«Գրանցված է»

ՀՀ արդարադատության

նախարարության կողմից

26 դեկտեմբերի 2002 թ.

Պետական գրանցման թիվ 10002396

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ

ԱՌՈՂՋԱՊԱՀՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱՐԱՐ

Հ Ր Ա Մ Ա Ն

«ՄԵԾԱԾԱԽ ՄԹԵՐԱՅԻՆ ՇՈՒԿԱՆԵՐԻՆ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ՀԻԳԻԵՆԻԿ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐ» N 2-III-4.4-1 ՍԱՆԻՏԱՐԱԿԱՆ ԿԱՆՈՆՆԵՐԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

Համաձայն «Հայաստանի Հանրապետության բնակչության սանիտարահամաճարակային անվտանգության ապահովման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի հոդված 4-ի, «Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարության պետական հիգիենիկ և հակահամաճարակային ծառայությունը և դրա ենթակայության մարմինները վերակազմակերպելու և Հայաստանի Հանրապետության պետական հիգիենիկ և հակահամաճարակային տեսչության կանոնադրությունն ու կառուցվածքը հաստատելու մասին» Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 15.08.2002 թ. N 1316-Ն որոշմամբ հաստատված ՀՀ պետական հիգիենիկ և հակահամաճարակային տեսչության կանոնադրության կետ 7-ի «ե» ենթակետի, ելնելով բնակչության առողջության պահպանման շահերից` մեծածախ մթերային շուկաներին ներկայացվող սանիտարահիգիենիկ պահանջները սահմանելու նպատակով,

ՀՐԱՄԱՅՈՒՄ ԵՄ`

1. Հաստատել «Մեծածախ մթերային շուկաներին ներկայացվող հիգիենիկ պահանջներ» N 2-III-4.4.1 սանիտարական կանոնները (կցվում է):

2. ՀՀ Ան պետական հիգիենիկ և հակահամաճարակային տեսչության տարածքային մարմինների ղեկավարներին` սահմանել հսկողություն «Մեծածախ մթերային շուկաներին ներկայացվող հիգիենիկ պահանջներ» N 2-III-4.4.-1 սանիտարական կանոնների պահանջների կատարման նկատմամբ:

ՄԵԾԱԾԱԽ ՄԹԵՐԱՅԻՆ ՇՈՒԿԱՆԵՐԻՆ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ՀԻԳԻԵՆԻԿ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐ

ՍԱՆԻՏԱՐԱԿԱՆ ԿԱՆՈՆՆԵՐ ԵՎ ՀԻԳԻԵՆԻԿ ՆՈՐՄԵՐ N2-III-4.4-1

1. ԿԻՐԱՌՄԱՆ ՈԼՈՐՏ

Մեծածախ մթերային շուկաների սույն սանիտարական կանոնները սահմանում են մեծածախ մթերային շուկաների տարածքներին, կահավորմանը, սարքավորումներին, ինչպես նաև սննդամթերքի փոխադրմանը, ընդունմանը, պահպանմանն ու իրացմանը ներկայացվող հիգիենիկ պահանջները:

2. ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԴՐՈՒՅԹՆԵՐ

2.1. Մեծածախ մթերային շուկաների կառուցման նպատակով հատկացված հողատարածքը չպետք է տեղակայված լինի ճահճացած, ստորգետնյա ջրերի բարձր մակարդակ ունեցող տարածքներում, աղբավայրերի, անասնապահական համալիրների, կաշվի և ոսկրերի վերամշակման կազմակերպությունների քիմիական արտադրությունների, ինչպես նաև շրջակա միջավայրի աղտոտման աղբյուր հանդիսացող այլ օբյեկտների սանիտարապահպանական գոտու տարածքում (գոտիները սահմանվում են ՍՆ 245-71 «Արդյունաբերական ձեռնարկությունների նախագծման սանիտարական նորմերով»):

3. ՄԵԾԱԾԱԽ ՄԹԵՐԱՅԻՆ ՇՈՒԿԱՆԵՐԻ ՏԱՐԱԾՔԻՆ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐ

3.1. Արգելվում է մեծածախ մթերային շուկաների տեղակայումը հանգստյան գոտիների, բնակելի շենքերի, մանկական նախադպրոցական, դպրոցական և կրթական այլ հաստատությունների, բուժկանխարգելիչ հիմնարկների անմիջական հարևանությամբ:

3.2. Մեծածախ մթերային շուկայի տարածքը պետք է տարանջատված լինի ըստ գործառութային գոտիների`

- առևտրային (վրաններ, կրպակներ, տաղավարներ),

- վարչապահեստային (վարչական, տնտեսական պահեստային շինություններ),

- փոխադրամիջոցների կայանատեղ:

3.3. Բանջարեղենի, մրգերի և բոստանային կուլտուրաների իրացման համար առևտրի գոտում պետք է հատկացվի առանձին տարածք:

3.4. Մեծածախ շուկան պետք է ունենա մուտքային ճանապարհ, հետիոտնի ուղիներ, երկուսից ոչ պակաս մուտքեր և ելքեր` հումքի, պատրաստի արտադրանքի մթերային ու տնտեսական բեռների հանդիպակաց հոսքերը բացառելու համար:

3.5. Շուկայի տարածքը, այդ թվում մուտքի ճանապարհները, անցուղիները և բեռնաթափման հրապարակները պետք է ծածկված լինեն հեշտությամբ մաքրվող և խոնավ եղանակով մաքրելու հնարավորություն ընձեռող ծածկով:

3.6. Աղբի հավաքման համար` շուկայի առևտրային և պահեստային գոտիներից 25 մ-ից ոչ պակաս հեռավորության վրա, պետք է կառուցված լինեն հեշտությամբ մաքրվող և խոնավ եղանակով մաքրելու հնարավորություն ընձեռող ծածկ ունեցող հատուկ հարթակներ:

Վաճառասեղանների երկարությամբ պետք է տեղադրվեն 10-20 դմ³ տարողությամբ աղբարկղներ, ելնելով շուկայի յուրաքանչյուր 50 մ² տարածքին 1 աղբարկղ հաշվարկից:

Սննդամթերքի մնացորդների (սննդի թափոնների) հավաքման համար պետք է տեղադրվեն կափարիչով փակվող հատուկ տարողություններ:

3.7. Աշխատանքային օրվա ավարտից հետո պետք է կատարվի հիմնական մաքրում:

Ձմռանը տարածքը պետք է մաքրվի ձյունից:

3.8. Մթերային մեծածախ շուկաների տարածքում աշխատող անձնակազմի և հաճախորդների (գնորդների) համար պետք է գործեն կահավորված սանհանգույցներ (զուգարաններ) ջրմուղի և կոյուղու ինժեներային ցանցերի միացումով:

3.9. Գնորդների և օժանդակ անձնակազմի համար մեծածախ շուկաների տարածքում պետք է նախատեսվեն ձեռքերի լվացման հարմարանքներ:

4. ՋՐԱՄԱՏԱԿԱՐԱՐՄԱՆԸ, ԿՈՅՈՒՂՈՒՆ, ՋԵՌՈՒՑՄԱՆԸ, ՕԴԱՓՈԽՈՒԹՅԱՆԸ ԵՎ ԼՈՒՍԱՎՈՐՄԱՆԸ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐ

4.1. Մեծածախ շուկաների ջրամատակարարումն ու կոյուղացումը իրականացվում է գործող ինժեներային կոմունիկացիաներին միացման կամ տեղային կառույցների շինարարության ճանապարհով` պահպանելով «Շենքերի ներքին ջրամատակարարում և կոյուղի» ՍնիՊ 2.04.01-85 շինարարական նորմերի և կանոնների պահանջները:

4.2. Խմելու և կենցաղային նպատակով պետք է օգտագործվի մարդու առողջությանը վնաս չպատճառող խմելու ջրի որակ ունեցող ջուր:

4.3. Մթերային մեծածախ շուկաներում տեղակայված ստացիոնար (մշտական) օբյեկտները պետք է ապահովված լինեն ջեռուցման և օդափոխության համակարգերով, համաձայն «Ջեռուցում, օդափոխություն և օդի լավորակում» ՀՀ ՇՆուԿ IV-12.01-2000 շինարարական նորմերի:

4.4. Մթերային մեծածախ շուկայի բոլոր շինությունները պետք է լուսավորված լինեն համաձայն «Արհեստական և բնական լուսավորում» ՀՀ Շնուկ II-8.03-96:

5. ՍԵՆՔԵՐԻ ԿԱՌՈՒՑՎԱԾՔԻՆ ԵՎ ԿԱՀԱՎՈՐՄԱՆԸ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐ

5.1. Արագ փչացող սննդամթերքի պահպանմամբ և իրացմամբ զբաղվող կազմակերպությունները (այդ թվում շուկայի տարածքում գործող մանրածախ առևտրի կետերը) պետք է ապահովված լինեն սառնարանային սարքավորումներով` հում և պատրաստի մթերքն առանձնացված պահելու համար: Արագ փչացող սննդամթերքի պահուստը (պաշարը) պետք է համապատասխանի սառնարանային սարքավորումներով ապահովվածությանը և դրանց տարողունակությունը:

5.2. Սննդամթերքի վաճառքի կրպակները պետք է լինեն մասնագիտացված` դրանցում կարող է վաճառվել միայն որոշակի խմբի մթերք (հաց-հացաբուլկեղեն, հատավաճառ փաթեթավորված արտադրատեսակներ, պաղպաղակ, ոչ ալկոհոլային ըմպելիքներ և այլ տեսականի): Կրպակում պետք է ստեղծվեն անհրաժեշտ հիգիենիկ պայմաններ (հոսող ջուր, դարակաշարեր, տեփուրներ, ունելիներ և այլն) վաճառվող մթերքի տեսականուն համապատասխան:

Արգելվում է արագ փչացման ենթակա սննդամթերքների վաճառքն անհրաժեշտ հիգիենիկ պայմանների (տաք և սառը հոսող ջուր, լվացարաններ և այլն), ինչպես նաև սառնարանների բացակայության դեպքում:

5.3. Մթերային մեծածախ շուկաների տարածքում սննդամթերքի մանրածախ առևտուր իրականացնող և հանրային սննդի ծառայություններ մատուցող իրավաբանական և ֆիզիկական անձինք պարտավոր են ապահովել սննդամթերքի մանրածախ առևտրի և հանրային սննդի օբյեկտներին ներկայացվող հիգիենիկ նորմերի և հակահամաճարակային կանոնների պահանջների կատարումը:

5.4. Մեծածախ մթերային շուկայում պարբերաբար պետք է (բայց ոչ պակաս, քան ամիսը մեկ անգամ) կատարվեն մաքրման և ախտահանման աշխատանքներ, իսկ անհրաժեշտության դեպքում իրականացվեն կրծողների և միջատների դեմ պայքարի միջոցառումներ:

5.5. Արգելվում է մեծածախ շուկայի տարածքում տեղակայված սննդամթերքի վաճառքի և հանրային սննդի կազմակերպությունների ցանկացած սենք (շինություն) օգտագործել ապրելու կամ գիշերելու նպատակով:

Արգելվում է կողմնակի անձանց մուտքը սննդամթերքի ընդունման, պահման և իրացման համար նախատեսված սենքեր:

6. ՍԱՐՔԱՎՈՐՈՒՄՆԵՐԻՆ ԵՎ ԳՈՒՅՔԻՆ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐ

6.1. Պարենամթերքի մեծածախ շուկան պետք է ապահովված լինի բավարար քանակությամբ սառնարանային սարքավորումներով, որոնցում պետք է տեղադրված լինեն ջերմաչափեր` մթերքի պահման ջերմային ռեժիմի հսկման համար:

6.2. Առևտրային և պահեստային շինություններում պետք է տեղադրված լինեն կափարիչով փակվող դույլեր, աշխատանքի վերջում դրանք պետք է լվացվեն 1-2 տոկոս կալցինացված սոդային տաք (ոչ պակաս 45-50⁰C ջերմաստիճանից) լուծույթով կամ այդ նպատակի համար նախատեսված լվացող այլ միջոցներով:

6.3. Սննդամթերքի վաճառքի և հանրային սննդի օբյեկտների, պահեստների և վարչակենցաղային շինությունների մաքրման պարագաներն ու գույքը պետք է առանձնացված և մակնշված լինեն և պահվեն առանձին հատուկ փակ պահարաններում կամ խորշերում: Սառնարանային սարքավորումների լվացման դույլերը և այլ գույքը նույնպես պետք է լինեն մակնշված:

6.4. Սան. հանգույցների մաքրման պարագաները պետք է ունենան ազդանշանային գունավորում և պահվեն առանձին:

7. ՍՆՆԴԱՄԹԵՐՔԻ ՊԱՀՊԱՆՄԱՆԸ ԵՎ ԻՐԱՑՄԱՆԸ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐ

7.1. Պարենահումքի և սննդամթերքի պահման և իրացման ընթացքում պետք է պահպանվեն յուրաքանչյուր տեսակի սննդամթերքի պահման և իրացման համար սահմանված ջերմային ռեժիմին, օդի հարաբերական խոնավությանը և լուսավորությանը ներկայացվող պահանջները` համաձայն յուրաքանչյուր սննդատեսակի մակնշման (պիտակի) տեղեկատվական տվյալների:

7.2. Արգելվում է արագ ու հատկապես արագ փչացող սննդամթերքի պահումը և իրացումը սառնարանային սարքավորումների բացակայության դեպքում: Պաղեցրած արագ փչացող մթերքի պահպանումը սառնարանային պայմաններում (պաղեցման ջերմաստիճանում) պետք է ապահովվի ոչ միայն պահեստում, այլ նաև դրանց անմիջական վաճառքի տեղում:

7.3. Պարենային հումքի և սննդամթերքի պահման ընթացքում խստորեն պետք է պահպանվեն ապրանքային հարևանության կանոնները.

- արգելվում է հում մթերքը և կիսապատրաստվածքները պահել և իրացնել պատրաստի սննդատեսակների հետ համատեղ,

- արգելվում է սննդամթերքի հետ մեկտեղ պահել և իրացնել արդյունաբերական, տնտեսական, կենցաղային քիմիայի և այլ նման ապրանքներ, սուր հոտ ունեցող մթերքը (ձկնեղեն, ապխտած արտադրատեսակներ` միս, երշիկ, ձուկ և այլն),

- սուր բուրմունքով համեմունքները (դափնու տերև, սև պղպեղ, վանիլ և այլն) պահելու համար պետք է առանձնացնել առանձին տարածքներ: Թվարկած ապրանքները պետք է իրացվեն հոտեր կլանող սննդատեսակներից (ալյուր, շաքար, շաքարավազ, թեյ և այլն) առանձին:

7.4. Հատկապես արագ փչացող պարենային հումքը և սննդամթերքը պետք է պահվի և իրացվի «Հատկապես արագ փչացող սննդամթերքի պահման պայմանները և ժամկետները» III-4.4-01 սանիտարական կանոնների ու նորմերի պահանջներին համապատասխան:

Նշված սանիտարական կանոններում չներառված սննդամթերքի պահման պայմանները և իրացման ժամկետները պետք է համապատասխանեն տվյալ սննդատեսակի համար արտադրողի կողմից մշակված և ըստ սահմանված կարգի պետական գրանցում ունեցող նորմատիվ տեխնիկական փաստաթղթերով սահմանված պահանջներին:

7.5. Սառեցված մթերքը թույլատրվում է իրացնել միայն ցածր ջերմաստիճանային սառնարանների առկայության դեպքում:

7.6. Մթերային մեծածախ շուկաներում ընդունվող և իրացվող սննդամթերքը պետք է ուղեկցվի մարդու համար դրա որակը և անվտանգությունը հավաստող փաստաթղթերով:

7.7. Համաձայն «ՀՀ բնակչության սանիտարահամաճարակային անվտանգության ապահովման մասին» ՀՀ օրենքի հոդված 13-ի, սննդամթերքի փաթեթավորման համար օգտագործվող տարան և փաթեթավորող նյութերը պետք է ունենան հիգիենիկ փորձաքննության արդյունքների հիման վրա տրված դրական եզրակացություն:

7.8. Սննդամթերքն ընդունող և իրացնող համապատասխան անձանց կողմից պետք է ստուգվի մթերքի որակը և անվտանգությունը հավաստող փաստաթղթերի, ինչպես նաև ՀՀ օրենսդրությանը համապատասխան սննդամթերքի մակնշման առկայությունը:

7.9. Անասնահումքը, հավկիթը, մելանժը, ձուկը, մեղրը և մեղվաբուծական մթերքը պետք է ուղեկցվեն կենդանիներից մարդկանց փոխանցվող հիվանդությունների նկատմամբ տնտեսությունների ապահովվածությունը հավաստող անասնաբուժական վկայականներով:

8. ՊԱՐԵՆԱՀՈՒՄՔԻ ԵՎ ՍՆՆԴԱՄԹԵՐՔԻ ՓՈԽԱԴՐՄԱՆԸ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐ

8.1. Պարենահումքը և սննդամթերքը պետք է փոխադրվեն հատուկ փոխադրամիջոցներով` տեղափոխվող մթերքին համապատասխան մակնշմամբ («Միս-մսամթերք», «Կաթ-կաթնամթերք», «Թռչնի միս», «Հավկիթ», «Հաց-հացամթերք» և այլն): Պարենահումք և սննդամթերք տեղափոխող փոխադրամիջոցների ներսի մակերեսը պետք է պատված լինի սննդամթերքի հետ շփման համար նախատեսված, հեշտությամբ լվացվող ու ախտահանվող նյութերով:

8.2. Հատկապես արագ փչացող մթերքը պետք է տեղափոխել սառեցվող կամ հավասարաջերմ թափք ունեցող փոխադրամիջոցներով:

Տարվա տաք ժամանակաշրջանում հատկապես արագ փչացող մթերքի տեղափոխումը հավասարաջերմ փոխադրամիջոցներով սառույցի առկայությամբ չպետք է գերազանցի 3 ժամից, առանց սառույցի` 1 ժամից: Արագ փչացող մթերքի տեղափոխումը սառեցվող փոխադրամիջոցներով պետք է կատարվի մինուս 5-10⁰ C ոչ բարձր ջերմաստիճանի պայմաններում:

8.3. Մթերքի տեղափոխման ժամանակ պետք է պահպանվեն յուրաքանչյուր տեսականու պահման ջերմային ռեժիմին ներկայացվող պահանջները, ինչպես նաև թույլատրելի հարևանությունը` չի թույլատրվում հումքի և օգտագործման համար պատրաստի սննդամթերքի համատեղ տեղափոխումը:

8.4. Կենդանի ձուկը պետք է տեղափոխվի ջերմամեկուսացում ունեցող ավտոցիստեռններով, որոնք պետք է ունենան սառույցի տարողություններ և ջուրը թթվածնով հագեցնելու սարքավորումներ: Ջրի ջերմաստիճանը ձմռանը պետք է լինի +1⁰ C-ից +2⁰ C-ից, ամռանը` +10⁰ C-ից +14⁰ C-ից ոչ բարձր:

8.5. Վարորդ-առաքողը պարտավոր է ունենալ մաքուր սանիտարական հագուստ և պահպանել անձնական հիգիենայի կանոնները:

9. ՍՆՆԴԱՄԹԵՐՔԻ ԻՐԱՑՄԱՆԸ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐ ԱՆՁՆԱԿԱԶՄԻ ՊԱՏԱՍԽԱՆԱՏՎՈՒԹՅՈՒՆ

9.1. Պարենամթերքի որակական փոփոխություններ հայտնաբերելու, սննդամթերքի իրացման երաշխիքային ժամկետը լրանալու դեպքում վաճառողը պարտավոր է անհապաղ դադարեցնել դրա իրացումը և այդ մասին հայտնել համապատասխան իրավաբանական և ֆիզիկական անձանց, ինչպես նաև ՀՀ օրենսդրությամբ լիազորված իրավասու մարմիններին, արտադրանքի հետագա իրացման եղանակները (տեխնիկական վերամշակում, խոտանում, որպես անասնակեր օգտագործելու հնարավորություն) որոշելու նպատակով:

9.2. Վաճառողը պարտավոր է`

- օբյեկտը պահել մաքուր վիճակում,

- խստորեն պահպանել սննդամթերքի պահման պայմանները, իրացման ժամկետները, մթերքի թույլատրելի հարևանությունը և իրացման կանոնները,

- պահպանել մթերքը աղտոտումից,

- պահպանել անձնական հիգիենայի կանոնները, աշխատել մաքուր սանիտարական հագուստով:

9.3. Սույն սանիտարական կանոնների կատարման հսկողությունն իրականացվում է ՀՀ պետական հիգիենիկ և հակահամաճարակային տեսչության մարմինների կողմից: