նախագահող	Ռ. Հակոբյան
	զեկուցող	Հ. Բեդևյան Ա. ԹՈՎՄԱՍՅԱՆ
		Լ. Հակոբյան Ք. ՄԿՈՅԱՆ

2023 թվականի փետրվարի 17-ին

գրավոր ընթացակարգով քննելով ՀՀ ֆինանսների նախարարության (այսուհետ` Նախարարություն) վճռաբեկ բողոքը ՀՀ վերաքննիչ վարչական դատարանի 11․05․2021 թվականի որոշման դեմ` ըստ հայցի Ազատ Մանուկյանի ընդդեմ ՀՀ կադաստրի կոմիտեի աշխատակազմի Մարզերի միավորված ստորաբաժանման (այսուհետ նաև` Կադաստր), երրորդ անձ Նախարարություն` Կադաստրի կողմից հողամասի կադաստրային արժեքը` 1.583.400 ՀՀ դրամ վճարումը, պահանջելու վերաբերյալ գործողությունն ոչ իրավաչափ ճանաչելու պահանջի մասին,

Պ Ա Ր Զ Ե Ց

1. Գործի դատավարական նախապատմությունը.

Դիմելով դատարան` Ազատ Մանուկյանը պահանջել է ոչ իրավաչափ ճանաչել Կադաստրի կողմից հողամասի կադաստրային արժեքը` 1.583.400 ՀՀ դրամ վճարումը, պահանջելու վերաբերյալ գործողությունը:

ՀՀ վարչական դատարանի (դատավոր` Ս. Հովակիմյան) (այսուհետ` Դատարան) 26․03.2020 թվականի վճռով հայցը բավարարվել է:

ՀՀ վերաքննիչ վարչական դատարանի (այսուհետ` Վերաքննիչ դատարան) 11.05.2021 թվականի որոշմամբ Կադաստրի և Նախարարության վերաքննիչ բողոքները մերժվել են, և Դատարանի 26․03.2020 թվականի վճիռը թողնվել է անփոփոխ:

Սույն գործով վճռաբեկ բողոք է ներկայացրել Նախարարությունը (ներկայացուցիչ՝ Տաթևիկ Նահապետյան):

Վճռաբեկ բողոքի պատասխան է ներկայացրել Ազատ Մանուկյանը (ներկայացուցիչ՝ Վալերի Գրիգորյան):

2. Վճռաբեկ բողոքի հիմքը, հիմնավորումները և պահանջը.

Սույն վճռաբեկ բողոքը քննվում է հետևյալ հիմքի սահմաններում՝ ներքոհիշյալ հիմնավորումներով.

Վերաքննիչ դատարանը խախտել է «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» ՀՀ օրենքի 41-րդ հոդվածը, սխալ է մեկնաբանել ՀՀ հողային օրենսգրքի 64-րդ հոդվածը։

Վերաքննիչ դատարանը հաշվի չի առել, որ քննարկվող հողատարածքի համար սկզբնական սեփականատիրոջ` Զոհրաբ Կալաջյանի, կողմից հողամասի կադաստրային արժեքը մինչև անշարժ գույքի օտարումը չի վճարվել, հետևաբար, հիմք ընդունելով ՀՀ հողային օրենսգրքի 64-րդ հոդվածի 9-րդ մասը, հողամասի կադաստրային արժեքը վճարելու պարտականությունն առաջացել է այն ձեռքբերողի մոտ, իսկ Զոհրաբ Կալաջյանին սեփականության իրավունքով պատկանող արտադրական նշանակության մառանի, խոհանոցի, ծածկարանի և ջրավազանի գործառնական նշանակությունը փոխվելը, սույն գործի լուծման համար որևէ նշանակություն ունենալ չի կարող` հաշվի առնելով, որ փոփոխությունը չի վերաբերվել հողամասի գործառնական նշանակությանը:

Վերոգրյալի հիման վրա բողոք բերած անձը պահանջել է բեկանել Վերաքննիչ դատարանի 11․05.2021 թվականի որոշումը և հայցն ամբողջությամբ մերժել:

2.1. Վճռաբեկ բողոքի պատասխանի հիմնավորումները.

Զոհրաբ Կալաջյանի անվամբ գրանցված հողամասը հանդիսանում է բնակավայրերի բնակելի կառուցապատման հողամաս, որն էլ նշված է ՀՀ հողային օրենսգրքի 64-րդ հոդվածի 8-րդ կետի 1-ին ենթակետում, որի դեպքում հողամասի կադաստրային արժեքի վճարում չի պահանջվում։

Տվյալ դեպքում սեփականության իրավունքը Զոհրաբ Կալաջյանից Ազատ Մանուկյանին փոխանցվելու դեպքում հողամասի կադաստրային արժեքի վճարումը պահանջելու վերաբերյալ Կադաստրի գործողությունը ոչ իրավաչափ է։

3. Վճռաբեկ բողոքի քննության համար նշանակություն ունեցող փաստերը.

Վճռաբեկ բողոքի քննության համար էական նշանակություն ունեն հետևյալ փաստերը.

1) ՀՀ Կոտայքի մարզի Պտղնի համայնքի ղեկավարի 10.01.2005 թվականի թիվ 01 որոշումից քաղվածքի համաձայն` համայնքի ղեկավարը որոշել է Զոհրաբ Կալաջյանի կողմից ՀՀ Կոտայքի մարզի Պտղնի գյուղի վարչական տարածքում ինքնակամ կառուցված 70քմ ընդհանուր մակերեսով շինությունը համարել օրինական և զավթած 350քմ մակերեսով հողատարածքը, համաձայն տրվող սխեմայի, վարձակալական հիմունքներով տրամադրել շինության հետագա շահագործման նպատակով, 10 տարի ժամկետով, տարեկան 1050 դրամ վարձավճարով։ Պարտավորեցնել Զոհրաբ Կալաջյանին ինքնակամ կառուցված 70քմ ընդհանուր մակերեսով շինության համար պետբյուջե մուծել 35․000 դրամ։ Նույն որոշումը ուժի մեջ է մտնում համաձայն «Ինքնակամ կառուցված շենքերի, շինությունների և ինքնակամ զբաղեցրած հողամասերի իրավական կարգավիճակի մասին» Հայաստանի Հանրապետության 26․12․2002 թվականի օրենքի, տեղական վճարը մուծելուց և հողի վարձակալական պայմանագիրը կնքելուց հետո (հատոր 1-ին, գ.թ. 9):

