ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ

Օ Ր Ե Ն Ք Ը

Ընդունված է Ազգային Ժողովի կողմից
18 հունիսի 1998 թ.

ԴԱՏԱՐԱՆԱԿԱԶՄՈՒԹՅԱՆ ՄԱՍԻՆ

Գ Լ ՈՒ Խ  1

ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԴՐՈՒՅԹՆԵՐ

Հոդված 1.

Հայաստանի Հանրապետության դատարանակազմության մասին օրենսդրությունը

Հայաստանի Հանրապետության դատարանների համակարգը և դրանց կազմավորումը որոշվում են Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրությամբ և սույն օրենքով:

Հոդված 2.

Արդարադատության իրականացումը միայն դատարանի կողմից

Հայաստանի Հանրապետությունում արդարադատությունն իրականացնում են միայն դատարանները: Արդարադատություն իրականացնելիս դատավորներն անկախ են և ենթարկվում են միայն օրենքին:

Արտակարգ դատարանների ստեղծումն արգելվում է:

Դատարանի լիազորությունների յուրացումը պատժվում է օրենքով:

Հոդված 3.

Արդարադատության իրականացումը

Արդարադատությունը Հայաստանի Հանրապետությունում իրականացվում է`

1) մարդու և քաղաքացու ազատությունները, իրավունքներն ու օրինական շահերը, պետության և իրավաբանական անձանց իրավունքներն ու օրինական շահերը շոշափող քաղաքացիական, տնտեսական վեճերի վերաբերյալ գործեր դատական նիստերում քննելու և լուծելու միջոցով.

2) վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ գործեր քննելու և լուծելու միջոցով.

3) դատական նիստերում հանցագործությունների վերաբերյալ գործեր քննելու, հանցանք կատարած անձանց մեղավոր ճանաչելու, նրանց նկատմամբ օրենքով սահմանված պատիժ նշանակելու, հանցանք չկատարած անձանց անպարտ ճանաչելու և արդարացնելու միջոցով:

Հոդված 4.

Դատական պաշտպանության իրավունքը

Յուրաքանչյուր ոք ունի Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրությամբ, Հայաստանի Հանրապետության միջազգային պայմանագրերով, օրենքներով և այլ իրավական ակտերով ամրագրված իր իրավունքների և ազատությունների դատական պաշտպանության իրավունք:

Հոդված 5.

Հավասարությունը օրենքի և դատարանի առջև

Օրենքի և դատարանի առջև բոլորը հավասար են և առանց խտրականության հավասարապես պաշտպանվում են օրենքով:

Քաղաքացիներն ունեն Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրությամբ և օրենքներով սահմանված բոլոր իրավունքները, ազատությունները և պարտականությունները` անկախ ազգությունից, ռասսայից, սեռից, լեզվից, դավանանքից, ազգային փոքրամասնության պատկանելությունից, քաղաքական կամ այլ հայացքներից, սոցիալական ծագումից, գույքային կամ այլ դրությունից:

Հոդված 6.

Արդարադատության իրականացումն օրենքին համապատասխան

Դատարաններն արդարադատությունն իրականացնում են Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրությանը, Հայաստանի Հանրապետության միջազգային պայմանագրերին և օրենքներին համապատասխան:

Հոդված 7.

Գործերի միանձնյա և կոլեգիալ քննությունը

Առաջին ատյանի դատարանում գործերը քննվում են դատավորի կողմից` միանձնյա: Գործերը միանձնյա քննելիս դատավորը հանդես է գալիս որպես դատարան:

Վերաքննիչ դատարանում գործերը քննվում են երեք դատավորի կազմով:

Վճռաբեկ դատարանում գործերը քննվում են կոլեգիալ` պալատի դատավորների մեծամասնության և նախագահողի կազմով:

Տնտեսական դատարանում գործերը քննվում են միանձնյա, իսկ սույն օրենքով և Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքով նախատեսված դեպքերում` կոլեգիալ, երեք դատավորի կազմով:

Հայաստանի Հանրապետությունում դատավարությունը տարվում է հայերեն:

Օրենքով նախատեսված դեպքերում գործին մասնակցող և հայերենին չտիրապետող անձինք ունեն թարգմանչի միջոցով գործի նյութերին ծանոթանալու և դատարանում այլ լեզվով հանդես գալու իրավունք:

Քրեական գործերով թարգմանչական ծառայությունն օրենքով նախատեսված դեպքերում և սահմանված կարգով մատուցվում է պետության հաշվին:

(8-րդ հոդվածը լրաց. 14.12.04 ՀՕ-33-Ն)

Հոդված 9.

Գործերի քննության հրապարակայնությունը

Հայաստանի Հանրապետության դատարաններում գործերի քննությունը դռնբաց է:

Դռնփակ դատական քննություն անցկացվում է միայն դատարանի որոշմամբ, օրենքով նախատեսված դեպքերում և կարգով` հանրության բարքերի, հասարակական կարգի, պետական անվտանգության, կողմերի անձնական կյանքի կամ արդարադատության շահերի պաշտպանության նկատառումներով:

Դատարանների վճիռներն ու դատավճիռները, ինչպես նաև գործն ըստ էության լուծող մյուս վերջնական որոշումները բոլոր դեպքերում հրապարակվում են դատարանի դռնբաց նիստում:

Հոդված 10.

Հայաստանի Հանրապետության դատական համակարգը

Հայաստանի Հանրապետությունում գործում են`

1) առաջին ատյանի դատարանները.

2) վերաքննիչ դատարանները.

3) վճռաբեկ դատարանը:

2.1) տնտեսական դատարանը.

(10-րդ հոդվածը լրաց. 11.09.01 ՀՕ-213)

Հոդված 11.

Դատավորների նշանակումը

Առաջին ատյանի դատարանների նախագահներին և դատավորներին, վերաքննիչ դատարանների նախագահներին և դատավորներին, տնտեսական դատարանի նախագահին և դատավորներին, վճռաբեկ դատարանի նախագահին, նրա պալատների նախագահներին և դատավորներին նշանակում է Հանրապետության Նախագահը` Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրության 55 հոդվածի 11-րդ կետով սահմանված կարգով:

(11-րդ հոդվածը լրաց. 11.09.01 ՀՕ-213)

Հոդված 12.

Դատական պրակտիկայի ամփոփումը և դատական ակտերի կատարումը

(վերնագիրը խմբ. 21.02.07 ՀՕ-94-Ն)

Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարությունը`

1) հայտ է ներկայացնում Հայաստանի Հանրապետության դատական դեպարտամենտին դատական վիճակագրական տվյալներ ստանալու նպատակով.

2) կազմակերպում և իրականացնում է դատարանների որոշումների, վճիռների և դատավճիռների հարկադիր կատարումը.

3) ուսումնասիրում և ամփոփում է դատական պրակտիկան:

(12-րդ հոդվածը խմբ. 21.02.07 ՀՕ-94-Ն)

Գ Լ ՈՒ Խ  2

ԱՌԱՋԻՆ ԱՏՅԱՆԻ ԴԱՏԱՐԱՆՆԵՐԸ

Հոդված 13.

Առաջին ատյանի դատարանների հասկացությունը և դրանց տեղաբաշխումը

Առաջին ատյանի դատարանն ըստ էության քննում է բոլոր քաղաքացիական (բացառությամբ տնտեսական դատարանի իրավասությանը վերապահված գործերի), քրեական, զինվորական և վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ գործերը, օրենքով սահմանված կարգով լուծում է կալանավորման, բնակարանի խուզարկության թույլտվության, ինչպես նաև նամակագրության, հեռախոսային խոսակցությունների, փոստային, հեռագրական և այլ հաղորդումների գաղտնիության իրավունքի սահմանափակման հարցերը:

Առաջին ատյանի դատարանն իրականացնում է օրենքով իրեն վերապահված այլ լիազորություններ:

Հայաստանի Հանրապետությունում գործում է առաջին ատյանի տասնյոթ դատարան:

Հայաստանի Հանրապետության յուրաքանչյուր մարզում գործում է առաջին ատյանի մեկ դատարան, որի դատական տարածքը տվյալ մարզի վարչական տարածքն է: Երևան քաղաքում գործում է առաջին ատյանի յոթ դատարան, որոնցից յուրաքանչյուրի դատական տարածքը տվյալ համայնքի (համայնքների) վարչական տարածքն է:

Առաջին ատյանի դատարանների նստավայրերը գտնվում են համապատասխան մարզի (համայնքի, համայնքների) վարչական տարածքում:

(13-րդ հոդվածը փոփ. 11.09.01 ՀՕ-213)

Հոդված 14.

Երևան քաղաքի առաջին ատյանի դատարանները և դրանց կազմը

Երևան քաղաքի առաջին ատյանի դատարաններն են`

Էրեբունի և Նուբարաշեն համայնքների առաջին ատյանի դատարանը` դատարանի նախագահի և 6 դատավորի կազմով.

Կենտրոն և Նորք-Մարաշ համայնքների առաջին ատյանի դատարանը` դատարանի նախագահի և 8 դատավորի կազմով.

Աջափնյակ և Դավթաշեն համայնքների առաջին ատյանի դատարանը` դատարանի նախագահի և 3 դատավորի կազմով.

Ավան և Նոր Նորք համայնքների առաջին ատյանի դատարանը` դատարանի նախագահի և 5 դատավորի կազմով.

Արաբկիր և Քանաքեռ-Զեյթուն համայնքների առաջին ատյանի դատարանը` դատարանի նախագահի և 5 դատավորի կազմով.

Շենգավիթ համայնքի առաջին ատյանի դատարանը` դատարանի նախագահի և 5 դատավորի կազմով.

Մալաթիա-Սեբաստիա համայնքի առաջին ատյանի դատարանը` դատարանի նախագահի և 5 դատավորի կազմով:

(14-րդ հոդվածը փոփ. 05.03.01 ՀՕ-149)

Հոդված 15.

Մարզերի առաջին ատյանի դատարանները և դրանց կազմը

Մարզերի առաջին ատյանի դատարաններն են`

Կոտայքի մարզի առաջին ատյանի դատարանը` դատարանի նախագահի և 7 դատավորի կազմով.

Արարատի մարզի առաջին ատյանի դատարանը` դատարանի նախագահի և 6 դատավորի կազմով.

Արմավիրի մարզի առաջին ատյանի դատարանը` դատարանի նախագահի և 6 դատավորի կազմով.

Արագածոտնի մարզի առաջին ատյանի դատարանը` դատարանի նախագահի և 4 դատավորի կազմով.

Շիրակի մարզի առաջին ատյանի դատարանը` դատարանի նախագահի և 11 դատավորի կազմով.

Լոռու մարզի առաջին ատյանի դատարանը` դատարանի նախագահի և 11 դատավորի կազմով.

Տավուշի մարզի առաջին ատյանի դատարանը` դատարանի նախագահի և 4 դատավորի կազմով.

Գեղարքունիքի մարզի առաջին ատյանի դատարանը` դատարանի նախագահի և 7 դատավորի կազմով.

Վայոց ձորի մարզի առաջին ատյանի դատարանը` դատարանի նախագահի և 1 դատավորի կազմով.

Սյունիքի մարզի առաջին ատյանի դատարանը` դատարանի նախագահի և 7 դատավորի կազմով:

(15-րդ հոդվածը փոփ. 28.04.99 ՀՕ-300, 05.03.01 ՀՕ-149)

Հոդված 16.

Առաջին ատյանի դատարանի նախագահը

Առաջին ատյանի դատարանի նախագահը`

1) իրականացնում է առաջին ատյանի դատարանի դատավորին` օրենքով վերապահված բոլոր լիազորությունները.

2) հետևում է դատավորների աշխատանքային կարգապահությանը, նրանց կողմից գործի քննության ժամկետների պահպանմանը.

3) օրենքով սահմանված կարգով դատավորներին տրամադրում է արձակուրդ.

4) (կետն ուժը կորցրել է 07.07.06 ՀՕ-156-Ն)

5) (կետն ուժը կորցրել է 07.07.06 ՀՕ-156-Ն)

6) ներկայացնում է դատարանն այլ մարմինների, ինչպես նաև լրատվամիջոցների հետ փոխհարաբերություններում.

7) (կետն ուժը կորցրել է 07.07.06 ՀՕ-156-Ն)

8) ապահովում է դատարանի բնականոն գործունեության կազմակերպումը.

9) իրականացնում է օրենքով իրեն վերապահված այլ լիազորություններ:

(16-րդ հոդվածը խմբ. 14.12.04 ՀՕ-33-Ն, փոփ., լրաց. 07.07.06 ՀՕ-156-Ն)

Հոդված 17.

Առաջին ատյանի դատարանի աշխատակազմը

Առաջին ատյանի դատարանի յուրաքանչյուր դատավորի համար նախատեսվում են դատական նիստերի քարտուղարի և օգնականի մեկական հաստիքներ:

Դատարանն ունի աշխատակազմի ղեկավար, հաշվապահ, արխիվապահ և այլ աշխատողներ:

(17-րդ հոդվածը փոփ. 07.07.06 ՀՕ-156-Ն)

Գ Լ ՈՒ Խ  3

ՎԵՐԱՔՆՆԻՉ ԴԱՏԱՐԱՆՆԵՐԸ

Հոդված 18.

Վերաքննիչ դատարանների հասկացությունը, դրանց կազմը և տեղաբաշխումը

Վերաքննիչ դատարանը վերաքննիչ բողոքի հիման վրա առաջին ատյանի դատարանի քննած գործերը կրկին անգամ ըստ էության քննող դատարանն է:

(մասն ուժը կորցրել է 14.12.04 ՀՕ-33-Ն)

Վերաքննիչ դատարանի վճիռները, դատավճիռները և որոշումներն օրինական ուժի մեջ են մտնում քաղաքացիական և քրեական դատավարության օրենսգրքերով սահմանված կարգով:

Հայաստանի Հանրապետությունում գործում է երկու վերաքննիչ դատարան`

1) քաղաքացիական վերաքննիչ դատարանը` դատարանի նախագահի և 9 դատավորի կազմով.

2) (կետն ուժը կորցրել է 11.09.01 ՀՕ-213-Ն)

3) քրեական վերաքննիչ դատարանը` դատարանի նախագահի և 15 դատավորի կազմով:

Վերաքննիչ դատարանի դատական տարածքը Հայաստանի Հանրապետության տարածքն է:

Վերաքննիչ դատարանների նստավայրը Երևան քաղաքն է:

(18-րդ հոդվածը խմբ. 13.06.00 ՀՕ-72, փոփ. 05.03.01 ՀՕ-149, 11.09.01 ՀՕ-213-Ն, 15.05.02 ՀՕ-343-Ն, 14.12.04 ՀՕ-33-Ն, 21.02.07 ՀՕ-94-Ն)

Հոդված 19.

Վերաքննիչ դատարանի նախագահը

Վերաքննիչ դատարանի նախագահը`

1) իրականացնում է վերաքննիչ դատարանի դատավորներին` օրենքով վերապահված բոլոր լիազորությունները.

2) հետևում է դատավորների աշխատանքային կարգապահությանը, նրանց կողմից գործի քննության ժամկետների պահպանմանը.

3) օրենքով սահմանված կարգով դատավորներին տրամադրում է արձակուրդ.

4) (կետն ուժը կորցրել է 07.07.06 ՀՕ-156-Ն)

5) (կետն ուժը կորցրել է 07.07.06 ՀՕ-156-Ն)

6) ներկայացնում է դատարանն այլ մարմինների, ինչպես նաև լրատվամիջոցների հետ փոխհարաբերություններում.

7) (կետն ուժը կորցրել է 07.07.06 ՀՕ-156-Ն)

8) ապահովում է դատարանի բնականոն գործունեության կազմակերպումը.

9) իրականացնում է օրենքով իրեն վերապահված այլ լիազորություններ:

(19-րդ հոդվածը խմբ. 14.12.04 ՀՕ-33-Ն, փոփ., լրաց. 07.07.06 ՀՕ-156-Ն)

Հոդված 20.

Վերաքննիչ դատարանի աշխատակազմը

Վերաքննիչ դատարանի յուրաքանչյուր դատավորի համար նախատեսվում է օգնականի մեկ հաստիք:

Վերաքննիչ դատարանին տրամադրվում են նիստերի քարտուղարի հաստիքներ` յուրաքանչյուր երեք դատավորին մեկ հաստիք հաշվարկով:

Վերաքննիչ դատարանն ունի աշխատակազմի ղեկավար, հաշվապահ, արխիվապահ և այլ աշխատողներ:

(20-րդ հոդվածը փոփ. 07.07.06 ՀՕ-156-Ն)

Գ Լ ՈՒ Խ  3.1

ՏՆՏԵՍԱԿԱՆ ԴԱՏԱՐԱՆԸ

Հոդված 20.1.

Տնտեսական դատարանի հասկացությունը, դրա կազմը և տեղաբաշխումը

 

Տնտեսական դատարանն ըստ էության քննում է բոլոր տնտեսական վեճերը, ինչպես նաև Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքով և այլ օրենքներով իր իրավասությանը վերապահված այլ գործեր:

Բոլոր տնտեսական վեճերն առաջին անգամ ըստ էության քննվում են միանձնյա: Վճռաբեկ դատարանի բեկանած վճիռներով տնտեսական գործերը, բացառությամբ սնանկության գործերի և օրենքով նախատեսված այլ գործերի, Հայաստանի Հանրապետության տնտեսական դատարանում քննվում են դատավորների կոլեգիալ կազմով:

Առաջին ատյանի դատարանում գործի քննության կանոններով տնտեսական դատարանի կայացրած վճիռն օրինական ուժի մեջ է մտնում հրապարակվելուց 15 օր հետո: Վերաքննիչ վարույթի կանոններով տնտեսական դատարանի կայացրած վճիռն օրինական ուժի մեջ է մտնում հրապարակման պահից: Տնտեսական դատարանի վճիռը կարող է բողոքարկվել միայն վճռաբեկության կարգով:

Տնտեսական դատարանը գործում է դատարանի նախագահի և 21 դատավորի կազմով, որոնցից 6-ը` անվճարունակության մասին գործեր քննող դատավորներ:

Տնտեսական դատարանի դատական տարածքը Հայաստանի Հանրապետության տարածքն է:

Տնտեսական դատարանի նստավայրը Երևանն է: Տնտեսական դատարանը կարող է նստավայրեր ունենալ նաև առանձին մարզերում:

Տնտեսական դատարանի նախագահը`

1) իրականացնում է տնտեսական դատարանի դատավորներին` օրենքով վերապահված բոլոր լիազորությունները.

2) հետևում է դատավորների աշխատանքային կարգապահությանը, նրանց կողմից գործի քննության ժամկետների պահպանմանը.

3) օրենքով սահմանված կարգով, դատավորներին տրամադրում է արձակուրդ.

4) (կետն ուժը կորցրել է 07.07.06 ՀՕ-156-Ն)

5) (կետն ուժը կորցրել է 07.07.06 ՀՕ-156-Ն)

6) ներկայացնում է դատարանն այլ մարմինների հետ հարաբերություններում.

7) (կետն ուժը կորցրել է 07.07.06 ՀՕ-156-Ն)

8) ապահովում է դատարանի բնականոն գործունեության կազմակերպումը.

9) իրականացնում է օրենքով իրեն վերապահված այլ լիազորություններ:

(20.2-րդ հոդվածը լրաց. 11.09.01 ՀՕ-213-Ն, փոփ., լրաց. 07.07.06 ՀՕ-156-Ն)

Տնտեսական դատարանի յուրաքանչյուր դատավորի համար նախատեսվում է դատավորի օգնականի և դատական նիստերի քարտուղարի մեկական հաստիք:

Տնտեսական դատարանն ունի աշխատակազմի ղեկավար, հաշվապահ, արխիվապահ և այլ աշխատողներ:

(20.3-րդ հոդվածը լրաց. 11.09.01 ՀՕ-213-Ն, փոփ. 07.07.06 ՀՕ-156-Ն)

Գ Լ ՈՒ Խ  4

ՎՃՌԱԲԵԿ ԴԱՏԱՐԱՆԸ

Հոդված 21.

Վճռաբեկ դատարանի հասկացությունը, կազմը, տեղաբաշխումը

1. Վճռաբեկ դատարանի գործունեության նպատակն է ապահովել օրենքի միատեսակ կիրառությունը, ճիշտ մեկնաբանությունը և նպաստել իրավունքի զարգացմանը:

2. Վճռաբեկ դատարանն իր իրավասության սահմաններում Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական և քրեական դատավարության օրենսգրքերով սահմանված կարգով վերանայում է ստորադաս դատարանների դատական ակտերը:

3. Հայաստանի Հանրապետությունում գործում է մեկ վճռաբեկ դատարան:

4. Վճռաբեկ դատարանը կազմված է`

1) վճռաբեկ դատարանի նախագահից.

2) քաղաքացիական պալատից.

3) քրեական պալատից:

Վճռաբեկ դատարանի յուրաքանչյուր պալատ կազմված է պալատի նախագահից և պալատի հինգ դատավորներից: Վճռաբեկ դատարանի պալատների կազմերը կայացնում են որոշում վճռաբեկ դատարանի անունից:

5. Վճռաբեկ դատարանի դատական տարածքը Հայաստանի Հանրապետության տարածքն է: Վճռաբեկ դատարանի նստավայրը Երևան քաղաքում է:

Հոդված 22.

Վճռաբեկ բողոք բերելու հիմքերը

(22-րդ հոդվածը լրաց. 20.02.01 ՀՕ-146, ուժը կորցրել է 14.12.04 ՀՕ-33-Ն)

Հոդված 23.

Վճռաբեկ դատարանի նախագահը

1. Վճռաբեկ դատարանը գլխավորում է վճռաբեկ դատարանի նախագահը:

2. Վճռաբեկ դատարանի նախագահն իրականացնում է վճռաբեկ դատարանի պալատի նախագահին և դատավորին օրենքով վերապահված բոլոր լիազորությունները:

3. Վճռաբեկ դատարանի նախագահը՝

1) ապահովում է վճռաբեկ դատարանի բնականոն գործունեությունը.

2) ներկայացնում է դատարանն այլ մարմինների հետ հարաբերություններում.

3) հրավիրում և վարում է վճռաբեկ դատարանի պալատների նիստերը.

4) վճռաբեկ դատարանի դատավորներին օրենքով սահմանված կարգով տրամադրում է արձակուրդ.

4.1) օրենքով սահմանված կարգով հավատարմագրում է Հայաստանի Հանրապետության վճռաբեկ դատարանում հավատարմագրման հայտ ներկայացրած փաստաբաններին կամ մերժում նրանց հավատարմագրումը, ինչպես նաև դադարեցված է ճանաչում հավատարմագրի գործողությունը.

5) հետևում է վճռաբեկ դատարանի դատավորների աշխատանքային կարգապահությանը, նրանց կողմից գործի քննության ժամկետների պահպանմանը.

6) օրենքով նախատեսված դեպքերում և կարգով կարգապահական վարույթ է հարուցում վճռաբեկ դատարանի պալատի նախագահի և դատավորի նկատմամբ.

7) իրականացնում է Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրությամբ և օրենքներով իրեն վերապահված այլ լիազորություններ:

4. Որպես Հայաստանի Հանրապետության դատարանների նախագահների խորհրդի նախագահ` վճռաբեկ դատարանի նախագահը`

1) ներկայացնում է դատական իշխանությունը այլ մարմինների հետ հարաբերություններում.

2) ապահովում է դատարանների բնականոն գործունեությունը.

3) հետևում է դատավորի վարքագծի կանոնագրքի պահանջների պահպանմանը.

4) նախագահում է Հայաստանի Հանրապետության դատավորների ընդհանուր ժողովի նիստերը, դատարանների նախագահների խորհուրդը.

5) առաջին ատյանի, տնտեսական կամ վերաքննիչ դատարանի նախագահի պաշտոնը թափուր մնալու կամ ժամանակավոր բացակայության դեպքերում նշանակում է ժամանակավոր պաշտոնակատար.

6) դատավորի վարքագծի կանոնագրքի պահանջների խախտում հայտնաբերելիս հաղորդում է ներկայացնում այդ մասին համապատասխանաբար դատարանների նախագահների խորհրդի էթիկայի հանձնաժողովին կամ արդարադատության խորհրդի կարգապահական հանձնաժողովին.

7) իրականացնում է Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրությամբ և օրենքներով իրեն վերապահված այլ լիազորություններ:

(23-րդ հոդվածը խմբ. 14.12.04 ՀՕ-33-Ն, փոփ. 01.06.06 ՀՕ-106-Ն, խմբ. 07.07.06 ՀՕ-156-Ն, լրաց. 21.02.07 ՀՕ-94-Ն)

Հոդված 24.

Վճռաբեկ դատարանի պալատի նախագահը

Վճռաբեկ դատարանի պալատի նախագահը դատավոր է:

Վճռաբեկ դատարանի պալատի նախագահը`

1) վճռաբեկ դատարանի նախագահի հանձնարարությամբ վարում է պալատի նիստը.

2) վճռաբեկ դատարանի նախագահի բացակայության ժամանակ նրա հանձնարարությամբ ժամանակավորապես իրականացնում է վերջինիս լիազորությունները:

Հոդված 25.

Վճռաբեկ դատարանի աշխատակազմը

Վճռաբեկ դատարանի յուրաքանչյուր դատավորի համար նախատեսվում է օգնականի մեկ հաստիք:

Վճռաբեկ դատարանի յուրաքանչյուր պալատին տրամադրվում են նիստերի քարտուղարի երկու և գործավարի մեկ հաստիքներ: Վճռաբեկ դատարանն ունի աշխատակազմի ղեկավար, հաշվապահ, արխիվապահ և այլ աշխատողներ:

(25-րդ հոդվածը փոփ. 07.07.06 ՀՕ-156-Ն)

Գ Լ ՈՒ Խ  5

Դատավորների ընդհանուր ժողովը ԵՎ ԴԱՏԱՐԱՆՆԵՐԻ ՆԱԽԱԳԱՀՆԵՐԻ ԽՈՐՀՈՒՐԴԸ

(վերնագիրը լրաց. 07.07.06 ՀՕ-156-Ն)

Հոդված 25.1

Հայաստանի Հանրապետության դատավորների ընդհանուր ժողովը

1. Հայաստանի Հանրապետության դատավորների ընդհանուր ժողովը դատական իշխանության ինքնակառավարման բարձրագույն մարմինն է: Ժողովը կազմված է Հայաստանի Հանրապետության բոլոր դատավորներից:

2. Հայաստանի Հանրապետության դատավորների հերթական ընդհանուր ժողովը հրավիրվում է տարին առնվազն երկու անգամ` վճռաբեկ դատարանի նախագահի կողմից: Հայաստանի Հանրապետության դատավորների արտահերթ ընդհանուր ժողով կարող է հրավիրվել դատավորների ընդհանուր թվի առնվազն 1/3-ի, դատարանների նախագահների խորհրդի կամ Հայաստանի Հանրապետության վճռաբեկ դատարանի նախագահի կողմից:

3. Հայաստանի Հանրապետության դատավորների ընդհանուր ժողովը`

1) քննարկում է դատական իշխանության բնականոն գործունեության ապահովմանն առնչվող ցանկացած հարց, այդ թվում՝ դատարանների նախագահների խորհրդի իրավասությանը վերապահված, այդ հարցերի վերաբերյալ կայացնում է որոշումներ, հրապարակում ուղերձներ.

2) ընտրում է արդարադատության խորհրդի անդամ դատավորներին.

3) հաստատում է իր կանոնակարգը:

4. Ժողովն իրավազոր է, եթե դրան մասնակցում է դատավորների ընդհանուր թվի 1/2-ից ավելին: Ժողովում որոշումներն ընդունվում են քվեարկությանը մասնակցող դատավորների ձայների պարզ մեծամասնությամբ` բաց քվեարկությամբ: Արդարադատության խորհրդի անդամ դատավորների ընտրությունն իրականացվում է քվեաթերթիկներով՝ գաղտնի քվեարկությամբ: Ժողովի կանոնակարգով նախատեսված դեպքերում, ինչպես նաև ժողովի որոշմամբ կարող է իրականացվել փակ քվեարկություն:

5. Հայաստանի Հանրապետության դատավորների ընդհանուր ժողովը նախագահում է վճռաբեկ դատարանի նախագահը, իսկ նրա բացակայության դեպքում՝ կանոնակարգով սահմանված անձը:

(25.1-ին հոդվածը լրաց. 07.07.06 ՀՕ-156-Ն)

Հոդված 26.

Դատարանների նախագահների խորհրդի կազմը

Դատարանների նախագահների խորհուրդը կազմված է վճռաբեկ դատարանի, նրա պալատների, տնտեսական դատարանի, վերաքննիչ դատարանների և առաջին ատյանի դատարանների նախագահներից:

Դատարանների նախագահների խորհրդի նախագահը վճռաբեկ դատարանի նախագահն է:

(մասն ուժը կորցրել է 07.07.06 ՀՕ-156-Ն)

(26-րդ հոդվածը լրաց. 11.09.01 ՀՕ-213-Ն, փոփ. 07.07.06 ՀՕ-156-Ն)

Հոդված 27.

Դատարանների նախագահների խորհրդի լիազորությունները

Դատարանների նախագահների խորհուրդը`

1) քննարկում է դատական իշխանության բնականոն գործունեության ապահովմանն առնչվող հարցեր և ընդունում որոշումներ.

2) ամփոփում է դատական պրակտիկան և դրա հիման վրա տալիս օրենքների կիրառման խորհրդատվական բնույթի պարզաբանումներ.

3) իրավասու պետական մարմիններին առաջարկություններ է ներկայացնում օրենքների և այլ իրավական ակտերի կատարելագործման ուղղությամբ.

4) օրենքով նախատեսված դեպքում դիմում է Հանրապետության նախագահին օրենքների, Ազգային Ժողովի որոշումների, Հանրապետության Նախագահի հրամանագրերի, կարգադրությունների, կառավարության որոշումների` Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրությանը համապատասխանության վերաբերյալ սահմանադրական դատարան դիմելու միջնորդությամբ.

5) մշակում և հաստատում է առաջին ատյանի դատարաններում գործերի բաշխման, վերաքննիչ դատարաններում դատական կազմերի և դրանցում նախագահող դատավորների նշանակման, դատավորների բացարկի, ինքնաբացարկի, արձակուրդի կամ հիվանդության դեպքում դատարանի նախագահի և դատավորների փոխարինման կարգերը.

6) մշակում և հաստատում է «Դատավորի վարքագծի կանոնագիրքը» և «Դատական ծառայողի վարքագծի կանոնները».

7) կազմում և սահմանված կարգով, ըստ յուրաքանչյուր դատարանի, կառավարություն է ներկայացնում դատարանների բյուջետային ֆինանսավորման հայտերը.

8) իր կազմից ձևավորում է էթիկայի և այլ հանձնաժողովներ.

9) (կետն ուժը կորցրել է 07.07.06 ՀՕ-156-Ն)

10) սահմանում է դատարանների նախագահների խորհրդի և դատարանների աշխատակազմերի աշխատողների ծառայողական պարտականությունների շրջանակը, ինչպես նաև դատարաններում գործավարության կարգի մասին հրահանգը.

11) կազմակերպում է դատավորների մասնագիտական ուսուցումը և վերապատրաստումը.

12) իրականացնում է օրենքով սահմանված այլ լիազորություններ:

(27-րդ հոդվածը լրաց. 11.09.01 ՀՕ-213-Ն, խմբ., լրաց., փոփ. 07.07.06 ՀՕ-156-Ն)

Հոդված 28.

Դատարանների նախագահների խորհրդի գործունեության կարգը

Դատարանների նախագահների խորհուրդը գործում է իր հաստատած կանոնակարգի հիման վրա:

Դատարանների նախագահների խորհրդի նիստերը հրավիրում և վարում է վճռաբեկ դատարանի նախագահը կամ նրա առաջարկով` այլ դատարանի նախագահ:

Դատարանների նախագահների խորհրդի նիստերը գումարվում են ըստ անհրաժեշտության, բայց ոչ պակաս, քան եռամսյակը մեկ:

Դատարանների նախագահների խորհրդի նիստն իրավազոր է, եթե նիստին ներկա է խորհրդի անդամների երկու երրորդը: Որոշումներն ընդունվում են քվեարկությամբ` նիստին մասնակից խորհրդի անդամների ձայների մեծամասնությամբ:

Դատարանների նախագահների խորհրդի նիստին կարող են հրավիրվել դատավորներ, իրավաբան գիտնականներ, ինչպես նաև այլ մասնագետներ:

Գ Լ ՈՒ Խ  6

ԵԶՐԱՓԱԿԻՉ ԴՐՈՒՅԹՆԵՐ

Հոդված 29.

Դատարանների ֆինանսավորումը

Հայաստանի Հանրապետությունում յուրաքանչյուր դատարան ֆինանսավորվում է պետական բյուջեից` առանձին տողով:

Հոդված 30.

Դատարանի կնիքը

Յուրաքանչյուր դատավոր ունի համարակալված, Հայաստանի Հանրապետության զինանշանի պատկերով և դատարանի անվանմամբ կնիք:

(մասն ուժը կորցրել է 21.02.07 ՀՕ-94-Ն)

(30-րդ հոդվածը փոփ. 21.02.07 ՀՕ-94-Ն)

Հոդված 31.

Դատական իշխանության խորհրդանիշները

Դատարանի շենքի վրա բարձրացվում է Հայաստանի Հանրապետության դրոշը:

Դատարանի նիստերի դահլիճում առկա է Հայաստանի Հանրապետության զինանշանը և տեղադրված է Հայաստանի Հանրապետության դրոշը:

Դատական իշխանությունն ունի նաև Հայաստանի Հանրապետության դատարանների նախագահների խորհրդի կողմից հաստատված այլ խորհրդանիշ:

(31-րդ հոդվածը լրաց. 21.02.07 ՀՕ-94-Ն)

Հոդված 32.

Սույն օրենքի ուժի մեջ մտնելը

Սույն օրենքն ուժի մեջ է մտնում 1999 թվականի հունվարի 12-ից:

Սույն օրենքի 12 հոդվածի 2-րդ կետի դրույթը` արդարադատության նախարարության` դատավճիռների կազմակերպման և իրականացման լիազորության մասով, ուժի մեջ է մտնում 1999 թվականի մայիսի 1-ից:

Սույն օրենքի ուժի մեջ մտնելու պահից ուժը կորցրած ճանաչել` Հայկական ԽՍՀ 1981 թվականի դեկտեմբերի 4-ի «Հայկական ԽՍՀ դատարանակազմության մասին» օրենքը` հետագա փոփոխություններով և լրացումներով, Հայկական ԽՍՀ Մինիստրների խորհրդի 1988 թվականի հոկտեմբերի 13-ի «Հայկական ԽՍՀ պետական արբիտրաժի մասին կանոնադրության հաստատման և պետական արբիտրաժների կողմից տնտեսական վեճերի քննարկման կանոնների մասին» N 535 որոշումը, 1992 թվականի հուլիսի 25-ի «Հայաստանի Հանրապետության դատական համակարգում զինվորական դատարան ստեղծելու մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքը, Հայաստանի Հանրապետության Գերագույն խորհրդի 1992 թվականի հուլիսի 25-ի «Հայաստանի Հանրապետության դատական համակարգում զինվորական դատարան ստեղծելու մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքը կիրարկելու մասին» որոշումը, Հայաստանի Հանրապետության Գերագույն խորհրդի նախագահության 1992 թվականի սեպտեմբերի 12-ի «Հայաստանի Հանրապետության զինվորական դատարանների կանոնադրությունը հաստատելու մասին» որոշումը:

Հոդված 33.

Անցումային դրույթներ

Սույն օրենքի 26-28 հոդվածներն ուժի մեջ են մտնում սույն օրենքի պաշտոնական հրապարակման պահից: Ընդ որում`

ա) դատարանների նախագահների խորհուրդը մինչև 1999 թվականի հունվարի 12-ը գործում է վճռաբեկ դատարանի, նրա պալատների և շրջանային (քաղաքային) ժողովրդական դատարանների նախագահների կազմով.

բ) սույն հոդվածում նշված կազմով դատարանների նախագահների խորհուրդը չի իրականացնում սույն օրենքի 27 հոդվածի 2-րդ և 4-րդ կետերով նախատեսված լիազորությունները:

Հայաստանի Հանրապետության նախագահ	Ռ. Քոչարյան
Երևան 18 հուլիսի 1998 թ. ՀՕ-233