ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ

ՎՃՌԱԲԵԿ ԴԱՏԱՐԱՆ

Ո Ր Ո Շ ՈՒ Մ

ՀԱՆՈՒՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ

  Հայաստանի Հանրապետության վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական և վարչական պալատը (այսուհետ` Վճռաբեկ դատարան)

 2011 թվականի մարտի 4-ին

դռնբաց դատական նիստում, քննելով ՀՀ կառավարությանն առընթեր պետական եկամուտների կոմիտեի Խորհրդայինի հարկային տեսչության (այսուհետ՝ Տեսչություն) վճռաբեկ բողոքը ՀՀ վարչական դատարանի 29.07.2010 թվականի վճռի դեմ՝ ըստ հայցի «Աղբակ» ՍՊԸ-ի (այսուհետ՝ Ընկերություն) ընդդեմ Տեսչության՝ 28.10.2009 թվականի թիվ 1006038 ստուգման ակտն անվավեր ճանաչելու պահանջի մասին, և հակընդդեմ հայցի` 20.751.200 ՀՀ դրամ բռնագանձելու պահանջի մասին,

 ՊԱՐԶԵՑ

1. Գործի դատավարական նախապատմությունը

Դիմելով դատարան՝ Ընկերությունը պահանջել է անվավեր ճանաչել ՀՀ կառավարությանն առընթեր պետական եկամուտների կոմիտեի Սպանդարյանի-1 հարկային տեսչության 28.10.2009 թվականի թիվ 1006038 ակտը։

Հակընդդեմ հայցով դիմելով դատարան՝ Տեսչությունը պահանջել է բռնագանձել Ընկերությունից 20.751.200 ՀՀ դրամ։

ՀՀ վարչական դատարանի (այսուհետ` Դատարան) 29.07.2010 թվականի վճռով հայցը բավարարվել է, իսկ Տեսչության հակընդդեմ հայցը` մերժվել։

Սույն գործով վճռաբեկ բողոք է ներկայացրել Տեսչությունը։

Վճռաբեկ բողոքի պատասխան չի ներկայացվել։

2. Վճռաբեկ բողոքի հիմքերը, հիմնավորումները և պահանջը

Սույն վճռաբեկ բողոքը քննվում է հետևյալ հիմքերի սահմաններում ներքոհիշյալ հիմնավորումներով.

1) Դատարանը սխալ է մեկնաբանել «Վարչարարության հիմունքների և վարչական վարույթի մասին» ՀՀ օրենքի 55-րդ, 57-րդ հոդվածները, «Հայաստանի Հանրապետությունում ստուգումների կազմակերպման և անցկացման մասին» ՀՀ օրենքի 3-րդ հոդվածի 1-ին մասը, 6-րդ հոդվածը, կիրառել է «Վարչարարության հիմունքների և վարչական վարույթի մասին» ՀՀ օրենքի 63-րդ հոդվածի 1-ին մասը, 64-րդ հոդվածի 1-ին մասը, «Հարկերի մասին» ՀՀ օրենքի 28-րդ հոդվածի 5-րդ մասը, որոնք չպետք է կիրառեր, չի կիրառել ՀՀ կառավարության 31.07.1997 թվականի թիվ 315 որոշումը, որը պետք է կիրառեր, խախտել է ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 24-րդ, 25-րդ հոդվածները։

Բողոք բերած անձը նշված պնդումը պատճառաբանում է հետևյալ փաստարկներով.

Դատարանն անտեսել է այն հանգամանքը, որ Ընկերության կողմից ստուգող տեսուչներին են հանձնվել աղյուսակի տեսքով համեմատական տվյալներ, որոնցում տեղեկություններ են արտացոլվել յուրաքանչյուր հասցեի ապրանքանյութական արժեքների և դրանց մնացորդների վերաբերյալ, իսկ խախտման փաստն արձանագրվել է համեմատական տվյալների և ձեռնարկատիրական գործունեության առարկաների գրանցամատյանում առկա տվյալների համադրման արդյունքում:

Հիմնավոր չէ «Հայաստանի Հանրապետությունում ստուգումների կազմակերպման և անցկացման մասին» ՀՀ օրենքի 6-րդ հոդվածի խախտման վերաբերյալ Դատարանի եզրահանգումը, քանի որ վիճարկվող ստուգման ակտի 12-րդ կետում նշված է 1. արձանագրված խախտումը` ձեռնարկատիրական գործունեության առարկաները ՀՀ կառավարության 31.07.1997 թվականի թիվ 315 որոշմամբ սահմանված կարգով չգրանցելը, 2. այն իրավական նորմը, որի պահանջը չի կատարվել` ՀՀ կառավարության 31.07.1997 թվականի թիվ 315 որոշումը, 3. հղում համապատասխան փաստաթղթերին`տնօրենի հայտարարությունը, գույքագրման արդյունքների համեմատականը և կազմված արձանագրությունները, 4. խախտման կոնկրետ ժամկետը` 05.10.2009 թվականի գույքագրման արդյունքները, այսինքն` 2009 թվականի 3-րդ եռամսյակի հաշվետու ժամանակաշրջան, 5. պատասխանատվության կիրառման համապատասխան իրավական հիմքը` «Հարկերի մասին» ՀՀ օրենքի 28-րդ հոդված:

2) Դատարանը սխալ է մեկնաբանել «Վարչարարության հիմունքների և վարչական վարույթի մասին» ՀՀ օրենքի 37-րդ հոդվածի 1-ին մասը, չի կիրառել «Հարկերի մասին» ՀՀ օրենքի 28-րդ հոդվածի 2-րդ մասը, «Շահութահարկի մասին» ՀՀ օրենքի 47/1-րդ հոդվածը, «Ավելացված արժեքի հարկի մասին» ՀՀ օրենքի 23-րդ հոդվածը, «Պարտադիր սոցիալական ապահովության վճարների մասին» ՀՀ օրենքի 5-րդ հոդվածի 1-ին մասը, որոնք պետք է կիրառեր:

Բողոք բերած անձը նշված պնդումը պատճառաբանում է հետևյալ փաստարկներով.

Դատարանը չի հիմնավորել, թե գործի քննության ընթացքում որ փաստական հանգամանքը չի ներկայացվել կամ կոնկրետ որ հանգամանքն է վարչական վարույթի մասնակցի օգտին եղել, որը ստուգման ընթացքում հաշվի չի առնվել։

Դատարանը լիարժեք քննություն չի իրականացրել ստուգման ակտի 4-րդ կետում արձանագրված խախտումների վերաբերյալ, մասնավորապես` հաշվի չի առել, որ ստուգման ակտի նշված կետն իր բովանդակությամբ համապատասխանում է օրենքով սահմանված պահանջներին, դրանում հստակ նշված են «Ավելացված արժեքի հարկի մասին» ՀՀ օրենքի 3-րդ հոդվածով սահմանված հարկման շրջանառության 58,35 մլն դրամը գերազանցելու փաստը, հղում է կատարվել այն փաստաթղթերին, որոնք հիմք են հանդիսացել հաշվարկը կատարելու համար (ՀԴՄ-ի ֆիսկալային հաշվետվությունները և կատարված առաքումների տվյալները) և պատասխանատվությունը սահմանող իրավական ակտերը:

Դատարանը սխալ գնահատական է տվել ստուգման ակտի 3-րդ կետում նկարագրված փաստերին, քանի որ «Շահութահարկի մասին» ՀՀ օրենքի 47/1-րդ հոդվածի պահանջը վերաբերում է շահութահարկի գծով 2007 թվականի ընթացքում ենթակա նվազագույն գումարները սահմանված ժամկետում չվճարելու հետևանքով հաշվարկված տույժերի գումարին, հետևաբար անհասկանալի է, թե տույժի հաշվարկման համար ինչ փաստաթղթերի պետք է հղում կատարել:

Վերոգրյալի հիման վրա բողոք բերած անձը պահանջել է բեկանել Դատարանի 29.07.2010 թվականի վճիռը։

3. Վճռաբեկ բողոքի քննության համար նշանակություն ունեցող փաստերը

Վճռաբեկ բողոքի քննության համար էական նշանակություն ունեն հետևյալ փաստերը՝

 1) ՀՀ կառավարությանն առընթեր պետական եկամուտների կոմիտեի նախագահի 05.10.2009 թվականի թիվ 1006038 հանձնարարագրի համաձայն՝ Ընկերությունում կատարվել է բյուջեի հետ փոխհարաբերությունների և հարկային մարմնի կողմից վերահսկվող օրենսդրության առանձին պահանջների կատարման ճշտության ստուգում (գ.թ. 10)։

2) Ստուգման արդյունքներով 28.10.2009 թվականին կազմվել է թիվ 1006038 ակտը, որով Ընկերությանն առաջադրվել է 20.751.200 ՀՀ դրամ լրացուցիչ հարկային պարտավորություն, որից 143.600 ՀՀ դրամ` նվազագույն շահութահարկի տույժ, 1.214.100 ՀՀ դրամ` ավելացված արժեքի հարկ, 18.841.300 ՀՀ դրամ` «Հարկերի մասին» ՀՀ օրենքի 28-րդ հոդվածով նախատեսված տուգանք, 552.200 ՀՀ դրամ`պարտադիր սոցիալական ապահովագրության վճար։

Ակտի 1-ին կետով արձանագրվել է, որ Ընկերությունը խախտել է «Շահութահարկի մասին» ՀՀ օրենքի 47/1 հոդվածի պահանջները և սահմանված ժամկետներում բյուջե չի վճարել 2007 թվականի ընթացքում բյուջե վճարման ենթակա նվազագույն շահութահարկի գումարները։ «Հարկերի մասին» ՀՀ օրենքի 23-րդ հոդվածի համաձայն` հարկի վճարումը սահմանված ժամկետից ուշացնելու դեպքում ժամկետանց յուրաքանչյուր օրվա համար հարկ վճարողը վճարում է տույժ ժամանակին չմուծված հարկի գումարի 0,15 տոկոսի չափով` 143.600 ՀՀ դրամ:

Ակտի 4-րդ կետով արձանագրվել է, որ Ընկերությունը 2009 թվականի հունվարի 1-ից ավելացված արժեքի հարկ վճարող չհամարվող կազմակերպություն էր, 2009 թվականի 1-ին եռամսյակում իրացումը կազմել է 18.992.100 ՀՀ դրամ, 2-րդ եռամսյակում` 50.323.300 ՀՀ դրամ, ընդամենը 69.315.400 ՀՀ դրամ, որի հաշվարկման համար հիմք են ընդունվել ՀԴՄ-ի ֆիսկալային հաշվետվությունները և կատարված առաքումների մասին տվյալները։ «Ավելացված արժեքի հարկի մասին» ՀՀ օրենքի 3-րդ հոդվածի համաձայն Ընկերությունը տվյալ օրացուցային տարում ավելացված արժեքի հարկ վճարող է համարվում հարկվող շրջանառությունը 58.350.000 ՀՀ դրամը գերազանցելու պահից։ Նշված շեմն Ընկերությունը գերազանցել է 2009 թվականի հունվարի 13-ին, և արդյունքում շեմը գերազանցող մասը 2009 թվականի հունիս ամսվա ընթացքում կազմում է 10.465.000 ՀՀ դրամ, որը ենթակա է հարկման ավելացված արժեքի հարկով։ Ընկերությունը 2009 թվականի 2-րդ եռամսյակի համար հարկային տեսչություն ներկայացրած ավելացված արժեքի հարկի հաշվարկով որպես հարկվող շրջանառություն ցույց է տվել 6.288.400 ՀՀ դրամ կամ ավելացված արժեքի հարկով հարկվող շրջանառությունը պակաս է ցույց տվել 4.477.000 ՀՀ դրամով, որի արդյունքում պակաս ավելացված արժեքի հարկ է հաշվարկվել 746.200 ՀՀ դրամ, և այդ գումարը ենթակա է լրացուցիչ վճարման բյուջե։ Ընկերությունը 2009 թվականի 2-րդ եռամսյակի համար ներկայացրած ավելացված արժեքի հարկի հաշվարկով բյուջե վճարման ենթակա ավելացված արժեքի հարկի գումարից հաշվանցել է մատակարարներից ստացված հարկային հաշիվներով առանձնացված ավելացված արժեքի հարկի գումարները, որոնց գծով վճարումներից չի կատարվել 63.200 ՀՀ դրամ, և նույն գումարի չափով պակասել է բյուջե վճարման ենթակա ավելացված արժեքի հարկի գումարը:

Ակտի 12-րդ կետի համաձայն` Ընկերությունում առ 05.10.2009 թվականը կատարված գույքագրման արդյունքներով ապրանքանյութական արժեքների փաստացի մնացորդը վաճառքի գնով կազմում է 50.589.200 ՀՀ դրամ, հաշվապահական մնացորդն առ 05.10.2009 թվականը վաճառքի գնով կազմում է 12.406.700 ՀՀ դրամ կամ փաստացի մնացորդը գերազանցում է հաշվապահական մնացորդին 37.689.500 ՀՀ դրամով, որը և գրանցված չէր հարկային տեսչության կողմից հաստատված Ընկերությունում վարվող «Արտադրանքի, ապրանքների և դրանց գումարի /հասույթի/ գրանցման /հաշվառման/» գրքերում` խախտելով է ՀՀ կառավարության 31.07.1997 թվականի թիվ 315 որոշման պահանջները։ Թույլ տրված խախտման համար Ընկերությունը տուգանվել է ձեռնարկատիրական գործունեության չգրանցված առարկաների վաճառքի գներով արտահայտված ամբողջ արժեքի 50 տոկոսի չափով, քանի որ վերջին խախտումը արձանագրելուց հետո մեկ տարվա ընթացքում այն կրկնվել է։ Կցվում են տնօրենի հայտարարությունը, գույքագրման արդյունքների համեմատականը և կազմված արձանագրությունները:

Ակտի 15-րդ կետի համաձայն` Ընկերությունը հարկային տեսչություն ներկայացրած 2007 թվականի հունվար-դեկտեմբեր ամիսներին «Գործատուների պարտադիր սոցիալական ապահովագրության վճարների» հաշվետվությունում գործատուի կողմից հաշվարկված պարտադիր սոցիալական ապահովագրության վճարների գումարը պակաս է ցույց տրվել 421.700 ՀՀ դրամով, որը ենթակա է գանձման պետական բյուջե (գ.թ. 51-56)։

4. Վճռաբեկ դատարանի պատճառաբանությունները և եզրահանգումները

Քննելով վճռաբեկ բողոքը վերը նշված հիմքերի սահմաններում` Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ՝

1) վճռաբեկ բողոքն առաջին հիմքով անհիմն է հետևյալ պատճառաբանությամբ.

«Վարչարարության հիմունքների և վարչական վարույթի մասին» ՀՀ օրենքի 3-րդ հոդվածի 3-ին մասի համաձայն՝ առանձին տեսակի վարչական վարույթների առանձնահատկությունները սահմանվում են օրենքներով և Հայաստանի Հանրապետության միջազգային պայմանագրերով:

«Հայաստանի Հանրապետությունում ստուգումների կազմակերպման և անցկացման մասին» ՀՀ օրենքի 6-րդ հոդվածի 1-ին մասի երկրորդ պարբերության համաձայն` ստուգման ակտում պետք է նկարագրվեն արձանագրված խախտումները, այն իրավական նորմերը, որոնց պահանջները չեն կատարվել, խախտման կոնկրետ ժամանակը, հղում` համապատասխան փաստաթղթերին, պատասխանատվության կիրառման համապատասխան իրավական հիմքերը։ Վճռաբեկ դատարանը նախկինում կայացրած իր որոշումներում անդրադարձել է վարչական ակտում համապատասխան փաստաթղթերին հղում կատարելու պարտավորությանը վերաբերող իրավական վերլուծությանը։

Մասնավորապես, Վճռաբեկ դատարանն արձանագրել է, որ վարչական ակտում համապատասխան փաստաթղթերին հղում կատարելու պարտավորության սահմանումն օրենսդրի կողմից ինքնանպատակ չէ, քանի որ օրենքի այդ պահանջը պահպանված լինելու պարագայում միայն հնարավոր կլինի պարզել, ստուգել և հաստատված համարել խախտումների առկայությունը կամ բացակայությունը, ինչպես նաև դրանք բավարար հիմքերի առկայությամբ արձանագրված լինելու հանգամանքը, ինչը ստուգումն իրականացրած անձանց հնարավորություն կտա (ակտը վիճարկելու դեպքում) ապացուցելու, որ ուսումնասիրված փաստաթղթերում առկա տվյալները բավարար են եղել այս կամ այն եզրահանգման գալու և խախտում արձանագրելու համար, եթե նույնիսկ տնտեսավարող սուբյեկտի ներկայացուցիչները պնդեն, որ այդ փաստաթղթերը ստուգման պահին չեն ուսումնասիրվել (տե´ս ըստ հայցի «Նիգ Շինմոնտաժ» ՍՊԸ-ի ընդդեմ ՀՀ կառավարությանն առընթեր պետական եկամուտների կոմիտեի Շահումյանի հարկային տեսչության` 24.09.2008 թվականի թիվ 1042697 ակտի 1-ին և 4-րդ կետերն անվավեր ճանաչելու պահանջի մասին և հակընդդեմ հայցի` 4.347.400 ՀՀ դրամ բռնագանձելու պահանջի մասին վարչական գործով Վճռաբեկ դատարանի 06.11.2009 թվականի թիվ ՎԴ/6698/05/08 որոշումը)։

«Հարկերի մասին» ՀՀ օրենքի 28-րդ հոդվածի 1-ին և 2-րդ մասերը սահմանում են, որ ձեռնարկատիրական գործունեության առարկաները չգրանցելու, այսինքն` առաքվող, տրամադրվող, տեղափոխվող կամ վաճառվող արտադրանքը, ապրանքները, ինչպես նաև կատարվող աշխատանքները և մատուցվող ծառայությունները Հայաստանի Հանրապետության կառավարության կողմից սահմանված կարգով չգրանցելու դեպքում հարկ վճարողներից գանձվում է տուգանք` ձեռնարկատիրական գործունեության չգրանցված առարկաների վաճառքի (իրացման) գներով արտահայտված (հաշվարկված) ամբողջ արժեքի 25 տոկոսի չափով, այդ թվում` վաճառված (իրացված) մասի համար: Հարկային տեսչության կողմից խախտումն արձանագրվելուց հետո` մեկ տարվա ընթացքում, ձեռնարկատիրական գործունեության առարկաները չգրանցելու կրկնական փաստ արձանագրելու դեպքում գանձվում է տուգանք` ձեռնարկատիրական գործունեության չգրանցված առարկաների վաճառքի (իրացման) գներով արտահայտված (հաշվարկված) ամբողջ արժեքի 50 տոկոսի չափով, այդ թվում` վաճառված (իրացված) մասի համար:

Նույն հոդվածի 6-րդ մասի համաձայն` նույն հոդվածում նշված խախտումներ հայտնաբերելու դեպքում հարկային տեսչությունը կարող է օգտվել նույն օրենքի 22 հոդվածի երկրորդ մասով սահմանված իրավունքից:

ՀՀ կառավարության 31.07.1997 թվականի թիվ 315 որոշմամբ հաստատված «Հայաստանի Հանրապետության տարածքում վաճառվող արտադրանքի, ապրանքների և դրանց գների (հասույթի) գրանցման (հաշվառման)» կարգի 6-րդ կետի համաձայն` գրանցման գրքերում գրանցման (հաշվառման) ենթակա են ձեռք բերված (սեփական արտադրության արտադրանքի դեպքում` վաճառքի իրականացման վայրում (կետերում) ընդունված) բոլոր ապրանքները` ստանալուց (ընդունելուց) անմիջապես հետո, մինչև վաճառքի հանելը (բայց ոչ ուշ, քան մինչև ապրանքներն ստանալու օրվա ավարտը)` անկախ առևտրի իրականացման ձևից (մեծածախ կամ մանրածախ):

Վերոնշյալ դրույթներից հետևում է, որ ձեռնարկատիրական գործունեության առարկաները չգրանցելն առաջացնում է տուգանքի նշանակում: Նշված տուգանքի հաշվարկման հիմքում դրվում է չգրանցված ձեռնարկատիրական գործունեության առարկաների քանակը և իրացման գներով արտահայտված արժեքը: Ավելին, նման խախտում հայտնաբերելու դեպքում հարկային տեսչությունը կարող է օգտվել նույն օրենքի 22-րդ հոդվածի երկրորդ մասով սահմանված իրավունքից, այն է` ՀՀ կառավարության սահմանված կարգով հաշվարկել հարկ վճարողի հարկվող օբյեկտները և հարկային պարտավորությունները:

Սույն գործով կազմված ստուգման ակտի 12-րդ կետով արձանագրված խախտման հիմքում դրվել են տնօրենի հայտարարությունը, գույքագրման արդյունքների համեմատականը և կազմված արձանագրությունները:

Ստուգման ակտի 12-րդ կետի ուսումնասիրման և սույն գործի փաստերի համադրության արդյունքում Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ 28.10.2009 թվականի թիվ 1006038 ակտի 12-րդ կետից պարզ չէ, թե հատկապես Ընկերությունում առկա որ ապրանքները, ինչ քանակությամբ և արժեքով չեն գրանցվել Ընկերության՝ արտադրանքի, ապրանքների և դրանց գների /հասույթի/ գրանցման /հաշվառման/ գրքում (տե´ս նաև ըստ հայցի «Կարեն և Նանա» ՍՊԸ-ի ընդդեմ ՀՀ կառավարությանն առընթեր պետական եկամուտների կոմիտեի` 09.12.2008 թվականի թիվ 1101518 ակտն անվավեր ճանաչելու պահանջի մասին և հակընդդեմ հայցի՝ գումար բռնագանձելու պահանջի մասին վարչական գործով Վճռաբեկ դատարանի 05.02.2010 թվականի թիվ ՎԴ/0068/05/09 որոշումը)։

Ինչ վերաբերում է վճռաբեկ բողոքի այն փաստարկին, որ ապրանքները չգրանցելու հանգամանքը հիմնավորվում է խանութում առկա ապրանքանյութական արժեքների դրամային արտահայտությամբ ավելցուկով, ապա Վճռաբեկ դատարանն այն հիմնավոր չի համարում, քանի որ ապրանքները չգրանցելու մասին հետևությունը չի կարող հիմնված լինել միայն ապրանքների ընդհանուր արժեքի համեմատության վրա` առանց անդրադառնալու ապրանքների կոնկրետ տեսակների գրանցված չլինելու հանգամանքին: Այսինքն` ակտում բացակայում է կոնկրետ ապրանքները չգրանցելու և դրանց արժեքի վերաբերյալ փաստական հանգամանքը, հետևաբար, տնօրենի հայտարարությունը և գույքագրման արդյունքների համեմատականը չեն կարող հիմք հանդիսանալ ստուգման ակտի 12-րդ կետով արձանագրված Ընկերությունում վարվող «Արտադրանքի, ապրանքների և դրանց գումարի /հասույթի/ գրանցման /հաշվառման/» գրքերում ակտում նշված արժեքի չափով ապրանքանյութական արժեքների գրանցված չլինելու հանգամանքը հաստատված համարելու համար:

«Վարչարարության հիմունքների և վարչական վարույթի մասին» ՀՀ օրենքի 63-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ անվավեր է առոչինչ չհանդիսացող այն ոչ իրավաչափ վարչական ակտը, որն ընդունվել է` ա) օրենքի խախտմամբ, այդ թվում` օրենքի սխալ կիրառման կամ սխալ մեկնաբանման հետևանքով, բ) կեղծ փաստաթղթերի կամ տեղեկությունների հիման վրա, կամ եթե ներկայացված փաստաթղթերից ակնհայտ է, որ ըստ էության պետք է ընդունվեր այլ որոշում:

Հիմք ընդունելով վերոգրյալը` Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ 28.10.2009 թվականի թիվ 1006038 ակտի 12-րդ կետում հղում չկա կոնկրետ ապրանքների գրանցված չլինելու հանգամանքը հաստատող համապատասխան փաստաթղթերին, այսինքն` բացակայում է ակտի հիմնավորումը, հետևաբար վիճարկվող ակտի 12-րդ կետը չի համապատասխանում «Հայաստանի Հանրապետությունում ստուգումների կազմակերպման և անցկացման մասին» ՀՀ օրենքի 6-րդ հոդվածի 1-ին մասի երկրորդ պարբերությամբ առաջադրված պահանջներին, այսինքն՝ ստուգման ակտի 12-րդ կետն իրավաչափ չէ:

2) Վճռաբեկ բողոքը երկրորդ հիմքով հիմնավոր է մասնակիորեն հետևյալ պատճառաբանությամբ.

«Վարչարարության հիմունքների և վարչական վարույթի մասին» ՀՀ օրենքի 37-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` վարչական մարմինը պարտավոր է ապահովել փաստական հանգամանքների բազմակողմանի, լրիվ և օբյեկտիվ քննարկումը` բացահայտելով գործի բոլոր, այդ թվում` վարույթի մասնակիցների օգտին առկա հանգամանքները։ Իսկ նույն օրենսգրքի 4-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ վարչական մարմինները պարտավոր են հետևել օրենքների պահպանմանը։

Տվյալ դեպքում Դատարանը պատճառաբանել է, որ շահութահարկի, ավելացված արժեքի հարկի և պարտադիր սոցիալական ապահովագրության վճարների վերաբերյալ ստուգման ակտում առկա չէ հղում համապատասխան փաստաթղթերին և խախտման ժամանակին, ինչպես նաև գործի որևէ փաստական տվյալներով հարկային մարմինը չի ապահովել փաստական հանգամանքների բազմակողմանի, լրիվ և օբյեկտիվ քննարկումը, այդ թվում` վարույթի մասնակիցների օգտին առկա հանգամանքները, չի հաստատել վիճարկվող ստուգման ակտում նշված խախտման առկայությունը:

Մինչդեռ վիճարկվող ակտի 1-ին կետով արձանագրվել է, որ Ընկերությունը խախտել է «Շահութահարկի մասին» ՀՀ օրենքի 47/1 հոդվածի պահանջները և սահմանված ժամկետներում բյուջե չի վճարել 2007 թվականի ընթացքում բյուջե վճարման ենթակա նվազագույն շահութահարկի գումարները։ Համաձայն «Հարկերի մասին» ՀՀ օրենքի 23-րդ հոդվածի` հարկի վճարումը սահմանված ժամկետից ուշացնելու դեպքում ժամկետանց յուրաքանչյուր օրվա համար հարկ վճարողը վճարում է տույժ ժամանակին չմուծված հարկի գումարի 0,15 տոկոսի չափով` 143.600 ՀՀ դրամ: Ակտի 4-րդ կետի համաձայն` Ընկերությունը 2009 թվականի հունվարի 1-ից հանդիսացել է ավելացված արժեքի հարկ վճարող չհամարվող կազմակերպություն, 2009 թվականի 1-ին եռամսյակում իրացումը կազմել է 18.992.100 ՀՀ դրամ, 2-րդ եռամսյակում` 50.323.300 ՀՀ դրամ, ընդամենը 69.315.400 ՀՀ դրամ, որի հաշվարկման համար հիմք են ընդունվել ՀԴՄ-ի ֆիսկալային հաշվետվությունները և կատարված առաքումների մասին տվյալները։ «Ավելացված արժեքի հարկի մասին» ՀՀ օրենքի 3-րդ հոդվածի համաձայն Ընկերությունը տվյալ օրացուցային տարում ավելացված արժեքի հարկ վճարող է համարվում հարկվող շրջանառությունը` 58.350.000 ՀՀ դրամը, գերազանցելու պահից։ Նշված շեմն Ընկերությունը գերազանցել է 2009 թվականի հունվարի 13-ին, և արդյունքում շեմը գերազանցող մասը 2009 թվականի հունիս ամսվա ընթացքում կազմում է 10.465.000 ՀՀ դրամ, որը ենթակա է հարկման ավելացված արժեքի հարկով։

Հիմք ընդունելով վերոգրյալը` Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ վիճարկվող ակտի` շահութահարկին և ավելացված արժեքի հարկին վերաբերող 1-ին և 4-րդ կետերը համապատասխանում են «Հայաստանի Հանրապետությունում ստուգումների կազմակերպման և անցկացման մասին» ՀՀ օրենքի 6-րդ հոդվածի 1-ին մասի պահաջներին:

Այդ կապակցությամբ Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ Դատարանը չի նշել, թե գործի քննության ընթացքում որ փաստական հանգամանքը չի ներկայացվել կամ կոնկրետ վարչական վարույթի մասնակցի օգտին եղած որ հանգամանքը ստուգման ընթացքում հաշվի չի առնվել։

Ինչ վերաբերում է «Պարտադիր սոցիալական ապահովության վճարների մասին» ՀՀ օրենքի 5-րդ հոդվածի 1-ին մասի խախտման վերաբերյալ բողոք բերած անձի պատճառաբանությանը, ապա Վճռաբեկ դատարանը դրան չի անդրադառնում, քանի որ վճռաբեկ բողոքում այդ մասով որևէ փաստարկ առկա չէ:

Վերոգրյալի հիման վրա Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ Ընկերությունից բռնագանձման է ենթակա միայն 28.10.2009 թվականի թիվ 1006038 ակտի 1-ին և 4-րդ կետերով նվազագույն շահութահարկի տույժի և ավելացված արժեքի հարկի գծով առաջադրված 1.357.700 ՀՀ դրամ լրացուցիչ հարկային պարտավորության գումարը (143.600+ 1.214.100 = 1.357.700)։

Այսպիսով, սույն վճռաբեկ բողոքի երկրորդ հիմքի մասնակի հիմնավոր լինելը Վճռաբեկ դատարանը դիտում է բավարար՝ «ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» ՀՀ 28.10.2010 թվականի թիվ ՀՕ-135-Ն օրենքի 21-րդ հոդվածի 4-րդ մասի, ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 118-րդ և 118.3-րդ հոդվածների, ՀՀ քաղաքացիական դատավարություն օրենսգրքի 227-րդ և 228-րդ հոդվածների ուժով Դատարանի վճիռը մասնակիորեն բեկանելու համար։

Միաժամանակ, Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ տվյալ դեպքում անհրաժեշտ է կիրառել ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 240-րդ հոդվածի 1-ին կետի 4-րդ ենթակետով սահմանված՝ ստորադաս դատարանի դատական ակտը փոփոխելու ՀՀ վճռաբեկ դատարանի լիազորությունը հետևյալ հիմնավորմամբ.

ՀՀ Սահմանադրության 19-րդ հոդվածի և «Մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների պաշտպանության մասին» եվրոպական կոնվենցիայի (այսուհետ՝ Կոնվենցիայի) 6-րդ հոդվածի համաձայն՝ յուրաքանչյուր ոք ունի ողջամիտ ժամկետում իր գործի քննության իրավունք։ Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ գործը ողջամիտ ժամկետում քննելը հանդիսանում է ՀՀ Սահմանադրության և Կոնվենցիայի վերը նշված հոդվածով ամրագրված անձի արդար դատաքննության իրավունքի տարր, հետևաբար, գործի անհարկի ձգձգումները վտանգ են պարունակում նշված իրավունքի խախտման տեսանկյունից։ Տվյալ դեպքում, Վճռաբեկ դատարանի կողմից ստորադաս դատարանի դատական ակտը փոփոխելը բխում է արդարադատության արդյունավետության շահերից։

Դատական ակտը փոփոխելիս Վճռաբեկ դատարանը հիմք է ընդունում սույն որոշման պատճառաբանությունները, ինչպես նաև գործի նոր քննության անհրաժեշտության բացակայությունը։

Ելնելով վերոգրյալից և ղեկավարվելով ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 118-րդ հոդվածով, ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 240-241² -րդ հոդվածներով՝ Վճռաբեկ դատարանը

 ՈՐՈՇԵՑ

1. Վճռաբեկ բողոքը բավարարել մասնակիորեն։ Բեկանել ՀՀ վարչական դատարանի 29.07.2010 թվականի վճռի` ՀՀ կառավարությանն առընթեր պետական եկամուտների կոմիտեի Սպանդարյանի-1 հարկային տեսչության 28.10.2009 թվականի թիվ 1006038 ակտի 1-ին և 4-րդ կետերն անվավեր ճանաչելու և 1.357.700 ՀՀ դրամ բռնագանձելու պահանջը մերժելու մասերը և դրանք փոփոխել` «Աղբակ» ՍՊԸ-ի հայցը` ՀՀ կառավարությանն առընթեր պետական եկամուտների կոմիտեի Սպանդարյանի-1 հարկային տեսչության 28.10.2009 թվականի թիվ 1006038 ակտի 1-ին և 4-րդ կետերն անվավեր ճանաչելու պահանջի մասով մերժել, իսկ ՀՀ կառավարությանն առընթեր պետական եկամուտների կոմիտեի Խորհրդայինի հարկային տեսչության հայցը բավարարել մասնակիորեն` «Աղբակ» ՍՊԸ-ից հօգուտ ՀՀ կառավարությանն առընթեր պետական եկամուտների կոմիտեի Խորհրդայինի հարկային տեսչության բռնագանձել 1.357.700 (մեկ միլիոն երեք հարյուր հիսունյոթ հազար յոթ հարյուր) ՀՀ դրամ` որպես ՀՀ կառավարությանն առընթեր պետական եկամուտների կոմիտեի Սպանդարյանի-1 հարկային տեսչության 28.10.2009 թվականի թիվ 1006038 ակտի 1-ին և 4-րդ կետերով առաջադրված լրացուցիչ հարկային պարտավորության գումար։

Վճռի մնացած մասը թողնել օրինական ուժի մեջ:

2. «Աղբակ» ՍՊԸ-ից հօգուտ Հայաստանի Հանրապետության բռնագանձել 40.731 (քառասուն հազար յոթ հարյուր երեսունմեկ) ՀՀ դրամ` որպես վճռաբեկ բողոքի համար վճարման ենթակա պետական տուրքի գումար, իսկ հօգուտ ՀՀ կառավարությանն առընթեր պետական եկամուտների կոմիտեի Խորհրդայինի հարկային տեսչության բռնագանձել 47.154 (քառասունյոթ հազար մեկ հարյուր հիսունչորս) ՀՀ դրամ` որպես հակընդդեմ հայցադիմումի և վճռաբեկ բողոքի համար վճարված պետական տուրքի գումարներ:

ՀՀ կառավարությանն առընթեր պետական եկամուտների կոմիտեի Խորհրդայինի հարկային տեսչությունից հօգուտ Հայաստանի Հանրապետության բռնագանձել 581.805 (հինգ հարյուր ութսունմեկ հազար ութ հարյուր հինգ) ՀՀ դրամ` որպես վճռաբեկ բողոքի համար վճարման ենթակա պետական տուրքի գումար:

3. Որոշումն օրինական ուժի մեջ է մտնում հրապարակման պահից, վերջնական է և ենթակա չէ բողոքարկման։

Նախագահող`		Ե. Խունդկարյան
Դատավորներ`		Տ. ՊԵՏՐՈՍՅԱՆ
		Վ. Աբելյան
		ս. Անտոնյան
		Վ. ԱՎԱՆԵՍՅԱՆ
		Ա. ԲԱՐՍԵՂՅԱՆ
		մ. Դրմեյան
		Գ. ՀԱԿՈԲՅԱՆ
		Է. ՀԱՅՐԻՅԱՆ
		Ե. ՍՈՂՈՄՈՆՅԱՆ