«Վավերացնում եմ»
Հայաստանի Հանրապետության
Նախագահ Ռ. Քոչարյան
22 ապրիլի 2004 թ.

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅՈՒՆ

Ո Ր Ո Շ ՈՒ Մ

8 ապրիլի 2004 թվականի N 514-Ն

ԲՈՒՍԱՍԱՆԻՏԱՐԱԿԱՆ ՓՈՐՁԱՔՆՆՈՒԹՅԱՆ ՆՊԱՏԱԿՈՎ ՓՈՐՁԱՆՄՈՒՇՆԵՐԻ ՏՐԱՄԱԴՐՄԱՆ ԿԱՐԳԸ ՍԱՀՄԱՆԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

Համաձայն «Բույսերի պաշտպանության և բույսերի կարանտինի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 26-րդ հոդվածի «գ» կետի` Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը որոշում է.

1. Սահմանել բուսասանիտարական փորձաքննության նպատակով փորձանմուշների տրամադրման կարգը` համաձայն հավելվածի:

2. Սույն որոշումն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակման օրվան հաջորդող տասներորդ օրը:

Կ Ա Ր Գ

ԲՈՒՍԱՍԱՆԻՏԱՐԱԿԱՆ ՓՈՐՁԱՔՆՆՈՒԹՅԱՆ ՆՊԱՏԱԿՈՎ ՓՈՐՁԱՆՄՈՒՇՆԵՐԻ ՏՐԱՄԱԴՐՄԱՆ

I. ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԴՐՈՒՅԹՆԵՐ

1. Սույն կարգով սահմանվում է Հայաստանի Հանրապետություն ներմուծվող և Հայաստանի Հանրապետությունից արտահանվող, ինչպես նաև Հայաստանի Հանրապետությունում արտադրվող բույսերից, բուսական արտադրանքից և կարանտին օբյեկտի զննման ու բուսասանիտարական փորձաքննության նպատակով փորձանմուշների տրամադրման կարգը:

2. Բույսերի, բուսական արտադրանքի և մյուս կարանտին օբյեկտների կարանտին վիճակը որոշվում է ամբողջ բեռնաբաժնի կարանտին զննման կամ վերահսկման ու դրանից վերցված նմուշների փորձաքննության հիման վրա:

3. Բույսերի, բուսական արտադրանքի և մյուս կարանտին օբյեկտների որոշակի խումբ (կաշվեղեն, բուրդ, թելատու բույսերից ստացված հումք, չորացրած մրգեր, համեմունքներ, դեղատու և եթերայուղատու բույսեր, ինչպես նաև փոխադրամիջոցները, տարան, փաթեթանյութը) ենթարկվում է արտաքին կարանտին զննման, մնացածները ենթարկվում են և արտաքին զննման, և բուսասանիտարական փորձաքննության:

II. ՕԳՏԱԳՈՐԾՎՈՂ ՀԱՍԿԱՑՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ

4. Սույն կարգում օգտագործվող հասկացություններն են`

ա) զննում կամ վերահսկում` փոխադրամիջոցների, արտադրանքի և տարայի արտաքին ստուգում, բուսական արտադրանքում և այլ կարգավորվող առարկաներում հիվանդության հարուցիչների, միջատների ու մոլախոտերի սերմերի հայտնաբերման նպատակով դրանցից նմուշառում: Կարանտին և այլ վտանգավոր օրգանիզմների հայտնաբերման դեպքում զննումը դադարեցվում է, և բեռնաբաժինը ենթարկվում է վարակազերծման, որից հետո կատարվում է նմուշառում,

բ) փորձաքննություն` բեռնաբաժնից վերցված նմուշների լաբորատոր անալիզ` հայտնաբերված վնասատուների, հիվանդությունների հարուցիչների և մոլախոտերի սերմերի տեսակային կազմը որոշելու նպատակով,

գ) բեռնաբաժին` ցանկացած քանակի միասեռ արտադրանք, որը նախատեսված է միաժամանակյա ընդունման, բարձման համար, կամ պահպանվում է նույն պահեստում, սիլոսահորում, ամբարում,

դ) կետային նմուշ, կետային նմուշառում` բուսական արտադրանքի կամ կարգավորվող առարկայի ոչ մեծ քանակություն, որը բեռնաբաժնից վերցված է մեկ գործողության ընթացքում` միացյալ նմուշի ձևավորման համար,

ե) միացյալ նմուշ` բեռնաբաժնից վերցված կետային նմուշների ամբողջություն,

զ) միջին նմուշ` միացյալ նմուշի մի մասը, որն առանձնացվում է լաբորատոր փորձաքննության համար,

է) նմուշ-փաստաթուղթ` կարանտին միջատների, մակաբույծ նեմատոդների, մոլախոտերի սերմերի, հիվանդության հարուցիչների ու վնասատուների միկրոպատրաստուկները, հիվանդությունների և միջատների կողմից վնասված բույսերի մասերը, որոնք վերցվել են կարանտին զննման ու փորձաքննության համար, և որոնք բնութագրում են արտադրանքի բուսասանիտարական վիճակը:

III. ՍԵՐՄՆԱՆՅՈՒԹԻՑ ՆՄՈՒՇԱՌՈՒՄԸ

5. Սերմնանյութի կետային նմուշառում կատարվում է յուրաքանչյուր բեռնաբաժնից: Խոշորասերմ մշակաբույսերի յուրաքանչյուր կետային նմուշ պետք է լինի 20-25 գրամից, իսկ մանրասերմերինը` 10 գրամից ոչ պակաս:

6. Պահպանվող և փոխադրվող սերմնանյութից կետային նմուշառումը կատարվում է`

ա) փոխադրվող սերմնանյութից` անմիջապես փոխադրամիջոցում` 5 կետից: Նշված յուրաքանչյուր կետում կետային նմուշները վերցվում են 3 շերտից.

բ) բեռնաբարձվող վագոններից, մեքենաներից` փոխադրիչի թափվող շիթից` հատուկ շերեփի միջոցով այն հատելով ամբողջ լայնքով, հավասար ժամանակահատվածներում, յուրաքանչյուր բարձված տոննայի հաշվով 100 գրամի չափով.

գ) վագոններում (կետային նմուշառումը կատարվում է անմիջապես վագոններում)` 16-20 տոննայի դեպքում` 5 կետից, 30-40 տոննայի դեպքում` 8 կետից, 60 տոննայի դեպքում` 11 կետից.

դ) վագոնային զետեղարաններով (բունկեր) տեղափոխման դեպքում` կարանտին փորձաքննության ենթակա վագոնի բոլոր զետեղարաններից (բունկերներից): Կետային նմուշի ընդհանուր քանակը` կախված վագոնի, ավտոմեքենայի տարողությունից, պետք է լինի 2-4,5 կգ:

7. Պահեստներում սերմնանյութի նմուշառման համար սերմնանյութի զբաղեցրած մակերեսը բաժանվում է մոտավորապես 20 քառ. մետր հատվածների և յուրաքանչյուր հատվածից վերցվում է 5 կետից: Եգիպտացորենի կողրերից նմուշառումը կատարվում է նույն կարգով` վերցվում է առնվազն 30 կողր` յուրաքանչյուր 15 տոննայից:

8. Տարայով պահպանվող կամ փոխադրվող սերմնանյութի նմուշառման համար`

ա) պարկերով տարավորված սերմնանյութից կետային նմուշների քանակը որոշվում է` կախված բեռնաբաժնի մեծությունից`

մինչև 10 պարկի դեպքում` յուրաքանչյուր պարկից` 3 կետից նմուշ,

10-100 պարկի դեպքում` յուրաքանչյուր հինգերորդից` մեկական կետային նմուշ,

101-1000 պարկի դեպքում` յուրաքանչյուր տասներորդից` մեկական կետային նմուշ: Անհրաժեշտ է նմուշառումը կատարել այն պարկերից, որոնք գտնվում են մատչելի տեղերում, ընդ որում, մեկական նմուշ վերցնելու դեպքում նմուշառումը կատարվում է դարսակի վերին, միջին և ներքևի մասերից.

բ) փոքրածավալ պարկերում կամ ծրարներում փաթեթավորված (մինչև 3 կգ) սերմնանյութից նմուշառման դեպքում զննվում է փաթեթի ամբողջ պարունակությունը: Զննվող պարկերի քանակը կախված է բեռնաբաժնի մեծությունից`

մինչև 25 պարկի դեպքում զննվում են բոլոր պարկերը,

26-100 պարկի դեպքում զննվում է յուրաքանչյուր չորրորդ պարկը,

101-500 պարկի դեպքում զննվում է յուրաքանչյուր տասներորդը,

500-ից ավելիի դեպքում` յուրաքանչյուր քսաներորդը:

IV. ՏՆԿԱՆՅՈՒԹԻՑ ՆՄՈՒՇԱՌՈՒՄԸ

9. Կախված տնկանյութի (տնկիներ, կտրոններ, մացառներ, արմատակտրոններ) բեռնաբաժնից` կարանտին զննման են ենթարկվում`

մինչև 500 հատի դեպքում` ամբողջ տնկանյութը,

501-3000 հատի դեպքում` յուրաքանչյուր հինգերորդը,

3001-10000 հատի դեպքում` յուրաքանչյուր քսաներորդը,

10000-ից ավելիի դեպքում` յուրաքանչյուր հարյուրերորդը:

10. Արկղերում կամ պարկերով տարավորված գլուխ սոխի, պալարների, սոխուկների, տնկանյութերից կետային նմուշներ վերցվում են ձեռքով, պարկի (արկղի) ամբողջ խորությամբ` յուրաքանչյուրից 80-100 գրամի չափով:

Նմուշառման ենթակա արկղերի քանակը կախված է բեռնաբաժնի մեծությունից`

մինչև 500 պարկի (արկղի) դեպքում` յուրաքանչյուր քսաներորդից,

500-1000 պարկի դեպքում` յուրաքանչյուր երեսուներորդից,

1000-ից ավելիի դեպքում` յուրաքանչյուր քառասուներորդից:

Թույլատրվում է փոխադրամիջոցներում բեռնաբարձված պարկերից (արկղերից) կետային նմուշառում կատարել մատչելի տեղերում գտնվող պարկերից (արկղերից):

11. Առանց տարայի պահպանվող կամ փոխադրվող սերմացու կարտոֆիլից, սոխուկներից, պալարներից կետային նմուշառումը կատարվում է 11 տեղից, 2 խորության վրա:

Բեռնաբարձման ժամանակ կետային նմուշները վերցվում են հավասար ժամանակահատվածներում` յուրաքանչյուր 10 տոննայից 200 պալարի հաշվով:

Կարտոֆիլի սերմացուի տարայով պահպանման ժամանակ կետային նմուշները վերցվում են ընդհանուր պարկերի (արկղերի) քանակի 5 տոկոսից ոչ պակաս չափով:

12. Փորձաքննության համար վերցվում է նաև կարտոֆիլի պալարներից թափված հողը (հողի ավլուկը)`

ա) առանց տարայի պահպանվող կարտոֆիլից` կույտի վերին շերտից (մինչև 30 սմ),

բ) տեղափոխվող կարտոֆիլից` յուրաքանչյուր փոխադրամիջոցից, պալարների ներքևի շերտից կամ հատակից` բեռնաթափումից հետո,

գ) պահպանվող կամ տեղափոխվող կարտոֆիլից` 5-10 տեղից` հավասար հատվածներում:

V. ՊԱՐԵՆԱՅԻՆ ԵՎ ՏԵԽՆԻԿԱԿԱՆ ՆՇԱՆԱԿՈՒԹՅԱՆ ԱՐՏԱԴՐԱՆՔԻՑ ՆՄՈՒՇԱՌՈՒՄԸ

13. Պարենային և տեխնիկական նշանակության արտադրանքից (հացահատիկ, հատիկաընդեղեններ, ալրաղացային արտադրանք, եգիպտացորեն, արևածաղիկ, կարտոֆիլ, գլուխ սոխ, ճակնդեղ) կետային նմուշառման չափը որոշվում է` ելնելով փոխադրամիջոցների քանակից, և կետային նմուշառումը կատարվում է`

ա) մինչև 5 միավոր փոխադրամիջոցի դեպքում` յուրաքանչյուրից,

բ) 6-15 փոխադրամիջոցի դեպքում` յուրաքանչյուր երրորդից,

գ) 15-ից ավելի փոխադրամիջոցի դեպքում` յուրաքանչյուր հինգերորդից,

դ) պահպանվող կարտոֆիլից, արմատապտուղներից և սոխուկներից` նախապես 100 քառ. մետր բաժանված հատվածներից:

14. Տեղափոխվող և պահպանվող տարավորված մանրասերմ մշակաբույսերի մթերքներից վերցվում է`

մինչև 100 պարկի դեպքում` յուրաքանչյուր երկրորդից` մեկական կետային նմուշ,

101-ից 500 պարկի դեպքում` յուրաքանչյուր հիսուներորդից` մեկական կետային նմուշ,

501-ից 1000 պարկի դեպքում` յուրաքանչյուր հարյուրերորդից` մեկական կետային նմուշ,

1000-ից ավելիի դեպքում` յուրաքանչյուր երկու հարյուրերորդից` մեկական կետային նմուշ:

Մեկական կետային նմուշառման դեպքում նմուշառման տեղերը տարածության մեջ պետք է հաջորդաբար փոփոխվեն:

15. Բանջարեղենից և պտուղներից կետային նմուշառումը կատարվում է բեռնաբաժնում նրանց ունեցած տեղերի քանակից`

մինչև 100 տեղի դեպքում` յուրաքանչյուր հինգերորդից,

101-500 տեղի դեպքում` յուրաքանչյուր քսաներորդից,

501-1000 տեղի դեպքում` յուրաքանչյուր հիսուներորդից,

1000-ից ավելիի դեպքում` յուրաքանչյուր հարյուրերորդից:

16. Յուրաքանչյուր կետային նմուշը պետք է կազմի 5-10 պալար, պտուղ, սոխուկ կամ 200-300 գրամ այլ մթերք:

VI. ԵԼԱՆՅՈՒԹԻ ԿԱԶՄՈՒՄԸ

17. Բեռնաբաժնից վերցված կետային նմուշները մանրակրկիտ զննվում են: Նմուշների համասեռության դեպքում բոլոր կետային նմուշները դատարկվում են մաքուր, հարթ մակերեսի վրա և զննվում են վնասատուների ու մոլախոտերի սերմերի հայտնաբերման նպատակով:

Զննման ժամանակ հայտնաբերված վնասատուները (կենդանի կամ մեռած), հիվանդ և վնասված սերմերը, մոլախոտերի սերմերն առանձնացվում են փորձանոթներում և մոմլաթե տոպրակներում, պիտակավորվում և կցվում են միջին նմուշին: Բոլոր կետային նմուշների ընդհանրությունը կազմում է միացյալ նմուշ:

18. Եթե կետային նմուշների զննման ընթացքում նկատվում են ակնհայտ տարբերություններ, ապա կատարվում է կրկնակի կետային նմուշառում, ընդ որում, յուրաքանչյուր կետային նմուշ տեղում մանրազնին դիտվում է բեռնաբաժնի յուրաքանչյուր համասեռ բեռնամասի տարանջատման և տվյալ բեռնամասի համար առանձին միավորված նմուշ կազմելու նպատակով:

VII. ՄԻՋԻՆ ՆՄՈՒՇԻ ԱՌԱՆՁՆԱՑՈՒՄԸ

19. Կարանտին զննում անցկացնելու համար գյուղատնտեսական մթերքներից միջին նմուշները վերցվում են հետևյալ չափերով`

20. Թարմ պտուղներից և բանջարեղենից միջին նմուշը հիմնականում կազմվում է վնասատուներից ու հիվանդությունների հարուցիչներից վնասված նմուշներից: Կարտոֆիլի, արմատապտուղների, սոխի միջին նմուշներում պարտադիր ներառվում են նաև դրանցից թափվող հողը:

21. Միջին նմուշն առանձնացվելուց հետո, կարանտին տեսուչի կողմից, ապրանքի սեփականատիրոջ կամ նրա ներկայացուցիչների և մաքսային ծառայողի ներկայությամբ կազմվում է նմուշառման ակտ, իսկ մնացած նմուշի մնացորդները վերադարձվում են:

VIII. ՆՄՈՒՇՆԵՐԻ ՊԱՀՊԱՆՈՒՄԸ

22. Վերցված միջին նմուշները, որոնցում հայտնաբերվել են կարանտին օրգանիզմներ, վարակազերծվում են, առնվազն 3 ամիս պահպանվում սահմանային կետում կամ լաբորատորիայում, որից հետո հանվում են հաշվառումից և ոչնչացվում:

23. Վերցված միջին նմուշները, որոնցում չեն հայտնաբերվել կարանտին օրգանիզմներ, վերադարձվում են:

24. Շուտ փչացող մթերքների միջին նմուշները, որոնցում հայտնաբերվել են կարանտին օրգանիզմներ, ոչնչացվում են: Տվյալ կարանտին օրգանիզմի առավել բնութագրող նմուշները կարանտին օրգանիզմի հետ միասին և որպես նմուշ-փաստաթուղթ պահպանվում են 3 ամիս: