«ՎԱՎԵՐԱՑՆՈՒՄ ԵՄ»
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ
ՆԱԽԱԳԱՀ Ռ. ՔՈՉԱՐՅԱՆ
3 մարտի 1999 թ.

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅՈՒՆ

Ո Ր Ո Շ ՈՒ Մ

3 մարտի 1999 թվականի N 124
քաղ. Երևան

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԳՅՈՒՂԱՏՆՏԵՍԱԿԱՆ ՀՈՂԱՏԵՍՔԵՐԻ ԳՆԱՀԱՏՄԱՆ ԵՎ ԳՅՈՒՂԱՏՆՏԵՍԱԿԱՆ ՀՈՂԱՏԵՍՔԵՐԻ ՎԻՃԱԿԻ ՀԱՄԱԿԱՐԳՎԱԾ ԴԻՏԱՐԿՈՒՄՆԵՐԻ ԱՆՑԿԱՑՄԱՆ ՄԵԹՈԴԻԿԱՆԵՐԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը որոշում է.

1. Հաստատել`

ա) Հայաստանի Հանրապետության գյուղատնտեսական հողատեսքերի գնահատման մեթոդիկան (կցվում է).

բ) Հայաստանի Հանրապետության գյուղատնտեսական հողատեսքերի վիճակի համակարգված դիտարկումների անցկացման մեթոդիկան (կցվում է):

2. Սահմանել, որ բազմաբնույթ կադաստրի վարումը` գյուղատնտեսական հողատեսքերի մասով, իրականացնում է Հայաստանի Հանրապետության գյուղատնտեսության նախարարությունը:

Մ Ե Թ Ո Դ Ի Կ Ա

Հայաստանի Հանրապետության գյուղատնտեսական հողատեսքերի գնահատման

1. Սույն մեթոդիկայով սահմանվում է Հայաստանի Հանրապետության գյուղատնտեսական հողատեսքերի որակական և տնտեսական գնահատման մեթոդիկան:

2. Գյուղատնտեսական հողատեսքերի գնահատումն ընդգրկում է`

կադաստրային քարտեզների հիման վրա գյուղատնտեսական հողատեսքերի գնահատման հանույթային հիմքերի ստեղծումը.

հողագիտական, երկրաբուսաբանական հետազոտությունները.

գյուղատնտեսական հողատեսքերի որակական գնահատումը (բոնիտում).

տարածքի հողակադաստրային շրջանացումը.

գյուղատնտեսական մշակաբույսերի բերքատվության, ծախսերի և գյուղատնտեսական մթերքի ելակետային, նորմատիվային տեղեկությունների տնտեսագիտական դիտարկումների (մոնիտորինգ) անցկացումը և դրանց անալիտիկ վիճակագրական վերլուծությունները.

գյուղատնտեսական հողատեսքերի տնտեսական գնահատումը.

գյուղատնտեսական հողատեսքերի արժեքի (գնի) որոշումը:

3. Հողագիտական հետազոտությունները կատարվում են համապատասխան մասշտաբներով` կախված գյուղատնտեսական հողատեսքերի մշակման ինտենսիվությունից:

Հողագիտական հետազոտման գլխավոր խնդիրն է ճշգրտել հողերի որակական հատկությունները`

ա) դրական`

- հզորությունը,

- մեխանիկական կազմը,

- օրգանական նյութերի պարունակությունը,

- մատչելի սննդատարրերը,

- հողի ագրեգատային կազմը.

բ) բացասական`

- հողի աղակալման և ալկալիացման չափը,

- PH-ի պարունակությունը,

- քարքարոտության, ցեմենտացման, հողատարման աստիճանները:

Հողերի դրական և բացասական հատկությունների համակարգի վերլուծության և խմբավորումների միջոցով, գյուղատնտեսական հողատեսքերի որակական գնահատման պահանջներին համապատասխան, մշակվում են հողերի որակական գնահատման սանդղակները (խմբերը), Հայաստանի Հանրապետության գյուղատնտեսության նախարարության հաստատած գյուղատնտեսական հողատեսքերի որակական գնահատման հիմնական չափանիշները և ցուցանիշները` ըստ հանրապետության երկրագործության շրջաններում տարածված հիմնական հողատիպերի:

4. Երկրաբուսաբանական հետազոտությունները կատարվում են կերահանդակների` բնական խոտհարքների և արոտավայրերի արտադրողական կարողությունը պարզելու համար:

Հետազոտությունների ընթացքում որոշվում են բուսածածկի կազմը, բերքատվությունը, կերամիավորների ելքը:

5. Կատարված հետազոտությունների և համապատասխան ուսումնասիրությունների ու շրջանացումների հիման վրա կազմվում են տարածքային հողագնահատման շրջաններ, որոնց կտրվածքով մշակվում են հողերի որակական և տնտեսական գնահատման սանդղակները:

6. Գյուղատնտեսական հողատեսքերի տնտեսական գնահատումից առաջ կատարվում է մշակաբույսերի բերքատվության, կատարվող ծախսերի, գյուղատնտեսական մթերքի վաճառքի գների ուսումնասիրություններ` ըստ տնտեսագիտական դիտարկումների հողագնահատման շրջանների:

Բերքատվության և կատարված ծախսերի դիտարկումները կատարվում են դաշտային և կամերալ ուսումնասիրությունների միջոցով` տեղերում ուղղակի դիտարկման, հարցման, վիճակագրական և փորձագիտական գնահատականների եղանակներով: Սեփական արտադրության սերմացուն պետք է գնահատել շուկայական գներով` սեփական աշխատանքային ծախսերի գնահատումը մոտեցնելով արդյունաբերության մեջ աշխատողների վարձատրության, ինչպես նաև գյուղատնտեսության մեջ վարձու բանվորների վարձատրության չափերին:

7. Գյուղատնտեսական հողատեսքերի որակական գնահատման, տնտեսագիտական դիտարկումների տվյալների հիման վրա կատարվում է հողերի տնտեսական գնահատումը, որի արդյունքներն ամփոփվում են համայնքային, մարզային և հանրապետական մասնակի ու ընդհանուր գնահատման տեղեկագրերում, կազմվում են համեմատական գնահատման սանդղակներ և տեղեկագրեր:

8. Գյուղատնտեսական հողատեսքերի համեմատական գնահատման սանդղակները (ընդհանուր և մասնակի) մշակվում են տարբեր բնական տնտեսական պայմաններում գտնվող և տարբեր բերրիություն ունեցող հողատեսքերը չափակցելի դարձնելու, ընդհանուր տարածքները պայմանական` հավասարազոր արժեքային մեծություններ ստանալու համար: Համեմատական գնահատումն առաջնակարգ նշանակություն ունի անհավասար պայմաններում գտնվող համայնքների տնտեսական պայմանների հավասարեցման մեխանիզմներ մշակելու համար:

9. Գյուղատնտեսական հողատեսքերի տնտեսական գնահատման հիման վրա որոշվում է հողի հաշվարկային արժեքը, հետևյալ բանաձևով`

ՀԱ=ԶԵ/4 x100 կամ ՀԱ=(ԶԵx25 տարի),

որտեղ հաշվարկային արժեքի (ՀԱ) հաշվարկման համար հիմք է ընդունվում համապատասխան հողատեսքի միավոր տարածության գնահատմամբ որոշված զուտ եկամուտը (ԶԵ) և կապիտալիզացման բանկային տոկոսադրույքը` 4 տոկոսի չափով:

Մ Ե Թ Ո Դ Ի Կ Ա

Հայաստանի Հանրապետության գյուղատնտեսական հողատեսքերի վիճակի համակարգված դիտարկումների անցկացման

1. Գյուղատնտեսական հողատեսքերի վիճակի համակարգված դիտարկումների (մոնիտորինգ) նպատակն է ժամանակին վերահսկել և գնահատել գյուղատնտեսական հողատեսքերի վիճակն ու որակական փոփոխությունները, հայտնաբերել բացասական երևույթները, դրանք կանխելը և վերացնելը:

2. Գյուղատնտեսական հողատեսքերի վիճակի համակարգված դիտարկումներն են հետախուզությունները, ուսումնասիրություններն ու հանույթները` ըստ հետևյալ չափանիշների և ցուցանիշների`

ա) գյուղատնտեսական հողատեսքերի ծածկոցի դիտարկումներ`

- ջրային և քամու հողատարումը,

- աղակալումը,

- ճահճացումը, գերխոնավացումը, ստորգետնյա ջրերի մակարդակի բարձրացումը,

- բուսաշերտի կառուցվածքի քայքայումը,

- հումուսի պաշարի փոփոխությունը,

- PH-ի փոփոխությունը,

- ծանր մետաղներով և թունավոր միացություններով գյուղատնտեսական հողատեսքերի աղտոտումը,

- արդյունավետ խոնավությամբ ապահովվածությունը, կերահանդակների արտադրողականության փոփոխությունները.

բ) բուսականության վիճակի դիտարկումներ`

- ցանքսեր,

- բազմամյա տնկարկներ,

- խոտհարքներ,

- արոտներ:

3. Գյուղատնտեսական հողատեսքերի վիճակի համակարգված դիտարկումների տեսակներն են (կախված անցկացման ժամկետներից)`

հիմնական (օբյեկտի վիճակի դիտարկումը սկսելու պահին),

օպերատիվ (պարբերաբար կատարվող` 1 տարուց պակաս),

պարբերական (1 տարուց ավելի ժամկետով),

հետադարձ:

4. Գյուղատնտեսական հողատեսքերի դիտարկումներում կարևորվում են տնտեսագիտական և արտադրական բնույթի հետևյալ ցուցանիշների ուսումնասիրությունները`

մշակաբույսերի տարածվածությունը և բերքատվությունը.

գյուղատնտեսական մթերքի գները.

համախառն արտադրանքի արժեքը.

մշակության հետ կապված ծախսերի և գյուղատնտեսական մթերքի ինքնարժեքը.

զուտ եկամուտը` ըստ մշակաբույսերի և ամբողջական, հողերի գնահատման բալի արժեքը.

գնահատման սանդղակները.

հողի դրամական գնահատումը:

5. Հայաստանի Հանրապետության գյուղատնտեսության նախարարությունը գյուղատնտեսական հողատեսքերի վիճակի համակարգված դիտարկումների անցկացումն իրականացնում է Հայաստանի Հանրապետության պետական բյուջեի հաշվին:

6. Գյուղատնտեսական հողատեսքերի վիճակի համակարգված դիտարկումների ժամանակացույցը, փաստաթղթերի ձևերը սահմանում է Հայաստանի Հանրապետության գյուղատնտեսության նախարարությունը` համաձայնեցնելով Հայաստանի Հանրապետության կառավարությանն առընթեր անշարժ գույքի պետական միասնական կադաստրի վարչության հետ: