«Գրանցված է»

ՀՀ արդարադատության

նախարարության կողմից

13 փետրվարի 2012 թ.

Պետական գրանցման թիվ 10012099

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ

ԱՌՈՂՋԱՊԱՀՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱՐԱՐ

Հ Ր Ա Մ Ա Ն

«ՌԱԴԻՈԻԶՈՏՈՊԱՅԻՆ ՃԱՌԱԳԱՅԹՄԱՆ ԱՂԲՅՈՒՐՆԵՐԻ ԱՐՏԱԴՐՈՒԹՅԱՆ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐՈՒՄ ԱՇԽԱՏՈՂՆԵՐԻ ԱՌՈՂՋՈՒԹՅԱՆ ՊԱՀՊԱՆՄԱՆ» ՍԱՆԿԵՎՆ N 2.6.3-005-12 ՍԱՆԻՏԱՐԱԿԱՆ ԿԱՆՈՆՆԵՐԸ ԵՎ ՆՈՐՄԵՐԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

Հիմք ընդունելով Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2002 թվականի օգոստոսի 15-ի «Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարության պետական հիգիենիկ և հակահամաճարակային ծառայությունը և դրա ենթակայության մարմինները վերակազմակերպելու և Հայաստանի Հանրապետության պետական հիգիենիկ և հակահամաճարակային տեսչության կանոնադրությունն ու կառուցվածքը հաստատելու մասին» N 1316-Ն որոշման Հավելված 1-ով հաստատված Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարության պետական հիգիենիկ և հակահամաճարակային տեսչության կանոնադրության 7-րդ կետի «ե» ենթակետը և Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2002 թվականի օգոստոսի 15-ի N 1300-Ն որոշման Հավելված 1-ով հաստատված Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարության կանոնադրության 12-րդ կետի «դ» ենթակետը` ելնելով բնակչության առողջության պահպանման շահերից,

Հրամայում եմ`

1. Հաստատել «Ռադիոիզոտոպային ճառագայթման աղբյուրների արտադրության կազմակերպություններում աշխատողների առողջության պահպանման» ՍանԿևՆ N 2.6.3-005-12 սանիտարական կանոնները և նորմերը` համաձայն հավելվածի:

Հ. Քուշկյան

Ս Ա Ն Ի Տ Ա Ր Ա Կ Ա Ն  Կ Ա Ն Ո Ն Ն Ե Ր  ԵՎ  Ն Ո Ր Մ Ե Ր

ՌԱԴԻՈԻԶՈՏՈՊԱՅԻՆ ՃԱՌԱԳԱՅԹՄԱՆ ԱՂԲՅՈՒՐՆԵՐԻ ԱՐՏԱԴՐՈՒԹՅԱՆ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐՈՒՄ ԱՇԽԱՏՈՂՆԵՐԻ ԱՌՈՂՋՈՒԹՅԱՆ ՊԱՀՊԱՆՄԱՆ

ՍԱՆԿԵՎՆ N 2.6.3-005 -12

I. ԿԻՐԱՌՄԱՆ ՈԼՈՐՏ

1. Սույն սանիտարական կանոնները և նորմերը (այսուհետ` Կանոններ) սահմանում են ռադիոիզոտոպային ճառագայթման աղբյուրների արտադրության կազմակերպություններում (այսուհետ` Կազմակերպություն) աշխատողների առողջության պահպանմանը ներկայացվող պահանջները:

2. ԵԶՐՈՒՅԹՆԵՐ ԵՎ ՍԱՀՄԱՆՈՒՄՆԵՐ

2. Սույն Կանոններում օգտագործվող եզրույթներն ու սահմանումներն են`

1) հիգիենիկ ռիսկ - վերահսկման օբյեկտում մարդկանց առողջության վրա որևէ բացասական ազդեցության (հիգիենիկ վտանգի) ի հայտ գալու հավանականություն՝ բազմապատկած այն ակնկալվող բացասական հետևանքներով.

2) անհատական պաշտպանության միջոցներ - աշխատողների («Ա» կատեգորիայի անձանակազմի) մարմնի կամ նրանց առանձին օրգանների չճառագայթահարվող մասի պաշտպանության համար նախատեսված միջոցներ.

3) ճառագայթային պաշտպանության ստացիոնար միջոցներ - իոնացնող ճառագայթահարումից պաշտպանող շինարարական կառուցվածքներ.

4) ճառագայթային մոնիտորինգ - ճառագայթահարման գնահատման կամ հսկողության նպատակով ճառագայթահարման դոզայի և ռադիոակտիվ աղտոտվածության չափում (անընդհատ կամ պարբերական), չափման արդյունքների մեկնաբանում.

5) ճառագայթահարման դետերմինացված էֆեկտներ - ճառագայթահարման հետևանքով օրգանիզմում առաջացող և կլինիկորեն հայտնաբերվող վնասակար կենսաբանական էֆեկտներ, որոնց նկատմամբ ենթադրվում է դոզայի շեմային արժեքի առկայություն` դոզայի այնպիսի արժեք, որից ցածրի դեպքում էֆեկտը բացակայում է, իսկ բարձրի դեպքում` էֆեկտի ծանրությունը կախված է դոզայի մեծությունից.

6) ճառագայթահարման ստոխաստիկ հավանականային էֆեկտներ - ճառագայթահարման հետևանքով օրգանիզմում առաջացող վնասակար կենսաբանական էֆեկտներ, որոնք չունեն դոզայի շեմային արժեք, դրանց առաջացման հավանականությունը համեմատական է դոզայի մեծությանը, իսկ դրսևորվող ծանրության աստիճանը կախված չէ դոզայի մեծությունից.

7) «Ա» կատեգորիայի անձնակազմ - անձնակազմ, որն օբյեկտի բնականոն շահագործման պայմաններում, ըստ աշխատանքի բնույթի, կարող է ստանալ դոզայի սահմանին հավասար դոզա.

8) մասնագիտական հիվանդություն (թունավորում) - հիվանդություն, որի առաջացման որոշիչ դերը պատկանում է արտադրական միջավայրի և աշխատանքային գործընթացի անբարենպաստ գործոնների ազդեցությանը:

3. ՌԱԴԻՈԻԶՈՏՈՊԱՅԻՆ ՃԱՌԱԳԱՅԹՄԱՆ ԱՂԲՅՈՒՐՆԵՐԻ ԱՐՏԱԴՐՈՒԹՅԱՆ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻՆ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԸ

3. Կազմակերպությունը ունի Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված կարգով կարգավորող մարմինների կողմից տրված շահագործման անվտանգության և գործունեության տեսակի լիցենզիաները:

4. Կազմակերպության աշխատատեղերում ճառագայթային անվտանգության նորմերը համապատասխանում են Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2006 թվականի օգոստոսի 18-ի «Ճառագայթային անվտանգության նորմերը հաստատելու մասին» N 1219-Ն որոշման պահանջներին:

5. Կազմակերպության աշխատատեղերում ճառագայթային անվտանգության կանոնները համապատասխանում են Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2006 թվականի օգոստոսի 18-ի «Ճառագայթային անվտանգության կանոնները հաստատելու մասին» N 1489-Ն որոշման պահանջներին:

6. Կազմակերպության աշխատատեղերը համապատասխանում են Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված կարգով հաստատված սանիտարական կանոնների և նորմերի, հիգիենիկ նորմատիվների պահանջներին:

7. Կազմակերպության աշխատողները («Ա» կատեգորիայի անձանակազմը) ենթակա է պարտադիր նախնական և պարբերական բժշկական զննության` համաձայն Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2006 թվականի հուլիսի 15-ի «Արտադրական միջավայրում և աշխատանքային գործընթացի վնասակար ու վտանգավոր գործոնների ազդեցությանը ենթարկվող բնակչության առանձին խմբերի առողջական վիճակի պարտադիր նախնական (աշխատանքի ընդունվելիս) և պարբերական բժշկական զննության անցկացման կարգը, գործոնների ծավալի, բժշկական հակացուցումների ցանկերը և աշխատանքի պայմանների հիգիենիկ բնութագրման կարգը հաստատելու մասին» N 1089-Ն որոշմամբ սահմանված կարգի:

8. Կազմակերպության աշխատողները («Ա» կատեգորիայի անձանակազմը) ապահովվում են անհատական պաշտպանության միջոցներով` համաձայն Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2004 թվականի նոյեմբերի 11-ի «Անհատական պաշտպանության միջոցների տեխնիկական կանոնակարգը հաստատելու մասին» N 1631-Ն որոշման պահանջների:

9. Կազմակերպության աշխատողները («Ա» կատեգորիայի անձանակազմը) ենթարկվում են մասնագիտական ճառագայթահարման մոնիթորինգի:

10. Կազմակերպության բոլոր սենքերում և աշխատատեղերում իրականացվում է ռադիացիոն ֆոնի շուրջօրյա դիտարկում:

4. ՌԱԴԻՈԻԶՈՏՈՊԱՅԻՆ ՃԱՌԱԳԱՅԹՄԱՆ ԱՂԲՅՈՒՐՆԵՐԻ ԱՐՏԱԴՐՈՒԹՅԱՆ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ԱՇԽԱՏԱՏԵՂԵՐԻՆ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ՀԻԳԻԵՆԻԿ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԸ

11. Կազմակերպության աշխատատեղերում աշխատանքի պայմանների գնահատումը ըստ հիգիենիկ ռիսկերի` արտադրական աղմուկի, թրթռման (վիբրացիայի), էլեկտրամագնիսական դաշտի, իոնացնող ճառագայթման, էլեկտրաստատիկ դաշտի, ուլտրաձայնի, տարբեր քիմիական նյութերի, իրականացվում է աշխատատեղերի սանիտարահիգիենիկ հետազոտությունների և ուսումնասիրությունների արդյունքների հիման վրա:

12. Կազմակերպության աշխատողների («Ա» կատեգորիայի անձանակազմի) առողջության պահպանման հիգիենիկ պահանջներն ուղղված են մասնագիտական հիվանդությունների (թունավորումների)` ներառյալ ճառագայթահարման դետերմինացված և ստոխաստիկ էֆեկտների առաջացման կանխարգելմանը:

13. Կազմակերպության աշխատողների («Ա» կատեգորիայի անձանակազմի) առողջության պահպանումը ապահովվում է`

1) պարտադիր նախնական (աշխատանքի ընդունվելիս) և պարբերական (աշխատանքի ընթացքում) բժշկական զննության իրականացմամբ.

2) ճառագայթային պաշտպանության ստացիոնար միջոցների առկայությամբ.

3) ճառագայթային պաշտպանության անհատական միջոցների պարտադիր կիրառմամբ.

4) անհատական դոզիմետրիկ հսկողությամբ:

14. Իոնացնող ճառագայթումից պաշտպանության հիգիենիկ միջոցառումներն են`

1) ժամանակով պաշտպանությունը` ռադիոիզոտոպային աղբյուրների հետ աշխատանքի ժամանակի կրճատումը.

2) հեռավորությամբ պաշտպանությունը` ռադիոիզոտոպային աղբյուրների հետ աշխատանքի և տեխնոլոգիական գործընթացների և աշխատողների միջև հեռավորության ավելացումը և հեռակառավարում.

3) տեխնոլոգիական գործընթացի առավելագույն մեքենայացումը.

4) էկրանով պաշտպանությունը` ռադիոիզոտոպային աղբյուրների իոնացնող ճառագայթումը արգելափակող և/կամ կլանող նյութերով էկրանապատումը.

5) արտադրական սարքավորումների հերմետիկացումը.

6) ռադիոակտիվ նյութերի հետ աշխատանքների կատարման տեղամասերի` ֆունկցիոնալ այլ նշանակությամբ տեղամասերից, հնարավորինս մեկուսացումը:

15. Կազմակերպության տեղամասերում կատարվում է պատերի, հատակի, դռների /բռնակների/ և սարքավորումների արտաքին մակերևույթների լվացում, ապաակտիվացում խոնավ եղանակով` ամիսը մեկ անգամ: Տեղամասերի մաքրումը չոր եղանակով արգելվում է, բացառությամբ` վակուումային եղանակի:

16. Սարքավորումների արտաքին մակերևույթների, պատերի և հատակի, դռների ծածկը հարթ է, կայուն` ապաակտիվացնող միջոցների նկատմամբ:

17. Յուրաքանչյուր տեղամասում սարքավորումները և անհրաժեշտ պիտույքները ունեն համապատասխան պիտակավորվում:

18. Կազմակերպության աշխատողները ապահովում են անձնական հիգիենայի կանոնների պահանջների կատարումը`

1) աշխատանքի ավարտից հետո սանթողարանում, ընդհանուր սանիտարական մաքրման ենթարկվելը` մաշկային ծածկույթների մանրակրկիտ մաքրումը (ապաակտիվացումը).

2) աշխատանքի ավարտից հետո աղտոտված արտահագուստի, կոշիկների, մաշկային ծածկույթների դոզիմետրիկ հսկողությունը.

3) աշխատանքային գոտում չծխելը, սնունդ չընդունելը, դիմահարդարման պարագաներ չգործածելը:

19. Անհատական պաշտպանության միջոցները պատրաստվում են առավելագույնս ապաակտիվացնող նյութերից կամ էլ` լինում են միանվագ օգտագործման:

20. Կազմակերպության աշխատատեղերում աղմուկի թույլատրելի մակարդակները համապատասխանում են սույն Կանոնների աղյուսակ 1-ի ցուցանիշներին:

21. Կազմակերպության աշխատատեղերում ընդհանուր թրթռման մակարդակները համապատասխանում են սույն Կանոնների աղյուսակ 2-ի ցուցանիշներին:

22. Կազմակերպության աշխատատեղերում միկրոկլիմային ներկայացվող հիգիենիկ պահանջները համապատասխանում են սույն Կանոնների աղյուսակ 3-ի ցուցանիշներին:

23. Կազմակերպության աշխատատեղերի աշխատանքային գոտու օդում քիմիական նյութերի քանակությունները համապատասխանում են աղյուսակ 4-ի ցուցանիշներին:

5. ՌԱԴԻՈԻԶՈՏՈՊԱՅԻՆ ՃԱՌԱԳԱՅԹՄԱՆ ԱՂԲՅՈՒՐՆԵՐԻ ԱՐՏԱԴՐՈՒԹՅԱՆ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐՈՒՄ ՕԴԱՓՈԽԱՆԱԿՈՒԹՅԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳԻՆ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԸ

24. Կազմակերպության բոլոր արտադրական և օժանդակ տեղամասերը` անկախ աշխատանքային գոտու աղտոտման աստիճանից, ապահովվում են օդափոխանակության համակարգերով:

25. Օդափոխանակությունը կազմակերպվում է ընդհանուր /ներհոս-արտաձիգ/, տեղային, տեխնոլոգիական, վերանորոգման և վթարային օդափոխանակության իրականացմամբ:

26. Ընդհանուր ներհոս և արտաձիգ օդափոխանակությունը իրականացվում է առանձին համակարգերով:

27. Օդափոխանակության համակարգերը կանխում են արտադրական տեղամասերում աշխատանքային գոտու օդի և մթնոլորտային օդի աղտոտումը ռադիոակտիվ և այլ վտանգավոր նյութերով, աշխատատեղերում ապահովում են թույլատրելի միկրոկլիմայական չափորոշիչների ցուցանիշները:

28. Ռադիոակտիվ նյութերի հետ աշխատանքների կատարման տեղամասերում և տեղամասերում, որտեղ նման աշխատանքներ չեն իրականացվում, տեղադրվում են օդափոխանակության ինքնուրույն համակարգեր:

29. Տեխնոլոգիական սարքավորումների ներքին մակերեսներից, արտաձիգ պահարաններից, փակ տարածքներից, բոքսերից և այլնից, փոշու և գազերի հեռացումը իրականացվում է ինքնուրույն տեղային և տեխնոլոգիական օդափոխանակության համակարգերի միջոցով:

30. Տեղային, տեխնոլոգիական, վերանորոգման և վթարային օդափոխանակության համակարգերով հեռացվող օդը ենթարկվում է հատուկ մաքրման:

6. ՌԱԴԻՈԻԶՈՏՈՊԱՅԻՆ ՃԱՌԱԳԱՅԹՄԱՆ ԱՂԲՅՈՒՐՆԵՐԻ ԱՐՏԱԴՐՈՒԹՅԱՆ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՍԱՆԻՏԱՐԱԿԵՆՑԱՂԱՅԻՆ ՀԱՐՄԱՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ

31. Կազմակերպության սանիտարակենցաղային հարմարությունների համալիրում ներառվում են կանանց և տղամարդկանց սանթողարանները /ճառագայթային անվտանգության անցակետերը/, սանիտարական շլյուզները, հատուկ լվացքատները, սանհանգույցները, ծխարանները:

32. Սանթողարանների կազմի մեջ մտնում են` ցնցուղարանները, անձնական հագուստի հանդերձարանը, աշխատանքային արտահագուստի հանդերձարանը, անհատական պաշտպանիչ միջոցների պահման սենքը, մաշկի մակերեսի և արտահագուստի ռադիոակտիվ աղտոտման հսկման կետը, աղտոտված աշխատանքային արտահագուստի պահեստարանը, մաքուր աշխատանքային արտահագուստի պահեստարանը:

33. Սանթողարանում նախատեսվում է բացառել անձնական և հատուկ համազգեստով աշխատողների («Ա» կատեգորիայի անձանակազմի) հանդիպակաց հոսքը:

34. Սանկենցաղային հարմարությունների հատակը, առաստաղը, դռների, պատերի ծածկը կայուն է խոնավության նկատմամբ, ունի ռադիոակտիվ նյութերի սակավ կլանիչ հատկություն և ենթակա է մաքրման և ապաակտիվացման:

35. Սանթողարաններում` մինչև ցնցուղարանները, արտահագուստի հանդերձարանի կողմից, տեղադրվում են տաք և սառը ջրով ապահովված լվացարաններ` (արմնկային կամ ոտնակային կառավարման) ձեռքերի նախնական մշակման նպատակով:

36. Կազմակերպության բնականոն աշխատանքային գործընթացի պայմաններում արտահագուստը ենթարկվում է ապաակտիվացման հատուկ լվացքատներում ոչ պակաս, քան 10 օրը մեկ անգամ:

37. Սանկենցաղային հարմարությունները սարքավորվում են օդափոխանակության ընդհանուր և տեխնոլոգիական համակարգերով:

Աղյուսակ 1

ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒԹՅԱՆ ԱՇԽԱՏԱՏԵՂԵՐՈՒՄ ԱՂՄՈՒԿԻ ԹՈՒՅԼԱՏՐԵԼԻ ՄԱԿԱՐԴԱԿՆԵՐԸ

Աղյուսակ 2

ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒԹՅԱՆ ԱՇԽԱՏԱՏԵՂԵՐՈՒՄ ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԹՐԹՌՄԱՆ (ՎԻԲՐԱՑԻԱՅԻ) ՍԱՀՄԱՆԱՅԻՆ ԹՈՒՅԼԱՏՐԵԼԻ ՄԱԿԱՐԴԱԿՆԵՐԸ

Աղյուսակ 3

ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒԹՅԱՆ ԱՇԽԱՏԱՏԵՂԵՐՈՒՄ ՄԻԿՐՈԿԼԻՄԱՅԻ ՑՈՒՑԱՆԻՇՆԵՐԻ ԹՈՒՅԼԱՏՐԵԼԻ ՄԵԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ

Աղյուսակ 4

ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒԹՅԱՆ ԱՇԽԱՏԱՏԵՂԵՐՈՒՄ ՔԻՄԻԱԿԱՆ ՆՅՈՒԹԵՐԻ ՍԱՀՄԱՆԱՅԻՆ ԹՈՒՅԼԱՏՐԵԼԻ ԿՈՆՑԵՆՏՐԱՑԻԱՆԵՐԸ