներում ուսումնասիրում է որոշակի փաստեր, պատճառաբանում իր դիրքորոշումը և դրան համապատասխան գալիս որոշակի եզրահանգման: Նման պայմաններում դատական ակտի պատճառաբանական և եզրափակիչ մասերը պետք է միմյանց տրամաբանական հաջորդականությունը լինեն, իսկ դատարանը դատական ակտը պետք է պատճառաբանի իր եզրահանգմանը համապատասխան (տե^'ս Կոնստանտին Տալանյանն ընդդեմ Եկատերինա, Գաբրիել, Վալենտինա Թալանյանների, Արթուր Միտինյանի, Ալեքսանդր Թալանյանի, Անահիտ Սիտնիկովայի և ՀՀ Կենտրոն նոտարական տարածքի նոտար Նունե Սարգսյանի` անշարժ գույքի նկատմամբ ձեռքբերման վաղեմությամբ սեփականության իրավունքը ճանաչելու, ըստ օրենքի ժառանգության վկայագրերը և սեփականության իրավունքի գրանցումն անվավեր ճանաչելու պահանջների մասին թիվ ԵԱՔԴ/0466/02/09 գործով Վճռաբեկ դատարանի 13.02.2009 թվականի որոշումը):

«Դատական ակտերի հարկադիր կատարման մասին» ՀՀ օրենքի 42-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին կետի համաձայն` հարկադիր կատարողը կատարողական վարույթը կարճում է, եթե կատարողական թերթը փաստացի կատարվել է:

Նույն հոդվածի 3-րդ մասի համաձայն` կարճված կատարողական վարույթը չի կարող վերսկսվել, բացառությամբ կատարողական վարույթը կարճելու մասին հարկադիր կատարողի որոշման` վերադասության կամ դատական կարգով վերացման դեպքերի:

Սույն գործում առկա ՀՀ ԱՆ ԴԱՀԿ ծառայության Երևան քաղաքի Կենտրոն և Նորք-Մարաշ բաժնի պետի տեղակալի 14.06.2012 թվականի որոշմամբ կարճվել է  20.06.2011 թվականին հարուցված թիվ 01/02-2899/11 կատարողական վարույթը «Դատական ակտերի հարկադիր կատարման մասին» ՀՀ օրենքի 28-րդ հոդվածի և 42-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին կետի և 2-րդ մասի հիման վրա:

Վերաքննիչ դատարանը, անդրադառնալով Երևանի քաղաքապետարանի այն փաստարկին, որ կատարողական թերթի պահանջը փաստացի կատարված  լինելու հիմքով կատարողական վարույթի կարճման պարագայում վերաքննիչ բողոքն առարկայազուրկ է, գտել է, որ նշված գործողությունները որևէ կապ չունեն կատարողական թերթը պարզաբանելու մասին 24.05.2012 թվականի որոշման մեջ նշված եզրահանգումների իրավաչափության և հիմնավորվածության խնդրի հետ:

Մինչդեռ Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ Վերաքննիչ դատարանի որոշումն անհիմն է, քանի որ կատարողական թերթի պարզաբանման` որպես հարկադիր կատարման վարույթի ընթացքում իրականացված գործողության, նպատակը դատական ակտի հետագա կատարումն ապահովելն է: Այսինքն` հարկադիր կատարողը կատարողական թերթը պարզ չլինելու պատճառով չի կարողանում շարունակել կատարողական գործողությունները, որի պատճառով էլ դիմում է դատարան` կատարողական թերթը պարզաբանելու համար: Դրանով է բացատրվում օրենսդրական այն կարգավորումը, որ կարճված կատարողական վարույթը չի կարող վերսկսվել, բացառությամբ կատարողական վարույթը կարճելու մասին հարկադիր կատարողի որոշման` վերադասության կամ դատական կարգով վերացման դեպքերի:

Հիմք ընդունելով վերոնշյալը և սույն գործի փաստերը համադրելով` Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ սույն գործով դատական ակտը փաստացի կատարված լինելու հիմքով կատարողական վարույթը կարճված լինելու, այդ ակտը չբողոքարկվելու պարագայում վերացել է կատարողական թերթը պարզաբանելու անհրաժեշտությունը, քանի որ «Դատական ակտերի հարկադիր կատարման մասին» ՀՀ օրենքի 35-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ կատարողական թերթը պարզաբանվում է կատարողական թերթում նշված պահանջները պարզ չլինելու դեպքում, իսկ կատարողական վարույթը կարճվել է այն պատճառով, որ այն փաստացի կատարվել է, հետևաբար պարզաբանման անհրաժեշտություն չկա, իսկ կարճված կատարողական վարույթը սույն գործով վերսկսվել չի կարող:  

 Այսպիսով, վճռաբեկ բողոքի հիմքի առկայությունը բավարար է` ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 118.9-րդ հոդվածի, ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 227-րդ, 228-րդ հոդվածների ուժով Վերաքննիչ դատարանի որոշումը վերացնելու համար։

Ելնելով վերոգրյալից և ղեկավարվելով ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 118-րդ, 118.15-րդ, 118.17-րդ հոդվածներով՝ Վճռաբեկ դատարանը

Ո Ր Ո Շ Ե Ց 

1. Վճռաբեկ բողոքը բավարարել մասնակիորեն` վերացնել ՀՀ վարչական վերաքննիչ դատարանի 02.07.2012 թվականի որոշումը և կայացնել նոր դատական ակտ. վերացնել ՀՀ վարչական դատարանի 24.05.2012 թվականի որոշումը և կայացնել նոր դատական ակտ՝ ՀՀ արդարադատության նախարարության դատական ակտերի հարկադիր կատարումն ապահովող ծառայության Երևանի Կենտրոն և Նորք-Մարաշ բաժնի դիմումը կատարողական թերթի պարզաբանման մասին մերժել։

2. Որոշումն օրինական ուժի մեջ է մտնում կայացման պահից և ենթակա չէ բողոքարկման։

	Նախագահող`	Ե. Խունդկարյան
	Դատավորներ `	Տ. Պետրոսյան
		Վ. Աբելյան
		Ս. Անտոնյան
		Վ. Ավանեսյան
		Ա. Բարսեղյան
		Մ. Դրմեյան
		Գ. Հակոբյան
		Է. Հայրիյան
		Ե. Սողոմոնյան