2) ՀՀ ԿԱ անշարժ գույքի կադաստրի պետական կոմիտեի տարածքային ստորաբաժանման կողմից 24.01.2005 թվականին տրված անշարժ գույքի սեփականության (օգտագործման) իրավունքի պետական գրանցման թիվ 1145908 վկայականի համաձայն` Կոտայքի մարզ, Պտղնի վարչական տարածքում գտնվող շինությունների նկատմամբ գրանցված է Զոհրաբ Կալաջյանի սեփականության իրավունքը` ՀՀ Կոտայքի մարզի Պտղնի համայնքի ղեկավարի 10.01.2005 թվականի թիվ 01 որոշման հիման վրա։ Համաձայն նշված վկայականի «Լրացուցիչ նշումներ, փոփոխություններ» բաժնում կատարված գրառման` հողամասի նկատմամբ սեփականության իրավունքը փոխանցվել է ՀՀ հողային օրենսգրքի 64-րդ հոդվածի 1-ին կետի պահանջների համաձայն։ Վկայականում հողամասի իրավունքի տեսակը` «վարձակալության» վրա գիծ է քաշվել, նշելով` սեփականության (հատոր 1-ին, գ.թ. 14-15):

3) ՀՀ Կոտայքի մարզի Պտղնի համայնքի ղեկավարի և Զոհրաբ Կալաջյանի միջև 29.01.2005 թվականին կնքվել է պետության սեփականությանը պատկանող հողային տարածքների վարձակալության պայմանագիր, համաձայն որի` պայմանագրով վարձատուն` ՀՀ Կոտայքի մարզի Պտղնի համայնքը, պարտավորվում է վճարի դիմաց վարձակալի` Զոհրաբ Կալաջյանի ժամանակավոր տիրապետմանը և օգտագործմանը հանձնել 350քմ հողային տարածք, որը գտնվում է ՀՀ Կոտայքի մարզի Պտղնի համայնքի վարչական տարածքում, համաձայն ՀՀ Կոտայքի մարզի Պտղնիի գյուղապետի 10.01.2005 թվականի թիվ 01 որոշման` Զոհրաբ Կալաջյանի կողմից ինքնակամ կառուցված 70,0քմ շինության սպասարկման նպատակով (Պայմանագիրը վավերացվել է նոտարի կողմից։) (հատոր 1-ին, գ.թ. 10-12):

4) Զոհրաբ Կալաջյանը 04․08․2009 թվականին դիմել է ՀՀ ԿԱ անշարժ գույքի կադաստրի պետական կոմիտեի աշխատակազմի տարածքային ստորաբաժանմանը՝ խնդրելով Պտղնիում գտնվող շինությունների զբաղեցրած հողատարածքի նկատմամբ կատարել սեփականության իրավունքի գրանցում՝ ՀՀ հողային օրենսգրքի 60-րդ հոդվածի պահանջներին համապատասխան՝ ներկայացնելով սեփականության իրավունքի վկայական և տեղեկանք (հատոր 1-ին, գ.թ. 55):

5) ՀՀ Կոտայքի մարզի Պտղնիի գյուղապետարանի 04.08.2009 թվականի թիվ 367 տեղեկանքի համաձայն` Կոտայքի մարզի Պտղնի գյուղի վարչական տարածքում գտնվող Զոհրաբ Կալաջյանին պատկանող 0.035հա հողամասը (կադաստրային համարը` 223-007) չի գտնվում ՀՀ հողային օրենսգրքի 60-րդ հոդվածով սահմանված հողամասերի ցանկում և չի խախտում այլ սեփականատերերի իրավունքները (հատոր 1-ին, գ.թ. 54):

6) ՀՀ ԿԱ անշարժ գույքի կադաստրի պետական կոմիտեի աշխատակազմի Մարզերի միավորված ստորաբաժանման 17.04.2018 թվականի թիվ ՄՏ-17042018-07-0273 միասնական տեղեկանքի համաձայն` Զոհրաբ Կալաջյանին պատկանող Կոտայքի մարզ, Պտղնի համայնք, վարչական տարածքում գտնվող շինություններն արտադրական նշանակության շինություններ են, իսկ հողամասը բնակավայրերի բնակելի կառուցապատման հողամաս է: Նշված տեղեկանքում առկա է հետևյալ նշումը․ «Առկա է օտարման դեպքում հողամասի կադաստրային արժեքի վճարման պայման» (հատոր 1-ին, գ.թ. 51):

7) Զոհրաբ Կալաջյանի և Ազատ Մանուկյանի միջև 26.07.2018 թվականին կնքվել է շինությունների և հողամասի նվիրատվության պայմանագիր, համաձայն որի` նվիրատուն որպես սեփականություն նվիրառուին է հանձնել ՀՀ, Կոտայքի մարզ, Պտղնի համայնք, Հին այգետարածք 1-ին թաղամաս թիվ 1 հասցեում գտնվող շինությունները և հողամասն ամբողջությամբ (Պայմանագիրը վավերացվել է նոտարի կողմից։) (հատոր 1-ին, գ.թ. 43-45):

8) Ազատ Մանուկյանի 26/07/2018-17-0033 դիմումի հիման վրա ՀՀ ԿԱ անշարժ գույքի կադաստրի պետական կոմիտեի 31․07.2018 թվականի թիվ Կ-26/07/2018-17-0033 որոշմամբ (անշարժ գույքի գտնվելու վայրը՝ ՀՀ Կոտայքի մարզ, Պտղնի համայնք, Հին այգետարածք 1-ին թաղամաս 1) գույքի նկատմամբ հարուցված իրավունքի պետական գրանցման վարույթը կասեցվել է` «Գույքի նկատմամբ իրավունքների պետական գրանցման մասին» ՀՀ օրենքի 30-րդ հոդվածի 1-ին մասի 8-րդ կետով սահմանված հիմքերով, քանի որ` ՀՀ հողային օրենսգրքի 64-րդ հոդվածի պահանջների համաձայն չի ներկայացվել հողամասի կադաստրային արժեքի վճարման անդորրագիրը, ինչի մասին տեղեկացրել են միասնական տեղեկանքով։ Միաժամանակ տեղեկացրել են, որ համաձայն համայնքի կադաստրային քարտեզի` նշված հողամասը բնակավայրերի բնակելի կառուցապատման հողամաս է, մինչդեռ շինությունները գրանցված են որպես արտադրական նշանակության շինություններ։ Անհրաժեշտ է ներկայացնել կամ հողամասի նպատակային նշանակության կամ շինությունների նպատակային նշանակության փոփոխության վերաբերյալ իրավահաստատող փաստաթղթեր և կադաստրային արժեքի վճարման անդորրագիր (հատոր 1-ին, գ.թ. 42):

9) Համաձայն «Հայէկոնոմբանկ» ԲԲԸ «Աբովյան» մասնաճյուղի կողմից 01.08.2018 թվականին տրված թիվ 24 անդորրագրի` Ազատ Մանուկյանի կողմից վճարվել է 1.583.400 ՀՀ դրամ` որպես ՀՀ հողային օրենսգրքի 64-րդ հոդվածի պահանջով հողի օտարումից եկամուտ (հատոր 1-ին, գ.թ. 40):

10) ՀՀ Կոտայքի մարզի Պտղնի համայնքի ղեկավարը 15.08.2018 թվականի թիվ 215 գրությամբ ՀՀ ԿԱ անշարժ գույքի կադաստրի պետական կոմիտեի աշխատակազմի Մարզերի միավորված ստորաբաժանման ղեկավարին հայտնել է, որ Կոտայքի մարզ, գ. Պտղնի, Պտղնի հին այգետարածք 1-ին թաղամաս թիվ 1 հասցեում գտնվող 07-054-0223-0007 կադաստրային ծածկագրով բնակավայրերի նշանակության բնակելի կառուցապատման հողամասի վրա համաձայն թիվ 1145908 սեփականության վկայականի՝ կառուցվել է. 1. Ծածկագիր 001 մառան, 2. Ծածկագիր 002 խոհանոց, 3. Ծածկագիր 003 ծածկարան, 4. Ծածկագիր 004 ջրավազան։ Սակայն կադաստրի կողմից 14․08․2018 թվականին տրված N ԱՏ-10/08/2018-2-0065 տեղեկանքի համաձայն՝ շինությունները սխալմամբ գրվել են արտադրական նշանակության։ Խնդրել են կատարել համապատասխան ուղղում (հատոր 1-ին, գ.թ. 37):

11) ՀՀ Կոտայքի մարզի Պտղնի համայնքի ղեկավարի 27.08.2018 թվականի թիվ 57 որոշման համաձայն` Զոհրաբ Կալաջյանին սեփականության իրավունքով պատկանող (կոդ 07-054-0223-0007, սեփականության վկայական N 1145908) արտադրական նշանակության մառանի, խոհանոցի, ծածկարանի և ջրավազանի գործառնական նշանակությունը փոխվել է որպես բնակելի կառուցապատման։ Նշված չափով շենք շինությունները ընդգրկվել են բնակ. Ֆոնդում (հատոր 1-ին, գ.թ. 34):

12) անշարժ գույքի նկատմամբ իրավունքների պետական գրանցման 30.08.2018 թվականի թիվ 30082018-07-0070 վկայականի համաձայն` Կոտայքի մարզ, Պտղնի համայնք, Հին այգետարածք 1-ին թաղամաս 1 շինությունների նկատմամբ գրանցված է Ազատ Մանուկյանի սեփականության իրավունքը` 26.07.2018 թվականի Ս/Մ 4098 հողամասի և շինությունների նվիրատվության պայմանագրի, 01.08.2018 թվականի թիվ 24 հողամասի կադաստրային արժեքի վճարման անդորրագրի հիման վրա (կադաստրային ծածկագիր` 07-054-0223-0007)։ Նույն վկայականի համաձայն` մակերեսի չափը կազմում է 0.0326 հա, նպատակային նշանակությունը՝ բնակավայրերի, գործառնական նշանակությունը կամ հողատեսքը` բնակելի կառուցապատման (հատոր 1-ին, գ.թ. 32):

13) Ազատ Մանուկյանը 17.09.2018 թվականին դիմելով ՀՀ կադաստրի կոմիտեի ղեկավարին` խնդրել է վերադարձնել սխալ վճարված հողամասի կադաստրային արժեքը` 1.583.400 ՀՀ դրամ (անդորրագիր № 24, 01.08.2018 թվական), հիմք ընդունելով ՀՀ հողային օրենսգրքի 64-րդ հոդվածի 8-րդ կետի 1-ին ենթակետի, ինչպես նաև «Գույքի նկատմամբ իրավունքների պետական գրանցման մասին» ՀՀ օրենքի 73.1-րդ հոդվածի պահանջները (հատոր 1-ին, գ.թ. 6-7):

14) Ի պատասխան Ազատ Մանուկյանի 17/09/2018-2-0165 դիմումի` ՀՀ ԿԱ անշարժ գույքի կադաստրի պետական կոմիտեի աշխատակազմի Մարզերի միավորված ստորաբաժանման 19․09․2018 թվականի թիվ ԱՏ-17/09/2018-2-0165 տեղեկանքով հայտնվել է, որ Կոտայքի մարզի Պտղնի համայնքի Հին այգետարածք 1-ին թաղամասի թիվ 1 հասցեում գտնվող անշարժ գույքի (սեփ. վկայական թիվ 30082018-07-0070, գրանցված 30.08.2018թ., կադաստրային ծածկագիր 07-054-0223-0007) կադաստրային գործի ուսումնասիրությունից պարզվեց, որ վերը նշված հասցեում գտնվող անշարժ գույքի կադաստրային գործում առկա պահանջված 01.08.2018 թվականի թիվ 24 վճարման անդորրագրի բնօրինակը չի կարող վերադարձվել, քանի որ այն հանդիսացել է իրավունքի պետական գրանցման հիմք (հատոր 1-ին, գ.թ. 8):

4. Վճռաբեկ դատարանի պատճառաբանությունները և եզրահանգումը.

Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ սույն գործով վճռաբեկ բողոքը վարույթ ընդունելը պայմանավորված է ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 161-րդ հոդվածի 1-ին մասի 2-րդ կետով նախատեսված հիմքի առկայությամբ` նույն հոդվածի 3-րդ մասի 1-ին կետի իմաստով, այն է՝ Վերաքննիչ դատարանի կողմից թույլ է տրվել ՀՀ հողային օրենսգրքի 64-րդ հոդվածի 8-րդ կետի 2-րդ ենթակետի և նույն հոդվածի 9-րդ կետի այնպիսի խախտում, որը խաթարել է արդարադատության բուն էությունը և որի առկայությունը հիմնավորվում է ստորև ներկայացված պատճառաբանություններով․

Սույն վճռաբեկ բողոքի քննության շրջանակներում Վճռաբեկ դատարանն անհրաժեշտ է համարում անդրադառնալ oրենքի ուժով իրավաբանական և ֆիզիկական անձանց uեփականության իրավունքով փոխանցված հաuարակական և արտադրական oբյեկտների կառուցման և uպաuարկման համար տրամադրված հողամաuերի սեփականատիրոջ փոփոխության հետևանքով առաջացած պարտավորության առանձնահատկություններին․

«Գույքի նկատմամբ իրավունքների պետական գրանցման մասին» ՀՀ օրենքի 2-րդ հոդվածի համաձայն՝ պետական գրանցումը նույն օրենքով սահմանված կարգով պետական գրանցում իրականացնող մարմնի կողմից իրականացման ենթակա պարտադիր գործառույթ է, որն ուղղված է պետության կողմից գույքի նկատմամբ իրավունքների ծագման, փոփոխման, փոխանցման, դադարման և սահմանափակումների ճանաչման, ինչպես նաև պետության կողմից գույքի նկատմամբ գրանցված իրավունքների պաշտպանության, անշարժ գույքի պետական միասնական կադաստրի տվյալների հավաքագրման, մատչելիության, օբյեկտիվության, անընդհատության ու միասնականության ապահովմանը:

«Գույքի նկատմամբ իրավունքների պետական գրանցման մասին» ՀՀ օրենքի 24-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ պետական գրանցման վարույթի հարուցման հիմք է իրավունքի պետական գրանցում հայցող իրավատիրոջ կողմից անշարժ գույքի պետական ռեգիստրի որևէ սպասարկման գրասենյակ (անկախ գույքի գտնվելու վայրից) ներկայացված դիմումը:

Նույն օրենքի 27-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ դիմումը մուտքագրվելուց հետո գրանցող մարմինն ուսումնասիրում է իրավունքի պետական գրանցման համար ներկայացված իրավահաստատող փաստաթղթերը և նույն օրենքով նախատեսված պետական գրանցման վարույթի կասեցման, դադարեցման կամ պետական գրանցումը մերժելու հիմքերի բացակայության դեպքում կատարում է իրավունքի պետական գրանցում նույն օրենքի 13-րդ հոդվածով նախատեսված տվյալները մատյանում գրառելու միջոցով:

Նույն օրենքի 8-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ նույն օրենքով սահմանված կարգով գույքի նկատմամբ իրավունքների պետական գրանցման համար հիմք են հանդիսանում իրավահաստատող փաստաթղթերը, իսկ նույն օրենքի 4-րդ գլխով նախատեսված պետական գրանցման առանձնահատկությունների դեպքերում` նաև այդ գլխով սահմանված փաստաթղթերը:

Նույն հոդվածի 2-րդ մասի համաձայն՝ գույքի նկատմամբ իրավունքների պետական գրանցման համար իրավահաստատող փաստաթղթեր ներկայացնելու պարտականությունը կրում են իրավունքի պետական գրանցման համար դիմող անձինք, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ ֆիզիկական կամ իրավաբանական անձանց գույքային իրավունքների պետական գրանցման համար իրավահաստատող փաստաթղթերի ներկայացման կամ ձեռքբերման պարտականությունը դրված է պետական կամ տեղական ինքնակառավարման մարմինների վրա:

«Գույքի նկատմամբ իրավունքների պետական գրանցման մասին» ՀՀ օրենքի 73.1-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ պետական գրանցման կամ տեղեկատվության տրամադրման և այլ ծառայությունների համար գանձված վճարի ավել կամ սխալմամբ վճարված գումարները ենթակա են վերադարձման` պետական գրանցման կամ տեղեկատվության համար` վճարող անձի դիմումի հիման վրա` դիմումը անշարժ գույքի պետական ռեգիստր ներկայացնելու օրվան հաջորդող 10 աշխատանքային օրվա ընթացքում, եթե այն ներկայացվել է վճարը կամ նրա մի մասը վերադարձնելու իրավունքի առաջացման օրվանից երեք տարուց ոչ ուշ:

Նույն հոդվածի 2-րդ մասի համաձայն՝ վճարված գումարներն ամբողջությամբ կամ մասնակի վերադարձնելու վերաբերյալ դիմումի հետ պետք է ներկայացվի վճարումը հաստատող փաստաթուղթը, եթե այն նախկինում չէր ներկայացվել անշարժ գույքի պետական ռեգիստր կամ ներկայացվելուց հետո վերադարձվել է ներկայացնողին:

Նույն հոդվածի 3-րդ մասի համաձայն՝ պետական գրանցման կամ տեղեկատվության տրամադրման և այլ ծառայությունների համար գանձված վճարը ենթակա է վերադարձման`

1) մասնակի, եթե վճարը վճարվել է ավելի, քան սահմանված է նույն օրենքով.

2) լրիվ, եթե վճարը վճարվել է սխալմամբ, կամ վճար գանձող մարմնի կողմից կասեցվել կամ մերժվել կամ դադարեցվել է համապատասխան գործողությունների կատարումը:

Իրավահարաբերության ծագման պահին գործող խմբագրությամբ ՀՀ հողային օրենսգրքի 64-րդ հոդվածի 8-րդ կետի համաձայն՝ մինչև 2005 թվականի նոյեմբերի 26-ը պետական կամ համայնքային uեփականություն հանդիuացող հողամասերի (ներառյալ` նույն oրենuգրքի 118-րդ հոդվածի 4-րդ կետի հիմքով ձեռք բերված հողամասերը, բացառությամբ նույն oրենuգրքի 60-րդ հոդվածով uահմանված հողամաuերի) նկատմամբ oրենuդրությամբ uահմանված կարգով անհատույց (մշտական) oգտագործման կամ վարձակալության իրավունք ձեռք բերած և այդ իրավունքները գրանցած իրավաբանական և ֆիզիկական անձանց նույն oրենքի ուժով uեփականության իրավունքով փոխանցվում են`

1) տնամերձ, այգեգործական, ինչպեu նաև անհատական բնակելի տան կառուցման և uպաuարկման համար տրամադրված հողամաuերը.

2) հաuարակական և արտադրական oբյեկտների կառուցման և uպաuարկման համար տրամադրված հողամաuերը, եթե դրանց վրա uահմանված կարգով կառուցվել են շենքեր և շինություններ, այդ թվում` կիuակառույց շենքեր, շինություններ՝ անկախ դրանց ավարտվածության աuտիճանից:

(…)

Նույն հոդվածի 9-րդ կետի համաձայն՝ նույն հոդվածի 8-րդ կետի 2-րդ ենթակետով uահմանված հողամաuերը uեփականության իրավունքով անհատույց ձեռք բերելուց հետո հողամաuի առուվաճառքի, նվիրատվության, փոխանակման կամ իրավաբանական անձանց լուծարումից հետո նրա հիմնադիրներին (մաuնակիցներին) հանձնման, այդ թվում` պարտատերերի պահանջների բավարարման կամ բռնագանձման հետևանքով հողամաuի սեփականատիրոջ փոփոխության դեպքում անկախ այն հանգամանքից, թե հողամաuը ձեռք է բերվում հատուցմամբ կամ անհատույց, ձեռք բերողը համապատասխանաբար պետական կամ համայնքային բյուջե պետք է վճարի հողամաuի տվյալ պահին գործող կադաuտրային արժեքը:

Նույն կետով նախատեuված դեպքերում իրավունքների պետական գրանցումը մերժվում է, եթե ձեռք բերողը չի ներկայացնում հողամաuի տվյալ պահին գործող կադաuտրային արժեքի վճարման անդորրագիրը:

Նույն կետի կադաստրային արժեքը վճարելու պահանջը չի տարածվում պետությանը կամ համայնքին օտարվող հողամասերի վրա:

Նույն հոդվածի 10-րդ կետի համաձայն՝ նույն հոդվածի 8-րդ կետի 2-րդ ենթակետով uահմանված հողամաuերը uեփականության իրավունքով անհատույց ձեռք բերելուց հետո հողամաuի գործառնական նշանակությունը բնակելի տան կառուցման և սպասարկման համար (այդ թվում` բազմաբնակարան բնակելի շենքի կառուցման համար) փոխելու դեպքում հողամասի սեփականատերը համապատասխանաբար պետական կամ համայնքային բյուջե պետք է վճարի հողամաuի տվյալ պահին գործող կադաuտրային արժեքը:

Նույն կետով նախատեuված դեպքերում հողամաuի գործառնական նշանակությունը փոխելը մերժվում է, եթե ձեռք բերողը չի ներկայացնում հողամաuի տվյալ պահին գործող կադաuտրային արժեքի վճարման անդորրագիրը:

Նույն հոդվածի 12-րդ կետի համաձայն՝ նույն հոդվածի 8-րդ կետի 2-րդ ենթակետով uահմանված հողամաuերի նկատմամբ uեփականության իրավունք անհատույց ձեռք բերած անձինք իրենց ցանկությամբ կարող են միանվագ վճարել հողամաuի վճարման պահին գործող կադաuտրային արժեքն ամբողջությամբ` վճարի անդորրագիրը ներկայացնելով գրանցում իրականացնող պետական մարմին:

Նույն կետով uահմանված կարգով հողամաuի կադաuտրային արժեքի վճարումը այդ հողամաuը հետագա ձեռք բերողներին ազատում է նույն հոդվածի 9-րդ կետով uահմանված կադաuտրային արժեքի վճարումից` անկախ այդ արժեքի փոփոխությունից:

Նույն կետով uահմանված կարգով հողամաuի կադաuտրային արժեքի վճարումը այդ հողամաuի գործառնական նշանակությունը փոխելու դեպքում հողամաuի սեփականատիրոջը ազատում է նույն հոդվածի 10-րդ կետով uահմանված կադաuտրային արժեքի վճարումից` անկախ այդ արժեքի փոփոխությունից:

Վերոգրյալ իրավական նորմերի համակարգային վերլուծության արդյունքում Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ oրենքի ուժով տնամերձ, այգեգործական, անհատական բնակելի տան կառուցման և uպաuարկման համար տրամադրված հողամաuերը, ինչպես նաև հաuարակական և արտադրական oբյեկտների կառուցման և uպաuարկման համար տրամադրված հողամաuերը (եթե դրանց վրա uահմանված կարգով կառուցվել են շենքեր և շինություններ, այդ թվում` կիuակառույց շենքեր, շինություններ՝ անկախ դրանց ավարտվածության աuտիճանից), uեփականության իրավունքով փոխանցվում են այն իրավաբանական և ֆիզիկական անձանց, ովքեր պետական կամ համայնքային uեփականություն հանդիuացող հողամասերի նկատմամբ oրենuդրությամբ uահմանված կարգով անհատույց (մշտական) oգտագործման կամ վարձակալության իրավունքը ձեռք են բերել և գրանցել մինչև 26․11․2005 թվականը, ընդ որում՝ օրենսդիրը որպես բացառություն է նախատեսել ՀՀ հողային օրենսգրքի 60-րդ հոդվածով սահմանված հողամասերը:

Միաժամանակ Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ օրենսդիրը նախատեսել է կադաստրային արժեքի վճարման պայման հաuարակական և արտադրական oբյեկտների կառուցման և uպաuարկման համար տրամադրված հողամաuերի (եթե դրանց վրա uահմանված կարգով կառուցվել են շենքեր և շինություններ, այդ թվում` կիuակառույց շենքեր, շինություններ՝ անկախ դրանց ավարտվածության աuտիճանից) համար այն դեպքում, երբ uեփականության իրավունքով անհատույց ձեռք բերելուց հետո հողամաuի առուվաճառքի, նվիրատվության, փոխանակման կամ իրավաբանական անձանց լուծարումից հետո նրա հիմնադիրներին (մաuնակիցներին) հանձնման, այդ թվում` պարտատերերի պահանջների բավարարման կամ բռնագանձման հետևանքով փոփոխվում է դրա սեփականատերը՝ անկախ այն հատուցմամբ կամ անհատույց ձեռք բերելու հանգամանքից։

Վճռաբեկ դատարանը հարկ է համարում նշել նաև, որ օրենսդիրը սահմանել է հողի կադաստրային արժեքի վճարման պայման՝ հաuարակական և արտադրական oբյեկտների կառուցման և uպաuարկման համար տրամադրված հողամաuերը (եթե դրանց վրա uահմանված կարգով կառուցվել են շենքեր և շինություններ, այդ թվում` կիuակառույց շենքեր, շինություններ՝ անկախ դրանց ավարտվածության աuտիճանից) uեփականության իրավունքով անհատույց ձեռք բերելուց հետո դրա գործառնական նշանակությունը բնակելի տան կառուցման և սպասարկման համար (այդ թվում` բազմաբնակարան բնակելի շենքի կառուցման համար) փոխելու դեպքում` չսահմանափակելով սահմանված հողամասերի նկատմամբ սեփականության իրավունք անհատույց ձեռք բերած անձանց` իրենց ցանկությամբ հողամասի վճարման պահին գործող կադաստրային արժեքն ամբողջությամբ միանվագ վճարելու հնարավորությունը:

Այսինքն՝ օրենսդիրը նախատեսել է անհատույց հատկացված հաuարակական և արտադրական oբյեկտների կառուցման և uպաuարկման համար տրամադրված հողամաuերի (եթե դրանց վրա uահմանված կարգով կառուցվել են շենքեր և շինություններ, այդ թվում` կիuակառույց շենքեր, շինություններ՝ անկախ դրանց ավարտվածության աuտիճանից) համար պարտադիր մեկ անգամ հողամասի կադաստրային արժեքի վճարում` սահմանելով դրա կատարման համար տարբեր պայմաններ, իսկ այդպիսի վճարում չկատարելու դեպքում այդ հողամասերի նկատմամբ իրավունքների պետական գրանցումը մերժվում է:

Վճռաբեկ դատարանի իրավական դիրքորոշման կիրառումը սույն գործի փաստերի նկատմամբ.

Դիմելով դատարան` Ազատ Մանուկյանը պահանջել է ոչ իրավաչափ ճանաչել Կադաստրի կողմից հողամասի կադաստրային արժեքը` 1.583.400 ՀՀ դրամ վճարումը, պահանջելու վերաբերյալ գործողությունը:

Դատարանը բավարարել է Ազատ Մանուկյանի հայցը՝ պատճառաբանելով, որ « (...) դեռևս 24.01.2005 թվականին տրված անշարժ գույքի սեփականության (օգտագործման) իրավունքի պետական գրանցման թիվ 1145908 վկայականում առկա տեղեկության` վիճելի հողամասի նկատմամբ կատարված ուղղման արդյունքում այն գրանցվել է որպես սեփականություն, ինչը հաստատվում է նաև պատասխանողի կողմից տրված միասնական տեղեկանքով, հետագայում 27.08.2018 թվականի Կոտայքի մարզի Պտղնի համայնքի ղեկավարի կողմից կայացված թիվ 57 որոշմամբ արտադրական նշանակության շինությունների գործառնական նշանակությունը փոփոխվել է որպես բնակելի կառուցապատման, որը չէր կարող հիմք հանդիսանալ պատասխանողի համար սույն գործով հայցվորից պահանջել ներկայացնելու համապատասխան անդորրագիր` հողի կադաստրային արժեքը վճարելու մասին, հիմք ընդունելով այն հանգամանքը, որ պատասխանողի կողմից հայցվորի իրավունքները փաստացի գրանցել է 26.07.2018 թվականի շինությունների և հողամասի նվիրատվության պայմանագրի հիման վրա, ըստ որի էլ վիճելի հողատարածքի իրավունքի տեսակը եղել է սեփականություն, հետևաբար պատասխանողի գործողությունները եղել են ոչ իրավաչափ»։

Վերաքննիչ դատարանը, մերժել է Կադաստրի և Նախարարության ներկայացրած վերաքննիչ բողոքները և Դատարանի վճիռը թողել է անփոփոխ՝ այն եզրահանգմամբ, որ արդեն որպես սեփականություն գրանցված հողամասի օտարման (այդ թվում՝ նվիրատվության) դեպքում կադաստրային արժեքի վճարման պահանջը չի վերաբերում ՀՀ հողային օրենսգրքի 64-րդ հոդվածի 8-րդ մասի 1-ին կետով նախատեսված հողամասերի օտարման դեպքերին:

Վերոգրյալ իրավական դիրքորոշումների լույսի ներքո գնահատելով սույն գործի փաստերը և Վերաքննիչ դատարանի դիրքորոշումները՝ Վճռաբեկ դատարանը հարկ է համարում արձանագրել հետևյալը.

 Սույն գործի փաստերի համաձայն՝ Զոհրաբ Կալաջյանը ՀՀ հողային օրենսգրքով սահմանված ընթացակարգով անհատույց ձեռք է բերել ՀՀ, Կոտայքի մարզ, Պտղնի համայնք, Հին այգետարածք 1-ին թաղամաս թիվ 1 հասցեում գտնվող արտադրական նշանակության շինության զբաղեցրած հողատարածքը, որից հետո 26.07.2018 թվականին, շինությունների և հողամասի նվիրատվության պայմանագրով վերը նշված հասցեում գտնվող շինությունները և հողամասը հանձնել է Ազատ Մանուկյանին որպես սեփականություն, վերջինս վճարել է հողամաuի տվյալ պահին գործող կադաuտրային արժեքը, որից հետո Կադաստրի կողմից կատարվել է ՀՀ, Կոտայքի մարզ, Պտղնի համայնք, Հին այգետարածք 1-ին թաղամաս թիվ 1 հասցեում գտնվող անշարժ գույքի և հողամասի պետական գրանցումը։

Ազատ Մանուկյանը 17.09.2018 թվականին դիմել է Կադաստրին՝ խնդրելով վերադարձնել սխալ վճարված հողամասի կադաստրային արժեքը` 1.583.400 ՀՀ դրամ, որին ի պատասխան Կադաստրը հայտնել է, որ վերը նշված վճարման անդորրագրի բնօրինակը չի կարող վերադարձվել, քանի որ այն հանդիսացել է իրավունքի պետական գրանցման հիմք։

Վճռաբեկ դատարանը, սույն որոշմամբ արտահայտված իրավական դիրքորոշման հիման վրա, եզրահանգում է, որ Կադաստրի գործողություններն իրավաչափ են, քանի որ վերջինիս կողմից հայցվորին Կոտայքի մարզի Պտղնի համայնքի Հին այգետարածք 1-ին թաղամասի թիվ 1 հասցեում գտնվող հողամասի կադաստրային արժեքի վճարումը ետ վերադարձնելը մերժվել է ՀՀ հողային օրենսգրքի 64-րդ հոդվածի 8-րդ կետի 2-րդ ենթակետով և նույն հոդվածի 9-րդ կետով սահմանված հանգամանքների առկայության պայմաններում։

Հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ Կադաստրն իրավասու է կատարելու միայն այնպիսի գործողություններ, որոնց համար լիազորված է ՀՀ Սահմանադրությամբ կամ օրենքներով, իսկ օրենքով սահմանված է վիճելի հողամասի կադաստրային արժեքի պարտադիր վճարում, ուստի Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ Կադաստրի կողմից հողամասի կադաստրային արժեքի գումարը չվերադարձնելն իրավաչափ է, որպիսի հանգամանքն անտեսվել է ստորադաս դատարանների կողմից, հետևաբար Ազատ Մանուկյանի կողմից ներկայացված հայցը հիմնավոր չէ և ենթակա է մերժման:

Ինչ վերաբերում է Զոհրաբ Կալաջյանին սեփականության իրավունքով պատկանող արտադրական նշանակության մառանի, խոհանոցի, ծածկարանի և ջրավազանի գործառնական նշանակությունը որպես բնակելի կառուցապատման փոխվելուն, ապա Վճռաբեկ դատարանի գնահատմամբ նշված հանգամանքը հիմք չէ հողամասի կադաստրային արժեքի վճարը ետ վերադարձնելու համար՝ նկատի ունենալով այն, որ վիճելի հողամաuի տվյալ պահին գործող կադաuտրային արժեքը վճարելու պարտավորությունը Ազատ Մանուկյանի մոտ ծագել է 26.07.2018 թվականից՝ Զոհրաբ Կալաջյանի և Ազատ Մանուկյանի միջև կնքված շինությունների և հողամասի նվիրատվության պայմանագրի կնքման պահից, իսկ վերը նշված արտադրական նշանակության մառանի, խոհանոցի, ծածկարանի և ջրավազանի գործառնական նշանակությունը փոխվել է 27.08.2018 թվականին (հիմք՝ ՀՀ Կոտայքի մարզի Պտղնի համայնքի ղեկավարի թիվ 57 որոշում)։

ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 25-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ դատարանը նույն օրենսգրքով սահմանված կարգով ձեռք բերված ապացույցների հետազոտման և գնահատման միջոցով պարզում է գործի լուծման համար էական նշանակություն ունեցող բոլոր փաստերը:

ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 27-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ դատարանը, անմիջականորեն գնահատելով գործում եղած բոլոր ապացույցները, որոշում է փաստի հաստատված լինելու հարցը` բազմակողմանի, լրիվ և օբյեկտիվ հետազոտման վրա հիմնված ներքին համոզմամբ: Նույն հոդվածի 2-րդ մասի համաձայն՝ դատարանը դատական ակտի մեջ պետք է պատճառաբանի նման համոզմունքի ձևավորումը։

ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 124-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ վարչական դատարանը գործն ըստ էության լուծող դատական ակտ կայացնելիս գնահատում է ապացույցները, որոշում է, թե գործի համար նշանակություն ունեցող որ հանգամանքներն են պարզվել, և որոնք չեն պարզվել, որոշում է տվյալ գործով կիրառման ենթակա օրենքները և այլ իրավական ակտերը, ինչպես նաև այն իրավական ակտերը, որոնք պետք է կիրառվեին տվյալ գործով, սակայն օրենքին հակասելու պատճառով կիրառման ենթակա չեն, որոշում է հայցը լրիվ կամ մասնակի բավարարելու կամ այն մերժելու հարցը։

ՀՀ վճռաբեկ դատարանը, նախկինում կայացրած որոշումներից մեկով անդրադառնալով վերը նշված նորմերի վերլուծությանը, արձանագրել է, որ դատարանը գործն ըստ էության լուծող դատական ակտ կայացնելու նպատակով գործի լուծման համար էական նշանակություն ունեցող բոլոր փաստերը պարզում է ապացույցների հետազոտման և գնահատման միջոցով: (...) Ապացույցների հետազոտումը դատական ապացույցների անմիջական ընկալումն ու վերլուծությունն է՝ դրանցից յուրաքանչյուրի վերաբերելիությունը, թույլատրելիությունն ու արժանահավատությունը որոշելու և գործի լուծման համար նշանակություն ունեցող փաստական հանգամանքների առկայությունը կամ բացակայությունը հաստատելու համար դրանց համակցության բավարարությունը պարզելու նպատակով, իսկ ապացույցների գնահատումը ենթադրում է ապացույցների տրամաբանական և իրավաբանական որակում՝ դրանց վերաբերելիության, թույլատրելիության, արժանահավատության և բավարարության տեսանկյունից: Ապացույցների գնահատումը՝ որպես ապացուցման գործընթացի տարր, մտավոր, տրամաբանական գործունեություն է, որի արդյունքում դատարանի կողմից եզրահանգում է արվում ապացույցներից յուրաքանչյուրի թույլատրելիության, վերաբերելիության, հավաստիության և ապացուցման առարկայի մեջ մտնող հանգամանքների բացահայտման համար ապացույցների համակցության բավարարության մասին (տե´ս, Ջաջուռի գյուղապետարանն ընդդեմ ՀՀ կառավարությանն առընթեր անշարժ գույքի կադաստրի պետական կոմիտեի և մյուսների թիվ ՎԴ5/0029/05/14 վարչական գործով ՀՀ վճռաբեկ դատարանի 27.11.2015 թվականի որոշումը):

Վճռաբեկ դատարանը հարկ է համարում հավելել, որ գործի լուծման համար էական նշանակություն ունեցող բոլոր փաստերը դատարանը պարզում է ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքով սահմանված կարգով ձեռք բերված ապացույցների, այդ թվում` գրավոր ապացույցների հետազոտման և գնահատման միջոցով, և անմիջականորեն գնահատելով գործում եղած բոլոր ապացույցները՝ դատարանը որոշում է փաստի հաստատված լինելու հարցը` բազմակողմանի, լրիվ և օբյեկտիվ հետազոտման վրա հիմնված ներքին համոզմամբ:

Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ Վերաքննիչ դատարանը չի ապահովել ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 25-րդ և 27-րդ հոդվածների պահանջների կատարումը և չի իրականացրել գործի նյութերի բազմակողմանի, լրիվ և օբյեկտիվ հետազոտում, ինչի հետևանքով եկել է սխալ եզրահանգման:

Նշված պատճառաբանություններով հերքվում են վճռաբեկ բողոքի պատասխանում բերված փաստարկները:

Այսպիսով, սույն վճռաբեկ բողոքի հիմքի առկայությունը Վճռաբեկ դատարանը դիտում է բավարար` ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 150-րդ, 151-րդ և 163-րդ հոդվածների ուժով Վերաքննիչ դատարանի որոշումը բեկանելու համար։

Միաժամանակ Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ սույն գործով անհրաժեշտ է կիրառել ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 169-րդ հոդվածի 1-ին մասի 3-րդ կետով սահմանված` վերաքննիչ դատարանի դատական ակտը բեկանելու և փոփոխելու՝ Վճռաբեկ դատարանի լիազորությունը հետևյալ հիմնավորմամբ.

«Մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների պաշտպանության մասին» եվրոպական կոնվենցիայի (այսուհետ` Կոնվենցիա) 6-րդ հոդվածի համաձայն` յուրաքանչյուր ոք ունի ողջամիտ ժամկետում իր գործի քննության իրավունք։ Սույն գործով վեճի լուծումն էական նշանակություն ունի գործին մասնակցող անձանց համար։ Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ գործը ողջամիտ ժամկետում քննելը հանդիսանում է Կոնվենցիայի վերոգրյալ հոդվածով ամրագրված` անձի արդար դատաքննության իրավունքի տարր։ Հետևաբար գործի անհարկի ձգձգումները վտանգ են պարունակում նշված իրավունքի խախտման տեսանկյունից։

Տվյալ դեպքում Վճռաբեկ դատարանի կողմից ստորադաս դատարանի դատական ակտը փոփոխելը բխում է արդարադատության արդյունավետության շահերից, քանի որ սույն գործով վերջնական դատական ակտ կայացնելու համար նոր հանգամանք հաստատելու անհրաժեշտությունը բացակայում է։

Դատական ակտը փոփոխելիս Վճռաբեկ դատարանը հիմք է ընդունում սույն որոշման պատճառաբանությունները, ինչպես նաև գործի նոր քննության անհրաժեշտության բացակայությունը։

5. Վճռաբեկ դատարանի պատճառաբանությունները և եզրահանգումները դատական ծախսերի բաշխման վերաբերյալ.

ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 56-րդ հոդվածի համաձայն` դատական ծախսերը կազմված են պետական տուրքից և գործի քննության հետ կապված այլ ծախսերից:

ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 60-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` կողմը, որի դեմ կայացվել է վճիռ, կամ որի բողոքը մերժվել է, կրում է Հայաստանի Հանրապետության դատական դեպարտամենտի` վկաներին և փորձագետներին վճարած գումարների հատուցման պարտականությունը, ինչպես նաև մյուս կողմի կրած դատական ծախսերի հատուցման պարտականությունը այն ծավալով, ինչ ծավալով դրանք անհրաժեշտ են եղել դատական պաշտպանության իրավունքի արդյունավետ իրականացման համար: Դատական պաշտպանության այն միջոցի հետ կապված ծախսերը, որ իր նպատակին չի ծառայել, դրվում են այդ միջոցն օգտագործած կողմի վրա, անգամ եթե վճիռը կայացվել է այդ կողմի օգտին:

Սույն գործով նկատի ունենալով, որ հայցը մերժվում է, իսկ հայցադիմումի համար Ազատ Մանուկյանը վճարել է 4․000 ՀՀ դրամ, ուստի հայցադիմումի համար պետական տուրքի հարցը պետք է համարել լուծված։ Միաժամանակ նկատի ունենալով, որ Նախարարությունը վերաքննիչ և վճռաբեկ բողոքների համար վճարել է համապատասխանաբար` 10.000 ՀՀ դրամ և 20.000 ՀՀ դրամ, իսկ վճռաբեկ բողոքը ենթակա է բավարարման, ուստի Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ Նախարարության կողմից նախապես վճարված պետական տուրքի գումարը, ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 60-րդ հոդվածի հիման վրա, ենթակա է հատուցման Ազատ Մանուկյանի կողմից:

Ելնելով վերոգրյալից և ղեկավարվելով ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 169-171-րդ հոդվածներով, 172-րդ հոդվածի 1-ին մասով` Վճռաբեկ դատարանը

Ո Ր Ո Շ Ե Ց

1. Վճռաբեկ բողոքը բավարարել։ Բեկանել ՀՀ վերաքննիչ վարչական դատարանի 11․05․2021 թվականի որոշումը և այն փոփոխել. Ազատ Մանուկյանի հայցն ընդդեմ ՀՀ կադաստրի կոմիտեի աշխատակազմի Մարզերի միավորված ստորաբաժանման, երրորդ անձ ՀՀ ֆինանսների նախարարություն` հողամասի կադաստրային արժեքը` 1.583.400 ՀՀ դրամ վճարումը, պահանջելու վերաբերյալ գործողությունը ոչ իրավաչափ ճանաչելու պահանջի մասին, մերժել:

2. Ազատ Մանուկյանից հօգուտ ՀՀ ֆինանսների նախարարության բռնագանձել 10.000 ՀՀ դրամ` որպես վերաքննիչ բողոքի համար նախապես վճարված պետական տուրքի գումար, 20.000 ՀՀ դրամ` որպես վճռաբեկ բողոքի համար նախապես վճարված պետական տուրքի գումար:

3․ Ազատ Մանուկյանի կողմից հայցադիմումի համար վճարված պետական տուրքի հարցը համարել լուծված։

4. Որոշումն օրինական ուժի մեջ է մտնում կայացման պահից, վերջնական է և բողոքարկման ենթակա չէ:

Նախագահող	Ռ. Հակոբյան
Զեկուցող	Հ. Բեդևյան Ա. ԹՈՎՄԱՍՅԱՆ
	Լ. Հակոբյան Ք. ՄԿՈՅԱՆ

Պաշտոնական հրապարակման օրը՝ 23 օգոստոսի 2023 թվական: