«Գրանցված է»

ՀՀ արդարադատության

նախարարության կողմից

20 հունվարի 2011 թ.

Պետական գրանցման թիվ 10011028

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ

ԱՌՈՂՋԱՊԱՀՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱՐԱՐ

Հ Ր Ա Մ Ա Ն

«ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆՈՒՄ ԼԵՅՇՄԱՆԻՈԶՆԵՐԻ ՀԱՄԱՃԱՐԱԿԱԲԱՆԱԿԱՆ ՀՍԿՈՂՈՒԹՅՈՒՆ» ՍԿ N 3.1.1-017-10 ՍԱՆԻՏԱՐԱՀԱՄԱՃԱՐԱԿԱՅԻՆ ԿԱՆՈՆՆԵՐԸ ԵՎ ՆՈՐՄԵՐԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

Հիմք ընդունելով «Հայաստանի Հանրապետության բնակչության սանիտարահամաճարակային անվտանգության ապահովման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 4-րդ հոդվածը և Հայաստանի Հանրապետության կառավարության «Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարության աշխատակազմ պետական կառավարչական հիմնարկ ստեղծելու, Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարության կանոնադրությունը և աշխատակազմի կառուցվածքը հաստատելու մասին» 15.08.2002թ. N 1300-Ն որոշման 12 կետի «դ» ենթակետը.

ՀՐԱՄԱՅՈՒՄ ԵՄ՝

1. Հաստատել «Հայաստանի Հանրապետությունում լեյշմանիոզների համաճարակաբանական հսկողություն» ՍԿ N 3.1.1-017-10 սանիտարահամաճարակային կանոնները և նորմերը և «Լեյշմանիոզի էնդեմիկ տարածքներում բակային համայցի մատյանի օրինակի», «Լեյշմանիոզի դեպքի բնորոշման», «Լեյշմանիոզով հիվանդի ոսկրածուծի պունկտատի քսուքի պատրաստուկը ռեֆերենս լաբորատորիա ուղեկցող կտրոնի», «Ամսական/տարեկան տեղեկատվություն լեյշմանիոզների նկատմամբ լաբորատոր հետազոտությունների Ձև Լ-1-ի», «Լեյշմանիոզների նկատմամբ լաբորատոր հետազոտությունների գրանցման մատյանի Ձև Լ-2-ի» ձևերը համաձայն հավելվածի:

«ԼԵՅՇՄԱՆԻՈԶՆԵՐԻ ՀԱՄԱՃԱՐԱԿԱԲԱՆԱԿԱՆ ՀՍԿՈՂՈՒԹՅՈՒՆ» ՍԱՆԻՏԱՐԱՀԱՄԱՃԱՐԱԿԱՅԻՆ ԿԱՆՈՆՆԵՐ ԵՎ ՆՈՐՄԵՐ

Բ Ա Ժ Ի Ն  1

 ԿԻՐԱՌՄԱՆ ՈԼՈՐՏ

1. Սույն սանիտարահամաճարակային կանոնները (այսուհետ` Կանոններ) նախատեսված են Հայաստանի Հանրապետության տարածքում գործող բոլոր բժշկական օգնություն և սպասարկում իրականացնող կազմակերպությունների (անկախ կազմակերպաիրավական ձևից և գերատեսչական պատկանելությունից) համար, որոնք իրականացնում են լեյշմանիոզի դեպքերի հայտնաբերումը և բնակչության շրջանում լեյշմանիոզով հիվանդների բուժօգնությունը և սպասարկումը:

2. Սույն սանիտարահամաճարակային կանոնները սահմանում են լեյշմանիոզով հիվանդների հայտնաբերման, ախտորոշման, դեպքերի հաշվառման և հաշվետվության վարման, հիվանդների հոսպիտալացման և դուրսգրման, շարունակական (դիսպանսեր) հսկողության, հիվանդի օջախում համաճարակաբանական հետազոտության, կոնտակտավորների բժշկական հսկողության և այլ հարցեր, որոնք ուղղված են լեյշմանիոզի համաճարակաբանական հսկողության գործընթացի ապահովմանը:

Բ Ա Ժ Ի Ն  2

 ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԴՐՈՒՅԹՆԵՐ

3. Լեյշմանիոզները տարափոխիկ մակաբուծային հիվանդություններ են, որոնց հարուցիչները Լեյշմանիա ցեղին պատկանող միաբջիջ նախակենդանիներ են (նախնէակներ):

4. Լեյշմանիոզների փոխանցումը տեղի է ունենում Ֆլեբոտոմուս ցեղին պատկանող մլակների միջոցով: Վարակի աղբյուրը տարբեր կենդանիները, հիմնականում հիվանդ շները և կրծողներն են, իսկ որոշ ձևերի ժամանակ` մարդը:

5. Համաճարակային գործընթացը կարող է դրսևորվել սպորադիկ դեպքերի և համաճարակային բռնկումների ձևով:

Բ Ա Ժ Ի Ն  3

 ՄԻՋՈՑԱՌՈՒՄՆԵՐ ՎԱՐԱԿԻ ԱՂԲՅՈՒՐԻ ՆԿԱՏՄԱՄԲ

Գ Լ ՈՒ Խ  1

 ԼԵՅՇՄԱՆԻՈԶՆԵՐՈՎ ՀԻՎԱՆԴՆԵՐԻ ՀԱՅՏՆԱԲԵՐՈՒՄԸ

6. Լեյշմանիոզով հիվանդների (վարակիրների) հայտնաբերումն իրականացնում են բժշկական օգնություն և սպասարկում իրականացնող կազմակերպությունների բուժաշխատողները` բժշկական օգնություն ցուցաբերելու ընթացքում (հիվանդների պասիվ հայտնաբերում) և համաճարակաբանական ցուցումներով իրականացվող բակային համայցերի ժամանակ (հիվանդների ակտիվ հայտնաբերում):

7. Լեյշմանիոզ կասկածվում է այն անձանց մոտ, ովքեր համապատասխանում են կասկածելի դեպքի ստանդարտ բնորոշմանը համաձայն ձև 2-ի:

8. Բժշկական օգնություն և սպասարկում իրականացնող կազմակերպությունների բուժաշխատողները բժշկական օգնություն ցուցաբերելու ընթացքում մաշկային լեյշմանիոզի բնորոշ ախտանշաններ հայտնաբերելիս ախտորոշման նպատակով հիվանդին ուղեգրում են բնակության վայրի տարածքային մաշկասեռավարակաբանի, իսկ ընդերային լեյշմանիոզի կասկածի դեպքում` ինֆեկցիոն հիվանդանոց կամ ինֆեկցիոն բաժանմունք:

9. Բժշկական օգնություն և սպասարկում իրականացնող կազմակերպությունների բուժաշխատողները լեյշմանիոզների վաղ հայտնաբերման նպատակով իրականացնում են բակային համայցեր հուլիս-հոկտեմբեր ամիսներին` շաբաթը մեկ անգամ և ձմռան ամիսներին` ամիսը մեկ անգամ: Բակային համայցի արդյունքները գրանցվում են համապատասխան մատյանում համաձայն ձև 1-ի:

10. Մաշկասեռավարակաբանը մաշկային լեյշմանիոզի կասկածի դեպքում կազմակերպում է կենսաբանական նյութի լաբորատոր հետազոտություն և դրական արդյունքի դեպքում հիվանդին ուղեգրում է համապատասխան մաշկասեռավարակաբանական հիվանդանոց կամ բաժանմունք` հետագա բուժման նպատակով:

11. Վարակաբանը ընդերային լեյշմանիոզ կասկածելու դեպքում հիվանդին ուղեգրում է համապատասխան բուժկանխարգելիչ կազմակերպություն` լաբորատոր ախտորոշման նպատակով:

Գ Լ ՈՒ Խ  2

 ԼԵՅՇՄԱՆԻՈԶՆԵՐԻ ԱԽՏՈՐՈՇՈՒՄԸ

12. Լեյշմանիոզների ախտորոշումն իրականացվում է.

1) կլինիկական,

2) համաճարակաբանական,

3) լաբորատոր ցուցանիշներով։

13. Լեյշմանիոզների ախտորոշումը դրվում է համաձայն դեպքերի ստանդարտ սահմանումների համաձայն ձև 2-ի:

14. Ախտորոշման համաճարակաբանական ցուցանիշները ներառում են.

1) համաճարակաբանական վերհուշի առկայությունը`

ա. լեյշմանիոզի էնդեմիկ օջախներում գտնվելը,

բ. անցյալում լեյշմանիոզով հիվանդանալը:

Այս մասին կատարվում է գրանցում հիվանդի բժշկական փաստաթղթերում` համապատասխան բժշկական օգնություն և սպասարկում իրականացնող կազմակերպության պրոֆիլի:

15. Ախտորոշման լաբորատոր ցուցանիշները ներառում են.

ա. մակաբուծաբանական հետազոտություն,

բ. արյան շճաբանական հետազոտություն,

գ. հարուցչի աճեցում սննդային միջավայրերի վրա։

16. Ընդերային լեյշմանիոզի կասկածի դեպքում լաբորատոր հետազոտվում է կրծոսկրի, ազդրոսկրի և ցայլոսկրի ոսկրածուծից վերցված պունկտատի բարակ քսուքը:

17. Մաշկային լեյշմանիոզի կասկածի դեպքում լաբորատոր հետազոտվում է խոցի կամ խոցի շրջապատող ինֆիլտրատից վերցրած քսուքը:

18. Շճաբանական հետազոտությունը լրացուցիչ ախտորոշման եղանակ է, օգտագործվում է իմունաֆերմենտային ախտորոշման եղանակը: Նախնական ախտորոշման համար նախատեսված են արագ ախտորոշման թեստ- համակարգեր:

19. Լեյշմանիոզի ախտորոշման նպատակով` լեյշմանիաների աճեցման համար օգտագործվում է նաև N N N սննդային միջավայրը:

20. Ընդերային և մաշկային լեյշմանիոզով հիվանդության կասկածով հիվանդներից վերցրած ոսկրածուծի և խոցից կամ խոցի շրջապատող ինֆիլտրատից վերցրած քսուքների բոլոր պատրաստուկները պարտադիր ուղարկվում են ՀՀ ԱՆ «Հիվանդությունների վերահսկման և կանխարգելման կենտրոն» ՓԲԸ-ի մակաբուծաբանական լաբորատորիա` հսկողական հետազոտության` լրացնելով համապատասխան լաբորատոր ուղեգրման ձևաթուղթ (Հավելված 3):

Գ Լ ՈՒ Խ  3

 ԼԵՅՇՄԱՆԻՈԶՆԵՐԻ ՀԱՇՎԱՌՈՒՄԸ ԵՎ ՀԱՇՎԵՏՎՈՒԹՅՈՒՆԸ

21. Մաշկային և ընդերային լեյշմանիոզով բոլոր հիվանդները ենթակա են պարտադիր հաշվառման (գրանցման):

22. Լեյշմանիոզ ախտորոշմամբ յուրաքանչյուր հիվանդ անհատապես հաշվառվում է ըստ բնակության վայրի և նրա տվյալները գրանցվում են ընդերային լեյշմանիոզի դեպքում` տարածաշրջանային պոլիկլինիկայի վարակաբանի, իսկ մաշկային լեյշմանիոզի դեպքում` մաշկասեռավարակաբանի կաբինետում:

23. Բժշկական օգնություն և սպասարկում իրականացնող բոլոր կազմակերպություններում լեյշմանիոզի յուրաքանչյուր դեպք հաշվառվում է համաձայն ՀՀ առողջապահության նախարարի 20.10.08թ-ի թիվ 21-Ն հրամանով հաստատված «ՀՀ-ում տուբերկուլոզի համաճարակաբանական հսկողություն սանիտարահամաճարակաբանական կանոններ և նորմեր» ՍԿ 3.1.1-010-08 հավելված 12-ի «Վարակիչ, այդ թվում մակաբուծային հիվանդությունների հաշվառման մատյանում»:

24. Լեյշմանիոզի յուրաքանչյուր դեպքի մասին հայտնաբերող բժշկի կողմից անմիջապես (հեռախոսով, ֆաքսով, էլեկտրոնային փոստի միջոցով) հաղորդվում է Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարության պետական հիգիենիկ և հակահամաճարակային տեսչություն (այսուհետ` Տեսչություն) (ըստ տեղակայման վայրի), ապա 24 ժամվա ընթացքում լրացվում և ուղարկվում է ՀՀ առողջապահության նախարարի 15.10.08թ-ի թիվ 20-Ն հրամանով հաստատված «ՀՀ-ում իմունականխարգելման գործընթացի կազմակերպում և իրականացում» ՍԿ 3.1.6.009-08 սանիտարահամաճարակային կանոնների և նորմերի շտապ հաղորդման քարտի (Ձև ՇՀ 1) համաձայն, իսկ «Նորք» ինֆեկցիոն հիվանդանոցը, «Արմենիկում ԲԿ» փակ բաժնետիրական ընկերությունը և «Շտապ բժշկական օգնություն» փակ բաժնետիրական ընկերությունը հաղորդում են նաև ՀՀԱՆ «Հիվանդությունների վերահսկման և կանխարգելման կենտրոն» փակ բաժնետիրական ընկերություն:

25. Լեյշմանիոզի դեպքերի հաշվառման, ինչպես նաև դրանց մասին ժամանակին և օպերատիվ հաղորդման համար պատասխանատու է բժշկական օգնություն և սպասարկում իրականացնող կազմակերպության ղեկավարը:

26. Լեյշմանիոզին առնչվող բոլոր բժշկական տվյալները` ներառյալ համաճարակաբանական վերհուշը (անամնեզը), գրանցվում են հիմնական բժշկական փաստաթղթերում` բժշկական օգնություն և սպասարկում իրականացնող կազմակերպության պրոֆիլին համապատասխան:

27. Բժշկական օգնություն և սպասարկում իրականացնող կազմակերպությունը, որը փոխել կամ հաստատել է ախտորոշումը, անմիջապես Տեսչություն (ըստ տեղակայման վայրի), կատարում են նոր շտապ հաղորդում` նշելով սկզբնական ախտորոշումը, փոխված (հաստատված) ախտորոշման ամսաթիվը և լաբորատոր հետազոտման արդյունքները, իսկ «Նորք» ինֆեկցիոն հիվանդանոցը և «Արմենիկում ԲԿ» փակ բաժնետիրական ընկերությունը հաղորդում են նաև ՀՀ ԱՆ «Հիվանդությունների վերահսկման և կանխարգելման կենտրոն» փակ բաժնետիրական ընկերություն: Այնուհետև 24 ժամվա ընթացքում լրացվում և ուղարկվում է նոր շտապ հաղորդման քարտ:

28. Բժշկական օգնություն և սպասարկում իրականացնող կազմակերպություններում լեյշմանիոզներով հիվանդների հետազոտությունների արդյունքները գրանցվում են «Լեյշմանիոզով հիվանդների նկատմամբ իրականացված հետազոտությունների գրանցման մատյանում» համաձայն ձև 5-ի:

29. Բժշկական օգնություն և սպասարկում իրականացնող կազմակերպությունները ամսական/տարեկան Տեսչություն են ներկայացնում հաշվետվություն լեյշմանիոզով հիվանդների նկատմամբ կատարած հետազոտությունների վերաբերյալ համաձայն ձև 4-ի:

30. Բոլոր մակարդակներում դեպքերի բացակայության պայմաններում ներկայացվում է զրոյական հաշվետվություն («Ընդամենը» սյունակում նշվում է 0):

31. Բժշկական օգնություն և սպասարկում իրականացնող կազմակերպություններում պահպանվում են հաշվետվության կրկնօրինակները:

Գ Լ ՈՒ Խ  4

 ՎԱՐԱԿԻ ԱՂԲՅՈՒՐԻ ՆԿԱՏՄԱՄԲ ԻՐԱԿԱՆԱՑՎՈՂ ՀԱԿԱՀԱՄԱՃԱՐԱԿԱՅԻՆ ՄԻՋՈՑԱՌՈՒՄՆԵՐ

32. Ընդերային լեյշմանիոզով բոլոր հիվանդները և կասկածելիները ենթակա են պարտադիր հոսպիտալացման ինֆեկցիոն հիվանդանոցում կամ հիվանդանոցի ինֆեկցիոն բաժանմունքում, իսկ մաշկային լեյշմանիոզի դեպքում բուժումն իրականացվում է մաշկասեռավարակաբանական հիվանդանոցում:

33. Մաշկային լեյշմանիոզով հիվանդները հոսպիտալացվում են այդ հիվանդների համար առանձնացված հիվանդասենյակներում, ուր պատուհանները ցանցապատվում են մանրավանդակ ցանցով` մլակների հարձակումից պաշտպանվելու նպատակով:

34. Լեյշմանիոզի բուժում իրականացնող բժշկական օգնություն և սպասարկում իրականացնող կազմակերպության տարածքում արգելվում է պահել կենդանիներ:

35. Լեյշմանիոզով հիվանդները հոսպիտալացվում են կլինիկական և համաճարակաբանական ցուցումով:

Գ Լ ՈՒ Խ  5

 ԼԵՅՇՄԱՆԻՈԶՈՎ ՀԻՎԱՆԴԻ ՕՋԱԽՈՒՄ ԻՐԱԿԱՆԱՑՎՈՂ ՀԱԿԱՀԱՄԱՃԱՐԱԿԱՅԻՆ ՄԻՋՈՑԱՌՈՒՄՆԵՐ

36. Լեյշմանիոզի համաճարակային բռնկումների ժամանակ օջախի համաճարակաբանական հետազոտության գործընթացում Տեսչության տարածքային կենտրոնի բժիշկ-համաճարակաբանն անհրաժեշտության դեպքում ընդգրկում է նաև վարակաբանի, մանկաբույժի և այլ մասնագետների:

Գ Լ ՈՒ Խ  6

 ԼԵՅՇՄԱՆԻՈԶՈՎ ՀԻՎԱՆԴՆԵՐԻ ՍՏԱՑԻՈՆԱՐԻՑ ԴՈՒՐՍԳՐՄԱՆ ԿԱՐԳԸ

37. Լեյշմանիոզով հիվանդները ստացիոնարից դուրս են գրվում կլինիկական առողջացումից և լաբորատոր հետազոտության բացասական արդյունքի հիման վրա:

38. Դուրսգրումից առաջ, կատարված լաբորատոր հետազոտության դրական արդյունքի դեպքում բուժման հետագա ընթացքը որոշում է բուժող բժիշկը:

Գ Լ ՈՒ Խ  7

 ԼԵՅՇՄԱՆԻՈԶՆԵՐՈՎ ՀԻՎԱՆԴՆԵՐԻ ՇԱՐՈՒՆԱԿԱԿԱՆ (ԴԻՍՊԱՆՍԵՐ) ՀՍԿՈՂՈՒԹՅԱՆ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊՈՒՄ

39. Մաշկային լեյշմանիոզի դեպքում շարունակական (դիսպանսեր) հսկողությունն իրականացվում է ամբուլատոր-պոլիկլինիկական կազմակերպության մաշկասեռավարակաբանի կողմից` 1 տարի ժամկետով, իսկ նրա բացակայության դեպքում` վարակաբանի:

40. Ընդերային լեյշմանիոզի դեպքում դիսպանսեր հսկողությունը սահմանվում է ամբուլատոր-պոլիկլինիկական կազմակերպության վարակաբանի կողմից 6 ամիս ժամկետով:

41. Շարունակական (դիսպանսեր) հսկողության արդյունքները գրանցվում են հիվանդի ամբուլատոր բժշկական քարտում:

Ձև 1

Լեյշմանիոզի էնդեմիկ տարածքներում բակային համայցի մատյանի օրինակ

Ձև 2

Լեյշմանիոզի դեպքի բնորոշում

Ընդերային լեյշմանիոզ հիվանդության դեպքի ստանդարտ սահմանում

Համաճարակաբանական ցուցանիշը-համաճարակաբանական վերհուշի (անամնեզի) առկայություն` լեյշմանիոզի էնդեմիկ օջախներում գտնվելը Կլինիկական նկարագիր

Ընդերային լեյշմանիոզ - երկարատև անկանոն տենդ, որը ուղեկցվում է փայծախի չափսերի մեծացումով, քաշի կորստով:

Լաբորատոր չափանիշներ - ոսկրածուծից վերցված պունկտատի բարակ քսուքում լեյշմանիաների հայտնաբերում, կամ շճաբանական հետազոտության դրական արդյունք:

Մաշկային լեյշմանիոզ հիվանդության դեպքի ստանդարտ սահմանում

Համաճարակաբանական ցուցանիշը-համաճարակաբանական վերհուշի (անամնեզի) առկայություն` լեյշմանիոզի էնդեմիկ օջախներում գտնվելը կամ լաբորատոր հաստատված լեյշմանիոզով հիվանդի հետ շփում:

Կլինիկական նկարագիր-դեմքի, իրանի, վերին և ստորին վերջույթների մաշկի բաց հատվածներում խոցերի առկայություն:

Լաբորատոր չափանիշներ-չքայքայված խոցից կամ խոցի շրջապատող ինֆիլտրատից վերցրած քսուքում լեյշմանիաների հայտնաբերում:

 Ձև 3

Լեյշմանիոզով հիվանդի ոսկրածուծի պունկտատի քսուքի պատրաստուկը ռեֆերենս լաբորատորիա ուղեկցող կտրոն

 Ձև 4

Ամսական/տարեկան տեղեկատվություն լեյշմանիոզների նկատմամբ լաբորատոր հետազոտությունների