Վառելիքի խոնավությունը տաքացնելուց հետո որոշվում է ռեզերվուարներից վերցված նմուշների հիման վրա (վառելիքը նրա մեջ մղելուց հետո), կամ ընդունվում է արտադրությունում ծախսված վառելիքից վերցված օրական (հերթափոխային) նմուշների խոնավությունների միջինը:

2.9.12. Եթե հեղուկ վառելիքի ծախսը որոշվում է ծախսաչափերով, ապա ՎՏ-20 ձևի ամփոփագիր չի կազմվում:

2.9.13. Վառելիքի ընդունման ակտերի (ՎՏ-4 և ՎՏ-10 ձևերի), արտադրությանը տրված վառելիքի հաշվառքի ամփոփագրերի (ՎՏ-20 ձևի) կամ հեղուկ վառելիքի ծախսաչափերի ցուցմունքների հիման վրա վառելիքի հաշվետարը կազմում է վառելիքի շարժման և մնացորդի ՎՏ-21 ձևի (հավելված 14) ամփոփագիր` երեք օրինակից: Մեկ օրինակը հաջորդ օրը ուղարկվում է հաշվապահություն, մյուսը` ԱՏԲ:

Այդ ամփոփագրում արձանագրվում են օրվա ընթացքում վառելիքի ստացման, ծախսման և էլեկտրակայանում վառելիքի մնացորդի վերաբերյալ ամփոփիչ տվյալները «ըստ ... դրության» *, ըստ ժամը 24.00-ի դրության:

Եթե էլեկտրակայանում հեղուկ վառելիքի ծախսը որոշվում է ռեզերվուարների մակարդակի փոփոխմամբ (ձև ՎՏ-20), ապա ՎՏ-21 ձևի օրական ամփոփագիր կարելի է չկազմել:

2.9.14. Վառելիքի մնացորդ համարվում է պահեստում (ռեզերվուարներում) մնացած ամբողջ, ինչպես նաև մուտքագրված, բայց ժամը 24.00-ի դրությամբ չդատարկված հեղուկ վառելիքը:

_______________

* Այստեղ և հետագայում «ըստ ... դրության» տերմինի տակ հասկացվում է սահմանված ժամին այն տվյալների արձանագրումը, որոնք կարող են ստացվել նախօրոք կամ ոչ մեծ ուշացումով, հաշվի առնելով վառելիքի շարժումը և չափումներ կատարելու ու չափումների արդյունքները մշակելու անհրաժեշտ ժամանակը (1-2 օր):

2.10. Վառելիքի գույքագրումը

2.10.1. Վառելիքի մնացորդի ճշգրտման, ինչպես նաև վառելիքի հաշվառքի վարման ճշտությունը ստուգելու նպատակով էլեկտրակայանում կատարվում է`

ա) հեղուկ վառելիքի ամենամսյա գույքագրում` համաձայն «Հեղուկ վառելիքի գույքագրման հրահանգ»-ի, հաջորդ ամսվա առաջին օրվա դրությամբ և կազմվում է ակտ` ըստ ՎՏ-22 ձևի (պարտադիր հավելված 16):

բ) վառելիքի մնացորդի ընթացիկ հաշվառման տվյալների փաստագրային համեմատում` յուրաքանչյուր ամսվա համար` արդյունքները գրանցելով ՎՏ-22 ձևի ակտի մեջ (պարտադիր հավելված 16),

2.10.2. Եթե գույքագրումների միջև ընկած ժամանակահատվածում ռեզերվուարներից չի եղել վառելիքի շարժում (մուտք և ելք), ապա հանձնախմբի հայեցողությամբ թույլատրվում է օգտվել նախորդ գույքագրման տվյալներից:

2.10.3. Գույքագրումը կատարում է հանձնախումբը հետևյալ կազմով`

էլեկտրակայանի տնօրենի տեղակալը (հանձնախմբի նախագահ),

ԱՏԲ-ի պետը, ՎՏԱ-ի (տեղամասի) պետը կամ այն արտադրամասի պետը, որի տնօրինության տակ է գտնվում վառելիքի պահեստը,

գլխավոր հաշվապահը (կամ նրան փոխարինող անձը` հաշվապահը, որը կատարում է վառելիքի հաշվառքը):

Ծանոթություն. էլեկտրակայանի տնօրենը հանձնախմբի նախագահ կարող է նշանակել գլխավոր ճարտարագետին (ինժեներին), շահագործման գծով նրա տեղակալին, կամ ԱՏԲ-ի պետին, այդ դեպքում տնօրենի տեղակալը հանձնաժողովի աշխատանքներին չի մասնակցում:

2.10.4. Գույքագրման արդյունքներով կազմվում է ՎՏ-23 ձևի (պարտադիր հավելված 15) ակտը (առնվազն 2 օրինակից): Ակտի մեկ օրինակը հանձնվում է հաշվապահություն:

2.10.5. Տարերային աղետների հետևանքով վառելիքի կորուստը ձևակերպվում է հատուկ հանձնախմբի կողմից` առանց բնական կորստի նորմերը կիրառելու: Հանձնախումբը կազմվում է էլեկտրակայանի գերատեսչության կողմից` աղետի վնասը որոշելու համար, որը և կատարում է վառելիքի գույքագրում:

Տարերային աղետի հետևանքով վառելիքի կորստի դուրսգրման ակտը հաստատում է էլեկտրակայանի գերատեսչության ղեկավարությունը:

2.11. Ամսվա ընթացքում հեղուկ վառելիքի շարժման հաշվառքը

2.11.1. Յուրաքանչյուր ամսվա վերջում (ամսվա վերջին օրվա ժամը 24.00 դրությամբ) ՎՏԱ և ԱՏԲ-ն հաշվապահության մասնակցությամբ կազմում են հաշվետու ամսվա ընթացքում վառելիքի շարժման և մնացորդի վերաբերյալ ՎՏ-22 ձևի ակտը, որը հանդիսանում է հիմնական փաստաթուղթ և որի տվյալները արտացոլվում են էլեկտրակայանի վիճակագրական հաշվետվություններում (տես 1.6 և 3.10 կետերը):

Ակտը կազմվում է ՎՏ-21 ձևի օրական ամփոփագրերի, գազի վերաբերյալ ակտ-հաշվի, վառելիքի թափոնների դուրսգրման ՎՏ-17 ձևի ակտի, վառելիքի թերբեռնման և կորուստների ՎՏ-24 ձևի ամփոփագրի (պարտադիր հավելված 17), Մ-10, Մ-11, Մ-14, Մ-15 ձևերի պահանջագրերի և Վտ-23 ձևի գույքագրման ակտի ամփոփման հիման վրա:

ՎՏ-22 ձևի ակտը կազմվում է 3 օրինակից և տրվում է հաշվապահությանը (ստուգման ու հաշվանցում կատարելու համար) և ԱՏԲ-ին (տեխնիկական հաշվետվություն կազմելու համար):

2.11.2. Գույքագրման արդյունքներով ստացված և հաշվառման տվյալներով որոշված վառելիքի մնացորդների համեմատությամբ որոշվում է պահեստում (ռեզերվուարներում) վառելիքի պակասորդը կամ ավելցուկը: Գույքագրման տվյալները գրանցվում են ՎՏ-22 ձևի ակտում:

2.11.3. Վառելիքի պակասորդ կամ ավելցուկ համարվում է հաշվարկներով և գույքագրման արդյունքներով ստացված մնացորդների տարբերությունը, այն չափով, ինչ չափով, որ գերազանցում է գույքագրման ժամանակ թույլատրվող հնարավոր սխալանքը` այն է ուղղաձիգ ռեզերվուարներում` ±0,5% և հորիզոնական ռեզերվուարներում` ±1,3%: Նշված թույլատրելի շեղումները հաշվարկվում են գույքագրումով ստացված վառելիքի մնացորդի զանգվածից:

2.11.4. Պակասորդ հայտնաբերելու դեպքում կատարվում է վառելիքի կորստի դուրս գրում` նախորդ համանման դուրս գրումից մինչ այդ ընկած ժամանակահատվածի բնական կորստի նորմերի սահմանում: Կորուստները դուրս են գրվում Վտ-24 ձևի կորուստների ամփոփագրի հիման վրա` բնական կորստի հաստատված նորմերի սահմաններում (տես հավելված 5)` փաստացի պակասորդը չգերազանցող քանակությամբ: Ռեզերվուարներում վառելիքի բնական կորուստը վերագրվում է արտադրությունում ծավալված վառելիքին: Ռեզերվուարներից վառելիքի կորստի նախնական դուրս գրում չի թույլատրվում: Օրինակները տես հավելվածներում բերված ՎՏ-22, ՎՏ-23 և Վտ-24 լրացված ձևերում:

2.11.5. Բնական կորուստների նորմերը գերազանցող վառելիքի պակասորդը կամ ավելցուկը, որոնք հայտնաբերվել են գույքագրման ժամանակ պետք է վավերացվեն հատուկ ստուգմամբ (հետադարձ հաշվեկշռի մեթոդով, առաջնային փաստաթղթերի գրանցումների և հաշվարկների համեմատումով և այլն): Վառելիքի պակասորդը, որը հաստատվել է հատուկ ստուգմամբ, վերագրվում է մեղավոր անձանց կամ դուրս է գրվում որպես կորուստ` սույն Կանոնների 4.6.8-4.6.10 կետերին համապատասխան:

Եթե ստուգումների արդյունքներով պարզվել է, որ պակասորդի կամ ավելցուկի պատճառը հանդիսացել է արտադրության համար դուրս գրված վառելիքի ոչ ճիշտ հաշվառքը, ապա պակասորդը լրացուցիչ կարգով պետք է դուրս գրվի արտադրության համար, իսկ ավելցուկը մուտքագրվի պահեստ` կատարելով հաշվետու ամսվա ընթացքում վառելիքի տեսակարար ծախսի համապատասխան ուղղում:

Ստուգումների արդյունքները որպես հավելված կցվում են ՎՏ-22 ձևի ակտին: Հավելվածը կազմվում է ազատ ոճով և ստորագրվում է ստուգումներ կատարող անձանց կողմից:

3. ՎԱՌԵԼԻՔԻ ՏԵԽՆԻԿԱԿԱՆ ՀԱՇՎԱՌՔԸ

3.1. Էլեկտրակայաններում վառելիքի տեխնիկական հաշվառքը տարվում է նրա պայմանական հաշվարկումով (պայմանական վառելիք) հիմնվելով ԱՏԲ փոխանցված արտադրությունում ծախսված վառելիքի քանակական և որակական տվյալների վրա:

3.2. Էլեկտրաէներգիայի արտադրության և առաքված ջերմության վրա ծախսված պայմանական վառելիքը դա արտադրություն տրված ամբողջ վառելիքն է` համաձայն ՎՏ-22 ձևի տվյալների, բացառությամբ տնտեսական կարիքների, նորոգումների, գործարկումների և այլ նպատակներով ծախսված վառելիքի (2.7.5 և 2.7.6 կետեր):

3.3. Բոլոր տեսակի այրվող նյութերը, որոնք ծախսվել են արտադրությունում էլեկտրական էներգիա արտադրելու և ջերմություն առաքելու համար, պետք է հաշվի առնվեն պայմանական վառելիքի տեսակարար ծախսը հաշվելիս:

3.4. Վառելիքի բնական և ոչ արտադրական բոլոր տեսակի կորուստների վերագրումը արտադրության համար ծախսված վառելիքին, չի թույլատրվում:

3.5. Վառելիք մատակարարող և փոխադրող կազմակերպություններին ներկայացված պահանջների (կետ 2.6.3) չբավարարման դեպքում, համապատասխան քանակությամբ վառելիք վերագրվում է արտադրությունում ծախսված վառելիքին միայն այն դեպքում, եթե պահանջները մերժված են տեխնիկական պատճառներով (տես 4.4.13 կետը):

3.6. Պայմանական վառելիքի տեսակարար ծախսը ՋԷԿ-ի համար ամբողջությամբ, ինչպես նաև կայանքների առանձին խմբերի (էլեկտրաբլոկների) համար, որոշվում է ուղիղ հաշվեկշռով:

Եթե էլեկտրակայանում յուրաքանչյուր կաթսայի կամ կաթսաների խմբի համար չի կատարվում վառելիքի ծախսի անմիջական չափումներ, ապա վառելիքը նրանց մեջ բաշխվում է այն ծախսերին համեմատական, որոնք որոշվում են հետադարձ հաշվեկշռով (կաթսայի ՕԳԳ-ի և արտադրված ջերմության քանակության միջոցով):

3.7. Վառելիքի ծախսի որոշման հետադարձ հաշվեկշռի մեթոդը կիրառվում է նաև ստուգողական հաշվարկներ կատարելիս` բացահայտելու համար գույքագրման և հաշվառքի տվյալներով ստացված վառելիքի մնացորդների տարբերության պատճառները:

3.8. Բնական վառելիքից պայմանականին անցնելու վերահաշվարկը կատարվում է հետևյալ բանաձևով`

Bպվ =	Bբ QpH
	Qպվ

որտեղ` B_պվ - պայմանական վառելիքի քանակությունն է, տ,

B_բ - բնական վառելիքի քանակությունն է հեղուկ վառելիքի դեպքում տ, իսկ գազայինի դեպքում` 1000 նմ<sup>3</sup>,Q<sup>p</sup><sub>H</sub>  - վառելիքի այրման ջերմատվությունն է` ըստ քիմիական լաբորատորիայի տվյալների [կկալ/կգ, (ՄՋ/կգ)] հեղուկ վառելիքների համար և [կկալ/նմ³, (ՄՋ/նմ³)] գազային վառելիքի համար:Q_պվ - պայմանական վառելիքի այրման ջերմատվությունն է, հավասար է 7000 կկալ/կգ (29,31 ՄՋ/կգ):

Բնական վառելիքից պայմանականին անցնելը վերահաշվարկվում է որոշակի ժամանակահատվածների համար (1 օր, 3-5 օր, տասնօրյակով), որի ընթացքում կատարվում է վառելիքի հավաքված նմուշների ջերմատվության որոշումը լաբորատոր եղանակով: Ամսվա ընթացքում պայմանական վառելիքի ծախսը ամբողջությամբ որոշվում է առանձին ժամանակահատվածների ծախսերը գումարելով:

3.9. Վառելիքի ծախսի հաշվառքը կատարվում է այնպիսի փաստացի խոնավությամբ, ինչպիսին որ այն մատակարարվել է արտադրությանը:

3.10. Վառելիքի տեխնիկական հաշվառքի արդյունքները գրանցվում են ամսական, եռամսյակային և տարեկան վիճակագրական հաշվետվությունների համապատասխան սյունակներում և օգտագործվում են վառելիքի տնտեսման համար պարգևատրումների չափը որոշելու համար:

4. ՎԱՌԵԼԻՔԻ ՀԱՇՎԱՊԱՀԱԿԱՆ ՀԱՇՎԱՌՔԸ

4.1. Հաշվապահական հաշվառքի հիմնական դրույթները

4.1.1. Սույն Կանոններում շարադրված են էլեկտրական էներգիայի արտադրության և ջերմության առաքման համար օգտագործվող տեխնոլոգիական վառելիքի հաշվապահական հաշվառքի կազմակերպման առանձնահատկությունները, որը հաշվառվում է ինքնարժեքի «Տեխնոլոգիական նպատակներով վառելիք» հոդվածում:

4.1.2. Էլեկտրակայաններում վառելիքի հաշվապահական հաշվառքի խնդիրներն են`

վառելիքի շարժման հետ կապված բոլոր գործարքների ճիշտ և ժամանակին փաստաթղթային ձևակերպումները, շարժման բոլոր փուլերում և պահեստավորման տեղերում վառելիքի պահպանման վերահսկումը,

վառելիքի ինքնարժեքի հաշվարկումը,

վառելիքի մատակարարողների հետ հաշվարկների հաշվառքը:

4.1.3. Էլեկտրակայաններում վառելիքի հաշվապահական հաշվառքը կարելի է իրականացնել ձեռքով` մատյան-օրդերային մեթոդով, և հաշվիչ տեխնիկայի միջոցների կիրառմամբ:

Վառելիքի հաշվապահական հաշվառքի կազմակերպման վերաբերյալ հանձնարարականները, ինֆորմացիայի ավտոմատ մշակման դեպքում, բերված են հավելված 20-ում:

4.1.4. Էլեկտրակայաններում վառելիքի հաշվառքը իրականացվում է գլխավոր հաշվապահի անմիջական ղեկավարությամբ:

4.1.5. Վառելիքի հաշվապահական հաշվառքը վարելիս պետք է ապահովել բոլոր գրանցամատյանների գրանցումները, մատակարարների հետ հաշվարկները և վառելիքի արժեքորոշումը:

Հաշվառքի ճիշտ կազմակերպման համար անհրաժեշտ տեղեկատվությունը հաշվապահությունը ստանում է էլեկտրակայանի համապատասխան ծառայություններից (ստորաբաժանումներից):

4.1.6. Վառելիքի ընդհանրացված (սինթետիկ) հաշվառքը տարվում է թիվ 10 «Վառելիք» հաշվեկշռային հաշվով, որտեղ արտացոլվում է վառելիքի առկայությունն ու շարժումը` ֆրանկո-նշված կայան փաստացի ինքնարժեքով:

Հաշվառքի գրանցամատյաններում վառելիքի առկայությունն ու շարժումն արտացոլվում է «վառելիքը պահեստներում» ենթահաշվով: Ընդ որում` պետք է ապահովվի վառելիքի շարժման և մնացորդի հաշվառքը «Նավթամթերքներ», «Այլ տեսակի վառելիքներ» խմբավորումներում: Առանձին ենթահաշվով առանձնանում է «Ճանապարհին գտնվող վառելիք» խմբավորումը:

«Նավթամթերքներ» խմբավորման մեջ տարվում է էլեկտրական էներգիայի արտադրության և ջերմության առաքման, տրանսպորտային միջոցների շահագործման, արտադրության տեխնոլոգիական կարիքների համար օգտագործվող բոլոր տեսակի նավթամթերքների (մազութ, դիզելային վառելիք, կերոսին, բենզին, լեգրոյին և այլն) և քսուքային նյութերի հաշվառք:

4.1.7. Ֆրանկո-նշված կայան վառելիքի մատակարարման փաստացի ինքնարժեքի մեջ մտնում են.

վառելիքի արժեքը գնացուցակային գներով` ըստ մատակարարների հաշիվների, ներառյալ որակի (խոնավության և մոխրայնության հաշվարկային նորմերից շեղումների) հետ կապված վերադիրը կամ զեղչը,

երկաթուղային սակագինը (տարիֆը) և վառելիքը մինչև նշված կայան կամ ընդունման կետ հասցնելու հետ կապված բոլոր ծախսերը:

4.1.8. Վառելիքը նշված կայանում բեռնաթափելու, մինչև բեռնաթափման սարքվածքներ և պահեստներ հասցնելու, պահեստավորելու, տեղաբաշխելու, վերամշակելու հետ կապված ծախսերը ինքնարժեքի մեջ չեն մտնում, այլ հաշվառվում են էներգիայի արտադրության (ՎՏԱ-ի) ծախսերի կազմում:

4.1.9. Մուտքագրված ֆրանկո-նշված կայան վառելիքի փաստացի արժեքը, ավտոմատ հաշվառքի հնարավորության բացակայության դեպքում, արտացոլվում է «հաշվարկներ մատակարարների և կապալառուների հետ» թիվ 6 մատյան-օրդերում` ըստ առանձին մատակարարների և վառելիքի տեսակների:

4.1.10. Վերլուծական (անալիտիկ) հաշվառքը` ըստ վառելիքի տեսակների արտացոլում է թիվ 10 է «Նյութերի շարժումը դրամական արտահայտությամբ» ամփոփագրում` ըստ մատակարարման փաստացի ինքնարժեքի:

4.2. Առաջնային փաստաթղթերը, նրանց ձեվակերպման, ստուգման եվ սկզբնական մշակման կարգը

4.2.1. Վճարման ենթակա բոլոր հաշիվ-ապրանքագրերը պետք է անպայման գրանցվեն մատյանում` ըստ հերթականության, հսկելու համար դրանց ակցեպտի և վճարման ժամանակին կատարումը:

4.2.2. Վառելիքի ընդունմանը, մուտքագրմանը և ծախսմանը առնչվող, պատշաճ կերպով լրացված (նշված են անհրաժեշտ ռեկվիզիտները, ստորագրված են համապատասխան անձանց կողմից) առաջնային փաստաթղթերը, ուղեկցող ցուցակների (Մ-18 տիպային ձևով) հետ միասին, ՎՏԱ-ի (վառելիքի հաշվետարի) կողմից հանձնվում են հաշվապահություն:

4.2.3. ՎՏԱ-ն հաշվապահությանն է հանձնում հետևյալ առաջնային փաստաթղթերը.

երկաթուղով կամ այլ տրանսպորտով ստացված վառելիքի` ըստ քանակության ընդունման ակտերը (Վտ-4, ՎՏ-6, Վտ-9 ձևերի), կցելով դրանց տրանսպորտային փաստաթղթերը, առևտրական ակտերը և այլն,

խողովակագծով ստացված հեղուկ վառելիքի ընդունման ՎՏ-10 ձևի ակտը,

արտադրությունում վառելիքի շարժման օրական ամփոփագիրը` ՎՏ-21 ձևով,

վագոնների (ցիստեռնների) մատուցման և մաքրման, դրան կշռելու` եթե այն կատարվում է երկաթուղու կշեռքներով, վարձակալման, մանևրումների և այլ ծառայությունների, ինչպես նաև պարապուրդի համար երկաթուղու հետ հաշվարկների փաստաթղթերը,

վառելիքի ամսական շարժման ակտը` ՎՏ-22 ձևով,

պահեստում (ռեզերվուարներում) վառելիքի մնացորդների գույքագրման ակտը` ՎՏ-23 ձևով,

վառելիքի պակասորդի ակտը` ՎՏ-5 ձևով,

վատորակ վառելիքի ընդունման ակտը` ՎՏ-13 ձևի և նրան կից ՎՏ-14, ՎՏ-15 ձևերի ակտերը,

վառելիքի սառչելու ակտը` ՎՏ-18 ձևով և պահանջարկների աշխատանքների հետ կապված ակտերը, պահանջագրերը,

վառելիքի թափոնների դուրս գրման ակտը` ՎՏ-17 ձևով,

վառելիքի վերահասցեագրման ծանուցագիրը` ՎՏ-8 ձևով (2 օրինակից)` վառելիքի ստացողի հետ հաշվարկների համար,

վառելիքի կորուստների ամփոփագիրը` ՎՏ-24 ձևով,

ոչ արտադրական (տնտեսական) կարիքների համար բաց թողնվող վառելիքի պահանջագիրը` Մ-10, կամ Մ-11 տիպային ձևի պահանջագրերը,

կողմնակի կազմակերպություններին բաց թողնվող վառելիքի Մ-14 և Մ-15 ձևի ապրանքագրերը:

Գազի ակտ-հաշիվները` ՎՏ-12 ձևով ՎՏԱ-ն ուղարկում է ԱՏԲ:

4.2.4. Հաշվապահություն մուտքագրված բոլոր առաջնային փաստաթղթերը ստուգվում են (ստորագրող անձի իրավասությունը և բոլոր անհրաժեշտ ռեկվիզիտների գրանցումները) և հանձնվում հաշվապահին կամ օպերատորին (մեքենայացված հաշվառքի դեպքում)` առաջնային մշակման համար:

4.2.5. Անճշտությունների դեպքում հաշվապահության կողմից փաստաթղթերը վերադարձվում են ՎՏԱ` ուղղման: Ուղղումները պետք է լինեն բացատրությամբ, հաստատվեն իրավասու անձանց կողմից ստորագրությամբ, և առնվազն հաջորդ օրը կրկին վերադարձվեն հաշվապահություն:

4.2.6. Հաշիվները մշակելու ժամանակ գնացքի վագոնների (ցիստեռնների), ուղերթների համարները համեմատվում են ՎՏ-4, ՎՏ-9 ձևի ընդունման ակտերում նշվածների հետ: Վերահսկման նպատակով հաշվապահությունում հաշիվների վրա գրվում են ընդունման ակտերի համարները, իսկ ակտերի վրա` հաշիվների համարները:

4.3. Հաշվապահական հաշվառքի գրանցամատյանները, դրանց լրացման եվ վարման կարգը

4.3.1. Վառելիքի վերլուծական և ընդհանրացված հաշվառքը, բնական և արժեքային արտահայտությամբ, տրվում է հետևյալ գրանցամատյաններով.

հաշվեկշռային թիվ 10 հաշվի մուտքի (ելքի) կուտակման ամփոփագիր` ՎՏ-26 ձևով (պարտադիր հավելված 18),

ամփոփագիր թիվ 10 է «Նյութերի շարժումը դրամական արտահայտությամբ»,

մատյան-օրդեր թիվ 6 «Հաշվարկներ մատակարարների և կապալառուների հետ»` մատակարարների հետ վառելիքի հաշվարկների համար,

վառելիքի ծախսի խմբավորման տեղեկագիր` ըստ ծախսումների ուղղությունների (ոչ տիպային ձև թիվ 1):

4.3.2. Կողմնակի կազմակերպությունների և այլ կարիքների համար բաց թողնված վառելիքի ելքի տվյալների արտացոլման համար օգտագործվում են մատյան-օրդեր ձևի ամփոփագիր-գրանցամատյաններ:

4.3.3. Նշված (կետ 4.3.1.) գրանցամատյանների լրացումն ու վառելիքի հաշվառքի հետ կապված բոլոր գործառնությունները տարվում են ըստ վառելիքի տեսակների (մազութ, գազ և այլն):

4.3.4. ՎՏ-26 ձևի կուտակման ամփոփագիրը կազմվում է ուղեկցող ցուցակների (ռեեստրների) և նրանց կից մուտքի ու ելքի (առանձին) առաջնային փաստաթղթերի հիման վրա: Կուտակման ամփոփագրում արտացոլվում է նաև հաշվետու ամսում ըստ մուտքի` սկզբնական և ըստ ելքի` վերջնական մնացորդը:

4.3.5. Կուտակման ամփոփագրում վառելիքի յուրաքանչյուր տեսակի համար առանձնացվում է առանձին սյունակ և սյունակներ էլ` տվյալ ամսում սպասվելիք վառելիքի տեսակների համար:

4.3.6. Ընթացիկ ամսվա կուտակման ամփոփագիր կազմելիս մուտքի հաշվեմնացորդ է ընդունվում նախորդ ամսվա կուտակման ամփոփագրի վերջին մնացորդը և դրանից հետո շարունակվում են ընթացիկ ամսվա գրանցումները: Յուրաքանչյուր ռեեստրի համար առանձնացվում է առանձին տող:

4.3.7. Ըստ մուտքի կուտակման ամփոփագրում գրանցումները կատարվում են վառելիքի` ըստ քանակության (ՎՏ-4, ՎՏ-9 ձևերով), խողովակաշարով ստացվող հեղուկ վառելիքի (ՎՏ-10 ձևով) ընդունման ակտերի, և բնական գազի (Վտ-12 ձևով) ակտ-հաշվի տվյալների հիման վրա: Ստացված վառելիքի արժեքը հաշվետու ամսվա համար, որոշվում է մատակարարի կողմից տրված հաշիվ-ապրանքագրերով և չապրանքագրված մատակարարումների հաշվարկներով:

4.3.8. Ըստ ելքի կուտակման ամփոփագրում ընթացիկ գրանցումներն արվում են ըստ տողերի, վառելիքի օրական շարժման (ՎՏ-21 ձևի) և ծախսված հեղուկ վառելիքի հաշվառքի (ՎՏ-20) ամփոփագրերի, թափոնների դուրսգրման (ՎՏ-17 ձևի) ակտի և բնական գազի (ՎՏ-12 ձևի) ակտ-հաշվի տվյալների հիման վրա` գնորոշումը կատարելով նախորդ ամսվա ինքնարժեքով (տես 4.4 կետը): Այս ամփոփագրում գրանցվում են նաև Մ-10, Մ-11, Մ-14 և Մ-15 ձևերով պահանջագրերի և ապրանքագրերի տվյալները: Թույլատրվում է օրական ամփոփագրերի համախմբում` 2-3 օրվա, 5-օրյակի, 10-օրյակի:

4.3.9. Կուտակման ամփոփագիրը կազմելուց հետո առաջնային փաստաթղթերը օգտագործվում են թիվ 6 մատյան-օրդերը լրացնելու և թիվ 1 ձևի տեղեկագիրը կազմելու համար:

4.3.10. Ըստ շրջանառության համակարգման և վառելիքի առկա մնացորդի արտացոլման վերլուծական հաշվառքի գրանցամատյան է հանդիսանում թիվ 10 է «Նյութերի շարժումը դրամական արտահայտությամբ» ամփոփագիրը: Ամփոփագիրը տարվում է ըստ յուրաքանչյուր էլեկտրակայանի և էներգավարչության համար ամբողջությամբ: Թիվ 10 է ամփոփագրի առանձնահատկությունը կայանում է նրանում, որ այն վերլուծական հաշվառքի ամփոփագիր հանդիսանալու հետ միասին, նաև թիվ 10 «Վառելիք» հաշվեկշռային հաշվի շրջանառության ամփոփագիր է:

4.3.11. Թիվ 10 է ամփոփագրի «Նյութական արժեքների մուտքի ամփոփիչ տվյալներ և շեղումների հաշվարկ» I բաժնում, վառելիքը արտահայտվում է մատակարարման փաստացի ինքնարժեքով` հավաքագրելով համապատասխան մատյան-օրդերներից:

4.3.12. Թիվ 10 է ամփոփագրի II բաժնում` «Շարժումն ու մնացորդը ըստ ընդհանրացված հաշիվների», վառելիքը արտահայտվում է դրամական արտահայտության ձևերով, ամսվա սկզբին մուտքային մնացորդ, մուտքն ու ելքը ընթացիկ ամսում, ամսվա վերջի ելքային մնացորդ:

4.3.13. Թիվ 10 է ամփոփագիրը բացվում է ամեն ամիս, ամսվա սկիզբ փոխանցելով մուտքային մնացորդը (հաշվեմնացորդը) ամբողջությամբ` դրամական արտահայտությամբ, իսկ վերլուծական առումով` ելքային մնացորդը (հաշվեմնացորդը) նախորդ ամսվա թիվ 10 է ամփոփագրից: Ընթացիկ ամսվա մուտքի շրջանառությունները գրանցվում են ամփոփագրում (2-15 սյունակներ), հիմք ընդունելով թիվ 6 մատյան-օրդերի և հաշվապահական այլ փաստաթղթերի տվյալները և համեմատվում են կուտակման ամփոփագրի (ձև ՎՏ-26)` ըստ մուտքի հանրագումարի հետ:

4.3.14. Վառելիքի ծախսի ամփոփիչ տվյալները թիվ 10 է ամփոփագիր (16-31 սյունակներ) են մտցվում թիվ 1 ձևի տեղեկագրից և համեմատվում են կուտակման ամփոփագրի (ՎՏ-26) ելքի հանրագումարի հետ:

4.3.15. Ամսվա վերջի ելքային մնացորդը թիվ 10 է ամփոփագրի մեջ (սյունակ 32) որոշվում է ամփոփագրի ամսվա սկզբի մնացորդի և ընթացիկ ամսվա շրջանառությունների գրանցումով:

4.3.16. Ճանապարհին գտնվող վառելիքը թիվ 10 է ամփոփագրի շրջանառությունների մեջ չի ընդգրկվում, այլ արտացոլվում է միայն թիվ 6 մատյան-օրդերում:

4.4. Հաշվարկներ վառելիք մատակարարողների հետ

4.4.1. Մատակարարների հետ չապրանքագրված վառելիքի հաշվարկները և ճանապարհին գտնվող վառելիքի հաշվապահական հաշվառքը իրականացվում է առանձին թիվ 6 մատյան-օրդերում, թիվ 60 «Հաշվարկներ մատակարարների և կապալառուների հետ» հաշվեկշռային հաշվի վարկով:

4.4.2. Թիվ 6 մատյան-օրդերը նախատեսում է վառելիքի մատակարարման և այլ ծախսերի հաշվառքը, արտացոլելով միաժամանակ վճարված և չվճարված մատակարարումների բանկային գործարքները, այսինքն թիվ 60 «Հաշվարկներ մատակարարների և կապալառուների հետ» հաշվեկշռային հաշվի դեբետային (պարտքային) և վարկային շրջանառությունը:

4.4.3. Թիվ 6 մատյան-օրդերում վարկային գործառնությունները արտացոլվում են հաշվետու ամսվա համար, իսկ դեբետայինը` երկու ամսվա համար: Դա նշանակում է, որ վարկային շրջանառության գրանցումները կատարվում են ամեն ամիս` նոր թիվ 6 մատյան-օրդերում, իսկ դեբետային բաժինը օգտագործվում է շրջանառության վերլուծական տվյալների գրանցման համար` կապված ընթացիկ և հաջորդող ամիսների հաշվարկների հետ (16-25 սյունակներ), ընդ որում միևնույն ամսվա ընթացքում յուրաքանչյուր կետի համար կարող է կատարվել երկու գրանցում` հաշվարկային հաշվից (16 և 17 սյունակներ) և այլ հաշիվների վարկերից (19-20 սյունակներ) կատարված գործարքների համար:

4.4.4. Թիվ 6 մատյան-օրդերը տարվում է յուրաքանչյուր էլեկտրակայանի համար` ըստ առանձին մատակարարների և վառելիքի տեսակների:

4.4.5. Մատակարարների հետ վառելիքի հաշվարկների հիմք են ծառայում հաշիվները և դրանց կից, վառելիքի բեռնման մասին վկայող արդարացուցիչ փաստաթղթերը:

4.4.6. Ծախսված գազի հաշվարկների կատարման և արժեքի վճարման համար հիմք է ծառայում ՎՏ-12 ձևի ակտ-հաշիվը, իսկ ծախսված հեղուկ վառելիքի (խողովակաշարով ստացված) համար` ՎՏ-10 ձևի ակտը, որոնք կազմվում են էլեկտրակայանի ԱՏԲ-ի կամ ՎՏԱ-ի կողմից` գազամատակարար տնտեսության և հեղուկ վառելիքի մատակարարների ներկայացուցիչների հետ համատեղ:

Մատակարարված բնական գազի վճարումն ամսվա ընթացքում կատարվում է ըստ հնգօրյակի` ոչ հոժարագրային (ոչ ակցեպտային) կարգով: Ամսվա վերջում կազմվում է ամփոփիչ երկկողմ ակտ-հաշիվ (ձև ՎՏ-12)` ստացված գազի և վճարված գումարների վերաբերյալ: Ակտ-հաշվի ստորագրումից հետո (հաշվետու ամսից հետո` 5 օրվա ընթացքում), եթե անհամաձայնություններ են առաջանում կողմերի միջև` ոչ ակցեպտային վճարումների կապակցությամբ (այդ թվում նաև գազի ջերմատվության բարձրացման պատճառով), ապա վեճերը քննարկվում են արբիտրաժում (տնտեսական դատարանում):

4.4.7. Թիվ 6 մատյան-օրդերում մատակարարների հաշիվները գրանցվում են կետատողային մեթոդով` ըստ դրանց ստացման հերթականության:

4.4.8. Մատակարարների հետ վառելիքի հաշվարկների հաշվառքը տարվում է յուրաքանչյուր առանձին առաքման համար` ըստ հաշիվ ապրանքագրի: Միևնույն մատակարարի մի քանի հաշիվների, կամ տարբեր մատակարարների հաշիվների խմբավորում չի թույլատրվում:

4.4.9. Թիվ 6 մատյան-օրդերը ամսվա համար բացելիս, չվճարված հաշվեմնացորդները (պարտքերը) տեղափոխվում են «հերթական համարի» Ա, Բ, Գ և 15 սյունակները` մատակարարի յուրաքանչյուր չվճարված հաշվի համար առանձին:

Այն հաշիվները, ըստ որոնց` բեռները դեռ չեն ստացվել, գրանցվում են 14-րդ սյունակում` «Չժամանած բեռ»: Ամսվա սկիզբ բերված հաշվեմնացորդը հաշվարկվում է առանձին տողով (15-րդ սյունակ) և համեմատվում Մայր մատյանի հետ:

4.4.10. Հոժարագրված (ակցեպտված), բայց չվճարված հաշիվները, ըստ որոնց` վառելիքը դեռ չի ստացվել, թիվ 6 մատյան-օրդերում չեն հաշվառվում, բացառությամբ հոժարագրված այն հաշիվների, ըստ որոնց` վառելիքը ստացվել է, սակայն գումարը չի վճարվել` հաշվարկային հաշվում գումար չլինելու պատճառով:

4.4.11. Մատակարարների հետ հաշվետու ամսում ստացվող վառելիքի գործարքների ընթացիկ գրանցումներն արվում են թիվ 6 մատյան-օրդերում` ըստ վառելիքի ստացման կամ վճարումների հերթականության, հիմք ընդունելով հաշիվներն ու նրանց կից փաստաթղթերը:

4.4.12. Յուրաքանչյուր հաշվի գումար թիվ 6 մատյան-օրդերում գրանցվում է առանձին տողով: 2-12 սյունակների տվյալների գումարի պետք է հավասարվի 13-րդ սյունակի տվյալին` հաշվետու ամսվա համար, և 15-րդ սյունակի տվյալին` ամսվա սկզբի համար:

4.4.13. Վառելիքի մուտքագրման ժամանակ հայտնաբերված պակասորդը, որը գերազանցում է բնական կորստի նորմերը, մատակարարի կողմից թերբեռնված, երկաթուղու կողմից ոչ լրիվ տեղ հասցված վառելիքը, ինչպես նաև վառելիքի ցածր որակի վերաբերյալ պահանջարկները և հաշիվ-ապրանքագրում թույլ տված թվաբանական սխալները տեղափոխվում են թիվ 63 «Հաշվարկներ ըստ պահանջարկների» հաշվեկշռային դեբետ (դեբետագրվում են):

Գրանցումները կատարվում են առևտրական ակտերի, պահանջարկների կամ այլ արդարացուցիչ փաստաթղթերի հիման վրա: Վառելիքի մատակարարումների չբավարարված պահանջարկները ներառվում է արտադրության ծախսերի (մերժում ստացած ամսվա) կազմում` ըստ «Տեխնոլոգիական նպատակներով վառելիք» հոդվածի, արտացոլվելով տեսակարար ծախսերում, եթե մատակարարի կամ արբիտրաժի մերժումը տեխնիկական բնույթ ունի (վառելիքի քանակի և որակի որոշման մեթոդների տեխնիկական պահանջների խախտում և այլն): Եթե մերժումն ունի իրավական բնույթ (հայցի և պահանջարկների ժամկետայնություն, հայեցակարգի խախտում և այլն), վառելիքի պակասորդը ձևակերպվում է նրա թանկացման հաշվին: Այդպիսի մերժման յուրաքանչյուր դեպք քննարկվում է էլեկտրակայանի տնօրենի կողմից և մեղավոր անձինք պատասխանատվություն են կրում օրենքով սահմանված կարգով:

4.4.14. Հաշիվների վճարը, երբ վճարումը կատարվել է վառելիքը ստանալուց հետո, գրանցվում է թիվ 6 մատյան-օրդերի այն տողում, որտեղ ցույց է տրված թիվ 60 հաշվեկշռային հաշվի վարկից մուտքագրված վառելիքի շրջանառությունը: Եթե վճարումը կատարվել է մինչև վառելիքի ստացվելը, գրանցումը կատարվում է նույն սյունակներում, միայն թե հերթական ազատ տողերում, քանի որ դեբետային շրջանառության գրանցումը հետագայում նախորդում է վարկային շրջանառության գրանցմանը (ըստ թիվ 6 մատյան-օրդերի):

Միաժամանակ, ըստ «Չժամանած բեռ» վճարման գրանցման տողի 12-րդ սյունակում գրանցվում է հաշվի հոժարագրված գումարը, իսկ մյուս ռեկվիզիտները (հաշվի և նրա հերթական համարը, մատակարարի անվանումը և այլն) գրանցվում են Ա, Բ և Գ սյունակներում:

4.4.15. Վառելիքի ստացման հերթականությամբ (եթե դա կատարվել է հաշվետու, այսինքն հաշվի վճարման ամսում), մուտքագրման գրանցումները կատարվում են ընդհանուր կարգով, այսինքն կետատողային եղանակով` ըստ հաշվի վճարման (հոժարագրի) տողի, պակասորդներն ու պահանջարկներն արտացոլելով 11-րդ սյունակում:

Եթե ընթացիկ ամսում ըստ հաշիվների վճարված վառելիքը մինչև ամսվա վերջ չի ստացվել, ապա հոժարագրված գումարներում դրանք գրանցվում են 12-րդ սյունակում: Ըստ այդ գրանցումների` հանրագումարը արտահայտում է ճանապարհին գտնվող վառելիքի արժեքը` հաշվետու ամսվա ընթացիկ գործարքներով:

4.4.16. Ամսվա ընթացքում վճարված հաշիվները, որպես ճանապարհին գտնվող վառելիքի վճարումներ, ենթակա են ամսվա վերջին միացվելու վառելիքի հաշվեկշռային մնացորդին այնպես, ինչպես և ճանապարհին գտնվող, տեղ չհասած վառելիքի հաշիվները` ըստ մուտքային հաշվեմնացորդի:

4.4.17. «Ճանապարհին գտնվող վառելիք» տողից ամսվա վերջի շրջանառությունը տեղափոխվում է հաջորդ ամսվա համար նախատեսված թիվ 6 մատյան-օրդեր: Գրանցումն իրականացվում է առաջին տողում, ընդհանուր գումարով` ըստ «կարմիր ստորնո» մեթոդի: Միաժամանակ ճանապարհին գտնվող վառելիքի հաշվեմնացորդը վերծանվում է այդ թիվ 6 մատյան-օրդերում (14-րդ սյունակում)` ըստ յուրաքանչյուր առանձին հաշվի:

Ըստ վառելիքի ստացման հերթականության, գրանցումները կատարվում են ամսվա դրանց մուտքագրումների թիվ 6 մատյան-օրդերի Ե և 1-11 սյունակներում, միաժամանակ ճշտանցման գրանցումները կետա-տողային եղանակով արտացոլելով 12-րդ սյունակում, այսինքն` ըստ այն տողերի, որոնցում գրանցվել էր ամսվա սկզբի վերծանված հաշվեմնացորդը:

4.4.18. Գրանցումները թիվ 6 մատյան-օրդերում կատարվում են ըստ հաշիվների վճարման և կատարած հաշվանցումների կամ դուրս գրումների` ամսվա փաստացի վճարման սյունակով, կամ հիմնական առաջնային փաստաթղթերի հիման վրա` հաշվանցումների, այդ գործարքները զուգահեռ գրանցելով թիվ 2 մատյան-օրդերում, եթե վճարումը կատարվել է բանկային վարկի հաշվին: Հաշվանցումները, վերահաշվարկները, ամեն տեսակի դուրս գրումները պետք է հիմնավորված լինեն փաստաթղթերով:

4.4.19. Գրանցումները պետք է պարունակեն հաշվի վճարման ամսաթիվը, գումարը, թղթակցող հաշվի գրանիշը, ինչպես նաև կատարվեն կետատողային եղանակով, այսինքն այն նույն տողով, ըստ որի արտացոլվել է ստացված վառելիքի հաշիվների շրջանառությունը թիվ 6 մատյան-օրդերի վարկային բաժնում:

4.4.20. Հաջորդ (երկրորդ) ամսում թիվ 6 մատյան-օրդեր գրանցվում են միայն այն դեբետային շրջանառությունները, որոնք վերաբերվում են նախորդ ամսվա գրանցամատյանի վարկային բաժնում արտացոլված հաշիվներին: Գրանցման այս եղանակը ապահովում է հաշվարկների վերահսկումը, և հաշվառքը կատարողներին ազատում կրկնվող հիմնական ռեկվիզիտների գրանցումից, որոնք, հաշիվները ստանալիս արդեն մեկ անգամ գրանցվել են այդ մատյանում:

4.4.21. 2 ամիսը լրանալուց հետո, այդ ընթացքում չվճարված հաշիվները տեղափոխվում են նոր բացված մատյան-օրդերի 15-րդ սյունակ, որպես վարկային պարտք մատակարարներին` առ 1-ը համապատասխան ամսի դրությամբ (օրինակ` հունվարի թիվ 6 մատյան-օրդերից մարտի թիվ 6 մատյան-օրդեր` մարտի 1-ի դրությամբ): Այդ հաշիվների հետագա վճարումներն ու դուրսգրումները գրանցվում են արդեն նոր բացված թիվ 6 մատյան-օրդերում` ընդհանուր կարգով, ըստ կետատողային եղանակի, 16-25 սյունակներում:

4.4.22. Նոր բացված թիվ 6 մատյան-օրդերում ընթացիկ ամիս են տեղափոխվում մատակարարներին ունեցած վարկային պարտքերը` առանձին, ըստ յուրաքանչյուր հաշվի, որի վճարումը 2 ամսվա ընթացքում չի կատարվել, ինչպես նաև նախորդ ամսվա թիվ 6 մատյան-օրդերից` ճանապարհին գտնվող վառելիքի բոլոր հաշիվները:

Ճանապարհին գտնվող վառելիքի հաշվառքը

4.4.23. Ամսվա սկզբի դրությամբ չստացված, բայց վճարված հաշիվների գումարը ամեն ամիս նախորդ մատյանից տեղափոխվում է նոր բացված (ընթացիկ ամսվա) թիվ 6 մատյան օրդեր: Այդ գումարների հանրագումարը կազմում է ամսվա սկզբի (մուտքային) հաշվեմնացորդը:

Տեղափոխման ժամանակ, առաջին հերթին 14-րդ սյունակում` «Չժամանած բեռ», գրանցվում է յուրաքանչյուր հաշվի գումարը, որից հետո լրացվում է` «Հերթական համար» սյունակի` և Ա, Բ և Գ սյունակների ընդհանուր ռեկվիզիտները: 1-11 սյունակները մնում են չլրացված, մինչև էլեկտրակայան վառելիքի ստացումը:

Բոլոր տվյալների գրանցումից և ըստ 14-րդ սյունակի ամփոփումից հետո, 7-րդ սյունակում, այդ նույն տողով կատարվում է ճանապարհին գտնվող վառելիքի ճշտանցման գրանցում, ըստ այն գումարի, որն արտացոլված է նախորդ ամսվա թիվ 69 մատյան օրդերում (ըստ ամսվա վերջին ամփոփիչ տվյալների):

4.4.24. Այն դեպքում, երբ ընթացիկ ամսում էլեկտրակայանը ստանում է «Ամսվա սկզբին» ճանապարհին գտնվող վառելիքը, վերջինիս արժեքը` համաձայն ընդունման ակտի, գրանցվում է «Ե» սյունակում` փաստացի ինքնարժեքով, և համապատասխան գումարներով` այն նույն տողով սյունակներում, որում թիվ 6 մատյան-օրդերը բացելու ժամանակ արտացոլվել է վճարված հաշիվը:

Եթե պարզվում է, որ ճանապարհին գտնվող վառելիքի ընդհանուր քանակից ստացվել է վառելիքի մի մասը, ապա չստացված վառելիքի արժեքը կրկին ցույց է տրվում 12-րդ սյունակում` ըստ յուրաքանչյուր հաշվի:

Այնուհետև, ճանապարհին գտնվող այդ վառելիքի արժեքը, ամսվա վերջում ներառվում է ընթացիկ ամսվա գործարքների ընդհանուր հանրագումարում` ներքոհիշյալ հերթականությամբ (կարգով): Ընդ որում, ստացված վառելիքի արժեքը, ներկայացված պահանջարկներում նշված գումարը և ճանապարհին մնացած վառելիքի արժեքը (1-12 սյունակներ) պետք է հավասար լինեն 14-րդ սյունակում ըստ յուրաքանչյուր հաշվի ցույց տրված գումարին (ամսվա սկզբի ճանապարհին գտնվող վառելիքի 13-րդ սյունակը չի լրացվում):

4.4.25. Հաշվետու ամսվա նոր հաշիվներով չստացված վառելիքի ընթացիկ գրանցումները մտցվում են «Հերթական համար», Ա, Բ, Գ և 13-րդ սյունակներ` դրանց վճարմանը համեմատ (16-20 սյունակներ) առանց լրացնելու Ե և 1-11 սյունակները, իսկ ամսվա վերջում յուրաքանչյուր հաշվի գումարները տեղափոխվում են 12-րդ սյունակ` ստուգման համար:

4.4.26. Ճանապարհին գտնվող վառելիքին վերաբերող գումարները պետք է հաստատվեն տրանսպորտային փաստաթղթերով, կամ մատակարարներին ի պահ տրված ստացականներով: Չի թույլատրվում «Վառելիք ճանապարհին» հոդվածով հաշվառք, եթե էլեկտրակայանը փաստացի ստացել է այն: Վառելիքի հաշվառքի նմանօրինակ ձևակերպման համար անձնական պատասխանատվություն է կրում գլխավոր հաշվապահը:

Յուրաքանչյուր հաշվի առանձնացվում է առանձին տող: Հանրագումարը` ըստ այդ գրանցումների, կազմում է հաշվետու ամսում ճանապարհին գտնվող վառելիքի դեբետային շրջանառության գումարը:

4.4.27. Ամսվա վերջում, ըստ վճարված հաշիվների չստացված վառելիքի արժեքը (12-րդ սյունակի հանրագումարը) հաշվանցման համար առանձին տողով գրանցվում է թիվ 6 մատյան-օրդերի վերջում` 7-րդ «(Ընդամենը)» սյունակում, ըստ թիվ 06 «Վառելիք» հաշվեկշռային հաշվի:

Միաժամանակ 7-րդ սյունակում այդ նույն տողով արվում է ճշտանցման գրանցում, համաձայն որի, ամսվա վերջում` ըստ 12-րդ սյունակի, «Վառելիք ճանապարհին» հոդվածով մնացորդ չպետք է լինի:

Վառելիքի չապրանքագրված մատակարարումների հաշվառքը

4.4.28. Վառելիքի չապրանքագրված մատակարարումների ընդհանրացված հաշվառքը տարվում է թիվ 6 մատյան-օրդերով, իսկ վերլուծականը` թիվ 6 ս ամփոփագրով (սինթետիկ):

Թիվ 6 ս ամփոփագրում գրանցումները կատարում են կետա-տողային եղանակով, առանց հաշիվների մուտքագրված վառելիքի ընդունման ակտերի հիման վրա: Ակտերին կցվում են ուղեկցող բեռնման փաստաթղթերը:

4.4.29. Թիվ 6 ս ամփոփագիրը բացվում է կիսամյակի համար, նախորդ կիսամյակի ամփոփագրից տեղափոխելով տվյալները` ըստ յուրաքանչյուր վառելիքի ընդունման ակտի, որի հաշիվները դեռևս չեն ստացվել մատակարարից: Այդ գրանցումները, սկսած կիսամյակի համար կազմում են մուտքային հաշվեմնացորդ` ըստ մատակարարների հետ չապրանքագրված մատակարարումների հաշվարկների:

4.4.30. Չապրանքագրված մատակարարումների հաշվետու ամսվա ընթացիկ գործարքները գրանցվում են ամփոփագրում միայն ամսվա վերջին: Թիվ 6 ս ամփոփագրում գրանցված գումարները կազմում են թիվ 60-2 «Չապրանքագրված մատակարարումներ» հաշվի վարկային շրջանառությունը: Գրանցումներ կատարելիս, ամփոփագրում մտցվում են. մուտքի ամսաթիվը, հերթական համարը, ընդունման ակտի համարը, երկաթուղու ապրանքագրի համարը, մատակարարի անվանումը, վառելիքի տեսակը, քանակը և արժեքը:

Վառելիքի արժեքը որոշվում է միջին կշռային գնով` հաշվետու ամսվա վերջի դրությամբ:

Յուրաքանչյուր ընդունման ակտի հատկացվում է առանձին տող:

4.4.31. Չապրանքագրված մատակարարումների հաշվարկները կարգավորվում են հետևյալ կերպ.

Նախկինում որպես չապրանքագրված մատակարարումներ ներկայացված վառելիքի հաշիվները ստանալուց հետո, սկզբնական գրանցումները ճշտանցման («կարմիր ստորնո») եղանակով հանվում են:

Ճշտանցման գրանցումները արվում են ամբողջ ամսվա ընթացքում` մատակարարից ստացված հաշիվների համեմատ:

4.4.32. Հաշվի առնելով, որ վարկային շրջանառությունը պակասեցվում է` «կարմիր ստորնո» եղանակով, թիվ 6 ս ամփոփագրում մատակարարների հետ չապրանքագրված մատակարարումների հաշվարկների վերլուծական հաշվառքի դեբետային բաժինը բացակայում է:

4.4.33. Ամփոփագրում գրանցումները կատարվում են 6 ամսվա ընթացքում այն առանձնահատկությամբ, որ յուրաքանչյուր հաշվետու ամիս առանձնանում է հաջորդող գրանցամատյանից «Ենթակայով»` հանրագումարի ամփոփումով և ընթացիկ ամսվա չապրանքագրված մատակարարումների շրջանառության գրանցումով:

4.4.34. Թիվ 6 ս ամփոփագրում, ըստ «Ստորոգյալի» ճշտանցման գրանցումների համար, նախատեսվում է 6 ինքնուրույն սյունակ` ըստ կիսամյակի ամիսների թվի (4-9 սյունակներ) և ճշտանցման հանրագումարի:

4.4.35. Թիվ 6 ս ամփոփագրում, ճշտանցման գրանցումներին զուգահեռ, ըստ չապրանքագրված մատակարարումների 10-12 սյունակներում գրանցվում են ստացված հաշիվների ռեկվիզիտները, համարները և ամսաթվերը: Միաժամանակ, ստացված հաշիվները` հոժարագրված (ակցեպտված) գումարներով, ընդհանուր կարգով գրանցվում են թիվ 6 մատյան-օրդերում` ըստ թիվ 60 հաշվի վարկի:

4.4.36. Յուրաքանչյուր կիսամյակի վերջին ամսում, ընթացիկ գրանցումները` ըստ չապրանքագրված մատակարարումների, որպես տեղափոխված հաշվեմնացորդի հիմնական մաս, կատարվում են անմիջապես հաջորդ կիսամյակի համար բացվող թիվ 6 ս ամփոփագրում` «Մուտքի օրդերի գումար» սյունակում: Այսպես օրինակ` հունիսի ընթացքում չապրանքագրված մատակարարումների ակտերը ներառվում են անմիջականորեն երկրորդ կիսամյակի ամփոփագրի փոխանցվող հաշվեմնացորդի կազմում հուլիսի 1-ի դրությամբ, իսկ դեկտեմբերինը` նոր օրացուցային տարվա առաջին կիսամյակի ամփոփագրում` փոխանցվող հաշվեմնացորդի կազմում, հունվարի 1-ի դրությամբ: Միաժամանակ, ամփոփիչ գումարը` ըստ այդ գրանցումների, առանց ըստ առանձին ընդունման ակտերի վերծանման, որպես ընթացիկ կիսամյակի վերջին ամսվա ընթացիկ շրջանառության, գրանցվում է թիվ 6 ս ամփոփագրում (2-րդ սյունակ):

4.4.37. Ամբողջ կիսամյակի ընթացքում թիվ 6 ս ամփոփագրում ամսական հաշվեմնացորդը` ըստ յուրաքանչյուր չապրանքագրված բեռի, չի արտացոլվում: Եռամսյակի ընթացքում պետք է սահմանափակվել ենթահաշվի ամսական ընդհանուր հաշվեմնացորդով, որն արտացոլում է չապրանքագրված մատակարարումների պարտքը:

4.4.38. Ամսվա վերջին ընդհանուր ելքային հաշվեմնացորդը ցույց է տրվում անմիջապես ընթացիկ ամսվա ամփոփիչ շրջանառության տողից հետո: Հաշվեմնացորդը ստուգվում է ըստ բաց կետերի, այսինքն, ըստ այն տողերի, որոնցում չկան ճշտանցման գրանցումներ: Կիսամյակի վերջում չփակված գումարների ելքային հաշվեմնացորդը, այսինքն` յուրաքանչյուր չապրանքագրված մատակարարման համար առանձին, տեղափոխվում է հաջորդ կիսամյակի համար բացված նոր ամփոփագիր:

4.4.39. Ըստ թիվ 6 ս ամփոփագրի հիմնական և ճշտանցման շրջանառությունները, ամեն ամիս, ամփոփիչ գումարներով` ըստ վառելիքի հաշվառքի դեբետային համապատասխան հաշիվների տեղափոխվում են թիվ 6 մատյան-օրդեր` թիվ 60 հաշվի վարկով: Թիվ 6 մատյան-օրդերի շրջանառությունների գրանցումները ստուգվում են թիվ 6 ս ամփոփագրի 2 և 3 սյունակների տվյալներով` ընտրանքային եղանակով:

4.4.40. Հաշվարկների ոչ մեծ ծավալի դեպքում, չապրանքագրված մատակարարումների վերլուծական հաշվառքը թույլատրվում է տանել անմիջապես թիվ 6 մատյան օրդերում և այդ դեպքում թիվ 6 ս ամփոփագիր չի պահանջվում:

Այս տարբերակով չապրանքագրված մատակարարումների ընդունման ակտերը ամսվա վերջում գրանցվում են թիվ 6 մատյան-օրդերում` համանման թիվ 6 ս ամփոփագրում նախատեսված գրանցումների, ընդ որում Բ սյունակում, հաշվի համարի փոխարեն, նշվում է Չ (չապրանքագրված): Այստեղ ևս արտացոլվում է չապրանքագրված մատակարարումներով մուտքագրված վառելիքի յուրաքանչյուր ընդունման ակտ: Ճշտանցման գրանցումը այս դեպքում կատարվում է յուրաքանչյուր ընդունման ակտի համար առանձին, այն տողում, որը հաջորդում է ստացված հաշվի գրանցմանը:

4.4.41. Չապրանքագրված մատակարարումների գումարային շրջանառությունը ամսվա համար դուրս է բերվում 15-րդ սյունակ` համարիչում Չ տառով:

4.5. Վառելիքի արժեքորոշումը

4.5.1. Վառելիքի արժեքորոշման ժամանակ, որոշվում է նրա մատակարարման ծախսերի ընդհանուր գումարը և 1 տ (մ³) վառելիքի արժեքը, որն օգտագործվում է հաշվարկային փաստաթղթերում:

4.5.2. Արժեքորոշումը կատարվում է ֆրանկո-նշված կայան փաստացի ինքնարժեքով և ըստ վառելիքի տեսակների:

4.5.3. Հաշվառքի տվյալների հիման վրա, որոնք արտացոլված են թիվ 6 մատյան-օրդերում, կազմվում է վառելիքի մատակարարման արժեքորոշում յուրաքանչյուր ամսվա համար առանձին` ըստ ՎՏ-25 ձևի (հավելված 19):

4.5.4. 1 տ (մ³) վառելիքի պլանային գնի որոշումը ամսվա կեսին, ընթացիկ ամսվա համար, իրականացվում է էլեկտրակայանի արտադրապլանային բաժնի կողմից` ընթացիկ ամսում ստացված վառելիքի վերաբերյալ վառելիքատրանսպորտային արտադրամասի (ՎՏԱ) այդ օրվա տվյալների և հաշվապահության` ընթացիկ ամսվա սկզբի մնացորդների վերաբերյալ տվյալների հիման վրա` բնական և դրամական արտահայտությամբ:

4.5.5. Եռամսյակի (տարվա) համար վառելիքի արժեքորոշումը նույնպես կազմվում է ՎՏ-25 ձևով, համապատասխան ժամանակահատվածի հաշվառքի տվյալների հիման վրա:

4.6. Ծախսված վառելիքի արժեքի դուրս գրման կարգը

4.6.1. Էլեկտրական էներգիայի արտադրության և ջերմության առաքման վրա ծախսված վառելիքի, պահեստում վառելիքի կորուստների, պակասորդի և ավելցուկի, ինչպես նաև վառելիքում պարունակվող թափոնների արժեքի դուրսգրումը իրականացվում է ֆրանկո-նշված կայան միջին կշռային փաստացի գնով` ըստ վառելիքի մակնիշների, եթե այդպիսի պահպանումն ու առաքումը ապահովված է: Վառելիքի պահպանման և առաքման նշված պայմանների բացակայության դեպքում, դուրսգրումը իրականացվում է ֆրանկո-նշված կայան ոչ անվանական միջին կշռային փաստացի գնով.

Գմկ =	∑մն + ∑ստ
	Քմն + Քստ

որտեղ` Գ_մկ  - վերջին կշռային գինն է,

∑_մն - ամսվա սկզբին (մնացորդային) վառելիքի արժեքն է,

∑_ստ- ամսվա ընթացքում ստացված վառելիքի արժեքն է,

Ք_մն- ամսվա սկզբին (մնացորդային) վառելիքի քանակն է,

Ք_ստ- ամսվա ընթացքում ստացված վառելիքի քանակն է:

4.6.2. Արտադրության համար հեղուկ վառելիքի ծախսը, այսինքն հաշվետու ժամանակում կաթսաների հնոցներում այրված վառելիքի քանակը, դուրս է գրվում ամիսն ավարտվելուց հետո` ՎՏ-22 ձևով ակտի հիման վրա, որն արտացոլում է վառելիքի շարժումն ու մնացորդները (տես կետ 2.11): ՎՏ-22 ձևով ակտը կազմելիս, հաշվապահությունը հաշվառքի տվյալները համեմատում է տեխնիկական հաշվետվության տվյալների հետ:

Հաշվառքի և տեխնիկական հաշվետվության տվյալների տարբերությունը ընթացիկ ամսում պետք է կարգավորվի արդարացուցիչ փաստաթղթերի հիման վրա` հաշվառքի հաշվետվական ցուցանիշների համապատասխան ճշգրտմամբ:

4.6.3. Արտադրության վրա գազի ծախսը դուրս է գրվում ՎՏ-12 ձևով ակտի հիման վրա (կետ 4.4.6.):

4.6.4. Վառելիքի դուրս գրումը, կախված ծախսի նշանակությունից, արտացոլվում է հաշվապահական համապատասխան գրանցամատյաններում.

արտադրության համար վառելիքի բաց թողնման դեպքում` թիվ 12-1 ամփոփագրում, այնուհետև ամսական ամփոփիչ տվյալները տեղափոխվում են թիվ 10 մատյան-օրդեր,

սեփական կարիքների համար բաց թողնման դեպքում` թիվ 12/2-8, 13/1-9 և 15 Լ/1-2 ամփոփագրերում, այնուհետև ամսական ամփոփիչ տվյալները տեղափոխվում են թիվ 10/1 մատյան-օրդեր,

կողմնակի կազմակերպություններին վառելիքի բաց թողնման ժամանակ` թիվ 10/1 մատյան-օրդերում, այնուհետև ամփոփիչ տվյալները, ըստ գնորդների, տեղափոխվում են թիվ 16 ա ամփոփագիր, հետագայում թիվ 11 մատյան-օրդերում գրանցելու համար:

4.6.5. Պահպանման և ներքին տեղաբաշխումների ժամանակ վառելիքի փաստացի կորուստները` բնական կորուստների նորմերի սահմանում (սահմանված պակասորդի սահմանում) և նորմերը գերազանցելու դեպքում, որը հաստատվում է հատուկ ստուգմամբ, բացի 4.6.8 կետում վերապահված դեպքի «Տեխնոլոգիական վառելիք» հոդվածին չեն վերաբերվում, այլ դուրս են գրվում (ՎՏ-24 ձևի և ՎՏ-22 ձևի ակտի 8-րդ կետ) ՎՏԱ-ի ծախսերի կորուստների հաշվարկի հիման վրա և արտացոլվում են թիվ 12-3 ամփոփագրում «Նյութական արժեքների և անավարտ արտադրության պակասորդներ» 25 x 2703 կոդով:

4.6.6. Ճանապարհին գտնվող վառելիքի կորուստները (բնական կորուստների սահմաններում) դուրս են գրվում վառելիքի թանկացման հաշվին:

4.6.7. Հափշտակումների և չարաշահումների դեպքում պակասորդը դուրս է գրվում մեղավոր անձանց հաշվին:

4.6.8. Արտադրության համար ոչ ճիշտ դուրս գրված վառելիքի հետևանքով ստացված ավելցուկը և պակասորդը (որը հաստատվում է հատուկ ստուգմամբ) ենթակա են լրացուցիչ արտացոլման հաշվապահական հաշվառքում` արտադրության ծախսերի նախկինում արված գրանցումների ճշգրտման կարգով (համաձայն «Տեխնոլոգիական նպատակներով վառելիք» հոդվածի) կամ ավելցուկները պահեստ մուտքագրման` հաշվետու ամսում վառելիքի տեսակարար ծախսերի ճշգրտմամբ: Նշված գործարքների համար հիմք է հանդիսանում ՎՏ-22 ձևով ակտի 9-րդ և 10-րդ կետերը:

4.6.9. Պահեստում վառելիքի ավելցուկները մուտքագրվում են ՎՏԱ արտադրության հաշվից (կոդ 25 x 800 «Նյութական արժեքների և անավարտ արտադրության ավելցուկներ»)` պակասորդի մարման համար: Ավելցուկները, որոնք գերազանցում են պակասորդը, ենթակա են վերագրելու հաշվեկշռային թիվ 80 «Շահույթ և վնաս» հաշվին:

4.6.10. Վառելիքի պակասորդից առաջացած կորուստները անկախ այն բանից` ենթակա են արդյոք արտադրական ծախսերի, մեղավոր անձանց կամ «օգուտ-վնասի» հաշվին վերագրման, նախապես արտացոլվում են հաշվեկշռային թիվ 84 «Արժեքների փչացումից պակասորդ և կորուստներ» հաշվում: Հաշվեկշռային թիվ 10 հաշվից թիվ 84 հաշվեկշռային հաշվին գումարների դուրսգրումը կատարվում է ՎՏ-22 ձևի ակտի հիման վրա:

4.6.11. Ծախսերը, որոնք կրում են առանձին էլեկտրակայանները` բազիսային պահեստների առկայության դեպքում, որտեղից վառելիքը առաքվում է այլ էլեկտրակայաններ (կորուստներ փոխադրումների ժամանակ, բեռնման-բեռնաթափման ծառայությունների արժեքը և այլն), բաշխվում է վառելիքի էլեկտրակայան-ստացողների միջև` այդ պահեստների միջոցով ստացված վառելիքի համեմատ:

4.6.12. Բնական կորստի նորմերը գերազանցող վառելիքի պակասորդը դուրս է գրվում էլեկտրակայանի տրամադրության տակ մնացած շահույթի հաշվին, անկախ գումարի չափից, իսկ վերջինի բացակայության դեպքում «Չբաշխված շահույթ» հաշվեկշռային թիվ 88 հաշվով:

Լրիվ տնտհաշվարկով և ինքնաֆինանսավորմամբ աշխատող ձեռնարկություններում բնական կորստի սահմանները գերազանցող վառելիքի պակասորդը կարող է դուրս գրվել իրենց` ձեռնարկությունների կողմից, փոխհատուցելով այն կոլեկտիվի տնտհաշվարկային եկամուտների հաշվին:

............................. Էլեկտրակայան, կոդը

Հավելված 1 (հանձնարարվող)

Ձև ՎՏ-1

Վառելիքով եվ այլ բեռներով բեռնավորված վագոնների (ցիստեռնների) ժամանման մասին տեղեկատվության հաշվառքի մատյան

Տեղեկատվության ընդունման ժամանակը		Գնացքի անցնելու կամ ժամանելու ժամանակը ժամ-րոպե	Գնացքի անցնելու կամ ժամանման կայարանի անվանումը	Երթուղու համարը	Վագոնների(ցիստեռնների) քանակը, հատ	Բեռի տեսակը	Որ երկաթուղային կայարանից է ուղևորված	Տեղեկատ- վությունը հաղորդողի ազգանունը	Տեղեկատ- վությունը ընդունողի ազգանունը
օրը	ժամը
1.	2.	3.	4.	5.	6.	7.	8	9.	10.
15.11.97	1400	1900 (ժամանումը)	Հրազդան	1180	20	Մազութ	Մասիս	Պողոսյան	Գևորգյան

............................. Էլեկտրակայան, կոդը ............................199  թ. ամիս, ամսաթիվ

Հավելված 2 (հանձնարարվող)

Ձև ՎՏ-3

Հերթափոխ ժ. 8⁰⁰ մինչև 16⁰⁰

Վառելիքի եվ այլ բեռների ժամանման հաշվառքի մատյան

Շարժակազմում վագոնի հերթական համարը	Համարը		Վագոնների (ցիստեռնների) քանակը երթուղում	Բեռի անվանումը	Փաստացի զանգվածները, տ			Բեռնաթափման տեղը (պահեստ, կաթսայատուն)	Ծանոթություն
	Տրանսպորտային փաստաթղթի	Տրանսպորտային միջոցի, երթուղու			բրուտտո	տարա	նետտո
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10
Հաշվառքը ըստ վագոնների (ցիստեռնների)
1	451282	65113656		Մազութ	90,79	22	68,79	կաթ- սայատուն
2	451282	65223723		-	97,26	22	75,26
3	451282	65114210		-	93,40	22	71,40
...	...	...		...	...	...	...	...
16	451282	65172321	16	Մազութ	95,21	22	73,21
Հաշվառքը երթուղու համար ամբողջությամբ
1	451282	65113656	16	մազութ	1472,46	352	1824,46	կաթ- սայատուն
		...
		65172321 (երթուղի թիվ 1176)

Կշռավար-ընդունող                   □ ...........................   □ .........................                                                                   ստորագրություն                   Ազգանուն, անուն

    

Ծանոթություն.

1. 9-րդ սյունակը լրացնում է հերթափոխի պետը

2. Վառելիքի քանակը` ծավալը չափելու մեթոդով ստուգելու դեպքում 6-րդ և 7-րդ սյունակները չեն լրացվում:

............................. Էլեկտրակայան, կոդը

Հավելված 3 (պարտադիր)

Ձև ՎՏ-4

Հաստատում եմ` Տնօրեն □..................... □..   □.............. 199.... թ.

Վառելիքի ըստ քանակության ընդունման ... ......... 199.. թ.

Ակտ թիվ ...

Վառելիքի		Առաքման կայանը		Բեռնառաքը		Մատակարարը		Ստացման ամիս, ամսաթիվը
Անվանումը	կոդը	Անվանումը	կոդը	Անվանումը	կոդը	Անվանումը	կոդը

Վագոնի հերթա- կան համարը շարժա- կազմում	Հաշվի համարը	Համարը		Բեռնման ամիս, ամսաթիվ	Զանգ. նետտո ըստ փաս- տաթղթ. տ	Վառե- լիքի զանգվա- ծի որոշման եղ. մատակ. մոտ	Կշռմ. ճշտ. առաք. ժամ.	Փաս- տացի զանգ- վածը, տ	Զանգ- վածների տարբերու- թյունը, տ	Սահմ. շեղ. զանգվ. որոշ. ժաման.տ	Բնական կորստի նորման,տ	Պակա- սորդը, տ	Ավել- ցուկը, տ	Մուտ- քային վառե- լիքի զանգ- վածը տ	Ենթ. է դուրս գրման բնակ. նորմի սահմ. տ
		Երկաթու- ղու ապ- րանքագրի	Վագոնի (ցիստեռնի) երթուղու
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16
Հաշվառքն ըստ ցիստեռնների 0,8%, 0,01% (զանգվածի որոշումը ծավալա-զանգվածային մեթոդով)
1 2 3 4	78	532273	7301763 7430489 7464226 7539381	19,10 19,10 19,10 19,10	54,30 44,643 45,851 55,952	Ծավալի չափումը	- - - -	53,205 44,329 44,660 54,674	-1,095 -0,314 -1,191 -1,278	0,43 0,35 0,36 0,44	0,005 - 0,004 0,005	1,096 - 1,187 1,273	- - - -	53,205 52,140 44,329 43,750 44,660 43,766 54,674 53,580	0,005 - 0,004 0,005
Ընդամենը`					200,746	-	-	196,868	-3,878	-	0,014	3,56	-	196,868 193,236	0,014

ՎՏԱ-ի պետ .....................          ստորագրություն

Վառելիքի հաշվետար ......................                                       ստորագրություն

Ծանոթություններ.

1. Հաշվի համարը (2-րդ սյունակ) դրվում է հաշվապահությունում:

2. 9-րդ սյունակի տվյալները գրանցվում են ՎՏ-3 ձևի մատյանից (8-րդ սյունակ) կամ ՎՏ-9 ձևի հաշվարկից (12-րդ սյունակ), երբ կատարվում է ցիստեռնների ծավալի չափում:

3. 15-րդ սյունակի հայտարարում ցույց է տրվում վառելիքի «չոր» զանգվածը:

4. Զանգվածը որոշելիս, սահմանային շեղման արժեքը վերցրած է 0,8 %, իսկ բնական կորստի նորմը 0,01%:

5. Զանգվածների տարբերությունը (10 սյունակով) որոշվում է 9-րդ սյունակի արժեքից հանելով 6-րդ սյունակի արժեքը:

............................. Էլեկտրակայան, կոդը

Հավելված 4 (Հանձնարարվող)

Ցիստեռններում հեղուկ վառելիքի զանգվածի (չափումով)

Հաշվարկ թիվ ..

. ... ......... 199.. թ.

Ցիս- տեռնի հերթա- կան համարը շարժա- կազմում	Համարը		Ցիս- տեռնի տեսակը	Մազութի տեղեկա- թերթիկի համարը	Խոնա- վությու- նը, %	Խտու- թյունը ըստ փաս- տաթղթի (20օC դեպքում) տ/մ3	Չափված մակար- դակը, սմ	Ծավա- լը մ3	Ջերմաս- տիճանը, օC	Խտությու- նը չափ- ման ջերմաս- տիճանում, տ/մ3	Զանգ- վածը չափման արդյուն- քներով, տ
	երկա- թուղու ապրան- քագրում	ցիս- տեռնի
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12
1 2 3 4	532273	7301763 7464226 7464226 7539381	25 15 25 25	1322 - - -	2 2 2 2	0,921 0,921 0,921 0,921	253 246 238 252	58,205 48,495 48,855 59,812	38 38 38 38	0,9141 0,9141 0,9141 0,9141	53,205 52,14 44,329 43,75 44,66 43,766 54,674 53,58

ՎՏԱ-ի պետ .............................                      ստորագրություն

Վառելիքի հաշվետար ................................                                        ստորագրություն

Ծանոթություններ.

1. Վառելիքի ծավալը (9-րդ սյունակ) որոշվում է երկաթուղային ցիստեռնի տրամաչափարկման աղյուսակներում [15]

2. 12-րդ սյունակի հայտարարում նշվում է վառելիքի «չոր» զանգվածը:

3. Չափումների արդյունքներով զանգվածը (12-րդ սյունակ. համարիչ) ստացվում է 9-րդ և 11-րդ սյունակների արդյունքները բազմապատկելով:

Հավելված 5 (պարտադիր)

ՎԱՌԵԼԻՔԻ ԲՆԱԿԱՆ ԿՈՐՍՏԻ ՆՈՐՄԵՐԸ

1. Ընդհանուր դրույթներ

1.1. Վառելիքի բնական կորստի նորմերը հաստատվում են ընդունված կարգով:

1.2. Վառելիքի բնական կորուստը դա այն կորուստն է (զանգվածի նվազում նորմատիվային փաստաթղթերի պահանջների սահմանում որակի պահպանմամբ), որը առաջանում է օդերևութաբանական գործոնների ազդեցության և վառելիքը տեղափոխելու, ընդունելու և պահելու ընթացքում կորուստներից պահպանելու գոյություն ունեցող միջոցների անկատարելիության հետևանքով:

1.3. Բնական կորստի նորման հեղուկ վառելիքների համար, դա վառելիքի թույլատրելի անվերադարձ կորուստն է, որն առաջանում է անմիջապես տարողություններից նրա գոլորշիացման, պոմպերի խցուկային կիպացումներից և փականներից տեղի ունեցող արտահոսքերի հետևանքով, վառելիքի տեղափոխման և ռեզերվուարներում պահելու ընթացքում:

1.4. Բնական կորստի նորմերը դրանք սահմանային կորուստներ են և կիրառվում են միայն սպառողի մոտ վառելիքի ընդունման և գույքագրման ժամանակ հայտնաբերված փաստացի պակասորդի դեպքում, եթե ապահովված է եղել նրա պատշաճ պահպանումն ու զանգվածի ճիշտ որոշումը:

1.5. ԲՆական կորստի նորմերի սահմաններում վառելիքի դուրս գրումը մինչև պակասորդի փաստի հաստատումը, արգելվում է:

1.6. Բնական կորստի նորմերին չեն վերագրվում այն կորուստները, որոնք առաջացել են տեխնիկական շահագործման կանոնների և վառելիքի պահպանման հրահանգների խախտման հետևանքով, ինչպես նաև բոլոր տեսակի վթարային կորուստները, այդ թվում` նաև տարերային աղետների հետևանքով կորուստները, որոնք ձևակերպվում են սահմանված կարգով:

2. Նավթամթերքների բնական կորստի նորմերը առաքման, փոխադրման, ընդունման եվ պահպանման ընթացքում

(Հաստատված է նախկին ԽՍՀՄ Պետմատի կողմից 26.03.86 թ. N 63 և ներկայումս գործում է)

Նորմերը մշակված են նավթամթերքների ութ խմբերի համար: Ջերմային էլեկտրակայաններում օգտագործվում են (կաթսայատներում այրելու համար) հիմնականում 5-րդ և 6-րդ խմբի նավթամթերքներ:

5-րդ խմբին են պատկանում`

նավթային վառելիքը` գազատուրբինային կայանքների համար, ԳՕՍՏ 10433-75,

վառարանային կենցաղային վառելիքը (ՎԿՎ) ՏՊ 38.101656-76,

դիզելային վառելիքը ՏՊ 39.001162-73 և այլն:

6-րդ խմբին են պատկանում`

բոլոր տեսակի մազութները,

բոլոր տեսակի հավելանյութերը,

այլ հեղուկ նավթամթերքները և այլն:

2.1. Բնական կորստի նորմերը 5-րդ և 6-րդ խմբերի նավթամթերքների ընդունման և մինչև մեկ ամիս պահելու դեպքում, կգ/տ ընդունված վառելիքից.

Ռեզերվուարի տեսակը	Նավթամթերքի խումբը	Կորստի նորման տարվա բոլոր եղանակների համար
Գետնի վրա տեղադրված, պողպատյա	5 6	0,03 0,12
Խորության վրա տեղադրված	5 6	0,2 0,12

Ծանոթություններ.

1. Նավթամթերքը պահելու ընթացքում բնական կորուստը որոշվում է բնական նորման բազմապատկելով ռեզերվուարում եղած նավթամթերքի զանգվածով (տոննաներով):

2. Բնական կորստի նորման մեծացվում է 1,5 անգամ` վառելիքի տաքացման մինչև 30<sup>օ</sup> C, 2 անգամ` մինչև 50^օC և 3 անգամ` 50^օC-ից բարձր միջին ջերմաստիճանի դեպքում:

3. Նավթամթերքը խողովակագծով տեղափոխելիս բնական կորստի նորմը կազմում է ընդունման և պահելու դեպքում համապատասխան նորմի 65%-ը:

2.2. Բնական կորստի նորմերը նավթամթերքների ընդունման, առաքման և երկարատև (մեկ տարուց ավել) պահելու դեպքում, կգ/տ ընդունված վառելիքից:

Ռեզերվուարի տեսակը	Նավթամթերքի խումբը	Կորստի նորման տարվա բոլոր եղանակների համար
		Աշուն-ձմեռ ժամանակաշրջան	գարուն-ամառ ժամանակաշրջան
Մետաղյա, գետնի վրա տեղադրված, նորմը 95% և ավել	5 6	0,190 0,240	0,190 0,240
Նույնը, լցման 95%-ից պակաս	5 6	0,190	0,190
Խորության վրա տեղադրված	5 6	0,122 0,360	0,160 0,360

Ծանոթություն.

Նավթամթերքի բնական կորուստը որոշվում է վերջին ստացումից հետո նրա պահելու երկրորդ ամսվանից սկսած: Կորստի քանակը որոշվում է բնական նորման բազմապատկելով պահելու առաջին ամսում ռեզերվուարում եղած վառելիքի զանգվածով:

2.3. Բնական կորստի նորմերը նավթը և նավթամթերքները երկաթուղով փոխադրելու դեպքում:

Փոխադրման ձևը	Նավթամթերքի խումբը	Բնական կորստի նորման տարվա բոլոր եղանակների համար
		կգ/տ բեռի	% բեռի զանգվածի
երկաթուղային` ցիստեռնները լցնելով	5,6 (բացի շարժիչային վառելիքից և մազութից) 6 (միայն շարժիչային վառելիքներ և մազութ)	07 01	0,07 0,01

Ծանոթություն.

Նորմերը կախված չեն փոխադրման հեռավորությունից:

............................. Էլեկտրակայան, կոդը

Հավելված 6 (Հանձնարարվող)

Ձև ՎՏ-6

Հաստատում եմ` Տնօրեն ................ ... ......... 199.. թ.

Ըստ քանակության հեղուկ վառելիքի ընդունման (պակասորդի)

ԱԿՏ N ...

... ......... 199.. թ.

Մենք, ներքոստորագրյալներս ................................. լիազորված լինելով ըստ քանակության վառելիքի ընդունման համար, ծանոթ լինելով արտադրատեխնիկական նշանակման արտադրանքի` ըստ քանակության ընդունման կարգի հրահանգին և նավթամթերքների մատակարարման հատուկ պայմաններին, կազմեցինք սույն ակտը առ այն, որ ....................... առաքողից (մատակարարից) ձեռնարկության անվանումը ........... թիվ .... երկաթուղային ապրանքագրով .................... առաքման կայարանից ստացվել է .... ցիստեռն, լցված .... մակնիշի հնոցային մազութով: Դատարկման համար մատուցվել է ....... ցիստեռն: Մազութի ընդունումը, նրա քանակությունը ցիստեռններում որոշելով ծավալազանգվածային մեթոդով (չափումով), կատարվել է ժամը ... ժ ... րոպեից մինչև ... ժամ ... րոպեն: Մատակարարման հատուկ պայմաններով և պայմանագրով բեռնառաքի ներկայացուցչին կանչել չի նախատեսված.

Մազութի մակնիշը	Առաքման կայարան	Արտադրանքի ընդունման տեղը	Տեղեկաթերթիկի համարը	Լցվածքի ջերմաստի- ճանը,օC	Խտությունը 20օC-ում, տ/մ3	1 տ-ի գինը, դրամ	Ցիստեռնների քանակը, հատ	Մազութի խոնավու- թյունը %
Մ-40			1322 1340 1341 1343	20	0,921	-	4	2

Շարժա- կազմում ըստ հերթ N	Ամիս ամսաթիվ		Համարը		Զանգ. ըստ փաստ. տ	Ցիստ. տեսակը	Մակարդ. ըստ չափման, սմ	Ջերմ. չափման ժամանակ օC	Մազ. ծավ. մ3	Խտ. չափմ. ժամ. տ/մ3	Զանգ. ըստ չափմ. տ	Զանգ տարբ. տ	Ճշտ. նորմը, տ	Բն. կո- րուստ	Պա- կա- սոր- դը, տ	Ավել- ցուկը, տ	Մուտ- քագր- ված է, տ
	առաք- ման	ստաց- ման	երկաթու- ղային ապրան- քագրի	ցիստեռն- ների
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12	13	14	15	16	17	18
1 2 3 4	25.11.97 25.11.97 25.11.97 25.11.97	30.11.97 30.11.97 30.11.97 30.11.97	532273	7301763 7430489 7464226 7539381	54,30 44,643 45,851 59,812	25 15 25 25	253 246 238 252	38 38 38 38	58,205 48,495 48,855 59,812	0,9141 0,9141 0,9141 0,9141	53,205 44,329 44,660 54,674	-1,095 -0,314 -1,191 -1,288	0,43 0,35 0,36 0,44	0,005 - 0,004 0,005	1,090 - 1,187 1,273	- - - -	53,205 52,140 44,329 43,750 44,660 43,766 54,674 53,580
ընդամենը					200,746	-	-	-	-	-	196,868	-3,878	-	0,014	3,55	-	196,868 193,236
խտությունը 3,946 տ

Չափումը կատարվել է սարքին, պետական հավաստադրոշմ ունեցող չափաձողով: Ցիստեռններում մազութի զանգվածը հաշվել է ցիստեռնների տրամաչափարկման աղյուսակներով [15], նմուշները վերցվել են համաձայն ԳՕՍՏ 2517-85: Բեռը տեղը հասել անվնաս ցիստեռններով, առանց ճանապարհին մազութի կորստի և թալանի հետքերի: Չափման և հաշվառքի արդյունքներով մազութի զանգվածը կազմել է 196,868 տ: Երկաթուղային ապրանքագրում նշված է 200,746 տ: Մազութի պակասորդը` չափված 4 ցիստեռններում (չհաշված բնական կորուստը) կազմում է 3,55 տ: Պակասորդի այդ քանակը կարող էր տեղավորվել ցիստեռններում: Մազութի գումարային պակասորդը, հաշված նաև նրանում ջրի քանակը (2%), կազմում է 7,496 տ:

Եզրակացություն. Հանձնախումբը գտնում է, որ մազութի պակասորդը 7,496 տ ստացվել է ցիստեռնների ոչ լրիվ լցնելու և վառելիքում ջրի առկայության հետևանքով: Հանձնախմբի անդամները զգուշացված են, որ իրենք պատասխանատվություն են կրում ակտը ստորագրելու համար, եթե նրանում լինեն իրականությանը չհամապատասխանող տեղեկություններ:

Հանձնախմբի անդամներ` .............. Հաշվարկը կազմեց` ..............

Ծանոթություններ.

1. Զանգվածների տարբերությունը (13-րդ սյունակ) ստացվում է 12-րդ սյունակի արժեքից հանելով 6-րդ սյունակի արժեքը:

2. Պակասորդը (16-րդ սյունակ) ստացվում է որպես 13-րդ սյունակի և 15-րդ սյունակի տարբերություն:

3. Լրացված օրինակում ճշտության նորմը (14-րդ սյունակ) ընդունված է 0.8%, իսկ բնական կորուստը (15-րդ սյունակ)` 0.1%:

............................. Էլեկտրակայան, կոդը

Հավելված 7 (Հանձնարարվող)

Ձև ՎՏ-10

Խողովակագծով ստացված հեղուկ վառելիքի ընդունման

ԱԿՏ N ...

... ......... 199.. թ.

Վառելիք		Բեռնառաք		Մատակարար		Ապրան- քագրի համարը	Զանգ- վածը ըստ փաստա- թղթի, տ	Խոնավու- թյունը, %	Խտութ- յունը 20օC-ի դեպքում, տ/մ
անվանումը	կոդը	անվանումը	կոդը	անվանումը	կոդը
Մազութ						217	9300	2	0,925
Ռեզեր- վուարի համարը	Զանգվածի հաշվարկը								Ընդուն- ված վառելիքի զանգվածը, տ
	Մինչև մղելը		Մղելուց հետո		Մղված վառելիքի ծավալը	Ջերմաս- տիճանը, օC	Խտու- թյունը, տ/մ3	Խոնավու- թյունը, %
	մակար- դակը, սմ	ծավալը, մ3	մակար- դակը, սմ	ծավալը, մ3
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10
1	200	3078,334	841	13615,95	10537,616	84,2	0,88	2	9273,102 9087,640

Բնական կորուստը 0,012% նորմի դեպքում կազմել է 1,116 տ, պակասորդը` 25,782 տ, ավելցուկը` ... տ

Մատակարարի ներկայացուցիչ   .................                                           անուն, ազգանուն,                                                      ստորագրություն	ՎՏԱ-ի պետ                    ...............                                       ստորագրություն
	Վառելիքի հաշվետար   ...............                                          ստորագրություն

  

Ծանոթություններ.

1. Վառելիքի ծավալը (3-րդ, 5-րդ սյունակներ) որոշվում են ռեզերվուարի աստիճանավորման աղյուսակով:

2. Խտության անմիջական չափման դեպքում 7-րդ սյունակը չի լրացվում:

3. Ակտը կազմելիս մատակարարի ներկայացուցչի մասնակցությունը որոշվում է պայմանագրով:

4. Մղված վառելիքի ծավալը (6-րդ սյունակ) որոշվում է որպես 5-րդ և 3-րդ սյունակների արժեքների տարբերություն:

5. Ընդունված վառելիքի զանգվածը (10-րդ սյունակ) որոշվում է որպես 6-րդ և 8-րդ սյունակների արժեքների արտադրյալ:

6. 10-րդ սյունակի հայտարարում նշվում է վառելիքի «չոր» զանգվածը, իսկ համարիչում` խոնավության հետ միասին:

............................. Էլեկտրակայան, կոդը

Հավելված 8 (Հանձնարարվող)

Ձև ՎՏ-11

... ......... 199.. թ. Գազի ծախսի հաշվառքի մատյան

Ամիս, ամսաթիվ	Գազի ծախսը բնականոն պայմաններում, հազ. մ3		ԱՎՏ-ի ներկայացուցչի ստորագրությունը	Վճարված է		Ծանոթություն
	օրվա ընթացքում	ամսվա սկիզբից		Քանակը, հազ. մ3	Գումարը, դրամ
1	2	3	4	5	6	7

............................. Էլեկտրակայան, կոդը

Հավելված 9 (Հանձնարարվող)

Ձև ՎՏ-12

Գազի համար ... ......... 199.. թ.

Ակտ-հաշիվ N ...

________________________

Քաղաք (ավան) ..................... Մենք,.................................... գազային տնտեսության ներկայացուցիչը և անուն, ազգանուն, պաշտոնը .................................... էլեկտրակայանի ներկայացուցիչը կազմեցինք սույն անուն, ազգանուն, պաշտոնը պայմանագիրը առ այն, որ ............. ժամկետում գազի ծախսը, որոշված սպառողի (մատակարարողի) ծախսաչափի ցուցմունքներով` մտցնելով համապատասխան ուղղումներ գազի ճնշման, ջերմաստիճանի և խտության համար, կազմում է ընդամենը ..... հազ. մ3, արժեքը ..... դրամ: Այդ թվում` ..... դրամ ..... կալորիականությամբ ..... հազ. մ3-ի համար, ..... դրամ ..... կալորիականությամբ ..... հազ. մ3-ի համար: Ուղղումները մտցվում են ամեն օր:     Սպառողի ներկայացուցիչ                  ................                                                                        ստորագրություն   Մատակարարի ներկայացուցիչ            ................                                                                          ստորագրություն

............................. Էլեկտրակայան, կոդը

Հավելված 10 (Հանձնարարվող)

Ձև ՎՏ-8

Վառելիքի վերահասցեագրման ծանուցագիր N .. ... ........ 199.. թ. Ստացվել է ............................................. հատկացված է եղել ..................... վառելիքի անվանում, կոդը ստացողը, կոդը, ........................................... նպատակակետային երկաթուղային կայարան

Համարը		Զանգվածը փաստաթղթերով, տ	Մատակարար		Առաքման երկաթուղային կայարանը
ապրանքագրի	ցիստեռնի		անվանումը	կոդը
1	2	3	4	5	6

	Ընդամենը ......................., տ
ՎՏԱ պետ ........................               ստորագրություն	Վառելիքի հաշվետար  .........................                                       ստորագրություն

 

............................. Էլեկտրակայան, կոդը

Հավելված 11 (Հանձնարարվող)

Ձև ՎՏ-16

199.. թ. ........ ամսվա վառելիքի թափոնների հաշվարկի մատյան

Ամիս, ամսաթիվ	Թափոնները վերցնելու տեղը	Հավաքված է մազութի մնացորդներ և այլն, տ	Տեղեկություններ տեղափոխման մասին	Հերթափոխի պետ կամ վառելիքի հաշվետար
18.11.97 թ.	ռեզերվուար թիվ 3	8	Ուղարկված է մաքրիչ կառույց	......................... ստորագրություն
30.11.97 թ.	ռեզերվուար թիվ 3	11
Ընդամենը		19		ստորագրություն