«Վավերացնում եմ»
Հայաստանի Հանրապետության
Նախագահ Ռ. Քոչարյան
1 օգոստոսի 2006 թ.

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅՈՒՆ

Ո Ր Ո Շ ՈՒ Մ

 20 հուլիսի 2006 թվականի N 1026-Ն

ՀՈՂԻ ԲԵՐՐԻ ՇԵՐՏԻ ՀԱՆՄԱՆ ՆՈՐՄԵՐԻ ՈՐՈՇՄԱՆԸ ԵՎ ՀԱՆՎԱԾ ԲԵՐՐԻ ՇԵՐՏԻ ՊԱՀՊԱՆՄԱՆՆ ՈՒ ՕԳՏԱԳՈՐԾՄԱՆԸ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԻ ՏԵԽՆԻԿԱԿԱՆ ԿԱՆՈՆԱԿԱՐԳԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

Համաձայն «Ստանդարտացման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 8-րդ հոդվածի և ի կատարումն Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2005 թվականի ապրիլի 7-ի N 419-Ն որոշման` Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը որոշում է.

1. Հաստատել հողի բերրի շերտի հանման նորմերի որոշմանը և հանված բերրի շերտի պահպանմանն ու օգտագործմանը ներկայացվող պահանջների տեխնիկական կանոնակարգը` համաձայն հավելվածի:

2. Սույն որոշումն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակման պահից 6 ամիս հետո:

Հայաստանի Հանրապետության վարչապետ	Ա. Մարգարյան
2006 թ. հուլիսի 26 Երևան

Հավելված ՀՀ կառավարության 2006 թվականի հուլիսի 20-ի N 1026-Ն որոշման

Տ Ե Խ Ն Ի Կ Ա Կ Ա Ն   Կ Ա Ն Ո Ն Ա Կ Ա Ր Գ

ՀՈՂԻ ԲԵՐՐԻ ՇԵՐՏԻ ՀԱՆՄԱՆ ՆՈՐՄԵՐԻ ՈՐՈՇՄԱՆԸ ԵՎ ՀԱՆՎԱԾ ԲԵՐՐԻ ՇԵՐՏԻ ՊԱՀՊԱՆՄԱՆՆ ՈՒ ՕԳՏԱԳՈՐԾՄԱՆԸ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԻ

I. ԿԻՐԱՌՄԱՆ ՈԼՈՐՏԸ

1. Հողի բերրի շերտի հանման նորմերի որոշմանը և հանված բերրի շերտի պահպանմանն ու օգտագործմանը ներկայացվող պահանջների տեխնիկական կանոնակարգը (այսուհետ` տեխնիկական կանոնակարգ) սահմանում է հողի բերրի շերտի հանման նորմերը և հանված բերրի շերտի պահպանմանն ու արդյունավետ օգտագործմանը ներկայացվող պահանջները` հողային աշխատանքներ կատարելիս հողերի պահպանությունն ապահովելու, ցածր արդյունավետություն ունեցող հանդակների բերրիությունը բարձրացնելու և ռեկուլտիվացվող հողերի բերրիությունը վերականգնելու համար:

2. Սույն տեխնիկական կանոնակարգի գործողությունը տարածվում է Հայաստանի Հանրապետության տարածքում իրականացվող հողածածկույթի խախտումների հետ կապ ունեցող բոլոր տեսակի հողային աշխատանքների կատարման վրա:

II. ՀԱՍԿԱՑՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ

3. Սույն տեխնիկական կանոնակարգում կիրառված են հետևյալ հասկացությունները`

հող` երկրի մակերևույթում բիոտիկ, աբիոտիկ և մարդածին գործոնների երկարատև ազդեցության արդյունքում առաջացած ինքնուրույն բնագիտապատմական հանքաօրգանական բնական մարմին` կազմված կոշտ հանքային և օրգանական մասնիկներից, ջրից ու օդից և ունի բույսերի աճի ու զարգացման համար համապատասխան պայմաններ ստեղծող յուրահատուկ գենետիկամորֆոլոգիական հատկանիշներ ու հատկություններ.

հողի տիպ` դասակարգման հիմնական միավոր, որը բնութագրվում է հողագոյացման ռեժիմներով և գործընթացներով պայմանավորված հատկությունների ամբողջությամբ և հիմնական գենետիկական հորիզոնների միասնական համակարգով.

հողի ենթատիպ` տիպի սահմաններում դասակարգման միավոր, որը բնութագրվում է գենետիկական հորիզոնների համակարգի որակական տարբերություններով և մեկ այլ տիպի փոխարկումը բնութագրող վերադիր գործընթացների դրսևորմամբ.

հողի ընտանիք` ենթատիպի սահմաններում դասակարգման միավոր, որը որոշվում է հողակլանիչ համալիրի կազմի առանձնահատկություններով, աղային պրոֆիլի բնույթով, նորագոյացությունների հիմնական ձևերով.

հողի տեսակ` ընտանիքի սահմաններում դասակարգման միավոր, որը բնութագրում է հողի ընտանիքը, տեսակը և ենթատիպը որոշող հողագոյացնող գործընթացների արտահայտվածության աստիճանը.

հողի տարատեսակ` դասակարգման միավոր, որը հաշվի է առնում հողերի բաժանումն ըստ ամբողջ հողային պրոֆիլի գրանուլամետրիկ կազմի.

հողային հորիզոն` հողագոյացնող գործընթացի ազդեցության արդյունքում առաջացած հողային պրոֆիլի յուրահատուկ շերտ.

հողային պրոֆիլ` հողագոյացման գործընթացում օրինաչափորեն փոփոխվող և գենետիկորեն կապակցված հողային հորիզոնների ամբողջություն.

հողի խտություն` առանց բնական կազմությունը խախտելու վերցված հողի չոր զանգվածի հարաբերությունն է վերցված հողի ծավալին (տ/մ3).

հողի բերրիություն` սնուցման տարրերի, խոնավության ու օդի նկատմամբ բույսերի պահանջը բավարարող և դրանց բնականոն կենսագործունեության պայմաններն ապահովող հողի ունակություն.

հողի բերրի շերտ` հողային ծածկույթի վերին շերտի բուսահող, որն օգտագործվում է հողերի բարելավման, կանաչապատման, ռեկուլտիվացման նպատակներով.

հողի պոտենցիալ բերրի շերտ` հողային պրոֆիլի ստորին մասը, որն իր հատկություններով համընկնում է պոտենցիալ բերրի ապարների (բուսականության աճի համար սահմանափակ բարենպաստ քիմիական կամ ֆիզիկական հատկություններ ունեցող լեռնային ապարներ) հատկություններին.

հումուս` հողի օրգանական նյութ, որը բնական միացությունների բարդ խառնուրդ է և գոյանում է բուսական ու կենդանական մնացորդների, ինչպես նաև օրգանիզմների կենսագործունեության արգասիքների քայքայման արդյունքում.

ռեկուլտիվացում` խախտված հողերի վերականգնմանն ուղղված (օգտագործման համար պիտանի վիճակի բերելու) միջոցառումների համալիր, որը կատարվում է 2 փուլով` տեխնիկական և կենսաբանական.

խախտված հողեր` առաջնային տնտեսական արժեքը կորցրած և շրջակա միջավայրի վրա բացասական ներգործության աղբյուր հանդիսացող հողեր.

հողածածկույթ` երկրի կամ դրա ցանկացած տարածքի մակերևույթը ծածկող հողերի ամբողջությունն է.

հողածածկույթի կառուցվածք` տարբեր աստիճաններով գենետիկորեն իրար կապակցված և որոշակի տարածական պատկեր ստեղծող տարրական հողային արեալների դասավորություն.

հողերի քարտեզագրում` հողային քարտեզների կամ դրանց առանձին հատկությունների քարտեզ-սխեմաների կազմում.

հողի կատիոնային փոխանակության ունակություն` կատիոնների առավելագույն քանակն է, որը հողում կարող է գտնվել փոխանակվող վիճակում.

հողի բերրի շերտի հանման նորմեր` հողի հանվող բերրի շերտի խորությունը (սմ), ծավալը (մ³), զանգվածը (տ).

հողի բերրի շերտի խառնուրդ` հողի մեկ կամ մի քանի տարատեսակների հանման ընթացքում միախառնված գենետիկ հորիզոններ, որոնք բնութագրվում են հողի հատկանիշների ընդհանրացված ցուցանիշներով.

քարքարոտ և խճացված հող` հող, որի մեկ հեկտարի 30 մետրանոց շերտում պարունակվում է 50 մ³-ից ավելի քար և խիճ.

խիստ քարքարոտ և խճացված հող` հող, որի մեկ հեկտարի 30 մետրանոց շերտում պարունակվում է 500 մ³-ից ավելի քար և խիճ.

ողողվածության աստիճան (թույլ, միջին, խիստ)` որոշվում է հողային պրոֆիլում էրոզիայի արդյունքում չքայքայված գենետիկ հորիզոնների առկայությամբ:

III. ՀՈՂԻ ԲԵՐՐԻ ՈՒ ՊՈՏԵՆՑԻԱԼ ԲԵՐՐԻ ՇԵՐՏԵՐԻՆ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ՏԵԽՆԻԿԱԿԱՆ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԸ

4. Հողի բերրի շերտի հանման նորմերին ներկայացվող պահանջներն են`

Հողի բերրի շերտի հանման նորմերը որոշվում են` ելնելով հողի բերրի շերտի բաղադրությունից և հատկություններից` սույն տեխնիկական պահանջներին համապատասխան: Հողի բերրի շերտի հանումը պետք է կատարվի հողային խոշորամասշտաբ քարտեզների և լաբորատոր հետազոտությունների տվյալների հիման վրա:

5. Հողի բերրի շերտի բաղադրությանը ներկայացվող պահանջներն են`

Հողի բերրի շերտի բաղադրության ցուցանիշներն են հողի բերրի շերտի և պոտենցիալ բերրի շերտի հումուսի զանգվածային մասը, հողի ջրային մզվածքի pH-ը, փոխանակային նատրիումի զանգվածային մասը, ջրում լուծվող թունավոր աղերի զանգվածային մասը և հողի բերրի շերտի (0,1 մմ-ից փոքր) հողային մասնիկների զանգվածային մասը, որոնց նկատմամբ կիրառվում են հետևյալ պահանջները`

ա) հումուսի զանգվածային մասը (%) հողի բերրի շերտի ստորին սահմաններում` ըստ բնական գոտիների պետք է համապատասխանի N 1 աղյուսակում ներկայացված նորմերին`

Աղյուսակ N 1

Գոտու անվանումը	Հողերի տիպերը	Հումուսի զանգվածային բաժինը (%)
Կիսաանապատային	կիսաանապատային գորշ	1-ից ոչ պակաս
	ոռոգելի մարգագետնային գորշ	1-ից ոչ պակաս
	պալեոհիդրոմորֆ	1-ից ոչ պակաս
	կապակցված	1-ից ոչ պակաս
	ալկալիացած	1-ից ոչ պակաս
	աղուտ-ալկալի	1-ից ոչ պակաս
Չոր տափաստանային	շագանակագույն	2-ից ոչ պակաս
Տափաստանային	սևահողեր	2-ից ոչ պակաս
	մարգագետնասևահողային	2-ից ոչ պակաս
	գետնահովտադարավանդային	2-ից ոչ պակաս
	հողագրունտաներ	1-ից ոչ պակաս
Անտառային	անտառային գորշ	2-ից ոչ պակաս
	ճմակարբոնատային	2-ից ոչ պակաս
	դարչնագույն	2-ից ոչ պակաս
Լեռնամարգագետնային	լեռնամարգագետնային	2-ից ոչ պակաս
	մարգագետնատափաստանային	2-ից ոչ պակաս

բ) հումուսի զանգվածային մասը (%) հողի պոտենցիալ բերրի շերտում պետք է լինի`

անտառատափաստանային և տափաստանային գոտիներում` 1-2 %,

չորատափաստանային և անապատային գոտիներում՝ 0,5-1%.

գ) հողի բերրի շերտի`

 աղային մզվածքի pH-ի մեծությունը պետք է լինի 5,5-8,2,

լեռնային գոտիների հողերում ջրային մզվածքի pH-ը պետք է լինի 4,0-ից ոչ պակաս,

ճմաենթամոխրային հողերի բերրի շերտի աղային մզվածքի pH-ի մեծությունը պետք է լինի 4,5-ից ոչ պակաս,

հողի տորֆային շերտում աղային մզվածքի pH-ի մեծությունը պետք է լինի 3,0-8,2.

դ) փոխանակային նատրիումի զանգվածային մասը (%) հողի կատիոնային փոխանակման ունակության կազմում պետք է համապատախանի N 2 աղյուսակում ներկայացված նորմերին`

Աղյուսակ N 2

Հողերի և դրանց խառնուրդների տիպերը	Փոխանակային նատրիումի զանգվածային մասը (%)
Սևահողեր	5-ից ոչ ավելի
Մուգ շագանակագույն հողեր	5-ից ոչ ավելի
Շագանակագույն հողեր	5-ից ոչ ավելի
Մոխրագույն հողերի աղուտների հետ առաջացող խառնուրդներ	5-ից ոչ ավելի
Անտառատափաստանային և անապատային գոտիների հիդրոմորֆ հողերի թույլ և միջին աղուտային տարատեսակներ	15-ից ոչ ավելի
Պակաս հումուսացված սևահողերի թույլ և միջին աղուտացված տարատեսակներ	10-ից ոչ ավելի
Գորշ հողեր	10-ից ոչ ավելի
Չոր տափաստանային և կիսաանապատային գոտիների հիդրոմորֆ, կիսահիդրոմորֆ հողեր	10-ից ոչ ավելի

ե) ջրում լուծվող թունավոր աղերի զանգվածային մասը (%) հողի բերրի շերտում չպետք է գերազանցի հողի զանգվածի 0,25%-ը: Ոռոգվող տարածքների հողի բերրի շերտում ջրում լուծվող թունավոր աղերի պարունակության թույլատրելի սահմանը կարող է մեծացվել մինչև 0,5%.

զ) հողի բերրի շերտի 0,1 մմ-ից փոքր հողային մասնիկների զանգվածային մասը պետք է լինի 10-75%, իսկ ողողադաշտային, հնահունային, գետաբերանային ավազաններում և մերձջրանցքային ավազային նստվածքներում պետք է լինի 5-10%-ի տիրույթում:

6. Հողերի տիպային, ենթատիպային և տեսակային պատկանելությունը որոշելու համար անհրաժեշտ է իրականացնել հողերի խոշորամասշտաբ քարտեզագրում կամ հողերի առանձին հատկությունների (հողագոյացման ռեժիմներով և գործընթացներով պայմանավորված հատկությունների և հիմնական գենետիկական հորիզոնների) քարտեզ-սխեմաների կազմում:

7. Կավային և ավազակավային մեխանիկական կազմ ունեցող հողերի հիմնական տիպերի և ենթատիպերի բերրի շերտի հանման նորմը (խորությունը, սմ) պետք է համապատասխանի N 3 աղյուսակում ներկայացված նորմերին`

Աղյուսակ N 3

Հողային գոտիները	Հողերի տիպերը և ենթատիպերը	Բերրի շերտի հանման խորությունը (սմ)
Կիսաանապատային	կիսաանապատային գորշ	մինչև 30
	ոռոգելի մարգագետնային գորշ	30-80
	պալեոհիդրոմորֆ կապակցված ալկալիացած	-
	հիդրոմորֆ աղուտ-ալկալի	-
Չոր տափաստանային	շագանակագույն	30-40
Տափաստանային	սևահողեր	50-120
	մարգագետնասևահողային	60-100
	գետնահովտադարավանդային	40-120
Անտառային	անտառային գորշ	20-80
	ճմակարբոնատային	20-40
	դարչնագույն	20-80
Լեռնամարգագետնային	լեռնամարգագետնային	30-80
	մարգագետնատափաստանային	20-70

8. Հողի բերրի շերտի հանման նորմա չի սահմանվում`

ա) խիստ խճացված, խիստ և շատ խիստ քարքարոտ, թույլ, միջին և խիստ ողողված ճմամոխրահողային, գորշ անտառային, մոխրագույն և անտառային բաց մոխրագույն հողերի համար,

բ) միջին և խիստ ողողված անտառային մուգ մոխրագույն, մուգ շագանակագույն, ճմակարբոնատային և մոխրագույն հողերի համար:

9. Հողի բերրի և պոտենցիալ բերրի շերտի հանման նորմերի հաշվարկը`

1) Հողի բերրի և պոտենցիալ բերրի շերտի հանման նորմը (Ն)` արտահայտված մ<sup>3</sup>-ով`

ա) մեկ հողային կոնտուրի դեպքում հաշվարկվում է 1-ին բանաձևով՝

Ն = Խ ● Մ

(1),

որտեղ`

Խ-ն հողի բերրի շերտի հանման խորությունն է (մ),

Մ-ն հողի հանվող բերրի շերտի հողային կոնտուրի մակերեսն է (մ²),

բ) հողային կոնտուրների խմբի դեպքում` հաշվարկվում է 2-րդ բանաձևով՝

∑Ն i = Խ1 ● Մ1 + Խ2 ● Մ2 + .... + Խi ● Մi

(2),

որտեղ`

Խ₁, Խ₂... Խ_i -ն հողի բերրի շերտի հանման խորություններն են (մ),

Մ₁, Մ₂... Մi-ն հողի հանվող բերրի շերտի կոնտուրների մակերեսներն են (մ²).

2) Հողի բերրի և պոտենցիալ բերրի շերտերի հանման նորմը (Ն)` արտահայտված տոննայով`

ա) մեկ հողային կոնտուրի դեպքում հաշվարկվում է 3-րդ բանաձևով՝

Ն = Խ ● Մ ● Դ

(3),

որտեղ՝

Խ-ն բերրի շերտի հանման խորությունն է (մ),

Մ-ն հողի հանվող բերրի շերտի հողային կոնտուրի մակերեսն է (մ²),

Դ-ն հողի բերրի շերտի խտությունն է (տ/մ³),

բ) հողային կոնտուրների խմբի դեպքում հաշվարկվում է 4-րդ բանաձևով՝

որտեղ՝

Խ₁, Խ₂... Խ_i-ն հողի բերրի շերտի հանման խորություններն են (մ),

Մ₁, Մ₂... Մi-ն հողի հանվող բերրի շերտի կոնտուրների մակերեսներն են (մ²),

Դ₁, Դ₂ ....Դ_i-ն հողի բերրի շերտի խտություններն են (տ/մ³):

IV. ՀՈՂԻ ԲԵՐՐԻ ՇԵՐՏԻ ՀԱՆՄԱՆՆ ՈՒ ՕԳՏԱԳՈՐԾՄԱՆԸ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԸ

10. Հողի բերրի շերտի հանումը և արդյունավետ օգտագործումը հողային աշխատանքներ կատարելիս իրականացվում է Հայաստանի Հանրապետության հողային օրենսգրքով սահմանված բոլոր կատեգորիաների հողերի համար:

11. Գծային կառույցների, մելիորացիայի համար նախատեսվող օբյեկտների շինարարության դեպքում` հանված հողի բերրի շերտը պետք է օգտագործվի առանց դրա պահեստավորման և պահման՝ շինարարության հետևանքով խախտված հողերի ռեկուլտիվացման և դրանց հարող ցածր բերրիություն ունեցող հանդակների բարելավման համար:

12. Հողի բերրի շերտի, պոտենցիալ բերրի շերտի և դրանց խառնուրդների հանման նպատակահարմարությունը որոշվում է ըստ տվյալ տարածաշրջանի հողածածկույթի բերրիության մակարդակի, բնական գոտու, հողի տիպերի և ենթատիպերի ու հողի հատկությունների հիմնական ցուցանիշների՝ սույն կանոնակարգի 5-րդ կետով սահմանված պահանջների համաձայն:

13. Կավային, ավազակավային, կավաավազային հողերի բերրի և պոտենցիալ բերրի շերտերը հանվում են ցածր արդյունավետություն ունեցող հանդակների հողայնացման և հողերի կենսաբանական ռեկուլտիվացման նպատակով:

Ավազային մեխանիկական կազմ ունեցող հողերից բերրի շերտը հանվում է միայն մշակովի կամ մշակովի դարձված տարածքներից:

14. Անտառներով զբաղեցված տարածքներում 10 սմ-ից պակաս հզորություն ունեցող հողի բերրի շերտը հանման ենթակա չէ:

15. Հողի բերրի և պոտենցիալ բերրի շերտը հանվում է ընտրողաբար: Հողի հանված բերրի շերտն օգտագործվում է փոքր արդյունավետություն ունեցող հանդակները հողայնացնելու և հողերի կենսաբանական ռեկուլտիվացման համար, իսկ պոտենցիալ բերրի շերտը հիմնականում օգտագործվում է հողերի կենսաբանական ռեկուլտիվացիայի համար:

16. Հողային աշխատանքներ կատարելիս հողի պոտենցիալ բերրի շերտն անհրաժեշտ է հանել պոտենցիալ բերրի ապարներից առանձին:

17. Հողի բերրի շերտը հանվում է տարվա տաք և չոր ժամանակաշրջանում: Նախքան բերրի շերտը հանելը` կատարվում են հողի մակերեսից կոճղերի, թփերի և խոշոր քարերի մաքրման նախապատրաստական աշխատանքներ:

V. ՀՈՂԻ ԲԵՐՐԻ ԵՎ ՊՈՏԵՆՑԻԱԼ ԲԵՐՐԻ ՀԱՆՎՈՂ ՇԵՐՏԵՐԻ ՀԶՈՐՈՒԹՅՈՒՆԸ ԵՎ ՀԶՈՐՈՒԹՅԱՆ ՈՐՈՇՄԱՆԸ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԸ

18. Հողի բերրի և պոտենցիալ բերրի հանվող շերտերի հզորությունը որոշվում է հողի բերրիության մակարդակի և հողածածկույթի կառուցվածքի, հողերի հիմնական տիպերի ու ենթատիպերի և հողային պրոֆիլի առանձին գենետիկական հորիզոնների բերրիության գնահատումների հիման վրա:

19. Հողերի բերրիության մակարդակը գնահատվում է դրանց հատկությունների մասին տվյալներն ուսումնասիրելու հիման վրա՝ հիմնական գյուղատնտեսական մշակաբույսերի բերքատվության վերաբերյալ բազմամյա տվյալների առկայության դեպքում:

20. Հանվող հողի շերտերի խառնուրդների բերրիության մակարդակը պետք է ավելի բարձր լինի տվյալ տարածաշրջանում հողայնացման ենթակա ցածր արդյունավետություն ունեցող հանդակների բերրիության մակարդակից:

21. Հանվող հողի ստորին հորիզոնի կամ դրա մասերի բերրիությունը պետք է ավելի բարձր լինի տվյալ տարածաշրջանում ցածր արդյունավետություն ունեցող հանդակների բերրիության մակարդակից:

22. Կախված տարբեր գոտիների հողերի տիպերից ու ենթատիպերից, հողագոյացման ու հողային պրոֆիլի փոփոխության վրա ազդեցություն ունեցող այլ գործոններից` անհրաժեշտ է տարբերակել հողերի հատկությունների այն ցուցանիշները, որոնցով որոշվում է հողերի բերրի և պոտենցիալ բերրի հանվող շերտերի հզորությունը:

VI. ՀՈՂԻ ՀԱՆՎԱԾ ԲԵՐՐԻ ՇԵՐՏԻ ՊԱՀՄԱՆ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԸ

23. Հողային աշխատանքների կատարման ընթացքում չօգտագործված հողի հանված բերրի շերտն անմիջապես պետք է դարսվի լայնակույտերով:

24. Լայնակույտերի բարձրությունը և ձևը պետք է բացառի հողատարման գործընթացների զարգացումը:

25. Եթե հողի հանված բերրի շերտը նախատեսվում է պահել 2 տարին գերազանցող ժամկետով, ապա, ողողումը և հողմատարումը կանխելու համար, լայնակույտերի մակերևույթն ու թեքությունները պետք է ամրացվեն խոտացանքով կամ այլ եղանակներով:

Թույլատրվում է լայնակույտի թեքությունների վրա ցանքսը կատարել հիդրոեղանակներով:

26. Հողի հանված բերրի շերտը լայնակույտերում կարող է պահվել մինչև 20 տարի:

27. Լայնակույտերը տեղադրվում են գյուղատնտեսության համար ոչ պիտանի տեղամասերում կամ ցածր արդյունավետություն ունեցող հանդակներում և պետք է բացառվի լայնակույտերի ջրածածկումը, աղակալումը, արդյունաբերական թափոններով և կոշտ առարկաներով, քարերով, խճով, ճալաքարով ու շինարարական աղբով աղտոտումը:

VII. ԱՆՎՏԱՆԳՈՒԹՅԱՆ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԸ

28. Հողի բերրի շերտը չպետք է պարունակի ռադիոակտիվ տարրերի, ծանր մետաղների, պեստիցիդների մնացորդային քանակների և այլ վտանգավոր ու թունավոր միացությունների այնպիսի քանակություններ, որոնք գերազանցում են հողում դրանց համար սահմանված սահմանային թույլատրելի չափաքանակները:

29. Հողի բերրի շերտը չպետք է աղտոտված և աղբոտված լինի արդյունաբերական և կենցաղային թափոններով, կոշտ առարկաներով, քարերով, խճով ու շինարարական աղբով, ինչպես նաև պետք է համապատասխանի սանիտարահիգիենիկ պահանջներին:

VIII. ՊԵՏԱԿԱՆ ՎԵՐԱՀՍԿՈՂՈՒԹՅՈՒՆԸ

30. Հողի բերրի շերտի հանման, օգտագործման և պահման պահանջների կատարման նկատմամբ պետական վերահսկողությունն իրականացվում է Հայաստանի Հանրապետության օրենքով սահմանված կարգով:

IX. ՉԱՓՈՒՄՆԵՐԻ ՄԻԱՍՆԱԿԱՆՈՒԹՅԱՆ ԱՊԱՀՈՎՈՒՄԸ

31. Հողում պարունակվող նյութերի չափումների միասնականության ապահովումը պետք է իրականացվի «Չափումների միասնականության ապահովման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով սահմանված կարգով:

Հայաստանի Հանրապետության կառավարության աշխատակազմի ղեկավար-նախարար

Մ. Թոփուզյան