«Գրանցված է»
ՀՀ արդարադատության
նախարարության կողմից
27 հունվարի 2005 թ.
Պետական գրանցման թիվ 60305065

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ
 
ՎԻՃԱԿԱԳՐՈՒԹՅԱՆ ՊԵՏԱԿԱՆ ԽՈՐՀՈՒՐԴ

«ԱՐՏԱԴՐԱԿԱՆ ՀԶՈՐՈՒԹՅԱՆ ՀԱՇՎԵԿՇԻՌ» ՁԵՎ ՀՀ (ՏԱՐԵԿԱՆ) ՊԵՏԱԿԱՆ ՎԻՃԱԿԱԳՐԱԿԱՆ ՀԱՇՎԵՏՎՈՒԹՅԱՆ ՁԵՎԸ ԵՎ ԼՐԱՑՄԱՆ ՀՐԱՀԱՆԳԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

Ղեկավարվելով «Պետական վիճակագրության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 10 հոդվածի երրորդ մասի ե) կետով` Հայաստանի Հանրապետության վիճակագրության պետական խորհուրդը որոշում է.

1. Հաստատել «Արտադրական հզորության հաշվեկշիռ» Ձև ՀՀ (տարեկան) պետական վիճակագրական հաշվետվության ձևը և լրացման հրահանգը` համաձայն հավելվածի:

2. Ուժը կորցրած ճանաչել Հայաստանի Հանրապետության վիճակագրության, պետական ռեգիստրի և վերլուծության նախարարի 1999 թվականի նոյեմբերի 29-ի «Արտադրական հզորության հաշվեկշիռ» Ձև ՀՀ պետական վիճակագրական հաշվետվությունը և դրա լրացման հրահանգը հաստատելու մասին» թիվ 239 հրամանը:

Հ Ր Ա Հ Ա Ն Գ

«ԱՐՏԱԴՐԱԿԱՆ ՀԶՈՐՈՒԹՅԱՆ ՀԱՇՎԵԿՇԻՌ» (ՁԵՎ ՀՀ (ՏԱՐԵԿԱՆ)) ՊԵՏԱԿԱՆ ՎԻՃԱԿԱԳՐԱԿԱՆ ՀԱՇՎԵՏՎՈՒԹՅԱՆ ԼՐԱՑՄԱՆ

1. ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԴՐՈՒՅԹՆԵՐ

1.1. Սույն հրահանգը սահմանում է «Արտադրական հզորության հաշվեկշիռ» (Ձև ՀՀ (տարեկան)) պետական վիճակագրական հաշվետվության (այսուհետ` հաշվետվություն) լրացման կարգը:

1.2. Հաշվետվությունը ներկայացնում են արտադրական գործունեությամբ զբաղվող իրավաբանական անձինք, անհատ ձեռնարկատերերը (այսուհետ` կազմակերպություններ), որոնք այդ մասին իրազեկվում են Հայաստանի Հանրապետության վիճակագրության պետական խորհրդի 3 հոկտեմբերի 2003 թվականի «Վիճակագրական տեղեկությունների ներկայացման կարգը հաստատելու մասին» թիվ 11-Ն որոշմամբ հաստատված կարգի դրույթներին համապատասխան:

1.3. Փաստացի գործունեության հիմնական տեսակ է համարվում գործունեության այն տեսակը, որը հաշվետու ժամանակաշրջանում հավելյալ արժեքի ընդհանուր ծավալում փաստացի ունեցել է առավել մեծ տեսակարար կշիռ: Առավել մեծ տեսակարար կշռի որոշման համար առաջարկվում է կողմնորոշվել ընդհանուր հասույթի, հավելյալ արժեքի կամ աշխատողների ընդհանուր թվաքանակի մեջ ունեցած բաժնով և այլ համանման բնութագրող ցուցանիշներով:

1.4. Հաշվետվությունը լրացվում է սկզբնական հաշվառման հավաստի տվյալների հիման վրա:

1.5. Հաշվետվությունը ներկայացվում է Ազգային վիճակագրական ծառայություն և Ազգային վիճակագրական ծառայության մարզային գործակալություն (տարածքային բաժին) դրանում նշված ժամկետում և պարբերականությամբ:

1.6. Հաշվետվությունը ստորագրում է կազմակերպության ղեկավարը, ինչպես նաև նշվում է կատարողի (գլխավոր հաշվապահ կամ դրա համար լիազորված այլ աշխատակից) ազգանունն ու հեռախոսի համարը:

1.7. Վիճակագրական տեղեկությունների ներկայացման հետ կապված այլ հարաբերությունները կարգավորվում են Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ:

2. ԱՐՏԱԴՐԱԿԱՆ ՀԶՈՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՏԱՐԵԿԱՆ ՀԱՇՎԵԿՇԻՌ

2.1. Արտադրական հզորության հաշվեկշիռը - դա ցուցանիշների համակարգ է, որը բնութագրում է հզորության մեծությունը, նրա փոփոխման վրա ազդող գործոնները և հաշվետու ժամանակաշրջանում դրա օգտագործման մակարդակը:

2.2. Արտադրական հզորությունների հաշվեկշիռները կազմում են կազմակերպությունները հաշվետու տարվա վերջին առկա արտադրական հզորության որոշման, ներարտադրական ռեզերվների բացահայտման և արտադրանքի ծավալների ավելացման, արտադրության նեղ տեղերի վերացման (որոնք արգելակում են արտադրանքի առանձին տեսակների արտադրությանը), մեքենաների, սարքավորումների, տրանսպորտային միջոցների օգտագործման բարելավման, դրանց պարապուրդների կրճատման նպատակով:

Արտադրական հզորությունների հաշվեկշիռների կազմումն ու վերլուծությունը թույլ է տալիս գնահատել ձեռք բերված համակցումները տարբեր փոխկապակցված ճյուղերի զարգացման գործում և նպաստում է դրանց համաչափությունը ապահովող միջոցառումների մշակմանը, արտադրության ավելի ռացիոնալ մասնագիտացմանը, կոոպերացմանը և այլն:

2.3. Արտադրական հզորությունների հաշվեկշիռները կազմակերպությունների կողմից կազմվում են թողարկվող արտադրանքի ամբողջ անվանացանկի համար, անկախ նրանից թե այդ արտադրանքը կազմակերպության համար հիմնական, պրոֆիլային թե ոչ պրոֆիլային բնույթ է կրում:

Մեքենաշինական և մետաղամշակման կազմակերպությունների արտադրական հզորությունների հաշվեկշիռներում, յուրաքանչյուր արտադրատեսակի թողարկման տվյալների հետ մեկտեղ (բնեղեն արտահայտությամբ) բերվում են տվյալներ թողարկված արտադրանքի ընդհանուր ծավալի վերաբերյալ, համադրելի գներով:

Այն դեպքերում, երբ կազմակերպությունները արտադրանք են թողարկում վարձակալած սարքավորումներով և տարածքներում, արտադրական հզորությունների հաշվեկշիռները կազմվում են անկախ նրանից թե ինչպիսի սարքավորումներով և տարածքներում է թողարկվել արտադրանքը` կազմակերպության հաշվեկշռում գտնվող, ժամանակավոր կամ վարձակալած:

2.4. Արտադրական հզորությունների հաշվեկշիռները կազմվում են համաձայն Հայաստանի Հանրապետության ազգային վիճակագրական ծառայության կողմից հաստատված ՀՀ ձևի:

2.5. Հաշվեկշռում հաշվի է առնվում հաշվետու տարում արտադրական հզորության ավելացումը, որը տեղի է ունեցել`

- նոր կազմակերպությունների գործարկման և գործող կազմակերպությունների ընդլայնման հաշվին,

- գործող կազմակերպությունների վերակառուցման հետևանքով արտադրական հզորությունների հավելաճի հաշվին,

- գործող կազմակերպությունների տեխնիկական վերազինման և կազմակերպատեխնիկական միջոցառումների հետևանքով արտադրական հզորությունների հավելաճի հաշվին,

- արտադրանքի անվանացանկի և տեսականու փոփոխման հաշվին (արտադրանքի աշխատատարության նվազում),

- այլ կազմակերպություններից ստացված օբյեկտների, մեքենաների և սարքավորումների հաշվին:

Տեխնիկական վերազինման և կազմակերպատեխնիկական միջոցառումների հետևանքով արտադրական հզորությունների հավելաճը հաշվարկելիս հաշվի են առնվում աշխատանքի հետևյալ տեսակները`

- աշխատանքի միջոցների կատարելագործում (հնացած և ֆիզիկապես մաշված սարքավորումների արդիականացում և փոխարինում նորով, առավել արտադրողականով, գործող արտադրական տարածքներում նոր լրացուցիչ սարքավորումների տեղադրում),

- աշխատանքի առարկաների կատարելագործում (հումքի, նյութերի և վառելիքի բաղադրության կամ որակի բարելավում, առավել առաջավոր հումքի և նյութերի տեսակների օգտագործում),

- տեխնոլոգիական գործընթացների կատարելագործում (գործող տեխնոլոգիական գործընթացների պարամետրերի բարելավում, այդ թվում` ավելի բարձր արագությունների, լարվածությունների, ճնշումների, ջերմության օգտագործման հաշվին),

- արտադրական գործընթացների ավտոմատացում և մեքենայացում,

- արտադրության կազմակերպման և կառավարման կատարելագործում (կոոպերացման ընդլայնում և արտադրության մասնագիտացման մակարդակի բարձրացում, տեխնոլոգիական սարքավորումների աշխատանքի հերթափոխության մեծացում, արտադրության և ընդհանուր գործարանային տնտեսության կազմակերպման և կառուցվածքի բարելավում):

2.6. Արտադրական հզորությունների հաշվեկշռում հաշվի է առնվում հաշվետու տարում նրա նվազումը, ի հաշիվ`

- մաշվածության հետևանքով սարքավորումների դուրս գրման, օգտակար հանածոների և անտառահումքային ռեսուրսների պաշարների սպառման, լեռնաերկրաբանական պայմանների վատթարացման, անցմանը այլ հումքերի օգտագործման, սահմանված կարգով օբյեկտների, մեքենաների, սարքավորումների հանձնմանը այլ կազմակերպություններին, տարերային աղետների և այլ պատճառների,

- արտադրանքի անվանացանկի և տեսականու փոփոխման (արտադրատեսակի աշխատատարության մեծացում):

2.7. ՀՀ հաշվետվական ձևում «հզորության մեծացումը տեխնիկական վերազինման և կազմակերպատեխնիկական միջոցառումների անցկացման հաշվին» սյունակում արտացոլվում է հզորության հավելաճը, որը հավասար է նոր և հին սարքավորումների արտադրողականության տարբերությանը:

2.8. Կազմակերպության արտադրական հզորության տակ հասկացվում է տվյալ կազմակերպությանը ամրագրված աշխատանքի միջոցներով (արտադրական տարածքներ, ագրեգատներ, սարքավորումներ) արտադրանքի թողարկման, հումքի արդյունահանման և վերամշակման առավելագույն հնարավորությունը 1 տարում (օրում, հերթափոխում) համապատասխան սահմանված աշխատանքային ռեժիմին:

3. ԼՐԱՑՄԱՆ ԿԱՐԳԸ

3.1. Ա սյունակում ցույց է տրվում հաշվետու տարում թողարկված արտադրատեսակների անվանումը:

3.2. Բ սյունակում ցույց է տրվում չափի միավորը:

3.3. Գ սյունակում ցույց է տրվում տողի համարը 01-04, որոնց բովանդակությունը և լրացման կարգը բերված է հաշվետվության ծանոթությունում:

3.4. 1-ին սյունակի 01 տողում ցույց է տրվում հզորությունը հաշվետու տարվա սկզբի դրությամբ, ըստ նախորդ տարվա հաշվեկշռի:

Մինչև հաշվետու տարին գործարկված կազմակերպությունները, որոնց հզորությունները գտնվում են յուրացման փուլում, 1-ին սյունակում լրացնում են իրենց նախագծային հզորությունը:

Այն դեպքում, երբ փաստացի թողարկված արտադրանքի անվանացանկը և տեսականին էապես տարբերվում է նախագծայինից, հզորության որոշումը կատարվում է ըստ փոփոխված անվանացանկի: 1-ին սյունակի 01 տողով բերվում է հզորությունը` ըստ թողարկվող արտադրանքի փաստացի անվանացանկի, իսկ 02 տողով` հզորությունը ըստ նախագծի:

Հաշվետու տարում գործարկված կազմակերպությունները սյունակ 1 չեն լրացնում, իսկ գործարկված նախագծային հզորությունը լրացնում են, համապատասխանաբար, 3-րդ և 4-րդ սյունակներում:

3.5. 2-9 սյունակներում ցույց է տրվում հաշվետու տարում արտադրական հզորության փոփոխությունը:

2-րդ սյունակում բերվում են տվյալներ հաշվետու տարում հզորության ընդհանուր աճի վերաբերյալ, որոնք որպես կանոն պետք է հավասար լինեն 3-6 սյունակների տվյալների հանրագումարին: Այն դեպքերում, երբ հաշվետու ժամանակաշրջանում այլ կազմակերպություններից փոխանցման և այլ պատճառներով ստացվել են մեքենաներ և սարքավորումներ, 2-րդ սյունակի տվյալները մեծ կլինեն 3-6 սյունակների տվյալների հանրագումարից:

3.6. 3, 4, 5 սյունակներում ցույց է տրվում արտադրական հզորությունների գործարկումը, ի հաշիվ նոր կազմակերպությունների շինարարության, գործող կազմակերպությունների ընդլայնման և վերակառուցման հաշվին, ինչպես նաև գործող կազմակերպությունների հզորության հավելաճը տեխնիկական վերազինման և կազմակերպատեխնիկական միջոցառումների հաշվին, որոնք պետք է համապատասխանեն Ձև N-2-Կշ «Հաշվետվություն օբյեկտների հիմնական միջոցների գործարկման և կապիտալ ներդրումների իրականացման մասին» (տարեկան) պետական վիճակագրական հաշվետվական ձևի տվյալներին:

Այն դեպքերում, երբ թողարկվող արտադրանքի անվանացանկը և տեսականին էապես տարբերվում է կազմակերպության շինարարության, ընդլայնման և վերակառուցման նախագծերով նախատեսված արտադրանքի անվանացանկից և տեսականուց, 3-րդ և 4-րդ սյունակներում բերվում են` 01 տողով` արտադրանքի թողարկման հզորությունը ըստ փաստացի անվանացանկի և տեսականու, իսկ 02 տողով` նախագծով նախատեսված արտադրանքի անվանացանկի և տեսականու:

Նշված հզորությունների գործարկման վերաբերյալ տվյալները բերվում են միայն այն կազմակերպությունների համար, որոնց շահագործման ընդունման ակտերը հաստատված են: Այն դեպքում, երբ գործարկվող հզորությունների ընդունման ակտերը ստորագրված են ընդունման հանձնաժողովի կողմից, սակայն չեն հաստատվել սահմանված կարգով, այդ հզորությունների և թողարկվող արտադրանքի տվյալները 01 տողի հանրագումարում չեն ներառվում, այլ բերվում են առանձին 04 տողով «բացի այդ, ըստ չհաստատված ընդունման ակտերի»:

3.7. 6-րդ և 8-րդ սյունակներում բերվում են տվյալներ, համապատասխանաբար, արտադրական հզորության մեծացման և նվազման վերաբերյալ, ի հաշիվ հաշվետու տարում թողարկվող արտադրանքի անվանացանկի և տեսականու փոփոխության:

Արտադրանքի անվանացանկի և տեսականու փոփոխության հետևանքով հզորության մեծացման (նվազման) հաշվարկը կատարվում է այն դեպքերում, երբ արտադրական հզորության հաշվարկում ընդունված արտադրանքի անվանացանկը զգալիորեն տարբերվում է նախորդ հաշվեկշռի փաստացի տվյալներից:

3.8. 7-րդ սյունակում ցույց են տրվում տվյալներ արտադրական հզորության ընդհանուր նվազման վերաբերյալ, որոնք որպես կանոն պետք է հավասար լինեն 8-րդ և 9-րդ սյունակների հանրագումարին:

Այն դեպքերում, երբ հաշվետու ժամանակաշրջանում տեղի է ունեցել մեքենաների և սարքավորումների դուրս գրում այլ կազմակերպություններին փոխանցելու և այլ պատճառներով, 7-րդ սյունակի տվյալները մեծ կլինեն 8-րդ և 9-րդ սյունակների հանրագումարից:

3.9. 9-րդ սյունակում ցույց են տրվում տվյալներ արտադրական հզորության դուրս գրման վերաբերյալ, որոնք տեղի են ունեցել սարքավորումների մաշվածքի, օգտակար հանածոների և անտառահումքային ռեսուրսների պաշարների սպառման, լեռնաերկրաբանական պայմանների վատթարացման, հումքի այլ տեսակների անցման, շենքերի և կառույցների ծայրաստիճան մաշվածքի, տարերային աղետների հետևանքով:

3.10. 10-րդ սյունակում ցույց է տրվում կազմակերպության արտադրական հզորությունը հաշվետու տարուն հաջորդող տարվա հունվարի 1-ի դրությամբ, ըստ հաշվետու տարում թողարկված արտադրանքի անվանացանկի և տեսականու: 10-րդ սյունակի տվյալները պետք է համապատասխանեն 1-ին և 2-րդ սյունակների հանրագումարից հանած սյունակ 7:

3.11. 11-րդ սյունակի 01 տողով ցույց է տրվում հաշվետու տարում գործող միջին տարեկան հզորությանը, որը հաշվարկվում է` տարեսկզբի արտադրական հզորության և հզորության միջին տարեկան աճի հանրագումարից հանելով նրա միջին տարեկան նվազումը: Հզորության միջին տարեկան մեծացումը ի հաշիվ նոր կազմակերպությունների գործարկման, գործող կազմակերպությունների ընդլայնման, վերակառուցման, տեխնիկական վերազինման, կազմակերպատեխնիկական միջոցառումների ներդրման հաշվարկվում է թվարկված յուրաքանչյուր գործոնի հաշվին հզորության մեծացման և մինչև տարեվերջ ընկած լրիվ ամիսների թվի արտադրյալով ու ստացված արդյունքը բաժանելով 12:

Հզորության միջին տարեկան նվազումը հաշվարկվում է հետևյալ եղանակով` դուրս գրված հզորությունը բազմապատկվում է դուրս գրման պահից մինչև տարեվերջ մնացած լրիվ ամիսների թվով և ստացված արդյունքը բաժանելով 12:

Հաշվետու տարում միջին տարեկան արտադրական հզորության օգտագործման գործակիցը հաշվարկվում է տվյալ տարում փաստացի թողարկված արտադրանքի և միջին տարեկան հզորության հարաբերությամբ:

Յուրացման փուլում գտնվող կազմակերպությունների հզորությունների օգտագործման մակարդակի ճիշտ գնահատման նպատակով սյունակ 11 02 տողով ցույց է տրվում արտադրանքի արտադրության, հումքի արդյունահանման կամ վերամշակման ծավալը, որոշված համաձայն նախագծային հզորությունների յուրացման նորմերի:

Ընդ որում, հաշվի է առնվում, որ, եթե կազմակերպությունը, մասնակիորեն, գտնվում է յուրացման փուլում, այսինքն այնտեղ գործարկվել կամ վերակառուցվել են առանձին օբյեկտներ, որոնք թողարկում են արտադրանք, նախկինում արտադրված այդ կազմակերպությունում, ապա 02 տողով բերվում է գործող օբյեկտների միջին տարեկան հզորության և արտադրության ծավալի տվյալների հանրագումարը, հաշվի առած նոր գործարկված օբյեկտների յուրացման նորմերը:

3.12. 12-րդ սյունակի 01 տողով բերվում են տվյալներ հաշվետու տարում, ռեժիմային աշխատաժամանակի ընթացքում, արտադրանքի թողարկման, հումքի արդյունահանման և վերամշակման վերաբերյալ:

12-րդ սյունակի մնացած տողերով բերվում են հետևյալ տվյալները`

02 տողով` արտադրանքի թողարկումը արտառեժիմային աշխատաժամանակում (հանգստյան օրերին, շաբաթօրյակներին, կապիտալ նորոգման ժամկետի կրճատման հաշվին, գործարկման աշխատանքների ժամանակահատվածում և այլն),

03 տողով` արտադրանքի թողարկումը չմասնագիտացված հզորություններով, ժամանակավոր հրապարակներում, փորձնական գործարաններում, որոնց հզորությունը չի հաշվարկվում,

04 տողով` արտադրանքի թողարկումը այն հզորություններով, որոնց գործարկման սկիզբը դեռևս չեն հաստատել:

12-րդ սյունակի 01,02,03,04 տողերի տվյալների հանրագումարը պետք է համապատասխանի 1-արտ (տարեկան) հաշվետվական ձևում բերված տվյալներին:

3.13. 13-րդ սյունակում բերվում են տվյալներ միջին տարեկան հզորության օգտագործման վերաբերյալ (տոկոսներով), որը հաշվարկվում է ռեժիմային աշխատաժամանակում թողարկված արտադրանքի տվյալների և միջին տարեկան հզորության հարաբերությամբ, ընդ որում`

01 տողով բերվում են տվյալներ հաշվետու տարում գործող միջին տարեկան հզորության օգտագործման վերաբերյալ, որը հաշվարկվում է 01 տողի 12-րդ և 11-րդ սյունակների տվյալների հարաբերությամբ,

02 տողով բերվում են տվյալներ միջին տարեկան հզորության օգտագործման վերաբերյալ, հաշվի առած նոր կազմակերպությունների յուրացման նորմատիվները, որը հաշվարկվում է 01տողի 12-րդ և 02 տողի 11-րդ սյունակների տվյալների հարաբերությամբ:

Միջին տարեկան հզորության օգտագործման մակարդակը չպետք է գերազանցի 100%:

«Տեղեկանք» մասում բերվում է յուրաքանչյուր արտադրատեսակի հզորության հաշվարկի ժամանակ ընդունված աշխատանքի ռեժիմը:

ԱՐՏԱԴՐԱԿԱՆ ՀԶՈՐՈՒԹՅԱՆ ՀԱՇՎԵԿՇԻՌ