ՀԱՆՈՒՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ

ՀՀ վճռաբեկ դատարանի քրեական պալատը (այսուհետ՝ Վճռաբեկ դատարան)

դռնբաց դատական նիստում, քննության առնելով նոր հանգամանքի հետևանքով ՀՀ վճռաբեկ դատարանի քրեական և զինվորական գործերով պալատի 2005 թվականի մայիսի 13-ի որոշման դեմ Գրիշա Յաշայի Վիրաբյանի ներկայացուցիչ Ալեքսանդր Սիրունյանի վճռաբեկ բողոքը,

Պ Ա Ր Զ Ե Ց

1. Գործի դատավարական նախապատմությունը.

1. 2004 թվականի ապրիլի 23-ին Արարատի մարզի դատախազությունում հարուցվել է թիվ 27203404 քրեական գործը ՀՀ քրեական օրենսգրքի 316-րդ հոդվածի 1-ին մասի հատկանիշներով:

2004 թվականի մայիսի 3-ին Գրիշա Վիրաբյանը ներգրավվել է որպես մեղադրյալ ՀՀ քրեական օրենսգրքի 316-րդ հոդվածի 3-րդ մասով:

2004 թվականի մայիսի 21-ից քրեական գործի քննությունը շարունակվել է Երևանի Էրեբունի և Նուբարաշեն համայնքների դատախազությունում:

Երևանի Էրեբունի և Նուբարաշեն համայնքների դատախազ Հ.Բաբայանը, ղեկավարվելով ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքի 37-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 2-րդ կետով, 2004 թվականի օգոստոսի 30-ի որոշմամբ Գ.Վիրաբյանի նկատմամբ քրեական հետապնդումը դադարեցրել է և քրեական գործի վարույթը կարճել այն պատճառաբանությամբ, որ Գ.Վիրաբյանի առողջությանը նույնպես միջին ծանրության վնաս է պատճառվել, և փաստորեն, զրկանքներ կրելով նա քավել է մեղքը, ուստի նպատակահարմար չէ նրա նկատմամբ քրեական հետապնդում իրականացնել:

2. Երևանի Էրեբունի և Նուբարաշեն համայնքների դատախազի 2004 թվականի օգոստոսի 30-ի որոշումը Գ.Վիրաբյանը բողոքարկել է Երևանի Էրեբունի և Նուբարաշեն համայնքների առաջին ատյանի դատարան:

Երևանի Էրեբունի և Նուբարաշեն համայնքների առաջին ատյանի դատարանի 2004 թվականի նոյեմբերի 12-ի որոշմամբ Գ.Վիրաբյանի բողոքը մերժվել է:

Գ.Վիրաբյանի վերաքննիչ բողոքի քննության արդյունքում ՀՀ քրեական և զինվորական գործերով վերաքննիչ դատարանը 2004 թվականի դեկտեմբերի 24-ի որոշմամբ բողոքը մերժել է:

Գ.Վիրաբյանի վճռաբեկ բողոքի քննության արդյունքում ՀՀ վճռաբեկ դատարանի քրեական և զինվորական գործերով պալատը 2005 թվականի փետրվարի 4-ի որոշմամբ բեկանել է ՀՀ քրեական և զինվորական գործերով վերաքննիչ դատարանի 2004 թվականի դեկտեմբերի 24-ի որոշումը և նյութերը վերադարձրել նույն դատարան` նոր քննության:

3. Նոր քննության արդյունքում ՀՀ քրեական և զինվորական գործերով վերաքննիչ դատարանը 2005 թվականի մարտի 3-ի որոշմամբ Երևանի Էրեբունի և Նուբարաշեն համայնքների առաջին ատյանի դատարանի 2004 թվականի նոյեմբերի 12-ի որոշումը թողել է անփոփոխ, Գ.Վիրաբյանի վերաքննիչ բողոքը` առանց բավարարման:

ՀՀ վճռաբեկ դատարանի քրեական և զինվորական գործերով պալատը, քննելով ՀՀ քրեական և զինվորական գործերով վերաքննիչ դատարանի 2005 թվականի մարտի 3-ի որոշման դեմ Գ.Վիրաբյանի վճռաբեկ բողոքը, 2005 թվականի մայիսի 13-ի որոշմամբ այն թողել է անփոփոխ, իսկ Գ.Վիրաբյանի բողոքը` առանց բավարարման:

4. Գ.Վիրաբյանի գանգատի հիման վրա Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանը (այսուհետ նաև` Եվրոպական դատարան) 2012 թվականի հոկտեմբերի 2-ին Վիրաբյանն ընդդեմ Հայաստանի (գանգատ թիվ 40094/05) գործով վճիռ է կայացրել, որով ճանաչել է Գ.Վիրաբյանի իրավունքի խախտման փաստը:

Որպես նոր հանգամանք վկայակոչելով Եվրոպական դատարանի 2012 թվականի հոկտեմբերի 2-ի Վիրաբյանն ընդդեմ Հայաստանի գործով վճիռը` Գ.Վիրաբյանի ներկայացուցիչ Ա.Սիրունյանը ՀՀ վճռաբեկ դատարանի քրեական և զինվորական գործերով պալատի 2005 թվականի մայիսի 13-ի որոշման վերանայման վարույթ հարուցելու վերաբերյալ բողոք է ներկայացրել, որի հիման վրա Վճռաբեկ դատարանի 2013 թվականի հոկտեմբերի 24-ի որոշմամբ հարուցվել է ՀՀ վճռաբեկ դատարանի քրեական և զինվորական գործերով պալատի 2005 թվականի մայիսի 13-ի որոշման վերանայման վարույթ:

5. 2013 թվականի սեպտեմբերի 24-ին ստացվել է Արտակ Զեյնալյանի և Արա Ղազարյանի դիմումն այն մասին, որ միանում են Գ.Վիրաբյանի ներկայացուցիչ Ա.Սիրունյանի վճռաբեկ բողոքին:

Դատավարության մասնակիցների կողմից բողոքի պատասխան չի ներկայացվել:

2. Վճռաբեկ բողոքի քննության համար էական նշանակություն ունեցող փաստերը.

6. Երևանի Էրեբունի և Նուբարաշեն համայնքների դատախազի 2004 թվականի օգոստոսի 30-ի որոշման համաձայն` «2004 թվականի ապրիլի 23-ին` ժամը 17⁰⁵ -ին, ոստիկանության Արտաշատի բաժին ահազանգ է ստացվել այն մասին, որ Արարատի մարզի Շահումյան գյուղի բնակիչ Գրիշա Յաշայի Վիրաբյանը 2004 թվականի ապրիլի 12-ին Երևան քաղաքում տեղի ունեցած հանրահավաքին մասնակցել է զենքով և շարունակել իր վրա զենք կրել:

Այդ հանգամանքը ստուգելու համար ոստիկանության Արտաշատի բաժնի պետի տեղակալ Արմեն Գարբուզյանի հանձնարարությամբ` ոստիկանության բաժին բերելու նպատակով, Գ.Վիրաբյանի բնակության հասցեով մեկնել են քրեական հետախուզության բաժնի օպերլիազոր Ռուդիկ Սահակյանը և պրոֆիլակտիկայի բաժանմունքի տեղամասային տեսուչ Աբրահամ Սահակյանը: Նրանք Գրիշա Վիրաբյանին հանդիպել են իր տան մոտակայքում և հրավիրել են ոստիկանության Արտաշատի բաժին: Գ.Վիրաբյանը ոգելից խմիչք օգտագործած վիճակում զազրախոսել է, հրաժարվել է ենթարկվել ոստիկանության աշխատակիցների օրինական պահանջներին, իսկ այնուհետև` նստելով նրանց ավտոմեքենան, սկսել է վիրավորանքներ հասցնել ոստիկանության աշխատակիցներին: Ոստիկանության Արտաշատի բաժնում Գ.Վիրաբյանի հետ` զենք կրելու և հանրահավաքներին դրանով մասնակցելու կապակցությամբ, զրուցել է քրեական հետախուզության բաժանմունքի պետ Հովհաննես Մովսիսյանը: Գ.Վիրաբյանը հերքել է զենք կրելու և ընդհանրապես այն ունենալու հանգամանքը: Գ.Վիրաբյանի կողմից զազրախոսելու և լկտի պահվածք դրսևորելու մասին Հ.Մովսիսյանը զեկուցել է ոստիկանության Արտաշատի բաժնի պետի օպերատիվ գծով տեղակալ Ա.Գարբուզյանին, որի ներկայությամբ նույնպես Գ.Վիրաբյանը դրսևորել է նույն պահվածքը, և Ա.Գարբուզյանը հանձնարարել է վարչական իրավախախտման վերաբերյալ նյութեր նախապատրաստել: Օպերլիազոր Ռ.Սահակյանի աշխատասենյակում նույն բաժնի օպերլիազոր Արսեն Մկրտչյանը Գ.Վիրաբյանի կողմից կատարված վարչական զանցանքի վերաբերյալ նյութեր է նախապատրաստել, որի ժամանակ վերջինս հրաժարվել է բացատրություն տալ և իր վերաբերյալ որևէ տեղեկություններ հայտնել: Ժամը 18³⁰-ի սահմաններում աշխատասենյակ է եկել Հ.Մովսիսյանը, և տեսնելով, որ Գ.Վիրաբյանը չի ենթարկվում ոստիկանության աշխատակիցների օրինական պահանջներին, փորձել է Գ.Վիրաբյանին բացատրել, որ նա պարտավոր է իր վերաբերյալ տեղեկություններ հայտնել, սակայն վերջինս անտեսել է Հ.Մովսիսյանի բացատրությունը և շարունակել է զազրախոսել: Հ.Մովսիսյանը կրկին փորձել է Գ.Վիրաբյանին կարգի հրավիրել, ապա հայտնել է, որ վարչական իրավախախտման վերաբերյալ նախապատրաստվող նյութերը պետք է ուղարկվեն մարզի առաջին ատյանի դատարանի քննարկմանը: Այդ լսելով, Գ.Վիրաբյանը, գործադրելով առողջության համար վտանգավոր բռնություն, սեղանի վրա դրված բջջային հեռախոսի լիցքավորման սարքով հարվածել է իշխանության ներկայացուցիչ հանդիսացող և իր ծառայողական պարտականությունները կատարող Հ.Մովսիսյանի աջ աչքի շրջանին և նրա առողջությանը դիտավորությամբ պատճառել է միջին ծանրության վնաս, այնուհետև սեղանի վրայից վերցրել է լարային հեռախոսի ապարատը և փորձել նրանով նույնպես հարված հասցնել Հ.Մովսիսյանին, սակայն աշխատասենյակում գտնվող Ա.Արսենյանին հաջողվել է կանխել հարվածը, որից հետո Գ.Վիրաբյանը հարձակվել է Հ.Մովսիսյանի վրա և վերջինս պաշտպանվելու համար ոտքով հարվածել է Գ.Վիրաբյանի ամորձիներին, գրկախառնվել նրա հետ և միասին վայր են ընկել աթոռին, ապա հատակին:

Դեպքի հետևանքով Գ.Վիրաբյանի ամորձին վնասվել, վիրահատության միջոցով հեռացվել է և նրա առողջությանը նույնպես պատճառվել է միջին ծանրության վնաս:

Քանի որ Հ.Մովսիսյանը գործել է անհրաժեշտ պաշտպանության սահմաններում, նրա նկատմամբ քրեական հետապնդում չի իրականացվել, իսկ Գ.Վիրաբյանը ՀՀ քրեական օրենսգրքի 316 հոդվածի 3-րդ մասով ներգրավվել է որպես մեղադրյալ և գործը քննիչի կողմից ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքի 272 հոդվածի կարգով ներկայացվել է համայնքների դատախազին` մեղադրական եզրակացությունը հաստատելու և առաջին ատյանի դատարան ուղարկելու համար:

Նկատի ունենալով, որ իր կատարած հանցագործության ընթացքում մեղադրյալ Գ.Վիրաբյանի առողջությանը նույնպես միջին ծանրության վնաս է պատճառվել` նրա ամորձին վնասվել և վիրահատվել, հեռացվել է, որն անբուժելի է, և փաստորեն զրկանքներ կրելով` նա քավել է իր մեղքը, իսկ նման պայմաններում նպատակահարմար չէ նրա նկատմամբ քրեական հետապնդում իրականացնել (…)» (տե՛ս նյութեր, էջ 11-12):

3. Վճռաբեկ բողոքի հիմքերը, հիմնավորումները և պահանջը.

Վճռաբեկ բողոքը քննվում է հետևյալ հիմքերի ու հիմնավորումների սահմաններում.

7. Բողոք բերած անձը փաստարկել է, որ Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանը 2012 թվականի հոկտեմբերի 2-ին Վիրաբյանն ընդդեմ Հայաստանի գործով վճիռ է կայացրել, որով հիմնավորվել է «Մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների պաշտպանության մասին» եվրոպական կոնվենցիայով (այսուհետ` նաև Կոնվենցիա) նախատեսված` Գ.Վիրաբյանի իրավունքների խախտման փաստը:

Եվրոպական դատարանը, մասնավորապես, արձանագրել է, որ թիվ 27203404 քրեական գործի քննության և դատարանում Գ.Վիրաբյանի բողոքի քննության ընթացքում տեղի են ունեցել`

- Կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածի էական խախտում` Գ.Վիրաբյանը ենթարկվել է խոշտանգումների,

- Կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածի ընթացակարգային խախտում` պետական մարմիններն արդյունավետ քննություն չեն իրականացրել Գ.Վիրաբյանին խոշտանգումների ենթարկելու մասին նրա բողոքների առնչությամբ,

- Կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածի 2-րդ կետի խախտում` խախտվել է Գ.Վիրաբյանի անմեղության կանխավարկածը,

- Կոնվենցիայի 14-րդ հոդվածի ընթացակարգային խախտում` չի իրականացվել արդյունավետ քննություն Գ.Վիրաբյանի` քաղաքական դրդապատճառներով պայմանավորված իր նկատմամբ վատ վերաբերմունքի մասին բողոքների առնչությամբ:

Ըստ բողոքաբերի` ՀՀ քրեական և զինվորական գործերով վերաքննիչ դատարանի 2005 թվականի մարտի 3-ի որոշման եզրափակիչ մասի վերանայումը տվյալ դեպքում անհրաժեշտ է, քանի որ թիվ 27203404 քրեական գործի շրջանակներում Գ.Վիրաբյանի և ոստիկանության աշխատակիցների գործողություններին տրվել են ոչ համարժեք գնահատականներ, այն է` Գ.Վիրաբյանին խոշտանգելը և նրա իրավունքների մյուս խախտումները որակվել են որպես անհրաժեշտ պաշտպանություն, իսկ Գ.Վիրաբյանի գործողությունները որակվել են որպես քրեորեն պատժելի արարք` խախտելով անմեղության կանխավարկածի սկզբունքը: Բացի այդ, Վիրաբյանն ընդդեմ Հայաստանի գործով վճռում Եվրոպական դատարանն արձանագրել է այնպիսի հանգամանքներ, որոնք ունեն ՀՀ քրեական օրենսգրքով նախատեսված արարքների հատկանիշներ և որոնց պետք է քրեաիրավական գնահատական տրվի:

Մեջբերելով Վիրաբյանն ընդդեմ Հայաստանի գործով վճռում արտահայտված իրավական դիրքորոշումները` բողոքաբերը խնդրել է հարուցել դատական ակտի վերանայման վարույթ, բեկանել ՀՀ քրեական և զինվորական գործերով վերաքննիչ դատարանի 2005 թվականի մարտի 3-ի որոշումը, փոփոխել այն և Երևանի Էրեբունի և Նուբարաշեն համայնքների առաջին ատյանի դատարանին ուղղված Գ.Վիրաբյանի բողոքը բավարարել:

4. Վճռաբեկ դատարանի պատճառաբանությունները և եզրահանգումը.

8. ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքի 426.1-րդ հոդվածի համաձայն`

«1. (…) [Ն]որ հանգամանքներով վերանայման ենթակա է միայն օրինական ուժի մեջ մտած դատական ակտը:

2. (…) [Ն]որ հանգամանքներով առաջին ատյանի դատարանի դատական ակտը վերանայում է վերաքննիչ դատարանը, իսկ վերաքննիչ և վճռաբեկ դատարանների դատական ակտերը` վճռաբեկ դատարանը»:

ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքի 426⁴-րդ հոդվածի համաձայն`

«1. Նոր հանգամանքների հետևանքով դատական ակտերը վերանայվում են հետևյալ դեպքերում.

(…)

2) Հայաստանի Հանրապետության մասնակցությամբ գործող միջազգային դատարանի` ուժի մեջ մտած վճռով կամ որոշմամբ հիմնավորվել է անձի` Հայաստանի Հանրապետության միջազգային պայմանագրով նախատեսված իրավունքի խախտման փաստը.

(…)

2. Սույն հոդվածի առաջին մասի (…) 2-րդ կետ[ով] նախատեսված նոր հանգամանքները հաստատված են համարվում (…) Հայաստանի Հանրապետության մասնակցությամբ գործող տվյալ միջազգային դատարանի որոշմամբ դրանց ուժի մեջ մտնելու պահից:

(…)»:

Մեջբերված քրեադատավարական նորմերի վերլուծությունից հետևում է, որ Հայաստանի Հանրապետության մասնակցությամբ գործող միջազգային դատարանի` ուժի մեջ մտած վճիռը կամ որոշումը, որով հաստատվել է անձի` միջազգային պայմանագրով նախատեսված իրավունքի խախտման փաստը, նոր հանգամանք է օրինական ուժի մեջ մտած դատական ակտերը վերանայելու համար:

I. Կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածի խախտումը

9. Կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածի համաձայն` «Ոչ ոք չպետք է ենթարկվի խոշտանգումների կամ անմարդկային կամ նվաստացնող վերաբերմունքի կամ պատժի»:

Վիրաբյանն ընդդեմ Հայաստանի գործով կայացված վճռում Եվրոպական դատարանը, վերահաստատելով Կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածի վերաբերյալ իր նախադեպային իրավունքի շրջանակներում բազմիցս արտահայտած իրավական դիրքորոշումները, նշել է. «[Կոնվենցիայի] 3-րդ հոդվածում սահմանվում են ժողովրդավարական հասարակությունների ամենահիմնարար արժեքները։ Նույնիսկ ամենաբարդ հանգամանքներում, ինչպես, օրինակ` ահաբեկչության և կազմակերպված հանցագործության դեմ պայքարում Կոնվենցիայով բացարձակ իմաստով արգելվում են խոշտանգումները և անմարդկային կամ նվաստացնող վերաբերմունքը կամ պատիժը` անկախ զոհի պահվածքից (տե՛ս Labita v. Italy [GC], թիվ 26772/95, §119, ՄԻԵԿ 2000-IV, և Chahal v. the Սnited Kingdom, 1996 թվականի նոյեմբերի 15, §79, Զեկույցներ 1996-V)։ 3-րդ հոդվածով որևէ բացառություն չի նախատեսվում, և Կոնվենցիայի 15-րդ հոդվածի 2-րդ կետի համաձայն չի թույլատրվում որևէ շեղում կատարել այդ պայմանից, նույնիսկ ազգի կյանքին սպառնացող արտակարգ դրության դեպքում (տե՛ս Selmouni v. Fraոce [GC], թիվ 25803/94, §95, ՄԻԵԿ 1999-V, և Assenov aոd Օthers v. Bulgaria, 1998 թվականի հոկտեմբերի 28, §93, Զեկույցներ 1998-VIII)։

(...) [Վ]ատ վերաբերմունքը պետք է լինի նվազագույն ծանրության, որպեսզի համարվի 3-րդ հոդվածով նախատեսված։ Այս նվազագույն հասկացության որոշումը հարաբերական է. այն կախված է գործի բոլոր հանգամանքներից, ինչպես, օրինակ` վերաբերմունքի տևականությունից, դրա ֆիզիկական և հոգեկան ազդեցություններից և որոշ դեպքերում` տուժողի սեռից, տարիքից և առողջական վիճակից (տե՛ս Labita, վերևում մեջբերված, «120, և Assenov aոd Օther, վերևում մեջբերված, §94)։ Ազատությունից զրկված անձի նկատմամբ ֆիզիկական ուժ գործադրելը, եթե դա չի արվել վերջինիս սեփական պահվածքից առաջացած խիստ անհրաժեշտության հանգամանքներում, նվաստացնում է մարդկային արժանապատվությունը և ըստ էության հանդիսանում է Կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածում սահմանված իրավունքի խախտում (տե՛ս Ribitsch v. Austria, 1995 թվականի դեկտեմբերի 4, §38, Սերիա Ա թիվ 336, Selmouni, վերևում մեջբերված, §99, և Sheydayev v. Russia, թիվ 65859/01, §59, 2006 թվականի դեկտեմբերի 7)։

 Երբ Դատարանը գնահատում էր այն ապացույցները, որոնց վրա անհրաժեշտ էր հիմնվել 3-րդ հոդվածով նախատեսված խախտման մասին որոշում կայացնելիս, այն գլխավորապես կիրառել է ապացուցման «ողջամիտ կասկածից դուրս» չափանիշը։ Այնուամենայնիվ, նման ապացույցը կարող է բխել այն հանգամանքից, որ առկա են բավարար լուրջ, պարզ և համապատասխան հետևություններ կամ փաստի նման անհերքելի կանխավարկածներ (տե՛ս lreland v. the Սnited Kingdom, 1978 թվականի հունվարի 18, §161, Սերիա Ա թիվ 25, Labita, վերևում մեջբերված, §121, և Jallօh v. Germany [GC], թիվ 54810/00, §67, ՄԻԵԿ 2006-IX)։

Այն դեպքում, երբ իրավասու մարմինները ամբողջությամբ կամ մեծամասամբ ծանոթ են խնդրահարույց իրադարձություններին, ինչպես, օրինակ` իրենց վերահսկողության տակ անազատության մեջ գտնվող անձանց դեպքում, փաստի մասին նման կալանավորման ընթացքում ծագող վնասվածքների առումով լուրջ կանխավարկածներ կարող են առաջանալ։ Իրականում, ապացուցման պարտականության առումով կարելի է համարել, որ մարմինների պարտականությունն է տալ բավարար և համոզիչ բացատրություն (տե՛ս Salman v. Turkey [GC], թիվ 21986/93, §100, ՄԻԵԿ 2000-VII, և Varnava aոd Օthers v. Turkey [GC], թիվ 16064/90, 16065/90, 16066/90, 16068/90, 16069/90, 16070/90, 16071/90, 16072/90 և 16073/90, §183, ՄԻԵԿ 2009-...)։ Նմանապես, երբ անհատին առողջ տանում են ոստիկանության ձերբակալվածներին պահելու վայր, իսկ ազատվելուց պարզվում է, որ նա վնասվածքներ է ստացել, ապա պետության պարտականությունն է տալ արժանահավատ բացատրություն այն մասին, թե ինչպես են առաջացել այդ վնասվածքները (տե՛ս այլ մարմինների շրջանակում, Aksoy v. Turkey, 1996 թվականի դեկտեմբերի 18, §61, Զեկույցներ 1996-VI, Selmouni, վերևում մեջբերված, §87; և Gafgen v. Germany [GC], թիվ 22978/05, §92, ՄԻԵԿ 2010-...): Այլապես, խոշտանգումների կամ վատ վերաբերմունքի կասկածները փարատվում են հօգուտ դիմումատուի, և այս կապակցությամբ հարց կարող է բարձրացվել Կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածի համաձայն (տե՛ս Mikheyev v. Russia, թիվ 77617/01, §127, 2006 թվականի հունվարի 26)» (տե՛ս Վիրաբյանն ընդդեմ Հայաստանի գործով Եվրոպական դատարանի 2012 թվականի հոկտեմբերի 2-ի վճիռը, գանգատ թիվ 40094/05, կետեր 148-151):

10. Վերոգրյալ դրույթների լույսի ներքո գնահատելով սույն գործի փաստական հանգամանքները` Գ.Վիրաբյանի ստացած վնասվածքների և դրանց շուրջ հետաքննության ընթացքում տրված բացատրությունների առումով Եվրոպական դատարանը գտել է, որ «(…) թե՛ Կառավարության և թե՛ ներպետական մարմինների կողմից դիմումատուի վնասվածքների առումով տրված բացատրությունը խիստ կասկածելի է և անհավանական։ Միևնույն ժամանակ, այն նշում է, որ հետաքննության բոլոր փուլերում դիմումատուն ներկայացրել է համապատասխան և մանրամասն նկարագրություն այն մասին, թե ով է իր նկատմամբ վատ վերաբերմունք ցուցաբերել և ինչպես է դա տեղի ունեցել։ Նրա պնդումները համապատասխանում էին տարբեր բժշկական արձանագրություններում առկա նրա վնասվածքների նկարագրությանը (…)։

Վերոնշյալը հաշվի առնելով` Դատարանը չի կարող դիմումատուի վնասվածքների վերաբերյալ Կառավարության բացատրությունը համարել բավարար և համոզիչ, և հետևաբար, այն եզրակացնում է, որ նրա վնասվածքները վերաբերելի են վատ վերաբերմունքի այն դրսևորումներին, որոնց մասով մարմինները պատասխանատու էին» (տե՛ս Վիրաբյանն ընդդեմ Հայաստանի գործով Եվրոպական դատարանի վճիռը, կետեր 154-155):

11. Վերոգրյալի հիման վրա Եվրոպական դատարանը եզրահանգել է, որ «(…) դիմումատուն ենթարկվել է առանձնապես դաժան վատ վերաբերմունքի, որը նրան պատճառել է սուր ֆիզիկական և հոգեկան ցավ և տառապանք։ Մասնավորապես, նրա ամորձիներին շարունակաբար հասցվել են հարվածներ ոտքերով, ձեռքերով և մետաղական առարկաներով։ Այս վնասվածքները երկարատև հետևանքներ թողեցին նրա առողջության վրա, քանի որ նրա ձախ ամորձին այնպես էր պատռվել, որ այն ստիպված հեռացվեց: Այնուհետև նրան, ձեռնաշղթաներով ձեռքերը մեջքին կապած, ծեծի էին ենթարկել, և նա ստացել էր հարվածներ կրծքավանդակին և կողոսկրերին: Այս գործի հանգամանքներից կարելի է լուրջ հետևություններ անել, որ դիմումատուի նկատմամբ մտադրաբար է ցուցաբերվել վատ վերաբերմունք` նրան պատժելու կամ ահաբեկելու նպատակով, կամ էլ երկուսը միասին: Հաշվի առնելով վատ վերաբերմունքի բնույթը, աստիճանը և նպատակը` Դատարանը գտնում է, որ այն կարելի է բնորոշել որպես խոշտանգումների ենթարկելու գործողություններ (տե՛ս Selmouni, վերևում մեջբերված, §§96-105, և Salman, վերևում մեջբերված, §115)» (տե՛ս Վիրաբյանն ընդդեմ Հայաստանի գործով Եվրոպական դատարանի վճիռը, կետ 157):

Արդյունքում Եվրոպական դատարանը վճռել է, որ տեղի է ունեցել Կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածի էական խախտում:

II. Կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածի ընթացակարգային խախտումը

12. Անդրադառնալով իր նկատմամբ վատ վերաբերմունքի մասին Գ.Վիրաբյանի պնդումների շուրջ արդյունավետ քննություն իրականացնելու վերաբերյալ հարցին` Եվրոպական դատարանը նշել է. «Դատարանը վերահաստատում է, որ երբ անհատը ենթադրաբար պնդում է այն մասին, որ նրա նկատմամբ 3-րդ հոդվածի խախտմամբ ցուցաբերվել է խիստ վատ վերաբերմունք ոստիկանության կողմից կամ Պետության այլ նման գործակալների կողմից, ապա այդ դրույթով, որը ընթերցվում է Կոնվենցիայի 1-ին հոդվածի համաձայն Պետության հիմնական պարտականության մասին դրույթի հետ հետևյալ կերպ` «իրենց իրավազորության ներքո գտնվող յուրաքանչյուրի համար ապահահովում են այն իրավունքներն ու ազատությունները, որոնք սահմանված են Կոնվենցիայի ...», [ա]նուղղակի կերպով պահանջվում է արդյունավետ պաշտոնական հետաքննության իրականացում (տե՛ս Assenov aոd Օthers, վերևում մեջբերված, §102, և Labita, վերևում մեջբերված, §131)։

Հետաքննություն իրականացնելու պարտականությունը «արդյունքի պարտականություն չէ, այլ միջոցների պարտականություն է»: Պարտադիր չէ, որ յուրաքանչյուր հետաքննություն լինի հաջողված կամ հանգի մի եզրակացության, որը համապատասխանում է դիմումատուի կողմից նշված դեպքերի շարադրանքին, սակայն դրա միջոցով գործնականում պետք է հնարավոր լինի արձանագրել գործի փաստերը, և այն դեպքում, երբ պարզվում է, որ պնդումները ճիշտ են, ապա նաև հանգեցնի հանցանքի համար պատասխանատուների բացահայտմանը, ու արդարացված լինելու դեպքում` նրանց պատժելուն: Այսպիսով, վատ վերաբերմունքի մասին լուրջ պնդումներով հետաքննությունը պետք է ամբողջական լինի: Դրանից հետևում է, որ մարմինները միշտ պետք է լրջորեն ձգտեն պարզել, թե ինչ է տեղի ունեցել և չպետք է հիմնվեն հապճեպ արված կամ անհիմն եզրակացությունների վրա իրենց հետաքննությունը փակելու կամ դրանք իրենց որոշումների հիմք դարձնելու համար: Նրանք պետք է ձեռնարկեն բոլոր հնարավոր ողջամիտ միջոցները` միջադեպի հետ կապված ապացույցները պարզելու համար, որը ներառում է, մասնավորապես, առերեսումը, դատաբժշկական փորձաքննության ապացույցները և այլն: Հետաքննության ցանկացած թերություն, որը կարող է խաթարել վնասվածքների պատճառի կամ հանցանքի համար պատասխանատու անձանց ինքնության հաստատմանը, կարող է այս չափանիշին չհամապատասխանելու վտանգ առաջացնել (տե՛ս Mikheyev, վերևում մեջբերված, §108, և Akulinin aոd Babich, վերևում մեջբերված, §46, և Vladimir Fedrov, վերևում մեջբերված, §67):

Ավելին, հետաքննությունը պետք է նպատակահարմար լինի: Կոնվենցիայի 2-րդ և 3-րդ հոդվածներով նախատեսված դեպքերում, երբ պաշտոնական հետաքննության արդյունավետությունը կասկած է առաջացնում, Դատարանը հաճախ գնահատում է այն փաստը, թե արդյոք մարմինները պատշաճ և համապատասխան ժամկետներում են արձագանքել բողոքներին (տե՛ս Labit, վերևում մեջբերված, §133-135)։ Ուշադրություն է դարձվում հետաքննությունը սկսելու, ցուցմունքներ վերցնելը ուշացնելու (տե՛ս Timurtas v. Turkey, թիվ 23531/94, §89, ՄԻԵԿ 2000 VI, և Tekin v. Turkey, 1998 թվականի հունիսի 9, §67, Զեկույցներ 1998 IV), ինչպես նաև հետաքննության ընթացքում պահանջված ժամկետի տևողության վրա (տե՛ս Indelicato v. Italy, թիվ 31143/96, §37, 2001 թվականի հոկտեմբերի 18):

Վերջապես, Դատարանը վերահաստատում է այն հանգամանքը, որ որպեսզի Պետության գործակալների կողմից ենթադրյալ վատ վերաբերմունքը հետաքննության արդյունավետության նպատակով համարվի արդյունավետ, այն պետք է լինի անկախ: Հետաքննության անկախությամբ ենթադրվում է ոչ միայն ենթակայության կամ ինստիտուցիոնալ կապի բացակայություն, այլ նաև գործնական իմաստով անկախություն (տե՛ս Օgur v. Turkey [GC], թիվ 21594/93, §91, ՄԻԵԿ 1999 III, Mehmet Emin YՖksel v. Turkey, թիվ 40154/98, §37, 2004 թվականի հուլիսի 20, ինչպես նաև Ergi v. Turkey, 1998 թվականի հուլիսի 28, §83, Զեկույցներ 1998 IV, երբ աղջկա մահը հետաքննող պետական դատախազը անվտանգության ուժերի և PKK-ի ենթադրյալ բախման ժամանակ անկախության պակաս ցույց տվեց` հիմնվելով միայն դեպքի մեջ ներգրավված ոստիկանների կողմից տրամադրված տեղեկությունների վրա» (տե՛ս Վիրաբյանն ընդդեմ Հայաստանի գործով Եվրոպական դատարանի վճիռը, կետեր 161-164):

13. Վերոգրյալ դրույթները կիրառելով սույն գործի փաստական տվյալների նկատմամբ` Եվրոպական դատարանը, ընդունելով հանդերձ, որ սույն գործով քրեական վարույթը հարուցվել է դիմումատուի նկատմամբ ենթադրյալ վատ վերաբերմունքի ցուցաբերման հենց նույն օրը և սկսվել է հետաքննություն, այնուամենայնիվ նշել է, որ «(…) քրեական գործի հանգամանքները բացառապես հիմնվել են իրադարձությունների մասին ոստիկանների կողմից տրամադրված տարբերակի վրա, ներառյալ` հանցագործություն կատարած ենթադրյալ անձանց և նրանց այն գործընկերների կողմից տրամադրված տեղեկությունների վրա, ովքեր բոլորը որոշակիորեն ներգրավված էին 2004 թվականի ապրիլի 23-ի իրադարձություններում` չլսելով նույնիսկ դիմումատուին կամ որևէ այլ վկայի: Ավելին, հենց սկզբից իրադարձությունների մասին այս տարբերակը համարվել է հաստատված փաստ (տե՛ս, օրինակ` վերոնշյալ §34 մեջ նշված դատաբժշկական փորձաքննություն կարգադրելու մասին քննիչի որոշումը) և ամբողջ հետաքննությունը իրականացվել է այդ կանխավարկածով: Անհրաժեշտ է նշել, որ ոստիկանության տարբերակը քննիչի կողմից հենց այդպես ընդունվել է այն ժամանակ, երբ նա նույնիսկ իր տրամադրության տակ չի ունեցել դիմումատուի վնասվածքների բնույթի և հնարավոր պատճառների մասին դատաբժշկական փորձաքննության եզրակացությունները: Արդյունքում, դիմումատուն դարձել է այդ վարույթի միակ մեղադրյալը, մինչդեռ նշված ոստիկանները երբեք չեն համարվել հնարավոր կասկածյալներ և, ավելին, մասնակցել են միայն որպես վկաներ, իսկ ոստիկանության աշխատակից Հ.Մ-ի դեպքում` որպես զոհ» (տե՛ս Վիրաբյանն ընդդեմ Հայաստանի գործով Եվրոպական դատարանի վճիռը, կետ165):

Եվրոպական դատարանը, կասկած հայտնելով, որ հետաքննություն իրականացնող մարմնի միակ նպատակն է եղել դիմումատուին քրեական պատասխանատվության ենթարկելը և դրա շուրջ ապացույցներ հավաքելը, նշել է, որ «Հետաքննություն իրականացնող մարմինները հետաքննության ոչ մի փուլում չեն տրամադրել որևիցե բացատրություն այն մասին, թե ինչու են նրանք համարում ոստիկանների կողմից տրված ցուցմունքները հավաստի, իսկ դիմումատուի ցուցմունքները` ոչ վստահելի: Վատ վերաբերմունքի մասին իր պնդումների առումով ամբողջական հետաքննություն իրականացնելու և հանցագործություն կատարած անձանց քրեական պատասխանատվության ենթարկելու և պատժելու մասին դիմումատուի բազմաթիվ պահանջները անտեսվել են, կամ դրանց տրվել է մակերեսային պատասխան (տե՛ս, օրինակ` վերոնշյալ §54): Այսպիսով, պարզվում է, որ հետաքննություն իրականացնող մարմինները առանց որևէ հիմնավորման նախապատվությունը տվել են ոստիկանների կողմից տրամադրված վկայությանը և դրանով կարելի է ասել չեն ցուցաբերել անհրաժեշտ օբյեկտիվությունը և անկախությունը» (տե՛ս Վիրաբյանն ընդդեմ Հայաստանի գործով Եվրոպական դատարանի 2012 թվականի հոկտեմբերի 2-ի վճիռը, կետ 167):

Այնուհետև Եվրոպական դատարանը, փաստելով, որ հետաքննությունը սկսվելուց մոտ մեկ ամիս անց դիմումատուի դեմ քրեական գործը մարզի դատախազությունից ուղարկվել է Երևան քաղաքի դատախազություն, նշել է, որ «(…) դիմումատուի դեմ հարուցված քրեական գործի ուղարկումը, անկախ դրա պատճառից և նպատակից, առանձնապես տարբեր արդյունքներ չի տվել, քանի որ Երևան քաղաքի դատախազությունը առանց վարանելու անփութորեն մերժել է վատ վերաբերմունքի մասին դիմումատուի պնդումները (…) և շարունակել է իրականացնել նույն տիպի հետաքննություն` հիմնվելով իրադարձությունների մասին նույն տարբերակի վրա» (տե՛ս Վիրաբյանն ընդդեմ Հայաստանի գործով Եվրոպական դատարանի 2012 թվականի հոկտեմբերի 2-ի վճիռը, կետ 168):

