«Վավերացնում եմ»
Հայաստանի Հանրապետության
Նախագահ Ռ. Քոչարյան
31 հուլիսի 2003 թ.
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅՈՒՆ
Ո Ր Ո Շ ՈՒ Մ
3 հուլիսի 2003 թվականի N 910-Ն
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԹՌԻՉՔԱՅԻՆ ԿԱՆՈՆՆԵՐԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ
Ղեկավարվելով «Ավիացիայի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 10-րդ հոդվածի 2-րդ մասի և Քաղաքացիական ավիացիայի միջազգային կոնվենցիայի 2-րդ հավելվածի պահանջներով` Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը որոշում է.
1. Հաստատել Հայաստանի Հանրապետության թռիչքային կանոնները` համաձայն հավելվածի:
2. Սույն որոշումն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակման օրվան հաջորդող տասներորդ օրը:
|
Հայաստանի Հանրապետության |
Ա. Մարգարյան |
|
|
|
Հավելված |
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԹՌԻՉՔԱՅԻՆ ԿԱՆՈՆՆԵՐԸ
Բ Ա Ժ Ի Ն I
ԹՌԻՉՔԱՅԻՆ ԿԱՆՈՆՆԵՐԻ ԿԻՐԱՌՈՒՄԸ
1. Հայաստանի Հանրապետության թռիչքային կանոնները (այսուհետ` թռիչքային կանոններ) տարածվում են Հայաստանի Հանրապետության օդային տարածքում թռիչք կատարող բոլոր օդանավերի վրա:
Հայաստանի Հանրապետության ռազմական ավիացիայի թռիչքները կարգավորվում են սույն կանոններով, ինչպես նաև Հայաստանի Հանրապետության կառավարության լիազորած մարմնի ընդունած իրավական ակտերով` «Ավիացիայի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով նախատեսված դեպքերում:
Օտարերկրյա պետություններում Հայաստանի Հանրապետության օդանավերի թռիչքներն իրականացվում են տվյալ պետության օրենսդրության հիման վրա:
Որևէ պետության իրավական հսկողության ներքո չգտնվող օդային տարածքում Հայաստանի Հանրապետության օդանավերի թռիչքներն իրականացվում են թռիչքների միջազգային կանոններին համապատասխան:
Թռիչքի ժամանակ և աերոդրոմի տարածքում օդանավը կառավարվում է սույն կանոնների III բաժնի ընդհանուր կանոններով, իսկ թռիչքի ընթացքում` նաև համաձայն՝
ա) սարքավորումներով թռիչքների կանոնների,
բ) վիզուալ թռիչքների կանոնների:
Սարքավորումներով թռիչքների կանոններով թռիչքը կարող է իրականացվել վիզուալ օդերևութաբանական պայմաններում` օդաչուի որոշմամբ կամ օդային երթևեկության սպասարկման թույլտվություն ստացած մարմնի հրահանգներով:
Բ Ա Ժ Ի Ն II
ՕԳՏԱԳՈՐԾՎՈՂ ՀԱՍԿԱՑՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ
2. Սույն կանոններում օգտագործվում են հետևյալ հիմնական հասկացությունները՝
աերոնավիգացիոն տեղեկատվության ժողովածու` երկարաժամկետ աերոնավիգացիոն տեղեկատվություն և կարևոր աերոնավիգացիոն նշանակություն ունեցող հրապարակումներ պարունակող ժողովածու, որը հրատարակվում է համապատասխան լիազորված մարմնի կողմից.
ազդանշանային հրապարակ` աերոդրոմային հրապարակ` վերգետնյա ազդանշաններ տեղադրելու համար.
անցման բացարձակ բարձրություն` բացարձակ բարձրություն, որին հավասար կամ որից ցածր, ուղղաձիգ հարթությունում օդանավի դիրքը վերահսկվում է բացարձակ բարձրության մեծություններով.
ավիացիոն կայան` ավիացիոն շարժական ծառայության վերգետնյա կայան, որը կարող է նաև տեղակայված լինել նավի կամ ծովում գտնվող հենահարթակի վրա.
ավտոմատացված կախյալ հսկողություն` հսկողության ձև, ըստ որի օդանավերը տվյալների հաղորդման գծով` ավտոմատ ձևով հայտնում են տեղեկատվություն, որն ստացվում է իրենց նավիգացիոն և տեղորոշման համակարգերից, իրենց տարբերիչ ցուցչի, գտնվելու տեղի (քառաչափ համակարգում) և այլ տվյալների մասին.
աերոդրոմային երթևեկություն` աերոդրոմի մանևրման հրապարակում կատարվող բոլոր տեղաշարժերը, ինչպես նաև բոլոր օդանավերի թռիչքներն աերոդրոմի շրջակայքում.
աերոդրոմային կարգավարական սպասարկում` աերոդրոմային երթևեկության կարգավարական սպասարկում.
աերոդրոմային կարգավարական կետ` աերոդրոմային երթևեկության կարգավարական սպասարկումն ապահովող մարմին.
անօդաչու, չկառավարվող օդապարիկ (աերոստատ)` առանց ուժամեքենայի, օդից թեթև, անօդաչու, ազատ թռիչքի մեջ գտնվող օդանավ.
ամպերի ստորին սահմանի բարձրություն` հեռավորություն ուղղաձիգով, որն ընկած է ցամաքի կամ ջրային մակերևույթի և ամպերի ստորին շերտի ամենացածր սահմանագծի միջև, որը ցածր է 6000 մետրից (20000 ֆուտ) և ծածկում է երկնքի կեսից ավելին.
աերոդրոմային երթևեկության գոտի` աերոդրոմային երթևեկության անվտանգությունն ապահովելու նպատակով աերոդրոմի շուրջը սահմանված օդային տարածք.
աշխատանքային հրապարակ` աերոդրոմի տեղամաս, որը նախատեսված է օդանավի վերասլացքի, վայրէջքի ու գետնավարման համար և ընդգրկում է մանևրման հրապարակն ու կառամատույցը (կառամատույցները).
բացարձակ բարձրություն` ծովի միջին մակարդակի և կետի կամ որպես կետ ընդունված օբյեկտի միջև ընկած հեռավորությունն ուղղաձիգով.
բախումները նախազգուշացնող օդանավային համակարգ` օդանավային համակարգ` հիմնված երկրորդային շրջադիտային ռադարի հաղորդիչ-ընդունիչ ազդանշանների օգտագործման վրա, անկախ վերգետնյա սարքավորումներից, որոնք օդաչուին իրազեկում են բախումնավտանգ իրավիճակի մասին, և որոնք կարող են ստեղծել երկրորդային շրջադիտային ռադար հաղորդիչ-ընդունիչով հագեցված օդանավերի համար.
բախումները կանխարգելելու հանձնարարականներ` բախումները կանխարգելելու նպատակով օդային երթևեկության սպասարկման մարմնի կողմից մանևրման վերաբերյալ օդաչուին տրվող հանձնարարականներ.
գետնավարում` աերոդրոմում օդանավի շարժումն ի հաշիվ իր քարշուժի` բացառությամբ վերասլացքի և վայրէջքի.
«Երկինք-երկիր» երկկողմանի կապի ռադիոկայան` ավիացիոն էլեկտրակապի կայան, որի հիմնական նշանակությունը տվյալ շրջանում օդանավերի կառավարմանը և կատարվող թռիչքներին վերաբերող հաղորդագրությունների անցման կարգավորումն է.
զեկույցների հաղորդման կետ` որոշակի աշխարհագրական կողմնորոշիչ, որի նկատմամբ օդանավի գտնվելու վայրի մասին կարող է հայտնվել.
ընդհանուր հաշվարկային լրացած ժամանակ`
ա) սարքավորումներով թռիչքների կանոններով թռիչքների համար` հաշվարկային ժամանակ, որը պահանջվում է վերասլացքից մինչև նավիգացիոն միջոցներով որոշված կետի վրայով թռչելը, որից ենթադրվում է «Մուտք դեպի սարքավորումներով վայրէջք» սխեմայի սկիզբը կամ, եթե ժամանման աերոդրոմում նավիգացիոն միջոցներ չկան, ապա` մինչև դրա վրայով թռչելը,
բ) վիզուալ թռիչքների կանոններով թռիչքների համար` հաշվարկային ժամանակ, որը պահանջվում է վերասլացքից մինչև ժամանման աերոդրոմի վրայով թռչելու համար.
ընթացիկ թռիչքային պլան` կարգավարական հետագա թույլտվությունների հնարավոր փոփոխություններն ընդգրկող թռիչքային պլան.
թռիչքային տեսանելիություն` թռիչքի ուղղությամբ տեսանելիությունն օդաչուի խցիկից.
թռիչքային պլան` օդանավի նախատեսված թռիչքի կամ թռիչքի մի հատվածի մասին օդային երթևեկության սպասարկման մարմիններ ներկայացված որոշակի տեղեկություններ.
թռիչք` վիզուալ թռիչքների կանոններով` վիզուալ թռիչքների կանոններին համապատասխան իրականացվող թռիչք.
թռիչք` սարքավորումներով թռիչքների կանոններով` սարքավորումներով թռիչքների կանոններին համապատասխան իրականացվող թռիչք.
թռիչք` հատուկ վիզուալ թռիչքների կանոններով` վիզուալ թռիչքների կանոններով իրականացվող թռիչք կարգավարական գոտում, ավելի պակաս բարենպաստ օդերևութաբանական պայմաններում, քան վիզուալ օդերևութաբանական պայմաններն են.
թռիչքային ժամանակ (թռիչքի ժամանակը)` օդանավի քարշուժի շնորհիվ, վերասլացքի նպատակով, շարժման սկզբից մինչև թռիչքի վերջը դրա կանգառն ընկած ժամանակը.
թռիչքային տեղեկատվության շրջան` օդային տարածք, որի սահմաններում ապահովվում են թռիչքատեղեկատվական սպասարկումն ու վթարային ազդարարումը.
թռիչքային տեղեկատվական կենտրոն` թռիչքատեղեկատվական սպասարկում և վթարային ազդարարում ապահովող մարմին.
թռիչքային մակարդակ` մշտական մթնոլորտային ճնշման մակերես, որը հարաբերվում է 1013.2 հՊա ճնշման հաստատված մեծությանը` մյուս նմանատիպ մակերևույթներից առանձնանալով հաստատված ճնշման միջակայքերի մեծությամբ:
Ստանդարտ մթնոլորտի համապատասխան սանդղակավորված ծանրաչափական բարձրաչափը՝
ա) Քյու Էն Էյջ (QNH) դնելիս ցույց կտա բացարձակ բարձրությունը,
բ) Քյու Էֆ Ի (QFE) դնելիս ցույց կտա հարաբերական բարձրությունը Քյու Էֆ Ի (QFE) հենակետից,
գ) 1013.2 հՊա դնելու դեպքում այն կարող է օգտագործվել թռիչքային մակարդակը ցույց տալու համար.
ժամանման հաշվարկային ժամանակ` սարքավորումներով թռիչքների դեպքում` ժամանման այն հաշվարկային ժամանակն է, երբ օդանավը հասնում է նավիգացիոն միջոցներով նշված վերջնակետին, որից նախատեսվում է իրականացնել սարքավորումներով վայրէջքի գնալը կամ տվյալ աերոդրոմի հետ կապված նավիգացիոն միջոցների բացակայության դեպքում` օդանավի` աերոդրոմ ժամանման ժամանակը` նշված կետում: Վիզուալ թռիչքների կանոններով թռիչքների դեպքում` օդանավի` աերոդրոմի վրա նշված կետը ժամանելու հաշվարկային ժամանակը.
ինքնաթիռ` ուժային սարքի օգնությամբ շարժման մեջ դրվող` օդից ծանր օդանավ, որի վերամբարձ ուժը թռիչքի ժամանակ առաջանում է մակերևույթների վրա աերոդինամիկական հակազդումների հաշվին, որոնք անփոփոխ են մնում թռիչքի տվյալ պայմաններում.
խորհրդատվական օդային տարածք` օդային տարածք կամ երթուղի, որի սահմաններում ապահովվում է օդային երթևեկության խորհրդատվական սպասարկումը.
խորհրդատվական երթուղի` երթուղի, որտեղ ապահովվում է օդային երթևեկության խորհրդատվական սպասարկումը.
մանևրման հրապարակ` առանց կառամատույցների աերոդրոմի հատված` նախատեսված օդանավի վերասլացքի, վայրէջքի և գետնավարման համար.
ծանրաչափական բարձրություն` մթնոլորտային ճնշում` արտահայտված բացարձակ բարձրության մեծություններով, որոնք համապատասխանում են տվյալ ճնշմանը` ստանդարտ մթնոլորտով.
ծառայողական թռիչքային ժամանակ` ընդհանուր ժամանակ, որն ընդգրկում է` անձնակազմի անդամի` ծառայողական պարտականությունների կատարմանն անցնելուց (թռիչքային անձնակազմի հանգստի ժամանակի ավարտից անմիջապես հետո, թռիչքի կամ թռիչքների իրականացումից առաջ) մինչև դրանցից ամբողջովին ազատվելու պահը.
կրկնվող թռիչքային պլան` նույնանման հիմնական հատկանիշներով կապված մի շարք հաճախ կրկնվող, կանոնավոր կերպով կատարվող առանձին թռիչքների պլան, որը շահագործողի կողմից պահպանման և կրկնակի օգտագործման համար ներկայացվում է օդային երթևեկության սպասարկման մարմիններ.
կառավարվող թռիչք` ցանկացած թռիչք, որն իրականացվում է կարգավարական թույլտվության առկայության դեպքում.
կրեյսերային թռիչքային մակարդակ` թռիչքային մակարդակ, որը հիմնականում պահպանվում է թռիչքի զգալի մասի ընթացքում.
կուրս` ուղղություն, որի վրա գտնվում է օդանավի երկայնակի առանցքը: Այն սովորաբար արտահայտվում է անկյան աստիճաններով և հաշվարկվում հյուսիսային ուղղությունից (իրական, մագնիսական, կողմնացուցային կամ պայմանական միջօրեականներով).
կարգավարական թույլտվության գործողության սահման` այն վերջնակետը` մինչև որտեղ ուժի մեջ է օդանավին տրված կարգավարական թույլտվությունը.
կարգավարական շրջան` կառավարվող օդային տարածք, որը տարածվում է երկրի մակերևույթից բարձր գտնվող սահմանված սահմանից դեպի վեր.
կարգավարական գոտի` կառավարվող օդային տարածք, որը տարածվում է` սկսած երկրի մակերևույթից դեպի վեր` մինչև սահմանված վերին սահմանը.
կարգավարական թույլտվություն` օդանավին տրված թույլտվություն` գործելու կարգավարական սպասարկման մարմնի կողմից սահմանված պայմաններին համապատասխան:
«Թույլտվություն» տերմինը «գետնավարում», «վերասլացք», «թռիչք», «թռիչք երթուղով», «գնալ վայրէջքի», «վայրէջք» պարզաբանող բառերի հետ գործածվելիս նշում է այն փուլը, որին վերաբերում է կարգավարական թույլտվությունը.
կրեյսերային ռեժիմում բարձրություն հավաքելը` օդանավը վարելը կրեյսերային ռեժիմում, որն ապահովում է օդանավի կշռի նվազմանը համեմատ բացարձակ բարձրության ավելացում.
կառամատույց` ցամաքային աերոդրոմի որոշակի մակերես, որը նախատեսված է օդանավերի տեղակայման` ուղևորներին նստեցնելու և իջեցնելու, փոստի բեռնման և բեռնաթափման, լցավորման, կայանման, տեխնիկական սպասարկման համար.
կայանակոճղերի հավաքման հաշվարկային ժամանակ` հաշվարկային ժամանակ, երբ օդանավն սկսում է մեկնման հետ կապված շարժումը.
հարաբերական բարձրություն` հեռավորություն ուղղաձիգով, որն ընկած է նշված ելակետային մակարդակի և կետի կամ որպես կետ ընդունված օբյեկտի մակարդակի միջև.
համապատասխան լիազորված մարմին` քաղաքացիական կամ ռազմական ավիացիայի ոլորտում պետական կարգավորման համապատասխան լիազորված մարմին.
ձևավոր թռիչք` օդանավի կողմից արագության սրընթաց փոփոխությամբ բնորոշվող կանխամտածված մանևրում.
ղեկուղի` ցամաքային աերոդրոմի որոշակի ուղի, որը ծառայում է աերոդրոմի մի հատվածը մյուսին միացնելու համար և հատկացված է օդանավի գետնավարմանը, նաև՝
ա) կայանատեղում օդանավի գետնավարման ուղի` օդանավերի` միայն կայանատեղին մոտենալու համար ղեկուղի հանդիսացող կառամատույցի մի հատված.
բ) կառամատուցային ղեկուղի` ղեկուղու համակարգի մի մասը, որը գտնվում է կառամատույցի վրա և ծառայում է դրանով գետնավարման երթուղու ապահովման համար.
գ) արագընթաց դուրս բերող ղեկուղի` ղեկուղի, որը սուր անկյան տակ միացվում է վազքուղուն և օդանավերին հնարավորություն է տալիս վազքուղուց դուրս գալու ավելի մեծ արագությամբ, քան այն արագությունները, որոնց կարելի է հասնել մյուս ղեկուղիների վրա` դրանով նվազագույնի հասցնելով օդանավի` վազքուղու վրա գտնվելու ժամանակը.
մոտեցման կարգավարական մարմին` մեկ կամ մի քանի աերոդրոմներից ժամանող կամ մեկնող օդանավերի կառավարվող թռիչքների սպասարկումն ապահովող մարմին.
մոտեցման կարգավարական սպասարկում` ժամանող կամ մեկնող օդանավերի կառավարվող թռիչքների կարգավարական սպասարկում.
մակարդակ (բարձրություն)` ուղղաձիգ հարթության մեջ թռչող օդանավի դիրքը ցույց տվող ընդհանուր հասկացություն է, որը համապատասխանաբար նշանակում է հարաբերական բարձրություն, բացարձակ բարձրություն կամ թռիչքային մակարդակ.
ներկայացված թռիչքային պլան` թռիչքային պլան` այն տեսքով, որով այն` օդաչուի կամ նրա ներկայացուցիչների կողմից ներկայացվում է օդային երթևեկության սպասարկման մարմիններ` առանց հետագա փոփոխությունների.
շրջանային կարգավարական սպասարկում` կարգավարական շրջաններում կառավարվող թռիչքների կարգավարական սպասարկում.
շրջանային կարգավարական կենտրոն` մարմին, որն ապահովում է կառավարվող թռիչքների կարգավարական սպասարկումը` իր իրավասության ներքո գտնվող կարգավարական շրջաններում.
պահուստային աերոդրոմ` աերոդրոմ, դեպի ուր կարող է ուղևորվել օդանավը, եթե անհնար կամ աննպատակահարմար է ընթանալը դեպի վայրէջքի համար նախատեսված աերոդրոմ կամ այնտեղ վայրէջք կատարելը: Պահուստային են համարվում հետևյալ աերոդրոմները՝
ա) վերասլացքի պահուստային աերոդրոմ` աերոդրոմ, որտեղ օդանավը վերասլացքից անմիջապես հետո կարող է վայրէջք կատարել, երբ թռիչքային աերոդրոմից օգտվելն անհնար է,‚
բ) երթուղում գտնվելու դեպքում պահուստային աերոդրոմ` այստեղ օդանավը կարող է վայրէջք կատարել այն դեպքում, երբ երթուղով իրականացվող թռիչքի ընթացքում օդանավը հայտնվում է վթարային կամ այլ արտակարգ իրավիճակում,
գ) ժամանման պահուստային աերոդրոմ` պահուստային աերոդրոմ, դեպի ուր օդանավը կարող է ուղևորվել այն դեպքում, երբ աննպատակահարմար կամ անհնար է վայրէջք կատարելը վայրէջքի համար նախատեսված աերոդրոմում: Աերոդրոմը, որտեղից օդանավը թռիչք է կատարում, նույնպես կարող է դրա համար երթուղային կամ ժամանման պահուստային աերոդրոմ հանդիսանալ.
սպասատեղ վազքուղու մոտ ` որոշակի տեղ, որը նախատեսված է վազքուղու, արգելքների սահմանափակման մակերևույթի կամ սարքավորում` իրականացվող վայրէջքային համակարգի կրիտիկական գոտու պաշտպանության համար, որտեղ գետնավարող օդանավը և տրանսպորտային միջոցները դադարեցնում են ընթացքը և սպասում, եթե աերոդրոմային կարգավարական կետից այլ ցուցում չի ստացվում.
սարքավորումային օդերևութաբանական պայմաններ` օդերևութաբանական պայմաններ` արտահայտված տեսանելիության հեռավորության, մինչև ամպերը հեռավորության և ամպերի ստորին սահմանի բարձրության մեծություններով։ Այդ մեծությունները սույն կանոններով սահմանված վիզուալ օդերևութաբանական պայմանների նվազագույններից ցածր են.
սարքավորումներով վայրէջքի գնալու սխեմա` օդաչուական սարքերով իրականացվող` նախանշված մանևրների շարք, որոնք, պահպանելով սահմանված պայմանները, նախատեսում են արգելքներին բախման կանխումը` վայրէջքի գնալու նախնական փուլի ստուգողական կետից կամ համապատասխան դեպքերում ժամանման սահմանված երթուղու ելակետից մինչև այն կետը, որտեղից կարող է կատարվել վայրէջքը, իսկ եթե վայրէջքը կատարված չէ` մինչև այն կետը, որտեղից կիրառվում են արգելքների վրայից թռչելու կանոնները` սպասագոտում կամ երթուղու վրա.
վթարային ազդարարում, վթարային ազդարարման ծառայություն` սպասարկում, որը տրամադրվում է համապատասխան ծառայություններին` այն օդանավերի մասին ծանուցման համար, որոնք կարիք ունեն որոնողափրկարարական ծառայությունների օգնության և այդպիսի կազմակերպություններին աջակցություն ցուցաբերելու համար.
վազքուղի` օդանավի վերասլացքի և վայրէջքի համար նախապատրաստված ցամաքային աերոդրոմի որոշակի ուղղանկյուն հատված.
վիզուալ օդերևութաբանական պայմաններ` օդերևութաբանական պայմաններ` արտահայտված տեսանելիության, մինչև ամպերը եղած հեռավորության և ամպերի ստորին սահմանի բարձրության մեծություններով, որոնք համապատասխանում են սահմանված նվազագույնը կամ գերազանցում այն.
վտանգավոր գոտի` օդային տարածք, որում սահմանված ժամանակահատվածներում կարող է իրականացվել օդանավերի թռիչքներին վտանգ սպառնացող գործունեություն.
վայրէջքային հրապարակ` օդանավերի թռիչքի և վայրէջքի համար նախատեսված աշխատանքային հրապարակի մի մասը.
վայրէջքի նախապատրաստման ենթադրվող ժամանակ` այն ժամանակը, երբ կարգավարական սպասարկման մարմնի հաշվարկների համաձայն օդանավը հապաղումից հետո պետք է լքի սպասման կետը` վայրէջքն ավարտելու համար։
Սպասակետը լքելու փաստացի ժամանակը կախված է վայրէջքի նախապատրաստման կարգավարական թույլտվությունից.
տեսանելիություն` ավիացիոն նպատակների համար տեսանելիությունը մեծություն է, որը գերազանցում է՝
ա) այն ամենամեծ հեռավորությունը, որտեղից կարելի է տարբերել և ճանաչել ընդունելի չափերի, գետնին մոտ գտնվող սև օբյեկտն սպիտակ ֆոնի վրա,
բ) այն ամենամեծ հեռավորությունը, որտեղից չլուսավորվող ֆոնի վրա կարելի է տարբերել և ճանաչել մոտավորապես 1000 կանդել լույսի ուժ ունեցող լույսի աղբյուրը:
Կլանման գործակիցներով տրված երկու նշված հեռավորություն օդում ունեն տարբեր մեծություններ, ընդ որում, առաջինը` «ա»-ն, բնութագրվում է օդերևութաբանական օպտիկական տեսանելիությամբ, երկրորդը` «բ»-ն, կախված է ֆոնի լուսավորվածությունից.
տեսանելիությունը գետնին մոտ` տեսանելիությունն աերոդրոմում, որի մասին հայտնում է լիազոր դիտորդը.
տարածքային նավիգացիա` նավիգացիայի մեթոդ, որն օդանավերին հնարավորություն է տալիս թռչելու ցանկացած ուղեգծով, որն ընկած է ռադիոփարոսային նավիգացիոն միջոցների գործողության գոտում կամ այն սահմաններում, որոնք որոշվում են ինքնավար միջոցների կամ դրանց համակցությունների հնարավորություններով.
տեղեկատվություն երթևեկության մասին` տեղեկատվություն, որն ստացվում է օդային երթևեկության սպասարկման մարմնից, օդաչուին` այլ հայտնի կամ դիտվող օդանավերի մասին նախազգուշացնելու համար, որոնք կարող են գտնվել օդանավին մոտ կամ դրա երթուղու վրա և օգնում են օդաչուին` հնարավոր վթարները կանխելու.
ուղեգիծ` օդանավի հետագծի պրոյեկցիան երկրի մակերևույթի վրա, որի ուղղությունը դրա ցանկացած կետում արտահայտվում է անկյան աստիճաններով` հաշվարկված հյուսիսային ուղղությունից (իրական, մագնիսական, կողմնացուցային կամ պայմանական միջօրեականներով).
փոխանջատման կետ` օդային երթևեկության սպասարկման երթուղու տեղամասով օդանավի թռիչքի ժամանակ դեպի շատ բարձր հաճախականությամբ ռադիոփարոս կողմնորոշմամբ որոշվող հանգույց, որում սպասվում է հիմնական նավիգացիոն կողմնորոշման փոխանջատում` օդանավի հետևում գտնվող միջոցներից դրա առջևում գտնվողների վրա.
օդային մայրուղի` միջանցքի ձև ունեցող կառավարվող օդային տարածք կամ դրա մասը.
օդային երթևեկություն` թռիչքի ընթացքում գտնվող կամ աերոդրոմի մանևրման հրապարակում տեղաշարժվող բոլոր օդանավերը.
օդային երթևեկության սպասարկման օդային տարածք` տառանշված օդային տարածք, որի սահմաններում կարող են իրականացվել կոնկրետ տեսակի թռիչքներ, որոնց համար սահմանված են օդային երթևեկության սպասարկումը և թռիչքային կանոնները:
Օդային երթևեկության սպասարկման օդային տարածքը բաժանվում է Էյ, Բի, Սի, Դի, Ի, Էֆ, Ջի (A, B, C, D, E, F, G) դասերի.
տեսանելիության հեռավորությունը վազքուղու վրա` հեռավորություն, որի սահմաններում` առանցքային գծում գտնվող օդանավի օդաչուն տեսնում է վազքուղու մակերեսի տարբերանշանները կամ վազքուղին կամ դրա առանցքագիծը սահմանազատող ու տարբերակող լույսերը.
օդանավի թռիչքի կասեցում` մի օդանավի տարբերակման հաստատումը մյուս օդանավի կողմից և դրանց թռիչքների ուղղումն օդանավի վայրէջքի համար անհրաժեշտ կամ պահանջվող թվագրով.
օդային երթևեկության խորհրդատվական սպասարկում` սպասարկում, որը խորհրդատվական օդային տարածքում օպտիմալ տարանջատում ապահովելու նպատակով տրամադրվում է այն օդանավերին, որոնք թռիչքներ են կատարում ըստ թռիչքային պլանի` համաձայն սարքավորումներով թռիչքների կանոնների.
օդային երթևեկության սպասարկման երթուղի` երթուղի, որը նախատեսված է երթևեկության հոսքի ուղղորդման համար` օդային երթևեկության սպասարկումն ապահովելու նպատակով:
«Օդային երթևեկության սպասարկման երթուղի» տերմինը գործածվում է համապատասխանաբար օդային, խորհրդատվական, կառավարվող կամ չկառավարվող, ժամանման կամ մեկնման և այլ երթուղիներ նշելու համար: Օդային երթևեկության սպասարկման երթուղին ներառում է օդային երթևեկության սպասարկման երթուղու դասիչը (ինդեքսը), ուղեգիծը` մինչև հիմնական հանգույցները (ճանապարհի հանգույցները) կամ հակառակ ուղղությամբ հիմնական հանգույցների միջև եղած հեռավորությունը, հաղորդագրությունների փոխանցման պահանջները, ինչպես նաև օդային երթևեկության սպասարկման համապատասխան լիազորված մարմինների որոշմամբ` ամենաանվտանգ բացարձակ բարձրությունը.
օդային երթևեկության սպասարկում` սպասարկում, որը ներառում է թռիչքատեղեկատվական սպասարկումը, վթարային ազդարարումը, խորհրդատվական սպասարկումը, կարգավարական սպասարկումը (շրջանային կարգավարական սպասարկում, մոտեցման կարգավարական սպասարկում կամ աերոդրոմային կարգավարական սպասարկում).
օդային երթևեկության սպասարկման կարգավարական մարմին , օդային երթևեկության կառավարման մարմին` ընդհանուր տերմին է, որը համապատասխանաբար նշանակում է շրջանային կարգավարական կենտրոն, մոտեցման կարգավարական մարմին կամ աերոդրոմային կարգավարական կետ.
օդային երթևեկության սպասարկման մարմին՝ համապատասխանաբար նշանակում է օդային երթևեկության սպասարկման կարգավարական մարմին, թռիչքային տեղեկատվության կենտրոն կամ օդային երթևեկության սպասարկմանը վերաբերող զեկույցների հավաքման կետ.
օդային երթևեկության սպասարկմանը վերաբերող զեկույցների հավաքման կետ ` մարմին, որն ստանում է թռիչքից առաջ օդային երթևեկության սպասարկմանը և թռիչքային պլաններին վերաբերող զեկույցները.
օդավարում` ուղղաթիռի, ուղղաձիգ վերասլացքով և վայրէջքով ինքնաթիռի շարժումն աերոդրոմի օդային տարածքով (սովորաբար երկրի ազդեցության պայմաններում, որպես կանոն, 37 կմ/ժ-ից (20 հանգույց) պակաս ուղերթային արագությամբ:
Փաստացի հարաբերական բարձրությունը կարող է փոփոխվել և որոշ ուղղաթիռներից կարող է պահանջվել օդավարել 8 մետրից (25 ֆուտ) ավելի բարձրության վրա` երկրի մակերևույթից բարձր` մրրկայնության նվազեցման համար, որն առաջանում է երկրի ազդեցության գործոնի կամ արտաքին կախոցի բեռի պահեստային բարձրության ապահովման պայմաններում.
օդային երթևեկության սպասարկման թույլտվություն ստացած մարմին` օդային երթևեկության սպասարկման ծառայության մատուցման օրենքով նախատեսված թույլտվություն ստացած կազմակերպություն, որը սահմանված օդային տարածքի սահմաններում պատասխանատու է օդային երթևեկության սպասարկման ապահովման համար:
Բ Ա Ժ Ի Ն III
Գ Լ ՈՒ Խ 1
ՆԱԽԱԹՌԻՉՔԱՅԻՆ ՊԱՏՐԱՍՏՈՒԹՅՈՒՆ
3. Թռիչքից առաջ օդանավի հրամանատարն ու օդանավի անձնակազմը պետք է ծանոթանան սպասվող թռիչքին վերաբերող առկա ամբողջ տեղեկատվությանը: Նախաթռիչքային պատրաստությունն ընդգրկում է վերջին օդերևութաբանական ամփոփագրի և եղանակի տեսության մանրակրկիտ ուսումնասիրման հիման վրա կատարված պահեստային վառելիքի հաշվարկն ու այլընտրանքային գործողություններն այն իրավիճակներում, երբ թռիչքը չի կարող իրականացվել թռիչքային պլանի համաձայն:
Բ Ա Ժ Ի Ն IV
ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԿԱՆՈՆՆԵՐ
Գ Լ ՈՒ Խ 2
ԱՆՁԱՆՑ ԿՅԱՆՔԻ, ԱՌՈՂՋՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ԳՈՒՅՔԻ
ՊԱՇՏՊԱՆՈՒԹՅՈՒՆԸ ԹՌԻՉՔՆԵՐ ԻՐԱԿԱՆԱՑՆԵԼԻՍ
4. Օդանավի կառավարումն իրականացվում է առանց անձանց կյանքին, առողջությանը և գույքին վնաս պատճառելու միջոցով:
5. Օդանավերի թռիչքները չեն իրականացվում քաղաքների խիտ բնակեցված շրջանների, ավանների կամ մարդկանց բազմության վրայով այն բարձրությամբ, որն արտակարգ իրավիճակներում չի ապահովում վայրէջքի հնարավորություն, առանց քաղաքացիների կյանքին, առողջությանը և գույքին վնաս պատճառելու, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ դա անհրաժեշտ է վերասլացքի և վայրէջքի ժամանակ:
Վիզուալ թռիչքների կանոններով թռիչքների նվազագույն բարձրությունները սահմանվում են սույն կանոնների 15-րդ գլխի դրույթներով, իսկ սարքավորումներով թռիչքների կանոններով թռիչքների նվազագույն թռիչքային մակարդակները` սույն կանոնների 69-րդ կետով:
6. Կրեյսերային թռիչքային մակարդակները, որոնց վրա կատարվում են թռիչքներ կամ թռիչքների մի մասը, արտահայտվում են՝
ա) թռիչքային մակարդակներով` օգտագործվող թռիչքային ամենացածր մակարդակում կամ դրանից բարձր, կամ անցման բացարձակ բարձրությունից բարձր թռիչքների ժամանակ,
բ) բացարձակ բարձրություններով` օգտագործվող ամենացածր թռիչքային մակարդակից ցածր կամ այնտեղ, որտեղ դա կիրառելի է անցման բացարձակ բարձրության կամ դրանից ցածր թռիչքների ժամանակ:
7. Օդանավերի թռիչքի ժամանակ արգելվում է որևէ բան շաղ տալ կամ դուրս նետել, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ դա արվում է համապատասխան լիազորված մարմնի կողմից նախանշված պայմաններում` համաձայն համապատասխան օդային երթևեկության սպասարկման մարմնի թույլտվության:
8. Օդանավին արգելված է քարշարկել ուրիշ օդանավ կամ առարկա, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ դա արվում է համապատասխան լիազորված մարմնի կողմից նախանշված պայմաններում` համաձայն համապատասխան օդային երթևեկության սպասարկման մարմնի թույլտվության:
9. Պարաշյուտով իջնելը, բացառությամբ վթարային իջեցումներից, չի կատարվում, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ դա արվում է համապատասխան լիազորված մարմնի կողմից նախանշված պայմաններում` համաձայն համապատասխան օդային երթևեկության սպասարկման մարմնի թույլտվության:
10. Օդանավերը չեն կատարում ձևավոր թռիչքներ, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ դա արվում է համապատասխան լիազորված մարմնի կողմից նախանշված պայմաններում` համաձայն համապատասխան օդային երթևեկության սպասարկման մարմնի թույլտվության:
11. Օդանավերը խմբակային թռիչքներ կատարում են խմբում ընդգրկված օդանավերի հրամանատարների նախօրոք կայացրած պայմանավորվածության հիման վրա, իսկ կառավարվող օդային տարածքում հետևյալ պայմանների համաձայն`
ա) նավիգացիայի և գտնվելու տեղի մասին զեկույցի ներկայացման տեսակետից խումբը թռիչքն իրականացնում է որպես մեկ օդանավ.
բ) օդանավերի տարանջատման ապահովման ժամանակ հաշվի են առնվում անցման շրջանները, երբ իր տեղը գրավելու համար օդանավը մանևրում է, ինչպես նաև միավորման և ցրման ժամանակ.
գ) յուրաքանչյուր օդանավ առաջնորդող օդանավից գտնվում է կողային և երկայնակի հարթությունում` 1 կմ (0,5 ծովային մղոն) և ուղղաձիգ հարթությունում` 30 մետր (100 ֆուտ) հեռավորության վրա:
Գ Լ ՈՒ Խ 3
ԲԱԽՈՒՄՆԵՐԻ ԿԱՆԽԱՐԳԵԼՈՒՄ
12. Օդանավը չպետք է մոտենա մյուս օդանավին բախման վտանգ առաջացնող հեռավորության չափով:
13. Առաջնահերթության իրավունք ունեցող օդանավը պահպանում է թռիչքի կուրսն ու արագությունը, սակայն սույն կանոններն այդ օդանավի հրամանատարին չեն ազատում վթարը կանխող առավել արդյունավետ գործողությունների պատասխանա-տվությունից` ներառյալ բախումը նախազգուշացնող օդանավային համակարգի սարքերից ստացված բախումը կանխարգելող հանձնարարականների համաձայն բախումը կանխելու նպատակով կատարվող մանևրները։
13.1. Օդանավը, որը համաձայն ներքոհիշյալ կանոնների, պետք է զիջի ճանապարհը մեկ ուրիշ օդանավի, պարտավոր է միջոցներ ձեռնարկել մյուսի` վերևից, ներքևից և առջևից չթռչելու համար, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ գտնվում է նրանից անվտանգ հեռավորության վրա և նկատի է ունենում մրրկայնության ազդեցությունը նրա հետագծում։
13.2. Երկու օդանավեր հանդիպակաց կամ հանդիպակացին մոտ կուրսերի վրա իրար մոտենալիս, եթե ստեղծում են վթարահարույց իրավիճակ, ապա օդանավերից յուրաքանչյուրը շրջադարձում է աջ։
13.3. Երկու, մոտավորապես նույն բարձրության վրա գտնվող օդանավերի հատվող կուրսերի վրա հանդիպման դեպքում, օդանավը, որից աջ գտնվում է մյուսը, զիջում է ճանապարհը, բացառությամբ՝
ա) օդից ծանր, ուժային սարքի օգնությամբ շարժման մեջ դրվող օդանավը զիջում է ճանապարհը ղեկավարվող օդապարիկներին, սավառնակներին ու օդապարիկներին,
բ) ղեկավարվող օդապարիկները զիջում են ճանապարհը սավառնակներին ու օդապարիկներին,
գ) սավառնակները զիջում են ճանապարհը օդապարիկներին,
դ) շարժիչավոր օդանավերը զիջում են ճանապարհը օդանավերին, որոնք քարշարկում են ուրիշ օդանավեր կամ այլ առարկաներ։
13.4. Վազանց կատարող է համարվում այն օդանավը, որը մոտենում է մյուսին ետնամասից` վերջինիս համաչափության հարթության հետ 70 աստիճանից փոքր անկյուն կազմող գծով, քանի որ վազանցվող օդանավի նկատմամբ գտնվում է այնպիսի դիրքում, որում գիշերային ժամերին հնարավոր չէ տարբերակել օդանավի ոչ աջակողմյան, ոչ ձախակողմյան աերոնավիգացիոն լույսերը: Վազանցվող օդանավն օգտվում է առաջնահերթության իրավունքից, իսկ վազանցողը` անկախ նրանից` բարձրություն է հավաքում, իջնում է, թե գտնվում է հորիզոնական թռիչքում, զիջում է ճանապարհը` շրջադարձելով աջ: Իրար նկատմամբ դիրքի հետագա ոչ մի փոփոխություն չի ազատում վազանցող օդանավին պահանջվող հրահանգների կատարումից մինչև վազանցի լիակատար ավարտը` ապահովելով օդանավերի միջև 500 մետր հեռավորություն:
13.5. Վայրէջքի դեպքում անհրաժեշտ է պահպանել հետևյալ կանոնները՝
ա) թռիչքի մեջ, գետնի կամ ջրի վրայով շարժվող օդանավը զիջում է ճանապարհը վայրէջք կատարող կամ վայրէջքի ավարտական փուլում գտնվող օդանավին,
բ) եթե օդից ծանր մեկ կամ մի քանի օդանավ վայրէջքի համար մոտենում են աերոդրոմին, թռիչքային ավելի բարձր մակարդակի վրա գտնվող օդանավը զիջում է ավելի ցածր մակարդակի վրա գտնվողին: Վերջինս, սակայն, չի օգտվում այս առավելությունից` հատելու ուրիշ օդանավի ճանապարհը, եթե այդ օդանավը գտնվում է վայրէջքի ավարտական փուլում կամ վազանցում է նախորդին: Օդից ծանր, ուժային սարքի օգնությամբ շարժման մեջ դրվող օդանավը զիջում է ճանապարհը սավառնակներին,
գ) եթե օդանավը տեղյակ է մյուսի հարկադրված վայրէջքի մասին, զիջում է ճանապարհը նրան։
13.6. Աերոդրոմի մանևրային հրապարակում գետնավարող օդանավը զիջում է ճանապարհը վերասլացքն ավարտող կամ վերասլացքի պատրաստվող օդանավին։
13.7. Աերոդրոմի աշխատանքային հրապարակում գետնավարում կատարող երկու օդանավի բախման վտանգի դեպքում կիրառվում են հետևյալ կանոնները՝
ա) երկու օդանավի հանդիպակաց կամ հանդիպակացին մոտ ուղղությունների վրա մոտենալու դեպքում, նրանցից յուրաքանչյուրը կանգ է առնում և, եթե հնարավոր է, պահպանելով անհրաժեշտ հեռավորությունը, շրջադարձ է կատարում աջ,
բ) հատվող ուղղություններով երկու օդանավի մոտեցման դեպքում, օդանավը, որից աջ գտնվում է մյուսը` զիջում է ճանապարհը,
գ) վազանցվող օդանավն օգտվում է առաջնահերթության իրավունքից, իսկ վազանցող օդանավը պահպանում է անհրաժեշտ հեռավորություն մյուս օդանավերից:
13.8. Մանևրման հրապարակում գետնավարող օդանավը, եթե չկան այլ հրահանգներ աերոդրոմային կարգավարական կետից, վազքուղու մոտ բոլոր սպասատեղերում կանգ է առնում և սպասում։
13.9. Մանևրման հրապարակում գետնավարող օդանավը կանգ է առնում և սպասում բոլոր գծուղիների մոտ, որտեղ միացված են «Կանգառ» լույսերը: Օդանավը գետնավարումը շարունակում է միայն այդ լույսերի անջատումից հետո:
14. Բացառությամբ սույն կանոնների 19-րդ կետում նախատեսված դեպքերի, արևամուտի և արևածագի միջև ընկած ժամանակահատվածում թռիչքի մեջ գտնվող բոլոր օդանավերի վրա միացվում են հետևյալ լույսերը՝
ա) օդանավի վրա ուշադրություն գրավելու համար նախատեսված` բախումները կանխարգելող լույսերը (առկայծող փարոսները).
բ) աերոնավիգացիոն լույսերը, որոնք նախատեսված են դիտորդին օդանավի թռիչքի հարաբերական հետագիծը ցույց տալու համար: Մյուս լույսերը չեն միացվում, եթե նրանք կարող են ընդունվել որպես աերոնավիգացիոն լույսեր.
գ) նկարագրված աերոնավիգացիոն լույսերը ցույց են տրված սույն կանոնների N 1 հավելվածում:
15. Սույն կանոնների 19-րդ կետում նախատեսված դեպքերից բացի, արևամուտի և արևածագի միջև ընկած ժամանակահատվածում կամ ցերեկով` 2000 մետր և պակաս տեսանելիության պայմաններում՝
ա) աերոդրոմի աշխատանքային հրապարակով շարժվող բոլոր օդանավերի վրա միացվում են դիտորդին` օդանավի թռիչքի հարաբերական հետագիծը ցույց տալու համար նախատեսված աերոնավիգացիոն լույսերը: Չեն միացվում ուրիշ լույսեր, որոնք սխալմամբ կարող են ընդունվել որպես վերը նշվածները.
բ) բացառությամբ ամրակայված կամ որևէ այլ համապատասխան լուսավորության, աերոդրոմի աշխատանքային հրապարակում գտնվող բոլոր օդանավերի վրա միացվում են նրանց կառուցվածքի ուրվագծերն ընդգծող լույսերը.
գ) աերոդրոմի աշխատանքային հրապարակում շահագործվող բոլոր օդանավերի վրա միացվում են դրանց վրա ուշադրություն հրավիրող լույսերը.
դ) աերոդրոմային հրապարակում գտնվող` աշխատող շարժիչներով բոլոր օդանավերի վրա միացվում են շարժիչների աշխատանքի մասին վկայող լույսեր:
16. Օդանավի վրա, սույն կանոնների 14-րդ կետի «բ» ենթակետում նշված աերոնավիգացիոն լույսերի համապատասխան դասավորվածության դեպքում նրանք կարող են բավարարել 15-րդ կետի «բ» ենթակետի պահանջները:
Սույն կանոնների 14-րդ կետի «ա» ենթակետի պահանջների բավարարման համար տեղադրված բախումները կանխարգելող կարմիր լույսերը, կարող են բավարարել նաև սույն կանոնների 15-րդ կետի «գ» և «դ» ենթակետերի պահանջները` դիտորդին չկուրացնելու պայմանով:
17. Բացառությամբ սույն կանոնների 19-րդ կետով նախատեսված դեպքերի, թռիչքի մեջ գտնվող այն օդանավերը, որոնց վրա տեղադրված են առկայծող լույսեր, դրանք միացնում են` անկախ օրվա ժամանակահատվածից:
18. Բացառությամբ սույն կանոնների 19-րդ կետով նախատեսված դեպքերի, աերոդրոմի աշխատանքային հրապարակում շահագործվող և սույն կանոնների 15-րդ կետի «գ» և «դ» ենթակետերի պահանջները բավարարող` բախումները կանխարգելող լույսերով սարքավորված օդանավերի լույսերը միացվում են նաև սույն կանոնների 15-րդ կետով նախատեսված ժամանակահատվածից դուրս:
19. Օդաչուն կարող է անջատել կամ պակասեցնել բախումները կանխարգելելու նպատակով օդանավի վրա տեղադրված ցանկացած առկայծող լույսերի ուժգնությունը, եթե դրանք՝
ա) բացասաբար են ազդում նրա պարտականությունների բավարար կատարման համար,
բ) առաջացնում կամ կարող են առաջացնել արտաքին դիտորդի վտանգավոր շլացում:
20. Օդանավը սարքավորումներով թռիչքների կանոններով ուսումնական թռիչքներ իրականացնում է, եթե օդանավի վրա տեղադրված է ամբողջովին սարքին կրկնակի կառավարում, և օդաչուն աշխատանքային տեղ է զբաղեցնում, որպեսզի հանդես գա ապահովագրող օդաչուի դերում այն անձի համար, որը կատարում է ուսումնական թռիչքը: Ապահովագրող օդաչուն պետք է բավական տեսադաշտ ունենա օդանավի առջևից և յուրաքանչյուր կողմից կամ օդանավում պետք է գտնվի ապահովագրող օդաչուի հետ կապ պահպանող դիտորդ, որի տեսադաշտի հատվածը լրացնում է ապահովագրող օդաչուի տեսադաշտը:
21. Աերոդրոմում կամ նրա մերձակայքում մանևրող օդանավը, անկախ այն բանից գտնվում է աերոդրոմային երթևեկության գոտում, թե՞ ոչ՝
ա) հետևում է աերոդրոմում կատարվող բոլոր այլ տեղաշարժերին` բախումը կանխարգելելու նպատակով,
բ) հետևում է մյուս օդանավի շարժման սխեմային կամ չի մտնում դրա մեջ,
գ) վայրէջքի գնալիս և վերասլացքից հետո բոլոր շրջադարձերը կատարում է դեպի ձախ, եթե չկա այլ կարգավարական հրահանգ,
դ) վայրէջք կամ վերասլացք է կատարում քամուն հակառակ, եթե քաղաքացիական ավիացիայի անվտանգության պահանջները, վազքուղու դիրքը և օդային երթևեկությանը վերաբերող սույն կանոններով նախատեսված այլ պայմաններ չեն թելադրում ուրիշ ուղղություն ընտրելու նպատակահարմարություն:
22. Ջրի վրա գտնվող օդանավերը պարտավոր են կատարել հետևյալ պայմանները՝
ա) երբ ջրի վրա գտնվող երկու օդանավի կամ օդանավը և ջրի վրա գտնվող նավը մոտենում են այնքան, որ առաջանում է բախման վտանգ, օդանավը շարունակում է շարժումը` հաշվի առնելով ստեղծված իրավիճակն ու պայմանները.
օդանավը, որից աջ շարժվում է ուրիշ օդանավ կամ նավ, զիջում է ճանապարհը նրան` անհրաժեշտ հեռավորություն ապահովելու նպատակով,
օդանավը, որը հանդիպակաց կամ հանդիպակացին մոտ ուղղությունների վրա մոտենում է մեկ ուրիշ օդանավի կամ նավի, անհրաժեշտ հեռավորություն ապահովելու նպատակով շրջադարձում է աջ,
վազանցվող օդանավը կամ նավն ունի հետագա շարժման առաջնահերթության իրավունք, իսկ վազանցող նավն անհրաժեշտ հեռավորություն ապահովելու նպատակով փոխում է շարժման ուղղությունը,
ջրի վրա վայրէջք կամ ջրից վերասլացք կատարող օդանավերը, ջրի վրա գտնվող նավերից պահպանում են անհրաժեշտ հեռավորություն և խոչընդոտ չեն ստեղծում նրանց ճանապարհին,
բ) արևամուտի և արևածագի միջև ընկած ժամանակահատվածում կամ ցերեկով` 2000 մետր և պակաս տեսանելիության պայմաններում, ջրի վրա գտնվող բոլոր օդանավերի վրա, ծովում գտնվող նավերի բախումը կանխարգելող միջազգային կանոնների (1972 թ.) համաձայն, միացվում են նավակողի լույսերը, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ դա գործնականորեն անհնարին է: Այդպիսի դեպքերում նրանց վրա տեղադրվում են լույսեր, որոնք բնութագրով և տեղով առավելագույնս մոտ են միջազգային նորմերով պահանջվող լույսերին:
Գ Լ ՈՒ Խ 4
ԹՌԻՉՔԱՅԻՆ ՊԼԱՆՆԵՐ
23. Նախատեսված թռիչքի կամ թռիչքի մի մասի վերաբերյալ տեղեկատվությունը, որը պետք է ուղարկվի օդային երթևեկության սպասարկման մարմիններին, ներկայացվում է թռիչքային պլանի տեսքով:
Թռիչքային պլանը ներկայացվում է՝
ա) ցանկացած թռիչքից կամ նրա մի մասից առաջ, որպեսզի այն ապահովված լինի կարգավարական սպասարկմամբ.
բ) խորհրդատվական օդային տարածքում սարքավորումներով թռիչքների կանոններով ցանկացած թռիչքից առաջ.
գ) ցանկացած թռիչքից առաջ, որն իրագործվում է տրված շրջանի սահմաններում, կամ դեպի այդ շրջան, կամ առաջադրված երթուղիներով, երբ այդ է պահանջում համապատասխան օդային երթևեկության սպասարկման թույլտվություն ստացած մարմինը` թռիչքային տեղեկատվության, վթարային ազդարարության և հետախուզափրկարարական աշխատանքներին վերաբերող սպասարկման մատչելիությունն ապահովելու նպատակով.
դ) ցանկացած թռիչքից առաջ, որն իրագործվում է տրված շրջանում, կամ դեպի այդ շրջան, կամ առաջադրված երթուղիներով, եթե այդ է պահանջում համապատասխան օդային երթևեկության սպասարկման թույլտվություն ստացած մարմինը, համապատասխան ռազմական մարմինների կամ հարևան պետությունների օդային երթևեկության սպասարկման մարմինների հետ գործողությունների պարզեցման համար, որի անհրաժեշտությունը կարող է առաջանալ օդանավի ճանաչելու նպատակով, օդանավի կասեցումից խուսափելու համար.
ե) ցանկացած թռիչքից առաջ, որը պետք է իրագործվի Հայաստանի Հանրապետության սահմանների հատմամբ:
24. Օդային երթևեկության սպասարկման թույլտվություն ստացած մարմնի կողմից այլ հրահանգների բացակայության դեպքում, սարքավորումներով թռիչքների կանոններով կրկնվող բնույթի թռիչքների համար, թռիչքից առաջ թռիչքային պլանը ներկայացվում է տեղեկությունների հավաքման կետ կամ փոխանցվում համապատասխան օդային երթևեկության սպասարկման մարմին, կամ երկկողմանի ռադիոկապի «Երկինք-երկիր» վերահսկող ռադիոկայան:
25. Օդային երթևեկության սպասարկման թույլտվություն ստացած մարմնի կողմից այլ հրահանգների բացակայության դեպքում, թռիչքային պլանը, որի համար պահանջվում է կարգավարական կամ խորհրդատվական սպասարկում, ներկայացվում է թռիչքից 60 րոպե առաջ կամ թռիչքի ընթացքում ներկայացնելու դեպքում այնպիսի ժամանակ, որն ապահովում է համապատասխան օդային երթևեկության սպասարկման մարմնի կողմից նրա ստացումը, օդանավի` պլանավորված կարգավարական կամ խորհրդատվական շրջանի մուտքային կետ, կամ օդային երթուղու կամ խորհրդատվական երթուղու հատման կետ հասնելու հաշվարկային ժամանակից 10 րոպե առաջ:
26. Թռիչքային պլանը ներառում է տեղեկատվություն հետևյալ կետերի վերաբերյալ`
ա) օդանավի տարբերակիչ ցուցիչը,
բ) թռիչքի կատարման կանոնները և թռիչքի տեսակը,
գ) օդանավի տեսակն ու համարը, օդանավի թողած հետքում մրրկայնացման դասը,
դ) սարքավորումները,
ե) մեկնման աերոդրոմը,
զ) անվակոճղերի հավաքման հաշվարկային ժամանակը,
է) կրեյսերական արագությունը,
ը) կրեյսերական թռիչքի մակարդակը,
թ) թռիչքի երթուղին,
ժ) նշանակետային աերոդրոմը և ընդհանուր հաշվարկային սպառված ժամանակը,
ժա) պահեստային աերոդրոմը,
ժբ) վառելիքի պաշարը,
ժգ) օդանավում գտնվող մարդկանց ընդհանուր թիվը,
ժդ) վթարափրկարարական սարքավորումները,
ժե) թռիչքի իրականացման ամսաթիվը և այլ տեղեկատվություն:
27. Այն դեպքում, երբ պլանը ներկայացվում է թռիչքի ընթացքում, սույն կանոնների 26-րդ կետի «ժե» ենթակետով նախատեսված տեղեկատվության մեջ մատնանշվում է այն տեղը, որտեղից հնարավոր կլինի լրացուցիչ տեղեկատվություն ստանալ թռիչքային պլանի մասին:
28. Այն դեպքում, երբ պլանը ներկայացվում է թռիչքի ընթացքում, սույն կանոնների 26-րդ կետի «ժե» ենթակետով նախատեսված տեղեկատվության մեջ մատնանշվում է այդ թռիչքային պլանին վերաբերող երթուղու առաջին հանգույցի վրայով թռչելու ժամանակը:
29. Սարքավորումներով թռիչքների կանոններով կամ վիզուալ թռիչքների կանոններով իրականացվող կառավարվող թռիչքային պլանի բոլոր փոփոխությունները, այդ թվում` մինչև մեկնումը վառելիքի պաշարի և մարդկանց ընդհանուր թվի անճշտությունների մասին տեղեկատվությունը, ներկայացվում է համապատասխան օդային երթևեկության սպասարկման մարմին:
30. Թռիչքային պլանը փակելիս՝
ա) ժամանման մասին զեկույցն անհապաղ ներկայացվում է ժամանման աերոդրոմի համապատասխան օդային երթևեկության սպասարկման մարմին` թռիչք իրականացնող յուրաքանչյուր անձնակազմի կողմից անձամբ, վայրէջքից անմիջապես հետո ռադիոհեռախոսային կապով կամ տվյալների հաղորդման գծով, ընդգրկելով ամբողջ թռիչքը կամ նրա` մինչև նշանակետային աերոդրոմ անավարտ մասը, որի վերաբերյալ ներկայացված է եղել թռիչքային պլան.
բ) եթե թռիչքային պլանը ներկայացված է միայն թռիչքի մի մասի վերաբերյալ, չընդգրկելով մինչև նշանակետ մնացած մասը, ապա պահանջի դեպքում այն փակվում է զեկույց ներկայացնելով համապատասխան օդային երթևեկության սպասարկման մարմին: Եթե ժամանման մասին զեկույցը օդային երթևեկության սպասարկման մարմին հնարավոր չէ ներկայացնել վայրէջքի հաշվարկային ժամանակից հետո` 30 րոպեի ընթացքում, ապա ժամանման վերաբերյալ զեկույց ներկայացնելու ժամանակը նշվում է թռիչքային պլանում.
գ) ժամանման աերոդրոմում օդային երթևեկության սպասարկման մարմնի բացակայության դեպքում, ժամանման մասին զեկույցը վայրէջքից անմիջապես հետո ներկայացվում է մոտակա օդային երթևեկության սպասարկման մարմին.
դ) երբ հայտնի է, որ ժամանման աերոդրոմում չկան զեկույցի ներկայացման միջոցներ, ձեռնարկվում են հետևյալ գործողությունները`
վայրէջքից անմիջապես առաջ, օդային երթևեկության սպասարկման մարմնին օդանավից փոխանցվում է ժամանման զեկույցին համանման հաղորդագրություն: Հաղորդագրությունը կարող է փոխանցվել օդային երթևեկության սպասարկման թույլտվություն ստացած մարմին նաև այլ օդանավերի կամ օդային երթևեկության սպասարկման այլ մարմինների միջոցով:
31. Օդանավի ժամանման մասին զեկույցն ընդգրկում է տեղեկատվության հետևյալ տարրերը՝
ա) օդանավի տարբերակիչ ցուցիչը,
բ) մեկնման աերոդրոմը,
գ) նշանակետային աերոդրոմը (միայն պահեստային աերոդրոմում վայրէջքի դեպքում),
դ) վայրէջքի աերոդրոմը,
ե) ժամանման ժամանակը:
Գ Լ ՈՒ Խ 5
ԱԶԴԱՆՇԱՆՆԵՐ
32. Օդանավը սույն կանոնների VII բաժնում տրված ցանկացած ազդանշան նկատելու կամ ստանալու դեպքում ձեռնարկում է ազդանշանների իմաստի մեկնությանը համապատասխան միջոցներ: Այդ ազդանշաններն ունեն սույն կանոնների VII բաժնում նշված իմաստները: Ազդանշանները գործածվում են միայն սույն կանոններով նախատեսված դեպքերում։ Ուրիշ ոչ մի ազդանշան, որը կարող է ընդունվել դրանց նշվածների փոխարեն, չի օգտագործվում:
Գ Լ ՈՒ Խ 6
ԹՌԻՉՔՆԵՐԻ ԻՐԱԿԱՆԱՑՄԱՆ ԸՆԹԱՑՔՈՒՄ ԺԱՄԱՆԱԿԻ ՀԱՇՎԱՐԿՈՒՄԸ
33. Թռիչքների իրականացման ժամանակ կիրառվում է միջազգային նորմերով համաձայնեցված ժամանակը, որն արտահայտվում է ժամերով և րոպեներով, անհրաժեշտության դեպքում` նաև վայրկյաններով` կեսգիշերից սկսած:
34. Ժամանակի ճշտում կատարվում է կառավարվող թռիչքի սկզբից առաջ, ինչպես նաև ճշտման անհրաժեշտության դեպքում: Ճշգրիտ ժամանակի մասին ցուցումներն ստացվում են օդային երթևեկության սպասարկման մարմնի կողմից, եթե շահագործողի կամ օդային երթևեկության սպասարկման թույլտվություն ստացած մարմնի կողմից չկան այլ հրահանգներ:
Գ Լ ՈՒ Խ 7
ՕԴԱՅԻՆ ԵՐԹԵՎԵԿՈՒԹՅԱՆ ԿԱՐԳԱՎԱՐԱԿԱՆ ՍՊԱՍԱՐԿՈՒՄԸ
35. Կարգավարական թույլտվություն ստացվում է կառավարվող թռիչքից կամ նրա մի մասի իրականացումից առաջ: Այդպիսի թույլտվության հարցումը կատարվում է օդային երթևեկության սպասարկման մարմին` թռիչքային պլան ներկայացնելով:
Թռիչքային պլանը կարող է ընդգրկել թռիչքի միայն մի մասը, անհրաժեշտության դեպքում, թռիչքի կոնկրետ մասի կամ օդային երթևեկության սպասարկման հետ կապված մանևրները նկարագրելու համար: Կարգավարական թույլտվությունը կարող է ընդգրկել թռիչքի ընթացիկ պլանի մի մասը, որը մատնանշում է թույլտվության սահմանները կամ կարող է վերաբերել այնպիսի կոնկրետ մանևրների, ինչպիսիք են գետնավարումը, վայրէջքը կամ վերասլացքը:
Կարգավարական թույլտվությունն օդանավի հրամանատարին չբավարարելու դեպքում նա հարցում է կատարում և ստանում փոփոխված կարգավարական թույլտվություն:
36. Այն դեպքում, երբ օդանավը խնդրում է գործողությունների առաջնահերթության թույլտվություն, վերջինս համապատասխան օդային երթևեկության սպասարկման մարմին է ներկայացնում դրա անհրաժեշտությունը հիմնավորող զեկույց:
37. Կախված թռիչքի տևողությունից (կապված վառելիքի պաշարի հետ) և թռիչքի ընթացքում նոր կարգավարական թույլտվություն ստանալու պայմաններից` կարող է որոշում ընդունվել շարունակել թռիչքը դեպի փոխված նշանակետային աերոդրոմ. այդ դեպքում համապատասխան օդային երթևեկության սպասարկման մարմինները տեղեկացնում են նշանակետի և երթուղու փոփոխությունների մասին (եթե այն հայտնի է)` թռիչքային պլանում փոփոխություններ կատարելու միջոցով:
38. Կառավարվող աերոդրոմում շահագործվող օդանավը մանևրման հրապարակում առանց աերոդրոմի կարգավարական կետի թույլտվության չի սկսում գետնավարումը և կատարում է նրա բոլոր ցուցումները:
39. Թռիչքային պլանի պահպանման կարգը բացառությամբ սույն կանոնների 40-րդ կետի երրորդ պարբերությունում և 42-րդ կետում նկարագրված դեպքերի, օդանավը պահպանում է կառավարվող թռիչքի իրագործման համար ներկայացված թռիչքի ընթացիկ պլանը կամ նրա համապատասխան մասը, եթե համապատասխան օդային երթևեկության սպասարկման մարմնին նրա կողմից չի կատարվել հարցում և չի ստացվել կարգավարական թույլտվություն պլանի փոփոխման վերաբերյալ կամ, եթե չի առաջացել արտակարգ իրավիճակ, որը պահանջում է անհապաղ գործողություններ կատարելու օդանավի անձնակազմի կողմից: Այդ դեպքերում, եթե իրավիճակը թույլ է տալիս, ապա անձնակազմն իր վրա հատուկ լիազորություններ ստանձնելուց հետո, համապատասխան օդային երթևեկության սպասարկման մարմին տեղեկացնում է անձնակազմի ձեռնարկած գործողությունների մասին:
40. Համապատասխան օդային երթևեկության սպասարկման մարմնի կողմից այլ կարգավարական հրահանգների բացակայության դեպքում կառավարվող թռիչքներն իրագործվում են՝
ա) օդային երթևեկության սպասարկման երթուղիներում, դրանց որոշակի առանցքային գծի երկայնությամբ.
բ) ցանկացած այլ երթուղում անմիջապես այդ երթուղին բնորոշող աերոնավիգացիոն միջոցների և (կամ) աշխարհագրական կետերի միջև:
Սույն կետի առաջին պարբերության պահանջներից շեղումների դեպքում օդանավը դրա մասին տեղեկացնում է համապատասխան օդային երթևեկության սպասարկման մարմնին:
Երբ կառավարվող թռիչքի ընթացքում առաջանում են անկանխատեսելի շեղումներ թռիչքի ընթացիկ պլանից, կախված շեղումից` ձեռնարկվում են հետևյալ միջոցները՝
ա) շեղում ուղեգծից` եթե օդանավը շեղվել է ուղեգծից, ապա միջոցներ են ձեռնարկվում օդանավի ուղղությունը ճշտելու և նախանշված ուղեգիծ վերադարձնելու համար,
բ) իրական օդային արագության փոփոխություն` եթե իրական օդային արագության միջին արժեքը կրեյսերական մակարդակում, զեկույցի հաղորդման 2 կետի միջև փոխվում կամ սպասվում է, որ կփոխվի թռիչքային պլանում նշված իրական օդային արագության 5 տոկոսի սահմաններում, ապա դրա մասին տեղեկացվում է համապատասխան օդային երթևեկության սպասարկման մարմնին,
գ) ժամանակի հաշվարկի փոփոխություն` եթե պարզվում է, որ նախատեսված հերթական զեկույցի հաղորդման կետի, թռիչքային տեղեկատվական շրջանի սահմանների վրայով թռչելու ժամանակի հաշվարկը կամ նշանակետային աերոդրոմ ժամանման ժամանակը (նայած, թե որը կլինի առաջինը) 3 րոպեից ավելի տարբերություն է ունենում օդային երթևեկության սպասարկման մարմնին հայտնած ժամանակից, ապա օդանավն օդային երթևեկության սպասարկման մարմնին ծանուցում է փոփոխված հաշվարկային ժամանակի մասին:
41. Թռիչքային պլանի փոփոխման մասին հարցումները ներառում են հետևյալ տեղեկատվությունը`
ա) կրեյսերական մակարդակի փոփոխություն` օդանավի տարբերակիչ ցուցիչը, հարցապնդվող նոր կրեյսերական մակարդակն ու տվյալ թռիչքային մակարդակում կրեյսերական արագությունը և, անհրաժեշտության դեպքում, թռիչքային տեղեկատվության շրջանի սահմանների հերթական հատման ժամանակի վերանայված հաշվարկը,
բ) երթուղու փոփոխություն՝
նշանակետը չի փոխվում` օդանավի տարբերակիչ ցուցիչը, թռիչքների իրականացման կանոնները, թռիչքի նոր երթուղու նկարագրությունը, ներառյալ այն տվյալները, որոնք վերաբերում են թռիչքային պլանին` սկսած այնտեղից, որտեղից պետք է սկսվեն երթուղում հարցապնդվող փոփոխությունները, ժամանակի վերանայված հաշվարկը և այլ ցանկացած տեղեկություն,
նշանակետի փոփոխություն` օդանավի տարբերիչ ցուցիչը, թռիչքների իրականացման կանոնները, մինչև փոփոխված նպատակակետային աերոդրոմ վերանայված երթուղու նկարագրությունը, ներառյալ թռիչքային պլանի մասին տեղեկությունները` սկսած այնտեղից, որտեղից պետք է սկսվեն երթուղում հարցապնդված փոփոխությունները, ժամանակի վերանայված հաշվարկը, պահուստային աերոդրոմը և այլ կարևոր տեղեկություններ։
42. Եթե պարզվում է, որ ընթացիկ պլանի համաձայն թռիչքը չի կարող իրականացվել վիզուալ օդերևութաբանական պայմաններում, ապա վիզուալ թռիչքների կանոնների համաձայն թռչող օդանավը, որպես կառավարվող թռիչք, կատարում է հետևյալ գործողություններից մեկը`
ա) հայցում է փոփոխված կարգավարական թույլտվություն, որն օդանավին թույլ է տալիս թռիչքը շարունակել վիզուալ օդերևութաբանական պայմաններում` մինչև նշանակետ կամ մինչև պահեստային աերոդրոմ, կամ լքել կարգավարական թույլտվություն պահանջող օդային տարածքի սահմանները.
բ) եթե սույն կետի «ա» ենթակետի համաձայն թույլտվություն չի ստացվում, ապա օդանավը շարունակում է թռիչքը վիզուալ օդերևութաբանական պայմաններում և համապատասխան օդային երթևեկության սպասարկման մարմնին հայտնում է կամ համապատասխան օդային տարածքը լքելու, կամ մոտակա աերոդրոմում վայրէջք կատարելու որոշման մասին.
գ) եթե օդանավի թռիչքն իրականացվում է կարգավարական գոտու սահմաններում, ապա թույլտվություն է խնդրում հատուկ վիզուալ թռիչքների կանոններով թռիչքի իրականացման համար.
դ) թույլտվություն է խնդրում սարքավորումներով թռիչքների կանոններով թռիչքի իրականացման համար:
43. Բացառությամբ համապատասխան օդային երթևեկության սպասարկման մարմնի կողմից սահմանված պայմանների` կառավարվող թռիչք իրականացնող օդանավն ի թիվս ներկայացված այլ պահանջվող տեղեկությունների, օդային երթևեկության սպասարկման մարմնին իրազեկում է նաև սահմանված ամեն մի զեկույցի հաղորդման պարտադիր կետերով թռչելու ժամանակի և բարձրության մասին: Օդային երթևեկության սպասարկման մարմնի հարցմամբ, օդանավի գտնվելու տեղի մասին հաղորդագրությունը տրվում է նաև լրացուցիչ կետերով թռչելու ժամանակ: Հաղորդագրության համար սահմանված զեկույցի հաղորդման կետերի բացակայության պայմաններում` օդանավի գտնվելու տեղի մասին հաղորդագրությունները հաղորդվում են օդային երթևեկության սպասարկման մարմնին` նրա կողմից սահմանված որոշակի ժամանակահատվածների ընթացքում:
44. Կառավարվող թռիչք իրականացնող օդանավին կարգավարական սպասարկում անհրաժեշտ չլինելու դեպքում օդանավը դրա մասին տեղեկացնում է համապատասխան օդային երթևեկության սպասարկման մարմնին` բացառությամբ այն դեպքերի, երբ վայրէջքն իրականացվում է կառավարվող օդանավակայանում:
45. Կառավարվող թռիչք իրականացնող օդանավն անընդհատ լսում է օդային երթևեկության սպասարկման մարմնի «Երկինք-երկիր» ձայնային կապի ալիքը, ըստ անհրաժեշտության, նրա հետ երկկողմանի կապ է հաստատում:
Եթե ռադիոկապի խափանումը խոչընդոտում է սույն կետի դրույթների կատարմանը, ապա օդանավը պահպանում է սույն կանոնների 47-րդ և 48-րդ կետերում նշված կանոններից տվյալ դեպքերում կիրառելիները: Բացի դրանից, կառավարվող աերոդրոմի վերևում աերոդրոմային երթևեկության մաս հանդիսացող օդանավերը հետևում են վիզուալ ազդանշանների միջոցով փոխանցվող հրահանգներին:
46. Օդային երթևեկության սպասարկման մարմինը երկկողմանի ռադիոկապի խափանումը հայտնաբերելուց անմիջապես հետո ապահովում է կապը կորցրած օդանավի տարանջատումը` ենթադրելով, որ նրա անձնակազմը կգործի սույն կանոնների 47-րդ կամ 48-րդ կետերում շարադրված կանոնների համաձայն:
47. Վիզուալ օդերևութաբանական պայմանների դեպքում օդային երթևեկության սպասարկման մարմնի կառավարմամբ թռիչքն իրականացնող օդանավի անձնակազմը՝
ա) երկրորդային շրջադիտային ռադարի պատասխանիչը դնում է 7600 ծածկագրի վրա,
բ) շարունակում է թռիչքը` վիզուալ օդերևութաբանական պայմաններում,
գ) վայրէջք է կատարում մոտակա աերոդրոմում,
դ) համապատասխան օդային երթևեկության սպասարկման մարմնին տեղեկացնում է իր ժամանման ժամանակի մասին:
48. Սարքավորումային օդերևութաբանական պայմանների դեպքում օդային երթևեկության սպասարկման մարմնի կառավարմամբ սարքավորումներով թռիչքների կանոններով թռիչք իրականացվելու դեպքում, սարքավորումային օդերևութաբանական պայմաններում կապի խափանման ժամանակ կամ, երբ, համաձայն սույն կանոնների 47-րդ կետի, թռիչքը չի կարող շարունակվել, ապա օդանավի անձնակազմը՝
ա) երկրորդային շրջադիտային ռադարի պատասխանիչը դնում է 7600 ծածկագրի վրա,
բ) 7 րոպե պահպանում է վերջին թույլատրված արագությունն ու թռիչքային մակարդակը կամ թռիչքի նվազագույն բարձրությունը, եթե թռիչքի նվազագույն բարձրությունն ավելի է, քան վերջին թույլատրված թռիչքային մակարդակը: Սույն կետով նախատեսված ժամանակահատվածն սկսվում է՝
եթե օդանավը երթուղով թռիչքն իրականացնում է առանց զեկույցի հաղորդման պարտադիր կետերի կամ հրահանգ է ստացել չզեկուցել իր գտնվելու տեղի մասին՝
1) վերջին, թույլատրված թռիչքային մակարդակ կամ նվազագույն բարձրություն դուրս գալու ժամանակ,
2) երբ օդանավի անձնակազմը երկրորդային շրջադիտային ռադարի պատասխանիչը դնում է 7600 ծածկագրի վրա` կախված նրանից, թե որն է տեղի ունենում ավելի ուշ.
եթե օդանավը երթուղով թռիչքն իրականացնում է զեկույցի հաղորդման պարտադիր կետերով և հրահանգ չի ստացել չզեկուցել իր գտնվելու տեղի մասին՝
1) վերջին, թույլատրված թռիչքային մակարդակ կամ նվազագույն բարձրություն դուրս գալու ժամանակ,
2) նախկինում օդաչուի կողմից հաղորդված զեկույցի հաղորդման պարտադիր կետում հայտնվելու հաշվարկային ժամանակը,
3) երբ օդանավի անձնակազմը չի տեղեկացնում զեկույցի հաղորդման պարտադիր կետում իր գտնվելու մասին` կախված նրանից, թե որն է տեղի ունենում ավելի ուշ:
7 րոպեանոց ժամանակահատվածն անհրաժեշտ է նրա համար, որպեսզի ձեռնարկվեն միջոցներ` օդային երթևեկության կառավարման և համաձայնեցման նպատակով.
գ) նշված քայլերից հետո թռիչքային մակարդակն ու արագությունը համապատասխանեցվում են ներկայացված թռիչքային պլանի հետ, որը կօգտագործվի առանց հետագա որևէ փոփոխության.
դ) եթե օդանավն ուղղորդվում է ռադարի օգնությամբ կամ թռիչքն իրականացնում է կողային տեղաշարժմամբ` տարածքային նավիգացիային համապատասխան, առանց որոշակի սահմանի, ապա այն պետք է հետևի ընթացիկ պլանում նշված երթուղու ուղղությամբ առավել ուղիղ հետագծի, որտեղ պետք է հայտնվի ոչ ուշ, քան հաջորդ հիմնական կետում` հաշվի առնելով թռիչքի ընդունելի նվազագույն բարձրությունը։
Ինչ վերաբերում է երթուղուն, որով պետք է իրականացվի թռիչքը, կամ ժամանման աերոդրոմի ուղղությամբ իջեցման ժամանակի սկզբին, ապա օգտագործվում է թռիչքային ընթացիկ պլանը, որը թռիչքային պլանն է` փոփոխություններով հանդերձ (եթե այդպիսիք կան)` պայմանավորված հերթական կարգավարական թույլտվություններով` մինչև ռադիոկապի խափանման պահը.
ե) ընթացիկ պլանի երթուղու համաձայն իրականացնում է թռիչք նպատակակետային աերոդրոմն սպասարկող նշված նավիգացիոն միջոցի ուղղությամբ և, եթե պահանջվում է սույն կետի «զ» ենթակետի պահանջների ապահովումը, ապա այդ նավիգացիոն միջոցի վրա իրականացնում է սպասման մանևր` մինչև ցածրանալ սկսելը.
զ) սկսում է ցածրանալ սույն կետի «ե» ենթակետով նախատեսված նավիգացիոն միջոցից վայրէջքի գնալու ժամանակ, որի մասին հաղորդվում և հաստատվում է վերջին կապի ընթացքում (կամ դրան ամենամոտ ժամանակում) կամ, եթե վայրէջքի գնալու նախատեսված ժամանակը չի հաղորդվել և հաստատվել, ապա թռիչքային ընթացիկ պլանում նշված թռիչքի գնալու հաշվարկային կամ դրան ամենամոտ ժամանակում.
է) ավարտին է հասցնում սովորական` սարքերով վայրէջքի գնալը, որը սահմանված է նշված նավիգացիոն միջոցների համար.
ը) ավարտում է վայրէջքը սույն կետի «զ» ենթակետում նշված հաշվարկային կամ` վերջին հաստատմամբ սպասված վայրէջքի գնալու ժամանակից հետո 30 րոպեի ընթացքում` նայած, թե որն է ավելի ուշ:
Գ Լ ՈՒ Խ 8
ԱՆՕՐԻՆԱԿԱՆ ՄԻՋԱՄՏՈՒԹՅՈՒՆԸ
49. Անօրինական միջամտության ենթարկված օդանավը փորձում է համապատասխան օդային երթևեկության սպասարկման մարմնին իրազեկել այդ փաստի, դրա հետ կապված կարևոր հանգամանքների և դրանց հետևանքով ընթացիկ պլանից բոլոր շեղումների մասին, որպեսզի օդային երթևեկության սպասարկման մարմնին հնարավորություն ընձեռի կիրառելու այսօրինակ օդանավերի նկատմամբ գործողությունների առաջնահերթություն ու չեզոքացնելու այդ և մյուս օդանավերի միջև բախումային իրավիճակը:
50. Այն դեպքում, երբ օդանավի անձնակազմը չի կարող օդային երթևեկության սպասարկման մարմնին տեղեկացնել անօրինական միջամտության փաստի մասին, ապա ձեռնարկվում են ստորև նշված գործողությունները՝
ա) օդանավի հրամանատարը պետք է փորձի շարունակել թռիչքն առաջադրված ուղեգծով և կրեյսերական թռիչքային մակարդակում` այնքան ժամանակ, մինչև հնարավորություն կստեղծվի օդային երթևեկության սպասարկման մարմնին տեղեկացնելու անօրինական միջամտության փաստի մասին, կամ մինչև օդանավը կհայտնվի ռադարային կայանի ազդեցության գոտում.
բ) երբ անօրինական միջամտության ենթարկված օդանավն ստիպված է շեղվել առաջադրված ուղեգծից կամ կրեյսերական թռիչքային մակարդակից և չի կարող ռադիոհեռախոսային կապ հաստատել օդային երթևեկության սպասարկման մարմինների հետ, ապա օդանավի հրամանատարը հնարավորության դեպքում պետք է՝
փորձի շատ բարձր հաճախականության վթարային և այլ համապատասխան հաճախականություններով նախազգուշացում հաղորդել, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ դա անհնար է օդանավում առաջացած իրավիճակի պատճառով: Հարկավոր է օգտագործել նաև այլ սարքավորումներ, ինչպիսիք են օդանավի ընդունիչ-հաղորդիչները, տվյալների հաղորդման գծերը և այլն (եթե դա նպատակահարմար է և հնարավոր),
շարունակի թռիչքն այն մակարդակներում, որոնք տարբերվում են տվյալ շրջանում սարքավորումներով թռիչքների կանոններով իրականացվող թռիչքների համար սովորաբար օգտագործվող կրեյսերական թռիչքային մակարդակներից` ուղղաձիգ տարանջատման սահմանված նվազագույն արժեքի կեսին հավասար մեծությամբ.
գ) երկրորդային շրջադիտային ռադարի ընդունիչ-հաղորդիչով սարքավորված օդանավերն անօրինական միջամտության մասին տեղեկացնելու համար դնում են 7500 ծածկագիրը:
Գ Լ ՈՒ Խ 9
ՕԴԱՆԱՎԻ ԿԱՍԵՑՈՒՄԸ
51. Քաղաքացիական օդանավերը կասեցվում են Հայաստանի Հանրապետության միջազգային պայմանագրերով և սույն կանոններով նախատեսված կարգով:
52. Եթե քաղաքացիական օդանավը կասեցված է, ապա նրա հրամանատարը գործում է սույն կանոնների 26-28-րդ գլուխների պահանջների համաձայն` մեկնաբանելով տեսողական ազդանշանների իմաստն ու պատասխանելով դրանց` սույն կանոնների 29-րդ գլխի պահանջների համաձայն:
Գ Լ ՈՒ Խ 10
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՕԴԱՅԻՆ ՏԱՐԱԾՔԻ ԴԱՍԱԿԱՐԳՈՒՄԸ
53. Հայաստանի օդային տարածքի յուրաքանչյուր դասի սահմանում թռիչքներին և սպասարկմանը ներկայացվում են սույն կանոնների N 3 հավելվածով նախատեսված դրույթներին համապատասխան պահանջներ: Հայաստանի Հանրապետությունում օգտագործվող օդային տարածքի դասերը որոշում է համապատասխան լիազորված մարմինը` սույն կանոններին համապատասխան:
54. Այնտեղ, որտեղ օդային երթևեկության սպասարկման օդային տարածքի մի դասը հարում է օդային երթևեկության սպասարկման օդային տարածքի մյուս դասին, այսինքն` դրանք գտնվում են անմիջապես մեկը մյուսից վերև, ընդհանուր թռիչքային մակարդակներում թռիչքներն իրականացվում են համաձայն այն պահանջների, որոնք սահմանված են օդային տարածքի պակաս խստությամբ դասի համար և ապահովվում են դրան համապատասխան սպասարկմամբ: Այս չափանիշների կիրառման դեպքում` օդային տարածքի Բի (B) դասի օդային տարածքը դիտվում է որպես պակաս խստության պահանջներ ներկայացվող, քան` օդային տարածքի Էյ (A) դասը, օդային տարածքի Սի (C) դասն ավելի պակաս է, քան օդային տարածքի Բի (B) դասը, և այլն: Օդային տարածքի դասերը ներկայացված են սույն կանոնների N 3 հավելվածում:
55. Երբ տվյալ դասի սահմաններում թռիչքներին և (կամ) սպասարկմանը ներկայացված են լրացուցիչ պահանջներ, ապա սույն կանոնների N 3 հավելվածում ներկայացված օդային տարածքի դասերից յուրաքանչյուրը տարբերակվում է լրացուցիչ նշանով` Էյ* (A*), Բի* (B*), Սի* (C*) և այլն, ու հրատարակվում են Աերոնավիգացիոն տեղեկատվության ժողովածուում։
56. Հայաստանի օդային տարածքում գերձայնային արագությամբ թռիչքները թույլատրվում են 390 թռիչքային մակարդակից բարձր: Նշված սահմանափակումները Հայաստանի Հանրապետության պետական սահմանի պահպանության դեպքում չեն գործում:
Բ Ա Ժ Ի Ն V
ՎԻԶՈՒԱԼ ԹՌԻՉՔՆԵՐԻ ԿԱՆՈՆՆԵՐԸ
Գ Լ ՈՒ Խ 11
ՎԻԶՈՒԱԼ ՕԴԵՐԵՎՈՒԹԱԲԱՆԱԿԱՆ ՊԱՅՄԱՆՆԵՐԸ
57. Վիզուալ թռիչքների կանոններով թռիչքներն իրականացվում են տեսանելիության և մինչև ամպերը հեռավորության պայմաններում` սույն կանոնների N 4 հավելվածում ներկայացված մեծություններին հավասար կամ դրանցից մեծ:
Գ Լ ՈՒ Խ 12
ՎԻԶՈՒԱԼ ԹՌԻՉՔՆԵՐԻ ԿԱՆՈՆՆԵՐՈՎ ԻՐԱԿԱՆԱՑՎՈՂ ԹՌԻՉՔՆԵՐ
ԿԱՐԳԱՎԱՐԱԿԱՆ ԵՎ ԱԵՐՈԴՐՈՄԱՅԻՆ ԵՐԹԵՎԵԿՈՒԹՅԱՆ ԳՈՏԻՆԵՐՈՒՄ
58. Վիզուալ թռիչքների կանոններով թռիչքների ընթացքում չեն իրականացվում վայրէջքներ կամ վերասլացքներ` կարգավարական գոտում գտնվող աերոդրոմներում, չի կատարվում մուտք աերոդրոմային երթևեկության գոտի կամ երթևեկության սխեմա, եթե՝
ա) ամպերի ստորին սահմանի բարձրությունը պակաս է 450 մետրից (1500 ֆուտ), կամ՝
բ) գետնի վրա տեսանելիությունը պակաս է 5 կիլոմետրից։
59. Սույն կանոնների 58-րդ կետով նախատեսված պայմանները չեն կիրառվում, երբ կա համապատասխան օդային սպասարկման մարմնի կարգավարական թույլտվությունը` հատուկ վիզուալ թռիչքների կանոններով իրականացվող թռիչքների համար:
60. Հատուկ վիզուալ թռիչքների կանոններով իրականացվող թռիչքների դեպքում` գետնին մոտ տեսանելիությունը պետք է լինի 3 կիլոմետրից ոչ պակաս, իսկ ամպերի բարձրությունը` այնքան, որ թռիչքն իրականացվի ամպերից դուրս` անվտանգ բարձրության վրա:
Գ Լ ՈՒ Խ 13
ԱՐԵՎԱՄՈՒՏԻ ԵՎ ԱՐԵՎԱԾԱԳԻ ԺԱՄԱՆԱԿԱՄԻՋՈՑՈՒՄ ՎԻԶՈՒԱԼ
ԹՌԻՉՔՆԵՐԻ ԿԱՆՈՆՆԵՐՈՎ ԻՐԱԿԱՆԱՑՎՈՂ ԹՌԻՉՔՆԵՐ
61. Արևամուտի և արևածագի միջև ընկած ժամանակամիջոցում վիզուալ թռիչքների կանոններով թռիչքներ չեն իրականացվում:
Գ Լ ՈՒ Խ 14
ՎԻԶՈՒԱԼ ԹՌԻՉՔՆԵՐԻ ԿԱՆՈՆՆԵՐՈՎ ԻՐԱԿԱՆԱՑՎՈՂ ԹՌԻՉՔՆԵՐ`
195 ԹՌԻՉՔԱՅԻՆ ՄԱԿԱՐԴԱԿԻՑ ԲԱՐՁՐ
62. Վիզուալ թռիչքների կանոններով թռիչքներ 195 թռիչքային մակարդակից բարձր չեն իրականացվում:
Գ Լ ՈՒ Խ 15
ՎԻԶՈՒԱԼ ԹՌԻՉՔՆԵՐԻ ԿԱՆՈՆՆԵՐՈՎ ԻՐԱԿԱՆԱՑՎՈՂ
ԹՌԻՉՔՆԵՐԻ ՀԱՄԱՐ ՆՎԱԶԱԳՈՒՅՆ ԲԱՐՁՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ
63. Բացառությամբ այն դեպքերի, երբ դրանք անհրաժեշտ են վերասլացքի և վայրէջքի համար, կամ առկա է համապատասխան օդային երթևեկության սպասարկման մարմնի թույլտվությունը, վիզուալ թռիչքների կանոններով թռիչքներ չեն իրականացվում՝
ա) խիտ բնակեցված շրջանների կամ դրսում հավաքված մարդկանցից վերև ամենաբարձր խոչընդոտից 300 մետրից (1000 ֆուտ) պակաս բարձրության վրա, օդանավից 600 մետր շառավղով,
բ) ցանկացած այլ շրջանում, հողի կամ ջրի մակերևույթից 150 մետրից (500 ֆուտ) պակաս բարձրության վրա:
Գ Լ ՈՒ Խ 16
ԿՐԵՅՍԵՐԱԿԱՆ ԹՌԻՉՔԱՅԻՆ ՄԱԿԱՐԴԱԿՆԵՐ` ՎԻԶՈՒԱԼ ԹՌԻՉՔՆԵՐԻ
ԿԱՆՈՆՆԵՐՈՎ ԻՐԱԿԱՆԱՑՎՈՂ ԹՌԻՉՔՆԵՐԻ ՀԱՄԱՐ
64. Կարգավարական թույլտվություններում այլ հրահանգների բացակայության դեպքում ցամաքային և ջրային մակերևույթներից 900 մետրից (3000 ֆուտ) ավելի բարձրության վրա` վիզուալ թռիչքների կանոններով հորիզոնական կրեյսերական թռիչքներն իրականացվում են ուղեգծին համապատասխանող թռիչքային մակարդակում` համաձայն սույն կանոնների N 2 հավելվածի կրեյսերական թռիչքային մակարդակների աղյուսակների:
Գ Լ ՈՒ Խ 17
ՎԻԶՈՒԱԼ ԹՌԻՉՔՆԵՐԻ ԿԱՆՈՆՆԵՐՈՎ ԻՐԱԿԱՆԱՑՎՈՂ
ԹՌԻՉՔՆԵՐԻ ՕԴԱՅԻՆ ԵՐԹԵՎԵԿՈՒԹՅԱՆ ՍՊԱՍԱՐԿՈՒՄԸ
65. Վիզուալ թռիչքների կանոններով թռիչքներն իրականացվում են սույն կանոնների 7-րդ գլխի պահանջներին համապատասխան՝
ա) երբ դրանք իրականացվում են ԲԻ (B), Սի (C) և Դի (D) դասերի օդային տարածքի սահմաններում,
բ) երբ դրանք դիտվում են որպես հատուկ վիզուալ թռիչքների կանոններով իրականացվող թռիչքներ:
Գ Լ ՈՒ Խ 18
ՌԱԴԻՈԿԱՊԸ ՎԻԶՈՒԱԼ ԹՌԻՉՔՆԵՐԻ ԿԱՆՈՆՆԵՐՈՎ
ԻՐԱԿԱՆԱՑՎՈՂ ԹՌԻՉՔՆԵՐԻ ԴԵՊՔՈՒՄ
66. Վիզուալ թռիչքների կանոններով իրականացվող թռիչքների ընթացքում, համաձայն սույն կանոնների 23-րդ կետով նախատեսված դեպքերի, իրականացվում է օդային երթևեկության սպասարկման մարմնի համապատասխան ռադիոհաճախականության մշտական լսում, որն ապահովում է թռիչքային, այդ թվում` օդանավի գտնվելու տեղի մասին տեղեկատվություն ներկայացնելը:
Գ Լ ՈՒ Խ 19
ԱՆՑՈՒՄ ՎԻԶՈՒԱԼ ԹՌԻՉՔՆԵՐԻ ԿԱՆՈՆՆԵՐՈՎ ԻՐԱԿԱՆԱՑՎՈՂ ԹՌԻՉՔՆԵՐԻՑ
ՍԱՐՔԱՎՈՐՈՒՄՆԵՐՈՎ ԹՌԻՉՔՆԵՐԻ ԿԱՆՈՆՆԵՐՈՎ ԻՐԱԿԱՆԱՑՎՈՂ ԹՌԻՉՔՆԵՐԻ
67. Վիզուալ թռիչքների կանոններով թռիչք իրականացնող օդանավը, որը նպատակ ունի անցնելու սարքավորումներով թռիչքների կանոններով իրականացվող թռիչքի, ձեռնարկում է հետևյալ գործողությունները՝
ա) եթե ներկայացված է վիզուալ թռիչքների կանոններով թռիչքային պլան, ապա հայտնում է թռիչքային ընթացիկ պլանում կատարվելիք անհրաժեշտ փոփոխությունների մասին,
բ) համաձայն սույն կանոնների 23-րդ կետի` համապատասխան օդային երթևեկության սպասարկման մարմին է ներկայացնում թռիչքային պլան և ստանում կարգավարական թույլտվություն կառավարվող օդային տարածքում` սարքավորումներով թռիչքների կանոններով իրականացվող թռիչքի անցնելուց առաջ:
Բ Ա Ժ Ի Ն VI
ՍԱՐՔԱՎՈՐՈՒՄՆԵՐՈՎ ԹՌԻՉՔՆԵՐԻ ԿԱՆՈՆՆԵՐԸ
Գ Լ ՈՒ Խ 20
ՍԱՐՔԱՎՈՐՈՒՄՆԵՐՈՎ ԹՌԻՉՔՆԵՐԻ ԿԱՆՈՆՆԵՐՈՎ ԻՐԱԿԱՆԱՑՎՈՂ
ԲՈԼՈՐ ԹՌԻՉՔՆԵՐԻ ՀԱՄԱՐ ԿԻՐԱՌՎՈՂ ԿԱՆՈՆՆԵՐԸ
68. Երթուղով թռիչքների իրականացման համար, համաձայն Քաղաքացիական ավիացիայի միջազգային կոնվենցիայի (այսուհետ` Չիկագոյի կոնվենցիա) 6-րդ հավելվածի, օդանավերը պետք է զինված լինեն համապատասխան սարքավորումներով և նավիգացիոն միջոցներով:
69. Բացառությամբ այն դեպքերի, որոնք անհրաժեշտ են վերասլացքի և վայրէջքի համար, սարքավորումներով թռիչքների կանոններով թռիչքներն իրականացվում են թռիչքի նվազագույն բացարձակ բարձրությունից ոչ ցածր, կամ` այնտեղ, որտեղ այդ նվազագույն բարձրությունը հաստատված չէ, այն բարձրության վրա, որը գերազանցում է օդանավի գտնվելու հաշվարկային տեղից 8 կիլոմետրի սահմաններում եղած ամենաբարձր խոչընդոտը` առնվազն 600 մետր (2000 ֆուտ) բարձրությամբ:
70. Սարքավորումներով թռիչքների կանոններով իրականացվող թռիչքներից վիզուալ թռիչքների կանոններով իրականացվող թռիչքների անցնելիս՝
ա) օդանավը, որի օդաչուն մտադրված է սարքավորումներով թռիչքների կանոններով իրականացվող թռիչքից անցնել վիզուալ թռիչքների կանոններով իրականացվող թռիչքի, եթե նա ներկայացրել է թռիչքային պլան, հայտնում է համապատասխան օդային երթևեկության սպասարկման մարմին սարքավորումներով թռիչքների կանոններով իրականացվող թռիչքի ընդհատման` իր մտադրության և թռիչքային պլանում կատարվելիք փոփոխությունների մասին,
բ) այն դեպքերում, երբ սարքավորումներով թռիչքների կանոններով թռիչք իրականացնող օդանավը գտնվում է վիզուալ օդերևութաբանական պայմաններում կամ հանդիպում է նմանատիպ պայմանների, այն չի դադարեցնում սարքավորումներով թռիչքների կանոններով թռիչքը, եթե չի ենթադրվում, որ երկար ժամանակահատվածում թռիչքը պիտի ընթանա հաստատուն վիզուալ օդերևութաբանական պայմաններում, և մտադրություն կա թռիչքն իրականացնելու այդ պայմաններում:
Գ Լ ՈՒ Խ 21
ԿԱՌԱՎԱՐՎՈՂ ՕԴԱՅԻՆ ՏԱՐԱԾՔՈՒՄ ՍԱՐՔԱՎՈՐՈՒՄՆԵՐՈՎ
ԹՌԻՉՔՆԵՐԻ ԿԱՆՈՆՆԵՐՈՎ ԻՐԱԿԱՆԱՑՎՈՂ ԹՌԻՉՔՆԵՐԸ
71. Կառավարվող օդային տարածքում սարքավորումներով թռիչքների կանոններով թռիչքներն իրականացվում են սույն կանոնների 7-րդ գլխի պահանջներին համապատասխան:
72. Թռիչքների կրեյսերական ռեժիմում կառավարվող օդային տարածքում սարքավորումներով թռիչքների կանոններով թռիչքներն իրականացվում են կրեյսերական թռիչքային մակարդակում կամ կրեյսերական ռեժիմում բարձրություն հավաքելու կարգավարական թույլտվություն ստանալու դեպքում, երկու թռիչքային մակարդակի միջև կամ թռիչքային մակարդակից բարձր, որն ընտրվել է համաձայն՝
ա) սույն կանոնների N 2 հավելվածի կրեյսերական թռիչքային մակարդակների աղյուսակների,
բ) կրեյսերական թռիչքային մակարդակների փոփոխված աղյուսակի, եթե դա նախատեսված է սույն կանոնների N 2 հավելվածով` 410 թռիչքային մակարդակից բարձր թռիչքների համար:
73. Երբ կարգավարական թույլտվության մեջ կամ համապատասխան օդային երթևեկության սպասարկման թույլտվություն ստացած մարմնի` Աերոնավիգացիոն տեղեկատվության ժողովածուում զետեղված հրահանգներում կան այլ պահանջներ, ապա սույն կանոնների 72-րդ կետում նշված աղյուսակներում ներկայացված թռիչքային մակարդակների` ուղեգծին համապատասխանեցումը չի կիրառվում։
Գ Լ ՈՒ Խ 22
ԿԱՌԱՎԱՐՎՈՂ ՕԴԱՅԻՆ ՏԱՐԱԾՔԻՑ ԴՈՒՐՍ ՍԱՐՔԱՎՈՐՈՒՄՆԵՐՈՎ
ԹՌԻՉՔՆԵՐԻ ԿԱՆՈՆՆԵՐՈՎ ԻՐԱԿԱՆԱՑՎՈՂ ԹՌԻՉՔՆԵՐԻ ԿԱՆՈՆՆԵՐԸ
74. Կառավարվող օդային տարածքից դուրս սարքավորումներով թռիչքների կանոններով հորիզոնական թռիչքներն իրականացվում են կրեյսերական թռիչքային մակարդակում` ուղեգծին համապատասխան, ինչպես նշված է՝
ա) սույն կանոնների N 2 հավելվածի կրեյսերական թռիչքային մակարդակների աղյուսակներում.
բ) կրեյսերական թռիչքային մակարդակների փոփոխված աղյուսակներում, 410 թռիչքային մակարդակից բարձր մակարդակների համար, երբ դրանք նախատեսված են սույն կանոնների N 2 հավելվածում:
75. Կառավարվող օդային տարածքից դուրս սարքավորումներով թռիչքների կանոններով իրականացվող թռիչքների ժամանակ, սույն կանոնների 23-րդ կետի «գ» և «դ» ենթակետերով նախատեսված դեպքերում իրականացվում է ձայնային կապի «Երկինք-երկիր» համապատասխան ձայնային կապի ալիքի լսում, ինչպես նաև հաստատվում է երկկողմանի կապ թռիչքային տեղեկատվություն ներկայացնող օդային երթևեկության սպասարկման մարմնի հետ:
76. Այն դեպքում, երբ օդային երթևեկության սպասարկման թույլտվություն ստացած մարմինը կառավարվող օդային տարածքից դուրս սարքավորումներով թռիչքների կանոններով իրականացվող թռիչքների ժամանակ պահանջում է թռիչքային պլանի ներկայացում կամ «Երկինք-երկիր» ձայնային կապի համապատասխան ալիքի լսում և թռիչքային տեղեկատվություն ներկայացնող օդային երթևեկության սպասարկման մարմնի հետ երկկողմանի կապի հաստատում, ապա սույն կանոնների 43-րդ կետի համաձայն հաղորդվում են կառավարվող թռիչքներին վերաբերող հաղորդագրություններ օդանավի գտնվելու տեղի մասին:
77. Խորհրդատվական օդային երթևեկության սպասարկումից օգտվող սարքավորումներով թռիչքների կանոններով թռիչքներ իրականացնող օդանավը խորհրդատվական օդային տարածքի սահմաններում առաջնորդվում է սույն կանոնների 7-րդ գլխի պահանջներով, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ թռիչքային պլանը և դրա մեջ կատարված փոփոխությունները չեն հանդիսանում կարգավարական թույլտվության օբյեկտ, իսկ թռիչքի ընթացքում երկկողմանի կապ է պահպանվում խորհրդատվական սպասարկում ապահովող մարմնի հետ:
Բ Ա Ժ Ի Ն VII
ԱԶԴԱՆՇԱՆՆԵՐ
Գ Լ ՈՒ Խ 23
ԱՂԵՏ ԵՎ ԱՆՀՐԱԺԵՇՏ ԱԶԴԱՆՇԱՆՆԵՐ
78. Սույն բաժնի կանոնները չեն սահմանափակում աղետի ենթարկված օդանավի իրավունքը` օգտվելու իր տրամադրության տակ եղած ցանկացած միջոցից` ուշադրություն գրավելու, գտնվելու վայրի մասին տեղեկացնելու և օգնություն ստանալու համար:
79. Ստորև նշված աղետի ազդանշանները, որոնք հաղորդվում են կամ միասին, կամ առանձին, նշանակում են, որ օդանավին սպառնում է լուրջ, անմիջական վտանգ և այն լուրջ օգնության կարիք ունի։ Դրանք են՝
ա) ռադիոհեռագրով կամ այլ մեթոդով հաղորդվող ազդանշան, որը համապատասխանում է ՍՈՍ (SOS) խմբին ( . . . - - - . . . Մորզեի այբուբենում),
բ) ռադիոհեռախոսով հաղորդվող և ձայնով արտաբերվող ՄԵՅԴԵՅ (MAYDAY) բառ-ազդանշանը,
գ) աղետի մասին հաղորդագրությունը` ուղարկված տվյալների հաղորդման գծով, և որն արտահայտում է ՄԵՅԴԵՅ (MAYDAY) բառի իմաստը,
դ) կարմիր լույս լուսարձակող հրթիռները կամ արկերը, որոնք բաց են թողնվում մեկ առ մեկ, կարճ ժամանակահատվածների հաջորդականությամբ,
ե) պարաշյուտային, լուսավորվող կարմիր գույնի ռումբը:
80. Ստորև նշված ազդանշանները, որոնք հաղորդվում են կամ միասին, կամ առանձին, նշանակում են, որ օդանավն անհապաղ օգնության կարիք չունի, բայց դժվարություններ է կրում և ստիպված է վայրէջքի գնալ։ Դրանք են՝
ա) վայրէջքի ցոլարձակ լապտերների կրկնվող միացումը և անջատումը,
բ) թարթող, իմպուլսային աերոնավիգացիոն լույսերից տարբերվող աերոնավիգացիոն լույսերի կրկնվող միացումը և անջատումը:
81. Ստորև նշված ազդանշանները, որոնք հաղորդվում են կամ միասին, կամ առանձին, նշանակում են, որ օդանավն ունի շտապ հաղորդագրություն վերջրյա նավի, օդանավի, մեկ այլ փոխադրամիջոցի կամ որևէ անձի անվտանգության մասին, որը գտնվում է փոխադրամիջոցի ներսում կամ տեսադաշտում՝
ա) ռադիոհեռագրով կամ ազդանշանների հաղորդման այլ մեթոդով հաղորդվող ազդանշաններ, որոնք բաղկացած են ԻՔՍ-ԻՔՍ-ԻՔՍ (XXX) խմբից,
բ) ռադիոհեռախոսով հաղորդվող և ձայնով արտաբերվող ՊԱՆ,ՊԱՆ (PAN, PAN) բառ-ազդանշանը:
82. Կասեցման ժամանակ կիրառվող ազդանշանները նկարագրված են սույն կանոնների VIII բաժնում:
83. Վիզուալ ազդանշանները կիրառվում են օդանավին նախազգուշացնելու նպատակով, որ այն թույլտվություն չունի թռչելու արգելված, սահմանափակ կամ վտանգավոր գոտում կամ դրա վրայով:
Ցերեկով կամ գիշերով` 10 վայրկյան ընդմիջումով երկրից արձակված կարմիր և կանաչ լույսերով լուսավորվող հրթիռների շարքն օդանավին զգուշացնում են, որ թռիչքն իրականացվում է թռիչքների սահմանափակման գոտում կամ մտնում է արգելված կամ վտանգավոր գոտի: Տվյալ օդանավի օդաչուն պետք է ձեռնարկի համապատասխան միջոցներ, որպեսզի թռիչքի հետագա ընթացքն իրականացնի այդպիսի գոտիներից դուրս:
Գ Լ ՈՒ Խ 24
ԱԶԴԱՆՇԱՆՆԵՐ ԱԵՐՈԴՐՈՄԱՅԻՆ ԵՐԹԵՎԵԿՈՒԹՅԱՆ ՀԱՄԱՐ
84. Աերոդրոմային երթևեկության ազդանշանները նշված են սույն կանոնների N 5 հավելվածում:
Գ Լ ՈՒ Խ 25
ԳԵՏՆԻ ՎՐԱ ՕԴԱՆԱՎԻ ԵՐԹԵՎԵԿՈՒԹՅՈՒՆԸ ԿԱՐԳԱՎՈՐՈՂ ԱԶԴԱՆՇԱՆՆԵՐԸ
85. Գետնի վրա օդանավի երթևեկությունը կարգավորող ազդանշանները նշված են սույն կանոնների N 6 հավելվածում:
Բ Ա Ժ Ի Ն VIII
ՔԱՂԱՔԱՑԻԱԿԱՆ ՕԴԱՆԱՎԵՐԻ ԿԱՍԵՑՈՒՄԸ
Գ Լ ՈՒ Խ 26
ՕԴԱՆԱՎԸ ԿԱՍԵՑՆԵԼՈՒ ՍԿԶԲՈՒՆՔՆԵՐԸ
86. Քաղաքացիական օդանավերը կասեցնելիս հաշվի են առնվում հետևյալ սկզբունքները՝
ա) քաղաքացիական օդանավերը կասեցվում են միայն սույն կանոններով և Հայաստանի Հանրապետության միջազգային պայմանագրերով նախատեսված դեպքերում,
բ) կասեցման դեպքում, եթե անհրաժեշտություն չկա օդանավը վերադարձնելու պլանավորված ուղեգիծ, դուրս հանելու Հայաստանի օդային կամ արգելված (սահմանափակող) տարածքից կամ արգելված գոտուց, կամ հրամայելու նրան վայրէջք կատարել նշված աերոդրոմում, ապա կասեցումը պետք է սահմանափակվի միայն օդանավի տարբերակման հաստատմամբ,
գ) քաղաքացիական օդանավերի ուսումնական կասեցում չի իրականացվում,
դ) այն դեպքերում, երբ հնարավոր է ռադիոկապի հաստատում, կասեցվող օդանավին ռադիոհեռախոսով պետք է հաղորդվեն ցուցումներ թռիչքի ուղղության մասին,
ե) այն դեպքում, երբ կասեցվող օդանավից պահանջվում է վայրէջք կատարել Հայաստանի Հանրապետության տարածքում, վայրէջքի համար նախատեսված աերոդրոմը պետք է պիտանի լինի տվյալ տեսակի օդանավի անվտանգ վայրէջքի համար:
Համաձայն 1984 թվականի մայիսի 10-ին կայացած Քաղաքացիական ավիացիայի միջազգային կոմիտեի 25-րդ (արտակարգ) նստաշրջանում ընդունված Չիկագոյի կոնվենցիայի N 3 բիս հոդվածի` Հայաստանի Հանրապետությունը ձեռնպահ է մնում թռիչքի ընթացքում գտնվող քաղաքացիական օդանավերի դեմ զենք կիրառելուց:
Գ Լ ՈՒ Խ 27
ԿԱՍԵՑՎԱԾ ՕԴԱՆԱՎԻ ԳՈՐԾՈՂՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ
87. Այլ օդանավի կողմից կասեցված օդանավն անհապաղ պետք է՝
ա) հետևի կասեցված օդանավին հաղորդվող կարգավարական հրահանգներին` մեկնաբանելով տեսողական ազդանշանները, և արձագանքի դրանց` համաձայն սույն կանոնների 29-րդ գլխի պահանջների,
բ) հնարավորության սահմաններում տեղեկացնի համապատասխան օդային երթևեկության սպասարկման մարմնին,
գ) վթարային 121,5 ՄՀց հաճախականությամբ ընդհանուր կոչի օգնությամբ փորձի ռադիոկապ հաստատել կասեցնող օդանավի կամ կասեցումը ղեկավարող մարմնի հետ` անվանելով կասեցվող օդանավն ու դրա թռիչքի բնույթը: Եթե հարաբերություն (կոնտակտ) չի հաստատվել, ապա կրկնել այդ կոչը` 243 ՄՀց վթարային հաճախականությամբ,
դ) համապատասխան օդային երթևեկության սպասարկման մարմնի կողմից կարգավարական հրահանգների բացակայության դեպքում երկրորդային շրջադիտային ռադար ընդունիչ-հաղորդիչով սարքավորված օդանավը հաստատում է 7700 ծածկագիրը` Էյ (A) ռեժիմում:
88. Եթե որևէ աղբյուրից ռադիոյով ստացված հրահանգները ինչ-որ ձևով հակասում են կասեցնող օդանավի կողմից տեսողական ազդանշանների օգնությամբ տրվող կարգավարական հրահանգներին, ապա կասեցվող օդանավը պետք է բացատրություն պահանջի` շարունակելով կատարել կասեցնող օդանավի կողմից տեսողական ազդանշանների միջոցով հաղորդվող կարգավարական հրահանգները:
89. Եթե որևէ աղբյուրից ռադիոյով ստացված ցանկացած կարգավարական հրահանգները հակասում են կասեցնող օդանավի կողմից տրվող կարգավարական հրահանգներին, ապա կասեցվող օդանավն անհապաղ բացատրություն է պահանջում` շարունակելով կատարել կասեցնող օդանավի` ռադիոյով ստացված հրահանգները:
Գ Լ ՈՒ Խ 28
ՌԱԴԻՈԿԱՊԸ ԿԱՍԵՑՄԱՆ ԸՆԹԱՑՔՈՒՄ
90. Եթե կասեցման ընթացքում ռադիոկապ է հաստատված, բայց ընդհանուր լեզվով դրա իրականացումն անհնար է, ապա փորձեր են արվում հաղորդելու կարգավարական հրահանգներ, հրահանգների հաստատում և այլ տեղեկատվություն` օգտագործելով սույն կանոնների N 7 հավելվածում նշված դարձվածքները, որոնցից յուրաքանչյուրը հաղորդվում է երկու անգամ:
Գ Լ ՈՒ Խ 29
ԿԱՍԵՑՄԱՆ ԴԵՊՔՈՒՄ ԿԻՐԱՌՎՈՂ ՏԵՍՈՂԱԿԱՆ ԱԶԴԱՆՇԱՆՆԵՐԸ
91. Կասեցնող օդանավի կողմից տրվող ազդանշանները և կասեցվող օդանավի պատասխանները նկարագրված են սույն կանոնների N 8 հավելվածում:
92. Կասեցվող օդանավի կողմից տրվող ազդանշանները և կասեցնող օդանավի պատասխանները նկարագրված են սույն կանոնների N 9 հավելվածում:
Բ Ա Ժ Ի Ն IX
ԱՆՕԴԱՉՈՒ ՉԿԱՌԱՎԱՐՎՈՂ ՕԴԱՊԱՐԻԿ
Գ Լ ՈՒ Խ 30
ԱՆՕԴԱՉՈՒ ՉԿԱՌԱՎԱՐՎՈՂ ՕԴԱՊԱՐԻԿՆԵՐԻ ԴԱՍԱԿԱՐԳՈՒՄԸ
93. Անօդաչու չկառավարվող օդապարիկները դասակարգվում են`
ա) թեթև` 4 կիլոգրամից պակաս ընդհանուր քաշ ունեցող մեկ կամ մի քանի փաթեթ օգտակար բեռ տեղափոխող անօդաչու չկառավարվող օդապարիկ, եթե այն սույն կետի «գ» ենթակետի երկրորդ, երրորդ կամ չորրորդ պարբերությունների ենթակետերի դրույթների համաձայն չի դասակարգվում որպես ծանր.
բ) միջին` 4 կիլոգրամ և ավելի, բայց մինչև 6 կիլոգրամ ընդհանուր քաշ ունեցող երկու կամ ավելի փաթեթ օգտակար բեռ տեղափոխող անօդաչու չկառավարվող օդապարիկ, եթե այն սույն կետի «գ» ենթակետի երկրորդ, երրորդ կամ չորրորդ պարբերությունների դրույթների համաձայն չի դասակարգվում որպես ծանր.
գ) ծանր` անօդաչու չկառավարվող օդապարիկ, որը`
տեղափոխում է ընդհանուր քաշով 6 կիլոգրամ և ավելի օգտակար բեռ,
տեղափոխում է օգտակար բեռ, որն ընդգրկում է 3 կիլոգրամ և ավելի քաշով փաթեթ,
տեղափոխում է օգտակար բեռ` ներառյալ 2 կիլոգրամ և ավելի քաշով փաթեթ` մեկ քառակուսի սանտիմետրի վրա 13 գրամ տեսակարար բեռնվածությամբ,
օգտագործում է ճոպան կամ օգտակար բեռը կախելու համար մեկ այլ սարք, որը կախված բեռն օդապարիկից առանձնացնելու (պոկելու) համար պահում է 230 Նյուտոն կամ ավելի հարվածային բեռնվածություն:
Տեսակարար բեռնվածությունը որոշվում է օգտակար բեռի փաթեթի ընդհանուր զանգվածը (գրամներով) բաժանելով ամենափոքր մակերեսի վրա` քառակուսի սանտիմետրերով (հավելված N 10):
Գ Լ ՈՒ Խ 31
ՇԱՀԱԳՈՐԾՄԱՆ ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԿԱՆՈՆՆԵՐԸ
94. Անօդաչու չկառավարվող օդապարիկը չի շահագործվում առանց կարգավարական թույլտվության:
95. Անօդաչու չկառավարվող օդապարիկը պետք է շահագործվի առանց անձանց առողջությանը կամ գույքին վնաս պատճառելու:
Գ Լ ՈՒ Խ 32
ՇԱՀԱԳՈՐԾՄԱՆ ՍԱՀՄԱՆԱՓԱԿՈՒՄՆԵՐԸ ԵՎ ՍԱՐՔԱՎՈՐՈՒՄՆԵՐԻՆ
ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԸ
96. Ծանր անօդաչու չկառավարվող օդապարիկների շահագործումն առանց համապատասխան օդային երթևեկության սպասարկման թույլտվություն ստացած մարմնի հրահանգի` չի իրականացվում 18000 մետր (60000 ֆուտ) կամ ցածր բարձրությամբ, որի վրա՝
ա) կան ամպեր կամ այլ չորս օկտանտից ավելի մթնեցնող գոյակցություններ,
բ) հորիզոնական տեսանելիությունը կազմում է 8 կիլոմետրից պակաս:
97. Ծանր կամ միջին անօդաչու չկառավարվող օդապարիկներն արձակվում են այնպես, որպեսզի դրանք բնակավայրերի կամ թռիչքի հետ առնչություն չունեցող բաց տարածությունում մարդկանց կուտակումների վրայով թռչի 300 մետրից (1000 ֆուտ) ոչ ցածր բարձրությամբ:
98. Ծանր անօդաչու չկառավարվող օդապարիկը շահագործվում է, եթե՝
ա) այն սարքավորված է թռիչքի ընթացքում օգտակար բեռի անջատման համար նախատեսված առնվազն երկու սարքավորմամբ կամ համակարգով, որոնք ղեկավարվում են ավտոմատ կամ հեռակառավարմամբ և գործում են մեկը մյուսից անկախ,
բ) զրոյական ճնշմամբ պոլիէթիլենային թաղանթով օդապարիկների թռիչքի ավարտի համար օգտագործվում է առնվազն երկու միջոց` համակարգ կամ սարքավորում, կամ երկուսի համակցությունը, որոնք գործում են մեկը մյուսից անկախ,
գ) օդապարիկի թաղանթը սարքավորված է կամ ռադարային արտացոլող սարքով (սարքերով), կամ ռադարային արտացոլող նյութով, որն ապահովում է ռադարային ազդանշանի անդրադարձումը դեպի 200-2700 ՄՀց հաճախականությունների տիրույթում աշխատող վերգետնյա ռադարի վրա:
99. Ծանր անօդաչու չկառավարվող օդապարիկը կարող է սարքավորված լինել նաև սարքավորումներով, որոնք օպերատորին հնարավորություն են տալիս վերգետնյա ռադարի ազդեցության սահմաններից դուրս անընդհատ հսկողության տակ պահելու օդապարիկը:
100. Ծանր անօդաչու չկառավարվող օդապարիկը չի շահագործվում այն շրջանում, որտեղ օգտագործվում է վերգետնյա երկրորդային շրջադիտային ռադար, եթե օդապարիկը սարքավորված չէ երկրորդային շրջադիտային ռադարի ընդունիչ-հաղորդիչով, որն ընդունակ է տեղեկություններ տալու բարձրության մասին և աշխատում է նշանակված թվագրով կամ միանում հետևման կայանի օգնությամբ:
101. Կապված ալեհավաքով անօդաչու չկառավարվող օդապարիկը, որի ոչնչացման համար ցանկացած կետում պահանջվում է 230 Նյուտոն ավելի ուժ, շահագործվում է այն պայմանով, որ ալեհավաքի վրա պետք է լինեն 15 մետրից ոչ ավելի հեռավորությամբ գունավոր դրոշակներ կամ ցուցանակներ:
102. Ծանր անօդաչու չկառավարվող օդապարիկը չի շահագործվում 18000 մետրից (60000 ֆուտ) պակաս ծանրաչափական բարձրության վրա` արևամուտի և արևածագի միջև ընկած ժամանակահատվածում, եթե օդապարիկը և դրա պատկանելություններն ու օգտակար բեռը (անկախ այն բանից` բաժանվում են դրանք թռիչքի ընթացքում, թե ոչ) չեն լուսավորված լույսերով:
103. 15 մետրից ավելի երկարությամբ, կախված սարքավորմամբ հագեցված (բացի վառ ներկված բացված պարաշյուտից) ծանր անօդաչու չկառավարվող օդապարիկը չի շահագործվում արևամուտի և արևածագի միջև ընկած ժամանակահատվածում` 18000 մետր (60000 ֆուտ) ծանրաչափական բարձրությունից ցածր, եթե այդ կախված սարքավորումը ներկված չէ իրար հաջորդող և իրարից լավ տարբերակվող բազմերանգ շերտերով կամ սարքավորված չէ գունավոր դրոշակներով:
Գ Լ ՈՒ Խ 33
ԹՌԻՉՔԻ ԱՎԱՐՏԸ
104. Շահագործողը ծանր անօդաչու չկառավարվող օդապարիկի թռիչքն ավարտելու համար գործարկում է սույն կանոնների 98-րդ կետի «ա» և «բ» ենթակետերին համապատասխան սարքավորումները, եթե՝
ա) հայտնի է դառնում, որ եղանակային պայմաններն ավելի վատ են, քան նախատեսված է շահագործման համար,
բ) անսարքությունը կամ ցանկացած այլ պատճառ հետագա թռիչքը դարձնում է վտանգավոր` օդային երթևեկության, գետնի վրա գտնվող մարդկանց կամ ունեցվածքի համար,
գ) օտարերկրյա պետության օդային տարածք մուտք գործելու համար չկա տվյալ պետության օրենսդրությամբ նախատեսված մուտքի թույլտվություն:
Գ Լ ՈՒ Խ 34
ՏԵՂԵԿԱՑՈՒՄ ԹՌԻՉՔԻ ՄԱՍԻՆ
105. Թռիչքից առաջ միջին կամ ծանր անօդաչու չկառավարվող օդապարիկի ենթադրվող թռիչքի մասին համապատասխան օդային երթևեկության սպասարկման մարմինը տեղեկացվում է նախապատրաստվող թռիչքից ոչ ուշ, քան յոթ օր առաջ:
Համապատասխան օդային երթևեկության սպասարկման մարմնի պահանջով ենթադրվող թռիչքի մասին տեղեկատվության մեջ ընդգրկվում են՝
ա) օդապարիկի թռիչքի նշանակումը կամ աշխատանքի (նախագծի) ծածկագրային անվանումը,
բ) օդապարիկի կարգը և նկարագրությունը,
գ) երկրորդային շրջադիտային ռադարի ծածկագիրը կամ առանձին առբերող ռադիոկայանի հաճախականությունը, եթե դրանք կիրառվում են,
դ) շահագործողի անվանումը (անունը) և հեռախոսի համարը,
ե) արձակման վայրը,
զ) արձակման հաշվարկային ժամանակը (կամ թռիչքների շարքի սկզբի և ավարտի ժամանակները),
է) արձակվող օդապարիկների թիվը և դրանց արձակումների միջև նախատեսված ժամանակահատվածները (բազմակի արձակումների դեպքում),
ը) բարձրացման ենթադրվող ուղղությունը,
թ) կրեյսերական թռիչքային մակարդակը (ծանրաչափական բարձրություն),
ժ) 18000 մետր (60000 ֆուտ) ծանրաչափական բարձրության անցման հաշվարկային ժամանակը կամ կրեյսերական թռիչքային մակարդակին հասնելը, եթե 18000 մետր (60000 ֆուտ) կրեյսերական թռիչքային մակարդակի վրա է կամ ներքև, և հաշվարկային գտնվելու վայրը:
Եթե իրականացվում են անընդհատ թռիչքներ, ապա տեղեկացման ժամանակը կազմվում է հաշվարկային ժամանակից, որում շարքի առաջին և վերջին օդապարիկները հասնում են համապատասխան թռիչքային մակարդակի, օրինակ` հաշվարկային տվյալները, թռիչքի ավարտի ժամանակը և անկման կամ հայտնաբերման ենթադրվող տեղը:
Եթե ենթադրվում են անկման կամ հայտնաբերման մի քանի վայրեր, ապա անհրաժեշտ է նշել յուրաքանչյուրը` անկման հաշվարկային ժամանակի հետ միասին: Մեկը մյուսին հաջորդող անկման շարքի համար նշվում է այդ շարքից առաջինի և վերջինի անկման հաշվարկային ժամանակը:
Օդապարիկի արձակման մասին սույն կետում նշված ցանկացած տեղեկատվություն ուղարկվում է համապատասխան օդային երթևեկության սպասարկման մարմին ոչ ուշ, քան 6 ժամ արձակման հաշվարկային ժամանակից առաջ, կամ արևային, կամ տիեզերական ալեկոծությունների (փոթորիկների) ուսումնասիրությունների կատարման ժամանակ, որոնք ներառում են կրիտիկական ժամանակի տարրը, ոչ ուշ, քան 30 րոպե մինչև թռիչքի հաշվարկային ժամանակը:
106. Շահագործողը միջին և ծանր անօդաչու չկառավարվող օդապարիկի արձակումից անմիջապես հետո համապատասխան օդային երթևեկության սպասարկման մարմին է ներկայացնում հետևյալ տեղեկատվությունը՝
ա) օդապարիկի թռիչքի նշանակումը,
բ) արձակման վայրը,
գ) արձակման փաստացի ժամանակը,
դ) 18000 մետր (60000 ֆուտ) ծանրաչափական բարձրության անցման կամ կրեյսերական թռիչքային մակարդակին հասնելու հաշվարկային ժամանակը, եթե այն գտնվում է 18000 մետր (60000 ֆուտ) բարձրության վրա կամ ցածր, և հաշվարկային գտնվելու վայրը,
ե) սույն կանոնների 105-րդ կետի «է» և «ը» ենթակետերի համաձայն նախօրոք հաղորդված տեղեկատվության մեջ ցանկացած փոփոխություն:
107. Եթե հայտնի է դառնում, որ միջին և ծանր անօդաչու չկառավարվող օդապարիկի ենթադրյալ թռիչքը, որի մասին, համաձայն սույն կանոնների 105-րդ կետի, նախապես տեղեկացվել էր` չեղյալ է հայտարարված, ապա շահագործողը դրա մասին անմիջապես հայտնում է համապատասխան օդային երթևեկության սպասարկման մարմնին։
Գ Լ ՈՒ Խ 35
ԳՏՆՎԵԼՈՒ ՎԱՅՐԻ ԳՐԱՆՑՈՒՄԸ ԵՎ ԶԵԿՈՒՅՑԸ
108. 18000 մետր (60000 ֆուտ) ծանրաչափական բարձրության վրա կամ ցածր թռիչք իրականացնող ծանր անօդաչու չկառավարվող օդապարիկը շահագործողը հետևում է թռիչքի հետագծին և օդային երթևեկության սպասարկման մարմնին զեկուցում օդապարիկի գտնվելու տեղի մասին: Եթե օդային երթևեկության սպասարկման մարմինն օդապարիկի գտնվելու վայրի մասին անհապաղ զեկույց չի պահանջում, ապա շահագործողը գրանցում է օդապարիկի գտնվելու վայրը` յուրաքանչյուր 24 ժամը մեկ անգամ:
109. 18000 մետր (60000 ֆուտ) ծանրաչափական բարձրությունից վերև թռիչք իրականացնող ծանր անօդաչու չկառավարվող օդապարիկը շահագործողը հետևում է թռիչքի ընթացքին և օդային երթևեկության սպասարկման մարմնին զեկուցում օդապարիկի գտնվելու տեղի մասին: Եթե օդային երթևեկության սպասարկման մարմինն օդապարիկի գտնվելու մասին անհապաղ զեկույց չի պահանջում, ապա շահագործողը գրանցում է օդապարիկի գտնվելու վայրը` յուրաքանչյուր 24 ժամը մեկ անգամ:
110. Եթե գտնվելու վայրը չի կարող գրանցվել սույն կանոնների 108-րդ և 109-րդ կետերին համապատասխան, ապա շահագործողը դրա մասին անմիջապես տեղեկացնում է օդային երթևեկության սպասարկման մարմնին: Այդ տեղեկատվությունն ընդգրկում է գրանցված վերջին գտնվելու վայրի մասին տեղեկություն: Եթե գրանցումը վերսկսվում է, ապա դրա մասին շահագործողն անմիջապես տեղեկացնում է օդային երթևեկության սպասարկման մարմնին:
111. Ծանր անօդաչու չկառավարվող օդապարիկի պլանավորված ցածրացումից մեկ ժամ առաջ շահագործողն օդային երթևեկության սպասարկման մարմնին է ուղարկում օդապարիկի վերաբերյալ հետևյալ տեղեկատվությունը`
ա) տվյալ պահին աշխարհագրական դիրքը,
բ) տվյալ պահին թռիչքային մակարդակը (ծանրաչափական բարձրությունը),
գ) 18000 մետր (60000 ֆուտ) ծանրաչափական բարձրության հատման սպասվող ժամանակը, եթե դա իրականացվելու է,
դ) գետնին ընկնելու սպասվող ժամանակն ու տեղը:
112. Ծանր կամ միջին անօդաչու չկառավարվող օդապարիկը շահագործողը թռիչքի ավարտի մասին տեղեկացնում է օդային երթևեկության սպասարկման մարմնին:
|
Հայաստանի Հանրապետության |
Մ. Թոփուզյան |
|
Հավելված N 1 |
ԱԵՐՈՆԱՎԻԳԱՑԻՈՆ ԼՈՒՅՍԵՐ
Կարմիր- ինքնաթիռի` հորիզոնական հարթությունից վերև և ներքև պատկերագծված (պրոյեկտված) լույս, որը տեսանելի է երկայնական առանցքից ձախ` 1100 անկյան տակ:
Կանաչ- ինքնաթիռի` հորիզոնական հարթությունից վերև և ներքև պատկերագծված (պրոյեկտված) լույս, որը տեսանելի է երկայնական առանցքից աջ` 1100 անկյան տակ:
Սպիտակ-ինքնաթիռի` հորիզոնական հարթությունից վերև և ներքև պատկերագծված (պրոյեկտված) լույս, որը տեսանելի է երկայնական առանցով անցնող ուղղաձիգ հարթության նկատմամբ հորիզոնական հարթության ուղղությամբ` 1400 անկյան տակ դիտելիս:
Հորիզոնական հարթություն-երկայնական առանցքը և ինքնաթիռի համաչափության հարթությանն ուղղահայաց ուղիղն ընդգրկող հարթություն:
Այլ նպատակների համար նախատեսված լույսերը (օրինակ` սավառնակի վայրէջքային ցոլարձակ լապտերները և լուսարձակների լույսերը)բախումները կանխող լույսերի հետ միասին օգտագործվում են օդանավերի նկատելիությունը մեծացնելու համար:
|
Հավելված N 2 |
ԿՐԵՅՍԵՐԱԿԱՆ ԹՌԻՉՔԱՅԻՆ ՄԱԿԱՐԴԱԿՆԵՐԻ ԱՂՅՈՒՍԱԿՆԵՐ
Սույն կանոնների պահանջների համաձայն թռիչքների իրականացման համար պահպանվում են հետևյալ թռիչքային մակարդակները`
ա) շրջաններում, որտեղ տարածաշրջանային աերոնավիգացիոն համաձայնագրի հիման վրա և, համաձայն նրանում սահմանված պայմանների, ներառյալ 290 ու 410 թռիչքային մակարդակների միջև կիրառվում է ուղղաձիգ տարանջատման նվազագույնը` 300 մ (1000 ֆուտ): Բացառություն են կազմում այն դեպքերը, երբ համապատասխան պայմանների դեպքում, համաձայն տարածաշրջանային աերոնավիգացիոն համաձայնագրի, նախատեսվում է ուղղաձիգ տարանջատման անվանական նվազագույնի վրա հիմնված` պակաս 600 մ (2000 ֆուտ), բայց ոչ պակաս 300 մ (1000 ֆուտ), կրեյսերական թռիչքային մակարդակների փոփոխված աղյուսակի օգտագործումը` 410 թռիչքային մակարդակից բարձր օդային տարածքի որոշակի մասերում թռիչքներ իրականացնող օդանավերի համար:
|
Մագնիսական ճանապարհային անկյունը | |||||||||||
|
0000-1790 |
1800-3590 | ||||||||||
|
սարքավորումներով թռիչքների կանոններով թռիչքները |
վիզուալ թռիչքների |
սարքավորումներով թռիչքների կանոններով թռիչքները |
վիզուալ թռիչքների | ||||||||
|
թռիչքային |
բացարձակ |
թռիչքային |
բացարձակ բարձրությունը |
թռիչքային |
բացարձակ բարձրությունը |
թռիչքային մակար- |
բացարձակ բարձրությունը | ||||
|
մետր |
ֆուտ |
մետր |
ֆուտ |
մետր |
ֆուտ |
մետր |
ֆուտ | ||||
|
10 |
300 |
1000 |
- |
- |
- |
20 |
600 |
2000 |
- |
- |
- |
|
30 |
900 |
3000 |
35 |
1050 |
3500 |
40 |
1200 |
4000 |
45 |
1350 |
4500 |
|
50 |
1500 |
5000 |
55 |
1700 |
5500 |
60 |
1850 |
6000 |
65 |
2000 |
6500 |
|
70 |
2150 |
7000 |
75 |
2300 |
7500 |
80 |
2450 |
8000 |
85 |
2600 |
8500 |
|
90 |
2750 |
9000 |
95 |
2900 |
9500 |
100 |
3050 |
10000 |
105 |
3200 |
10500 |
|
110 |
3350 |
11000 |
115 |
3500 |
11500 |
120 |
3650 |
12000 |
125 |
3800 |
12500 |
|
130 |
3950 |
13000 |
135 |
4100 |
13500 |
140 |
4250 |
14000 |
145 |
4400 |
14500 |
|
150 |
4550 |
15000 |
155 |
4700 |
15500 |
160 |
4900 |
16000 |
165 |
5050 |
16500 |
|
170 |
5200 |
17000 |
175 |
5350 |
17500 |
180 |
5500 |
18000 |
185 |
5650 |
18500 |
|
190 |
5800 |
19000 |
195 |
5950 |
19500 |
200 |
6100 |
20000 |
205 |
6250 |
20500 |
|
210 |
6400 |
21000 |
215 |
6550 |
21500 |
220 |
6700 |
22000 |
225 |
6850 |
22500 |
|
230 |
7000 |
23000 |
235 |
7150 |
23500 |
240 |
7300 |
24000 |
245 |
7450 |
24500 |
|
250 |
7600 |
25000 |
255 |
7750 |
25500 |
260 |
7900 |
26000 |
265 |
8100 |
26500 |
|
270 |
8250 |
27000 |
275 |
8400 |
27500 |
280 |
8550 |
28000 |
285 |
8700 |
28500 |
|
290 |
8850 |
29000 |
|
|
|
300 |
9150 |
30000 |
|
|
|
|
310 |
9450 |
31000 |
|
|
|
320 |
9750 |
32000 |
|
|
|
|
330 |
10050 |
33000 |
|
|
|
340 |
10350 |
34000 |
|
|
|
|
350 |
10650 |
35000 |
|
|
|
360 |
10950 |
36000 |
|
|
|
|
370 |
11300 |
37000 |
|
|
|
380 |
11600 |
38000 |
|
|
|
|
390 |
11900 |
39000 |
|
|
|
400 |
12200 |
40000 |
|
|
|
|
410 |
12500 |
41000 |
|
|
|
430 |
13100 |
43000 |
|
|
|
|
450 |
13700 |
45000 |
|
|
|
470 |
14350 |
47000 |
|
|
|
|
490 |
14950 |
49000 |
|
|
|
510 |
15550 |
51000 |
|
|
|
բ) այլ շրջաններում
|
Մագնիսական ճանապարհային անկյունը | |||||||||||
|
0000-1790 |
1800-3590 | ||||||||||
|
սարքավորումներով թռիչքների կանոններով թռիչքները |
վիզուալ թռիչքների |
սարքավորումներով թռիչքների կանոններով թռիչքները |
վիզուալ թռիչքների | ||||||||
|
թռիչքային |
բացարձակ |
թռիչքային |
բացարձակ բարձրությունը |
թռիչքային |
բացարձակ բարձրությունը |
թռիչքային մակար- |
բացարձակ բարձրությունը | ||||
|
մետր |
ֆուտ |
մետր |
ֆուտ |
մետր |
ֆուտ |
մետր |
ֆուտ | ||||
|
10 |
300 |
1000 |
- |
- |
- |
20 |
600 |
2000 |
- |
- |
- |
|
30 |
900 |
3000 |
35 |
1050 |
3500 |
40 |
1200 |
4000 |
45 |
1350 |
4500 |
|
50 |
1500 |
5000 |
55 |
1700 |
5500 |
60 |
1850 |
6000 |
65 |
2000 |
6500 |
|
70 |
2150 |
7000 |
75 |
2300 |
7500 |
80 |
2450 |
8000 |
85 |
2600 |
8500 |
|
90 |
2750 |
9000 |
95 |
2900 |
9500 |
100 |
3050 |
10000 |
105 |
3200 |
10500 |
|
110 |
3350 |
11000 |
115 |
3500 |
11500 |
120 |
3650 |
12000 |
125 |
3800 |
12500 |
|
130 |
3950 |
13000 |
135 |
4100 |
13500 |
140 |
4250 |
14000 |
145 |
4400 |
14500 |
|
150 |
4550 |
15000 |
155 |
4700 |
15500 |
160 |
4900 |
16000 |
165 |
5050 |
16500 |
|
170 |
5200 |
17000 |
175 |
5350 |
17500 |
180 |
5500 |
18000 |
185 |
5650 |
18500 |
|
190 |
5800 |
19000 |
195 |
5950 |
19500 |
200 |
6100 |
20000 |
205 |
6250 |
20500 |
|
210 |
6400 |
21000 |
215 |
6550 |
21500 |
220 |
6700 |
22000 |
225 |
6850 |
22500 |
|
230 |
7000 |
23000 |
235 |
7150 |
23500 |
240 |
7300 |
24000 |
245 |
7450 |
24500 |
|
250 |
7600 |
25000 |
255 |
7750 |
25500 |
260 |
7900 |
26000 |
265 |
8100 |
26500 |
|
270 |
8250 |
27000 |
275 |
8400 |
27500 |
280 |
8550 |
28000 |
285 |
8700 |
28500 |
|
290 |
8850 |
29000 |
300 |
9150 |
30000 |
300 |
9150 |
30000 |
320 |
9750 |
32000 |
|
330 |
10050 |
33000 |
340 |
10350 |
34000 |
340 |
10350 |
34000 |
360 |
10950 |
36000 |
|
370 |
11300 |
37000 |
380 |
11600 |
38000 |
380 |
11600 |
38000 |
400 |
12200 |
40000 |
|
410 |
12500 |
41000 |
420 |
12800 |
42000 |
430 |
13100 |
43000 |
440 |
13400 |
44000 |
|
450 |
13700 |
45000 |
460 |
14000 |
46000 |
470 |
14350 |
47000 |
480 |
14650 |
48000 |
|
490 |
14950 |
49000 |
500 |
15250 |
50000 |
510 |
15550 |
51000 |
520 |
15850 |
52000 |
|
Հավելված N 3 |
ՕԴԱՅԻՆ ԵՐԹԵՎԵԿՈՒԹՅԱՆ ՍՊԱՍԱՐԿՄԱՆ ՕԴԱՅԻՆ ՏԱՐԱԾՔԻ ԴԱՍԵՐԸ, ՏՐԱՄԱԴՐՎՈՂ ՍՊԱՍԱՐԿՈՒՄԸ ԵՎ ԹՌԻՉՔՆԵՐԻՆ ՆԵՐԿԱՅԱՑՎՈՂ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԸ
|
Դասը |
Թռիչքի տեսակը |
Տարանջատումը |
Սպասարկումը |
Արագության |
Պահանջներ ռադիոկապին |
Կարգա- |
|
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
|
|
միայն սարքավո- |
բոլոր օդանավերի |
օդային երթևեկության |
ոչ |
մշտական երկկողմանի ռադիոկապ |
այո |
|
|
սարքավո- |
բոլոր օդանավերի |
օդային երթևեկության |
ոչ |
մշտական երկկողմանի ռադիոկապ |
այո |
|
վիզուալ |
բոլոր օդանավերի |
օդային երթևեկության |
ոչ |
մշտական երկկողմանի ռադիոկապ |
այո | |
|
|
սարքավո- |
սարքավորումներով |
օդային երթևեկության |
ոչ |
մշտական երկկողմանի ռադիոկապ |
այո |
|
վիզուալ |
վիզուալ |
1) օդային երթևեկության |
250 հանգույց 3050 մ-ից (10000 ֆուտ) ցածր ծովի միջին մակարդակից |
մշտական երկկողմանի ռադիոկապ |
այո | |
|
|
սարքավո- |
սարքավորումներով թռիչքների |
օդային երթևեկության |
250 հանգույց 3050 մ-ից (10000 ֆուտ) ցածր ծովի միջին մակարդակից |
մշտական երկկողմանի ռադիոկապ |
այո |
|
վիզուալ թռիչքների կանոններով թռիչքներ |
չի իրականացվում |
տեղեկատվություն |
250 հանգույց 3050 մ-ից (10000 ֆուտ) ցածր ծովի միջին մակարդակից |
մշտական երկկողմանի ռադիոկապ |
այո | |
|
|
սարքավո- |
սարքավորումներով թռիչքների |
օդային երթևեկության |
250 հանգույց 3050 մ-ից (10000 ֆուտ) ցածր ծովի միջին մակարդակից |
մշտական երկկողմանի ռադիոկապ |
այո |
|
վիզուալ |
չի իրականացվում |
հնարավորության սահմաններում, տեղեկատվություն երթևեկության մասին |
250 հանգույց 3050 մ-ից (10000 ֆուտ) ցածր ծովի միջին մակարդակից |
ոչ |
ոչ | |
|
|
սարքավո- |
սարքավորումներով թռիչքների |
օդային երթևեկության խորհրդատվական և թռիչքատեղեկատվական սպասարկում |
250 հանգույց 3050 մ-ից (10000 ֆուտ) ցածր ծովի միջին մակարդակից |
մշտական երկկողմանի ռադիոկապ |
ոչ |
|
վիզուալ |
չի իրականացվում |
թռիչքատեղեկատվական սպասարկում |
250 հանգույց 3050 մ-ից (10000 ֆուտ) ցածր ծովի միջին մակարդակից |
ոչ |
ոչ | |
|
|
սարքավո- |
չի իրականացվում |
թռիչքատեղեկատվական սպասարկում |
250 հանգույց 3050 մ-ից (10000 ֆուտ) ցածր ծովի միջին մակարդակից |
մշտական երկկողմանի ռադիոկապ |
ոչ |
|
վիզուալ թռիչքների կանոններով թռիչքներ |
չի իրականացվում |
թռիչքատեղեկատվական սպասարկում |
250 հանգույց 3050 մ-ից (10000 ֆուտ) ցածր ծովի միջին մակարդակից |
ոչ |
ոչ |
Երբ անցման բացարձակ բարձրությունը ծովի մակարդակից` 3050 մետրից (10000 ֆուտ) պակաս է, 10000 ֆուտի փոխարեն պետք է օգտագործել 100 թռիչքային մակարդակը:
|
Հավելված N 4 |
ՎԻԶՈՒԱԼ ՕԴԵՐԵՎՈՒԹԱԲԱՆԱԿԱՆ ՊԱՅՄԱՆՆԵՐԸ
|
Օդային տարածքի դասը |
Բի Սի Դի Ի |
Էֆ Ջի | |
|
տեղանքի վրա 300 |
տեղանքի վրա 300 մ | ||
|
Հեռավորությունը մինչև ամպեր |
ուղղաձիգ` 300 մ (1000 ֆուտ) հորիզոնական` 1500 մ |
ամպամածության | |
|
Թռիչքային |
8 կմ - ծովի միջին մակարդակից 3050 մ (10000 ֆուտ) բարձրության վրա կամ բարձր: Երբ անցման բացարձակ բարձրությունը պակաս է 3050 մ (10000 ֆուտ) ծովի միջին մակարդակից, ապա 10000 ֆուտի փոխարեն պետք է կիրառել 100 թռիչքային մակարդակը 5 կմ - ծովի միջին մակարդակից 3050 մ (10000 ֆուտ) բարձրությունից ցածր: Երբ անցման բացարձակ բարձրությունը պակաս է 3050 մ (10000 ֆուտ) ծովի միջին մակարդակից, ապա 10000 ֆուտի փոխարեն պետք է կիրառել 100 թռիչքային մակարդակը |
5 կմ | |
|
Հավելված N 5 |
ԱԶԴԱՆՇԱՆՆԵՐԸ
Աերոդրոմային ԵՐԹԵՎԵԿՈՒԹՅԱՆ
1. Լուսային և հրթիռների միջոցով տրվող ազդանշաններ
ա) հրահանգներ
| Լույսը | Աերոդրոմային կարգավորական ծառայությունը | |||
| թռիչքի մեջ գտնվող օդանավի համար |
գետնի վրա գտնվող | |||
| Ուղղված է համա- պատաս- խան օդանավի կողմը |
{ |
Կանաչ` մշտական լուսարձակման |
վայրէջքը թույլատրվում է: | վերասլացքը թույլատրվում է: |
| Կարմիր` մշտական լուսարձակման |
Զիջեք ճանապարհը մյուս օդանավին և շարունակեք թռիչքը շրջանագծով | կանգառ | ||
| Կանաչ` բռնկումների շարք |
Վերադարձեք վայրէջքի: Վայրէջքի և գետնավարման համար թույլտվություն կտրվի հարմար ժամանակ: | գետնավարումը թույլատրվում է | ||
| Կարմիր` բռնկումների շարք |
աերոդրոմը պիտանի չէ, վայրէջքն արգելվում է | գետնավարում` շրջանցելով օգտագործվող հրապարակը: | ||
| Սպիտակ` բռնկումների շարք |
Վայրէջք կատարեք այս աերոդրոմում և հետևեք դեպի կառամատույց: Վայրէջքի և գետնավարման համար թույլտվություն կտրվի հարմար ժամանակ: | վերադառնալ մեկնարկի տեղն աերոդրոմում | ||
|
Կարմիր հրթիռ |
անկախ ցանկացած նախորդ հրահանգների, տվյալ պահին վայրէջքն արգելվում է | անկախ ցանկացած նախորդ հրահանգների, վերասլացքն արգելվում է: | ||
օդանավը թռիչքի ընթացքում
օդանավը գետնի վրա է
բ) օդանավի կողմից ազդանշանների ընդունման հաստատումը`
թռիչքի ընթացքում`
ցերեկային ժամերին` թևերի ճոճումով
Այդ ազդանշանը չպետք է տրվի երրորդ և չորրորդ շրջադարձերի արանքում և վայրէջքագծի վրա,
մութն ընկնելուն պես վայրէջքային լուսարձակների երկակի թարթմամբ կամ, եթե վերջիններս տեղադրված չեն, աերոնավիգացիոն լույսերի երկակի միացմամբ և անջատմամբ.
գետնի վրա`
ցերեկային ժամերին` էլերոնների կամ ուղղորդման ղեկի շարժումներով,
մութն ընկնելուն պես վայրէջքային լուսարձակների երկակի թարթմամբ կամ, եթե վերջիններս տեղադրված չեն, աերոնավիգացիոն լույսերի երկակի միացմամբ և անջատմամբ:
|
2. Վերգետնյա տեսողական (վիզուալ) ազդանշաններ` ա) վայրէջքի արգելում. |
|
|
բ) հատուկ զգուշության պահպանում` վայրէջքի գնալիս կամ վայրէջք կատարելիս` հորիզոնական, քառակուսի, մեկ դեղին անկյունագծով կարմիր ցուցանակը նշանակում է, որ մանևրի հրապարակն անբավարար վիճակի է, անհրաժեշտ է պահպանել հատուկ զգուշություն վայրէջքի գնալիս կամ վայրէջք կատարելիս.
գ) վազքուղիների և ղեկուղիների օգտագործումը` |
|
|
մարզագնդերի տեսքով հորիզոնական սպիտակ ցուցանակը մատնանշում է, որ օդանավին վայրէջք, վերասլացք և գետնավարում թույլատրվում է միայն վազքուղու և ղեկուղու վրա, |
|
|
հորիզոնական սպիտակ` ցուցանակը միայն սռնուն (առանցքին) ուղղահայաց, ամեն գնդով անցնող սև գծով, նշանակում է, որ օդանավը պետք է վայրէջք և վերասլացք կատարի միայն վազքուղու վրա, իսկ մյուս մանևրները չեն սահմանափակվում միայն վազքուղու և ղեկուղու սահմաններով. |
|
|
դ) փակ վազքուղիներ և ղեկուղիներ` |
|
|
ե) վայրէջքի և վերասլացքի ուղղությունը` ուղղությունները, որոնք իրականացվում են «T» տառի երկայնքին զուգահեռ և ուղղահայաց մասի լայնության ուղղությամբ: Վայրէջքային «T» տառը գիշերային օգտագործման ժամանակ լուսավորվում կամ եզրագծվում է սպիտակ լույսերով. |
|
|
զ) աերոդրոմային կարգավարական կետի վրա կամ նրա` կողքին ուղղահայաց դրված երկու թվեր, մանևրի հրապարակում գտնվող օդանավին ցույց են տալիս վայրէջքի ուղղությունը` արտահայտված մագնիսական կողմնացույցի մոտակա 100 կլորացված տասնորդական աստիճաններով. |
|
|
է) թռիչքների աջ շրջանը` |
|
|
ը) օդային երթևեկության սպասարկմանը վերաբերվող զեկույցների հավաքման կետ` |
|
|
թ) իրականացվում են թռիչքներ սավառնակներով` ազդանշանային հրապարակում տեղակայված հորիզոնական երկակի սպիտակ խաչը նշանակում է, որ աերոդրոմն օգտագործվում է սավառնակների թռիչքների համար, և, որ այդ թռիչքներն իրականացվում են ներկա պահին. |
|
|
ժ) ուղղադրոմի տարբերակում` |
|
|
ժա) հոսպիտալային (հիվանդանոցային) ուղղադրոմային տարբերակիչ դրոշմավորումը բաղկացած է կարմիր գույնի խաչի վրա սպիտակ գույնի «H» տառից` տեղակայված այնպես, որ «H» տառի լայնակի գիծը մոտեցման գլխավոր ուղղության հետ կազմի 900 անկյուն: |
|
|
Հավելված N 6 |
ԳԵՏՆԻ ՎՐԱ ՕԴԱՆԱՎԻ ԵՐԹԵՎԵԿՈՒԹՅՈՒՆԸ ԿԱՐԳԱՎՈՐՈՂ ԱԶԴԱՆՇԱՆՆԵՐ
1. Ազդանշանորդի կողմից օդանավին տրվող ազդանշաններ.
այս ազդանշանները նախատեսված են ձեռքերով հաղորդման համար և լուսավորվում են` օդաչուի կողմից նրանց ընկալումը հեշտացնելու նպատակով, ընդ որում ազդանշանորդը կանգնում է դեմքով դեպի օդանավը և գտնվում է`
ա) սևեռակված (ամրակայված) թևով օդանավերի համար` ձախ թևի ծայրամասի
դիմաց օդաչուի տեսադաշտում,
բ) ուղղաթիռների համար` այնտեղ, որտեղից օդաչուն նրան ավելի լավ է
տեսնում:
2. Համապատասխան ազդանշանների իմաստը մնում է անփոփոխ, եթե օգտագործվում են ազդանշանային թիեր, լուսավորվող ձողեր և էլեկտրական լապտերներ:
3. Օդանավի շարժիչները համարակալված են ազդանշանորդի համար աջից ձախ, (այսինքն, շարժիչ 1-ը օդանավի ձախից առաջինն է):
4. Աստղիկներով նշված ազդանշանները նախատեսվում են կախված ռեժիմում գտնվող ուղղաթիռների համար:
5. Նախքան ներքոհիշյալ ազդանշանների օգտագործումը, ազդանշանորդը պետք է համոզված լինի, որ օդանավի մանևրի հրապարակն ազատ է, և օդանավը չի ընդհարվի վտանգ ներկայացնող օբյեկտների հետ:
Շատ օդանավերի կառուցվածքն այնպիսին է, որ գետնի վրա մանևրման ընթացքում անձնակազմի խցիկից ոչ միշտ է հնարավոր հսկել թևի եզրագծի, շարժիչների և մյուս ծայրամասերի շարժման հետագծերը:
ա) Գործել համաձայն տրված ազդանշանների` օդանավակայանում երթևեկության պայմանների պահանջի դեպքում ազդանշանորդը ղեկավարում է օդաչուի գործողությունները
բ) կայանատեղն այստեղ է`
ձեռքերը բարձրացված են վեր` ափերը ներս
գ) հետևեք մինչև մյուս ազդանշանորդը`
աջ կամ ձախ ձեռքը իջեցված է, մյուսը ուղղված իրանի լայնքով և ցույց է տալիս ուղղությունը, որտեղ գտնվում է հաջորդ ազդանշանորդը
դ) շարժում առաջ`
ձեռքերը թեթևակի բարձրացված և տարածված են, ափերը շրջված են ետ, կրկնվող շարժումներ` վերև և ետ` պահպանելով արմունկների դիրքն ուսերի բարձրությամբ
ե) շրջադարձ`
պտույտ իրենից ձախ`
աջ ձեռքը իջեցված է, ձախը ճոճվում է վերև և ետ, շարժումների արագությունը մատնանշում է շրջադարձի արագությունը
պտույտ իրենից աջ`
ձախ ձեռքն իջեցված է, աջը ճոճվում է վերև և ետ, շարժումների արագությունը մատնանշում է շրջադարձի արագությունը
զ) կանգառ`
ձեռքերն անընդհատ խաչաձևվում են գլխի վերևում և կրկին հեռացվում, ձեռքերի շարժումների արագությունը ցույց է տալիս կանգառի անհետաձգելիությունը
է) արգելակում`
միացնել արգելակները` արմունկից ծալել ձեռքը կրծքի առջև ձգված մատներով և սեղմելով դաստակը բռունցք անել
թողնել արգելակները`
արմունկից ծալել ձեռքը կրծքի առջև, բռունցք արած դաստակով, բացել և տարածել մատները
ը) կայանակոճղեր`
կայանակոճղերն անիվների տակ են` ձեռքերը ներքևում են ափերով ներս, երկու ձեռքերով կատարվում են շարժումներ վերև, կողք և ներքև
կայանակոճղերը հավաքված են անիվների տակից`
ձեռքերը ներքևում են` ափերով դուրս, երկու ձեռքերով շարժումներ դեպի կողքեր
թ) գործարկեք շարժիչները`
գլխի բարձրությամբ աղեղնաձև շարժումներ աջ ձեռքով, ձախ ձեռքի մատները, որոնց թիվը համընկնում է գործարկվելիք շարժիչի համարին, տարածած բարձրացված է գլխից վեր
ժ) անջատել շարժիչները`
մի ձեռքը ուսերի բարձրության վրա է, դաստակը վզի լայնքով` ափը ներքև, ծալված արմունկով և շարժվում է մի կողմից մյուսը
ժա) նվազեցրեք գետնավարման արագությունը`
Ձեռքերն իջեցված են ափերով դեպի գետին: Կատարվում են մի քանի շարժում վերև-ներքև:
ժբ) նվազեցնել շարժիչի (շարժիչների) պտույտների քանակը`
ձեռքերն իջեցված են ներքև, ափերը դեպի գետին, աջ կամ ձախ ձեռքը կատարում է շարժումներ վերև-ներքև, ցույց տալու համար, որ հարկավոր է նվազեցնել աջ կամ ձախ շարժիչների պտույտների քանակը
ժգ) գետնավարեք ետ`
Ձեռքերն իջեցված են ներքև` ափերով առաջ: Կատարվում են կրկնվող շարժումներ վերև մինչև ուսերը և ներքև:
ժդ) շրջադարձեր հետընթաց շարժման ընթացքում`
պոչամասով շրջադարձ դեպի աջ`
ձախ ձեռքը անկյան տակ ուղղված է դեպի ներքև, իսկ աջը բարձրացված է գլխից բարձր, կատարվում են կրկնվող շարժումներ` առաջ` հորիզոնական դիրքում և ետ` ուղղաձիգ դիրքում
պոչամասով շրջադարձ դեպի ձախ`
աջ ձեռքը անկյան տակ ուղղված է դեպի ներքև, իսկ ձախը բարձրացված է գլխից բարձր, կատարվում են կրկնվող շարժումներ` առաջ` հորիզոնական դիրքում և ետ` ուղղաձիգ դիրքում:
ժե) ճանապարհն ազատ է`
աջ ձեռքն արմունկով ծալված և ուղղված է վերև, դաստակը բռունցք է արված, միջնամատը ձգված է վերև
ժզ) օդում կախված լինելը`
ձեռքերն ուսերի բարձրությամբ, դեպի կողքերը, հորիզոնական` ափերով ներքև
ժէ) բարձրանալ ավելի բարձր`
Ձեռքերն ուսերի բարձրությամբ, դեպի կողքերը, հորիզոնական` ափերով վերև: Կատարվում են շարժումներ վերև-ներքև: Բարձրանալու արագության ավելացումը ցույց է տրվում ձեռքերի վերև բարձրացնելու արագացմամբ:
ժը) ավելի ցածրանալ`
Ձեռքերն ուսերի բարձրությամբ, դեպի կողքերը, հորիզոնական` ափերով ներքև, կրկնվող շարժումներ վերևից ներքև: Ցածրացման արագության ավելացումը ցույց է տրվում ձեռքերի ներքև իջեցման արագացմամբ:
ժթ) շարժվել հորիզոնական`
համապատասխան ձեռքը պարզված է հորիզոնական` շարժման ուղղությամբ, մյուս ձեռքը կատարում է կրծքի բարձրությամբ կրկնվող շարժումներ մարմնի առաջ` հորիզոնական պարզած ձեռքի ուղղությամբ
ի) վայրէջք կատարել`
ձեռքերն իջեցված են և խաչաձևված են առջևում
6. Ազդանշաններ, որոնք տրվում են օդաչուի կողմից ազդանշանորդին:
Օդաչուն ձեռքերի օգնությամբ խցիկից հաղորդում է ազդանշանորդին հասցեագրված այն ազդանշանները, որոնք լավ երևում են նրան և լուսավորված են այնքան, որքան անհրաժեշտ է, որպեսզի ազդանշանորդը դրանք տեսնի: Օդանավի շարժիչները համարակալված են աջից ձախ` դեմքով դեպի օդանավը կանգնած ազդանշանորդի նկատմամբ:
ա) Արգելակներ
Բռունցքի սեղմումը և նրա բացելը համապատասխանաբար նշանակում է արգելակների միացման և թողնման պահը:
արգելակները միացված են`
ձգված մատներով ձեռքը հորիզոնական բարձրացվում է մինչև դեմքը և բռունցք է արվում: Բռունցքի սեղման պահը ցույց է տալիս արգելակների միացման պահը,
արգելակները բաց են թողնված`
բռունցք արած ձեռքը բարձրացնել մինչև դեմքը և բացել մատները, այդ պահը ցույց է տալիս արգելակների արձակման պահը.
բ) Կայանակոճղեր
տեղադրել կայանակոճղերը` ձեռքերը ափերով դուրս բարձրացնել վեր և խաչաձևել դեմքի առջև,
հավաքել կայանակոճղերը` դեմքի առջև ափերով դուրս խաչաձևված ձեռքերը տարածել դեպի կողքեր.
գ) N --- շարժիչի գործարկման պատրաստականություն:
Ձգվում են թվով այնքան մատներ, որոնք համապատասխանում են գործարկվող շարժիչի համարին:
|
Հավելված N 7 |
ԿԱՍԵՑՆՈՂ ԵՎ ԿԱՍԵՑՎՈՂ ՕԴԱՆԱՎԵՐԻ ԿՈՂՄԻՑ ՕԳՏԱԳՈՐԾՎՈՂ ԴԱՐՁՎԱԾՔՆԵՐԸ
|
Կասեցնող օդանավերի կողմից օգտագործվող դարձվածքները |
Կասեցվող օդանավերի կողմից օգտագործվող դարձվածքները | ||||
|
դարձ- |
արտասա- |
իմաստը |
դարձ- |
արտասա- |
իմաստը |
|
Call sign |
Քոլ սայն |
խնդրում եմ հայտնել ձեր ազդակոչը |
Call sign |
Քոլ սայն |
ազդակոչը |
|
Follow |
Ֆրլոու |
հետևեք ինձ |
Wilco |
Ուիլքո |
ձեզ հասկացա, կատարում եմ |
|
Descend |
Դիսենդ |
ցածրացեք` վայրէջքի համար |
Can not |
Քեն նոթ |
չեմ կարող կատարել |
|
You land |
Յու լենդ |
վայրէջք կատարեք այս աերոդրոմում |
Repeat |
Րիփիթ |
կրկնեք ձեր հրահանգները |
|
Proceed |
Փրոսիդ |
հետևեք ձեր ուղղությանը |
Am lost |
Էմ լոսթ |
կորցրել եմ կողմնորոշումս |
|
|
|
|
Mayday |
Մեյդեյ |
աղետի եմ ենթարկվում |
|
|
|
|
Hijack |
Հայջեք |
կասեցված եմ |
|
|
|
|
Land |
Լենդ |
վայրէջք եմ խնդրում |
|
|
|
|
Descend |
Դիսենդ |
անհրաժեշտ է ցածրանալ |
|
Հավելված N 8 |
ԿԱՍԵՑՆՈՂ ՕԴԱՆԱՎԻ ԿՈՂՄԻՑ ՏՐՎՈՂ ԱԶԴԱՆՇԱՆՆԵՐԸ ԵՎ ԿԱՍԵՑՎՈՂ ՕԴԱՆԱՎԻ ՊԱՏԱՍԽԱՆՆԵՐԸ
|
Կարգը |
Կասեցնող օդանավի |
Նշանակությունը |
Կասեցվող օդանավի |
Նշանակությունը |
|
1. |
Ցերեկով կամ գիշերով`- Օդանավի ճոճում և աերոնավիգացիոն լույսերի թարթում (նաև վայրէջքային լուսարձակների` ուղղաթիռների համար) անհավասարաչափ ժամանակահատվածներում` գտնվելով մի փոքր վերևում, առջևում և, որպես կանոն, կասեցվող օդանավից ձախ (կամ աջ, եթե կասեցվող օդանավն ուղղաթիռ է) և ազդանշանի ստացումը հաստատելուց հետո, դանդաղ շրջադարձ հորիզոնական հարթության վրա, որպես կանոն, ձախ (կամ աջ, եթե կասեցվողն ուղղաթիռ է)` անհրաժեշտ ուղղության վրա դուրս գալու համար |
|
ցերեկով կամ գիշերով օդանավի ճոճում և աերոնավիգացիոն լույսերի թարթում` անհավասարաչափ ժամանակահատվածներում, ու հետևում կասեցնող օդանավին |
|
|
2. |
Ցերեկով կամ գիշերով` կտրուկ հեռացում կասեցվող օդանավից` 900 կամ ավելի շրջադարձով` հավաքելով բարձրություն` առանց կասեցվող օդանավի ուղեգիծը հատելու: |
հետևեք ձեր ուղղությանը |
|
|
|
3. |
Ցերեկով կամ գիշերով` -անիվների բացում (եթե հնարավոր է), վայրէջքային լուսարձակների միացում և թռիչք վազքուղու վրայով, որը պետք է օգտագործել, կամ, եթե կասեցվողն ուղղաթիռ է, թռիչք` ուղղաթիռի վայրէջքի հրապարակի վրայով: Ուղղաթիռների դեպքում կասեցնող ուղղաթիռը վայրէջքի գնալը իրականացնում է վայրէջքի հրապարակի մոտ օդում կախվելու ռեժիմին անցնելով |
վայրէջք կատարեք այս աերոդրոմում |
ցերեկով կամ գիշերով` անիվների բացում (եթե հնարավոր է). վայրէջքային լուսարձակների միացում և կասեցնող օդանավին հետևում, և, եթե վազքուղու կամ ուղղաթիռի վայրէջքի հրապարակի վրայով թռչելուց հետո վայրէջքի պայմանները համարվում են անվտանգ, սկսվում է վայրէջքի կատարում |
|
|
Հավելված N 9 |
ԿԱՍԵՑՎՈՂ ՕԴԱՆԱՎԻ ԿՈՂՄԻՑ ՏՐՎՈՂ ԱԶԴԱՆՇԱՆՆԵՐԸ ԵՎ ԿԱՍԵՑՆՈՂ ՕԴԱՆԱՎԻ ՊԱՏԱՍԽԱՆՆԵՐԸ
|
Կարգը |
Կասեցվող օդանավի |
Նշանակությունը |
Կասեցնող օդանավի |
Նշանակությունը |
|
1. |
Ցերեկով կամ գիշերով անիվների հավաքում (եթե հնարավոր է) և վազքուղու կամ ուղղաթիռի վայրէջքի հրապարակի վրայով թռիչքի ընթացքում վայրէջքային լուսարձակների թարթում` 300 (1000 ֆուտ) բայց ոչ բարձր, քան 600 մ (2000 ֆուտ). (ուղղաթիռների համար` 50 (170 ֆուտ) բարձրության վրա, բայց ոչ բարձր 100 մ (330 ֆուտ) աերոդրոմի մակերևույթի մակարդակից և թռիչքի շարունակում շրջանագծով վազքուղու (որը պետք է օգտագործել) կամ ուղղաթիռի վայրէջքի հրապարակի վրայով: Վայրէջքային լուսարձակների թարթման անհնարինության դեպքում իրականացվում է ցանկացած այլ նավակողային լույսերի թարթում: |
|
|
|
|
2. |
Ցերեկով կամ գիշերով` նավակողի բոլոր լույսերի անընդհատ միացում և անջատում, բայց այնպիսի հաշվարկով, որ տարբերվեն ցոլացող լույսերից |
Չեմ կարող կատարել: |
ցերեկով կամ գիշերով` օգտագործեք կասեցնող օդանավի 2 կարգի ազդանշանները |
Ձեզ հասկացա |
|
3. |
Ցերեկով կամ գիշերով` նավակողի բոլոր լույսերի թարթում` անհավասարաչափ ժամանակահատվածներում |
Աղետալի իրավիճակում եմ: |
ցերեկով կամ գիշերով` օգտագործեք կասեցնող օդանավի 2 կարգի ազդանշանները |
Ձեզ հասկացա |
|
Հավելված N 10 |
ՕԴԱՊԱՐԻԿՆԵՐԻ ԴԱՍԱԿԱՐԳՈՒՄԸ
|
Բնութագրերը |
Օգտակար բեռի զանգվածը (կգ)
| ||||||||||||||
|
Ճոպան կամ այլ կախոց |
|
|
|
|
|
|
| ||||||||
|
Առանձին փաթեթ |
Տեսակարար բեռնվածություն 13 գ/սմ2 ավելի |
|
| ||||||||||||
|
| |||||||||||||||
|
Տեսակարար | |||||||||||||||
|
Ընդհանուր զանգված (եթե առանձին փաթեթի կախոցը կամ տեսակարար բեռնվածությունը կամ զանգվածը չեն դիտվում առանձին-առանձին) |
|
|
| ||||||||||||
