040.0557.21.06.01

«ՎԱՎԵՐԱՑՆՈՒՄ ԵՄ»

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ

ՆԱԽԱԳԱՀ Ռ. ՔՈՉԱՐՅԱՆ

21 հունիսի 2001 թ.

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅՈՒՆ

Ո Ր Ո Շ ՈՒ Մ

21 հունիսի 2001 թվականի N 557

քաղ. Երևան

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՏԱՎՈՒՇԻ ՄԱՐԶԻ ԱՌՈՂՋԱՊԱՀՈՒԹՅԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳԻ ՕՊՏԻՄԱԼԱՑՄԱՆ ԾՐԱԳԻՐԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը որոշում է.

1. Հաստատել Հայաստանի Հանրապետության Տավուշի մարզի առողջապահության համակարգի օպտիմալացման ծրագիրը (կցվում է):

2. Հայաստանի Հանրապետության Տավուշի մարզպետին`

ա) եռամսյա ժամկետում ավարտել Հայաստանի Հանրապետության Տավուշի մարզի առողջապահության համակարգի օպտիմալացման ծրագրից բխող` առողջապահական կազմակերպությունների վերակազմակերպման և լուծարման աշխատանքները.

բ) մեկամսյա ժամկետում Հայաստանի Հանրապետության կառավարություն ներկայացնել առաջարկություններ ազատված շենքերի հետագա օգտագործման և (կամ) տնօրինման վերաբերյալ.

գ) մինչև յուրաքանչյուր ամսվա երկրորդ օրը Հայաստանի Հանրապետության կառավարություն և Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարություն ներկայացնել հաշվետվություն Հայաստանի Հանրապետության Տավուշի մարզի առողջապահության համակարգի օպտիմալացման ծրագրի իրականացման գործընթացի մասին:

3. Հայաստանի Հանրապետության շահագրգիռ նախարարություններին` համակողմանիորեն օժանդակել Հայաստանի Հանրապետության Տավուշի մարզի առողջապահության համակարգի օպտիմալացման ծրագրի իրականացման գործընթացին:

4. Սույն որոշումն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակման պահից:

Ծ Ր Ա Գ Ի Ր

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՏԱՎՈՒՇԻ ՄԱՐԶԻ ԱՌՈՂՋԱՊԱՀՈՒԹՅԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳԻ ՕՊՏԻՄԱԼԱՑՄԱՆ

Ներածություն

Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության համակարգի ներկայիս վիճակը համահունչ է երկրի ընդհանուր ծանր տնտեսական վիճակին: Խորհրդային ժամանակներից ժառանգած ուռճացված մահճակալային ֆոնդ` գերհագեցած կադրային ռեսուրսներով, զբաղվածության չափազանց ցածր ցուցանիշներով: Արդյունքում` ծախսատարության տեսանկյունից ծայրահեղ չարդարացված հիվանդանոցային հզորություններ, թերծանրաբեռնված ամբուլատոր-պոլիկլինիկական օղակ:

Ներկայիս առողջապահության համակարգի հիվանդանոցային ծառայության արդյունավետ օգտագործմանը խոչընդոտում է պետական բյուջեի կողմից անբավարար ֆինանսավորումը, բնակչության վճարունակության խիստ անկումը, պարտադիր բժշկական ապահովագրական համակարգի բացակայությունը: Հիվանդանոցային ծառայությունում առկա են չօգտագործված կարողությունները, առանձին մասնագիտությունների գծով մահճակալների անհամաչափ բաշխումը, հիվանդանոցների թվի, չափերի, զբաղվածության և իրականացվող ծառայությունների անհամարժեքությունը, ցածրորակ և անհամաչափ բաշխված բժշկական տեխնոլոգիաները և հիվանդանոցների անհամաչափ աշխարհագրական տեղաբաշխումը: Այս գործոններն ստեղծում են լուրջ խոչընդոտներ` համակարգի զարգացման, առկա սուղ ֆինանսական միջոցների արդյունավետ օգտագործման և որակյալ բուժական ծառայությունների ծավալման համար, որոնք իրենց հերթին նպաստում են հիվանդանոցային ծառայությունների գների բարձրացմանը, մատչելիության և որակի անկմանը:

Ինչ վերաբերում է ամբուլատոր-պոլիկլինիկական ծառայություն իրականացնող ուռճացված օղակին, ապա այն լիարժեք չի ապահովում բնակչության որակյալ մասնագիտական բուժօգնությունը, մոտ չի կանգնած համայնքին, ընտանիքին, նկատելի անհավասարություն կա գյուղական և քաղաքային առողջապահության մակարդակների միջև:

Ստեղծված իրավիճակից դուրս գալու համար անհրաժեշտ է համակարգի հզորությունների օպտիմալացումն այն հաշվով, որ պետությունը հնարավորություն ունենա իրականացնելու հանրապետության քաղաքացիների առողջությունը պահպանելու իր սահմանադրական պարտավորությունները:

Հիմք ընդունելով ՀՀ կառավարության կողմից հավանության արժանացած ՀՀ առողջապահության նախարարության օպտիմալացման հայեցակարգը` ստորև ներկայացվում է Տավուշի մարզի առողջապահության համակարգի օպտիմալացման ծրագրի նախագիծը:

Ներկա իրավիճակը

Տավուշի մարզն զբաղեցնում է 2710 ք. կմ տարածք, բնակչության թիվը` 155750 մարդ: Բնակչությունը հիմնականում տեղաբաշխված է քաղաքներում`

Իջևանի վարչատարածք` 51.150 մարդ, որից`

ք. Իջևան` 18.970 մարդ

Դիլիջանի վարչատարածք` 31060 մարդ, որից`

ք. Դիլիջան` 23.825 մարդ

Նոյեմբերյանի վարչատարածք` 36.520 մարդ, որից`

ք. Նոյեմբերյան` 7.838 մարդ

Բերդի վարչատարածք` 37.020 մարդ, որից`

ք. Բերդ` 19.969 մարդ:

Սահմանի երկարությունը` 400 կմ, որից`

Ադրբեջանի Հանրապետության հետ` 352 կմ,

Տավուշի մարզային ենթակայության առողջապահության համակարգն ընդգրկում է 28 ՓԲԸ` որից`

● 4 հիվանդանոց (Իջևան, Դիլիջան, Բերդ, Նոյեմբերյան)

● 4 պոլիկլինիկա (Իջևան, Դիլիջան, Բերդ, Նոյեմբերյան)

● 1 մոր և մանկան առողջության կենտրոն (Իջևան)

● 1 ստոմատոլոգիական պոլիկլինիկա (Իջևան)

● 3 առողջության կենտրոն (Աչաջուր, Արծվաբերդ, Այգեձոր)

● 14 գյուղական բժշկական ամբուլատորիա

● 1 շտապ օգնության կայան (Բերդ)

Մարզի տարածքում գործում են նաև հանրապետական ենթակայության

● Դիլիջանի մանկական հակատուբերկուլյոզային առողջարանը

● Դիլիջանի մեծահասակների հակատուբերկուլյոզային առողջարանը

Ներկայումս մարզի առողջապահության համակարգում գործող բուժհաստատություններն իրենց թվաքանակով, հզորություններով, կադրային ներուժով էականորեն գերազանցում են բուժօգնության պահանջարկը: Արդյունքում, ՀՀ պետական բյուջեից հատկացվող ֆինանսական միջոցները նպատակաուղղվում են ոչ թե որակյալ բժշկական օգնության ապահովմանը, այլ ամբողջ համակարգի պահպանմանը:

Այդ իսկ պատճառով անհրաժեշտություն է առաջացել հստակեցնելու ներկա պայմաններում բուժօգնություն և սպասարկում իրականացնողների առկա և փաստացի օգտագործվող հզորությունները:

Ինքնուրույն տնտեսավարող սուբյեկտների կարգավիճակ ստացած բուժհաստատությունները, որոնք պետական պատվերի շրջանակներում ֆինանսավորվում են ըստ բնակչության թվաքանակի, ի վիճակի չեն ծածկելու տնտեսական ծախսերը, նաև վճարելու աշխատավարձ:

Կից ներկայացվող տեղեկատվական աղյուսակները բնորոշում են բուժհիմնարկների փաստացի իրավիճակը:

Ամբուլատոր-պոլիկլինիկական (առաջնային) ծառայություն

Հիվանդանոցային (մասնագիտացված) ծառայություն

Սպասվելիք իրավիճակ

Օպտիմալացման գործընթացն իրականացնելու համար անհրաժեշտ է`

● հստակեցնել մարզի բուժհաստատությունների ռեալ հզորությունները և ծավալված մահճակալային ֆոնդը,

● կրճատել բուժհաստատությունների չծանրաբեռնված կարողությունները,

● վերակազմակերպել, հարկ եղած դեպքում լուծարել այն բուժհաստատությունները, որոնք գործում են ոչ արդյունավետ և առողջապահական նորմերին անհամապատասխան,

● տարածքների արդյունավետ օգտագործման նպատակով միավորել բուժհաստատությունների շենքային տարածքները,

● արդյունավետ օգտագործել կադրային ներուժը,

● իրականացնել բուժհաստատությունների մասնավորեցումը,

● վերականգնել բուժհաստատությունների ֆունկցիոնալ և կառուցվածքային կապերը:

Օպտիմալացման հիմնախնդիրներն են`

● առաջնային և երկրորդային բուժօգնության հստակ սահմանազատումը,

● առավելագույն հնարավորությունների ստեղծումը ստացիոնար բուժօգնությունը ամբուլատոր-պոլիկլինիկականով փոխարինելու համար` ընդլայնելով ստացիոնար և ամբուլատոր-պոլիկլինիկական հաստատությունների շփման եզրերը,

● առաջնային օղակի զարգացում և գործող ամբուլատոր-պոլիկլինիկական օղակի աստիճանական փոխարինում ընտանեկան բժշկության ինստիտուտով (2001- 2005 թ.),

● ստացիոնար ծառայությունների վերակազմակերպումը բուժօգնության ինտենսիվության մակարդակին համապատասխան,

● մանկական և մեծահասակների պոլիկլինիկաների միացումը,

● առկա հնարավորությունների ուսումնասիրումը և ներհիվանդանոցային բաժանմունքների ու բուժհաստատությունների միացումը,

● բժշկական կադրերի վերամասնագիտացումը, վերադասավորումը:

Ծրագիրն իրականացնելու համար հարկավոր է ուսումնասիրել առկա առողջապահական համակարգի հնարավորությունները և իրականացնել բուժհաստատությունների կամ ներհիվանդանոցային բաժանմունքների միաձուլում, մահճակալների թիվ/բնակչություն ցուցանիշի ստանդարտների ճշտում, մշակել նեղ մասնագետ/բնակչություն ցուցանիշը և, ելնելով դրանից, իրականացնել մարդկային ռեսուրսների պլանավորում:

Ելնելով Տավուշի մարզի ներկա սոցիալ-տնտեսական ծանր իրավիճակից, աշխատատեղերի բացակայությունից, այն հանգամանքից, որ մարզը գտնվում է սահմանամերձ գոտում, առաջարկվում է առողջապահական համակարգի օպտիմալացման ծրագիրն իրականացնելիս ցուցաբերել առանձնահատուկ մոտեցում, որն արտահայտված է նաև ՀՀ կառավարության Հայաստանի Հանրապետության Տավուշի մարզի զարգացման հիմնախնդիրների մասին որոշման մեջ:

Մարզում ուսումնասիրվել է ամբուլատոր-պոլիկլինիկական ծառայությանը վերաբերող բազային տվյալները և հստակեցվել են մարզում գործող ամբուլատոր-պոլիկլինիկական բուժհաստատությունների առկա և փաստացի օգտագործվող հզորությունները: Ծրագրի նպատակն է ապահովել`

● կադրային ներուժի նպատակային և արդյունավետ տեղաբաշխումը,

● ֆինանսական ծախսերի կրճատում և ռացիոնալ օգտագործումը,

● բժշկական օգնության և սպասարկման որակ և մատչելիությունը,

● վարչական կառավարման մեխանիզմների պարզեցումը:

Համաձայն առողջապահության ոլորտում իրականացվող քաղաքականության` բուժօգնության առաջնային մակարդակի հիմքը պետք է կազմի ընտանեկան բժիշկը (կամ ընդհանուր պրակտիկայի բժիշկը): Առաջնային օղակի ամրապնդումը և ներկա ամբուլատոր-պոլիկլինիկական ծառայության աստիճանական փոխարինումն ընտանեկան բժշկության համակարգով (մինչև 2005 թ.), կնպաստի հիվանդությունների կանխարգելմանը և վաղ հայտնաբերմանը: Մինչև ընտանեկան բժշկի ինստիտուտի լիովին ձևավորումը, մարզում գործող պոլիկլինիկաները կաշխատեն նույն կարգավիճակով: Հետագայում յուրաքանչյուր պոլիկլինիկայի բազայի վրա կծավալվեն ընտանեկան բժշկի գրասենյակներ: Բուժօգնության կազմակերպումը կիրականացվի թիմային սկզբունքով` մեկ ընդհանուր պրակտիկայի թերապևտ, մեկ մանկաբույժ, երեք թիմին` մեկ մանկաբարձ-գինեկոլոգ: Անցումային շրջանում ամբուլատոր-պոլիկլինիկական օղակի նեղ մասնագիտական ծառայությունը դեռևս կպահպանվի: Ընտանեկան բժշկի գրասենյակի լիարժեք ձևավորումից և անհրաժեշտ թվով ընտանեկան բժիշկներով համալրվելուց հետո նեղ մասնագիտական ծառայությունները կտեղափոխվեն հիվանդանոցային օղակ:

Մարզի ամբուլատոր-պոլիկլինիկական օղակում ծրագրի իրականացման ընթացքում նախատեսվում է`

● Մանկական և մեծահասակների պոլիկլինիկաների միացում: Միացման դեպքում պետք է դիտարկվեն հնարավոր տարբերակները, երբ մանկական պոլիկլինիկան է տեղափոխվում մեծահասակների պոլիկլինիկա, կամ մեծահասակների պոլիկլինիկան` մանկական, կախված այն հանգամանքից, թե ում շենքային հարմարություններն են ավելի բարվոք, և որ պոլիկլինիկայի գործունեության ցուցանիշներն ավելի բարձր են:

● Այն գյուղական բժշկական ամբուլատորիաները, որոնք Համաշխարհային բանկի վարկային ծրագրի շրջանակներում վերակառուցվել կամ վերանորոգվել են, որտեղ արդեն աշխատում են վերապատրաստված ընտանեկան բժիշկներ` թողնել նախկին կարգավիճակով:

● Մարզի մյուս գյուղական բժշկական ամբուլատորիաները միացնել տարածքային պոլիկլինիկաներին: Ամբուլատոր ծառայությունն իր հագեցվածությամբ և հնարավորություններով ի վիճակի չէ լիարժեք հետազոտել, ախտորոշել և կազմակերպել իր տարածքի հիվանդների բուժումը: Լաբորատոր, գործիքային, նեղ մասնագիտական հետազոտությունները, շատ դեպքերում, կատարվում են պոլիկլինիկաներում, սակայն ֆինանսավորումն ստանում է գյուղական ամբուլատոր ծառայությունը:

● Մարզի ստոմատոլոգիական պոլիկլինիկաները ներկայացնել մասնավորեցման:

Ըստ վարչատարածքների` ամբուլատոր-պոլիկլինիկական ծառայությունում առաջարկվում է`

Իջևանի վարչատարածք`

1. Իջևան քաղաքի մոր և մանկան առողջության կենտրոնը ժամանակավորապես թողնել նախկին կարգավիճակով:

2. Այգեհովիտի, Խաշթառակի բժշկական ամբուլատորիաները միացնել «Իջևանի պոլիկլինիկա» ՓԲԸ-ին:

3. Իջևանի ստոմատոլոգիական պոլիկլինիկան ներկայացնել մասնավորեցման:

Դիլիջանի վարչատարածք`

● Առանձին շենքում գործող մանկական կոնսուլտացիայի բաժանմունքը տեղափոխել և միացնել «Դիլիջանի պոլիկլինիկա» ՓԲԸ-ին: Պոլիկլինիկային միացնել Հաղարծնի գյուղական բժշկական ամբուլատորիան:

Արդյունքում կազատվի մանկական կոնսուլտացիայի շենքը` 300 քմ տարածքով:

Բերդի վարչատարածք`

1. (կետն ուժը կորցրել է 25.12.08 N 1572-Ն)

2. (կետն ուժը կորցրել է 25.12.08 N 1572-Ն)

3. Արծվաբերդի առողջության կենտրոնը թողնել նախկին կարգավիճակով:

4. Լուծարել «Բերդի մանկական պոլիկլինիկա» և «Մովսեսգեղի ԳԲԱ» փակ բաժնետիրական ընկերությունները:

(4-րդ կետը լրաց. 25.12.08 N 1572-Ն)

Նոյեմբերյանի վարչատարածք`

1. (կետն ուժը կորցրել է 25.12.08 N 1572-Ն)

2. Այրումի, Կողբի, Կոթիի ամբուլատորիաները (Համաշխարհային բանկի վարկային ծրագրերի շրջանակներում կառուցված) թողնել նախկին կարգավիճակով: Արդյունքում կազատվի մանկական պոլիկլինիկայի շենքը` 300 քմ տարածքով:

(աղյուսակը փոփ. 25.12.08 N 1572-Ն, լրաց., փոփ. 03.06.10 N 687-Ն)

3. Լուծարել «Նոյեմբերյանի մանկական պոլիկլինիկա» փակ բաժնետիրական ընկերությունը:

(3-րդ կետը լրաց. 25.12.08 N 1572-Ն, փոփ. 03.06.10 N 687-Ն)

Հիվանդանոցային ծառայություն

Հիմք ընդունելով ՀՀ կառավարության «ՀՀ առողջապահության համակարգի օպտիմալացման աշխատանքներն իրականացնելու մասին» 05.02.2001 թ. N 80 որոշումը Տավուշի մարզի առողջապահության համակարգի օպտիմալացման նպատակով առաջարկվում է`

նկատի առնելով աշխարհագրական նշանակությունը` պահպանել մարզի հիվանդանոցների թիվը, կատարելով ներհիվանդանոցային կառուցվածքային փոփոխություններ` մահճակալների թվի կրճատում, ներհիվանդանոցային պայմանների բարելավում:

Իջևանի վարչատարածք`

1. Իջևան քաղաքում նախատեսվում է առանձին շենքում գործող շտապ օգնության կայանը տեղափոխել հիվանդանոցի հիմնական շենք: Արդյունքում ունենալ մեկ բազմապրոֆիլային հիվանդանոց` 120 մահճակալ հզորությամբ (ներկայիս 235-ի փոխարեն), որը իր մեջ կներառի հետևյալ բաժանմունքները`

● թերապևտիկ,

● վիրաբուժական,

● մանկական,

● ինֆեկցիոն,

● մանկաբարձագինեկոլոգիական,

● շտապ օգնության ծառայություն,

● արյան փոխներարկման կետ:

Հիվանդանոցում ստեղծել ախտորոշիչ-կոնսուլտատիվ կենտրոն:

2. Աչաջրի առողջության կենտրոն` 10 մահճակալ հզորությամբ:

Ծրագրի իրականացման արդյունքում Իջևան քաղաքում կազատվի շտապ օգնության շենքը` 200 քմ տարածքով:

Դիլիջանի վարչատարածք`

Հաշվի առնելով, որ Դիլիջան քաղաքի հիվանդանոցի հիմնական մասնաշենքի մի թևը հրդեհվել է, և ներկայումս վիրաբուժական ու ծննդաբերական բաժանմունքները գործում են առանձին, ոչ բարվոք վիճակում գտնվող շենքում, առաջարկվում է`

1. վերակառուցել (վերանորոգել) հիվանդանոցի հրդեհված շենքը, որից հետո առանձին մասնաշենքում գործող վիրաբուժական և ծննդաբերական բաժանմունքները տեղափոխել հիվանդանոցի հիմնական շենք,

2. հիվանդանոցի ազատված մասնաշենքը օտարել:

Արդյունքում Դիլիջան քաղաքում կունենանք`

1. մեկ բազմապրոֆիլային հիվանդանոց` 90 մահճակալ հզորությամբ (ներկայիս 200-ի փոխարեն), որը իր մեջ կներառի հետևյալ բաժանմունքները`

● թերապևտիկ,

● վիրաբուժական,

● մանկական,

● ինֆեկցիոն,

● մանկաբարձագինեկոլոգիական,

● շտապ օգնության ծառայություն,

● արյան փոխներարկման կետ:

Հիվանդանոցում ստեղծել ախտորոշիչ-կոնսուլտատիվ կենտրոն:

Արդյունքում կազատվի հիվանդանոցի վիրաբուժական և ծննդաբերական, գինեկոլոգիական բաժանմունքների մասնաշենքը` մոտ 1700 քմ տարածքով:

Նոյեմբերյանի վարչատարածք`

ք. Նոյեմբերյանում նախատեսվում է`

● հիվանդանոցում կատարել ներհիվանդանոցային բաժանմունքների միաձուլում, որի արդյունքում կազատվի շենքի առաջին հարկը: Այստեղ հետագայում կտեղադրվի ախտորոշիչ-կոնսուլտացիոն կենտրոնը:

Արդյունքում կունենանք մեկ բազմապրոֆիլային հիվանդանոց` 60 մահճակալ հզորությամբ (ներկայիս 90-ի փոխարեն), որն իր մեջ կներառի հետևյալ բաժանմունքները`

● թերապևտիկ,

● վիրաբուժական,

● մանկական,

● ինֆեկցիոն,

● մանկաբարձագինեկոլոգիական,

● շտապ օգնության ծառայություն,

● արյան փոխներարկման կետ:

Հիվանդանոցում ստեղծել ախտորոշիչ-կոնսուլտացիոն կենտրոն:

Բերդի վարչատարածք`

Ներկայումս Բերդ քաղաքի շտապ օգնության կայանի շենքը ՄԱԿ-ի զարգացման գրասենյակի կողմից վերանորոգվում է, իսկ «ԱՄԿՈՐ» կազմակերպությունը պարտավորվել է ծառայությունը ապահովել ժամանակակից բուժսարքավորումներով:

Առաջարկվում է Բերդի շտապ օգնության կայանը միավորել հիվանդանոցին, մեկ իրավաբանական անձի կարգավիճակով:

Արդյունքում կունենանք մեկ բազմապրոֆիլային հիվանդանոց` 60 մահճակալ հզորությամբ (ներկայիս 101-ի փոխարեն), որն իր մեջ կներառի հետևյալ բաժանմունքներ`

● թերապևտիկ,

● վիրաբուժական,

● մանկական,

● ինֆեկցիոն,

● մանկաբարձագինեկոլոգիական,

● շտապ օգնության ծառայություն,

● արյան փոխներարկման կետ:

Հիվանդանոցում ստեղծել ախտորոշիչ-կոնսուլտացիոն կենտրոն:

Ծրագրի իրականացման արդյունքում Տավուշի մարզի առողջապահության համակարգի հիվանդանոցային (մասնագիտացված) ծառայությունը կունենա հետևյալ պատկերը`

Ծրագրի իրականացման արդյունքում Տավուշի մարզի առողջապահության համակարգի մահճակալների թիվը կկրճատվի 721-ից մինչև 370 և կազատվի 2500 քմ տարածք:

(ծրագիրը փոփ., լրաց. 25.12.08 N 1572-Ն, 03.06.10 N 687-Ն)