Անդրադառնալով իր նկատմամբ վատ վերաբերմունքի մասին Գ.Վիրաբյանի պնդումների շուրջ քննությանը` Եվրոպական դատարանը նշել է, որ քննության ընթացքում առկա են եղել մի շարք էական բացթողումներ և անհամապատասխանություններ, որոնք կարող էին վտանգել դրա վստահելիությունը և արդյունավետությունը:

Եվրոպական դատարանը, մասնավորապես, անդրադառնալով դիմումատուի դատաբժշկական փորձաքննության անցկացման կարգին, նշել է, որ «Նման փորձաքննություն անցկացնելու կարգադրություն տվող քննիչի որոշումը կայացվել է ենթադրյալ վատ վերաբերմունքի ցուցաբերման հաջորդ օրը, մասնավորապես` 2004 թվականի ապրիլի 24-ին (…)։ Դիմումատուն պնդել է, որ դատաբժշկական փորձագետ Գ.-ն սկսել է իր փորձաքննությունը միայն 2004 թվականի մայիսի 5-ին։ Փորձագետի զեկույցից միանգամայն պարզ չէ, թե արդյո՞ք դա այդպես է, սակայն կարելի է վստահաբար ենթադրել, որ փորձագետը չի սկսել փորձաքննությունը քննիչի որոշումից հետո առնվազն երեք օրվա ընթացքում (…)։ Անհրաժեշտ է նշել, որ արդյունքում կազմված փորձագետի զեկույցը չէր պարունակում որևիցե նշում դիմումատուի կրծքավանդակի և կողոսկրերի վնասվածքների մասին (…), ինչն ընդամենը մի քանի օր առաջ արձանագրվել էր Արտաշատի հիվանդանոցի բժիշկների կողմից (…)։ Այսպիսով, չի կարելի բացառել, որ դատաբժշկական փորձագետի կողմից այս բացթողման պատճառ է հանդիսացել հենց նշված ուշացումը։ Չի կարելի բացառել նաև այն, որ դա արվել է հպանցիկ քննության արդյունքում` հնարավոր անկախության պակասի պատճառով։ Ամեն դեպքում, այս հանգամանքը ստիպում է Դատարանին կասկածել դատաբժշկական եզրակացությունների հավաստիության մեջ։ Ավելին, եթե դատաբժշկական փորձագետը արձանագրեր այս վնասվածքները, ապա նրա` դիմումատուի վնասվածքների հնարավոր պատճառների մասին եզրակացությունները կարող էին միանգամայն տարբեր լինել» (տե՛ս Վիրաբյանն ընդդեմ Հայաստանի գործով Եվրոպական դատարանի վճիռը, կետ 170):

Եվրոպական դատարանը շեշտել է նաև, որ դատաբժշկական փորձագետ Գ.-ի կողմից կազմված զեկույցում առկա են մի շարք կարևոր թերություններ` նշելով. «(…) ինչպես հետաքննության ամբողջ ընթացքը, այնպես էլ այստեղ կասկածելի է, որ զեկույցը, որը ամբողջությամբ հիմնված էր իրադարձությունների մասին հապճեպ ընդունված ոստիկանության տարբերակի վրա, կարող էր համարվել այնպիսի միջոց, որն իսկապես ուղղված էր և կարող էր տալ անկախ և օբյեկտիվ բացատրություն դիմումատուի վնասվածքների հնարավոր պատճառների մասին (…)։ Երկրորդ. զեկույցով որևէ պատասխան չէր տրվել քննիչի կողմից առաջադրված հիմնական հարցերից մեկին, այն է` թե արդյո՞ք դիմումատուի ամորձիին հասցված վնասվածքը պատճառվել է մեկ, թե մի քանի հարվածով, ինչը, ելնելով գործի հանգամանքներից և միմյանց հակասող իրադարձությունների մասին տարբերակներից, էական նշանակություն ուներ հետաքննության համար։ Երրորդ. փորձագետի նախնական եզրակացությունը պարունակում էր հետևյալ արտահայտությունը` «Ձախ ամորձիին հասցված վնասվածքը տրավմատիկ բնույթի է և կարող էր պատճառված լինել ցանկացած տեսակի հարվածով» (…), որով առաջարկվում էր դիմումատուի վնասվածքների հնարավոր պատճառների լայն շրջանակ, բայց որը, անբացատրելի պատճառներով, հանվել է նույն եզրակացության թարմացված տարբերակից (…)։ Սա ևս մեկ անգամ կասկած է առաջացնում դատաբժշկական փորձագետի թե՛ անկախ լինելու և թե՛ ամբողջական փորձաքննություն անցկացնելու մեջ, ինչպես նաև նրա եզրակացությունների հավաստիության մեջ» (տե՛ս Վիրաբյանն ընդդեմ Հայաստանի գործով Եվրոպական դատարանի վճիռը, կետ 171):

Եվրոպական դատարանը, արձանագրելով, որ հետաքննություն իրականացնող մարմինները նշյալ դատաբժշկական փորձաքննության որևէ թերության չեն անդրադարձել, և դատաբժշկական նոր փորձաքննությունն անցկացվել է դեպքից մոտ երեք ամիս անց, եզրահանգել է. «(…) Դատարանը համոզված է, որ նման հետաձգված փորձաքննությամբ հնարավոր չէր լինի ճշգրիտ կերպով արձանագրել դիմումատուի վնասվածքները և հետևաբար տալ հավաստի եզրակացություններ։ Այսպիսով Դատարանը լրջորեն կասկածում է, որ այս եղանակով հնարավոր եղավ շտկելու առաջին դատաբժշկական փորձաքննության թերությունները։ Սա հաստատվեց նաև այն փաստով, որ նոր փորձաքննության արդյունքում կազմված զեկույցը պարունակում էր այնպիսի եզրակացություններ, որոնք ըստ էության նույնն էին, ինչ որ առաջին զեկույցի եզրակացությունները (…)» (տե՛ս Վիրաբյանն ընդդեմ Հայաստանի գործով Եվրոպական դատարանի վճիռը, կետ 172):

 Եվրոպական դատարանն արձանագրել է նաև, որ հետաքննություն իրականացնող մարմինները չեն իրականացրել այլ բժշկական ապացույցների գնահատում, մասնավորապես, չեն գնահատվել Արտաշատի հիվանդանոցի արձանագրությունները, հիվանդանոցի բժիշկները հարցաքննվել են դեպքից մոտ երկուսուկես ամիս հետո: Այս ապացույցների և դատաբժշկական փորձաքննությունների եզրակացությունների միջև առկա հակասությունները չեն պարզվել և պատասխան չի տրվել այն հարցին, թե արդյոք դիմումատուի վնասվածքներն ամբողջությամբ կարող էին պատճառված լինել ոստիկանների կողմից նշված հանգամանքներում (տե՛ս Վիրաբյանն ընդդեմ Հայաստանի գործով Եվրոպական դատարանի վճիռը, կետ 173):

Ամփոփելով վերոգրյալը` Եվրոպական դատարանը եզրահանգել է, որ հետաքննություն իրականացնող մարմիններին չի հաջողվել համապատասխան ժամկետներում իրականացնել հետաքննության արդյունավետ արդյունքի հասնելու համար կարևոր նշանակություն ունեցող բժշկական ապացույցների պատշաճ և օբյեկտիվ ձեռքբերում և գնահատում (տե՛ս Վիրաբյանն ընդդեմ Հայաստանի գործով Եվրոպական դատարանի 2012 թվականի հոկտեմբերի 2-ի վճիռը, կետ 174)։

Անդրադառնալով այլ ապացույցների` Եվրոպական դատարանը նկատել է նաև, որ «(…) հետաքննություն իրականացնող մարմինները անմիջապես չեն մեկուսացրել և հարցաքննել դեպքի մեջ ներգրավված ոստիկաններին` դրանով իսկ չեն կանխել հնարավոր հանցավոր պայմանավորվածությունը»։ Անդրադառնալով ոստիկանների հարցաքննության ընթացակարգին և բովանդակությանը` Եվրոպական դատարանը գտել է, որ «(…) տվյալ հարցաքննությունները ունեցել են պարզապես ձևական բնույթ, և Դատարանը չի կարող դրանք համարել լուրջ և պատշաճ ժամկետներում կատարված փորձ, ուղղված պարզելու այն հանգամանքները, որոնց ժամանակ դիմումատուն ստացել է իր վնասվածքները»:

Եվրոպական դատարանն արձանագրել է նաև, որ ոստիկանության աշխատակիցներից ցուցմունքներ վերցնելու ընթացքում ջանքեր չեն գործադրվել դիմումատուի ձերբակալության, ոստիկանության բաժին բժիշկների այցի, դիմումատուի հարբածության վիճակի զննության և վնասվածքները ստանալու ժամերի հետ կապված գործի նյութերում առկա անհամապատասխանությունները պարզաբանելու համար։ Համապատասխան հարցեր չեն տրվել նաև բժիշկ Ա.Գ-ին, ով դեպքի օրը երկու անգամ այցելել է ոստիկանության բաժին (տե՛ս Վիրաբյանն ընդդեմ Հայաստանի գործով Եվրոպական դատարանի վճիռը, կետեր 175-176):

Վերոգրյալից բացի, Եվրոպական դատարանը նշել է մի շարք այլ թերություններ և բացթողումներ, այն է` չեն հարցաքննվել Գ.Վիրաբյանի փաստաբանն ու ոստիկան Օ.Բ-ն, դիմումատուի և ոստիկանների առերեսումներն անցկացվել են մեկուկես ամսից մինչև երեք ու կես ամիս ուշացումներով, իսկ դիմումատուի և ոստիկանապետի տեղակալ Գ-ի միջև առերեսում չի անցկացվել: Արդյունքում Եվրոպական դատարանը եզրահանգել է, որ դրանով զգալիորեն նվազագույնի է հասցվել այդ միջոցների արդյունավետությունը: Եվրոպական դատարանը նշել է նաև, որ պարզ չէ, «(…) թե ինչ հիմքերով է քրեական վարույթը կարճելու մասին դատախազի որոշմամբ սահմանվում, որ ոստիկան Հ.Մ.-ն ինքնապաշտպանվելու նպատակով է ոտքով հարվածել դիմումատուի ամորձիներին (…) այն դեպքում, երբ գործի ապացույցները նման պնդում չեն պարունակում: Վերջապես, ներպետական դատարանները հետաքննության ընթացքում լիովին չեն անդրադարձել վերոնշյալ հետաքննության թերություններից որևիցե մեկին, և պարզվում է, որ այդ ընթացքում իրականացվել է դիմումատուի պնդումների միայն մակերեսային քննություն (…)» (տե՛ս Վիրաբյանն ընդդեմ Հայաստանի գործով Եվրոպական դատարանի վճիռը, կետ 177):

14. Ամփոփելով վերոգրյալը` Եվրոպական դատարանը եզրահանգել է, որ «(…) վատ վերաբերմունքի մասին դիմումատուի պնդումների առումով մարմինների կողմից ձեռնարկված հետաքննությունը եղել է անարդյունավետ, ոչ պատշաճ և միանգամայն թերի: Դրանով հնարավոր չի եղել տալ հավաստի եզրակացություններ և արձանագրել գործի փաստերը: Իրավասու մարմինները բավականաչափ բարեխիղճ չեն եղել, և չի կարելի ասել, որ մտադրված են եղել բացահայտելու և պատժելու հանցագործներին» (տե՛ս Վիրաբյանն ընդդեմ Հայաստանի գործով Եվրոպական դատարանի վճիռը, կետ 178):

Հետևաբար, Եվրոպական դատարանը վճռել է, որ տեղի է ունեցել Կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածի ընթացակարգային խախտում:

III. Կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածի 2-րդ կետի խախտումը

15. Կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածի 2-րդ կետի համաձայն` «Յուրաքանչյուր ոք, ով մեղադրվում է քրեական հանցագործություն կատարելու մեջ, համարվում է անմեղ, քանի դեռ նրա մեղավորությունն ապացուցված չէ օրենքին համապատասխան»:

Անդրադառնալով քրեական գործի վարույթը կարճելու մասին որոշմամբ անմեղության կանխավարկածի սկզբունքը խախտելու վերաբերյալ դիմումատուի պնդումներին` Եվրոպական դատարանը, վկայակոչելով իր նախադեպային իրավունքի շրջանակներում բազմիցս արտահայտած իրավական դիրքորոշումները, նշել է, որ «(…) 6-րդ հոդվածի 2-րդ կետով սահմանված անմեղության կանխավարկածը արդար քրեական դատավարության այն բաղադրիչներից մեկն է, որը պահանջվում է 6-րդ հոդվածի 1-ին կետով (տե՛ս Deweer v. Belgium, 1980 թվականի փետրվարի 27, §56, Սերիա Ա թիվ 35, և Minelli v. Switzerland, 1983 թվականի մարտի 25, §27, Սերիա Ա թիվ 62): Այն կխախտվի, եթե քրեական իրավախախտման մեջ մեղադրվող անձի վերաբերյալ պետական պաշտոնյայի ցուցմունքում կարծիք արտահայտվի այն մասին, որ նա մեղավոր է, նախքան դա ապացուցված կլինի օրենքի համաձայն: Նույնիսկ որևիցե պաշտոնական եզրակացության բացակայության պայմաններում, դա բավարար պատճառ կարող է հանդիսանալ կարծելու, որ պաշտոնյան գտնում է, որ մեղադրյալը մեղավոր է (տե՛ս Daktaras v. Lithuania, թիվ 42095/98, §41, ՄԻԵԿ 2000 X): Ավելին, անմեղության կանխավարկածի սկզբունքը կարող է խախտվել ոչ միայն դատավորի կամ դատարանի կողմից, այլ նաև այլ պետական մարմինների կողմից, այդ թվում նաև դատախազների կողմից (տե՛ս Allenet de Ribemount v. France, 1995 թվականի փոտրվարի 10, §36, Սերիա Ա թիվ 308, և Daktaras, վերևում մեջբերված, §42):

Բացի դրանից, հայտարարությունն այն մասին, որ անձին պարզապես կասկածում են հանցագործություն կատարելու մեջ, պետք է հստակորեն տարբերակվի այն բացահայտ արված հայտարարությունից, որ անհատը, թեպետ դեռ չի կայացվել վերջնական մեղադրական եզրակացություն, կատարել է տվյալ հանցագործությունը (տե՛ս Matijaševic v. Serbia, թիվ 23037/04, §48, ՄԻԵԿ 2006 X, և Khaydarov v. Russia, թիվ 21055/09, §149, 2010 թվականի մայիսի 20): Վերջինով խախտվում է անմեղության կանխավարկածի դրույթը, մինչդեռ առաջին տեսակի հայտարարությունը Դատարանի կողմից քննված զանազան իրավիճակներում համարվել է անառարկելի (տե՛ս Garycki v. Pօland գործը, թիվ 14348/02, §67, 2007 թվականի փետրվարի 6): Այն հարցը, թե արդյոք պետական պաշտոնյայի կողմից արված հայտարարությամբ խախտվել է անմեղության կանխավարկածի սկզբունքը, պետք է որոշվի այն կոնկրետ հանգամանքների համատեքստում, որոնց պայմանում արվել է վիճարկվող հայտարարությունը (տե՛ս Daktaras, վերևում մեջբերված` §43» (տե՛ս Վիրաբյանն ընդդեմ Հայաստանի գործով Եվրոպական դատարանի վճիռը, կետեր 185-186):

16. Վերոգրյալ իրավական դիրքորոշման լույսի ներքո մեկնաբանելով Երևանի Էրեբունի և Նուբարաշեն համայնքների դատախազ Հ.Բաբայանի 2004 թվականի օգոստոսի 30-ի որոշումը, որով Գ.Վիրաբյանի նկատմամբ քրեական հետապնդումը դադարեցվել է և քրեական գործի վարույթը կարճվել է` (տե՛ս սույն որոշման 1-ին կետը) Եվրոպական դատարանը նշել է, որ «(…) այս որոշումը ձևակերպվել է այնպես, որ կասկած չի առաջացել այն առումով, որ դատախազի կարծիքով դիմումատուն հանցանք է կատարել: Մասնավորապես, դատախազը սկզբում ամփոփ տեսքով հավաքել է գործի փաստական հանգամանքները, ինչպես նշված են դիմումատուի դեմ ներկայացված մեղադրանքի մեջ, և ներկայացրել այնպես, որ դրանով առաջարկվում էր հաստատել, որ ոստիկան Հ.Մ-ն գործել է ինքնապաշտպանության նկատառումներով, իսկ դիմումատուն կանխամտածված վնասվածքներ էր հասցրել նրան: Այնուհետև դատախազը եզրակացրել է, որ նպատակահարմար չէր քրեական հետապնդում իրականացնել դիմումատուի նկատմամբ, քանի որ կատարվածի պատճառով նա նույնպես վնասվել է: Սա նշելով` դատախազը հատուկ օգտագործել է «Հանցանքը կատարելու ժամանակ [դիմումատուն] նույնպես վնաս է ստացել» և «զրկանքների միջոցով [դիմումատուն] քավել է իր մեղքը» բառերը (…)»:

Եվրոպական դատարանը նշել է նաև, որ վերաքննիչ և վճռաբեկ դատարաններն անփոփոխ են թողել դատախազի որոշումը և ըստ էության, չեն առարկել դրա դեմ, և շեշտել է, որ դատարաններում անցկացվող վարույթներով չի որոշվել դիմումատուի քրեական պատասխանատվության ենթարկելու հարցը, այլ որոշվել է այն հարցը, թե արդյոք անհրաժեշտ էր կարճել գործը դատախազի որոշման հիմքերով: Հետևաբար, Եվրոպական դատարանը գտել է, որ այս վարույթները նպատակաուղղված չեն եղել դիմումատուի «մեղավորությունը օրենքի համաձայն ապացուցելուն»:

Այնուհետև, Եվրոպական դատարանը, շեշտելով, որ ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքի 37-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 2-րդ կետով (այն ժամանակ գործող խմբագրությամբ) նախատեսված քրեական գործի վարույթը կարճելու հիմքն ինքն իրեն ենթադրում էր, որ մեղսագրվող արարքի կատարումն անվիճարկելի փաստ է, գտել է, որ դիմումատուի դեմ քրեական գործի կարճման համար դատախազի պատճառաբանությունները և ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքի 37-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 2-րդ կետով (այն ժամանակ գործող խմբագրությամբ) կարճված որոշումն անփոփոխ թողնելը անմեղության կանխավարկածի խախտումներ էին (տե՛ս Վիրաբյանն ընդդեմ Հայաստանի գործով Եվրոպական դատարանի վճիռը, կետեր 189-192):

Վերոգրյալի հիման վրա Եվրոպական դատարանը վճռել է, որ տեղի է ունեցել Կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածի 2-րդ կետի խախտում:

IV. Կոնվենցիայի 14-րդ հոդվածի խախտումը

17. Կոնվենցիայի 14-րդ հոդվածի համաձայն` «Սույն Կոնվենցիայում շարադրված իրավունքներից և ազատություններից օգտվելը ապահովվում է առանց խտրականության, այն է` անկախ սեռից, ռասայից, մաշկի գույնից, լեզվից, կրոնից, քաղաքական կամ այլ համոզմունքից, ազգային կամ սոցիալական ծագումից, ազգային փոքրամասնությանը պատկանելուց, գույքային դրությունից, ծննդից կամ այլ դրությունից»:

Ցուցաբերված վատ վերաբերմունքն իր քաղաքական հայացքներով պայմանավորված լինելու մասին Գ.Վիրաբյանի պնդումներին Եվրոպական դատարանը անդրադարձել է Կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածի հետ դիտարկվող 14-րդ հոդվածի և՛ նյութական, և՛ ընթացակարգային երաշխիքների տեսանկյունից և հիշեցրել է, որ «Խտրականությունը տարբեր վերաբերմունքի դրսևորումն է համեմատաբար նույն իրավիճակում գտնվող անձանց նկատմամբ առանց որևէ օբյեկտիվ կամ հիմնավորված պատճառի (տես՛ Willis v. Սnited Kingdom, թիվ 36042/97, §48, ՄԻԵԿ 2002-IV)։ Նախկինում Դատարանում քննվել են մի շարք գործեր, որոնց ժամանակ դիմումատուները, Կոնվենցիայի 2-րդ կամ 3-րդ և 14-րդ հոդվածների համաձայն, հայտարարել են, որ մահը կամ վատ վերաբերմունքը խտրականության, մասնավորապես ռասայական ատելության, դրսևորման արդյունք է եղել։ (...) Այդ իսկ պատճառով պետական մարմինները պետք է բոլոր հասանելի ձևերով պայքարեն ռասիզմի և ռասայական հիմքով բռնության դեմ` այդպիսով իսկ խթանելով հասարակության` ժողովրդավարության պատկերացումը խթանելու նպատակով, որում բազմազանությունն ընկալվում է ոչ թե որպես սպառնալիք, այլ որպես զարգացման աղբյուր (տե՛ս Nachova and Օthers v. Bulgaria [GC], թիվ։ 43577/98 և 43579/98, §145, ՄԻԵԿ 2005VII, Bekos and Koutropoulos v. Greece, թիվ 15250/02, §63, ՄԻԵԿ 2005XIII (հատվածներ) և Stօica v. Romaոia, թիվ 42722/02, §126, 2008 թվականի մարտի 4-ին)» (տե՛ս Վիրաբյանն ընդդեմ Հայաստանի գործով Եվրոպական դատարանի վճիռը, կետ 199):

Եվրոպական դատարանը գտել է, որ վերոգրյալը կիրառելի է նաև այնպիսի գործերի դեպքում, երբ հայտարարվում է, որ Կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածին հակասող վերաբերմունքը դրսևորվել է` ելնելով քաղաքական դրդապատճառներից և շեշտել է, որ «(…) Քաղաքական բազմակարծությունը, որը ենթադրում է քաղաքական բազմազան համոզմունքների և շարժումների խաղաղ գոյակցություն, առանձնակի կարևորություն է ներկայացնում օրենքի գերակայության վրա հիմնված ժողովրդավարական հասարակության գոյատևման համար, մինչդեռ քաղաքական տարակարծությունը ճնշելու, վերացնելու կամ դրանից խուսափելու կամ քաղաքական տարակարծություն ունեցող կամ այն բարձրաձայնող անձանց պատժելու նպատակով Պետության ներկայացուցիչների կողմից իրականացվող բռնության գործողությունները վտանգում են ժողովրդավարական հասարակության սկզբունքներն ու արժեքները» (տե՛ս Վիրաբյանն ընդդեմ Հայաստանի գործով Եվրոպական դատարանի վճիռը, կետ 200):

Անդրադառնալով Կոնվենցիայի 14-րդ հոդվածի նյութաիրավական կողմին` Եվրոպական դատարանը, վկայակոչելով իր նախադեպային իրավունքը, հիշեցրել է, որ ապացույցներն ուսումնասիրելիս դատարանը սահմանել է «հիմնավոր կասկածներից վեր» ապացույցի ստանդարտ, և որ ապացույցը կարող է բխել համատեղ գոյություն ունեցող` բավականաչափ հիմնավորված, պարզ և համահունչ եզրահանգումներից կամ նմանատիպ փաստերի անհերքելիության կանխավարկածից:

18. Գործի փաստական տվյալների գնահատման և ամփոփման արդյունքում Եվրոպական դատարանը գտել է, որ չի ապացուցվել, որ ոստիկանության կողմից դիմումատուի նկատմամբ դրսևորված վատ վերաբերմունքը պայմանավորված է եղել քաղաքական դրդապատճառներով և վճռել, որ Կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածի հետ դիտարկվող 14-րդ հոդվածի նյութաիրավական կողմը չի խախտվել։

19. Այնուհետև, անդրադառնալով Կոնվենցիայի 14-րդ հոդվածի ընթացակարգային կողմին` Եվրոպական դատարանն արձանագրել է, որ «(…) բռնությամբ ուղեկցվող միջադեպեր հետաքննելիս պետական մարմինները լրացուցիչ պարտավորություն են ստանձնում. այն է` ձեռնարկել բոլոր անհրաժեշտ քայլերը` քաղաքական ցանկացած դրդապատճառ բացահայտելու և պարզելու, թե արդյոք տարբերվող քաղաքական համոզմունքների նկատմամբ անհանդուրժողականությունն իր դերն է ունեցել այդ դեպքերում։ Այդ պարտավորությունը չկատարելը և քաղաքական նկատառումներով պայմանավորված բռնությունը որևէ քաղաքական երանգ չունեցող գործերի հետ նույն հիմքով քննելը կնշանակի աչք փակել այն գործողությունների վրա, որոնցով խախտվում են հիմնարար իրավունքները։ Էապես տարբեր իրավիճակները կարգավորելու եղանակների միջև տարբերակում չկատարելը կարող է հանգեցնել չհիմնավորված վերաբերմունքի, որը չի համապատասխանում Կոնվենցիայի 14-րդ հոդվածին (տե՛ս համապատասխան փոփոխություններով (mutatis mutandis), Nachova and Others v. Bulgaria, թիվ 43577/98 և 43579/98, §158, 2004 թվականի փետրվարի 26, և Bekos aոd Koutropoulos, վերևում մեջբերված, §69)։

(...) [Ք]աղաքական դրդապատճառների առկայության փաստի ապացուցումը չափազանց դժվար է գործնականում։ Բռի գործողության քաղաքական հնարավոր երանգները հետաքննելու` պատասխանող Պետության պարտականությունը ենթադրում է հնարավոր, սակայն ոչ ծայրահեղ ջանքերի գործադրում։ Պետական մարմինները պետք է ձեռնարկեն բոլոր համապատասխան քայլերը վկայություններ հավաքելու ու ապահովելու, ճշմարտությունը բացահայտելու բոլոր գործնական միջոցներն օգտագործելու և ամբողջովին հիմնավորված, անկողմնակալ և օբյեկտիվ որոշումներ ընդունելու համար` բաց չթողնելով որևէ կասկածելի փաստ, որը կարող է մատնանշել քաղաքական նկատառումներով բռնությանը (տես՛ համապատասխան փոփոխություններով (mutatis mutaոdis), Nachova and Օthers, վերևում մեջբերված, §159, և Bekos and Koutropoulos, վերևում մեջբերված, §69)» (տե՛ս Վիրաբյանն ընդդեմ Հայաստանի գործով Եվրոպական դատարանի վճիռը, կետեր 218-219):

20. Վերոգրյալ դրույթները կիրառելով սույն գործի փաստական հանգամանքների նկատմամբ` Եվրոպական դատարանն արձանագրել է. «(…) դիմումատուն բազմաթիվ առիթներով հետաքննության մարմիններին պնդել է, որ իր նկատմամբ դրսևորված վատ վերաբերմունքը կապված է ընդդիմության կողմից կազմակերպված ցույցերին իր մասնակցության հետ, և ունի քաղաքական դրդապատճառներ և պահանջել, որ այս հանգամանքը հետաքննվի, իսկ մեղավորները պատժվեն (…)։ Երկու այլ վկաներ այս պնդումը հիմնավորող փաստարկներ են ներկայացրել (…)։ Վերջապես Դատարանը նկատում է, որ Հայաստանի մարդու իրավունքների պաշտպանը նշել է ձերբակալման պատճառների բացակայությունը (…)։

Հաշվի առնելով վերոնշյալը` Դատարանը համարում է, որ հետաքննության մարմիններն ունեին հավաստի և բավարար տեղեկություններ, որոնց հիման վրա ակնհայտ էր դառնում նախնական ստուգում և, կախված արդյունքից, դիմումատուի նկատմամբ դրսևորված վատ վերաբերմունքի հնարավոր քաղաքական դրդապատճառների հետաքննություն անցկացնելու անհրաժեշտությունը։

Այդուհանդերձ, պետական մարմինները գրեթե ոչինչ չեն արել այս տեղեկությունները ստուգելու համար։ Ոստիկանության միայն երկու աշխատակիցներից` Ա.Մ-ից և Ռ.Ս-ից էին հարցրել, թե արդյոք իրենք տեղյակ են եղել դիմումատուի քաղաքական պատկանելիության մասին, սակայն սա չի կարող համարվել նման լուրջ պնդումը հետաքննելու իրական փորձ և պարզապես ձևական բնույթ է կրում (…)։ Այլ հարցեր չեն տրվել, իսկ ոստիկանության մյուս աշխատակիցները, այդ թվում` Հ.Մ-ն և Ա.Կ-ն, ում դիմումատուն ուղղակիորեն մատնանշել է որպես իր նկատմամբ բռի գործողություններ կատարելուց առաջ և հետո քաղաքական տեսանկյունից անհանդուրժողական հայտարարություններ արած անձանց, նույնիսկ չեն հարցաքննվել այդ պնդումների առնչությամբ։ Ոչ մի փորձ չի կատարվել` պարզելու դիմումատուի ձերբակալման հանգամանքները, այդ թվում` բազմաթիվ անճշտություններ և ձերբակալման հնարավոր քաղաքական երանգը մատնանշող այլ տարրեր, իսկ ներկայացված նյութերից ոչ մի եզրակացություն չի արվել։ Ուստի Դատարանը եզրակացնում է, որ պետական մարմինները չեն կատարել Կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածի հետ դիտարկվող 14-րդ հոդվածի համաձայն ստանձնած իրենց պարտավորությունը, այն է` ձեռնարկել բոլոր հնարավոր քայլերը` պարզելու, թե արդյոք դիմումատուի նկատմամբ դրսևորված վատ վերաբերմունքը ցուցաբերվել է խտրականության հիմքով» (տե՛ս Վիրաբյանն ընդդեմ Հայաստանի գործով Եվրոպական դատարանի վճիռը, կետեր 222-224):

Վերոգրյալի հիման վրա Եվրոպական դատարանը վճռել է, որ խախտվել է Կոնվենցիայի 3-րդ հոդվածի հետ դիտարկվող 14-րդ հոդվածի ընթացակարգային կողմը։

21. Այսպիսով, նկատի ունենալով, որ Եվրոպական դատարանը հաստատված է համարել սույն գործով դիմումատու Գ.Վիրաբյանի` միջազգային պայմանագրով նախատեսված իրավունքի խախտման փաստը, Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ ՀՀ քրեական դատավարության օրենսգրքի 426⁴-րդ հոդվածի 1-ին մասի 2-րդ կետի իմաստով Վիրաբյանն ընդդեմ Հայաստանի գործով Եվրոպական դատարանի 2012 թվականի հոկտեմբերի 2-ի վճիռը նոր հանգամանք է ՀՀ վճռաբեկ դատարանի քրեական և զինվորական գործերով պալատի 2005 թվականի մայիսի 13-ի որոշումը վերանայելու համար:

22. Սկոցցարին և Ջունտան ընդդեմ Իտալիայի գործով Եվրոպական դատարանն իրավական դիրքորոշում է արտահայտել այն մասին, որ վճիռը, որով Դատարանը խախտում է արձանագրում, պատասխանող պետության վրա իրավական պարտավորություն է դնում ոչ միայն շահագրգիռ անձանց վճարել արդարացի փոխհատուցման կարգով տրամադրվելիք գումարները, այլ նաև Նախարարների կոմիտեի վերահսկողությամբ ընտրել ընդհանուր և (կամ), անհրաժեշտության դեպքում, անհատական միջոցներ, որոնք անհրաժեշտ է ձեռնարկել ներպետական իրավական համակարգում` վերջ տալու համար Դատարանի արձանագրած խախտումները և հնարավորինս շտկելու դրա հետևանքները: Բացի այդ, Նախարարների կոմիտեի վերահսկողությամբ պետությունը ազատ է Կոնվենցիայի 46-րդ հոդվածով ստանձնած իր պարտավորությունների կատարման միջոցների ընտրության հարցում` պայմանով, որ դրանք համատեղելի են Դատարանի վճռի մեջ տեղ գտած եզրակացությունների հետ (տե՛ս Scozzari and Giunta v. Italy, 2000 թվականի հուլիսի 13-ի վճիռը, գանգատներ թիվ 39221/98 և 41963/98, կետ 249):

Սելջուկը և Ակսերն ընդդեմ Թուրքիայի գործով Եվրոպական դատարանը նշել է, որ «Կոնվենցիայի խախտում արձանագրած Դատարանի վճռով պատասխանող պետության վրա պարտավորություն է դրվում դադարեցնել խախտումը և դրա հետևանքների համար այնպիսի հատուցում տրամադրել, որ հնարավորինս վերականգնվի խախտումից առաջ առկա իրավիճակը (restitutio in integrum): Եթե restitutio in integrum-ը գործնականում հնարավոր չէ, ապա պատասխանող պետությունն ազատ է վճիռը կատարելու միջոցների ընտրության հարցում (…)» (տե՛ս Selcuk and Asker v. Turkey, 1998 թվականի ապրիլի 24-ի վճիռը, գանգատներ թիվ 23184/94 և 23185/94, կետ 125):

Գաբրիելյանն ընդդեմ Հայաստանի գործով վճռում Եվրոպական դատարանը նշել է. «(…) Կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածի խախտում ճանաչելու դեպքում դիմումատուն որքան հնարավոր է պետք է գտնվի այն իրավիճակում, որում նա կլիներ, եթե սույն դրույթի պահանջները չանտեսվեին (տե՛ս, mutatis mutandis, Sejdovic v. Italy [ՄՊ], գանգատ թիվ 56581/00, §127, ՄԻԵԴ 2006 և Yanakiev v. Bulgaria, գանգատ թիվ 40476/98, §89, 10 օգոստոսի 2006թ.):

Այս առնչությամբ Դատարանը (…) այն կարծիքին է, որ այն դեպքում, երբ դատաքննությունն իրականացվել է Կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածով նախատեսված արդար դատաքննության իրավունքի խախտմամբ, փոխհատուցման ամենապատշաճ ձևը կլինի վարույթի վերաբացումն ու գործի նորից քննումը` արդար դատաքննության բոլոր պահանջներին համապատասխան (տե՛ս, mutatis mutandis, Lungoci, վերը ցիտած, § 56)» (տե՛ս Գաբրիելյանն ընդդեմ Հայաստանի գործով Եվրոպական դատարանի 2012 թվականի ապրիլի 10-ի վճիռը, գանգատ թիվ 8088/05, կետեր 103-104):

23. Հետևաբար, Գ.Վիրաբյանի վերաբերյալ ՀՀ վճռաբեկ դատարանի քրեական և զինվորական գործերով պալատի 2005 թվականի մայիսի 13-ի որոշման վերանայման արդյունքում Երևանի Էրեբունի և Նուբարաշեն համայնքների առաջին ատյանի դատարանի 2004 թվականի նոյեմբերի 12-ի և ՀՀ քրեական և զինվորական գործերով վերաքննիչ դատարանի 2005 թվականի մարտի 3-ի որոշումները պետք է բեկանել և գործն ուղարկել Երևանի Էրեբունի և Նուբարաշեն վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության առաջին ատյանի դատարան` նոր քննության, ինչը հնարավորություն կտա վերացնել Գ.Վիրաբյանի` Եվրոպական դատարանի կողմից արձանագրված իրավունքների խախտումները:

Վերոգրյալի հիման վրա և ղեկավարվելով Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրության 92-րդ հոդվածով, Հայաստանի Հանրապետության քրեական դատավարության օրենսգրքի 403-406-րդ, 419-րդ, 422-424-րդ, 426¹ -րդ, 426²-րդ, 426⁴4-րդ, 426⁷-րդ և 426⁹-րդ հոդվածներով` Վճռաբեկ դատարանը

Ո Ր Ո Շ Ե Ց

1. Վճռաբեկ բողոքը բավարարել մասնակիորեն: Գրիշա Յաշայի Վիրաբյանի վերաբերյալ ՀՀ վճռաբեկ դատարանի քրեական և զինվորական գործերով պալատի 2005 թվականի մայիսի 13-ի որոշումը վերանայել:

2. Երևանի Էրեբունի և Նուբարաշեն համայնքների առաջին ատյանի դատարանի 2004 թվականի նոյեմբերի 12-ի և ՀՀ քրեական և զինվորական գործերով վերաքննիչ դատարանի 2005 թվականի մարտի 3-ի որոշումները բեկանել և գործն ուղարկել Երևանի Էրեբունի և Նուբարաշեն վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության առաջին ատյանի դատարան` նոր քննության:

3. Որոշումն օրինական ուժի մեջ է մտնում հրապարակման պահից, վերջնական է և ենթակա չէ բողոքարկման: