ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ

ՎՃՌԱԲԵԿ ԴԱՏԱՐԱՆ

Վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի որոշում Քաղաքացիական գործ թիվ 08-1410	Քաղաքացիական գործ թիվ 3-624(ՎԴ) 2008 թ.
Նախագահող դատավոր՝ Ն. Հովսեփյան

Դատավորներ՝	Վ. Թորոսյան
	Ռ. Հակոբյան

Ո Ր Ո Շ ՈՒ Մ

ՀԱՆՈՒՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ

Հայաստանի Հանրապետության վճռաբեկ դատարանը (այսուհետ՝ Վճռաբեկ դատարան)

	նախագահությամբ	Ա. Մկրտումյանի
	մասնակցությամբ դատավորներ	Ս. Սարգսյանի
		Վ. Աբելյանի
		Ե. Խունդկարյանի
		Դ. Ավետիսյանի
		Հ. Ղուկասյանի
		Ս. Օհանյանի

2008 թվականի նոյեմբերի 28-ին

դռնբաց դատական նիստում, քննելով Արսեն Հարությունյանի վճռաբեկ բողոքը Վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի 25.04.2008 թվականի որոշման դեմ՝ ըստ հայցի Արսեն Հարությունյանի ընդդեմ Մհեր Հարությունյանի` ձեռքբերման վաղեմության ուժով անշարժ գույքի նկատմամբ սեփականության իրավունքը ճանաչելու և այդ մասով Գարուշ Հարությունյանի սեփականության իրավունքի գրանցման վկայականն անվավեր ճանաչելու պահանջների մասին,

ՊԱՐԶԵՑ

1. Գործի դատավարական նախապատմությունը

Դիմելով դատարան՝ Արսեն Հարությունյանը պահանջել է ձեռքբերման վաղեմության ուժով ճանաչել սեփականության իրավունքը Երևանի Մուշավանի 5 փողոցի թիվ 16 հասցեում իր տիրապետման տակ գտնվող ըստ հատակագծի 15քմ մակերեսով ննջարանի, 20քմ մակերեսով հյուրասենյակի, 14քմ մակերեսով ավտոտնակի, 16քմ մակերեսով նկուղի, օժանդակ շինությունների` աստիճանավանդակի, հարթակի, և դրանցով ծանրաբեռնված հողամասի նկատմամբ և այդ մասով անվավեր ճանաչել Գարուշ Հարությունյանի սեփականության իրավունքի գրանցման վկայականը:

Էրեբունի և Նուբարաշեն համայնքների առաջին ատյանի դատարանի 25.12.2007 թվականի վճռով հայցը՝ ձեռքբերման վաղեմության ուժով սեփականության իրավունքը ճանաչելու մասով, մերժվել է, իսկ Գարուշ Հարությունյանի սեփականության իրավունքի վկայականն անվավեր ճանաչելու մասով գործի վարույթը կարճվել է:

Վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի (այսուհետ` Վերաքննիչ դատարան) 25.04.2008 թվականի որոշմամբ Արսեն Հարությունյանի վերաքննիչ բողոքը մերժվել է, Էրեբունի և Նուբարաշեն համայնքների առաջին ատյանի դատարանի 25.12.2007 թվականի վճիռը թողնվել է օրինական ուժի մեջ:

Սույն գործով վճռաբեկ բողոք է ներկայացրել Արսեն Հարությունյանը:

Վճռաբեկ բողոքի պատասխան չի ներկայացվել:

2. Վճռաբեկ բողոքի հիմքերը, հիմնավորումները և պահանջը

Սույն վճռաբեկ բողոքը քննվում է հետևյալ հիմքի սահմաններում ներքոհիշյալ հիմնավորումներով.

Վերաքննիչ դատարանը խախտել է ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 53-րդ հոդվածը, սխալ է մեկնաբանել ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 187-րդ և 280-րդ հոդվածները:

Բողոք բերած անձը նշված պնդումը պատճառաբանում է հետևյալ փաստարկներով.

Վերաքննիչ դատարանը հաշվի չի առել գործի համար էական նշանակություն ունեցող մի շարք հանգամանքներ և դրանք հիմնավորող ապացույցներ: Մասնավորապես, Վերաքննիչ դատարանն անտեսել է, որ Երևանի Էրեբունի շրջանի Շորբուլաղի գյուղխորհրդի գործկոմի 26.06.1992 թվականի թիվ 7/3 որոշմամբ, Գարուշ Հարությունյանի դիմումի հիման վրա, Արսեն Հարությունյանը համարվել է առանձին տնտեսություն: Արսեն Հարությունյանը տիրապետել է վիճելի տան 15քմ և 20քմ մակերեսներով սենյակները, նկուղը, ավտոտնակը, իսկ 1992 թվականին ավտոտնակի վրա կառուցել է խոհանոց, լոգարան, որտեղ մուտք գործելու նպատակով կառուցել է նաև աստիճանավանդակ և հարթակ: Այդ բոլոր աշխատանքները կատարվել են Գարուշ Հարությունյանի համաձայնությամբ:

Վերաքննիչ դատարանը հաշվի չի առել նաև այն հանգամանքը, որ Գարուշ Հարությունյանի կտակը վավերացվել է 16.07.1991 թվականին, իսկ տնտեսության բաժանության մասին թիվ 7/3 որոշումը կայացվել է 26.06.1992 թվականին: Հետևաբար, Գարուշ Հարությունյանը գիտակցել է իր գործողությունների հետևանքը և փաստորեն հրաժարվել է Արսեն Հարությունյանի կողմից տիրապետվող գույքից:

Վերաքննիչ դատարանը խախտել է նաև ՀՀ վճռաբեկ դատարանի թիվ 3-1451(ՎԴ) գործով արտահայտած իրավական դիրքորոշումը:

Վերոգրյալի հիման վրա բողոք բերած անձը պահանջել է բեկանել Վերաքննիչ դատարանի 25.04.2008 թվականի որոշումը և գործն ուղարկել նոր քննության:

3. Վճռաբեկ բողոքի քննության համար նշանակություն ունեցող փաստերը

Վճռաբեկ բողոքի քննության համար էական նշանակություն ունեն հետևյալ փաստերը՝

1) 16.07.1991 թվականի կտակով Գարուշ Հարությունյանն իրեն պատկանող Երևանի Շորբուլաղի 5-րդ փողոցի թիվ 16 բնակելի տունը կտակել է Մհեր Հարությունյանին:

2) Երևանի Էրեբունի շրջանի Շորբուլաղի գյուղական խորհրդի գործադիր կոմիտեի 26.06.1992 թվականի թիվ 7/3 որոշմամբ, Գարուշ Հարությունյանի դիմումի հիման վրա, որոշվել է նրա տնտեսությունը բաժանել իր տղայից` Արսեն Հարությունյանից, և համարել առանձին տնտեսություններ:

3) Կադաստրային գործում առկա է վիճելի բնակարանում բնակվող անձանց՝ այդ թվում Արսեն Հարությունյանի կողմից տրված համաձայնությունը՝ տունը Գարուշ Հարությունյանի անունով օրինականացնելու վերաբերյալ:

4) «Փորձաքննությունների ազգային բյուրո» ՊՈԱԿ-ի 23.03.2007 թվականի թիվ 06-0391 փորձագիտական եզրակացության համաձայն` Երևանի Մուշավանի 5-րդ փողոցի թիվ 16 հասցեում գտնվող բնակելի տնից Արսեն Հարությունյանի ընտանիքի օգտագործման ներքո գտնվում է 108,28քմ մակերեսով շինություն, որից օրինական օգտագործելի մակերեսը կազմում է 54,76քմ: Արսեն Հարությունյանի ընտանիքի օգտագործման ներքո գտնվող անշարժ գույքով և աստիճանավանդակի հարթակով ծանրաբեռնված հողամասի մակերեսը կազմում է 90,57քմ, այդ թվում` 86,80քմ-ն հանդիսանում է օրինական, իսկ 3,77քմ-ն` փողոցին հարակից հատվածից ինքնակամ զբաղեցված հողամաս:

5) Գարուշ Հարությունյանը մահացել է 29.03.2007 թվականին:

4. Վճռաբեկ դատարանի պատճառաբանությունները և եզրահանգումը

Քննելով վճռաբեկ բողոքը նշված հիմքի սահմաններում՝ Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ այն հիմնավոր է հետևյալ պատճառաբանությամբ:

ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 187-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` քաղաքացին կամ իրավաբանական անձը, որն անշարժ գույքի սեփականատերը չէ, սակայն այն տասը տարվա ընթացքում բարեխղճորեն, բացահայտ և անընդմեջ տիրապետում է որպես սեփական գույք, այդ գույքի նկատմամբ ձեռք է բերում սեփականության իրավունք (ձեռքբերման վաղեմություն):

Վերոնշյալ հոդվածների համադրումից հետևում է, որ ձեռքբերման վաղեմությունն իրենից ներկայացնում է օրենքով նախատեսված որոշակի ժամկետի լրանալու և որոշակի պայմանների վրա հասնելու ուժով մեկ անձի կողմից սեփականության իրավունքի ձեռքբերման, իսկ մյուսի կողմից այդ իրավունքի դադարման միջոց:

ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 187-րդ հոդվածի 1-ին մասի վերլուծությունից հետևում է, որ ձեռքբերման վաղեմության ուժով սեփականության իրավունքի ձեռքբերման համար անհրաժեշտ է մի շարք վավերապայմանների միաժամանակյա առկայությունը: Մասնավորապես դրանք են`

1. տիրապետումը պետք է լինի բարեխիղճ: Տիրապետման բարեխղճությունը գնահատվում է գույքը անձի փաստացի տիրապետմանը անցնելիս: Գույքն անձի փաստացի տիրապետմանը պետք է անցնի առանց որևէ բռնության գործադրման: Տիրապետողի մոտ պետք է առկա լինի այն համոզմունքը, որ նա գույքը ձեռք է բերում օրինական հիմքերով: Տիրապետումը պետք է հիմնված լինի այնպիսի փաստի հիման վրա, որը տիրապետողին կարող է տալ բավարար հիմքեր ենթադրելու, որ նա այդ գույքը տիրապետելու է որպես սեփականություն.

2. փաստացի տիրապետողը գույքը պետք է տիրապետի որպես սեփականը, այսինքն` գույքը փաստացի տիրապետողը պետք է մասնակցի գույքի կառավարմանը, հոգ տանի դրա պահպանման համար, ինչպես իր սեփական գույքի դեպքում: Անձը պետք է գույքը տիրապետի ինչպես սեփականը նաև երրորդ անձանց հետ հարաբերություններում.

3. տիրապետումը պետք է լինի 10 տարի և անընդմեջ: Այսինքն՝ 10 տարվա ընթացքում գույքի տիրապետումը չպետք է ընդհատվի: Տիրապետումը կարող է ընդհատվել կամ տիրապետողի կամքով, երբ նա հրաժարվում է գույքի հետագա տիրապետումից (գույքը դուրս է գալիս նրա տիրապետումից), կամ գույքի սեփականատիրոջ կամ այլ անձանց գործողություններով, որոնք ուղղված են գույքը վերադարձնելուն.

4. տիրապետումը պետք է լինի բացահայտ, այսինքն՝ փաստացի տիրապետողը գույքը չպետք է տիրապետի երրորդ անձանցից գաղտնի եղանակով:

Սույն գործով Վերաքննիչ դատարանը նշել է, որ վեճի առարկա անշարժ գույքի նկատմամբ ժառանգությունն ընդունելու հիմքով տեղի ունեցած գործարքի արդյունքում ընդմիջվել է այդ գույքի նկատմամբ Արսեն Հարությունյանի ձեռքբերման վաղեմության տիրապետման ժամկետը, քանի որ այդ գույքի նկատմամբ կնքվել է օրենքով նախատեսված գործարք (կտակ), որի արդյունքում գույքը մեկ անձի տիրապետումից փոխանցվել է այլ անձի: Մինչդեռ Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ Վերաքննիչ դատարանի կողմից պատշաճ գնահատման առարկա չի դարձվել Գարուշ Հարությունյանի կտակը և տնտեսության բաժանության մասին 26.06.1992 թվականի թիվ 7/3 որոշումը: Մասնավորապես, Վերաքննիչ դատարանն անտեսել է, որ կտակը վավերացվել է 16.07.1991 թվականին, իսկ տնտեսության բաժանության մասին թիվ 7/3 որոշումը կայացվել է 26.06.1992 թվականին, որից հետևում է, որ Գարուշ Հարությունյանը կտակը կազմելուց հետո հրաժարվել է Արսեն Հարությունյանի կողմից տիրապետվող գույքից:

Այսպիսով, վճռաբեկ բողոքի հիմքի առկայությունը բավարար է, ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 227-րդ հոդվածի համաձայն, Վերաքննիչ դատարանի որոշումը բեկանելու համար:

Ելնելով վերոգրյալից և ղեկավարվելով ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 240-241² -րդ հոդվածներով՝ Վճռաբեկ դատարանը

ՈՐՈՇԵՑ

1. Վճռաբեկ բողոքը բավարարել մասնակիորեն: Բեկանել Վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի 25.04.2008 թվականի որոշումը՝ ձեռքբերման վաղեմության ուժով սեփականության իրավունքը ճանաչելու մասով, և այդ մասով գործն ուղարկել Էրեբունի և Նուբարաշեն համայնքների ընդհանուր իրավասության դատարան՝ նոր քննության:

2. Սույն որոշումն օրինական ուժի մեջ է մտնում հրապարակման պահից, վերջնական է և ենթակա չէ բողոքարկման:

Նախագահող`	Ա. Մկրտումյան
Դատավորներ`	Ս. Սարգսյան
	Վ. Աբելյան
	Ե. Խունդկարյան
	Դ. Ավետիսյան
	Հ. Ղուկասյան
	Ս. Օհանյան