«Գրանցված է»

ՀՀ արդարադատության

նախարարության կողմից

13 մայիսի 2013 թ.

Պետական գրանցման թիվ 11313181

 

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ

 

ՊԱՇՏՊԱՆՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱՐԱՐ

 

8 ապրիլի 2013 թ. ք. Երևան

N 410-Ն

 

Հ Ր Ա Մ Ա Ն

 

ԶԻՆԱՊԱՐՏՆԵՐԻ ԵՎ ԶԻՆԾԱՌԱՅՈՂՆԵՐԻ ԱՌՈՂՋԱԿԱՆ ՎԻՃԱԿԻ ՓՈՐՁԱՔՆՆՈՒԹՅԱՆ ԿԱՐԳԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ԵՎ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՊԱՇՏՊԱՆՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱՐԱՐԻ 2010 ԹՎԱԿԱՆԻ ՓԵՏՐՎԱՐԻ 26-Ի N 175-Ն ՀՐԱՄԱՆՆ ՈՒԺԸ ԿՈՐՑՐԱԾ ՃԱՆԱՉԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

 

Ղեկավարվելով «Պաշտպանության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 13-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 2-րդ կետի պահանջներով և զինապարտների ու զինծառայողների առողջական վիճակի փորձաքննության գործընթացը կանոնակարգելու նպատակով`

 

ՀՐԱՄԱՅՈՒՄ ԵՄ՝

 

1. Հաստատել զինապարտների և զինծառայողների առողջական վիճակի փորձաքննության կարգը` համաձայն հավելվածի:

2. Ուժը կորցրած ճանաչել Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության նախարարի 2010 թվականի փետրվարի 26-ի «Զինապարտների բժշկական և զինծառայողների ռազմաբժշկական փորձաքննության կարգը հաստատելու մասին» N 175-Ն հրամանը:

 

ՀՀ պաշտպանության նախարար

Ս. Օհանյան

 

Հավելված   Հաստատված է ՀՀ պաշտպանության նախարարի 2013 թվականի ապրիլի 8-ի N 410-Ն հրամանով

 

ԶԻՆԱՊԱՐՏՆԵՐԻ ԵՎ ԶԻՆԾԱՌԱՅՈՂՆԵՐԻ ԱՌՈՂՋԱԿԱՆ ՎԻՃԱԿԻ ՓՈՐՁԱՔՆՆՈՒԹՅԱՆ ԿԱՐԳ

 

(խաղաղ և պատերազմական պայմաններում)

 

Գ Լ ՈՒ Խ  I

 

ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԴՐՈՒՅԹՆԵՐ

 

1. Կարգավորման ոլորտը

 

1. Զինապարտների և զինծառայողների առողջական վիճակի փորձաքննությունն իրականացվում է համաձայն սույն կարգի, որի նպատակն է որոշել.

1) կցագրման, զորակոչի, զինվորական ծառայության անցնելու, վարժական հավաքների, զինվորական վարժանքների (հրամանատարային կամ շտաբային) և զորավարժությունների (զորախաղերի) ժամանակ քաղաքացիների պիտանիությունը զինվորական ծառայությանը՝ նկատի ունենալով նրանց առողջական վիճակը և ֆիզիկական զարգացումը,

2) սպայական և ենթասպայական կազմերի պայմանագրային զինծառայողների (այդ թվում՝ կին զինծառայողների), ՌՈՒՀ-երի կուրսանտների և ունկնդիրների, պարտադիր և պայմանագրային զինծառայության շարքային կազմերի, ՌՈՒՀ-երի դիմորդների պիտանիությունը զինվորական ծառայությանը՝ ըստ նրանց առողջական վիճակի,

3) ռադիոակտիվ նյութերով, իոնացնող ճառագայթման այլ աղբյուրներով, հրթիռային վառելիքի բաղադրամասերով, էլեկտրամագնիսական դաշտ ստեղծող սարքավորումներով աշխատելու համար զինծառայողների, զինապարտների և աշխատողների պիտանիությունը,

4) զինծառայողների, ՀՀ սահմանների պաշտպանությանը մասնակցած անձանց ստացած հիվանդությունների, վնասվածքների, խեղումների ու ՀՀ սահմանների պաշտպանության, զինվորական պարտականությունների կատարման կամ զինվորական ծառայության, ինչպես նաև նրանց մահվան պատճառական կապը,

5) Հայրենական մեծ պատերազմի մասնակիցների, ԽՍՀՄ նախկին զինծառայողների և ՀՀ ԶՈՒ զինծառայողների ստացած հիվանդությունների ու վնասվածքների, խեղումների հետևանքների ու զինվորական ծառայության պատճառական կապը:

2. Փորձաքննությունն իրականացնում են ռազմաբժշկական և բժշկական հանձնաժողովները, որոնք որոշումներն ընդունում են «Հիվանդությունների և ֆիզիկական թերությունների ցանկի» (Հավելված 1), «Հիվանդությունների և ֆիզիկական թերությունների առանձին հոդվածների ցանկի կիրառման պարզաբանումների» (Հավելված 2), «Ըստ զինվորական մասնագիտությունների լրացուցիչ պահանջների ցանկի» (Հավելված 3), «Ըստ հիվանդությունների փորձաքննության ենթակա անձանց և փորձաքննություն իրականացնող մարմինների ցանկի» (Հավելված 4), «Պարտադիր զինվորական ծառայության զորակոչվող անձանց, զինծառայողների, ռազմաուսումնական հաստատությունների դիմորդների առողջական վիճակի և ֆիզիկական զարգացման սահմանափակումների աստիճանների ցանկի» (Հավելված 15) համաձայն:

3. Ըստ մասնագիտության զորակոչվող բարձրագույն բժշկական կրթությամբ զորակոչիկները փորձաքննվում են համաձայն «Հիվանդությունների և ֆիզիկական թերությունների ցանկի» 3-րդ սյունակի:

4. Երկրորդ սյունակի համաձայն հետագա ուսման համար ոչ պիտանի ճանաչված` ՌՈՒՀ-երի առաջին և երկրորդ կուրսերի կուրսանտների (սպայական կոչում չունեցող ունկնդիրների) վերաբերյալ ԿՌԲՀ-ն միաժամանակ զինվորական ծառայության համար նրանց պիտանիության վերաբերյալ որոշում է ընդունում ըստ 1-ին սյունակի: Առաջին և երկրորդ կուրսերի կուրսանտների (սպայական կոչում չունեցող ունկնդիրների) առողջական վիճակի ժամանակավոր փոփոխությունների դեպքում ԿՌԲՀ-ն ծառայողական պարտականություններից, պարապմունքներից նրանց ժամանակավորապես ազատելու կամ արձակուրդ հատկացնելու որոշումն ընդունում է 1-ին սյունակի համաձայն, իսկ հետագա ուսման համար նրանց պիտանիության մասին վերջնական որոշումն ընդունում է նրանց` ծառայողական պարտականություններից, պարապմունքներից ժամանակավորապես ազատելու ժամկետի կամ արձակուրդի ավարտից հետո՝ 2-րդ սյունակի համաձայն, իսկ հետագա, որպես պարտադիր զինծառայող, պիտանիությունը՝ 1-ին սյունակով:

Երրորդ կուրսից` կուրսանտների (սպայական կոչում չունեցող ունկնդիրների) բժշկական փորձաքննության ժամանակ ԿՌԲՀ-ն զինվորական ծառայության համար նրանց պիտանիության մասին որոշում է ընդունում 3-րդ և 1-ին սյունակների համաձայն:

5. ՌՆ, ԻՃ այլ աղբյուրներով, ՀՎԲՄ, ԷՄԴ ստեղծող սարքերով աշխատողներ պատրաստող ՌՈՒՀ-երում դիմորդները փորձաքննության են ենթարկվում 4-րդ սյունակի համաձայն:

6. ՌՈՒՀ-ում սովորող արտերկրների քաղաքացիները փորձաքննվում են 2-րդ, 3-րդ, 4-րդ սյունակների համաձայն՝ ըստ տվյալ ՌՈՒՀ-ի, ֆակուլտետի պրոֆիլի: Որոշումն ընդունվում է միայն ՌՈՒՀ-ում սովորելու համար պիտանի կամ ոչ պիտանի լինելու վերաբերյալ, առանց նշելու սույն Կարգի համապատասխան հոդվածը:

7. ՌՆ, ԻՃ այլ աղբյուրներով, ՀՎԲՄ, ԷՄԴ ստեղծող սարքերով աշխատելու, օդադեսանտային զորքերում ծառայության համար ոչ պիտանի ճանաչված զինծառայողների վերաբերյալ ԿՌԲՀ-ն միաժամանակ որոշում է ընդունում զինվորական ծառայության համար նրանց պիտանիության մասին՝ 1-ին կամ 3-րդ սյունակների համաձայն:

8. Վեց ամսից պակաս տևողությամբ կատարելագործման դասընթացների (այդ թվում՝ սպաների պատրաստման և վերապատրաստման) ուղարկվողները ռազմաբժշկական փորձաքննության չեն ենթարկվում:

9. ՌՆ, ԻՃ այլ աղբյուրներով, ՀՎԲՄ, ԷՄԴ ստեղծող սարքերով աշխատանքի նշանակվող զինծառայողները 4-րդ սյունակով փորձաքննության են ենթարկվում միայն այն դեպքում, եթե նրանք, ըստ զինվորական կոչման, զորատեսակի, պիտանի են 1-ին կամ 3-րդ սյունակների հիման վրա:

10. Բժշկական հակացուցումներ չունեցող զինվորական մասնագիտություններով աշխատելու համար ընտրված զինծառայողներին ԿՌԲՀ-ն փորձաքննության է ենթարկում 1-ին, 3-րդ կամ 4-րդ սյունակների համաձայն` ըստ զինվորական կոչման և զինվորական մասնագիտության:

11. Կին զինծառայողները (զինապարտները) փորձաքննության են ենթարկվում ընդհանուր հիմունքներով՝ գինեկոլոգի պարտադիր մասնակցությամբ:

 

Գ Լ ՈՒ Խ  II

 

ՌԱԶՄԱԲԺՇԿԱԿԱՆ ՓՈՐՁԱՔՆՆՈՒԹՅՈՒՆ ԻՐԱԿԱՆԱՑՆՈՂ ՄԱՐՄԻՆՆԵՐՆ ՈՒ ՆՐԱՆՑ ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅԱՆ ԿԱՐԳԸ

 

2. Ռազմաբժշկական փորձաքննություն իրականացնող մարմինները

 

12. Ռազմաբժշկական փորձաքննություն իրականացնող մարմիններն են.

1) ՀՀ ՊՆ կենտրոնական ռազմաբժշկական հանձնաժողովը (հաստիքային),

2) հոսպիտալային ռազմաբժշկական հանձնաժողովը (արտահաստիքային),

3) հոսպիտալային ռազմաբժշկաօդաչուական հանձնաժողովը (արտահաստիքային),

4) կենտրոնական պոլիկլինիկայի ռազմաբժշկական հանձնաժողովը (արտահաստիքային),

5) ՌՈՒՀ-երի ընդունելության ռազմաբժշկական հանձնաժողովը (արտահաստիքային՝ գործում է ընդունելության ժամանակ)։

13. Բժշկական փորձաքննություն իրականացնող մարմինն է.

1) կենտրոնական բժշկական հանձնաժողովը (արտահաստիքային՝ գործում է զորակոչի ժամանակ),

2) զինկոմիսարիատներին կից բժշկական հանձնաժողովները (արտահաստիքային` գործում են ամբողջ տարվա ընթացքում):

14. Փորձաքննություն իրականացնող մարմինները ղեկավարվում են ՀՀ օրենքներով, ՀՀ Նախագահի հրամանագրերով, ՀՀ կառավարության որոշումներով և իրավական այլ ակտերով:

 

3. Կենտրոնական ռազմաբժշկական հանձնաժողով (ԿՌԲՀ)

 

15. ԿՌԲՀ-ն ՀՀ ԶՈՒ ռազմաբժշկական փորձաքննության հաստիքային մարմին է, որի նախագահը և մասնագետները նշանակվում են ՀՀ պաշտպանության նախարարի հրամանով: ԿՌԲՀ-ն համալրվում է թերապևտ, վիրաբույժ, նյարդաբան, հոգեբույժ, ակնաբույժ, քիթ-կոկորդ-ականջ և մաշկավեներոլոգ բժիշկ-մասնագետներով:

ԿՌԲՀ-ն ունի ՀՀ զինանշանով կնիք, ձևաթերթիկներ և անհատականացման այլ միջոցներ:

16. ԿՌԲՀ-ի գործառույթներն են.

1) ՀՀ ԶՈՒ-ում կազմակերպել ռազմաբժշկական փորձաքննությունը, ղեկավարել և վերահսկել փորձաքննություն իրականացնող մարմինների աշխատանքը,

2) մշակել զինծառայողների և զինապարտների` զորամասերի միջև ըստ առողջական վիճակի նպատակահարմար բաշխման բժշկական ցուցումներ, ինչպես նաև ՀՀ տարբեր տարածաշրջաններում զինծառայության ընթացքում ռադիոակտիվ նյութերով և իոնացնող ճառագայթների այլ աղբյուրներով, հրթիռային վառելիքի բաղադրամասերով և խիստ թունավոր այլ նյութերով, 30-300 կհց հաճախականության դիապազոնի ԷՄԴ ստեղծող ռադիոտեխնիկական միջոցներով, օպտիկական քվանտային գեներատորներով (հետագայում ՌՆ ԻՃ այլ աղբյուրներ, ՀՎԲՄ, ԷՄԴ ստեղծող աղբյուրներ) աշխատող զինծառայողների բժշկական հակացուցումներ,

3) պլանային (տարին մեկ անգամ), ինչպես նաև անհրաժեշտության դեպքում ՀՀ պաշտպանության նախարարին ներկայացնել հաշվետվություն` ԶՈՒ-ում իրականացվող ռազմաբժշկական փորձաքննության գործընթացի մասին,

4) որոշումներ ընդունել ստորադաս փորձաքննական մարմինների եզրակացությունները հաստատելու կամ մերժելու, ինչպես նաև, ըստ անհրաժեշտության, զինծառայողներին և զինապարտներին փորձաքննության ենթարկելու վերաբերյալ,

5) որոշումներ ընդունել, հաստատել կամ անհրաժեշտության դեպքում վերանայել փորձաքննության ստորադաս մարմինների որոշումները՝ Հայրենական մեծ պատերազմի հաշմանդամների և մասնակիցների, զինծառայողների հիվանդությունների, վերքերի, վնասվածքների, խեղումների և կոնտուզիաների, մարտական գործողությունների, ՀՀ սահմանների պաշտպանությանն առնչվող պատճառական կապի վերաբերյալ,

6) ռազմաբժշկական փորձաքննության տեսակետից ուսումնասիրել զինվորական ու քաղաքացիական բուժհիմնարկներում հիվանդ զինծառայողների հետազոտման, բուժման և փորձաքննության որակն ու ընթացքը,

7) անհրաժեշտության դեպքում հիվանդ զինծառայողներին ուղարկել լրացուցիչ հսկողական բուժհետազոտման, պահանջել նրանց անձնական գործերը, թոշակավորման, բժշկական փաստաթղթերը, բնութագրերը, արխիվային տեղեկանքները և այլ փաստաթղթեր,

8) բուժական կամ վերականգնման նպատակով սույն Կարգով նախատեսված դեպքերում և ժամկետներով ազատել ծառայողական պարտականություններից կամ տրամադրել արձակուրդ,

9) փորձաքննություն իրականացնող մարմինների գործունեության կատարելագործման նպատակով ներգրավել քաղաքացիական և զինվորական բուժհիմնարկների առաջատար մասնագետների,

10) անհրաժեշտության դեպքում ներկայացնել կարծիք` երիտասարդ համալրման առողջական վիճակի վերաբերյալ,

11) զինված ուժերում ռազմաբժշկական փորձաքննության մարմինների գործունեության արդյունքները քննարկելու և գնահատելու համար տեղեկատվություն պահանջել ռազմաբժշկական ստորադաս մարմիններից, զորամասերից, զինվորական և քաղաքացիական հիմնարկներից,

12) ռազմաբժշկական փորձաքննության հարցերում ԿՌԲՀ-ի որոշումները վերջնական են և կարող են բողոքարկվել դատական կարգով:

 

4. Հոսպիտալային ռազմաբժշկական հանձնաժողով (ՀՌԲՀ)

 

17. ՀՌԲՀ-ն կազմավորվում է հոսպիտալի պետի հրամանով՝ ՀՀ ԶՈՒ ՌԲՎ պետի և ԿՌԲՀ-ի նախագահի համաձայնությամբ: ՀՌԲՀ-ի նախագահ, որպես կանոն, նշանակվում է հոսպիտալի պետի բուժգծով տեղակալը, անդամներ՝ առաջատար մասնագետները և առաջատար բաժանմունքների պետերը:

18. ՀՌԲՀ-ի գործառույթներն են.

1) իրականացնել զինծառայողների և նրանց ընտանիքների անդամների, ՌՈՒՀ-եր ընդունվողների, զինվորական ծառայության համար ժամանակավորապես ոչ պիտանի ճանաչված անձանց, զինապարտների, ՀՀ պաշտպանության նախարարության քաղաքացիական անձնակազմի բժշկական փորձաքննությունը,

2) ԿՌԲՀ ուղեգրվող անձանց նախապես ենթարկել փորձաքննության,

3) առանձին դեպքերում ներկայացնել կարծիք` զորակոչիկների առողջական վիճակի վերաբերյալ,

4) պարբերաբար ամփոփել իր գործունեության արդյունքները և հաշվետվություն ներկայացնել ԿՌԲՀ,

5) որոշումներ ընդունել սույն Կարգի համաձայն,

6) ստուգել և վերահսկել հոսպիտալում բուժկանխարգելիչ գործընթացի կազմակերպումը ռազմաբժշկական փորձաքննության տեսակետից,

7) որոշում կայացնել շարային ծառայության համար պիտանիության վերաբերյալ,

8) որոշում ընդունել բուժական-վերականգնողական արձակուրդ տրամադրելու վերաբերյալ,

9) երկարաձգել բուժվող զինծառայողների բուժման ժամկետը` մինչև 15 օր,

10) անհրաժեշտության դեպքում հայտնել կարծիք զորակոչիկների առողջական վիճակի վերաբերյալ:

Զինծառայողների՝ զինծառայության համար պիտանիության աստիճանի մասին ՀՌԲՀ-ի որոշումները հաստատում կամ այլ որոշում է ընդունում ԿՌԲՀ-ն:

 

5. Հոսպիտալային ռազմաբժշկաօդաչուական հանձնաժողով (ՀՌԲՕՀ)

 

19. ՀՌԲՕՀ-ը կազմավորվում է հոսպիտալի պետի հրամանով՝ ՀՀ ԶՈՒ ՌԲՎ պետի և ԿՌԲՀ-ի նախագահի համաձայնությամբ, հետևյալ կազմով` նախագահ, առնվազն 4 բժիշկ-անդամ և քարտուղար: Որպես կանոն, հոսպիտալային ռազմաբժշկաօդաչուական հանձնաժողովի նախագահ է նշանակվում ռազմաօդաչուական բաժանմունքի պետը:

ՀՌԲՕՀ-ի որոշումները քննարկում, վերանայում և հաստատում է ԿՌԲՀ-ն:

20. ՀՌԲՕՀ-ի գործառույթներն են.

1) անցկացնել ՀՀ ԶՈՒ ավիացիայի օդաչուական կազմի, ՌՈՒՀ-եր ընդունվողների, բուժման նպատակով հոսպիտալներում գտնվող կուրսանտների բժշկական փորձաքննությունը,

2) ամփոփել ՀՀ ԶՈՒ ավիացիայի օդաչուական կազմի, ՌՈՒՀ-եր ընդունվողների, բուժման նպատակով հոսպիտալներում գտնվող կուրսանտների բուժման ու փորձաքննության արդյունքները և հաշվետվություն ներկայացնել ԿՌԲՀ:

 

6. Կենտրոնական պոլիկլինիկայի ռազմաբժշկական հանձնաժողով

(ԿՊ ՌԲՀ)

 

21. ԿՊ ՌԲՀ-ն կազմավորվում է ՀՀ ԶՈՒ ՌԲՎ պետի հրամանով՝ ԿՌԲՀ-ի նախագահի համաձայնությամբ և կենտրոնական պոլիկլինիկայի պետի ներկայացմամբ, հետևյալ կազմով` նախագահ, քարտուղար և առնվազն 2 բժիշկ-անդամ: ԿՊ ՌԲՀ-ի նախագահ կարող են նշանակվել պոլիկլինիկայի պետը կամ նրա տեղակալը, անդամներ՝ ԿՊ բաժնի պետերից:

22. ԿՊ ՌԲՀ-ի գործառույթներն են.

1) իրականացնել Երևանի կայազորի զինծառայողների և նրանց ընտանիքների անդամների, տարբեր կայազորներից և զորամասերից ուղարկված զինծառայողների, ՌՈՒՀ-եր ընդունվողների, զինվորական ծառայության զորակոչվող պահեստազորի սպաների, ենթասպաների, շարքայինների, կանանց, ՀՀ ԶՈՒ քաղաքացիական անձնակազմի բժշկական փորձաքննությունը, ովքեր աշխատելու են ՌՆ, Իճ այլ աղբյուրների, ՀՎԲՄ և ԷՄԴ ստեղծող սարքերով,

2) որոշումներ ընդունել սույն Կարգի համաձայն,

3) ամփոփել ԿՊ-ում բուժում անցնող անձանց բուժման ու փորձաքննության արդյունքները և հաշվետվություն ներկայացնել ՌԲՎ և ԿՌԲՀ,

4) ստացիոնար բուժում չպահանջող, սակայն աշխատունակության ժամանակավոր կորստով ուղեկցվող հիվանդությունների դեպքում տրամադրել բուժական արձակուրդ` մինչև 30 օր:

ԿՊ ՌԲՀ-ի ընդունած որոշումները հաստատում կամ այլ որոշում է ընդունում ԿՌԲՀ-ն:

 

7. Ռազմաուսումնական հաստատությունների ընդունելության ռազմաբժշկական հանձնաժողով

 

23. Ռազմաուսումնական հաստատությունների ընդունելության ռազմաբժշկական հանձնաժողովը կազմավորվում է՝ հիմք ընդունելով ՌՈՒՀ-երի ընդունելությունը կազմակերպելու և անցկացնելու վերաբերյալ ՀՀ պաշտպանության նախարարի հրամանը, ՀՀ ԶՈՒ ՌԲՎ պետի հրամանով, հետևյալ կազմով` նախագահ (ՀՀ ԶՈՒ ՌԲՎ մասնագետ), անդամներ՝ թերապևտ, վիրաբույժ, վնասվածքաբան, ատամնաբույժ, նյարդաբան, հոգեբույժ, ակնաբույժ, մաշկաբան, օտոլարինգոլոգ, ինչպես նաև բուժքույրեր և ռենտգեն-տեխնիկներ (զինվորական բուժհիմնարկներից):

24. ՌՈՒՀ-երի ընդունելության ռազմաբժշկական հանձնաժողովի գործառույթներն են.

1) անցկացնել ռազմաուսումնական հաստատություններ ընդունվողների ռազմաբժշկական փորձաքննությունը,

2) ամփոփել ՌՈՒՀ ընդունվողների, հոսպիտալներում գտնվող կուրսանտների բուժման ու փորձաքննության արդյունքները և հաշվետվություն ներկայացնել ընդունելության հանձնաժողովի նախագահին և ՌԲՎ պետին:

 

8. Կենտրոնական բժշկական հանձնաժողով (ԿԲՀ)

 

25. ԿԲՀ-ն կազմավորվում է ՀՀ կառավարության որոշմամբ հաստատված անհատական կազմով: Որպես կանոն, հանձնաժողովի նախագահ է նշանակվում ՀՀ զինվորական կոմիսարը, տեղակալ (բժիշկ), անդամներ՝ թերապևտ, սրտաբան, վիրաբույժ, վնասվածքաբան, նյարդաբան, հոգեբույժ, ակնաբույժ, մաշկաբան, օտոլարինգոլոգ, համակարգչային օպերատոր ու քարտուղար:

ԿԲՀ-ն բժշկական փորձաքննության ղեկավար մարմին է և հաշվետու է հանրապետական զորակոչային հանձնաժողովի նախագահին:

26. ԿԲՀ-ի գործառույթներն են.

1) բժշկական փորձաքննության ենթարկել զինկոմիսարիատներում նախնական բժշկական հետազոտում և փորձաքննություն անցած զորակոչիկներին,

2) նախազորակոչային և զորակոչային տարիքի անձանց բժշկական փորձաքննության աշխատանքներում գործնական և մեթոդական օգնություն ցուցաբերել զինկոմիսարիատների բժշկական հանձնաժողովներին,

3) նախազորակոչային և զորակոչային տարիքի անձանց հետազոտման և բուժման արդյունավետությունը բարձրացնելու նպատակով համագործակցել առողջապահական մարմինների հետ,

4) զորակոչիկների առողջական վիճակի մասին գրավոր եզրակացություն ներկայացնել, եթե նրանք.

ա. պիտանի են ճանաչվել զինվորական ծառայությանը (կամ պիտանի զինվորական ծառայության` սահմանափակումով),

բ. տարկետում են ստացել առողջական վիճակի պատճառով՝ բուժման նպատակով,

գ. ժամանակավորապես ոչ պիտանի են ճանաչվել առողջական վիճակի պատճառով՝ պարտադիր զինվորական ծառայության համար,

դ. ոչ պիտանի են խաղաղ ժամանակ զինծառայության համար,

ե. ոչ պիտանի են ճանաչվել զինծառայության համար՝ հանելով զինվորական հաշվառումից,

5) վերահսկել զինկոմիսարիատների բժշկական հանձնաժողովների գործունեությունը,

6) անհրաժեշտության դեպքում վերանայել նախկինում ընդունած իր որոշումները,

7) ՀՀ զորակոչային հանձնաժողովի հաստատմանը ներկայացնել ԿԲՀ-ի եզրակացությունները՝ զորակոչից հետո 20-օրյա ժամկետում:

27. Զորակոչիկների առողջական վիճակի վերաբերյալ ԿԲՀ-ի եզրակացությունները վերջնական են:

 

9. Զինկոմիսարիատների բժշկական հանձնաժողով (ԶԲՀ)

 

28. Զինկոմիսարիատների բժշկական հանձնաժողովները կազմավորվում են «Զինապարտության մասին» ՀՀ օրենքի համաձայն և գործում են ամբողջ տարվա ընթացքում` զինվորական կոմիսարի հաստատած ժամանակացույցի համաձայն: ԶԲՀ-ների կազմը մինչև յուրաքանչյուր տարվա հունվարի 20-ը հաստատում են մարզպետները (Երևանում` քաղաքապետը)` համապատասխան զինվորական կոմիսարի ներկայացմամբ: ԶԲՀ-ների կազմում ընդգրկվում են թերապևտ, սրտաբան, վիրաբույժ, վնասվածքաբան, նյարդաբան, հոգեբույժ, ակնաբույժ, օտոլարինգոլոգ, մաշկաբան և բուժքույր: ԶԲՀ-ների մասնագետ-բժիշկների կազմից տարածքային զորակոչային հանձնաժողովի նախագահը նշանակում է ավագ բժիշկ, որը որպես փորձագետ ընդգրկվում է զորակոչային հանձնաժողովի կազմում:

29. ԶԲՀ-ի գործառույթներն են.

1) զինապարտներին փորձաքննության ենթարկել կցագրման, զորակոչի, վարժական հավաքների, ինչպես նաև զինված ուժերի համար մասնագետների պատրաստության և ՌՈՒՀ-երի թեկնածուների ընտրության ժամանակ,

2) փորձաքննության ենթարկել պահեստազորում հաշվառված զինապարտներին,

3) ներկայացնել եզրակացություն՝ զինվորական ծառայությանը զինապարտների պիտանիության (նաև` սահմանափակումով) մասին,

4) անհրաժեշտության դեպքում զինապարտներին ուղարկել ստացիոնար հետազոտման,

5) զորակոչիկների զինվորական ծառայությանը ոչ պիտանիության մասին եզրակացություն ներկայացնել ԿԲՀ,

6) ամփոփել փորձաքննության արդյունքները և այդ մասին զեկուցել ըստ վերադասության:

 

Գ Լ ՈՒ Խ  III

 

ՔԱՂԱՔԱՑԻՆԵՐԻ ԲԺՇԿԱԿԱՆ ՓՈՐՁԱՔՆՆՈՒԹՅՈՒՆԸ` ՆՐԱՆՑ ԶՈՐԱԿՈՉԱՅԻՆ ՏԵՂԱՄԱՍԵՐԻՆ ԿՑԱԳՐԵԼՈՒ ԵՎ ՊԱՐՏԱԴԻՐ ԶԻՆՎՈՐԱԿԱՆ ԾԱՌԱՅՈՒԹՅԱՆ ԶՈՐԱԿՈՉԵԼՈՒ ԺԱՄԱՆԱԿ

 

30. Քաղաքացիների բժշկական փորձաքննությունն իրականացվում է զինկոմիսարիատներում՝ այդ աշխատանքի համար հատուկ հարմարեցված և սարքավորված հավաքակետերում:

Բժշկական փորձաքննությունից առաջ կատարվում են զորակոչային տեղամասերին կցագրվող և պարտադիր զինվորական ծառայության զորակոչվող քաղաքացիների մարդաչափություն, ուժաչափություն, կրծքավանդակի օրգանների ռենտգենաբանական (ֆլյուորոգրաֆիկ) հետազոտություն, որովայնի օրգանների սոնոգրաֆիա, ԷՍԳ, սպիրոմետրիա, արյան (հեմոգլոբին, լեյկոցիտներ, ԷՆԱ, արյան խումբ և ռեզուս գործոն, ՄՌՊ), մեզի անալիզ, կանխարգելիչ պատվաստումներ՝ ըստ օրացուցային պլանի կամ բժշկական ցուցումների, անհրաժեշտության դեպքում` այլ հետազոտություններ:

Պատվաստումների, արյան խմբի և ռեզուս-գործոնի վերաբերյալ տվյալները գրառվում են զինվորական գրքույկում:

31. Քաղաքացիների առողջական վիճակի փորձաքննությունը կազմակերպում է զինկոմիսարիատի բժշկական հանձնաժողովի ավագ բժիշկը:

32. Քաղաքացիներին զորակոչային տեղամասերին կցագրելու և պարտադիր զինվորական ծառայության զորակոչելու ժամանակ զինկոմիսարիատները կազմակերպում և անցկացնում են նրանց համակողմանի ուսումնասիրություն՝ առողջական և ֆիզիկական զարգացման վիճակը գնահատելու համար:

33. Այդ նպատակով զինկոմիսարիատները պահանջում և ուսումնասիրում են.

1) հոգեբուժական, հակատուբերկուլոզային և մաշկավեներաբանական դիսպանսերներում, ինչպես նաև նարկոլոգիական հաստատություններում հաշվառված անձանց ցուցակները,

2) աշխատանքի վայրից կամ ուսումնական հաստատությունից բնութագիր,

3) սոցիալական ապահովության բաժիններից՝ հաշմանդամ անձանց վերաբերյալ տեղեկություններ,

4) օժանդակ դպրոցներից՝ մտավոր հետամնաց և դժվար դաստիարակվող երեխաների բժշկական-մանկավարժական բնութագրեր,

5) իրավապահ մարմիններից՝ նախաքննության և հետաքննության մեջ գտնվող ու դատված անձանց մասին տեղեկություններ,

6) մանկան, դեռահասի առողջության անձնագիր, կատարված ռենտգեն հետազոտության տվյալները, որոնք դրվում են անձնական գործում մինչև ծառայության ավարտը, ինչպես նաև, ըստ անհրաժեշտության, տարած հիվանդությունների վերաբերյալ քաղվածք:

34. Քաղաքացիներին զորակոչային տեղամասերին կցագրելու և պարտադիր զինվորական ծառայության զորակոչելու ժամանակ բժիշկները նրանց առողջական վիճակը որոշում են անհատական գնահատման կարգով:

35. Բժշկական փորձաքննությունից հետո յուրաքանչյուր բժիշկ զորակոչիկի հաշվառման քարտում (ԿԲՀ փորձաքննությունից հետո` նաև բժշկական գրքույկում) գրանցում է ախտորոշումը, պարտադիր զինվորական ծառայության համար նրա պիտանիության մասին եզրակացությունը՝ համաձայն սույն Կարգի համապատասխան հոդվածի՝ նշելով բժշկական հետազոտման և փորձաքննության օրը, ամիսը, տարին, ստորագրում է այն՝ նշելով ազգանունը, անվան և հայրանվան սկզբնատառերը: Զինվորական ծառայության համար պիտանիությունը սահմանափակող հիվանդություններ, վնասվածքների հետևանքներ, ֆիզիկական թերզարգացում ունեցող զորակոչիկների վերաբերյալ ձևակերպվում է նաև բժշկի եզրակացություն:

Զորակոչիկները բժշկական փորձաքննություն են անցնում անձամբ` զինվորական կոմիսարիատում կազմված անձնական գործով, որը պետք է լինի կարված, համարակալված` վերջին էջում նշելով ցանկը, էջերի թվաքանակը և հաստատված լինի զորակոչի բաժնի պետի և ավագ բժշկի ստորագրությամբ:

36. Պիտանիության մասին փորձագետ-բժիշկը կարող է տալ հետևյալ եզրակացություններից որևէ մեկը.

1) պիտանի է զինվորական ծառայության,

2) պիտանի է զինվորական ծառայության` սահմանափակումով,

3) բուժման (բուժհսկողության) կարիք ունի,

4) բուժման համար տարկետման կարիք ունի` մինչև մեկ տարի,

5) ժամանակավորապես պիտանի չէ զինվորական ծառայության համար,

6) պիտանի չէ խաղաղ պայմաններում զինվորական ծառայության համար,

7) պիտանի չէ՝ հանելով հաշվառումից:

37. Այն դեպքերում, երբ բժիշկները դժվարանում են վերջնականորեն որոշել զորակոչիկի առողջական վիճակը, զորակոչային հանձնաժողովը նրան հետազոտման է ուղարկում քաղաքացիական բուժհիմնարկ: Ուղեգրում նշվում է նրա նախնական ախտորոշումը և հատկապես՝ ինչ պետք է ճշտել հետազոտության ժամանակ: Ուղեգրին կցվում է առողջական վիճակի հետազոտման ակտը:

Բուժհիմնարկում հետազոտությունից հետո լրացվում է զորակոչիկի առողջական վիճակի հետազոտման ակտը: Այն ստորագրում է տվյալ բուժհիմնարկում ՀՀ ԱՆ հրամանով կազմած փորձաքննական հանձնաժողովը և հաստատվում բուժհիմնարկի կնիքով: Ակտը ներկայացվում է զինկոմիսարիատ, որի հիման վրա տրվում է եզրակացություն` զորակոչիկի պիտանիության մասին:

38. Բուժման և բժշկական հսկողության կարիք ունեցող նախազորակոչիկները կցագրման ժամանակ հաշվառվում են տարածքային (քաղաքային) զինկոմիսարիատում: Հաշվառվելուց հետո` 15 օրվա ընթացքում, նրանց վերաբերյալ տեղեկությունները ցուցակով փոխանցվում են համապատասխան առողջապահական մարմիններ:

Եթե կցագրման ժամանակ քաղաքացիների մոտ հայտնաբերվել են բուժման ոչ ենթակա հիվանդություններ և ֆիզիկական թերություններ, ապա նրանք ցուցակում չեն հաշվառվում:

39. Այն դեպքերում, երբ զորակոչիկի առողջական վիճակը թույլ չի տալիս նրան զորակոչել, նա ներկայացվում է ԿԲՀ՝ վերջնական որոշում կայացնելու համար: Կցագրման ժամանակ հաշվառումից հանելով կամ խաղաղ ժամանակ զինվորական ծառայության համար ոչ պիտանի ճանաչված նախազորակոչիկներին անհրաժեշտության դեպքում ուղարկում է լրացուցիչ հետազոտման ԿԲՀ-ն:

40. Առանձին դեպքերում ախտորոշումը ճշտելու նպատակով ԿԲՀ-ն կարող է զորակոչիկին հսկողական հետազոտման ուղարկել զինվորական բուժհիմնարկ: Հետազոտությունից հետո կազմվում է առողջական վիճակի հետազոտման ակտ (Հավելված 9): Այն հաստատվում է բուժհիմնարկի կնիքով և ուղարկվում է ԿԲՀ-ի որոշմանը:

41. Պարտադիր զինվորական ծառայության զորակոչվելուն ժամանակավորապես խանգարող, բայց բուժման ենթակա հիվանդություններ ունեցող զորակոչիկներին հանրապետական զորակոչային հանձնաժողովը տալիս է տարկետում` մինչև մեկ տարի ժամկետով: Տարկետման ժամկետը լրանալուց հետո, անկախ առողջական վիճակից, զորակոչիկները կրկին ներկայացվում են ԿԲՀ:

Պարտադիր զինվորական ծառայության զորակոչվելուն խանգարող և դժվար բուժվող հիվանդություններ ունեցող զորակոչիկներին հանրապետական զորակոչային հանձնաժողովն առողջական վիճակի պատճառով տալիս է տարկետում` 3 տարի ժամկետով: Զորակոչից առողջական վիճակի պատճառով 3 տարի ժամկետով տարկետում կարող է տրվել 1 անգամ, որից հետո՝ առողջական վիճակը նկատի ունենալով, նրանք կամ զորակոչվում են, կամ ոչ պիտանի են ճանաչվում խաղաղ պայմաններում զինվորական ծառայության համար և հաշվառվում պահեստազորում, կամ ոչ պիտանի են ճանաչվում խաղաղ պայմաններում զինվորական ծառայության համար, հաշվառվում պահեստազորում կամ ոչ պիտանի են ճանաչվում խաղաղ ժամանակ՝ հանվելով զինվորական հաշվառումից:

Ժամանակավորապես ոչ պիտանի ճանաչված զորակոչիկներին, տարկետման ժամկետի ավարտից հետո պիտանի ճանաչվելու դեպքում, մեկ այլ հիվանդությամբ բուժման կարիք ունենալու ժամանակ տրվում է տարկետում` մինչև 1 տարի` օրենքով սահմանված կարգով:

Հայտարարված զորակոչի ընթացքում 24 տարին լրացող և առողջական վիճակի պատճառով զինվորական ծառայության համար առաջին անգամ ժամանակավորապես ոչ պիտանի ճանաչված զորակոչիկները (բացառությամբ` ասպիրանտուրա ավարտածները) ենթակա են պահեստազորում հաշվառման:

42. Զորակոչից տարկետում ստացած և բուժման կարիք ունեցող զորակոչիկին ԿԲՀ բժիշկ-մասնագետի եզրակացությամբ զինկոմիսարիատն ուղեգրում է համապատասխան բուժհիմնարկ` համապատասխան բուժում ստանալու համար, իսկ դինամիկ հսկողության անհրաժեշտություն ունեցողներին` տեղամասային պոլիկլինիկա: Զինվորական կոմիսարը հսկողություն է իրականացնում զորակոչիկի բուժման ընթացքի նկատմամբ:

43. Պարտադիր զինվորական ծառայության զորակոչվելուն խանգարող և անբուժելի հիվանդություններ կամ արատներ ունեցող զորակոչիկները հանրապետական զորակոչային հանձնաժողովի կողմից խաղաղ պայմաններում զինվորական ծառայության համար ոչ պիտանի ճանաչվելիս հաշվառվում են պահեստազորում կամ ճանաչվում են խաղաղ կամ պատերազմական պայմաններում զինվորական ծառայության համար ոչ պիտանի՝ հանվելով զինհաշվառումից:

44. Պատերազմական ժամանակ զորակոչիկներին և զինապարտներին զորակոչից տարկետում տրվում է մինչև 2 ամիս: Բժշկական ցուցումներով այն կարող է երկարացվել ևս 4 ամսով: Տարկետման ավարտից հետո զորակոչիկները և զինապարտները ենթարկվում են բժշկական փորձաքննության` զինվորական ծառայության համար նրանց պիտանիությունը որոշելու համար:

45. Սույն կարգի 1-ին հավելվածի I սյունակի 1բ, 2բ, 3բ, 4բ, 6բ, 8բ, 14բ, 21բ, 23բ, 25բ, 26բ, 29բ, 33բ, 35բ, 39բ, 41ա, 42բ, 58ա, 80, 82բ և 83բ հոդվածներով, լեղապարկի, փայծաղի վիրահատական, երիկամի բնածին կամ վիրահատական հեռացումից հետո, ներքին օրգանների մակաբուծային կիստաների վիրահատություններից հետո, թոքի 2 և ավելի սեգմենտների, ստամոքսի մասնահատումից և սրտի արատների վիրահատությունից հետո, ներքին օրգանների լրիվ ինվերսիայի դեպքում զինվորական ծառայության համար ոչ պիտանի ճանաչված անձինք խաղաղ պայմաններում ազատվում են պարտադիր զինվորական ծառայությունից և հաշվառվում են պահեստազորում:

45.1. Այն զորակոչիկներին, ովքեր հայտարարված զորակոչի ընթացքում փորձաքննության արդյունքներով առնվազն 5 տարբեր հոդվածներով ճանաչվում են պիտանի զինվորական ծառայությանը սահմանափակումով, տրվում է տարկետում բուժման նպատակով` մինչև մեկ տարի ժամկետով:

(45.1-ին կետը լրաց. 13.06.16 N 9-Ն)

46. Զինվորական ծառայության համար պիտանի ճանաչված զորակոչիկներին զորակոչվելուց անմիջապես առաջ զննում են զինկոմիսարիատների բժշկական հանձնաժողովները:

47. ԿՌԲՀ եզրակացությամբ առողջական վիճակի պատճառով ոչ ճիշտ զորակոչված և ծառայության ընթացքում վաղաժամկետ զորացրման դեպքերում ԿՌԲՀ-ն հրավիրում է նիստ` Հանրապետական զինկոմիսարիատի ավագ բժշկի, ԿԲՀ-ի համապատասխան մասնագետի, համապատասխան զինվորական կոմիսարի և զինկոմիսարիատի ավագ բժշկի մասնակցությամբ: Քննարկման արդյունքների վերաբերյալ ԿՌԲՀ նախագահը զեկուցում է ՀՀ պաշտպանության նախարարին:

 

Գ Լ ՈՒ Խ  IV

 

ՊԱՀԵՍՏԱԶՈՐՈՒՄ ՀԱՇՎԱՌՎԱԾ ԶԻՆԱՊԱՐՏՆԵՐԻ ԲԺՇԿԱԿԱՆ ՓՈՐՁԱՔՆՆՈՒԹՅՈՒՆԸ

 

48. Պահեստազորում հաշվառված զինապարտների բժշկական փորձաքննությունը տարածքային զինվորական կոմիսարի կարգադրությամբ իրականացնում են զինկոմիսարիատների բժշկական հանձնաժողովները.

1) պարտադիր զինվորական ծառայության զորակոչելիս,

2) վարժական հավաքների կանչելիս,

3) պահեստազորում հաշվառված զինապարտի՝ իր առողջական վիճակից գանգատներ հայտնելու կամ նրա առողջական վիճակի փոփոխության վերաբերյալ այլ տվյալների առկայության դեպքերում,

4) հաշվառման նպատակներով:

Փորձաքննվողների թվաքանակը խաղաղ պայմաններում մեկ աշխատանքային օրվա ընթացքում չպետք է անցնի 50-ը (պատերազմական ժամանակ 100-ը):

49. Պահեստազորում հաշվառված զինապարտները փորձաքննվում են ըստ I, II, III, IV սյունակների (պայմանավորված զինվորական կոչումով և ռազմահաշվառման մասնագիտությամբ)՝ վիրաբույժի, թերապևտի, սրտաբանի, նյարդաբանի, հոգեբույժի, ակնաբույժի, օտոլարինգոլոգի և այլ մասնագետ-բժիշկների կողմից: Անցկացվում են կրծքավանդակի օրգանների ֆլյուորոգրաֆիկ հետազոտություն, արյան և մեզի անալիզ ԷՍԳ հետազոտություն, չափվում է նաև ներակնային ճնշումը:

50. Մինչև փորձաքննությունն սկսվելը, զինկոմիսարիատը փորձաքննվողների տվյալները ճշտելու համար հոգեբուժական, հակատուբերկուլոզային, մաշկավեներոլոգիական դիսպանսերներից և նարկոլոգիական հաստատություններից պահանջում է հաշվառման վերցված անձանց անվանացուցակները, ինչպես նաև աշխատանքի վայրից կամ ուսումնական հաստատությունից՝ բնութագրեր: Այս փաստաթղթերը, իսկ սպայական կազմի և ենթասպաների համար նաև անձնական գործերը, զինկոմիսարիատն ուսումնասիրման է ներկայացնում բժշկական հանձնաժողովին:

51. Պահեստազորում հաշվառված զինապարտների բժշկական փորձաքննության տվյալները և զինկոմիսարիատի բժշկական հանձնաժողովի որոշումն արձանագրվում են զինապարտների հետազոտության և բժշկական փորձաքննության քարտերում: Զինվորի, սերժանտի և ավագի զինվորական կոչում ունեցող զինապարտների քարտերը պահվում են զինկոմիսարիատում՝ մինչև հաջորդ բժշկական փորձաքննությունը, իսկ սպայական կազմի և ենթասպաների քարտերը մշտապես մնում են նրանց անձնական գործերում:

52. Սույն Կարգի` անհատական մոտեցում պահանջող հոդվածները կիրառելիս, սպայական կազմի վերաբերյալ ընդունվում է ստորև նշված որոշումներից որևէ մեկը.

1) պիտանի է ծառայության համար սահմանափակումով,

2) պիտանի չէ ծառայության խաղաղ պայմաններում, սահմանափակ պիտանի է պատերազմական ժամանակ:

Սույն Կարգի այն հոդվածները կիրառելիս, որոնք պահեստազորի սպայական կազմի համար նախատեսում են զորակոչից տարկետում, զինկոմիսարիատն այդ անձանց ուղարկում է բուժման:

53. Եթե բժիշկները դժվարանում են վերջնականորեն գնահատել զինապարտի առողջական վիճակը, ապա նա հետագայում ամբուլատոր կամ ստացիոնար հետազոտման է ուղարկվում տվյալ զինկոմիսարիատի բժշկական հանձնաժողովում բժշկական փորձաքննություն անցնելու համար: Եթե ամբուլատոր կամ ստացիոնար հետազոտությունն անցկացվել է զինվորական բուժհիմնարկում, ապա բժշկական փորձաքննությունը կատարում են ԿՊ ՌԲՀ-ն կամ հոսպիտալային ՌԲՀ-ն: ԿՊ ՌԲՀ-ն կամ հոսպիտալային ՌԲՀ-ն որոշումն ուղարկում է ԿՌԲՀ՝ հաստատման: Զինապարտների առողջական վիճակի հետազոտման ակտը ԿՌԲՀ-ի որոշմամբ ուղարկվում է զինկոմիսարիատ:

54. Զինապարտների հետազոտման և բժշկական փորձաքննության արդյունքները ձևակերպվում են.

1) քաղաքացիական բուժհիմնարկներում՝ առողջական վիճակի հետազոտման ակտով,

2) զինվորական բուժհիմնարկներում՝ առողջական վիճակի հետազոտման ակտով. ՀՌԲՀ կամ ԿՊ ՌԲՀ-ում փորձաքննվողների համար՝ տեղեկանքի, իսկ ծառայության համար ոչ պիտանի ճանաչված և հաշվառումից հանելու ենթակա պահեստազորի սպայական կազմի համար՝ հիվանդության վկայականի ձևով: Ընդ որում, ՌԲՀ-ի որոշման մեջ նշվում է հիվանդության (վերքի, վնասվածքի, ցնցակաթված. խեղման) պատճառական կապը ճակատում լինելու, զինվորական ծառայության և ծառայողական պարտականությունների կատարման հետ:

55. Եթե զինապարտը բժշկական փորձաքննության ժամանակ ճանաչվել է բուժման կարիք ունեցող (ստանում է տարկետում), ապա զինկոմիսարիատը նրան ուղարկում է համապատասխան բուժհիմնարկ: Զինապարտի բուժման հարցը գտնվում է զինկոմիսարիատի հսկողության տակ: Բուժման ավարտից հետո զինապարտը ենթարկվում է կրկնակի փորձաքննության տվյալ զինկոմիսարիատի բժշկական հանձնաժողովում:

56. Վարժական հավաքների ընթացքում հիվանդություն, վերք, վնասվածք, կոնտուզիա ստացած կամ խեղանդամ դարձած զինապարտների բժշկական փորձաքննության դեպքում պատճառական կապի մասին որոշումն ընդունվում է ստացած հիվանդության, վերքի, վնասվածքի, կոնտուզիայի կամ խեղման վերաբերյալ զորամասի հրամանատարության ներկայացրած տեղեկանքի և բժշկական փաստաթղթերի հիման վրա: Ընդ որում, ընդունվում է ստորև նշված որոշումներից որևէ մեկը.

1) կոնտուզիան (վնասվածքը, խեղումը, վերքը), հիվանդությունը, այո, ստացել է զինվորական պարտականությունները կատարելիս,

2) կոնտուզիան (վնասվածքը, խեղումը, վերքը), հիվանդությունն ստացել է դժբախտ դեպքի հետևանքով, ոչ, կապված չէ զինվորական ծառայության պարտականությունների կատարման հետ,

3) կոնտուզիան (վնասվածքը, խեղումը, վերքը), հիվանդությունը զարգացել է դժբախտ դեպքի հետևանքով, ոչ, կապված չէ զինվորական ծառայության պարտականությունների կատարման հետ:

57. Վարժական հավաքների ընթացքում վերք, վնասվածք, կոնտուզիա ստացած կամ խեղանդամ դարձած զինապարտների բժշկական փորձաքննությունն անցկացվում է բուժումն ավարտվելուց հետո՝ անկախ այն բանից, թե դրանց հետևանքները զինվորական ծառայության սահմանափակում առաջացրել են, թե ոչ: Հիվանդության, վերքի, վնասվածքի, կոնտուզիայի կամ խեղման պատճառական կապի վերաբերյալ ԿՌԲՀ-ի որոշումը գրանցվում է հիվանդության պատմության մեջ, նիստերի արձանագրությունների գրքում, տեղեկանքում կամ հիվանդության վկայականում: Հիվանդության վկայականը ԿՌԲՀ-ի որոշմամբ հրամանատարն ուղարկում է զինապարտին զորակոչած զինկոմիսարիատ: Վարժական հավաքների ընթացքում հիվանդություն, վերք, վնասվածք, կոնտուզիա ստացած կամ խեղանդամ դարձած զինապարտների բժշկական փորձաքննության այն դեպքերում, երբ անցկացվում է հետաքննություն կամ հարուցված է քրեական գործ, ԿՌԲՀ-ն պատճառական կապի վերաբերյալ որոշում չի կայացնում: Այն ընդունում են իրավապահ մարմինները` գործի քննությունն ավարտվելուց հետո:

Այն դեպքերում, երբ զինապարտի համար հիվանդության վկայական չի կազմվում, վիրավորվելու, վնասվածքի, կոնտուզիայի կամ խեղման պատճառական կապի վերաբերյալ տեղեկանքը տրվում է զինապարտին՝ ԿՌԲՀ-ի կողմից, համապատասխան գրանցում կատարելով նիստերի արձանագրությունների գրքում:

58. «Զինապարտության մասին» ՀՀ օրենքի 15-րդ հոդվածի 4-րդ մասի հիման վրա պահեստազորում հաշվառված զինապարտները ենթակա են բժշկական փորձաքննության` 5 տարին մեկ անգամ:

59. «Զինապարտության մասին» ՀՀ օրենքի 12-րդ հոդվածի 1-ին մասի «ա» կետի համաձայն` խաղաղ պայմաններում զինվորական ծառայության համար ոչ պիտանի ճանաչված և պահեստազորում հաշվառված զինապարտները ենթակա են փորձաքննության պատերազմական ժամանակ:

60. Եթե պահեստազորի (զորացրված) գեներալը կամ սպան պահանջում է վերանայել ԿՌԲՀ-ի որոշումը (զորացրման հոդվածը փոխելու նպատակով) կամ որոշում կայացնել, որ ինքը զինվորական ծառայության համար պիտանի է, ապա զինկոմիսարիատը ԿՌԲՀ է ուղարկում նրա դիմումը, անձնական գործը, բժշկական գրքույկը և զինկոմիսարիատում առկա բժշկական այլ փաստաթղթեր: ԿՌԲՀ-ն կարող է պահանջել դիմողի առողջական վիճակի վերաբերյալ տարբեր քաղաքացիական և զինվորական բուժկանխարգելիչ հաստատություններում առկա այլ փաստաթղթեր: Անհրաժեշտության դեպքում ԿՌԲՀ-ն կարող է գործն ուղարկել վերափորձաքննության: Նրանց համար ձևակերպվում է հիվանդության վկայական կամ տեղեկանք: ԿՌԲՀ-ն որոշում է կայացնում նաև հիվանդության (վիրավորվելու, վնասվածքի, կոնտուզիայի, խեղման) պատճառական կապի վերաբերյալ: Պահեստի գեներալը կամ սպան կարող է անմիջականորեն դիմել ԿՌԲՀ:

61. Սպայի զինվորական կոչումն անվանարկելու համար զորացրված կամ օրինախախտման համար դատված անձինք բժշկական վերափորձաքննություն չեն կարող անցնել, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ նրանց մոտ հայտնաբերվում է ծառայության ընթացքում չհայտնաբերված որևէ հոգեկան հիվանդություն, որի պատճառով կատարել են օրինախախտում:

 

Գ Լ ՈՒ Խ  V

 

ՌԱԶՄԱՈՒՍՈՒՄՆԱԿԱՆ ՀԱՍՏԱՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ԴԻՄՈՐԴՆԵՐԻ ՌԱԶՄԱԲԺՇԿԱԿԱՆ ՓՈՐՁԱՔՆՆՈՒԹՅՈՒՆԸ

 

62. ՌՈՒՀ-երի դիմորդներն անցնում են նախնական և վերջնական (առաջնային և երկրորդային) ռազմաբժշկական (բժշկական) փորձաքննություն: Հետազոտվողների թվաքանակը խաղաղ ժամանակ մեկ օրում չպետք է անցնի 50-ը, իսկ պատերազմական ժամանակ՝ 100-ը:

63. Նախքան առաջնային ռազմաբժշկական (բժշկական) փորձաքննությունն անցնելը, բոլոր դիմորդները (բացի` թռիչքային պատրաստման անձնակազմը) անցնում են կրծքավանդակի օրգանների ռենտգենաբանական (ֆլյուորոգրաֆիկ) հետազոտություն, որովայնի օրգանների սոնոգրաֆիա, կատարվում են արյան, մեզի ընդհանուր անալիզ և ԷՍԳ, անհրաժեշտության դեպքում նաև այլ հետազոտություններ: Հետազոտությունների տվյալները գրանցվում են ՌՈՒՀ ընդունվողի բժշկական փորձաքննության քարտում:

Յուրաքանչյուր դիմորդ փորձաքննվում է թերապևտի, վիրաբույժի, նյարդաբանի, հոգեբույժի, ակնաբույժի, ատամնաբույժի, օտոլարինգոլոգի, մաշկաբան-վեներոլոգի և այլ բժիշկ մասնագետների կողմից:

64. Ռազմաբժշկական (բժշկական) փորձաքննությունից առաջ բժիշկները հետազոտում են թեկնածուների առողջական վիճակի վերաբերյալ տվյալներ ներառող փաստաթղթերը.

1) քաղաքացիների դեպքում՝ ամբուլատոր բժշկական քարտը և դեռահասի ներդիր թերթիկը,

2) զինծառայողների դեպքում՝ բժշկական գրքույկը՝ հերթական բժշկական հետազոտման տվյալներով (սպայական անձնակազմի համար՝ վերջին 3 տարվա) և ՌՈՒՀ ընդունվելու համար դիմորդի պիտանիության մասին զորամասի բժշկի եզրակացությամբ:

Նշված փաստաթղթերում դիմորդի առողջական վիճակին վերաբերող և ՌՈՒՀ ընդունվելը սահմանափակող կամ չսահմանափակող տվյալները գրանցվում են ՌՈՒՀ ընդունվողի բժշկական փորձաքննության քարտում:

65. Եթե ՌՈՒՀ ընդունվող սպաների մոտ հայտնաբերվում են ծառայությունը սահմանափակող հիվանդություններ (կարիք ունեն անհատական մոտեցման), ապա այդ սպաները պիտանի են միայն հեռակա ուսուցման ֆակուլտետներ և ադյունկտուրա ընդունվելու համար:

66. Պատերազմական ժամանակ ՌՈՒՀ ընդունվող ժամկետային զինծառայողները և քաղաքացիական անձինք փորձաքննվում են համաձայն I, սպաները և ենթասպաները՝ III սյունակների:

67. ՌՈՒՀ ուղարկվելուց առաջ բոլոր դիմորդներն անցնում են կրկնակի բժշկական փորձաքննություն, որի արդյունքները և բժշկական հանձնաժողովի եզրակացությունը գրանցվում են ՌՈՒՀ ընդունվողի ռազմաբժշկական փորձաքննության քարտի համապատասխան սյունակում, իսկ զինծառայող-դիմորդների դեպքում՝ նրանց բժշկական գրքույկում:

Պատերազմական ժամանակ կրկնակի բժշկական փորձաքննություն չի անցկացվում:

Զինծառայող-դիմորդների բժշկական գրքույկները ՌԲՀ-ի որոշմամբ ուղարկվում են ընդունող հանձնաժողովներին կամ կնքված վիճակում տրվում են դիմորդներին:

68. Վերջնական բժշկական փորձաքննության ժամանակ անհրաժեշտության դեպքում կարող են անցկացվել տարբեր հետազոտություններ, ընդհուպ ստացիոնար հետազոտությունը ռազմական բուժկանխարգելիչ հիմնարկում:

69. Ոչ պիտանի ճանաչված դիմորդի բժշկական փորձաքննության քարտը 3 օրվա ընթացքում ուղարկվում է համապատասխան զինկոմիսարիատ, որտեղ այդ փաստի վերաբերյալ նշանակվում է ծառայողական քննություն:

 

Գ Լ ՈՒ Խ  VI

 

ԶԻՆԾԱՌԱՅՈՂՆԵՐԻ ՌԱԶՄԱԲԺՇԿԱԿԱՆ ՓՈՐՁԱՔՆՆՈՒԹՅՈՒՆԸ

 

70. Աշխատանքային մեկ օրվա ընթացքում ռազմաբժշկական փորձաքննություն անցնող զինծառայողների թվաքանակը խաղաղ ժամանակ չպետք է գերազանցի 50-ը, պատերազմական ժամանակ՝ 100-ը:

71. Ռազմաբժշկական փորձաքննության ուղարկելու իրավասություն ունեն.

1) ժամկետային զինծառայողներին՝ զորամասերի հրամանատարները, ԿՌԲՀ-ի նախագահը, ՀՀ ԶՈՒ ՌԲՎ պետը, ռազմական բուժկանխարգելիչ հաստատությունների պետերը, զինվորական դատախազությունը, ոստիկանությունը և դատարանները,

2) սպաներին, ենթասպաներին և կին զինծառայողներին՝ ուղղակի հրամանատարները՝ սկսած գնդի հրամանատարից, զինվորական դատախազությունը և դատարանը, իսկ պատերազմական ժամանակ` նաև կայազորների պետերը, հաստիքային ՌԲՀ-ների նախագահները, ռազմական բուժկանխարգելիչ հաստատությունների պետերը, կայազորների պարետները:

Եթե սպաների, ենթասպաների և կին զինծառայողների հետազոտման և բուժման ընթացքում հայտնաբերվում են խաղաղ ժամանակ ծառայության համար ոչ պիտանիություն կամ հաշվառումից հանելով ոչ պիտանիություն պայմանավորող հիվանդություններ (վիրավորվելու, վնասվածքի, խեղման հետևանքներ), ապա այդպիսի անձինք ռազմական բուժկանխարգելիչ հիմնարկի պետի հրահանգով ուղարկվում են ռազմաբժշկական փորձաքննության, որի վերաբերյալ հիվանդության պատմության մեջ կատարվում է համապատասխան գրանցում:

72. Ժամկետային զինծառայողները հիվանդության պատճառով արձակուրդ ստանալու կամ ծառայողական պարտականություններից ազատվելու համար ռազմաբժշկական փորձաքննության կարող են ուղարկվել այն ռազմական բուժկանխարգելիչ հիմնարկի պետի հրահանգով, որտեղ նրանք գտնվում են ստացիոնար կամ ամբուլատոր բուժման մեջ:

Զինվորական կամ քաղաքացիական բուժկանխարգելիչ հիմնարկներում բուժվող (հետազոտվող) այն ժամկետային զինծառայողները, որոնց ծառայության ժամկետը լրացել է և որոնք ենթակա են զորացրման, բուժումն ավարտվելուց կամ հիվանդության (վիրավորվելու) պատճառով հետևանքների ի հայտ գալուց հետո ուղարկվում են ռազմաբժշկական փորձաքննության:

72.1. Առողջական վիճակի վերաբերյալ գանգատի առկայության դեպքում բժշկական զննության ենթակա են նաև պարտադիր զինվորական ծառայության ժամկետը լրանալու կապակցությամբ զինվորական ծառայությունից արձակվող ժամկետային զինծառայողները:

(72.1-ին կետը լրաց. 16.03.16 N 5-Ն)

73. Ժամկետային զինծառայողներին ռազմաբժշկական փորձաքննության ուղարկելիս տրվում են.

1) ուղեգիր, որտեղ նշվում են ուղարկվողի պաշտոնը, զինվորական կոչումը, ազգանունը, անունը, հայրանունը, ծննդյան թիվը, բժշկական փորձաքննության նպատակը և նախնական ախտորոշումը,

2) բժշկական գրքույկը,

3) ըստ անհրաժեշտության տրվում են նաև.

ա. ըստ առողջական վիճակի պարտադիր զինվորական ծառայության ոչ ճիշտ զորակոչված ժամկետային զինծառայողներին՝ դեռահասի ներդիր թերթիկը, ինչպես նաև նախազորակոչային շրջանում նրանց առողջական վիճակի վերաբերյալ այլ փաստաթղթեր,

բ. մինչև պարտադիր զինվորական ծառայության զորակոչվելը և ծառայության ընթացքում հոգեկան խանգարումներ, կենտրոնական նյարդային համակարգի օրգանական հիվանդություններ, գիշերամիզություն ունեցող, ինչպես նաև տարբեր վնասվածքների հետևանքներից տառապող անձանց՝ ծառայողական և բժշկական բնութագրեր,

գ. նկատի ունենալով առողջական վիճակը՝ զինծառայողին ըստ մասնագիտության զբաղեցրած պաշտոնում հետագայում թողնելու մասին հրամանատարության և զորամասի բժշկի կարծիքները,

դ. վիրավորվելու, վնասվածքի, խեղման կամ կոնտուզիայի պատճառով բժշկական փորձաքննության ուղարկվող անձանց՝ տեղեկանք վիրավորվելու, վնասվածքի, խեղման կամ կոնտուզիայի վերաբերյալ (Հավելված 12):

74. Զինվորական ծառայության մեջ գտնվելու սահմանային տարիքի չհասած սպաները, ենթասպաները և կին զինծառայողները, որպես կանոն, բժշկական փորձաքննության ուղարկվում են ծառայողական և բժշկական բնութագրերով:

Ռազմական բուժկանխարգելիչ հաստատությունը և ՌԲՀ-ն իրավունք ունեն անհրաժեշտության դեպքում զինվորականների համար պահանջել ծառայողական և բժշկական բնութագրեր:

75. Զորամասի բժիշկն իրավունք ունի մասնակցելու ԿՊ-ի կամ հոսպիտալային ՌԲՀ-ի նիստերին, հանձնաժողովին զեկուցելու փորձաքննվողի առողջական վիճակի հսկողության արդյունքների, ծառայողական պարտականությունների կատարման վրա զինվորի հիվանդությունների ազդեցության մասին, իր կարծիքը հայտնելու փորձաքննական հնարավոր եզրակացությունների վերաբերյալ:

76. Զինծառայող կանանց հղիության պատճառով արձակուրդ տրվում է համաձայն ՌԲՀ-ի որոշման՝ գործող օրենսդրությանը համապատասխան, հղիության մասին տեղեկանք ներկայացնելուց հետո:

 

Գ Լ ՈՒ Խ  VII

 

ՌՆ, Իճ ԱՅԼ ԱՂԲՅՈՒՐՆԵՐԻ, ՀՎԲՄ, ԷՄԴ ՍՏԵՂԾՈՂ ԱՂԲՅՈՒՐՆԵՐԻ ՀԵՏ ԱՇԽԱՏԵԼՈՒ ՀԱՄԱՐ ԸՆԴՈՒՆՎՈՂՆԵՐԻ ԵՎ ԴՐԱՆՑ ՀԵՏ ԱՇԽԱՏՈՂ ԶԻՆԾԱՌԱՅՈՂՆԵՐԻ ՈՒ ԾԱՌԱՅՈՂՆԵՐԻ ՌԱԶՄԱԲԺՇԿԱԿԱՆ ՓՈՐՁԱՔՆՆՈՒԹՅՈՒՆԸ

 

77. ՌՆ, Իճ այլ աղբյուրների, ՀՎԲՄ, ԷՄԴ ստեղծող աղբյուրների հետ աշխատելու համար ընդունվող և դրանց հետ աշխատող զինծառայողների և ծառայողների ռազմաբժշկական փորձաքննությունն անցկացնում են կայազորային, հոսպիտալային և հատուկ նշանակության ՌԲՀ-ները՝ համաձայն սույն Կարգի 1-ին հավելվածի IV սյունակի, զորամասի բժշկի և հրամանատարության ներկայացուցչի պարտադիր մասնակցությամբ:

Առանց նախնական ռազմաբժշկական փորձաքննության արգելվում է զինծառայողներին և ծառայողներին ընդունել ՌՆ, Իճ այլ աղբյուրների, ՀՎԲՄ և ԷՄԴ ստեղծող աղբյուրների հետ աշխատելու համար:

78. Զորամասի հրամանատարությունը նախօրոք ՌԲՀ է ներկայացնում ռազմաբժշկական փորձաքննության ենթակա զինծառայողների և ծառայողների ցուցակը՝ նշելով ռազմաբժշկական փորձաքննության նպատակը, մասնագիտական ստաժը, իսկ ՌՆ, Իճ այլ աղբյուրների հետ աշխատողների համար՝ նաև անհատական դոզաչափական ստուգման տվյալները: ՌԲՀ-ի նիստից առաջ հրամանատարության ներկայացուցիչը զեկուցում է փորձաքննվողների աշխատանքային պայմանների մասին, իսկ բուժծառայության պետը՝ նիստերի միջև ընկած ժամանակաշրջանում փորձաքննողների առողջական վիճակի հսկողության արդյունքների մասին:

79. ՌՆ, Իճ այլ աղբյուրների, ՀՎԲՄ, ԷՄԴ ստեղծող աղբյուրների հետ աշխատող զինծառայողների և ծառայողների ռազմաբժշկական փորձաքննությունն անցկացվում է ըստ բժշկական ցուցումների, տարեկան առնվազն մեկ անգամ, իսկ էլեկտրամագնիսական դաշտ ստեղծող աղբյուրների հետ աշխատողների համար՝ երկու տարին մեկ անգամ:

Նիստերի միջև ընկած ժամանակաշրջանում այդպիսի անձինք անցնում են բժշկական զննում:

80. Ժամանակին ռազմաբժշկական փորձաքննության ուղարկելու պատասխանատվությունը կրում են զորամասի հրամանատարը և բժիշկը:

81. Ժամանակին ռազմաբժշկական փորձաքննություն չանցած զինծառայողներին և ծառայողներին ՌՆ, Իճ այլ աղբյուրների, ՀՎԲՄ, ԷՄԴ ստեղծող աղբյուրների հետ աշխատել չի թույլատրվում:

82. Արտահերթ ռազմաբժշկական փորձաքննության ենթակա են առողջական վիճակից գանգատներ ունեցող, հիվանդության պատճառով ստացած արձակուրդից վերադարձած զինծառայողները, ինչպես նաև ՌՆ, Իճ այլ աղբյուրների, ՀՎԲՄ, ԷՄԴ ստեղծող աղբյուրների հետ աշխատանքի համար ոչ պիտանի ճանաչելու հիմք հանդիսացող հիվանդություններ տարած անձինք:

ՌՆ, Իճ այլ աղբյուրների, ՀՎԲՄ, ԷՄԴ ստեղծող աղբյուրների հետ աշխատանքի համար ավելի վաղ ժամանակավորապես ոչ պիտանի ճանաչված անձինք ուղարկվում են ստացիոնար հետազոտության, որից հետո փորձաքննվում են 3-12 ամիսը մեկ անգամ (բացառությամբ` հղիության պատճառով արձակուրդ ստացած կանայք):

83. Եթե կասկած կա, որ զինծառայողները և ծառայողները մասնագիտական հիվանդություն ունեն, ապա նրանք ստացիոնար հետազոտության և ռազմաբժշկական փորձաքննության են ուղարկվում միայն ռազմական բուժկանխարգելիչ հիմնարկներ: Միաժամանակ ներկայացվում է աշխատանքային պայմանների և մասնագետի աշխատանքի տեղի սանիտարահիգիենիկ բնութագիրը: Այդ բնութագիրը քաղաքացիական հիմնարկներ չի ներկայացվում:

84. Այն դեպքերում, երբ ենթադրվում է, որ զինծառայողը և աշխատողը, մասնագիտական ախտահարմամբ պայմանավորված, կարող են ոչ պիտանի ճանաչվել ՌՆ, Իճ այլ աղբյուրների, ՀՎԲՄ, ԷՄԴ ստեղծող աղբյուրների հետ աշխատելու համար, ՌԲՀ-ի նիստին հրավիրվում է ճառագայթաբան-բժիշկ կամ թունաբան-բժիշկ:

85. Անհատական մոտեցում պահանջող հիվանդությունների առկայության դեպքում որոշում ընդունելիս նկատի են առնվում հիվանդության արտահայտվածության աստիճանը, ընդհանուր և մասնագիտական ստաժը, փաստացի աշխատունակությունը, զորամասի հրամանատարության և բժշկի կարծիքը:

Պատերազմական ժամանակ այդպիսի դեպքերում մասնագետը ճանաչվում է պիտանի աշխատելու ՌՆ, Իճ այլ աղբյուրների, ՀՎԲՄ, ԷՄԴ ստեղծող աղբյուրների հետ:

86. Եթե փորձաքննվողն ունի մի շարք հիվանդություններ, որոնք առանձին վերցրած չեն սահմանափակում նրա պիտանիության աստիճանը, որոշումն ընդունվում է խիստ անհատապես՝ նկատի ունենալով հիվանդության բնույթը և ֆունկցիոնալ խանգարման աստիճանը:

87. 18 տարին չլրացած անձանց, հղի և կրծքով կերակրող կանանց ՌՆ, ԻՃ այլ աղբյուրների, ՀՎԲՄ, ԷՄԴ ստեղծող աղբյուրների հետ աշխատել չի թույլատրվում:

88. ՌՆ, Իճ այլ աղբյուրների, ՀՎԲՄ, ԷՄԴ ստեղծող աղբյուրների հետ ըստ մասնագիտության աշխատելու համար ոչ պիտանի ճանաչված ծառայողներին զորամասի հրամանատարությունն ուղարկում է ՌԲՀ` փորձաքննության:

 

Գ Լ ՈՒ Խ  VIII

 

ՌԱԶՄԱԲԺՇԿԱԿԱՆ (ԲԺՇԿԱԿԱՆ) ՀԱՆՁՆԱԺՈՂՈՎՆԵՐԻ ՈՐՈՇՈՒՄՆԵՐԻ ՁԵՎԵՐԸ

 

89. Ռազմաբժշկական (բժշկական) փորձաքննության արդյունքների հիման վրա ընդունվում են հետևյալ որոշումները.

1) Նախազորակոչիկների համար՝

ա. պիտանի է զինվորական ծառայության համար,

բ. պիտանի է զինվորական ծառայության համար՝ սահմանափակումով,

գ. բուժման (բժշկական հսկողության) կարիք ունի,

դ. ժամանակավորապես պիտանի չէ խաղաղ պայմաններում զինվորական ծառայության համար,

ե. պիտանի չէ խաղաղ պայմաններում զինվորական ծառայության համար` հաշվառելով պահեստազորում,

զ. պիտանի չէ՝ հանելով զինվորական հաշվառումից:

Այն նախազորակոչիկները, ովքեր պիտանի են ճանաչվել զինվորական ծառայության համար, սակայն ունեն զորակոչին չարգելող հիվանդություններ, որոնք վիրահատական կամ կոնսերվատիվ բուժում են պահանջում, ինչպես նաև բուժման կարիք ունեցող և խաղաղ պայմաններում զինվորական ծառայության համար ոչ պիտանի ճանաչված նախազորակոչիկների վերաբերյալ եզրակացություններին ավելացվում է «ենթակա է բուժման» բառերը:

2) Զորակոչիկների համար՝

ա. պիտանի է զինվորական ծառայության համար,

բ. պիտանի է զինվորական ծառայության համար՝ սահմանափակումով,

գ. բուժման համար կարիք ունի տարկետման` մինչև 1 տարի, ներկայացնել ԿԲՀ,

դ. ժամանակավորապես պիտանի չէ զինվորական ծառայության համար, ներկայացնել ԿԲՀ,

ե. խաղաղ պայմաններում պիտանի չէ զինվորական ծառայության համար` հաշվառելով պահեստազորում, և ներկայացնել ԿԲՀ,

զ. պիտանի չէ զինվորական ծառայության համար՝ հաշվառումից հանելով, ներկայացնել ԿԲՀ:

3) Պահեստազորայինների համար՝

ա. պիտանի է զինվորական ծառայության համար,

բ. պիտանի է զինվորական ծառայության համար՝ սահմանափակումով,

գ. պիտանի չէ խաղաղ ժամանակ, պիտանի է սահմանափակումով` պատերազմական ժամանակ,

դ. պիտանի չէ՝ հանելով զինվորական հաշվառումից,

ե. կարիք ունի ուսումնական հավաքներից ազատման:

4) ՌՈՒՀ-եր ընդունվողների համար՝

ա. պիտանի է ընդունվելու (նշվում է ՌՈՒՀ-ի կամ ֆակուլտետի անվանումը),

բ. ենթակա է ստացիոնար (ամբուլատոր) հետազոտման՝ հետագա բժշկական փորձաքննությամբ,

գ. պիտանի չէ ընդունվելու (նշվում է ՌՈՒՀ-ի կամ ֆակուլտետի անվանումը):

5) Ծառայության մեջ գտնվող շարքային կազմի պարտադիր զինծառայողների համար՝

ա. պիտանի է զինվորական ծառայության համար,

բ. պիտանի է զինվորական ծառայության համար` սահմանափակումով,

գ. ծառայողական պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ,

դ. պիտանի չէ զինվորական ծառայության համար խաղաղ ժամանակ, պիտանի է սահմանափակումով` պատերազմական ժամանակ (պատերազմական ժամանակ որոշումն ընդունվում է հետևյալ շարադրմամբ. պիտանի է սահմանափակումով),

ե. պիտանի չէ զինվորական ծառայության համար՝ հանելով զինվորական հաշվառումից:

6) Ծառայության մեջ գտնվող սպաների, ենթասպաների, պայմանագրային շարքային կազմի և կանանց համար՝

ա. պիտանի է զինվորական ծառայության համար,

բ. պիտանի է զինվորական ծառայության համար` սահմանափակումով,

գ. ծառայողական պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ,

դ. պիտանի չէ զինվորական ծառայության համար խաղաղ ժամանակ, պիտանի է սահմանափակումով` պատերազմական ժամանակ,

ե. պիտանի չէ զինվորական ծառայության համար՝ հանելով զինվորական հաշվառումից,

զ. ենթակա է առողջարանային բուժման (նշվում է բուժման տեսակը):

7) Պահեստազորի սպաների, ենթասպաների և զինծառայող կանանց համար՝

ա. պիտանի է զինվորական ծառայության համար,

բ. պիտանի է զինվորական ծառայության համար` սահմանափակումով,

գ. պիտանի չէ զինվորական ծառայության համար խաղաղ ժամանակ, պիտանի է սահմանափակումով` պատերազմական ժամանակ,

դ. պիտանի չէ զինվորական ծառայության համար՝ հանելով զինվորական հաշվառումից,

ե. ազատվում է վարժական հավաքներից (նշվում է ազատման ժամկետը):

8) Կուրսանտների և սպայական կոչում չունեցող ունկնդիրների համար՝

ա. պիտանի է ուսման համար (նշվում է ՌՈՒՀ-ի անվանումը),

բ. պիտանի չէ ուսման համար (նշվում է ՌՈՒՀ-ի անվանումը):

Միաժամանակ նշվում է պիտանի է (պիտանի չէ) զինվորական ծառայության համար:

9) ՌՆ, Իճ այլ աղբյուրների, ՀՎԲՄ, ԷՄԴ ստեղծող աղբյուրների հետ աշխատելու համար ընդունվող և դրանց հետ աշխատող զինծառայողների ու քաղաքացիական անձնակազմի համար՝

ա. պիտանի է ՌՆ, ԻՃ այլ աղբյուրների, ՀՎԲՄ, ԷՄԴ ստեղծող աղբյուրների հետ աշխատելու համար,

բ. ենթակա է ստացիոնար (ամբուլատոր) հետազոտման՝ հետագա բժշկական փորձաքննությամբ,

գ. ժամանակավորապես պիտանի չէ ՌՆ, ԻՃ այլ աղբյուրների, ՀՎԲՄ, ԷՄԴ ստեղծող աղբյուրների հետ աշխատելու համար՝ 3-12 ամիս անց հետագա ռազմաբժշկական վերափորձաքննությամբ,

դ. պիտանի չէ ՌՆ, ԻՃ այլ աղբյուրների, ՀՎԲՄ, ԷՄԴ ստեղծող աղբյուրների հետ աշխատելու համար:

90. ԿՌԲՀ-ն և փորձաքննության մյուս մարմինները իրավասու են սահմանված կարգով ընդունելու նաև այլ բովանդակությամբ որոշումներ:

91. Եթե փորձաքննվողը տառապում է սույն Կարգի հիվանդությունների ցանկով չընդգրկված հիվանդությամբ, ապա ԿՌԲՀ-ն որոշում է ընդունում այն հոդվածի համաձայն, որն առավել է համապատասխանում տվյալ հիվանդությանը և զինվորական ծառայության համար նրա պիտանիության աստիճանին: Այդպիսի դեպքերում որոշումն ընդունվում է հետևյալ խմբագրությամբ. ՀՀ ՊՆ_____թ. ______հրամանի ___ սյունակի ____ հոդվածի___ կետի կիրառմամբ:

92. Շարքային կազմի պարտադիր զինծառայողների` պիտանի է զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, որոշումն ընդունվում է այն դեպքերում, եթե շարային ծառայությունը վնասակար է նրանց առողջության համար: Եթե շարքային կազմի պարտադիր զինծառայողն անհատական կարգով ճանաչվում է պիտանի ծառայության` սահմանափակումով, ապա նկատի են առնվում հիվանդության կամ ֆիզիկական թերության, ինչպես նաև ծառայության բնույթը: Նման դեպքում ԿՌԲՀ-ի որոշման մեջ նշվում է, թե ծառայության որ ձևերն են տվյալ անձին հակացուցված (օրինակ՝ ֆիզիկական մեծ լարվածություն պահանջող աշխատանքներ, ցրտի կամ խոնավության երկարատև ազդեցություն, գիշերային հերթապահություն, հաճախակի և երկարատև գործուղումներ, շարժվող մեխանիզմների, կրակի կամ ջրի հետ աշխատանք և այլն):

93. Սահմանային տարիքի չհասած սպաների, ենթասպաների, պայմանագրային զինծառայողների և զինծառայող կանանց ռազմաբժշկական փորձաքննության ժամանակ միշտ կիրառվում է անհատական մոտեցում և ԿՌԲՀ-ն որոշում է ընդունում հետևյալ բովանդակությամբ.

1) պիտանի չէ զինվորական ծառայության համար խաղաղ ժամանակ, պիտանի է սահմանափակումով` պատերազմական ժամանակ,

2) պիտանի է զինվորական ծառայության համար` սահմանափակումով,

3) պիտանի է զինվորական ծառայության համար։

94. Եթե սահմանային տարիքի չհասած սպաները, ենթասպաները և կին զինծառայողները ռազմաբժշկական փորձաքննությամբ պիտանի են ճանաչվում սահմանափակումով ծառայության համար, ապա նրանք կարող են տեղափոխվել այլ պաշտոնների կամ ծառայության այլ վայր: Այս դեպքում զինծառայողին այլ պաշտոնի կամ ծառայության այլ վայր տեղափոխումն իրականացվում է իրավասու հրամանատարի (պետի) հրամանով՝ նկատի ունենալով բուժող բժշկի կարծիքը և զինծառայողի ցանկությունը:

Վիճելի դեպքերում զինծառայողի՝ այլ պաշտոնի տեղափոխման հարցը ներկայացվում է ԿՌԲՀ-ի նիստին և քննարկվում՝ զորամասի բժշկի, հրամանատարության ներկայացուցչի մասնակցությամբ: Որոշումն ընդունվում է անհատապես՝ նկատի ունենալով զինծառայողի հիվանդության բնույթը, ծառայության առանձնահատկությունները, ծառայողական և բժշկական բնութագրերը, աշխատանքային փորձը և փաստացի աշխատունակությունը, ինչպես նաև սույն կարգի հավելված 18-ում նախատեսված սահմանափակումները և հավելված 19-ում նախատեսված թույլատրված ֆիզիկական վարժությունների ցանկը: ԿՌԲՀ-ի որոշումը ձևակերպվում է տեղեկանքի ձևով:

(94-րդ կետը լրաց. 13.06.16 N 9-Ն)

95. 190 սմ և ավելի հասակ ունեցող շարքային կազմի պարտադիր զինծառայողների, ռազմական ուսումնարանների կուրսանտների համար ԿՌԲՀ-ն ըստ ցուցումների որոշում է ընդունում նրանց հասանելիք մթերաբաժինը կիսով չափ ավելացնելու: Նշված որոշման համար ցուցում են հանդիսանում ինքնազգացողության վատացումը, քաղցի զգացողության գանգատները, ինչպես նաև մարմնի քաշի պակասելը:

96. Շարքային կազմի պարտադիր զինծառայողներին հիվանդության պատճառով բուժական-վերականգնողական արձակուրդ տրամադրելու որոշումը ընդունվում է հոսպիտալի ՌԲՀ-ի կողմից և հաստատվում է ԿՌԲՀ-ի կողմից` բացառիկ դեպքերում:

97. Շարքային կազմի պարտադիր զինծառայողներին, ինչպես նաև ՌՈՒՀ-երի կուրսանտներին և սպայական կոչում չունեցող ունկնդիրներին հիվանդության պատճառով արձակուրդ տրամադրվում է մինչև 1 ամիս ժամկետով: Արձակուրդի տևողությունը ՌԲՀ-ն որոշում է անհատապես՝ ըստ բժշկական ցուցումների: Առանձին դեպքերում արձակուրդի տևողությունը ԿՌԲՀ-ն կարող է երկարացնել:

Հիվանդության պատճառով արձակուրդ տրամադրված զինծառայողներին, ինչպես նաև ՌՈՒՀ-երի կուրսանտներին և սպայական կոչում չունեցող ունկնդիրներին տրվում է տեղեկանք՝ ըստ ընդունված կարգի: Արձակուրդը դիտվում է որպես բուժման կուրսի համապատասխան մաս, որոշումը կայացնում է ՌԲՀ-ն և այդ մասին տեղեկացնում է զորամասին:

Եթե արձակուրդը երկարացնելուց հետո զինծառայողները, ինչպես նաև ՌՈՒՀ-երի կուրսանտները և սպայական կոչում չունեցող ունկնդիրները չեն կարող կատարել իրենց ծառայողական պարտականությունները, ապա նրանք փորձաքննության են ենթարկվում զինվորական ծառայության համար պիտանիությունը որոշելու համար:

Շարքային կազմի պարտադիր զինծառայողների, ինչպես նաև ՌՈՒՀ-երի սպայական կոչում չունեցող կուրսանտների և ունկնդիրների արձակուրդի ընդհանուր տևողությունը չի կարող գերազանցել երկու ամիսը:

Արձակուրդի ավարտից հետո ժամկետային զինծառայողները, ինչպես նաև ՌՈՒՀ-երի սպայական կոչում չունեցող կուրսանտները և ունկնդիրները պարտադիր ենթակա են ՌԲՀ-ում, անհրաժեշտության դեպքում` ԿՌԲՀ-ում փորձաքննության, եթե առկա է փորձաքննվող անձի պիտանելիության կարգի փոփոխություն: Բացառիկ դեպքերում ԿՌԲՀ-ն փորձաքննվող անձին կարող է տրամադրել արձակուրդ, եթե վերջնական փորձաքննության համար առկա են խոչընդոտներ:

98. Վերականգնողական բուժման կարիք ունեցող ժամկետային զինծառայողները, ինչպես նաև ՌՈՒՀ-երի սպայական կոչում չունեցող կուրսանտները և ունկնդիրները բուժումն անցկացնում են վերականգնողական կենտրոններում մինչև 30 օր` ըստ հիվանդության ծանրության աստիճանի:

99. Պատերազմական ժամանակ զինծառայողների բուժումը, որպես կանոն, պետք է կատարվի ռազմական բուժկանխարգելիչ հաստատություններում: Բացառիկ դեպքերում զինծառայողը կարող է 30 օր ժամանակով արձակուրդ ստանալ, որի ավարտից հետո ԿՌԲՀ-ի որոշմամբ այն կարող է երկարացվել 30 օրով, իսկ հատուկ բժշկական ցուցումների առկայության դեպքում՝ ևս 30 օրով: Պատերազմական ժամանակ արձակուրդի ընդհանուր տևողությունը չպիտի անցնի 3 ամիսը: Այդ ժամկետի ավարտից հետո զինվորական ծառայության համար պիտանիությունը որոշում է ԿՌԲՀ-ն:

100. Հիվանդության պատճառով ժամկետային զինծառայողները, ինչպես նաև ՌՈՒՀ-երի կուրսանտները և սպայական կոչում չունեցող ունկնդիրները, կարող են մինչև 15 օր ժամկետով մասնակի ազատվել ծառայողական պարտականություններից (ՌԲՀ-ի որոշման մեջ նշվում է՝ ինչպիսի պարապմունքներից և աշխատանքներից պետք է ազատել, որքան ժամանակով և ինչպիսի բուժկանխարգելիչ միջոցառումներ պետք է անցկացնի զորամասի բժիշկը): Պարապմունքներից և աշխատանքներից լրիվ ազատված անձինք գտնվում են զորամասի բուժկետում: Նման որոշումը ԿՌԲՀ-ի հաստատմանը չի ուղարկվում:

101. Սպաները, ենթասպաները, պայմանագրային և կին զինծառայողները հիվանդության պատճառով ծառայողական պարտականություններից կարող են ազատվել մինչև 10 օր ժամկետով: Բժշկական ցուցումներով ծառայությունից ազատելու ժամկետը ՌԲՀ-ն կարող է երկարացնել, սակայն, ընդհանուր առմամբ, այն չի կարող անցնել 30 օրից:

102. Սպաներին, ենթասպաներին, պայմանագրային և կին զինծառայողներին հիվանդության պատճառով արձակուրդ տրվում է 30 օր: Չվերականգնվելու դեպքերում ԿՌԲՀ-ն կարող է որոշում ընդունել արձակուրդի՝ մինչև 60 օր տևողության վերաբերյալ: Բժշկական ցուցումների առկայության դեպքում ԿՌԲՀ-ն կարող է արձակուրդը յուրաքանչյուր անգամ երկարացնել 30 օրով: Ընդհանուր առմամբ, խաղաղ պայմաններում հիվանդության պատճառով բուժման և արձակուրդում գտնվելու ժամանակը ռազմական և քաղաքացիական բուժկանխարգելիչ հիմնարկներում չի կարող անցնել 4 ամիսը:

Եթե բուժման և արձակուրդի ավարտից հետո նշված կարգի զինծառայողները չեն կարող կատարել իրենց ծառայողական պարտականությունները և դեռևս կարիք ունեն բուժման, ապա ռազմական բուժկանխարգելիչ հիմնարկի պետը նրանց զորամասի հրամանատարին համապատասխան տեղեկանք է ուղարկում՝ նշելով հիվանդության (վնասվածքի, խեղման) ախտորոշումը, որտեղ և որքան ժամանակով է բուժվել և դեռ որքան ժամանակ բուժման կարիք ունի: Զորամասի հրամանատարն այդ մասին զեկուցում է իր ուղղակի պետին:

Սույն կետով սահմանված ժամանակում բուժումը չավարտելու դեպքում սպաները, ենթասպաները, պայմանագրային և կին զինծառայողները ենթարկվում են ռազմաբժշկական փորձաքննության` զինվորական ծառայության համար նրանց պիտանիությունը որոշելու նպատակով: Ոչ պիտանի ճանաչվելու դեպքում նրանք կարող են զորացրվել` մինչև բուժկանխարգելիչ հաստատությունից դուրս գրվելը:

ՀՀ սահմանների պաշտպանության, զինվորական պարտականությունների կատարման ժամանակ վիրավորված, վնասվածք, կոնտուզիա կամ խեղում ստացած սպաների, ենթասպաների, պայմանագրային և կին զինծառայողներին բժշկական փորձաքննությունը կատարվում է բուժման լրիվ կուրսն ավարտվելուց հետո: Սպաների, ենթասպաների և զինծառայող կանանց զորացրման ժամանակ արձակուրդ չի հատկացվում:

103. Սպաների, ենթասպաների, պայմանագրային և կին զինծառայողների զորացրման ժամանակ, եթե նրանք չեն կարող այդ ժամանակաշրջանում կատարել իրենց ծառայողական պարտականությունները, ԿՌԲՀ-ն միաժամանակ որոշում է ընդունում հետևյալ բովանդակությամբ. ենթակա է ծառայողական պարտականություններից ազատվելու` մինչև զորացրման ձևակերպումը:

104. Սպաների, ենթասպաների, պայմանագրային և կին զինծառայողների` հիվանդության պատճառով ստացած արձակուրդն անցկացնելու վայրի մասին ԿՌԲՀ-ն կարող է առանձին որոշում ընդունել:

Եթե հիվանդը կարիք ունի ուղեկցողի, ԿՌԲՀ-ն ընդունում է համապատասխան որոշում:

105. Ռազմաբժշկական փորձաքննության բոլոր դեպքերում ԿՌԲՀ-ն որոշում է կայացնում ծառայության հետ հիվանդության, վիրավորվելու, վնասվածքի, կոնտուզիայի և խեղման պատճառական կապի մասին: Տվյալ որոշումն ընդունվում է համապատասխան փաստաթղթերի առկայության դեպքում և հաստատվում է ԿՌԲՀ-ի կողմից:

Վկաների ցուցմունքները հիվանդության, վիրավորվելու, վնասվածքի, կոնտուզիայի և խեղման պատճառական կապի որոշման համար հիմք չեն:

106. Հիվանդությունների, վնասվածքների, խեղումների ժամանակ ԿՌԲՀ-ն ընդունում է հետևյալ բովանդակությամբ որոշումներ.

ա. հիվանդությունը ձեռք է բերել, վնասվածքը կամ խեղումն ստացել է զինվորական ծառայության ընթացքում.

բ. հիվանդությունը ձեռք է բերել, վնասվածքը կամ խեղումն ստացել է զինվորական պարտականությունները կատարելիս.

գ. հիվանդությունը ձեռք է բերել, վնասվածքը կամ խեղումն ստացել է Հայաստանի Հանրապետության պաշտպանության ժամանակ.

դ. հիվանդությունը ձեռք է բերել, վնասվածքը կամ խեղումն ստացել է Հայրենական մեծ պատերազմի և այլ պետություններում մարտական գործողությունների ժամանակ.

ե. հիվանդությունը ձեռք է բերել, վնասվածքը կամ խեղումն ստացել է պահեստազորի վարժական հավաքներին մասնակցելու ժամանակ.

զ. հիվանդությունը կապված չէ զինվորական ծառայության հետ, եթե այն փորձաքննվողի մոտ զարգացել է մինչև զորակոչը և զինվորական ծառայությունը չի ազդել արդեն իսկ առկա հիվանդության վրա ու չի սահմանափակել պիտանիությունը զինվորական ծառայության համար:

107. Զինվորական ծառայության պարտականությունների կատարման ժամանակ ՌՆ, ԻՃ այլ աղբյուրների, ՀՎԲՄ, ԷՄԴ ստեղծող սարքերի ներգործությամբ պայմանավորված ախտահարումների դեպքերում ընդունվում են հետևյալ որոշումները.

1) այո, վնասվածքն ստացել է զինվորական ծառայության պարտականությունները կատարելիս: Խաղաղ պայմաններում այսպիսի որոշում կարող է ընդունվել միայն ԿՌԲՀ ճառագայթաբանի կամ թունաբանի մասնակցությամբ,

2) այո, վիրավորվել է (խեղվել, վնասվածք, կոնտուզիա է ստացել) դժբախտ պատահարի հետևանքով, ոչ, կապված չէ զինվորական ծառայության պարտականությունների կատարման հետ, եթե փորձաքննվողը վիրավորվել է (խեղվել, կոնտուզիա է ստացել) զինվորական ծառայության պարտականությունների կատարմանը չառնչվող հանգամանքներում:

Կոնտուզիան (վնասվածքը, խեղումը, վերքը) համարվում է չկապված զինվորական ծառայության պարտականությունների կատարման հետ, եթե փորձաքննվողն այն ստացել է վարչական կամ այլ քրեական գործի քննությամբ հաստատված իրավախախտման հետևանքով:

Այն դեպքերում, երբ կանխամտածված ձևով իրեն մարմնական վնաս հասցրած զինծառայողի նկատմամբ հարուցված քրեական գործը կարճվում է, նկատի առնելով քրեական գործի նյութերը՝ ԿՌԲՀ-ն պատճառական կապի վերաբերյալ ընդունում է հետևյալ որոշումը. ոչ, վերքը (խեղումը, վնասվածքը, կոնտուզիան) կապված չէ ՀՀ զինված ուժերում ծառայության հետ, եթե փորձաքննվողը վիրավորվել է (խեղվել, վնասվածք, կոնտուզիա է ստացել) մինչև զինվորական ծառայության զորակոչվելը և զինվորական ծառայությունը նրա առողջական վիճակի վրա ազդեցություն չի թողել:

ԿՌԲՀ-ի որոշումը, հիվանդության (վիրավորվելու) պատճառական կապի վերաբերյալ մյուս որոշումների հետ, գրանցվում է ԿՌԲՀ-ի նիստերի արձանագրությունների մատյանում, հիվանդության պատմության մեջ, հիվանդության վկայականում և բժշկական գրքույկում՝ այդ փաստը հաստատող փաստաթղթի պարտադիր մեջբերմամբ:

108. Առանձին հիվանդությունների, վնասվածքների վերաբերյալ, որոնց հայտնաբերումը չի առնչվում ծառայությանը, իսկ զորակոչի ժամանակ չի հայտնաբերվել կամ կարճ ժամանակահատվածում չի կանխատեսվել դրանց զարգացումը, ԿՌԲՀ-ն պատճառական կապի վերաբերյալ ընդունում է հատուկ որոշումներ՝ հիմնավորող եզրակացություններով:

109. Եթե փորձաքննվողի մոտ հայտնաբերվել են տարբեր հանգամանքներում առաջացած մի քանի հիվանդություն (վերքեր, վնասվածքներ, խեղումներ, կոնտուզիաներ) կամ դրանց հետևանքներ, ապա ԿՌԲՀ-ն դրանցից յուրաքանչյուրի պատճառական կապի վերաբերյալ ընդունում է առանձին որոշում՝ պայմանավորված դրանց առաջանալու (ստանալու) հանգամանքներով:

110. Եթե զինծառայողի նկատմամբ հարուցված է քրեական գործ կամ անցկացվում է վարչական և այլ քննություն, ապա ԿՌԲՀ-ն հիվանդության (վիրավորվելու, վնասվածքի, խեղման, կոնտուզիայի) կամ դրա հետևանքների պատճառական կապի վերաբերյալ որոշում չի ընդունում: Եթե նախաքննությունը կամ հետաքննությունը դադարեցված է կամ քրեական գործը՝ կարճված, ապա որոշում է կայացվում ըստ ընդունված կարգի:

111. Վիրավորվելու (խեղման, վնասվածքի, կոնտուզիայի) փաստը հաստատող փաստաթղթի առկայության դեպքում, պիտանիության աստիճանի վերաբերյալ ԿՌԲՀ-ի որոշումը, անկախ զինվորական ծառայության սահմանափակվելու կամ չսահմանափակվելու հանգամանքից, գրանցվում է հիվանդության վկայականում կամ տեղեկանքում:

112. Այն դեպքերում, երբ հիվանդության, վնասվածքի և բուժման ելքը կանխորոշված է, փորձաքննական մարմինները կարող են պիտանիության վերաբերյալ վերջնական որոշում կայացնել միանգամից՝ սույն Կարգի համապատասխան հոդվածների համաձայն:

 

Գ Լ ՈՒ Խ  IX

 

ՌԱԶՄԱԲԺՇԿԱԿԱՆ (ԲԺՇԿԱԿԱՆ) ՀԱՆՁՆԱԺՈՂՈՎՆԵՐԻ ՈՐՈՇՈՒՄՆԵՐԸ ԳՐԱՆՑԵԼՈՒ ԿԱՐԳԸ

 

113. Փորձաքննվողների, նրանց առողջական վիճակի վերաբերյալ տեղեկություններն ու ռազմաբժշկական (բժշկական) հանձնաժողովների որոշումները գրանցվում են.

1) զինծառայողներինը՝ ռազմաբժշկական հանձնաժողովի նիստերի արձանագրությունների մատյանում, բժշկական գրքույկում, անհրաժեշտության դեպքում՝ տեղեկանքում կամ հիվանդության վկայականում,

2) ՌՈՒՀ-երի դիմորդներինը.

ա. քաղաքացիներինը՝ ընդունելության ռազմաբժշկական հանձնաժողովի նիստերի արձանագրությունների մատյանում, ՌՈՒՀ-ի դիմորդի ռազմաբժշկական փորձաքննության քարտում,

բ. զինծառայողներինը՝ ռազմաբժշկական հանձնաժողովի նիստերի արձանագրությունների մատյանում, ռազմաուսումնական հաստատության դիմորդի ռազմաբժշկական փորձաքննության քարտում,

3) զինապարտներինը՝ բժշկական հանձնաժողովի նիստերի արձանագրությունների մատյանում, զինապարտի հետազոտման բժշկական փորձաքննության քարտում, անհրաժեշտության դեպքում՝ տեղեկանքում կամ առողջական վիճակի հետազոտման ակտում, իսկ հանձնաժողովի որոշման բովանդակությունը՝ զինվորական գրքույկում և հաշվառման քարտում: Անհրաժեշտության դեպքում պահեստի սպաների համար կազմվում է հիվանդության վկայական,

4) զինծառայողների ընտանիքների անդամներինը՝ ռազմաբժշկական հանձնաժողովի նիստերի արձանագրությունների մատյանում, տեղեկանքում կամ հիվանդության վկայականում,

5) ստացիոնարում բուժվող անձանց՝ ՌԲՀ ուղարկվող էպիկրիզը և ՌԲՀ-ի որոշումը գրանցվում են հիվանդության պատմության մեջ:

114. Ռազմաբժշկական հանձնաժողովների քարտուղարները վարում են նիստերի արձանագրությունների մատյան:

Նիստի օրը բժշկական հանձնաժողովի արձանագրությունն ստորագրում են նախագահը, նիստին մասնակցած անդամները (առնվազն` երկու) և քարտուղարը:

Նիստերի արձանագրությունների մատյանում գրանցվում են փորձաքննվողի անձնագրային տվյալները, գանգատները, անամնեզը, օբյեկտիվ հետազոտության արդյունքները, ախտորոշումը և հանձնաժողովի որոշումը, իսկ զինծառայողի դեպքում՝ նաև հիվանդության (վերքի, վնասվածքի, կոնտուզիայի, խեղման) պատճառական կապը: Մատյանում գրանցվում են վնասվածքի (կոնտուզիայի, վերքի, խեղման) մանրամասները՝ նշելով այն հաստատող փաստաթուղթը (համարը, ամսաթիվը, տարեթիվը, ով է տվել): Բացի այդ, գանգատների և անամնեզի սյունակում նշվում է փորձաքննվողի հիվանդության պատմության համարը:

Ժամանակավոր գործող ՌԲՀ-ներն իրենց նիստերի արձանագրությունների մատյանում գրանցում են ՌՈՒՀ-եր ընդունվողների պիտանիության մասին եզրակացությունը: Մնացած բոլոր դեպքերում ժամանակավոր գործող ՌԲՀ-ներն իրենց որոշումները գրանցում են փորձաքննվողի բժշկական քարտում (ՌՈՒՀ-եր ընդունվողների դեպքում՝ ռազմաուսումնական հաստատություն ընդունվողի բժշկական փորձաքննության քարտում, որն ստորագրում են հանձնաժողովի նախագահը, քարտուղարը և հաստատում կնիքով): Անհրաժեշտության դեպքում ձևակերպվում է տեղեկանք: Ժամանակավոր գործող ՌԲՀ-ների նիստերի արձանագրությունների մատյանը, ինչպես նաև բժշկական փորձաքննություն անցած անձանց ցուցակը, պահվում է 5 տարի, այնուհետև ոչնչացվում է ըստ սահմանված կարգի:

Թույլատրվում է շարային ծառայության և ՌՈՒՀ-եր ընդունվելու համար պիտանի ճանաչված անձանց օբյեկտիվ տվյալները ԲՀ-ների նիստերի արձանագրությունների մատյանում չգրանցել, այլ նշել` պիտանի է: Իսկ հայտնաբերված այն թերությունները, որոնք չեն սահմանափակում պիտանիությունը, գրանցվում են համառոտ: Ախտորոշումը ամբողջությամբ է գրանցվում:

Եթե որոշում ընդունելիս կազմվում է հիվանդության վկայական, ՀՌԲՀ-ներին թույլատրվում է նիստերի արձանագրությունների մատյանում կատարել կարճ գրանցումներ (փորձաքննվողի անձնագրային տվյալները, ախտորոշումն ամբողջությամբ, ՌԲՀ-ի որոշումը, հիվանդության, վիրավորվելու, վնասվածքի, կոնտուզիայի, խեղման պատճառական կապը): Սակայն անհրաժեշտ է նաև կազմել հիվանդության վկայականի ևս մեկ օրինակ և այն պահել որպես նիստերի արձանագրությունների մատյանի հավելված: Հիվանդության վկայականի լրացուցիչ օրինակում, ինչպես նաև հիվանդության պատմության մեջ, գրանցվում են ԿՌԲՀ-ի որոշումը, տարեթիվն ու ամսաթիվը:

ԿՌԲՀ-ն նիստերի արձանագրությունների մատյանում գրանցում է միայն իր փորձաքննած անձանց: Որոշումների վերահսկողության, հաստատման կամ փոփոխման ներկայացվող հիվանդության վկայականների ու տեղեկանքների քննարկման համար ԿՌԲՀ-ում արձանագրությունների փոխարեն մնում են հիվանդության վկայականների ու տեղեկանքների օրինակները, որոնցում վերջնական որոշման տեքստն ստորագրում են նախագահը, հանձնաժողովի նիստին մասնակցած անդամները (առնվազն` երկու) և քարտուղարը: Նշված օրինակները ԿՌԲՀ-ում պահվում են 5 տարի, այնուհետև հանձնվում համապատասխան արխիվ:

ԿՌԲՀ-ն այբբենական կարգով հաշվառում է նաև տարվա ընթացքում քննարկված հիվանդության վկայականներն ու տեղեկանքները:

115. ԿՌԲՀ-ում հոգեկան խանգարումների կամ չարորակ նորագոյացությունների առիթով փորձաքննված հիվանդների հիվանդության վկայականի երեսի վերևի մասում գրվում է հետևյալը. արգելվում է պատճենել, տալ հիվանդին, բացահայտել տվյալները: Նման վկայականները թույլատրվում է պատճենել միայն իրավապահ մարմինների, ինչպես նաև հոգեբուժական հաստատության կամ սոցիալական ապահովման մարմինների պահանջով:

116. ԿՌԲՀ-ի հաստատած որոշումը սահմանված կարգով ուղարկվում է զորամաս: ԿՌԲՀ-ի հաստատմանը ենթակա հիվանդության վկայականն ու տեղեկանքը 5 օրվա ընթացքում ուղարկվում են ռազմաբժշկական փորձաքննությունից հետո: Ընդ որում, խաղաղ պայմաններում սահմանային տարիքի չհասած և ոչ պիտանի ճանաչված սպաների դեպքում, ԿՌԲՀ-ի տված հիվանդության վկայականի հետ ներկայացվում են նաև հիվանդության պատմությունը և բժշկական գրքույկը: Հիվանդության վկայականը և արդեն հաստատված որոշմամբ տեղեկանքը 2 օրվա ընթացքում (ԿՌԲՀ-ից ստանալուց հետո) ուղարկվում են փորձաքննվողի զորամասի հրամանատարին կամ այն պետին, որը նրան ուղարկել է ռազմաբժշկական փորձաքննության:

Հիվանդության վկայականը փորձաքննվողին չի տրվում:

117. Խաղաղ ժամանակ կազմվում են հետևյալ խմբերի անձանց հիվանդության վկայականներ.

1) զինվորական ծառայության համար ոչ պիտանի ճանաչված և հաշվառումից հանելու ենթակա կամ խաղաղ ժամանակ զինվորական ծառայության համար ոչ պիտանի ճանաչված և պահեստազորում հաշվառման ենթակա զինծառայողների, ՌՆ, ԻՃ այլ աղբյուրների, ՀՎԲՄ, ԷՄԴ ստեղծող սարքերի հետ աշխատելու համար ոչ պիտանի ճանաչված անձանց, օդադեսանտային զորամասերում ծառայող և ոչ պիտանի ճանաչված սպաների և ենթասպաների, ՌՈՒՀ-երի՝ հետագա ուսման համար ոչ պիտանի ճանաչված կուրսանտների և սպայական կոչում չունեցող ունկնդիրների,

2) զինվորական ծառայության համար ոչ պիտանի ճանաչված և հաշվառումից հանելու ենթակա պահեստազորի սպաների,

3) պարտադիր զինվորական ծառայության զորակոչի ենթակա և խաղաղ պայմաններում զինվորական ծառայության համար ոչ պիտանի ճանաչված պահեստազորի սպաների,

4) վարժական հավաքների, հրամանատարաշտաբային (շտաբային) վարժանքների, զորավարժությունների կանչված այն զինապարտները, ովքեր ճանաչվել են ոչ պիտանի` հաշվառումից հանելով կամ խաղաղ ժամանակ ոչ պիտանի զինվորական ծառայության համար` հաշվառելով պահեստազորում:

Մնացած բոլոր դեպքերում խաղաղ ժամանակ ՌԲՀ-ի որոշումները ձևակերպվում են տեղեկանքի ձևով:

ՌԲՀ-ի այն որոշումները, որոնցով զինծառայողները ճանաչվում են պիտանի զինվորական ծառայության սահմանափակումով, հաստատում է ԿՌԲՀ-ն:

118. Պատերազմական ժամանակ կազմվում են պատերազմական ժամանակ զինվորական ծառայության համար ոչ պիտանի ճանաչված և հաշվառումից հանելու ենթակա (ոչ ենթակա) զինծառայողների, զինվորական ծառայության համար ոչ պիտանի ճանաչված և հաշվառումից հանելու ենթակա պահեստազորի սպաների հիվանդությունների վկայականներ:

Մնացած բոլոր դեպքերում պատերազմական ժամանակ ՌԲՀ որոշումը ձևակերպվում է տեղեկանքի ձևով: Տեղեկանքն ուղարկվում է այն հրամանատարին կամ պետին, որը փորձաքննության է ուղարկել տվյալ անձին:

119. ԿՌԲՀ-ի հաստատած որոշումները գրանցվում են ՌԲՀ-ի նիստերի արձանագրությունների մատյանում, փորձաքննվողի բժշկական գրքույկում, իսկ անհրաժեշտության դեպքում ձևակերպվում է տեղեկանք:

Խաղաղ ժամանակ զինվորական ծառայության համար ոչ պիտանի, պատերազմական ժամանակ պիտանի զինվորական ծառայության` սահմանափակումով ճանաչված պահեստի սպաների հիվանդության վկայականներ չեն ձևակերպվում:

120. Հիվանդության վկայականը խաղաղ պայմաններում և պատերազմական ժամանակ կազմվում է 3 օրինակ:

Հաստատելուց հետո.

1) առաջին օրինակը ներկայացվում է ռազմաբժշկական փորձաքննության ուղարկած պետին,

2) երկրորդ օրինակն ուղարկվում է համապատասխան զինկոմիսարիատ,

3) երրորդ օրինակը մնում է ԿՌԲՀ-ի գործերում:

Հ Ա Վ Ե Լ Վ Ա Ծ Ն Ե Ր

Հավելված 1

 

ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ԵՎ ՖԻԶԻԿԱԿԱՆ ԹԵՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՑԱՆԿ

Հոդված N	Հիվանդությունների և ֆիզիկական թերությունների անվանումը	Զորակոչային տեղամասերին կցագրվող քաղաքացիներ, զորակոչիկներ, ժամկետային զինծառայողներ		ՌՈՒՀ ընդունվողներ, ՌՈՒՀ-երի առաջին և երկրորդ կուրսերի կուրսանտներ	Սպաներ, ենթասպաներ, պայմանագրային զինծառայողներ, ՌՈՒՀ-երի՝ սկսած երրորդ կուրսից կուրսանտներ	ՌՆ, ԻՃ այլ աղբյուրների, ՀՎԲՄ, ԷՄԴ ստեղծող սարքերի հետ աշխատողներ և այդպիսի աշխատանքի ընդունվողներ
		I սյունակ		II սյունակ	III սյունակ	IV սյունակ
1	2	3		4	5	6
ՀՈԳԵԿԱՆ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ
1	Մտավոր հետամնացություն
	ա. ծանր և խորը աստիճանի մտավոր հետամնացություն	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ. չափավոր և թեթև աստիճանի մտավոր հետամնացություն` վարքային խանգարումներով	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	գ. թեթև աստիճանի, այլ մտավոր հետամնացություն` առանց վարքային խանգարումների	Պիտանի են սահմանափակումով		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
2	Օրգանական հոգեկան խանգարումներ
	ա. խիստ արտահայտված խանգարումներ, ձգձգվող փսիխոտիկ, կայուն ինտելեկտուալ-մնեստիկ, անձնային խանգարումներ` փսիխոօրգանական բնույթի	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ. չափավոր արտահայտված ասթենիկ, աֆեկտիվ դիսոցիատիվ, ճանաչողական խանգարումներ	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	գ. անցողիկ, կարճատև փսիխոտիկ և ոչ փսիխոտիկ օրգանական բնույթի խանգարումներ` բարենպաստ ընթացքով, որոնք ավարտվում են թեթև ասթենիկ վիճակով՝ առանց մնացորդային օրգանական փոփոխությունների և կայուն կոմպենսացիայով	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողներին` արձակուրդ, պիտանի են զինվորական ծառայության սահմանափակումով		Պիտանի չեն	Զինվորական պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	դ. բուժումից հետո կայուն կոմպենսացիա` առանց մնացորդային օրգանական փոփոխությունների	Պիտանի են զինվորական ծառայության		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
3	Շիզոֆրենիա, շիզոտիպային և զառանցանքային խանգարումներ
	ա. շիզոֆրենիա (անկախ ձևից, ընթացքից, ելքից), քրոնիկական զառանցանքային խանգարումներ	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ. շիզոաֆեկտիվ խանգարումներ, շիզոտիպային խանգարումներ	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
4	Աֆեկտիվ փսիխոզներ
	ա. հաճախակի կրկնվող, կարճատև ռեմիսիաներով ընթացող աֆեկտիվ խանգարումներ (երկբևեռ աֆեկտիվ խանգարումներ, հետադարձ դեպրեսիվ խանգարումներ)	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ. երկարատև ռեմիսիայով ընթացող աֆեկտիվ խանգարումներ, ծանր մանիակալ և դեպրեսիվ էպիզոդներ` փսիխոտիկ խանգարումներով, ձգձգվող ընթացքով, տրամադրության քրոնիկական խանգարումներ	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն
	գ. չափավոր և թեթև արտահայտված մանիակալ և դեպրեսիվ էպիզոդներ	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողները` պիտանի են ծառայության` սահմանափակումով		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
5	Սուր և անցողիկ փսիխոտիկ խանգարումներ (ներառում է պարանոիդ ռեակցիա, փսիխոգեն պարանոիդ փսիխոզ, ռեակտիվ փսիխոզ, օնեյրոֆրենիա, զառանցանքային բռնկումներ և այլն)
	ա. ռեմիսիայի բացակայությամբ ընթացող դեպքեր	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ. ձգձգվող ընթացքով, երկարատև բուժում պահանջող դեպքեր	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	գ. կարճատև և բարենպաստ ընթացքով	Զորակոչիկներին՝ տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողներին` արձակուրդ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
6	Ախտանշանային և այլ հոգեկան խանգարումներ
	ա. արտահայտված երկարատև փսիխոտիկ խանգարումներ` անձի փոփոխություններով	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ. չափավոր արտահայտված կամ կրկնվող փսիխոտիկ և ոչ փսիխոտիկ խանգարումներ, որոնք կարող են առաջացնել անձի ախտաբանական փոփոխություններ կամ երկարատև ասթենիկ վիճակ	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	գ. թեթև արտահայտված կարճատև փսիխոտիկ և ոչ փսիխոտիկ խանգարումներ, որոնք ավարտվում են լավացումով կամ թեթև ասթենիզացմամբ	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողներին` արձակուրդ, պիտանի են զինվորական ծառայությանը սահմանափակումով		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
7	Նևրոտիկ, սթրեսով պայմանավորված և սոմատոֆորմ խանգարումներ
	ա. կայուն հիվանդագին արտահայտություններով, հաճախակի դեկոմպենսացիաներով, բուժմանը դժվար ենթարկվող	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ. չափավոր արտահայտված երկարատև հիվանդագին արտահայտություններով, սակայն բարենպաստ ելքով և կոմպենսացիայով	Զորակոչիկներին`ժամանակավո-րապես պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ. թեթև և կարճատև հոգեկան խանգարումներ (կոմպուլսիվ, օբսեսիվ, ֆոբիկ, հիստերիկ բնույթի), որոնք ենթարկվում են բուժման և ավարտվում են լավացմամբ	Պիտանի են սահմանափակումով		Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի չեն
	դ. թեթև և կարճատև արտահայտություններով հոգեկան խանգարումներ (էմոցիոնալ և վեգետատիվ բնույթի), որոնք ենթարկվում են բուժման և ավարտվում են առողջացմամբ	Պիտանի են զինվորական ծառայության		Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի չեն
8	Անձնային խանգարումներ
	ա. արտահայտված, կոմպենսացիայի չենթարկվող	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ. հաճախակի դեկոմպենսացիաներով անձի խանգարումներ, ինչպես նաև կրկնվող իրավիճակային և անձնային ռեակցիաներ, որոնց հաճախությունը մեկ տարվա ընթացքում 3 անգամ և ավելի է	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն
9	Հոգեկան և վարքային խանգարումներ հոգեակտիվ նյութերի գործածման հետևանքով
	ա. քրոնիկական փսիխոտիկ խանգարումներ, քրոնիկական ալկոհոլիզմ, նարկոմանիա և տոքսիկոմանիա, անձի արտահայտված փոփոխություններով և ինտելեկտուալ-մնեստիկ խանգարումներով	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ. սուր փսիխոտիկ խանգարումներ, քրոնիկական ալկոհոլիզմ, նարկոմանիա և տոքսիկոմանիա՝ չափավոր կամ թեթև արտահայտված անձի փոփոխություններով և այլ բարդություններով (սոմատիկ և հոգեկան)	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	գ. հոգեակտիվ նյութերի չարաշահում (կրկնակի օգտագործում առանց կախվածության համախտանիշի), որոնք զուգորդվում են հոգեկան և ֆիզիկական հետևանքներով, բուժումից հետո	Պիտանի են սահմանափակումով		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	դ. էպիզոդիկ օգտագործում, որոնք չեն առաջացնում հոգեկան և ֆիզիկական հետևանքներ (առանձին ախտանշաններ)	Պիտանի են զինվորական ծառայության		Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի չեն
ՆՅԱՐԴԱՅԻՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳԻ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ԵՎ ՎՆԱՍՎԱԾՔՆԵՐԻ ՀԵՏԵՎԱՆՔՆԵՐ
10	Էպիլեպսիա
	ա. հաճախակի նոպաներով կամ արտահայտված հոգեկան խանգարումների առկայությամբ	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ. հազվադեպ նոպաներով, նոպայից դուրս` առանց հոգեկան խանգարումների	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ. ըստ անամնեզի	Պիտանի են սահմանափակումով		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես
11	Գլխուղեղի և ողնուղեղի անոթային հիվանդություններ
	ա. ֆունկցիաների խիստ խանգարումներով	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ. ֆունկցիաների չափավոր խանգարումներով	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ. առանց ֆունկցիաների խանգարման կամ ֆունկցիաների աննշան խանգարումով	Պիտանի են սահմանափակումով		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
12	Կենտրոնական նյարդային համակարգի վարակիչ (մանրէային, վիրուսային) և վարակիչ-ալերգիկ հիվանդությունների հետևանքներ, գլխուղեղի և ողնուղեղի օրգանական ախտահարումներ` ընդհանուր վարակների, սուր և քրոնիկական ինտոքսիկացիաների ժամանակ
	ա. ֆունկցիաների խիստ արտահայտված խանգարումով կամ զարգացող ընթացքով	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ. ֆունկցիաների չափավոր խանգարումով	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ. ֆունկցիաների աննշան խանգարումով կամ առանց դրա	Պիտանի են զինվորական ծառայության		Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի են
	դ. սուր հիվանդությունից հետո` առանց օրգանական ախտահարման երևույթների	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողներին` ազատում կամ արձակուրդ		Պիտանի չեն	Զինվորական պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ	Պիտանի չեն
13	Գանգուղեղի և ողնուղեղի վնասվածքների հետևանքներ
	ա. ֆունկցիաների զգալի խանգարումով	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ. ֆունկցիաների չափավոր խանգարումով	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ. ֆունկցիաների աննշան խանգարումով կամ առանց ֆուկցիաների խանգարման	Պիտանի են զինվորական ծառայության		Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	դ. վիճակ` սուր, բաց և փակ վնասվածքից հետո` առանց օրգանական ախտահարման երևույթների	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողներին` ազատում կամ արձակուրդ		Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Զինվորական պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ	Պիտանի չեն
14	Կենտրոնական նյարդային համակարգի բնածին արատներ (զարգացման արատներ), օրգանական զարգացող հիվանդություններ, ինչպես նաև միոպաթիա, միասթենիա, մանկական ցերեբրալ կաթված և այլն
	ա. ֆունկցիաների խիստ խանգարումով կամ արագ զարգացող ընթացքով	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ. ֆունկցիաների չափավոր կամ աննշան խանգարումով կամ դանդաղ զարգացող ընթացքով	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ		Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
15	Պերիֆերիկ նյարդերի վնասվածքների հետևանքներ
	ա. ֆունկցիաների խիստ արտահայտված խանգարումով	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ. ֆունկցիաների չափավոր խանգարումով	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ. ֆունկցիաների աննշան խանգարումով կամ առանց դրա	Պիտանի են զինվորական ծառայության	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	դ. վիճակ` պերիֆերիկ նյարդերի վնասվածքից կամ վիրահատությունից հետո	Զորակոչիկներին՝ տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողներին՝ ազատում կամ արձակուրդ	Պիտանի չեն	Զինվորական պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ	Պիտանի չեն
16	Պերիֆերիկ նյարդային համակարգի հիվանդություններ կամ նրանց հետևանքներ
	ա. ֆունկցիաների խիստ արտահայտված խանգարումով կամ արագ զարգացող ընթացքով	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ. ֆունկցիաների չափավոր խանգարումով կամ դանդաղ զարգացող ընթացքով	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ. ֆունկցիաների աննշան խանգարումով կամ մնացորդային երևույթներ՝ առանց ֆունկցիաների խանգարման	Պիտանի են զինվորական ծառայության	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	դ. մնացորդային երևույթներ` սուր հիվանդություններից հետո	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողներին՝ ազատում կամ արձակուրդ	Պիտանի չեն	Զինվորական պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ	Պիտանի չեն
ՆԵՐՔԻՆ ՕՐԳԱՆՆԵՐԻ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ
17	Ֆիզիկական ինֆանտիլիզմ (թերզարգացում)
	ա. արտահայտվում է ֆիզիկական զարգացման անբավարար մակարդակով (մկանային համակարգը և ենթամաշկային ճարպաբջջանքը թույլ են զարգացած, կրծքավանդակը նեղ է քաշը՝ 45 կգ և պակաս, հասակը՝ 150 սմ և ցածր)	Զորակոչիկներին` տարկետում, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ. քաշը՝ 45 կգ-ից ավելի և հասակը` 150 սմ-ից բարձր	Պիտանի են զինվորական ծառայության	Պիտանի են	Պիտանի են	Պիտանի են
18	Վիճակ` տարած սուր վարակիչ, մակաբուծային հիվանդություններից և ինտոքսիկացիաներից հետո
	ա. ֆունկցիաների ժամանակավոր խանգարումներով	Զորակոչիկներին` տարկետում մինևչ մեկ տարի, զինծառայողներին` զինվորական պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ	Պիտանի չեն	Զինվորական պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ	Պիտանի չեն
	բ. կլինիկալաբորատոր լավացումից հետո, առանց ֆունկցիայի խանգարման	Պիտանի են զինվորական ծառայության	Պիտանի են	Պիտանի են	Պիտանի են
19	Քրոնիկ վարակիչ հիվանդություններ
	ա. բուժմանը դժվար ենթարկվող կամ կայուն բացիլակիրներ	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	բ. առաջին անգամ հայտնաբերված կամ ոչ կայուն բացիլակիրներ	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողներին՝ պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանելիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
20	Ներզատիչ համակարգի և նյութափոխանակության հիվանդություններ
	ա. ֆունկցիաների խիստ արտահայտված խանգարումով	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ. ֆունկցիաների չափավոր խանգարումով	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ. ֆունկցիաների աննշան խանգարումով	Պիտանի են սահմանափակումով	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	դ. վիճակ` սուր հիվանդություններից կամ փոքր վիրահատական միջամտություններից հետո, ֆունկցիաների ժամանակավոր խանգարումներով	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողներին` զինվորական պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ	Պիտանի չեն	Զինվորական պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ	Պիտանի չեն
21	Արյան համակարգի հիվանդություններ
	ա. արագ և դանդաղ զարգացող, պերիֆերիկ արյան կազմի զգալի փոփոխություններով և պարբերական սրացումներով	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ. արյունաստեղծման ֆունկցիայի դանդաղ զարգացող, չափավոր խանգարումով և հազվադեպ սրացումներով	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ. ստացիոնար բուժում չպահանջող չափավոր արտահայտված երկրորդային սակավարյունություն, լեյկոպենիա, տրոմբոցիտոպենիա, վիճակ ճառագայթային ու ցիտոստատիկ բուժումից հետո և այլն	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողներին` զինվորական պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ	Պիտանի չեն	Զինվորական պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ	Պիտանի չեն
	դ. ստացիոնար բուժում չպահանջող սուր հիվանդություններից հետո վիճակները կլինիկալաբորատոր լավացումից հետո	Պիտանի են սահմանափակումով	Պիտանի են	Պիտանի են	Պիտանի են
22	Էկզոգեն սուր կամ քրոնիկական ինտոքսիկացիաների սրացումների կամ ազդեցությունների հետևանքներ, ալերգիկ հիվանդություններ
	ա. ֆունկցիաների խիստ խանգարումով	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ. ֆունկցիաների չափավոր խանգարումով	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ. սուր ինտոքսիկացիաներից կամ ազդեցություններից հետո, ժամանակավոր ֆունկցիոնալ խանգարումներ, ստացիոնար բուժում չպահանջող մնացորդային երևույթներ	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողներին` զինվորական պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ	Պիտանի չեն	Զինվորական պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ	Պիտանի չեն
	դ. վիճակ` տարած էկզոգեն սուր ինտոքսիկացիաների, ինֆեկցիաների և այլ գործոնների ազդեցության հետևանքով	Պիտանի են զինվորական ծառայության	Պիտանի են	Պիտանի են	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես
23	Տուբերկուլոզ
	ա. ակտիվ՝ պրոգրեսիվող միկոբակտերիայի արտազատմամբ կամ քայքայմամբ	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ. ակտիվ, ակտիվ մարող` առանց միկոբակտերիայի արտազատման և քայքայման	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն
	գ. ոչ ակտիվ	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	դ. վիճակ բուժումից հետո` առանց ֆունկցիայի խանգարման	Պիտանի են զինվորական ծառայությանը սահմանափակումով	Պիտանի են	Պիտանի են	Պիտանի են
24	Թոքերի, շնչառական ուղիների, պլևրայի ոչ տուբերկուլոզային բնույթի քրոնիկական հիվանդություններ, զարգացման արատներ և սուր հիվանդություններից հետո կայուն մնացորդային երևույթներ
	ա. ֆունկցիաների խիստ խանգարումով	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն` հաշվառումից հանելով	Պիտանի չեն
	բ. հաճախակի սրացումներով կամ ֆունկցիաների չափավոր խանգարումով	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ. ֆունկցիաների աննշան խանգարումով և հազվադեպ սրացումներով	Պիտանի են սահմանափակումով	Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի չեն
	դ. հիվանդի` ստացիոնար բուժում չպահանջող, սուր հիվանդությունների ժամանակավոր ֆունկցիոնալ մնացորդային երևույթներով վիճակ	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողներին` ազատում կամ արձակուրդ	Պիտանի չեն	Զինվորական ծառայության պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ	Զինվորական ծառայության պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ
25	Բրոնխիալ ասթմա
	ա. ծանր ձևեր` հաճախակի նոպաներով	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ. միջին աստիճանի ծանրության ձևեր	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ. թեթև աստիճանի ծանրության ձևեր` հազվադեպ նոպաներով	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողները՝ պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	դ. նոպաների բացակայություն վերջին 3 և ավելի տարիների ընթացքում, առանց բրոնխալայնիչների	Պիտանի են սահմանափակումով	Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես
26	Սրտամկանի, սրտապարկի (պերիկարդի), պսակաձև անոթների, փականային ապարատի, աորտայի հիվանդություններ և զարգացման արատներ
	ա. արյան շրջանառության զգալի արտահայտված խանգարումով	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ. արյան շրջանառության չափավոր արտահայտված խանգարումով	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ. արյան շրջանառության աննշան արտահայտված խանգարումով	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	դ. առանց հեմոդինամիկայի (արյան շրջանառության) խանգարումների	Պիտանի են սահմանափակումով	Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի են
	ե. վիճակ` սրտանոթային համակարգի սուր հիվանդություններից, ինչպես նաև հիվանդի ստացիոնար բուժում չպահանջող և ժամանակավոր բնույթ կրող արյան շրջանառության և սրտի ռիթմի խանգարումներից հետո	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողներին՝ ազատում կամ արձակուրդ	Պիտանի չեն	Զինվորական ծառայության պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ	Պիտանի չեն
27	Զարկերակային հիպերտենզիա
	ա. III շրջան	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ. II շրջան	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ. I շրջան	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես
	դ. բարձր նորմալ զարկերակային հիպերտենզիա	Պիտանի են զինվորական ծառայության	Պիտանի են	Պիտանի են	Պիտանի են
28	Նեյրոցիրկուլյատոր ասթենիա (հիպերտենզիվ, հիպոտենզիվ, սրտային, այլ ձևեր կամ խառը ձևեր)
	ա. կայուն խիստ արտահայտված վեգետատիվ-անոթային խանգարումներով և առիթմիաներով	Զորակոչիկները` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	բ. կայուն, չափավոր արտահայտված խանգարումներով	Պիտանի են սահմանափակումով	Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի չեն
	գ. աննշան արտահայտված խանգարումներով	Պիտանի են զինվորական ծառայության	Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի են
29	Պարբերական հիվանդություն
	ա. հաճախակի նոպաներով և ներքին օրգանների ախտահարումով` ֆունկցիաների զգալի արտահայտված խանգարումներով	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ. հազվադեպ նոպաներով՝ առանց ներքին օրգանների ախտահարման	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանի են սահմանափակումով	Պիտանի չեն
	գ. ըստ անամնեզի	Պիտանի են զինվորական ծառայության	Պիտանի չեն	Պիտանի են սահմանափակումով	Պիտանի չեն
30	Որովայնի խոռոչի օրգանների հիվանդություններ և զարգացման արատներ
	ա. ֆունկցիաների զգալի խանգարումով	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ. հաճախակի սրացումներով կամ ֆունկցիաների չափավոր խանգարումով	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ. ֆունկցիաների աննշան խանգարումով	Պիտանի են սահմանափակումով	Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես
	դ. սուր հիվանդություններից հետո	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողներին` զինվորական պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ	Պիտանի են	Պիտանի են	Պիտանի չեն
31	Երիկամների բորբոքային և դիստրոֆիկ հիվանդություններ
	ա. III-II աստիճանի քրոնիկական երիկամային անբավարարությամբ	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ. I աստիճանի քրոնիկական երիկամային անբավարարությամբ կամ մեզի մեջ ախտաբանական փոփոխությունների առկայությամբ	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ. վիճակ` սուր հիվանդություններից հետո, ստացիոնար բուժում չպահանջող, ժամանակավոր բնույթ կրող	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողներին՝ զինվորական պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ	Պիտանի չեն	Զինվորական ծառայության պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ	Պիտանի չեն
	դ. վիճակ` սուր հիվանդություններից հետո, առանց ֆունկցիայի խանգարման` կլինիկալաբորատոր լավացման շրջանում	Պիտանի են սահմանափակումով	Պիտանի են	Պիտանի են	Պիտանի են
32	Շարակցական հյուսվածքի համակարգային հիվանդություններ, այդ թվում` հոդերի, մկանների, ջլերի վարակիչ, վարակիչ-ալերգիկ և դիստրոֆիկ հիվանդություններ
	ա. ֆունկցիաների խիստ խանգարումով, կայուն և արտահայտված փոփոխություններով	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ. ֆունկցիաների չափավոր խանգարումով և հաճախակի սրացումներով	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ. ֆունկցիաների աննշան խանգարումով և հազվադեպ սրացումներով	Պիտանի են սահմանափակումով	Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի չեն
	դ. սուր հիվանդություններից հետո ստացիոնար բուժում չպահանջող մնացորդային երևույթներ	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողներին՝ զինվորական պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ	Պիտանի չեն	Զինվորական ծառայության պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ	Պիտանի չեն
ՎԻՐԱԲՈՒԺԱԿԱՆ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ
33	Մաշկի սպիներ
	ա. հաճախակի խոցոտվող կամ շարժումներն զգալի չափով սահմանափակող կամ հագուստ, կոշիկ կամ հանդերձանք կրելուն զգալի խանգարող	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ. շարժումները չափավոր սահմանափակող կամ հագուստ, կոշիկ կամ հանդերձանք կրելուն չափավոր խանգարող	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ. շարժումներն աննշան սահմանափակող կամ հագուստ, կոշիկ կամ հանդերձանք կրելուն աննշան խանգարող	Պիտանի են սահմանափակումով	Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի չեն
	դ. հիվանդության, վնասվածքի պատճառով կամ վիրահատությունից հետո չամրացած	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողներին` արձակուրդ	Պիտանի չեն	Զինվորական ծառայության պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ	Պիտանի չեն
	ե. առանց կոշիկ կամ հանդերձանք կրելուն խանգարող	Պիտանի են զինվորական ծառայության	Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի չեն
34	Կրծքավանդակի կամ որովայնի խոռոչի, փոքր կոնքի կամ հետորովայնամզային տարածքի օրգանների վնասվածքների, վերքերի կամ վիրաբուժական միջամտությունների հետևանքներ
	ա. ֆունկցիաների զգալի խանգարումով	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ. ֆունկցիաների չափավոր խանգարումով	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ. ֆունկցիաների աննշան խանգարումով	Պիտանի են սահմանափակումով	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	դ. հիվանդի ստացիոնար բուժում չպահանջող ֆունկցիայի ժամանակավոր խանգարումով	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողներին` արձակուրդ	Պիտանի չեն	Զինվորական ծառայության պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ	Պիտանի չեն
35	Գանգի ոսկրերի վնասվածքների հետևանքներ, բնածին զարգացման արատներ՝ առանց կենտրոնական նյարդային համակարգի օրգանական ախտահարման նշանների
	ա. օտար մարմին գանգի խոռոչում, գանգի կամարի ոսկրերի զգալի (20 սմ2 ավելի) արատ՝ փոխակայված պլաստիկ նյութով կամ 8 սմ2 ավելի, բայց պլաստիկ նյութով չփոխակայված	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ. գանգի ոսկրերի արատ մինչև 20 սմ2 մակերեսով փոխակայված պլաստիկ նյութով կամ մինչև 8 սմ2 մակերեսով` չփոխակայված կամ ամուր շարակցահյուսվածքային սպիով	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
36	Ողնաշարի և կրծքավանդակի հիվանդություններ, զարգացման արատներ, վնասվածքների և հիվանդությունների հետևանքներ
	ա. ֆունկցիաների զգալի խանգարումով	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմի ժամանակ	Պիտանի չեն
	բ. ֆունկցիաների չափավոր խանգարումով	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ. ֆունկցիաների աննշան խանգարումով	Պիտանի են սահմանափակումով	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես
	դ. օբյեկտիվ տվյալների առկայություն՝ առանց ֆունկցիայի խանգարման	Պիտանի են զինվորական ծառայության	Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի են
	ե. ֆունկցիայի ժամանակավոր խանգարումով	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողները` պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես
37	Զարգացման արատների, վնասվածքների և հիվանդությունների հետ կապված` կոնքի ծռվածություն կամ այլ ձևախախտումներ
	ա. ֆունկցիաների խիստ խանգարումով	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ. ֆունկցիաների չափավոր խանգարումով	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ. ֆունկցիաների աննշան խանգարումով	Պիտանի են սահմանափակումով	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	դ. կոնքի վնասվածքներ՝ առանց ֆունկցիայի խանգարման	Պիտանի են զինվորական ծառայության	Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես
38	Ոսկրերի, աճառների, մկանների, ջլերի ու հոդերի քրոնիկական բնածին արատներ, վնասվածքներ, դրանց հետևանքներ և քրոնիկական հիվանդություններ
	ա. ֆունկցիայի խիստ խանգարումով	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն՝ հանելով հաշվառումից	Պիտանի չեն
	բ. ֆունկցիայի չափավոր խանգարումով	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ. ֆունկցիայի աննշան խանգարումով	Պիտանի են սահմանափակումով	Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի են
	դ. հենաշարժիչ ապարատի ֆունկցիայի ժամանակավոր խանգարում վնասվածքից կամ վիրահատությունից հետո, չամրացած ոսկրային կոշտուկ	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողներին` արձակուրդ	Պիտանի չեն	Զինվորական պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ	Պիտանի չեն
	ե. առանց ֆունկցիայի խանգարման	Պիտանի են զինվորական ծառայության	Պիտանի են	Պիտանի են	Պիտանի են
39	Վերջույթների ֆունկցիան խանգարող ծռվածություն կամ կարճություն
	ա. ձեռքի կամ ոտքի 8 սմ և ավելի կարճություն	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն
	բ. ոտքի 3.5 սմ-ից մինչև 8 սմ կարճություն	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	գ. ձեռքի 5-ից մինչև 8 սմ կամ ոտքի 2 սմ-ից մինչև 3,5 սմ կարճություն, ոտքերի ծռվածություն	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	դ. ձեռքի մինչև 5 սմ կամ ոտքի մինչև 2 սմ կարճություն՝ առանց ֆունկցիայի խանգարման	Պիտանի են սահմանափակումով	Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի են
40	Խոշոր հոդերի հին կամ սովորութային հոդախախտումներ
	ա. հաճախակի, աննշան ֆիզիկական ծանրաբեռնվածության դեպքում	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի չեն
	բ. հազվադեպ, զգալի ֆիզիկական ծանրաբեռնվածության դեպքում	Պիտանի են սահմանափակումով	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
41	Ձեռքերի մատների, դաստակների ձևախախտումներ և արատներ
	ա. մեկ ձեռքի I-III մատների բացակայություն դաստակաֆալանգային (հիմնային) կամ պրոքսիմալ միջֆալանգային հոդերի մակարդակով կամ I կամ II մատի բացակայություն` դաստակաֆալանգային հոդի մակարդակով, ցանկացած երկու մատի բացակայություն դաստակաֆալանգային (հիմնային) հոդերի մակարդակով	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	բ. III-IV մատների եղունգային ֆալանգների բացակայություն, IV-V մատների բացակայություն` միջֆալանգային հոդերի մակարդակով, III, IV, V մատներից որևէ մեկի բացակայություն` դաստակաֆալանգային հոդի մակարդակով	Պիտանի են սահմանափակումով	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
42	Ոտքերի մատների արատներ
	ա. երկու ոտքերի մատների բացակայություն կամ սերտաճում	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ	Պիտանի չեն
	բ. քայլքը և կոշիկ կրելը չափավոր դժվարացնող ոտքի մատների բացակայություն, անշարժություն, ծռվածություն կամ սերտաճում	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ. նույնը, ինչ «բ» կետում, բացի առաջին մատի բացակայությունը, քայլքը և կոշիկ կրելն աննշան դժվարացնող	Պիտանի են սահմանափակումով	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի են
43	Ոտնաթաթի ձևափոխում
	ա. խիստ արտահայտված անատոմիական փոփոխություններով	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ	Պիտանի չեն
	բ. քայլքի զգալի խանգարումով	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ. քայլքի չափավոր խանգարումով	Պիտանի են սահմանափակումով	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	դ. քայլքի աննշան խանգարումով	Պիտանի են զինվորական ծառայության	Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի են
44	Վերջույթի բացակայություն և ամպուտացիա` ցանկացած մակարդակով	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
45	Խպիպ
	ա. մոտ տեղակայված օրգանների ֆունկցիաների խանգարում առաջացնող	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	բ. հագուստի կրելը դժվարացնող	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ. հագուստի կրելը չդժվարացնող` էնդոկրին խանգարումների բացակայությամբ	Պիտանի են զինվորական ծառայության	Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի չեն
46	Չարորակ նորագոյացություններ
	ա. ենթակա չեն արմատական հեռացման, ունեն հեռակա մետաստազներ	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ. արմատական հեռացման հետևանքներ` առանց մոտակա և հեռակա մետաստազների	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
47	Բարորակ նորագոյացություններ և պարազիտար կիստաներ
	ա. օրգանների ֆունկցիաների խիստ խանգարում առաջացնող կամ գլխի, մարմնի և վերջույթների շարժումներն զգալիորեն խանգարող	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն
	բ. հագուստի կրելը դժվարացնող կամ օրգանների ֆունկցիաները չափավոր խանգարող	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ. օրգանների ֆունկցիաներն աննշան աստիճանի խանգարող	Պիտանի են սահմանափակումով	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	դ. բժշկական միջամտությունից հետո ֆունկցիաների ժամանակավոր խանգարումով	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողներին` արձակուրդ	Պիտանի են	Զինվորական պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ	Պիտանի են
48	Աորտայի, մագիստրալ, պերիֆերիկ անոթների հիվանդություններ, հիվանդությունների և վնասումների հետևանքներ (անևրիզմներ, անոթները խցանող հիվանդություններ, ֆլեբոթրոմբոզներ և թրոմբոֆլեբիտներ, վարիկոզ հիվանդություն, հետթրոմբոտիկ հիվանդություն, անգիոտրո-ֆոնևրոզներ և հեմանգիոմաներ)
	ա. արյան շրջանառության և օրգանների կամ վերջույթների ֆունկցիաների խիստ խանգարումով	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ. արյան շրջանառության և օրգանների կամ վերջույթների ֆունկցիաների զգալի խանգարումով	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն
	գ. արյան շրջանառության և օրգանների կամ վերջույթների ֆունկցիաների չափավոր խանգարումով	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	դ. արյան շրջանառության և օրգանների կամ վերջույթների ֆունկցիաների աննշան խանգարումով	Պիտանի են զինվորական ծառայության	Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի չեն
	ե. բժշկական միջամտությունից հետո ֆունկցիաների ժամանակավոր խանգարումով	Զորակոչիկներին` տարկետում, զինծառայողներին` արձակուրդ	Պիտանի են	Զինվորական պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ	Պիտանի են
49	Աճուկային, ազդրային, հետվիրահատական և այլ ճողվածքներ
	ա. կրկնվող կամ շատ մեծ՝ քայլքը դժվարացնող կամ ներքին օրգանների ֆունկցիան զգալի խանգարող	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	բ. միջին չափերի՝ քայլքը դժվարացնող կամ ներքին օրգանների ֆունկցիան չափավոր խանգարող	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ. քայլքը չդժվարացնող և ներքին օրգանների ֆունկցիան չխանգարող	Պիտանի են զինվորական ծառայության	Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի չեն
	դ. բժշկական միջամտությունից հետո ֆունկցիաների ժամանակավոր խանգարումով	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառա-յողներին՝ արձակուրդ` 15- 30 օր	Պիտանի են	Զինվորական պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ	Պիտանի են
50	Ուղիղ աղիքի բոլոր շերտերի արտանկում
	ա. քայլքի ժամանակ և մարմնի ուղղահայաց դիրք ընդունելիս	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ. ֆիզիկական ծանրաբեռնվածության, դեֆեկացիայի ժամանակ	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
51	Ոչ բնական հետանցք, կղանքային խուղակ, հետանցքի նեղացում, սեղմամկանի անբավարարություն	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
52	Քրոնիկական պարապրոկտիտ
	ա. կայուն կամ հաճախ բացվող խուղակներով, հաճախակի սրացումներով	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն
	բ. ոչ կայուն կամ երբեմն բացվող խուղակներով, հազվադեպ սրացումներով	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ. կրկնվող սուր ընթացքով՝ առանց արտաքին խուղակի առաջացման	Պիտանի են զինվորական ծառայության	Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի չեն
	դ. բժշկական միջամտությունից հետո ֆունկցիաների ժամանակավոր խանգարումով	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողներին` արձակուրդ	Պիտանի են	Զինվորական պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ	Պիտանի են
53	Թութք
	ա. հաճախակի արյունահոսություններով և երկրորդային սակավարյունությամբ	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	բ. հանգույցների արտանկումով	Պիտանի են սահմանափակումով	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ. հազվադեպ սրացումներով` հիվանդի հաջող բուժման դեպքում	Պիտանի են զինվորական ծառայության	Պիտանի են	Պիտանի են	Պիտանի չեն
54	Միզասեռական համակարգի զարգացման արատներ, վնասվածքների կամ վիրահատական միջամտությունների հետևանքներ
	ա. ֆունկցիայի խիստ արտահայտված խանգարումով	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ. ֆունկցիայի չափավոր խանգարումով	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ. ֆունկցիայի աննշան խանգարումով	Պիտանի են սահմանափակումով	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	դ. ժամանակավոր բնույթի, առանց ֆունկցիայի խանգարման, ստացիոնար բուժման կարիք չունեցող	Պիտանի են զինվորական ծառայության	Պիտանի չեն	Զինվորական պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ	Պիտանի չեն
55	Գիշերամիզություն	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
56	Սերմնալարի երակների վարիկոզ լայնացում
	ա. արյան շրջանառության խիստ խանգարումով և ցավային համախտանիշով	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	բ. արյան շրջանառության չափավոր և աննշան խանգարումով	Պիտանի են զինվորական ծառայության	Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի են
	գ. բժշկական միջամտությունից հետո ֆունկցիաների ժամանակավոր խանգարումով	Զորակոչիկներին` տարկետում, զինծառայողներին` զինվորական պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ	Պիտանի են	Զինվորական պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ	Պիտանի են
57	Ամորձու թաղանթների և սերմնալարի ջրգողություն
	ա. խիստ արտահայտված քայլքը դժվարացնող	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	բ. չափավոր արտահայտված	Պիտանի են զինվորական ծառայության	Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի չեն
	գ. բժշկական միջամտությունից հետո ֆունկցիաների ժամանակավոր խանգարումով	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողներին`արձակուրդ	Պիտանի են	Զինվորական պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ	Պիտանի են
58	Ամորձիների բացակայություն
	ա. երկու ամորձու տեղակայում որովայնի խոռոչում, աճուկային խողովակներում, դրանց արտաքին անցքերում կամ բացակայություն	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով պատերազմական ժամանակ Ենթակա չեն վերափորձաքննության	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	բ. մեկ ամորձու բացակայություն` տեղակայում որովայնի խոռոչում, աճուկային խողովակում կամ դրա արտաքին անցքում	Պիտանի են զինվորական ծառայության	Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի են
ԱԿԱՆՋԻ, ՎԵՐԻՆ ՇՆՉՈՒՂԻՆԵՐԻ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ
59	Քրոնիկական թարախային մեզակամ էպիտիմպանիտներ` երկկողմանի կամ միակողմանի	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
60	Կպումային օտիտներ, օտիտի կայուն, մնացորդային երևույթներ (տարածված սպիներ, թմբկաթաղանթի երկու կամ միակողմանի թափածակում և այլն)	Պիտանի են սահմանափակումով	Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի են
61	Վեստիբուլյար ապարատի ֆունկցիայի խանգարում
	ա. Մենյերի հիվանդության նշաններով ուղեկցվող, կայուն, խիստ արտահայտված վեստիբուլյար, վեգետատիվ խանգարումներ	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն
	բ. ոչ կայուն, հազվադեպ սրացող վեստիբուլյար, վեգետատիվ խանգարումներ	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ. կայուն և խիստ արտահայտված զգայունություն վեստիբուլյար գրգռիչների նկատմամբ	Պիտանի են զինվորական ծառայության	Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի են
62	Կայուն խլություն, խուլհամրություն
	ա. երկու ականջում կամ խուլհամրություն	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ. մեկ ականջում	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
63	Լսողության իջեցում
	ա. երկու ականջի նեյրոսենսոր III (60-80 db) աստիճանի ծանրալսություն	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ. երկու ականջի III (60-80 db) կամ II (40-60db) աստիճանի ծանրալսություն, մեկ ականջում՝ III, իսկ մյուս ականջում՝ I կամ II աստիճանի ծանրալսություն	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ. I (20-40 db) աստիճանի ծանրալսություն երկու ականջում կամ մեկ ականջում՝ II, մյուս ականջում՝ I աստիճանի ծանրալսություն, ինչպես նաև` միակողմանի ծանրալսություն՝ III աստիճանի	Պիտանի են սահմանափակումով	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
64	Ականջի կամ հարքթային խոռոչների բարոֆունկցիայի կայուն խանգարում	Պիտանի են զինվորական ծառայության	Պիտանի են	Պիտանի են	Պիտանի են
65	Հարքթային խոռոչների քրոնիկական հիվանդություններ
	ա. պոլիպոզ կամ թարախային	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	բ. ոչ թարախային, կիստոզ	Պիտանի են զինվորական ծառայության	Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի չեն
66	Խիստ արտահայտված նեխած հարբուխ (օզենա)	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն
67	Քրոնիկական դեկոմպենսացված (թունաալերգիկ) տոնզիլիտ	Պիտանի են զինվորական ծառայության	Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի են
68	Խոսքի արատներ, ձայնագոյացման խանգարումներ
	ա. խոսքային ամբողջ ապարատն ընդգրկող բարձր աստիճանի կակազություն` շնչառության խանգարումով և արտահայտված նյարդային երևույթներով, խոսքն անհասկանալի դարձնող թլվատություն	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն
	բ. խոսքը ոչ լրիվ հասկանալի դարձնող չափավոր կակազություն կամ թլվատություն	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ. թույլ արտահայտված կակազություն	Պիտանի են սահմանափակումով	Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի չեն
69	Ականջի և վերին շնչուղիների սուր վնասվածքների, հիվանդությունների և հետվիրահատական հետևանքներ, երբ օրգանների ֆունկցիաները լիովին չեն վերականգնվել	Զորակոչիկներին` տարկետում, զինծառայողներին` ազատում կամ արձակուրդ	Պիտանի չեն	Զինվորական պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ	Պիտանի չեն
	ԲԵՐԱՆԻ ԽՈՌՈՉԻ ԵՎ ԾՆՈՏՆԵՐԻ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ
70	Դիմածնոտային շրջանի հյուսվածքների և օրգանների բնածին ու ձեռքբերովի արատներ, ձևախախտումներ ու հիվանդություններ
	ա. շնչառական, հոտառական, ծամելու, թքարտադրության ֆունկցիաների խիստ և չափավոր արտահայտված խանգարումով	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	բ. շնչառական, հոտառական, ծամելու, թքարտադրության ֆունկցիաների աննշան խանգարումով	Պիտանի են սահմանափակումով	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես
	գ. կտրիչների միջև մինչև 9մմ կամ ծամիչների միջև մինչև 2մմ ճեղքով կծվածքի անոմալիաներ` 50% և ավելի ծամելու արդյունավետության դեպքում	Պիտանի են զինվորական ծառայության	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես
71	Ադենտիա
	ա. 10 և ավելի ատամների բացակայություն մեկ ծնոտի վրա կամ դրանց փոխարեն` հանովի պրոթեզ, 8 սեղանատամի բացակայություն մեկ ծնոտի վրա, 4 սեղանատամի բացակայություն վերին ծնոտի վրա` մի կողմից և նույնքան սեղանատամների բացակայություն ստորին ծնոտի վրա` մյուս կողմից, կամ դրանց փոխարեն` հանովի պրոթեզ	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի են
	բ. 4 և ավելի ֆրոնտալ ատամների բացակայություն մի ծնոտի վրա կամ երկրորդ կտրիչի, ժանիքի և առաջին փոքր աղորիքի բացակայություն (կողք կողքի), երբ հնարավոր չէ դրանց փոխարինել անշարժ պրոթեզով	Պիտանի են զինվորական ծառայության	Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի են
72	Ատամների, պարոդոնտի և բերանի խոռոչի լորձաթաղանթի հիվանդություններ
	ա. միջին և ծանր աստիճանի տարածուն պարոդոնտիտ, ստոմատիտ, գինգիվիտ և բերանի լորձաթաղանթի, թքագեղձերի և լեզվի այլ հիվանդություններ, որոնք չեն բուժվում	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես
	բ. թեթև աստիճանի պարոդոնտիտ	Պիտանի են զինվորական ծառայության	Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի են
	գ. բազմաթիվ ատամների բարդացած ոսկրափուտ (կարիես)	Զորակոչիկներին` տարկետում, զինծառայողներին` բուժում	Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի են
73	Դիմածնոտային շրջանի վնասվածքների, հիվանդությունների, վիրահատությունների հետևանքներ	Զորակոչիկներին` տարկետում, զինծառայողներին՝ արձակուրդ	Պիտանի չեն	Զինվորական ծառայության պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ	Պիտանի չեն
ԱՉՔԻ ԵՎ ՆՐԱ ՀԱՎԵԼՈՒՄՆԵՐԻ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ
74	Կոպերի սերտաճում միմյանց կամ ակնագնդի հետ, որը խանգարում է աչքի շարժումներին կամ տեսողությանը, կոպերի ներանկում կամ թարթիչների աճ դեպի ակնագունդը, որը գրգռում է աչքը, աչքի ֆունկցիան խանգարող կոպերի արտանկում, կոպերի սպիական ձևախախտում կամ էլ դիրքի անբավարարություն, որոնք խանգարում են եղջերաթաղանթի փակմանը, կայուն լագօֆթալմ
	ա. երկու աչքում կոպերի դիրքի խիստ արտահայտված անբավարարություն (բացի` պտոզը)	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ. երկու աչքում վերին կոպերի զգալի իջեցում կամ կոպերի դիրքի այլ, խիստ արտահայտված արատներ մեկ աչքում կամ չափավոր արտահայտված` երկու աչքում	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ. մի աչքի վերին կոպի կայուն, չափավոր իջեցում մեկ աչքում կամ կոպերի դիրքի այլ անբավարարություն մեկ աչքում՝՝ վիրահատական բուժման ցուցումների բացակայության դեպքում	Պիտանի են զինվորական ծառայության	Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի չեն
75	Խիստ արտահայտված հաճախակի սրացող խոցային բլեֆարիտներ, ինչպես նաև խրոնիկ կոնյուկտիվիտներ պտկիկների գերաճով և հյուսվածքի ենթալորձային շերտի ինֆիլտրացիայով
	ա. չբուժվող	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ. բուժելի	Պիտանի են զինվորական ծառայության	Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի չեն
76	Մեկ կամ երկու աչքի արցունքատար ապարատի հիվանդության պատճառով չընդհատվող արցունքահոսություն
	ա. չբուժվող	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ. բուժելի	Պիտանի են զինվորական ծառայության	Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի չեն
77	Ակնաշարժ մկանների հիվանդություններ, ակնագնդերի համագործակցված շարժումների խանգարումներ
	ա. ակնագնդի շարժիչ մկանների կայուն կաթված, համագործակցված շլություն` 30 աստիճան և ավելի, կայուն դիպլոպի	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	բ. համագործակցված շլություն` 20-ից մինչև 30 աստիճան	Պիտանի են սահմանափակումով	Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի են
	գ. ակնագնդի հստակ արտահայտված տատանվող սպազմ (նիստագմ), համագործակցված շլություն` մինչև 20 աստիճան	Պիտանի են զինվորական ծառայության	Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի են
78	Տեսողության ֆունկցիան խախտող ծիածանաթաղանթի, եղջերաթաղանթի և աչքի այլ թաղանթների բորբոքային կամ դեգեներատիվ խրոնիկ հիվանդություններ
	ա. երկու աչքում` խիստ արտահայտված, անկախ սրացումների հաճախությունից կամ երկու աչքում` չափավոր արտահայտված, հաճախակի սրացումներով	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ. երկու աչքում` չափավոր արտահայտված, ոչ հաճախակի սրացումներով կամ չափավոր արտահայտված` մեկ աչքում, հաճախակի սրացումներով կամ խիստ արտահայտված մեկ աչքում` անկախ սրացումների հաճախությունից	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ. երկու աչքում թույլ արտահայտված` անկախ սրացումների հաճախությունից կամ չափավոր արտահայտված` մեկ աչքում, ոչ հաճախակի սրացումներով	Պիտանի են զինվորական ծառայության	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
79	Ակոմոդացիայի սպազմ կամ կաթված
	ա. կայուն, անարդյունավետ` բուժումից հետո	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ. բուժելի	Պիտանի են զինվորական ծառայության	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
80	Մեկ կամ երկու աչքի աֆակիա	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
81	Բորբոքային կամ դիստրոֆիկ փոփոխություններ չառաջացնող ներակնային օտար մարմին	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի չեն
82	Գլաուկոմա
	ա. զարգացող և հետագա փուլերում երկու աչքում տարածվող	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ. նույնը` մեկ աչքում	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ. նախնական, նախագլաուկոմայի և հիպերտենզիայի փուլեր	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
83	Ցանցաթաղանթի շերտազատում
	ա. որևէ բնույթի, երկու աչքում	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ. որևէ բնույթի, մեկ աչքում	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
84	Տեսողական նյարդի որևէ էթիոլոգիայի ապաճում կամ ենթապաճում` տեսողական ֆունկցիայի հետզհետե իջեցման դեպքում
	ա. երկու աչքում	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ. մեկ աչքում	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
85	Տեսողության թուլություն, կուրություն
	ա. ակնագնդի բացակայություն կամ կուրություն կամ մեկ աչքի տեսողությունը 0,05 և ցածր է, երբ մյուս աչքինը` 0,4-ից ցածր է կամ երկու աչքի տեսողությունը 0,3-ից ցածր է	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ. ակնագնդի բացակայություն կամ կուրություն կամ մեկ աչքի տեսողությունը 0,05 և ցածր է, երբ մյուս աչքի տեսողությունը 0,4 է և ավելի կամ մեկ աչքի տեսողությունը 0,3 է, երբ մյուսինը` 0,3-0,06 է	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	գ. մեկ աչքի տեսողությունը 0,4 է, իսկ մյուսինը` 0,3-0,06 է, կամ մեկ աչքի տեսողությունը 0,5 է և ավելի, իսկ մյուս աչքինը` 0,06-0,09 է	Պիտանի են սահմանափակումով	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
86	Ռեֆրակցիայի անոմալիաներ
	ա. կարճատեսություն կամ հեռատեսություն մեկ աչքի որևէ առանցքով 12,0 D-ից ավելի, կամ աստիգմատիզմ պարզ միոպիկ կամ բարդ միոպիկ կամ խառը 2 գլխավոր առանցքների միջև ռեֆրակցիայի տարբերությամբ երկու աչքում 6,0 D-ից ավելի	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ. կարճատեսություն մեկ աչքի որևէ առանցքով 6,0-12,0 D կամ հեռատեսություն մեկ աչքի որևէ առանցքով 7,5-12,0 D	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	գ. աստիգմատիզմ պարզ միոպիկ, բարդ միոպիկ կամ խառը` 2 գլխավոր առանցքների միջև ռեֆրակցիայի տարբերությամբ երկու աչքում 3,5-6,0 D կամ մեկ աչքում 4,0 D և ավելի: Պարզ կամ բարդ հիպերմետրոպիկ աստիգմատիզմ 2 գլխավոր առանցքների միջև ռեֆրակցիայի տարբերությամբ մեկ կամ երկու աչքում 4,5 D և ավելի	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	դ. կարճատեսություն մեկ կամ երկու աչքի որևէ առանցքով 5,0 D կամ հեռատեսություն մեկ կամ երկու աչքի որևէ առանցքով 6.0-7,0 D կամ աստիգմատիզմ պարզ միոպիկ, բարդ միոպիկ կամ խառը` 2 գլխավոր առանցքների միջև ռեֆրակցիայի տարբերությամբ երկու աչքում 3,0 D կամ մեկ աչքում 3,5 D: Պարզ կամ բարդ հիպերմետրոպիկ աստիգմատիզմ` 2 գլխավոր առանցքների միջև ռեֆրակցիայի տարբերությամբ մեկ կամ երկու աչքում 4,0 D	Պիտանի են սահմանափակումով	Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի չեն
	ե. կարճատեսություն մեկ աչքի որևէ առանցքով 5,5 D	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողները` պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով	Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի չեն
	զ. կարճատեսություն մեկ աչքի որևէ առանցքով 3,5-4,5 D կամ հեռատեսություն մեկ աչքի որևէ առանցքով 3,5-5,5 D կամ աստիգմատիզմ պարզ միոպիկ, բարդ միոպիկ կամ խառը 2 գլխավոր առանցքների միջև ռեֆրակցիայի տարբերությամբ երկու աչքում 2,0-2,5 D կամ մեկ աչքում 2,0-3,0 D կամ պարզ կամ բարդ հիպերմետրոպիկ աստիգմատիզմ 2 գլխավոր առանցքների միջև` ռեֆրակցիայի տարբերությամբ մեկ կամ երկու աչքում 2,0-3,5 D	Պիտանի են զինվորական ծառայության	Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի չեն
87	Դիխրոմազիա A կամ B տիպերի, անոմալ տրիխրոմազիա	Պիտանի են զինվորական ծառայության	Պիտանի չեն	Պիտանի են	Պիտանի են
88	Աչքի ֆունկցիայի ժամանակավոր խանգարումներ	Զորակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողներին` ազատում կամ արձակուրդ	Պիտանի չեն	Զինվորական ծառայության պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ	Պիտանի չեն
ՄԱՇԿԻ ԵՎ ԵՆԹԱՄԱՇԿԱՅԻՆ ԲՋՋԱՆՔԻ ԵՎ ԼՈՐՁԱԹԱՂԱՆԹԻ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ
89	Մաշկի քրոնիկական բուժմանը դժվար ենթարկվող և չբուժվող հիվանդություններ
	ա. իխթիոզ, իսկական բշտախտ, մաշկի լիմֆոմա, ինքնածին մաշկալուծում, գունակային քսերոդերմա, համակարգային կարմիր գայլախտ, սկլերոդերմիա, դերմատոմիոզիտ, նեյրոֆիբրոմատոզ (ուռուցքային ձև)	Պիտանի չեն հանելով զինվորական հաշվառումից	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
	բ. տարածուն մաշկային հիվանդություններ և հաճախակի կրկնվող մաշկային հիվանդություններ. փսորիազ, էկզեմա, նեյրոդերմիտ, քորպտիկ, աբսցեսվող գնդաձև խոցային պիոդերմիաներ, գերաճական կարմիր տափակ որքին, վիտիլիգո մազաթափություն, պարափսորիազ, վասկուլիտ նեկրոտիկ ձև, ֆոլիկուլյար կերատոզ և այլ մաշկախտեր	Զինակոչիկները ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
	գ. սահմանափակ օջախներով մաշկային հիվանդություններ. փսորիազ, էկզեմա, նեյրոդերմիտ, կարմիր տափակ որքին, սեբորեային մաշկաբորբ, մաշկի կերատոզներ, ասբեստանման որքին, հետանցքասեռական քոր և այլ մաշկախտեր	Զինակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողներին` զինվորական պարտականություններից ազատում	Պիտանի չեն	Ենթակա են բուժման	Պիտանի չեն
	դ. մաշկային հիվանդություններ սահմանափակ օջախներով նվազման փուլում. փսորիազ, էկզեմա, նեյրոդերմիտ, կարմիր տափակ որքին, վիտիլիգո, պոստուլյոզ կորյակներ, լեյկոդերմա, խլոազմա, սպիտակ որքին, Ժիբերի վարդագույն որքին, մազաթափություն, պարափսորիազ, հետբորբոքային պիգմենտացիա, մելանինային գերգունակավորում, ֆոլիկուլյար կեռատոզ, օնիխոդիստրոֆիաներ, մաշկի քսերոզ, այլ մաշկախտեր	Պիտանի են սահմանափակումով	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
90	Գունակավոր, գերաճական, մազակալված, անոթային, մելանոմային, հիպերտրոֆիկ, պապիլոմատոզ խալեր, մեխանիկական մոլոքոր, ռենտգեն ճառագայթային մաշկախտեր, ֆոտո մաշկախտեր, արտահայտված օնիխոդիստրոֆիաներ, (օնիխոգրիֆոզ, օնիխոլիզիս), անօնիխիա, օջախային սկլերոդերմիա	Զինակոչիկները ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանիությունը որոշվում է անհատապես	Պիտանի չեն
91	Սուր մաշկային, վարակիչ և սնկային հիվանդություններ. հասարակ և ալերգիկ կոնտակտավոր մաշկաբորբեր, թունամաշկաբորբ, ստրեպտո-ստաֆիլոդերմիաներ, թարախածին գրանուլոմա, կարմիր քամի, էրիթրազմա, բազմաձև արտաքիրտային էրիթեմա, հասարակ քիթշրթունքային որքին (հերպես), հպավարակիչ մոլյուսկ, քոս, ոջլոտություն, լեյշմանիոզ, ֆլեբոտոդերմիա, պաթոմիմիա, դերմատոֆիթիա, կանդիդոզ, տրիխոմիկոզ, օնիխոմիկոզ	Զինակոչիկներին` պիտանի են բուժումից հետո, զինծառայողներին` զինվորական պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ	Պիտանի չեն	Ենթակա են բուժման	Պիտանի չեն
92	Բոր (ընտանիքի անդամներ)	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
ՍԵՌԱԿԱՆ ՃԱՆԱՊԱՐՀՈՎ ՓՈԽԱՆՑՎՈՂ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ
93	Միզուկաբորբեր (սեռավարակներ), սրածայր կոնդիլոմա, շանկրանման պիոդերմիա, բալանիտ, բալանոպոստիտ	Զինակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողներին` զինվորական պարտականություններից ազատում կամ արձակուրդ	Պիտանի չեն	Ենթակա են բուժման	Պիտանի չեն
94	Սիֆիլիս
	ա. երրորդային, ուշացած գաղտնի, բնածին, նյարդային և ընդերային, շճակայուն (սեռորեզիստենտ) սիֆիլիս	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Ենթակա են բուժման	Պիտանի չեն
	բ. առաջնային, երկրորդային, վաղ, գաղտնի	Զինակոչիկներին` տարկետում մինչև մեկ տարի, զինծառայողներին` բուժում	Պիտանի չեն	Ենթակա են բուժման	Պիտանի չեն
95	ՄԻԱՎ, ՁԻԱՎ	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
ԿԱՆԱՆՑ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ
96	Սեռական օրգանների ինֆանտիլիզմ (թերզարգացում) ընդհանուր ֆիզիկական բավարար զարգացումով՝ առանց ձվարանների ֆունկցիայի խանգարման	Պիտանի են զինվորական ծառայության	Պիտանի են	Պիտանի են	Պիտանի չեն
97	Սեռական օրգանների բարորակ նորագոյացություններ	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Ենթակա են բուժման	Պիտանի չեն
98	Միզասեռական և աղիքասեռական խուղակներ	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
99	Կանացի սեռական օրգանների արտանկում կամ շեքի լրիվ պատռվածք՝ սեղմիչի ամբողջականության խախտումով	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
100	Կանացի սեռական օրգանների իջեցում	Զորակոչիկները` ժամանակավորապես պիտանի չեն, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն
101	Սեռական ֆունկցիայի խանգարումով ուղեկցվող բորբոքային (առաջնային) և հետվիրահատական (երկրորդային) բնույթի արգանդի և դրա հավելումների, կոնքի որովայնամզի և բջջանքի քրոնիկական հիվանդություններ՝ անատոմիական դասավորվածության խախտումով	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
102	Արգանդի, փողերի, ձվարանների, կոնքի որովայնամզի և բջջանքի սուր բորբոքային հիվանդություններ	Պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, զինծառայողները` պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Ենթակա են բուժման	Պիտանի չեն
103	Արգանդի վզիկի էրոզիա, ցերվիցիտներ, էնդոցերվիցիտներ և դրանց զուգակցում	Ժամանակավորապես պիտանի չեն խաղաղ ժամանակ, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմական ժամանակ	Պիտանի չեն	Ենթակա են բուժման	Պիտանի չեն
104	Ձվարանային դաշտանային ֆունկցիայի կայուն խանգարումներ (ամենորեա, մենորագիա, մետրորագիա, հիպոմենորեա, ալգիդոսմենորեա)	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն
105	Արտահայտված վազոմոտոր ռեակցիաներով, անոթների սպազմով, արյան ճնշման տատանումներով և այլ երևույթներով ուղեկցվող կլիմաքս	Պիտանի չեն` հանելով զինվորական հաշվառումից	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն	Պիտանի չեն

ՀԱՎԵԼՎԱԾ 2

 

ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ԵՎ ՖԻԶԻԿԱԿԱՆ ԹԵՐՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՑԱՆԿԻ ԱՌԱՆՁԻՆ ՀՈԴՎԱԾՆԵՐԻ ԿԻՐԱՌՄԱՆ ՊԱՐԶԱԲԱՆՈՒՄՆԵՐ

 

ՀՈԳԵԿԱՆ ԽԱՆԳԱՐՈՒՄՆԵՐ

 

Հոդված 1. «Ա» կետին են վերաբերում մտավոր հետամնացության (սակավամտության) խորը և ծանր արտահայտված բոլոր տեսակները: Ինտելեկտի (բանականության) բացահայտ արատների դեպքում, անկախ վարքի խանգարման առկայությունից, զորակոչիկների զինվորական ծառայության պիտանիության հարցը կարող է լուծվել առանց նրանց բուժհիմնարկներ ուղեգրելու:

«Բ» կետին են վերաբերում չափավոր և թեթև արտահայտված մտավոր հետամնացությունները, ինչպես նաև չճշտված մտավոր հետամնացությունները` վարքի խանգարումներով: Զորակոչիկների ստացիոնար հետազոտությունը պարտադիր է:

«Գ» կետին են վերաբերում թեթև և չճշտված մտավոր հետամնացությունները, որոնք չեն ուղեկցվում վարքի խանգարումներով: Փորձաքննության ժամանակ նկատի են առնվում օրգանիզմի ֆիզիկական և հոգեկան զարգացման հնարավորությունները, մակարդակը, հարմարվողականությունը և հմտությունների ձեռքբերումը: Արգելվում է ծառայությունը մարտական հերթափոխում, մարտական զենքի հետ ինքնուրույն գործ ունենալը, ծառայությունը հատուկ զորատեսակներում:

Քրոմոսոմների ախտահարում ունեցող զորակոչիկները և զինծառայողները փորձաքննվում են համաձայն «Հիվանդությունների ցանկի» համապատասխան հոդվածների:

Հոդված 2. Ներառում է օրգանական հոգեկան խանգարումները: Ախտորոշման համար չափանիշ են գլխուղեղի օրգանական բնույթի ախտահարման նշանները՝ ըստ անամնեզի և օբյեկտիվ տվյալների, ինչպես նաև հոգեախտաբանական նշանները, նյարդաբանական ախտանշանները, հարկլինիկական (ԷԷԳ, Էխո-ԷԳ, գանգի ռենտգենգրաֆիա, ՄՌՏ, ակնահատակի զննում և այլն) տվյալները: Կլինիկական ախտորոշման համար նշանակություն ունեն նաև բժշկական փաստաթղթերի առկայությունը և անձնական գործի ուսումնասիրությունը:

«Ա» կետին վերաբերում են խիստ արտահայտված, ձգձգվող փսիխոտիկ, կայուն ինտելեկտուալ-մնեստիկ անձի խանգարումները, փսիխոօրգանական համախտանիշը:

«Բ» կետին վերաբերում են արտահայտված ասթենիկ, աֆեկտիվ, դիսոցիատիվ ճանաչողական խանգարումները, ինչպես նաև սկսվող փսիխոօրգանական խանգարումը:

«Գ» կետին են վերաբերում անցողիկ, կարճատև, փսիխոտիկ և ոչ փսիխոտիկ օրգանական բնույթի խանգարումները բարենպաստ ընթացքով, որոնք ավարտվում են թեթև ասթենիկ վիճակով՝ առանց մնացորդային օրգանական փոփոխությունների և կայուն կոմպենսացիայով: Զորակոչիկները տարկետումից չեն օգտվում, եթե բուժումից հետո անցել է մեկ տարի: Անհրաժեշտության դեպքում այդ զորակոչիկներն ուղեգրվում են ստացիոնար հետազոտման և բուժման: Զորակոչելիս անհրաժեշտ է բուժման դրական արդյունքը հաստատող ստացիոնար հետազոտման ակտ:

Զինծառայողներին ստացիոնար բուժումից հետո անհրաժեշտության դեպքում տրվում է արձակուրդ: Կարճատև, անցողիկ խանգարումներ տարած սպաների, ենթասպաների և կին զինծառայողների համար կայուն կոմպենսացիայի դեպքում, ինչպես նաև դեսանտային զորատեսակներում ծառայելու պիտանիությունը որոշվում է անհատապես՝ համաձայն «գ» կետի III սյունակի: Առանձին դեպքերում արձակուրդից հետո կատարվում է վերափորձաքննություն:

Հոդված 3. «Ա» կետին վերաբերում է շիզոֆրենիան՝ անկախ ձևից, ընթացքից և ելքից, ինչպես նաև քրոնիկական զառանցանքային խանգարումները:

«Բ» կետին վերաբերում են շիզոաֆեկտիվ և շիզոտիպային խանգարումները: Այս կետով փորձաքննվողները պատերազմի ժամանակ պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, փորձաքննությունից հետո, իսկ խաղաղ ժամանակ վերափորձաքննության ենթակա չեն:

Հոդված 4. «Ա» կետին են վերաբերում երկբևեռ աֆեկտիվ խանգարումները և հետադարձ դեպրեսիվ խանգարումները: Ախտորոշման չափանիշներն են օբյեկտիվ անամնեստիկ տվյալները, նախկին էպիզոդը հաստատող բժշկական փաստաթղթերի առկայությունը և կլինիկական պատկերը:

«Բ» կետին են վերաբերում երկարատև բուժում պահանջող աֆեկտիվ խանգարումները, ծանր մանիակալ և դեպրեսիվ էպիզոդները՝ փսիխոտիկ խանգարումներով, ձգձգվող ընթացքով տրամադրության քրոնիկական խանգարումները:

Պիտանիությունը զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, պատերազմի ժամանակ որոշվում է վերափորձաքննությունից հետո:

«Գ» կետին են վերաբերում չափավոր և թեթև արտահայտված մանիակալ և դեպրեսիվ էպիզոդները, որոնք ենթակա են բուժման մինչև կայուն ռեմիսիան: Ռեմիսիայի բացակայության դեպքում ենթակա են փորձաքննության «Բ» կետով: Զորակոչիկներին տրվում է տարկետում:

Արգելվում է ծառայությունը մարտական հերթափոխում, մարտական զենքի և տեխնիկայի հետ ինքնուրույն գործ ունենալը, ծառայությունը հատուկ զորատեսակներում, հոգեբանական և ֆիզիկական լարվածություն պահանջող գործունեությունը:

Հոդված 5. Ներառում է պարանոիդ ռեակցիաները, փսիխոգեն պարանոիդ փսիխոզները, ռեակտիվ փսիխոզները, օնեյրոֆրենիաները, զառանցանքային բռնկումները և այլն:

«Ա» կետին վերաբերում են երկարատև բուժում պահանջող, ռեմիսիայի բացակայությամբ ընթացող վիճակները:

«Բ» կետին վերաբերում են 45 օր տևողությամբ բուժման արդյունքում ռեմիսիայի հասնելու դեպքերը:

«Գ» կետին են վերաբերում կարճատև ընթացքով և բարենպաստ ելքով դեպքերը:

Հոդված 6. Ներառում է տարբեր ծագման (բացառությամբ` հոգեակտիվ նյութերը) ինֆեկցիաների, ինտոքսիկացիաների, ասթմատիկ հիվանդությունների, ՄԻԱՎ վարակի հետևանքով առաջացած հոգեկան խանգարումները, ինչպես նաև խանգարումներ՝ պայմանավորված ֆիզիոլոգիական վիճակներով: Ախտորոշման չափանիշներն են օբյեկտիվ անամնեստիկ տվյալները սոմատիկ հիվանդությունների և խանգարումների վերաբերյալ, ինչպես նաև հարկլինիկական տվյալները, հոգեախտաբանական նշանների առկայությունը:

«Ա» կետին են վերաբերում արտահայտված երկարատև փսիխոտիկ խանգարումներով և անձի փոփոխություններով ընթացող վիճակները:

«Բ» կետին են վերաբերում չափավոր արտահայտված կամ կրկնվող փսիխոտիկ և ոչ փսիխոտիկ խանգարումները, որոնք կարող են առաջացնել անձի ախտաբանական փոփոխություններ կամ երկարատև ասթենիկ վիճակ:

«Գ» կետին են վերաբերում թեթև արտահայտված կարճատև փսիխոտիկ և ոչ փսիխոտիկ խանգարումները, որոնք ավարտվում են լավացումով կամ թեթև ասթենիզացիայով: Զորակոչիկներին տրվում է տարկետում` բուժման նպատակով:

Հոդված 7. Ներառում է նևրոտիկ, դիսոցիատիվ սոմատոֆորմ խանգարումները, հիստերիկ փսիխոզները, անձի նևրոտիկ զարգացումը, անձի քրոնիկական հետտրավմատիկ խանգարումները, հետվնասվածքային սթրեսային խանգարումները, սուր սթրեսային ռեակցիաները և վիճակները, հարմարվողականության խանգարումները:

«Ա» կետին են վերաբերում կայուն հիվանդագին արտահայտություններով հաճախակի դեկոմպենսացիաներով, բուժմանը դժվար ենթարկվող վիճակները:

«Բ» կետին են վերաբերում չափավոր արտահայտված հիվանդագին արտահայտություններով, սակայն բարենպաստ ելքով և կոմպենսացիայով ընթացող վիճակները բուժումից հետո:

«Գ» կետին են վերաբերում բուժմանը ենթարկվող և լավացումով ավարտվող թեթև և կարճատև արտահայտություններով հոգեկան խանգարումները (օբսեսիվ, կոմպուլսիվ, ֆոբիկ, հիստերիկ): Արգելվում է ծառայությունը մարտական հերթափոխում, մարտական զենքի հետ ինքնուրույն գործ ունենալը, ծառայությունը հատուկ զորատեսակներում:

«Դ» կետին են վերաբերում թեթև և կարճատև հոգեկան խանգարումները (հուզական և վեգետատիվ բնույթի), որոնք ենթարկվում են բուժման և ավարտվում են առողջացումով:

Հոդված 8. Ներառում է անձի և վարքի խանգարումները, ներառյալ` անձի սպեցիֆիկ և խառը խանգարումները, սովորույթների և հակումների խանգարումները, սեռական նույնացման խանգարումները, սեռական նախընտրության խանգարումները, սեռական զարգացման և կողմնորոշման հետ կապված հոգեբանական և վարքային խանգարումները:

«Ա» կետին են վերաբերում արտահայտված և կոմպենսացիայի չենթարկվող ձևերը:

«Բ» կետին են վերաբերում հաճախակի դեկոմպենսացիաներով անձի խանգարումները, ինչպես նաև կրկնվող իրավիճակային և անձնային ռեակցիաները, որոնց հաճախականությունը 1 տարվա ընթացքում 3 անգամ և ավելի է:

Փսիխոպաթանման ռեակցիաները փորձաքննվում են 2-րդ հոդվածով:

Հոդված 9. Ներառում է հոգեկան և վարքային խանգարումները հոգեակտիվ նյութերի գործածման հետևանքով, այդ թվում` սուր թունավորում, գործածում` վնասակար հետևանքով, դադարեցման վիճակ, դադարեցման վիճակ դելիրիումով, փսիխոտիկ խանգարումներով, ամնեստիկ համախտանիշ, մնացորդային փսիխոտիկ խանգարում, հոգեկան և վարքային այլ խանգարումներ:

«Ա» կետին են վերաբերում քրոնիկական փսիխոտիկ խանգարումները քրոնիկական ալկոհոլիզմի, թմրամոլության և տոքսիկոմանիայի ժամանակ՝ արտահայտված անձի փոփոխություններով և ինտելեկտուալ-մնեստիկ խանգարումներով:

«Բ» կետին են վերաբերում սուր փսիխոտիկ խանգարումները քրոնիկական ալկոհոլիզմի, թմրամոլության, տոքսիկոմանիայի ժամանակ՝ անձի չափավոր կամ թեթև փոփոխություններով, սոմատիկ կամ հոգեկան բարդություններով:

«Գ» կետին են վերաբերում հոգեակտիվ նյութերի չարաշահման և կրկնակի գործածության դեպքերը՝ առանց կախվածության համախտանիշի, որոնք զուգորդվում են հոգեկան և սոմատիկ հետևանքներով: Փորձաքննությունը կատարվում է բուժումից հետո: Արգելվում է ծառայությունը մարտական հերթափոխում, մարտական զենքի հետ ինքնուրույն գործ ունենալը, ծառայությունը հատուկ զորատեսակներում:

«Դ» կետին են վերաբերում հոգեակտիվ նյութերի էպիզոդիկ օգտագործումը, որը չի առաջացնում հոգեկան և ֆիզիկական հետևանքներ (առանց ախտանշանների):

 

ՆՅԱՐԴԱՅԻՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳԻ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ԵՎ ՎՆԱՍՎԱԾՔՆԵՐԻ ՀԵՏԵՎԱՆՔՆԵՐ

 

Հոդված 10. Նախատեսում է առաջնային և երկրորդային ընկնավորությունը (էպիլեպսիան)՝ մեծ և փոքր նոպաներով, հոգեկան համարժեքներով կամ անձի յուրահատուկ փոփոխություններով: Այն պետք է հաստատվի մինչև մեկ ամիս տևողությամբ ստացիոնար հետազոտմամբ, անհրաժեշտության դեպքում անցկացվում են պրովոկացիոն տեստեր: Ցնցումներով ուղեկցվող և առանց ցնցումների նոպաներն արձանագրվում են բժշկի և բուժքրոջ կողմից: Կատարվում է առնվազն 2 ԷԷԳ հետազոտություն, անցկացվում են հոգեբույժի և այլ մասնագետների խորհրդատվություններ:

Ախտանշանային (սիմպտոմատիկ) ընկնավորությունը և հանկարծակի առաջացող մոլուցքի այլ ձևերը (նարկոլեպսիա, կատալեպսիա (փայտացում) և այլն) այս հոդվածին չեն վերաբերում: Այդ դեպքերում փորձաքննությունը կատարվում է հիմնական հիվանդությունն ախտորոշելու համար, օրինակ, ըստ 9-րդ կամ 12-րդ հոդվածի, եթե ջղաձգության ախտանշանն առաջացել է ուղեղի վնասվածքի հետևանքով: Վերջնական ախտորոշման համար իրականացվում է երկարատև ԷԷԳ-մոնիթորինգ, ինչպես նաև՝ գիշերային ԷԷԳ-գրանցում:

Ընկնավորության կլինիկական նկարագիրը վերլուծելիս անհրաժեշտ է անցկացնել ընկնավորության նոպաների տարբերակված ախտորոշում: Նոպայի առկայությունը պետք է հաստատվի բուժզննմամբ: Առանձին դեպքերում օգտակար կարող են լինել այնպիսի փաստաթղթեր, որոնք ստորագրել են ոչ բժշկական անձնակազմի պաշտոնատար անձինք և հաստատել են համապատասխան հրամանատարները (պետերը), եթե դրանցում նկարագրված բռնկումը և հետբռնկումային վիճակը հիմք են տալիս այն որակել որպես ընկնավորություն: Կասկածահարույց դեպքերում հարկ է հարցում անել ըստ բնակության, ուսման, աշխատանքի, ծառայության վայրի: Եթե ստացիոնար հետազոտության ժամանակ ընկնավորության ախտորոշումը հաստատվում է, փորձաքննությունն անցկացվում է համաձայն այս հոդվածի «Ա» կամ «Բ» կետի:

Հաճախակի նոպաների (տարին` 3 անգամ և ավելի) կամ ջղաձգային նոպաների հոգեկան համարժեքների, ինչպես նաև հոգեկան խանգարումների խորացման դեպքում փորձաքննությունն անցկացվում է «Ա» կետի համաձայն:

Առանց անձի՝ ընկնավորությանը բնորոշ թեթև արտահայտված փոփոխությունների, հազվադեպ նոպաների (տարին ոչ ավելի, քան 2-3 անգամ) դեպքում զինվորական ծառայության համար պիտանիությունը որոշվում է ըստ «Բ» կետի:

Երբ քաղաքացիական բժշկական (բուժկանխարգելիչ) կամ զինվորական բուժկանխարգելիչ հիմնարկների փաստաթղթերով հաստատվում է, որ անցյալում եղել է ընկնավորություն, բայց վերջին 5 տարվա ընթացքում չի կրկնվել, և զորակոչի ժամանակ ստացիոնար հետազոտման պայմաններում էլեկտրաուղեղագրիչը (էլեկտրաէնցեֆալոգրաֆ) ախտաբանական փոփոխություններ չի գրանցել ինչպես հանգստի, այնպես էլ ֆունկցիոնալ ծանրաբեռնվածության ժամանակ, ապա ըստ I և III սյունակների փորձաքննվող անձինք սույն հոդվածի «Գ» կետի համաձայն ճանաչվում են պիտանի զինվորական ծառայության` սահմանափակումով: Ըստ II, IV սյունակների՝ փորձաքննվողները պիտանի չեն, իսկ ըստ III սյունակի փորձաքննվողների պիտանիությունը որոշվում է անհատապես: Գիշերաշրջիկությունը (սոմնաբուլիզմ) նույնպես դիտվում է որպես ընկնավորության ձև, և եթե այն հաստատվում է բժշկական հետազոտությամբ, ապա այդ զորակոչիկների համար կիրառվում է սույն հոդվածի «Բ» կետը, իսկ եթե չկան հաստատող փաստաթղթեր, և ախտորոշումը հաստատվել է ըստ անամնեզի, ապա նրանք հետազոտվում են սույն հոդվածի «Գ» կետի համաձայն: Սահմանափակել վազքը 5 կմ և ավելի:

Հոդված 11. Կիրառվում է գլխուղեղի և ողնուղեղի անոթային հիվանդությունների բոլոր տեսակների դեպքում, վասկուլիտ, անոթային մալֆորմացիաներ, զարկերակային անևրիզմներ, անոթների ստենոզներ ու օկլյուզիաներ և այլն, որոնք ուղեկցվում են ուղեղի արյան շրջանառության սուր, կրկնվող և երկարատև խանգարումներով (իշեմիկ, արյունազեղումային և խառը տիպի կաթվածներ ու անցողիկ խանգարումներ, զարգացող դիսցիրկուլյատոր էնցեֆալոմիելոպաթիաներ, ինչպես նաև ողնուղեղի արյան շրջանառության խանգարումներ և այլն): Ըստ նշված հիվանդությունների ընթացքի, օջախների մեծության և տեղակայման առանձնահատկությունների՝ կարող են առաջանալ ֆունկցիոնալ խանգարումների տարբեր ծանրության զանազան համախտանիշներ:

«Ա» կետին վերաբերում են կրկնվող կաթվածները, նյարդային համակարգի ֆունկցիաների ծանր և կայուն խանգարումները, որոնք առաջանում են գլխուղեղի կամ ողնուղեղի արյան շրջանառության սուր խանգարումների, ինչպես նաև ուղեղի արյան շրջանառության III աստիճանի քրոնիկական անբավարարության (հեմիպլեգիա, խոր հեմիպարեզ, մոնոպարեզ, խոսքի, հիշողության, մտածողության խանգարումներ, պարկինսոնիզմ, կոնքի օրգանների ֆունկցիաների խանգարումներ և այլն) հետևանքով:

«Բ» կետին վերաբերում են անոթային հիվանդությունների՝ բարեհաջող ընթացք ունեցող և չափավոր օջախային ախտահարմամբ արտահայտված ձևերը: Այս կետին են վերաբերում նաև ուղեղի աթերոսկլերոզի ժամանակ ուղեղի անոթային II աստիճանի քրոնիկական անբավարարության երևույթները (հոգնածություն, գլխացավ, գլխապտույտ, քնի խանգարում, ուշագնացություն, աշխատունակության անկում, հուզակամային խանգարումներ, ԿՆՀ առանձին կայուն օրգանական նշանների առկայության դեպքում հստակ անիզոռեֆլեքսիա, լույսի նկատմամբ բբերի թույլ ռեակցիա, բրգաձև (պիրամիդալ) ախտանշաններ և այլն): Այս կետին են վերաբերում նաև II շրջանի զարկերակային հիպերտենզիայի ժամանակ ուղեղի արյան շրջանառության խանգարումները, ինչպես նաև ուղեղի արյան շրջանառության անցողիկ խանգարումները, գիտակցության կարճատև կորստով ուղեկցվող և սինկոպալ վիճակները, միգրենի բոլոր տեսակները, վեգետոանոթային պարոքսիզմները (սիմպատոադրենալինային և վագոինսուլյար կրիզներ) ամիսը առնվազն մեկ անգամ, որոնք ուղեկցվում են վեգետատիվ և սրտանոթային համակարգի խանգարումներով:

Առանձին դեպքերում, նկատի առնելով զբաղեցրած պաշտոնը, թույլատրվում է որոշում ընդունել այն սպաների պիտանիության մասին, ովքեր մեծ փորձ ու գիտելիքներ ունեն, բայց չեն հասել պարտադիր զինվորական ծառայության առավելագույն տարիքին: Այս դեպքերում առանձնապես կարևորություն են ստանում ծառայողական և բժշկական բնութագրերը: Կարևոր են նաև դիսպանսեր հսկողության և ստացիոնար հետազոտության տվյալները:

Բացառիկ դեպքերում ՀՀ ՊՆ կենտրոնական ապարատում ծառայող սպաները, ՌՈՒՀ-երի պրոֆեսորադասախոսական կազմը չափավոր արտահայտված ձախակողմյան հեմիպարեզի (առանց տեսողության, խոսքի, հոգեկան խանգարումների, ընկնավորության բռնկումների, պարկինսոնիզմի երևույթների) առկայությամբ կարող են պիտանի համարվել ծառայության համար՝ հաշվի առնելով ունեցած փորձը, հրամանատարության կարծիքը:

«Գ» կետին են վերաբերում թեթև արտահայտված վեգետո-անոթային դիստոնիան, ինչպես նաև միգրենի նոպաներն ըստ անամնեզի: Սահմանափակել վազքը 1 կմ և ավելի:

Ուղեղի արյան շրջանառության անցողիկ խանգարումներով տառապող սպաների, ենթասպաների և կին զինծառայողների վերաբերյալ փորձաքննական որոշումը կայացվում է՝ նկատի ունենալով հիվանդության բնույթը և ծանրության աստիճանը:

Կրկնվող սուբարախնոիդալ արյունազեղումների դեպքում (անկախ պատճառից) փորձաքննությունն իրականացվում է համաձայն «Ա» կետի:

Գլխուղեղի անոթների զարկերակային լայնացման (անևրիզմի) դեպքում, եթե այն ուղեղի արյան շրջանառության խանգարման կամ ընկնավորության նոպաների պատճառ է դառնում, սպաները, ենթասպաները, ժամկետային զինծառայողները, կին զինծառայողները փորձաքննվում են համաձայն «Ա» կետի:

Գլխուղեղի անոթների անևրիզմի պատճառով վիրահատված անձանց զինվորական ծառայության համար պիտանիությունը գնահատելիս հաշվի են առնվում վիրահատության արմատականությունը, արդյունավետությունը, գանգի ոսկրային դեֆեկտի հետվիրահատական մեծությունը, խանգարված ֆունկցիաների վերականգնման ընթացքը, նաև ըստ lll սյունակի փորձաքննվողների պիտանիությունը որոշելիս նկատի են առնվում հրամանատարության և զորամասի բժշկի կարծիքները, փորձաքննվողի տարիքը:

Զորակոչիկները, սպայական կոչում չունեցող կուրսանտները, ունկնդիրները և ժամկետային զինծառայողներն առաջնային (ոչ վնասվածքային) սուբարախնոիդալ արյունազեղումներից հետո (ախտորոշման ստույգ հաստատման դեպքում) փորձաքննվում են ըստ «ա», «բ» կետերի՝ նկատի ունենալով նյարդային համակարգի ֆունկցիաների խանգարման աստիճանը:

Ուղեղի արյան շրջանառության սուր խանգարում տարած, ըստ երրորդ սյունակի փորձաքննվողներին, եթե կենտրոնական նյարդային համակարգի ֆունկցիաները լիովին վերականգնվել են, տրվում է արձակուրդ՝ 30-60 օր տևողությամբ:

Հոդված 12. Նախատեսում է գլխուղեղի, ողնուղեղի, ուղեղի թաղանթի ինչպես առաջնային (վարակիչ), այնպես էլ երկրորդային բնույթի, շփման կամ արյան միջոցով տարածվող բորբոքային հիվանդությունները (էնցեֆալիտներ, էնցեֆալոմիելիտներ, արախնոիդիտներ, մենինգիտներ), առաջնային (Գիյեն-Բարե) և երկրորդային պոլինևրիտները, պոլիոմիելիտը, միելիտը, տզից և մոծակից առաջացած տրանսմիսիոն էնցեֆալիտները և այլն, ինչպես նաև սիֆիլիսի, արյան հիվանդությունների, ինտոքսիկացիաների ժամանակ նյարդային համակարգի ախտահարումները:

«Ա» կետին են վերաբերում նյարդային համակարգի ֆունկցիաների խիստ արտահայտված խանգարումները, որոնք առաջացել են վերոհիշյալ հիվանդությունների հետևանքով:

«Բ» կետին են վերաբերում հիվանդությունների դանդաղ ընթացող քրոնիկական ձևերը, որոնք, պայմանավորված կենտրոնական նյարդային համակարգի ֆունկցիաների խանգարման աստիճանով, զինվորական ծառայության սահմանափակման պատճառ են դառնում, բայց ամբողջովին չեն բացառում այն: Այս դեպքերում նկատվում են մնացորդային երևույթներ` ԿՆՀ-ի ֆունկցիաների չափավոր արտահայտված խանգարումներով, ներգանգային ճնշման չափավոր բարձրացումով: Զորակոչիկների՝ զինվորական ծառայության համար պիտանի լինելու հարցը որոշվում է ստացիոնար հետազոտությունից հետո:

«Գ» կետին վերաբերում են նեյրովարակներից և նյարդային համակարգի ախտահարումով ուղեկցվող ինտոքսիկացիաներից հետո առաջացած վիճակները, որոնց ելքը բուժումն ավարտելուց հետո լիակատար առողջացումն է կամ ԿՆՀ-ի ֆունկցիաների թեթև խանգարումը:

Մենինգակոկային վարակ տարած զորակոչիկներին տրվում է տարկետում, եթե բուժման ավարտից անցել է առնվազն 3 ամիս: Տարկետման ավարտից հետո նրանց պիտանիության հարցը որոշվում է՝ նկատի ունենալով նյարդային համակարգի ֆունկցիաների խանգարման արտահայտվածության չափից: Մնացորդային երևույթների բացակայությամբ կամ ֆունկցիայի թեթև խանգարումով զորակոչիկները փորձաքննության են ենթարկվում «գ» կետի համաձայն և շարային ծառայության համար համարվում են պիտանի: Սահմանապահ զորքերում, ուսումնական զորամասերում ծառայության համար նրանք պիտանի չեն: Եթե ֆունկցիայի խանգարում չկա՝ II սյունակով համարվում են պիտանի:

Զինծառայողները, տարած սուր ծանր ընթացքով նյարդավարակներից հետո, փորձաքննվում են ըստ «ա» և «բ» կետերի, իսկ թեթև և միջին ծանրության նեյրովարակներից հետո փորձաքննվում են` ըստ ֆունկցիայի խանգարման աստիճանի:

Հոդված 13. Նախատեսում է գլխուղեղի և ողնուղեղի վնասվածքների մոտակա (ուղեղանյութի վնասում, ներուղեղային սուբդուրալ, էպիդուրալ հեմատոմա և այլն) և հեռավոր (արախնոիդիտներ, հիպերտենզիոնհիդրոցեֆալիկ համախտանիշ և զարգացող էնցեֆալոմիելոպաթիա) հետևանքները, ինչպես նաև պայթյունային ալիքի և արտաքին այլ ազդակների ներգործությունից առաջացած վնասվածքի հետևանքները:

«Ա» կետին են վերաբերում գլխուղեղի կամ ողնուղեղի ֆունկցիաների ծանր խանգարումներ առաջացնող վնասվածքների հետևանքները (ուղեղի վնասվածք, որը հանգեցրել է ծանր կաթվածի կամ պարեզի, սուբդուրալ հեմատոմա և այլն), ինչպես նաև այն վիճակները, որոնց դեպքում ուղեղանյութի ախտահարման արդյունքում առաջանում են կեղևի ֆունկցիաների (ուղեղի բարձրագույն ֆունկցիաներ) խանգարումներ (աֆազիա, ագնոզիա, ապրաքսիա և այլն):

Հեռավոր հետևանք են համարվում մնացորդային այն երևույթները կամ վիճակները, որոնք պահպանվում են վնասվածքն ստանալու պահից 1 և ավելի տարվա ընթացքում:

Այս կետին են վերաբերում նաև վնասվածքի հետևանքով ուղեղի թաղանթի բորբոքումը (վնասվածքային արախնոիդիտ)՝ հիդրոցեֆալային զարգացումով, ինչպես նաև վնասվածքից հետո տարբեր ժամկետներում էպիլեպսիա հիշեցնող հաճախակի նոպաների դեպքերը:

«Բ» կետին են վերաբերում ԿՆՀ-ի վնասվածքների հետևանքները, որոնց ժամանակ ֆունկցիաների խանգարումներն ու օջախային նշանները չեն հասնում «ա» կետով նախատեսված դեպքերի արտահայտվածության աստիճանին (պարեզ, որն էականորեն չի սահմանափակում վերջույթների ֆունկցիան, չափավոր արտահայտված ուղեղիկային խանգարումներ՝ քայլքի անկայունությամբ, վնասվածքային արախնոիդիտ՝ ներգանգային ճնշման չափավոր կամ աննշան բարձրացումով, էպիլեպսիա հիշեցնող հազվադեպ նոպաներով և այլն):

Առանձին դեպքերում, նկատի առնելով հրամանատարության և զորամասի բժշկի կարծիքը փորձաքննվողի աշխատանքի բնույթի, ծառայողական պարտականությունների կատարման ծավալի ու որակի և աշխատունակության մասին, այս կետով թույլատրվում է որոշում կայացնել խաղաղ պայմաններում պարտադիր զինվորական ծառայության առավելագույն տարիքին չհասած սպաների, ենթասպաների պիտանի լինելու մասին:

Սուր սուբարախնոիդալ արյունազեղումների դեպքում զինծառայողների փորձաքննությունը կատարվում է ըստ «բ» կետի՝ անկախ ֆունկցիայի խանգարման աստիճանը:

«Գ» կետին վերաբերում են գլխուղեղի կամ ողնուղեղի վնասվածքների այնպիսի հետևանքները, որոնց բնորոշ են ցրված նյարդաբանական օրգանական ախտանշանները (քիթ-շրթունքային ծալքերում աննշան անհամաչափություն, անիզոռեֆլեքսիա, զգացողության թեթև խանգարումներ և այլն): Դրանք ուղեկցվում են թեթև վեգետատիվ-անոթային անկայունությամբ ու տարաբնույթ նյարդային երևույթներով: Այս կետին են վերաբերում նաև գանգի հին կոտրվածքները՝ առանց օրգանական ախտահարումների և ֆունկցիաների խանգարումների: Վնասվածքային արախնոիդիտ տարած (առանց ներգանգային ճնշման բարձրացման նշանների)` ըստ I սյունակի փորձաքննվողները պիտանի են համարվում շարային ծառայության համար:

Այս կետին վերաբերում են վնասվածքների այնպիսի հեռավոր հետևանքները, որոնց ժամանակ նկատվում են միայն առանձին ցրված օրգանական նշաններ՝ առանց ԿՆՀ-ի ֆունկցիաների խանգարման և ասթենիզացիայի աննշան երևույթներով:

«Դ» կետին վերաբերում են սուր վնասվածքից հետո առաջացած վիճակները, որոնք ուղեկցվում են շուտ հոգնելով, վեգետատիվ-անոթային անկայունությամբ, բարձր գրգռվողականությամբ և այլն:

Կլինիկական արտահայտված դրսևորումներով սալջարդ տարած անձանց համար, որպես կանոն, որոշում է ընդունվում հիվանդության պատճառով արձակուրդ տրամադրելու անհրաժեշտության մասին:

Արտաքին գործոնների (պայթյունային ալիք, ճառագայթում և այլն) ազդեցության հետևանքով առաջացած կենտրոնական նյարդային համակարգի ախտահարման դեպքերը փորձաքննվում են ըստ կենտրոնական նյարդային համակարգի ֆունկցիաների խանգարման աստիճանի: Գանգոսկրի կամ ողնաշարի վնասվածքների և արատների դեպքում անհրաժեշտ է կիրառել համապատասխան հոդվածների կետերը:

Զինվորական ծառայության ընթացքում ուղեղի ցնցում և սալջարդ ստացած զինծառայողներին առողջանալուց հետո տրվում է արձակուրդ՝ ԿՌԲՀ-ում կրկնակի փորձաքննությամբ՝ պիտանիության հարցը որոշելու համար:

Գանգուղեղային թարմ վնասվածքի դեպքում զորակոչիկին տրամադրվում է տարկետում՝ 6-12 ամիս ժամկետով՝ ըստ նյարդային համակարգի ֆունկցիաների խանգարման աստիճանի:

Վնասվածքի, ինչպես նաև դրա հետևանքների պատճառով անցկացված բուժումը պետք է հաստատված լինի բուժհիմնարկների կողմից, իսկ վնասվածքի հետևանքով անաշխատունակության կամ զինվորական ծառայությանը պիտանիության հարցը որոշելու համար անհրաժեշտ են բնութագրեր` աշխատանքի, ուսման, զինծառայության վայրերից:

Հոդված 14. Նախատեսում է գանգոսկրերի, գլխուղեղի և ողնուղեղի ուռուցքները (բարորակ, չարորակ), այլ ծավալային գոյացություններ, ինչպիսիք են կիստաները (հետվնասվածքային, հետբորբոքային, պարազիտար և այլն), դրանք հեռացնելուց հետո մնացած հետևանքները, առաջնային և երկրորդային զարգացող մկանային ատրոֆիաները (միոպաթիա, ողնուղեղային և նյարդային ամիոտրոֆիա), նյարդային համակարգի դեգեներատիվ բնույթ կրող համակարգային հիվանդությունները (սիրինգոմիելիա, կողմնային ամիոտրոֆիկ սկլերոզ, Շտրյումպելի հիվանդություն, ցրված սկլերոզ և այլն), ինչպես նաև նյարդային համակարգի բոլոր ժառանգական հիվանդությունները և մանկական ցերեբրալ կաթվածը:

«Ա» կետին վերաբերում են ծանր բնույթի բնածին շեղումները և ԿՆՀ-ի հիվանդությունները, ինչպես նաև արագ զարգացող կամ ֆունկցիաների կտրուկ խանգարումներով զուգակցվող հիվանդությունները (գլխուղեղի և ողնուղեղի ուռուցքներ, սիրինգոմիելիա՝ սուր արտահայտված տրոֆիկ խանգարումներով, կողմնային ամիոտրոֆիկ սկլերոզ, միասթենիա, Ֆրիդրեյխի ողնուղեղային ատաքսիա և այլն):

«Բ» կետին վերաբերում են այն հիվանդությունները, որոնց ժամանակ ֆունկցիաների խանգարումն արտահայտված է չափավոր, ընթացքը դանդաղ է, երկարատև (1-2 տարի), ախտանշաններն ունեն հետագա զարգացման միտում (միոպաթիաների դանդաղ զարգացող ձևեր, սիրինգոմիելիայի դանդաղ ընթացքով մկանների աննշան ատրոֆիայով և զգացողության թույլ խանգարումով և այլն): Առանձին դեպքերում, նկատի առնելով հրամանատարության և զորամասի բժշկի կարծիքը հիվանդի աշխատանքի բնույթի, ծառայողական պարտականությունների կատարման ծավալի, որակի և աշխատունակության մասին, ըստ այս կետի թույլատրվում է խաղաղ պայմաններում որոշում կայացնել պարտադիր զինվորական ծառայության առավելագույն տարիքին չհասած սպաների և ենթասպաների պիտանիության մասին:

Այս կետին են վերաբերում նաև նյարդային համակարգի դանդաղ ընթացող հիվանդությունները, երբ օբյեկտիվ նշանները թույլ են արտահայտված:

Հոդված 15. Նախատեսում է գանգուղեղային և ողնուղեղային նյարդերի վնասվածքների և վիրավորման հետևանքները:

«Ա» կետին վերաբերում են նյարդերի ծանր վնասվածքների կամ վիրավորման հետևանքները՝ շարժիչ, զգացողության կամ սնուցման խիստ արտահայտված և կայուն խանգարումներով (մկանների խիստ արտահայտված ապաճում (ատրոֆիա), բազուկը՝ ավելի քան 4 սմ, նախաբազուկը՝ 3 սմ, ազդրերը՝ 8 սմ, սրունքները՝ 6 սմ, կոնտրակտուրաներ, քրոնիկական տրոֆիկ խոցեր, զգացողության խանգարումներ և այլն), ինչպես նաև վնասվածքների հետևանքները, որոնց ժամանակ պարեզի դեպքում խիստ խանգարվում է նաև վերջույթի հիմնական ֆունկցիան:

«Բ» կետին են վերաբերում ծայրամասային նյարդերի վնասվածքների հետևանքները՝ վերջույթի ֆունկցիայի չափավոր խանգարումով:

«Գ» կետին վերաբերում են նյարդերի ախտահարման այն հետևանքները, երբ դրանց ֆունկցիան գրեթե ամբողջությամբ վերականգնվում է, իսկ գոյություն ունեցող մնացորդային երևույթները, որպես զգացողության աննշան արտահայտված խանգարումներ և մկանների ուժի ոչ մեծ թուլություն, գործնականում չեն սահմանափակում վերջույթի ֆունկցիան:

Զինծառայողների մոտ հյուսակների և ծայրամասային մագիստրալ նյարդերի (միջնակ, ծղիկային, ճաճանչային, մեծ ոլոքային և նրբոլոքային) լրիվ վնասման դեպքում (հաստատված ԷՆՄԳ-ով), փորձաքննությունը կատարվում է 30, իսկ ոչ լրիվ վնասման դեպքում՝ 90 օրվա ընթացքում՝ կախված ֆունկցիայի խանգարման աստիճանից (չափավորը՝ «բ», իսկ աննշանը՝ «գ» կետով):

«Դ» կետին են վերաբերում այն վիճակները, երբ աշխատունակության լրիվ վերականգնման համար պահանջվում է առնվազն 1-2 ամիս: Արձակուրդից հետո զինվորական ծառայության կամ զինվորական մասնագիտական ծառայության պիտանիության մասին որոշումն ընդունվում է՝ նկատի ունենալով ֆունկցիաների խանգարման արտահայտվածության աստիճանը, համաձայն այս հոդվածի համապատասխան կետերի: Զորակոչիկներին տրվում է տարկետում` մինչև 6 ամիս:

Հոդված 16. Նախատեսում է գանգուղեղի և ողնուղեղի նյարդերի բորբոքային հիվանդությունները, ինչպես նաև ողնաշարում, փափուկ հյուսվածքներում դրանց երկրորդային բնույթի ախտահարումները (ընթացող փոփոխությունների պատճառով, թունավորումների ժամանակ և այլն): Այս կետին են վերաբերում նաև միջողնային սկավառակների ճողվածքները, որոնք ուղեկցվում են ողնուղեղի և արմատիկի ճնշման նշաններով:

«Ա» կետին վերաբերում են նևրիտների և նեյրոպաթիաների բորբոքային և թունավոր ծագման պլեքսիտների հետևանքները, որոնք ուղեկցվում են շարժումների, զգացողության և սնուցման սուր արտահայտված խանգարումներով (տես 15-րդ հոդվածի «ա» կետի պարզաբանումը):

«Բ» կետին են վերաբերում ծայրամասային նյարդերի ու նյարդային խրձերի հիվանդությունները, երբ դրանց հիմնական ֆունկցիան կայուն, չափավոր խանգարված է:

Այս կետին են վերաբերում նաև միջողնային սկավառակների 5 մմ և ավելի չափեր ունեցող ճողվածքները՝ անգամ ֆունկցիայի աննշան խանգարումով, ինչպես նաև 4 մմ և ավելի չափեր ունեցող հետին կողմնային ճողվածքները, եթե առկա է նյարդարմատիկային համախտանիշ (հաստատված էլեկտրոնեյրոմիոգրաֆիայի տվյալներով) և ֆորամենալ կոմպոնենտով:

«Գ» կետին են վերաբերում ծայրամասային նյարդերի ու հյուսակների այն հիվանդությունները, որոնց դեպքում շարժումների, զգացողության ու սնուցման խանգարումներն աննշան են և չեն սահմանափակում այս կամ այն վերջույթի ֆունկցիան:

«Դ» կետին են վերաբերում ծայրամասային նյարդերի սուր հիվանդություններից հետո առաջացած այն վիճակները, երբ աշխատունակության լիակատար վերականգնման համար պահանջվում է առնվազն 1-2 ամիս:

Ոսկրամկանային համակարգի վնասվածքների հետևանքների և ողնաշարում դրա շարժունությանը խանգարող ու ծայրամասային նյարդային համակարգի կողմից երկրորդային խանգարումներ առաջացնող ոսկրային փոփոխությունների առկայության դեպքում, բացի 16-րդ հոդվածը, կիրառվում են նաև սույն Կարգի համապատասխան հոդվածները:

Միջողնաշարային սկավառակի տեղաշարժման պատճառով կատարված վիրահատությունից հետո փորձաքննությունն անցկացվում է նաև համաձայն 36-րդ հոդվածի:

 

ՆԵՐՔԻՆ ՕՐԳԱՆՆԵՐԻ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

 

Հոդված 17. Փորձաքննվողի ֆիզիկական զարգացման մակարդակի մասին եզրակացությունը տրվում է խիստ անհատական՝ ըստ մկանային համակարգի զարգացման աստիճանի, հասակի ու մարմնի քաշի, կրծքավանդակի շրջագծի չափերի: Մկանային համակարգի զարգացվածությունը որոշելիս նկատի են առնվում ենթամաշկային հյուսվածքի զարգացման չափը, ինչպես նաև թույլ արտահայտված մկաններով բարձրահասակ անձանց կմախքային մկանների առանձնահատկությունները: Թույլ զարգացած մկանային համակարգին բնորոշ է մկանների թուլությունը, ուռուցիկ ուրվագծերի բացակայությունը և մկանային զանգվածի անբավարարությունը, փորի կախընկածությունը (հատկապես` ստորին մասի), թիակների, անրակների ու վերին ելուստի, ինչպես նաև՝ մկանները լարելիս՝ աճուկի մասում, որովայնի պատի ցցվածությունը, թիակների ստորին անկյունների բացվածությունը և կրծքավանդակից դրանց անջատվածությունը, մկանների կծկումների ժամանակ դրանց տրամագծի աննշան ավելացումը:

Երեք անգամ մեկ տարով տարկետում ստանալուց հետո ֆիզիկական նորմային չհասած զորակոչիկները փորձաքննվում են համաձայն 20-րդ հոդվածի «բ» կետի:

«Բ» կետով են փորձաքննվում 45 կգ-ից ավելի քաշ, 150 սմ-ից բարձր հասակ և բավարար ֆիզիկական զարգացում ունեցող անձինք:

44-44,9 կգ քաշ կամ 149-150 սմ հասակ ունեցողներին տրվում է տարկետում` մինչև 1 տարի ժամկետով: 44 կգ-ից պակաս քաշ կամ 149 սմ-ից պակաս հասակ ունեցողներին անհրաժեշտ է տրամադրել տարկետում 1 տարի ժամկետով: Տարկետումից հետո, եթե զորակոչիկի ֆիզիկական տվյալները չեն հասել նորմայի, անհրաժեշտ է զինկոմիսարիատի կողմից ուղեգրել էնդոկրին բաժանմունք` ոսկրային տարիքի որոշման (ոսկրային տարիքը պետք է մոտ լինի զորակոչային տարիքին), թրքական տամբի հետազոտման ու հորմոնալ թեստերի կատարման և արյան մեջ գլյուկոզայի մակարդակի որոշման նպատակով: Շեղումների առկայության դեպքում զինակոչիկը պետք է ուղեգրվի էնդոկրին բաժանմունք` բուժման նպատակով: 45 կգ-ից ավելի և 150 սմ-ից բարձր հասակ ունեցող զորակոչիկների մոտ ակնհայտ մկանային հիպոտրոֆիայի և ցածր ոսկրային տարիքի գրանցման դեպքում նույնպես անհրաժեշտ է ստուգել հորմոնալ ֆոնը:

Հոդված 18. Նախատեսում է սուր վարակիչ, մակաբույծ հիվանդություններից, թունավորումներից հետո առաջացած այն վիճակները, երբ առկա են ժամանակավոր ֆունկցիոնալ խանգարումներ, և ստացիոնար բուժման ավարտից հետո հիվանդի մոտ պահպանվում են ընդհանուր ասթենիան, ուժերի անկումը, սնման խանգարումը:

Հիվանդության պատճառով արձակուրդի անհրաժեշտության մասին որոշում կարող է ընդունվել միայն հիվանդության ծանր ու բարդ ընթացքի, ինչպես նաև միջին ծանրությամբ ընթացող առանձին դեպքերում, երբ փորձաքննվողի մոտ մնացորդային երևույթների կայունության գնահատականի և աշխատունակության լիակատար վերականգնման համար պահանջվում է առնվազն մեկ ամիս: Վարակիչ հիվանդության (վիրուսային հեպատիտի A, որովայնային տիֆ և այլն) թեթև ձևեր տարած զինծառայողներին հիվանդության պատճառով արձակուրդ չի տրվում, եթե առկա չէ աշխատունակության ակնհայտ անկում: Այդ կարգի հիվանդությունների վերականգնողական բուժումն ավարտվում է զինվորական հոսպիտալների վերականգնողական բաժանմունքներում կամ մասսայականացման ժամանակ զորամասերի բուժկետերում, որտեղ կարող են անցկացվել համապատասխան միջոցառումներ վարակաբանի հսկողության տակ: Բացառիկ դեպքերում վերականգնողական բուժումը թույլատրվում է իրականացնել զինվորական բուժկանխարգելիչ հիմնարկների ինֆեկցիոն բաժանմունքներում:

Հեպատիտ A-ի միջին և ծանր, հեպատիտ B-ի հայտնաբերման դեպքում բուժումն իրականացվում է ինֆեկցիոն բաժանմունքներում՝ բուժման ավարտից հետո տրամադրելով պարտադիր վերականգնողական արձակուրդ: Այս հիվանդների վերջնական փորձաքննությունն իրականացվում է ֆունկցիոնալ խանգարումները նկատի ունենալով, 30-րդ հոդվածի համապատասխան կետերի կիրառմամբ: Առանց ֆունկցիոնալ խանգարման HBS-անտիգենակրությունը խոչընդոտ չէ զինվորական ծառայության անցնելու համար: Հեպատիտ B տարած զինծառայողներին անհրաժեշտ է կատարել հսկողական հետազոտություններ` լավացումից 3-6 ամիս անց:

Բուժմանը դժվար ենթարկվող սուր վարակիչ հիվանդությունների առկայության դեպքում զինակոչիկների փորձաքննությունն իրականացվում է «ա» կետով` տրամադրելով տարկետում մինչև 1 տարի, հետագա պարտադիր բուժման և հետազոտման նպատակով: Խրոնիզացիայի ենթարկված բացիլակրություն ունեցող զորակոչիկների փորձաքննությունն իրականացվում է 19-րդ հոդվածով:

«Բ» կետով են փորձաքննվում մակաբուծական և վարակիչ հիվանդություններ տարած անձինք, եթե չկան ֆունկցիոնալ խանգարում և լաբորատոր շեղումներ:

Որովայնային տիֆի և պարատիֆերի սովորական ու աբորտիվ ձևերով (մարմնի ջերմաստիճանի բարձրացում դիտվում է 3 օրից ոչ ավելի) հիվանդացած զինծառայողները վարակային բաժանմունքներ տեղափոխվելու կարիք չունեն և ապաքինվելուց հետո ենթակա են փորձաքննության: Թեթև վիրուսային հեպատիտով հիվանդացած անձանց համար առողջական վիճակի վերականգնման ժամկետը 21 օր է, միջին ծանրության հիվանդների համար` 30 օր: Ըստ բժշկական ցուցումների` որովայնային տիֆ, պարատիֆ ու վիրուսային հեպատիտ տարած հիվանդների առողջական վիճակի վերականգնման ժամկետը կարող է երկարացվել` 10-45 օր արձակուրդ հատկացնելու միջոցով, հետագա վերափորձաքննությամբ: Առանձին դեպքերում որոշում է ընդունվում սանատոր-կուրորտային բուժման մասին:

Սուր վարակիչ հիվանդություններ տարած զինծառայողների վերաբերյալ, ինչպես նաև հիվանդության բարդությունների զարգացման ժամանակ (անկախ սուր շրջանի արտահայտվածությունից), երբ ստացիոնար բուժման ավարտից հետո պահպանվում են ասթենիան, ուժերի անկումը, հոսպիտալային բուժումից հետո որոշում է ընդունվում հիվանդության պատճառով, լրացուցիչ մինչև մեկամսյա արձակուրդի անհրաժեշտության մասին:

Սուր վարակիչ հիվանդություններ տարած, առողջացած զինակոչիկները` առանց կլինիկալաբորատոր շեղումների, ճանաչվում են պիտանի զինվորական ծառայության` ըստ «բ» կետի:

Վերականգնումից հետո զինվորական ծառայության և զինվորական մասնագիտությամբ ծառայության համար պիտանիությունը որոշելու նպատակով, 22-րդ հոդվածի «դ» կետի համաձայն, փորձաքննության են ուղարկվում հատուկ զորամասերում ծառայողները, իսկ մնացածներն ուղարկվում են` ըստ բժշկական ցուցումների:

Սպայական կոչում չունեցող կուրսանտների և ունկնդիրների վերաբերյալ որոշում ընդունվում է ըստ վերոնշյալի:

Վիրուսային հեպատիտով, որովայնային տիֆով, պարատիֆերով հիվանդացած զորակոչիկներին տվյալ հոդվածով տրվում է տարկետում, եթե բուժումից հետո 6 ամիս չի անցել: Տարկետումից հետո, համաձայն 22-րդ հոդվածի «դ» կետի, նրանք ճանաչվում են ոչ պիտանի` ՌՆ, Իճ և այլ աղբյուրների հետ աշխատելու համար: Հատուկ զորամասերում, սահմանապահ զորքերում ծառայության համար նրանց պիտանիությունը որոշվում է անհատապես:

Հոդված 19. Նախատեսում է դժվար բուժելի վարակիչ հիվանդությունների քրոնիկական ձևերը: Մոտ մեկ տարի առաջ սուր բրուցելյոզով հիվանդացած զորակոչիկներին տրվում է տարկետում՝ համաձայն 18-րդ հոդվածի «ա» կետի:

Առանց բրուցելյոզի կլինիկական դրսևորումների դրական շիճուկաբանական (տիտրը 1:50՝ ըստ Ռայտ-Խեդելսոնի) կամ ալերգիկ ռեակցիաների առկայությունը չի կարող հիմք ծառայել տարկետում տրամադրելու կամ զինվորական ծառայության համար պիտանի չլինելու մասին որոշում ընդունելու համար: Այդ զորակոչիկները ճանաչվում են պիտանի զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, ըստ 22-րդ հոդվածի «դ» կետի:

Քրոնիկական աղիքային վարակներով տառապող ժամկետային զինծառայողները ենթակա են ստացիոնար բուժման: Բուժումից հետո, ավելի քան երեք ամսվա ընթացքում կայուն մանրէակրության դեպքում նրանք ճանաչվում են ոչ պիտանի խաղաղ պայմաններում, պիտանի՝ պատերազմի ժամանակ զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, այնպիսի պայմաններում, որոնք շրջապատի համար ապահովում են համաճարակաբանական անվտանգություն:

Քրոնիկական աղիքային վարակներով չապաքինվող կամ չընդհատվող մանրէակրության ձևերով տառապող զորակոչիկները ճանաչվում են ոչ պիտանի խաղաղ ժամանակ ծառայության համար:

Որովայնային տիֆի ու պարատիֆերի հարուցիչների կայուն մանրէակրության ժամանակ (ավելի քան 3 ամիս) զորակոչիկներին տրվում է մինչև 6 ամիս տարկետում, ընթացքում ուղեգրելով պարտադիր բուժման, երկու ամիսը մեկ լաբորատոր քննությունների կրկնությամբ: Տարկետումից հետո կայուն մանրէակրության պարագայում փորձաքննությունը իրականացվում է ըստ «ա» կետի: Առաջին անգամ հայտնաբերված քրոնիկական բրուցելյոզի դեպքում, եթե տիտրը կազմում է 1:100, զինակոչիկներին տրվում է տարկետում մինչև մեկ տարի` «բ» կետի համաձայն: Ժամկետային զինծառայողները, ՌՈՒՀ-երի սպայական կոչում չունեցող կուրսանտները և ունկնդիրները խաղաղ ժամանակ զինվորական ծառայության համար ճանաչվում են ոչ պիտանի, իսկ պատերազմի ժամանակ ոչ պիտանի են ճանաչվում` 6-12 ամիս անց բժշկական վերափորձաքննությամբ: Տիֆ-պարատիֆային հիվանդությունների հարուցիչների քրոնիկական արտազատում ունեցող սպաների, ենթասպաների և զինծառայող կանանց, ավարտական կուրսերի կուրսանտների ու ունկնդիրների պիտանիությունը զինվորական ծառայության համար որոշվում է անհատապես:

Մակաբուծական հիվանդությունների (ասկարիդոզ և այլն), բկանցքի վարակային պրոցեսների ժամանակ, զինկոմիսարիատների կողմից զինակոչիկները պարտադիր կարգով պետք է ուղեգրվեն բուժման` ոչ ուշ, քան զորակոչի ավարտից 45 օր առաջ, որից հետո կրկնակի լաբորատոր ցուցանիշներով ներկայացվեն փորձաքննության: Շեղումների պահպանման դեպքում «բ» կետով տրվում է տարկետում մինչև 1 տարի ժամկետով՝ հետագա պարտադիր բուժման նպատակով: Բուժական տարկետումից հետո զորակոչիկները փորձաքննվում են վարակված օրգանների ֆունկցիոնալ վիճակից և վարակվածության աստիճանը նկատի ունենալով: Խանգարումների չլինելու դեպքում` 18-րդ հոդվածի «բ» կետով ճանաչվում են պիտանի զինվորական ծառայության համար:

Դիսբակտերիոզի I և II աստիճանի առկայության դեպքում, եթե այն չի ուղեկցվում աղիքային այլ վարակներով, I-ին սյունակով փորձաքննվողները 18-րդ հոդվածի «բ» կետով ճանաչվում են պիտանի զինվորական ծառայության համար:

Եթե դիսբակտերիոզն ուղեկցվում է աղիքային այլ վարակներով, ապա զորակոչիկը, մինչ փորձաքննությունը, զինկոմիսարիատի կողմից պետք է ուղեգրվի պարտադիր բուժման (ոչ ուշ, քան զորակոչի ավարտից 45 օր առաջ), որից հետո թարմ լաբորատոր տվյալներով ներկայացվի փորձաքննության: Լաբորատոր շեղումներ ունեցող զինակոչիկներին տրվում է տարկետում` մինչև մեկ տարի ժամկետով` 19-րդ հոդվածի «բ» կետով` ուղեգրելով հետագա պարտադիր ստացիոնար բուժման, լաբորատոր քննությունների կրկնությամբ: Տարկետման ավարտից հետո փորձաքննությունն իրականացվում է` կախված լաբորատոր շեղումներից և ֆունկցիայի խանգարման աստիճանից:

 Հեպատիտ C-ով հիվանդ զինակոչիկները, ժամկետային զինծառայողները, պայմանագրային շարքայինները և ՌՈՒՀ-երի I և II կուրսի կուրսանտները, ինչպես նաև պայմանագրային ծառայության անցնողները փորձաքննվում են «ա» կետով:

 Ցածր ռեպլիկատիվ ակտիվությամբ HCV վիրուսակիրներին, պարտադիր բուժման նպատակով, 19-րդ հոդվածի «բ» կետով հատկացվում է տարկետում մինչև մեկ տարի: Տարկետումից հետո փորձաքննությունն իրականացվում է` նկատառելով ֆունկցիայի խանգարման աստիճանը և ռեպլիկատիվ ակտիվությունը:

 Վարակիչ ու մակաբույծներով պայմանավորված մյուս հիվանդությունների դեպքում զինվորական ծառայության համար պիտանիությունը որոշվում է բուժման ավարտից հետո՝ ըստ օրգանների ու համակարգերի ֆունկցիոնալ վիճակի:

Հոդված 20. Զորակոչիկների, զինծառայողների և զինապարտների փորձաքննությունն իրականացվում է միայն ստացիոնար հետազոտումից ու բուժումից հետո:

«Ա» կետին են վերաբերում կայուն, զգալիորեն արտահայտված խանգարումները, որոնք պայմանավորված են հանգուցավոր և դիֆուզ թունավոր խպիպի ծանր (կորցրել է սկզբնական քաշի մինչև 50%-ը, առկա է ադինամիա, խիստ արտահայտված էկզօֆթալմ, հանգիստ ժամանակ հևոց, զարկերակի հաճախությունը՝ 120 զարկ և ավելի` 1 րոպեում, հորմոնների մակարդակը զգալիորեն ավելացած է, նկատվում են տարբեր վիսցերալ փոփոխություններ), ինչպես նաև շաքարախտի (սոված ժամանակ գլիկեմիան 13,7 մմոլ/լ է, ածխաջրատային փոխանակության կարգավորման համար պահանջվում է օրական 60 և ավելի միավոր ինսուլին, նկատվում է ացետոնուրիա, կետոզ, կայուն ռետինոպաթիա, անգիոպաթիա, գլոմերուլոսկլերոզ) ծանր ձևերով: Այս կետին են վերաբերում նաև ներզատիչ գեղձերի (հիպոֆիզ, մակերիկամներ, վահանագեղձ, հարվահանագեղձ և սեռական գեղձեր) բոլոր հիվանդությունները՝ օրգանների ու համակարգերի անվերադարձ փոփոխություններով, ներզատիչ գեղձերի ֆունկցիայի խիստ արտահայտված խանգարումներով և փոխարինող բուժման արդյունքի բացակայությամբ:

Այս կետով են փորձաքննվում նաև նյութափոխանակության գենետիկ խանգարումները: Այս դեպքում ախտորոշումը պետք է հաստատված լինի գենետիկ քննությամբ, սակայն փորձաքննությունը իրականացվում է 20-րդ հոդվածի ա և բ կետերով:

«Բ» կետին են վերաբերում կայուն, չափավոր արտահայտված խանգարումները, որոնք պայմանավորված են ներզատիչ գեղձերի միջին ծանրության հիվանդությամբ, երբ համապատասխան բուժման դեպքում աննշան չափով սահմանափակվում է փորձաքննվողի աշխատունակությունը: Միջին ծանրության թիրեոտոքսիկոզի դեպքում բնորոշ են մարմնի ելակետային քաշի 20%-ով նվազումը, մինչև 120 զարկ/րոպեում անոթազարկի հաճախությունը, հորմոնների մակարդակի միջին չափի բարձրացումը: Միջին ծանրության շաքարախտի համար բնորոշ են գլիկեմիան՝ ոչ ավելի, քան 13,7 մմոլ/լ (250 միլիգրամ-տոկոս), գլյուկոզուրիան՝ մինչև 30 գ (օրական), ածխաջրատային փոխանակության կարգավորումը կատարվում է արյան մեջ գլյուկոզան նվազեցնող պատրաստուկների ընդունման կամ օրական մինչև 60 միավոր ինսուլինի ներարկման միջոցով` մշտական դիետոթերապիայի ֆոնի վրա: Ացետոնուրիա, կետոզ և դիաբետիկ կոմաներ չկան:

«Բ» կետին են վերաբերում նաև դիֆուզ թունավոր խպիպի ապաքինվող (թույլ նևրոզանման համախտանիշ, ֆիզիկական ծանրաբեռնվածության նկատմամբ դիմացկունության նվազում, անոթազարկը մինչև 100/1 րոպեում, հորմոնների մակարդակի աննշան ավելացում) ձևերը, ինչպես նաև շաքարախտի այն ձևերը, երբ գլիկեմիան օրվա ընթացքում չի անցնում 8,9 մմոլ/լից (160 միլիգրամ-տոկոսից) և հեշտությամբ կարգավորվում է դիետայով, աշխատունակությունը պահպանված է:

Այս կետով են փորձաքննվում նաև աուտոիմուն թիրեոիդիտը, հիպոթալամիկ սինդրոմով զինծառայողները և զորակոչիկները` հաստատված համապատասխան հորմոնալ շեղումներով կամ գործիքային հետազոտման տվյալներով:

Հիպոթալամիկ ճարպակալման և հիպոթալամիկ երևույթներով (բազոֆիլիզմ և այլն) ալիմենտար ճարպակալումների ժամանակ զորակոչիկը զինկոմիսարիատների կողմից պետք է ուղեգրվի էնդոկրին բաժանմունք` հետազոտման:

Մետաբոլիկ համախտանիշի հայտնաբերման ժամանակ փորձաքննությունն իրականացվում է «դ» կետով, իսկ ժամկետային զինծառայողներինը` կախված ֆունկցիայի խանգարման աստիճանից:

Առանց էնդոկրին փոփոխությունների կամ հորմոնալ շեղումների պատանեկան բազոֆիլիզմի մնացորդային երևույթներ ունեցող զինակոչիկները և ժամկետային զինծառայողները փորձաքննվում են` ըստ ճարպակալման կամ հիմնական հիվանդության աստիճանի:

«Գ» կետին են վերաբերում III աստիճանի ալիմենտար ճարպակալումներ ունեցող զորակոչիկները, որոնց մոտ առկա են նախկինում տարած էնդոկրին խանգարումների նշաններ, սակայն ներկայումս հորմոնալ շեղումներ չեն հայտնաբերվել:

Չափավոր և զգալի արտահայտված իսկական գինեկոմաստիայով հիվանդները փորձաքննվում են «բ» կետով և ճանաչվում են ժամանակավորապես ոչ պիտանի: Աննշան և թեթև ոչ կանացի տիպի (պուբերտանտ) իսկական գինեկոմաստիայով զինակոչիկները և ժամկետային զինծառայողները, որոնց մոտ չկա հորմոնալ խանգարում, փորձաքննվում են «գ» կետով՝ հետագայում ծառայության վայրում վերցվելով դիսպանսեր հսկողության:

Ակնհայտ արտահայտված կանացի տիպի կեղծ գինեկոմաստիա ունեցողներին անհրաժեշտ է փորձաքննել «դ» կետով` հատկացնելով տարկետում մինչև մեկ տարի, վիրահատական բուժման նպատակով: Ապաքինվելուց հետո նրանք ճանաչվում են պիտանի ծառայության:

Չափավոր, ոչ կանացի տիպի կեղծ գինեկոմաստիայով զինակոչիկները և ժամկետային զինծառայողները փորձաքննվում են «գ» կետով:

Վահանագեղձի հիվանդություններ հայտնաբերելիս անհրաժեշտ է ստուգել նաև հորմոնների նկատմամբ հակամարմինները:

Սուր թիրեոիդիտով հիվանդները փորձաքննվում են «դ» կետով: Տարկետումից հետո հորմոնների և հակամարմինների մակարդակի կարգավորման դեպքում, երբ բուժման կուրսի ավարտից հետո անցել է առնվազն 3 ամիս, զինակոչիկը «գ» կետով ճանաչվում է պիտանի զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, հետագայում զորամասում գտնվելով դիսպանսեր հսկողության տակ:

Ենթասուր թիրեոիդիտով հիվանդների պիտանելիության հարցը որոշվում է հորմոնների և հակամարմինների մակարդակի նորմալացման դեպքում, երբ բուժման կուրսի ավարտից անցել է առնվազն 6 ամիս: Թիրեոիդիտների ժամանակ անհրաժեշտ է իրականացնել նաև թիրախ օրգանների հետազոտություն:

Էնդոկրին հիվանդություններ տարած զինակոչիկների պիտանելիության հարցը որոշվում է անհրաժեշտ լաբորատոր հետազոտության տվյալների կարգավորումից հետո: Նրանց արգելվում է միջին և մեծ ֆիզիկական ծանրաբեռնումը, ծառայությունն օդադեսանտային զորքերում: Ներզատիչ գեղձերի մասնահատումներից, հեռացումից հետո I և II սյունակով փորձաքննվողները ճանաչվում են ժամանակավորապես ոչ պիտանի` «բ» կետով: Պատերազմի ժամանակ նմանատիպ դեպքերը կարող են ճանաչվել պիտանի զինվորական ծառայության, եթե փոխարինող դեղորայքի օգտագործման դադարից 6 ամիս անց որևէ հորմոնալ շեղում չի արձանագրվում: Հիվանդության պատճառով ստացած արձակուրդից հետո, ըստ III սյունակի, փորձաքննվողների պիտանիությունը զինվորական ծառայության և զինվորական մասնագիտությամբ ծառայության համար որոշվում է անհատապես՝ բուժման ելքին համապատասխան:

Էնդոկրին հիվանդությունների առկայության դեպքում անհրաժեշտ հորմոնալ թեսթերը պետք է կատարվեն` նկատի առնելով փոխարինող դեղորայքի օրգանիզմից դուրս գալու ժամկետը: Ախտորոշումը պետք է դրվի առանց փոխարինող դեղորայքի ազդեցության:

էնդոկրին գեղձերի ատրոֆիաներով և հիպոտրոֆիաներով զորակոչիկները փորձաքննվում են համապատասխանաբար` «ա» և «բ» կետերով:

Հիպոգոնադիզմի հաստատման համար, բացի հորմոնալ թեստերը, կարևոր են նաև ֆիզիկալ տվյալները` արական սեռին բնորոշ հատվածներում թերի կամ կանացի տիպի մազածածկույթը, նրա բացակայությունը, ամորձիների հիպոտրոֆիան, միկրոպենիան, ձայնի մուտացիան և այլն: Ըստ I սյունակի փորձաքննվողները, ովքեր ունեն I (մարմնի ավել քաշը կազմում է 10-29%) և II (մարմնի ավել քաշը կազմում է 30-34,9%) աստիճանի սննդային ճարպակալում, խաղաղ ժամանակ պիտանի են զինվորական ծառայության համար: III աստիճանի ճարպակալման դեպքում (35-39,9%) պիտանի են` սահմանափակումով: IV աստիճանի ճարպակալման դեպքում, նրանք, համաձայն «բ» կետի, ծառայության համար խաղաղ ժամանակ ճանաչվում են ոչ պիտանի:

Այլ հիվանդությունների հետևանքով առաջացած ճարպակալման կամ ֆիզիկական թերքաշության դեպքում պիտանիությունը զինվորական ծառայության և զինվորական մասնագիտությամբ ծառայության համար, որոշվում է ըստ հիմնական հիվանդության ծանրության աստիճանի և ընթացքի` «Հիվանդությունների ցանկի» համապատասխան հոդվածներով:

Սնուցման վիճակի գնահատման համար օգտագործվում է ֆիզիկական զարգացման ինդեքսը (ՖԶԻ), որը որոշվում է ՖԶԻ = m:հ բանաձևով, որտեղ m-ը մարմնի քաշն է (կգ), հ-ը՝ մարդու հասակը՝ բարձրացված քառակուսի աստիճան (մ²):

Ֆիզիկական զարգացման ինդեքսը` նորմալ և խանգարումների ժամանակ, տրված է 1-ին և 2-րդ աղյուսակներում:

Հոդված 21. Նախատեսում է արյունաստեղծ համակարգի՝ ստացիոնար հետազոտությունից հետո հաստատված հիվանդությունները:

«Ա» կետին են վերաբերում սուր և քրոնիկական լեյկոզները, արյան և արյունաստեղծ օրգանների արագ զարգացող այլ հիվանդությունները, երբ փորձաքննվողի աշխատունակությունը խիստ նվազած է, իսկ ստացած բուժումից նկատելի արդյունք չկա: Հիվանդության դանդաղ ընթացքի, ստացած բուժման լավ, բայց անկայուն արդյունքի, աշխատունակության ոչ լրիվ կորստի դեպքում, ըստ III սյունակի փորձաքննվողների պիտանիությունը որոշվում է անհատապես` «բ» կետի համաձայն:

Դանդաղ ընթացքով հիվանդությունների բուժումից հետո ստացված տևական դրական արդյունքի, ինչպես նաև տարին մեկ անգամից ոչ ավելի սրացումների դեպքում, երբ աշխատունակության կորուստ չի նկատվում, ըստ III սյունակի փորձաքննվողները կարող են պիտանի ճանաչվել զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, «գ» կետի համաձայն:

Գեներալիզացված լիմֆադենոպաթիայի դեպքում հարակից հիվանդությունների բացակայության պայմաններում զինակոչիկին տրվում է տարկետում մեկ տարի ժամկետով` «գ» կետի համաձայն, իսկ ժամկետային զինծառայողները պիտանի չեն:

Միևնույն պերիֆերիկ ավշախմբում եզակի, աննշան` առանց կլինիկական նշանակության, լիմֆոհանգույցներ ունեցողները պարտադիր պետք է հետազոտվեն` ըստ մոտակա տեղակայված օրգանների հիվանդության:

Որևէ հիվանդության առկայության դեպքում ԿԲՀ-ի կողմից զինակոչիկին տրվում է տարկետում նախատեսված հոդվածով՝ ուղեգրելով բուժման համապատասխան բուժհիմնարկ:

Գեներալիզացված լիմֆադենոպաթիայի դեպքում հարակից հիվանդությունների բացակայության պայմաններում զինակոչիկին տրվում է տարկետում մեկ տարի ժամկետով` «գ» կետի համաձայն։

Միևնույն պերիֆերիկ ավշախմբում եզակի, աննշան` առանց կլինիկական նշանակության, լիմֆոհանգույցներ ունեցողները պարտադիր պետք է հետազոտվեն` ըստ մոտակա տեղակայված օրգանների հիվանդության:

Պարանոցային և ստործնոտային հատվածում առկա եզակի լիմֆոհանգույցների դեպքում անհրաժեշտ է հետազոտել նաև ԼՈՌ բաժանմունքում: Այդ օրգանների հիվանդությունների առկայության դեպքում զինակոչիկը զինկոմիսարիատի կողմից ուղեգրվում է բուժման, որից հետո թարմ տվյալներով ներկայացվում են փորձաքննության: Առանց ախտածնային հիվանդությունների, միևնույն ռեգիոնում եզակի, աննշան` առանց կլինիկական նշանակության լիմֆոհանգույցներ ունեցողները փորձաքննվում են «դ» կետով: Չափավոր արտահայտված սակավարյունության (անեմիայի), լեյկոպենիայի և տարբեր պատճառներից առաջացած տրոմբոցիտոպենիայի դեպքում, որոնք արյան համակարգային հիվանդությամբ պայմանավորված չեն, բայց ուղեկցվում են սնուցման անկումով և աշխատունակության նվազմամբ, որոշումն ընդունվում է նաև համապատասխան հիվանդության հոդվածի համաձայն:

Նմանատիպ հիվանդները տարկետումից հետո փորձաքննվում են` ըստ հիվանդի արյունաբանական հետազոտության կրկնակի տվյալների:

Ապլաստիկ, հեմոլիտիկ անեմիաները փորձաքննվում են «ա» կետով: Հիպոպլաստիկ անեմիաները, ինչպես նաև գենետիկ անեմիաները փորձաքննվում են «բ» կետով:

«Բ» կետով են փորձաքննվում նաև երկարատև պահպանվող (6-12 ամիս) տրոմբոցիտոպաթիա և տրոմբոցիտոպենիա ունեցողները:

Տրոմբոցիտոպաթիայով և տրոմբոցիտոպենիայով բուժված հիվանդները «դ» կետով կարող են ճանաչվել պիտանի, եթե նրանց մոտ առկա է կլինիկալաբորատոր լավացում և հիվանդությունը վերջին երեք տարվա ընթացքում չի կրկնվել:

Հեմոռագիկ վասկուլիտի թեթև և միջին ծանրության ձևեր տարած զինակոչիկները ճանաչվում են պիտանի «դ» կետով, եթե վերջին 3 տարվա ընթացքում հիվանդության կրկնություն չի գրանցվել:

Հեմոռագիկ վասկուլիտի ծանր ձևեր տարածները փորձաքննվում են «բ» կետով` անկախ վաղեմության ժամկետից:

B-12 դեֆիցիտային անեմիայով զինակոչիկները փորձաքննվում են «բ» կետով: Կայուն 3 և ավելի տարի ռեմիսիա ունեցողները «դ» կետով ճանաչվում են պիտանի:

Արյան համակարգի հիվանդություններ տարած զինծառայողները պետք է վերցվեն դիսպանսեր հսկողության զորամասերի բուժծառայության կողմից:

Արյան համակարգի հիվանդություներ տարածների վերջնական փորձաքննությունը պետք է իրականացվի միայն նեղ մասնագիտական բաժանմունքների կողմից տրված ախտորոշումների հիման վրա:

Հիվանդության պատճառով արձակուրդ տրամադրելու անհրաժեշտության մասին որոշումն ընդունվում է միայն այն դեպքում, երբ աշխատունակության լիակատար վերականգնման և արյունաբանական ցուցանիշների նորմալացման համար պահանջվում է առնվազն մեկ ամիս: Նույն կետն է կիրառվում նաև ըստ III սյունակի փորձաքննվողների համար, որոնց առողջությունը ժամանակավորապես քայքայված է՝ պայմանավորված սկզբնական շրջանում արյան համակարգային հիվանդության դեմ ստացած ճառագայթային և ցիտոստատիկ բուժումով:

Հոդված 22. Նախատեսում է հրթիռային վառելիքի բաղադրամասերով և այլ թունանյութերով թունավորումների, ԷՄԴ-ի սուր կամ քրոնիկական ներգործության հետևանքները, ճառագայթային հիվանդությունը, ինչպես նաև ալերգիկ հիվանդությունները (եղնջացան, Կվինկեի այտուց և այլն), որոնք հաստատվել են ստացիոնար պայմաններում: Փորձաքննությունն իրականացվում է հոսպիտալային բուժումից հետո: Ճառագայթային հիվանդություն տարած անձանց փորձաքննության ժամանակ նկատի են առնվում ոչ միայն պերիֆերիկ արյան բաղադրության փոփոխությունները, այլև հիվանդության կլինիկական մյուս դրսևորումները: I աստիճանի ճառագայթային հիվանդություն տարած ժամկետային զինծառայողների և II աստիճանի սուր ճառագայթային հիվանդություն տարած սպաների, ենթասպաների և կին զինծառայողների մոտ գոյություն ունեցող աննշան մնացորդային երևույթները վերաբերում են «գ» կետին:

Առանց որևէ հետևանքի սուր ճառագայթային հիվանդություն տարած անձինք, սույն հոդվածի «դ» կետի համաձայն, պիտանի են ճանաչվում զինվորական ծառայության համար, բայց ոչ պիտանի ՌՆ և Իճ այլ աղբյուրներով աշխատելու համար:

ՌՆ, Իճ այլ աղբյուրների հետ աշխատող և տարեկան թույլատրելի չափը 5 անգամ գերազանցող ճառագայթային չափաքանակ ստացած զինծառայողներն ուղարկվում են ստացիոնար հետազոտման:

Ճառագայթային հիվանդության նշանների բացակայության դեպքում ժամկետային զինծառայողները, ըստ սույն հոդվածի «դ» կետի, ճանաչվում են ոչ պիտանի ՌՆ և Իճ այլ աղբյուրներով աշխատելու համար:

 

ԱՂՅՈՒՍԱԿ 1

 

ՖԻԶԻԿԱԿԱՆ ԶԱՐԳԱՑՄԱՆ ԻՆԴԵՔՍԸ ՆՈՐՄԱՅՈՒՄ ԵՎ ՍՆՈՒՑՄԱՆ ԽԱՆԳԱՐՈՒՄՆԵՐԻ ԺԱՄԱՆԱԿ

ա) 18-25 տարեկան անձանց մոտ

Թերսնուցում ՖԶԻ 18,5-ից ցածր	Սնուցման իջեցում ՖԶԻ 18,5-43,7	Ֆիզիկական զարգացման ինդեքսը (ՖԶԻ 19,5-22,9)				Սնուցման բարձրացում ՖԶԻ 23,0-27,4	Ճարպակալում
		հասակը		մարմնի զանգվածը, կգ			I0	II0	III0	IV0
		սմ	մ2				ՖԶԻ 27,5-29,9	ՖԶԻ 30,0-34,9	ՖԶԻ 35,0-39,9	ՖԶԻ >40,0
1	2	3	4	5		6	7	8	9	10
41,6	41,7-43,7	150	2,25	43,8-51,7		51,8-61,7	61,8-67,4	67,5-78,7	78,8-89,9	90,0
42,1	42,2-44,4	151	2,28	44,5-52,3		52,4-62,6	62,7-68,3	68,4-79,7	79,8-91,1	91,2
42,7	42,8-44,9	152	2,31	45,0-53,0		53,1-63,4	63,5-69,2	69,3-80,8	80,9-92,3	92,4
43,3	43,4-45,5	153	2,34	45,6-53,7		53,8-64,2	64,3-70,1	70,2-81,8	81,9-93,5	93,6
43,8	43,9-46,1	154	2,37	46,2-54,4		54,5-65,1	65,2-71,0	71,1-82,9	83,0-94,7	94,8
44,4	44,5-46,7	155	2,40	46,8-55,1		55,2-65,9	66,0-71,9	72,0-83,9	84,0-95,9	96,0
44,9	45,0-47,3	156	2,43	47,4-55,8		55,9-66,7	66,8-72,8	72,9-84,9	85,0-97,1	97,2
45,5	45,6-47,9	157	2,46	48,0-56,5		56,6-67,6	67,7-73,7	73,8-86,0	86,1-98,3	98,4
46,1	46,2-48,4	158	2,49	48,5-57,2		57,3-68,4	68,5-74,6	74,7-87,1	87,2-99,5	99,6
46,6	46,7-49,0	159	2,52	49,1-57,9		58,0-69,2	69,3-75,5	75,6-88,1	88,2-100,7	100,8
47,3	47,4-49,8	160	2,56	49,9-58,8		58,9-70,3	70,4-76,7	76,8-89,5	89,6-102,3	102,4
47,9	48,0-50,4	161	2,59	50,5-59,5		59,6-71,1	71,2-77,6	77,7-90,6	90,7-103,5	103,6
48,5	48,6-51,0	162	2,62	51,1-60,2		60,3-72,0	72,1-78,5	78,6-91,6	91,7-104,7	104,8
49,0	49,1-51,5	163	2,65	51,6-60,9		61,0-72,8	72,9-79,4	79,5-92,7	92,8-105,9	106,0
49,6	49,7-52,2	164	2,68	52,3-61,5		61,6-73,6	73,7-80,3	80,4-93,7	93,8-107,1	107,2
50,3	50,4-52,9	165	2,72	53,0-62,5		62,6-74,7	74,8-81,5	81,6-95,1	95,2-108,7	108,8
50,8	50,9-53,5	166	2,75	53,6-6,3,2		63,3-75,5	75,6-82,4	82,5-96,2	96,3-109,9	110,0
51,6	51,7-54,1	167	2,78	54,2-63,8		63,9-76,4	76,5-83,3	83,4-97,2	97,3-111,1	111,2
52,2	52,3-54,9	168	2,82	55,0-64,8		64,9-77,5	77,6-84,5	84,6-98,6	98,7-112,7	112,8
52,7	52,8-55,5	169	2,85	55,6-65,5		65,6-78,3	78,4-85,4	85,5-99,7	99,8-113,9	114,0
53,4	53,5-56,2	170	2,89	56,3-66,4		66,5-79,4	79,5-86,6	86,7-101,1	101,2-115,5	115,6
54,0	54,6-56,8	171	2,92	56,9-67,1		67,2-80,2	80,3-87,5	87,6-102,1	102,2-116,7	116,8
54,5	54,6-57,4	172	2,95	57,5-67,7		67,8-81,0	81,1-88,4	88,5-103,2	103,3-117,9	118,0
55,3	55,4-58,2	173	2,99	58,3-68,7		68,8-82,1	82,2-89,6	89,7-104,6	104,7-119,5	119,6
55,8	55,9-58,8	174	3,02	58,9-69,4		69,5-83,0	83,1-90,5	90,6-105,6	105,7-120,7	120,8
56,6	56,7-59,6	175	3,06	59,7-70,3		70,4-84,1	84,2-91,7	91,8-107,0	107,1-122,3	122,4
57,1	57,2-60,1	176	3,09	60,2-71,0		71,1-84,9	85,0-92,6	92,7-108,1	108,2-123,5	123,6
57,9	58,0-60,9	177	3,13	61,0-71,9		72,0-86,0	86,1-93,8	93,9-109,5	109,6-125,1	125,2
58,4	58,5-61,5	178	3,16	61,6-72,6		72,7-86,8	86,9-94,7	94,8-110,5	110,6-126,3	126,4
59,9	60,0-63,1	180	3,24	63,2-74,4		74,5-89,0	89,1-97,1	97,2-113,3	113,4-129,5	129,6
60,5	60,6-63,6	181	3,27	93,7-75,1		75,2-89,8	89,9-98,0	98,1-114,4	144,5-130,7	130,8
61,2	61,3-64,4	182	3,31	64,5-76,0		76,1-90,9	91,0-99,2	99,3-115,8	115,9-132,3	132,4
61,8	61,9-65,0	183	3,34	65,1-76,7		76,8-91,8	91,9-100,1	100,2-116,8	116,9-133,5	133,6
62,5	62,6-65,8	184	3,38	65,9-77,6		77,7-92,9	93,0-101,3	101,4-118,2	118,3-135,1	135,2
63,3	63,4-67,2	185	3,42	67,3-78,6		78,7-94,0	94,1-102,5	102,6-119,6	119,7-136,7	136,8
63,8	63,9-67,6	186	3,45	67,7-79,3		79,4-94,8	94,9-103,4	103,5-120,7	120,8-137,9	138,0
64,5	64,6-67,9	187	3,49	68,0-80,2		80,3-95,9	96,0-104,6	104,7-122,1	122,2-139,5	139,6
65,3	65,4-68,7	188	3,53	68,8-81,1		81,2-97,0	97,1-105,8	105,9-123,5	123,6-151,1	141,2
66,0	66,1-69,5	189	3,57	69,6-82,0		82,1-98,1	98,2-107,0	107,1-124,9	125,0-142,7	142,8
66,8	66,9-70,3	190	3,61	70,4-82,9		83,0-99,2	99,3-108,2	108,3-126,3	126,4-144,3	144,4
67,3	67,4-70,9	191	3,64	71,0-83,6		83,7-100,0	100,1-109,1	109,2-127,3	127,4-145,5	145,6
68,1	68,2-71,7	192	3,68	71,8-84,5		84,6-101,1	101,2-110,3	110,4-128,7	128,8-147,1	147,2
68,8	68,9-72,4	193	3,72	72,5-85,5		85,6-102,2	102,3-111,5	111,6-130,1	130,2-148,7	148,8
68,5	69,6-73,2	194	3,76	73,3-86,4		86,5-103,3	103,4-112,7	112,8-131,5	131,6-150,3	150,4
70,3	70,4-74,0	195	3,80	74,1-87,3		87,4-104,4	104,5-113,9	114,0-132,9	133,0-151,9	152,0
71,0	71,1-74,8	196	3,84	74,9-88,2		88,3-105,5	105,6-115,1	115,2-134,3	134,4-153,5	153,6
71,8	71,9-75,5	197	3,88	75,6-89,2		89,3-106,6	106,7-116,3	116,4-135,7	135,8-155,7	155,2
72,5	72,6-76,3	198	3,92	76,4-90,1		90,2-107,7	107,8-117,5	117,6-137,1	137,2-156,7	156,8
73,2	73,3-77,1	199	3,96	77,2-91,0		91,1-108,8	108,9-118,7	118,8-138,5	138,6-158,3	158,4
74,0	74,1-77,9	200	4,00	78,0-91,9		92,0-109,9	110,0-119,9	120,0-139,9	140,0-159,9	160,0

 

ԱՂՅՈՒՍԱԿ 2

 

ՖԻԶԻԿԱԿԱՆ ԶԱՐԳԱՑՄԱՆ ԻՆԴԵՔՍԸ ՆՈՐՄԱՅՈՒՄ ԵՎ ՍՆՈՒՑՄԱՆ ԽԱՆԳԱՐՈՒՄՆԵՐԻ ԺԱՄԱՆԱԿ

ա) 26-45 տարեկան անձանց մոտ

Թերսնուցում ՖԶԻ 18,5-ից ցածր	Սնուցման իջեցում ՖԶԻ 18,5-43,7	Ֆիզիկական զարգացման ինդեքսը (ՖԶԻ 19,5-22,9)				Սնուցման բարձրացում ՖԶԻ 23,0-27,4	Ճարպակալում
		հասակը		մարմնի զանգվածը, կգ			I0	II0	III0	IV0
		սմ	մ2				ՖԶԻ 27,5-29,9	ՖԶԻ 30,0-34,9	ՖԶԻ 35,0-39,9	ՖԶԻ >40,0
1	2	3	4	5		6	7	8	9	10
42,7	42,8-44,9	150	2,25	45,0-58,4		58,5-62,9	63,0-69,7	69,8-80,8	80,9-92,1	92,2
43,3	43,4-45,5	151	2,28	45,6-59,0		59,1-63,6	63,7-70,5	70,6-81,9	82,0-93,4	93,5
43,9	44,0-46,1	152	2,31	46,2-60,0		60,1-64,6	64,7-71,5	71,6-82,9	83,0-94,6	94,7
44,4	44,5-46,7	153	2,34	46,8-60,7		60,8-65,4	65,5-72,4	72,5-84,1	84,2-95,8	95,9
45,0	45,1-47,3	154	2,37	47,4-61,5		61,6-66,3	66,4-73,4	73,5-85,2	85,3-97,1	97,2
45,6	45,7-47,9	155	2,40	48,0-62,3		62,4-67,1	67,2-74,3	74,4-86,3	86,4-98,3	98,4
46,2	46,3-48,5	156	2,43	48,6-63,1		63,2-67,9	68,0-75,2	75,3-87,4	87,5-99,5	99,6
46,7	46,8-49,1	157	2,46	49,2-63,9		64,0-68-8	68,9-76,2	76,3-88,5	88,6-100,8	100,9
47,3	47,4-49,7	158	2,49	49,8-64,6		64,7-69,6	69,7-77,1	77,2-89,5	89,6-102,0	102,1
47,9	48,0-50,3	159	2,52	50,4-65,4		65,5-70,5	70,6-78,0	78,1-90,6	90,7-103,2	103,3
48,6	48,7-51,1	160	2,56	51,2-66,5		66,6-71,6	71,7-79,3	79,4-92,1	92,2-104,9	105,0
49,2	49,3-51,7	161	2,59	51,8-67,2		67,3-72,4	72,5-80,2	80,3-93,1	93,2-106,1	106,2
49,8	49,9-52,3	162	2,62	52,4-68,0		68,1-73,3	73,4-81,1	81,2-94,2	94,3-107,3	107,4
50,3	50,4-52,9	163	2,65	53,0-68,8		68,9-74,1	74,2-82,0	82,1-95,3	95,4-108,5	108,6
50,9	51,0-53,5	164	2,68	53,6-69,6		69,7-74,9	75,0-83,0	83,1-96,4	96,5-109,8	109,9
51,7	51,8-54,3	165	2,72	54,4-70,6		70,7-76,1	76,2-84,2	84,3-97,8	97,9-111,4	111,5
52,2	52,3-54,9	166	2,75	55,0-71,4		71,5-76,9	77,0-85,1	85,2-98,9	99,0-112,7	112,8
52,8	52,9-55,5	167	2,78	55,6-72,2		72,3-77,7	77,8-86,1	86,2-100,0	100,1-113,9	114,0
53,6	53,7-56,3	168	2,82	56,4-73,2		73,3-78,9	79,0-87,3	87,4-101,4	101,5-115,5	115,6
54,1	54,2-56,9	169	2,85	57,0-74,0		74,1-79,7	79,8-88,2	88,3-102,5	102,6-116,7	116,8
54,9	55,0-57,7	170	2,89	57,8-75,0		75,1-80,8	80,9-89,5	89,6-103,9	104,0-118,4	118,5
55,5	55,6-58,3	171	2,92	58,4-75,8		75,9-81,7	81,8-90,4	90,5-105,0	105,1-119,6	119,7
56,0	56,1-58,9	172	2,95	59,0-76,0		76,1-82,5	82,5-91,4	91,5-106,1	106,2-120,8	120,9
56,8	56,9-56,7	173	2,99	59,8-77,6		77,7-83,6	83,7-92,6	92,7-107,5	107,6-122,5	122,6
57,4	57,5-60,3	174	3,02	60,4-78,4		78,5-84,5	84,6-93,5	93,6-108,6	108,7-123,7	123,8
58,1	58,2-61,1	175	3,06	61,2-79,5		79,6-85,6	85,7-94,6	94,7-110,1	110,2-125,3	125,4
58,7	58,8-61,7	176	3,09	61,8-80,2		80,3-86,4	86,5-95,7	95,8-111,1	111,2-126,6	126,7
59,5	59,6-62,5	177	3,13	62,6-81,4		81,5-87,5	87,6-96,9	97,0-112,6	112,7-128,2	128,3
60,8	60,9-63,9	179	3,20	64,0-83,1		83,2-89,5	89,6-99,1	99,2-115,1	115,2-131,1	131,2
61,5	61,6-64,7	180	3,24	64,8-84,1		84,2-90,6	90,7-100,3	100,4-116,5	116,6-132,7	132,8
62,1	62,2-65,3	181	3,27	65,4-84,9		85,0-91,5	91,6-101,2	101,2-117,6	117,7-134,0	134,1
62,9	63,0-66,1	182	3,31	66,2-86,0		86,1-92,6	92,7-102,5	102,6-119,1	119,2-135,6	135,7
63,4	63,5-66,7	183	3,34	66,8-86,7		86,8-93,4	93,5-103,4	103,5-120,1	120,2-136,8	136,9
64,2	64,3-67,5	184	3,38	67,6-87,8		87,9-94,5	94,6-104,7	104,8-121,6	121,7-138,5	138,6
65,0	65,1-68,3	185	3,42	68,4-88,8		88,9-95,7	95,8-105,9	106,0-123,0	123,1-140,1	140,2
65,5	65,6-68,9	186	3,45	69,0-89,6		89,7-96,5	96,6-106,9	107,0-124,1	124,2-141,4	141,5
66,3	66,4-69,7	187	3,49	69,8-90,6		90,7-97,6	97,7-108,1	108,2-125,5	125,6-143,0	143,1
67,1	67,2-70,5	188	3,53	70,6-91,7		91,8-98,7	98,8-109,3	109,4-127,0	127,1-144,6	144,7
67,8	67,9-71,3	189	3,57	71,4-92,7		92,8-99,9	100,0-110,6	110,7-128,4	128,5-146,3	146,4
68,6	68,7-72,1	190	3,61	72,2-93,8		93,9-101,0	101,1-111,8	111,9-129,8	129,9-147,9	148,0
69,1	69,2-72,7	191	3,64	72,8-94,5		94,6-101,8	101,9-112,7	112,8-130,9	131,0-149,1	149,2
69,9	70,0-73,5	192	3,68	73,6-95,6		95,7-102,9	103,0-114,0	114,1-132,4	132,5-150,8	150,9
70,6	70,7-74,3	193	3,72	74,4-96,6		96,7-104,1	104,2-115,2	115,3-133,8	133,9-152,4	152,5
71,4	71,5-75,1	194	3,76	75,2-97,7		97,8-105,2	105,3-116,6	116,7-135,3	135,4-154,1	154,2
72,2	72,3-75,9	195	3,80	76,0-98,7		98,8-106,3	106,4-117,7	117,8-136,7	136,8-155,7	155,8
72,9	73,0-76,7	196	3,84	76,8-99,7		99,8-107,4	107,5-118,9	119,0-138,1	138,2-157,3	157,4
73,7	73,8-77,5	197	3,88	77,6-100,8		100,9-108,5	108,6-120,2	120,3-139,6	139,7-159,0	159,1
74,5	74,6-78,3	198	3,92	78,4-101,8		101,9-109,7	109,8-121,4	121,5-141,0	141,1-160,6	160,7
75,2	75,3-79,1	199	3,96	79,2-102,9		103,0-110,8	110,9-122,7	122,8-142,5	142,6-162,3	162,4
76,0	76,1-79,9	200	4,00	80,0-103,9		104,0-111,9	112,0-123,9	124,0-143,9	144,0-163,9	164,0

 

Սպաների, ենթասպաների և կին զինծառայողների պիտանիությունը որոշվում է անհատապես: Էլեկտրամագնիսական դաշտի II-III աստիճանի քրոնիկական ներգործության համախտանիշի կրկնության դեպքում (նույնիսկ հիվանդության բարենպաստ ելքի պայմաններում) զինծառայողները ճանաչվում են ոչ պիտանի՝ էլեկտրամագնիսական դաշտեր ստեղծող աղբյուրների հետ աշխատելու համար:

«Բ» կետին են վերաբերում անաֆիլակտիկ շոկի ձևով թունավոր, ալերգիկ բնույթի տարբեր նյութերի, շիճուկային հիվանդության և այլ դեղորայքային, քիմիական ալերգենների ներգործության հետևանքները` ուղեկցվող կվինկեի այտուցով կամ օրգանիզմի համակարգված ռեակցիաներով՝ բացի ակտերը, հաստատված նաև այլ բժշկական փաստաթղթերով (բժշկական անձնագիր, էպիկրիզներ):

Սուր հիվանդության պատճառով արձակուրդ տրամադրելու անհրաժեշտության մասին որոշում է ընդունվում բացառիկ դեպքերում, երբ խանգարված օրգանների ֆունկցիաների և աշխատունակության լիակատար վերականգնման համար պահանջվում է առնվազն 1 ամիս: Հիվանդության պատճառով տրամադրված արձակուրդից հետո զինվորական ծառայության համար պիտանիությունը (այդ թվում՝ ըստ IV սյունակի) որոշվում է «դ» կետի համաձայն, անհատապես՝ պայմանավորված օրգանների ու համակարգերի ֆունկցիաների, մասնագիտական աշխատունակության վերականգնման աստիճանով:

Թունավոր և ալերգիկ ներգործություններից հետո անբարենպաստ ելքերի դեպքում պիտանիությունը զինվորական ծառայության և զինվորական մասնագիտությամբ ծառայության համար որոշվում է` համաձայն «Հիվանդությունների ցանկի» համապատասխան հոդվածների՝ պայմանավորված ախտահարված օրգանի կամ համակարգի (սրտամկանի, հոդերի, անոթների, արյան և այլն) ֆունկցիաներով:

Ըստ «դ» կետի` փորձաքննվում են հիվանդությունից հետո վերականգնողական բուժման ավարտից, արձակուրդից վերադարձած զինծառայողները: Վիրուսային հեպատիտով, որովայնային տիֆով և պարատիֆերով հիվանդացած ժամկետային զինծառայողները պիտանի չեն ՌՆ, Իճ այլ աղբյուրների հետ աշխատելու համար: Սպաների պիտանիությունը ՌՆ, Իճ այլ աղբյուրների հետ աշխատելու հարցը որոշվում է անհատապես՝ ըստ լյարդի և աղեստամոքսային համակարգի վիճակի:

I և II սյունակներով փորձաքննվողները «դ» կետով ճանաչվում են պիտանի, եթե սուր ալերգիկ վիճակը ի հայտ է եկել առաջին անգամ, բուժումից հետո անցել է և չի ուղեկցվել կվինկեի այտուցով, անաֆիլակտիկ շոկով կամ համակարգված ռեակցիաներով:

«Դ» կետով են փորձաքննվում նաև այն զորակոչիկները և ժամկետային զինծառայողները, որոնց մոտ անհայտ պատճառներից սուր ալերգիկ երևույթները մեկ տարվա ընթացքում ի հայտ են եկել 2-3 անգամից ոչ ավելի, հեշտությամբ անցել են բուժման կուրսից հետո և չեն ուղեկցվել վերը նշված բարդություններով:

Հաճախակի՝ 1 ամսում 3 և ավելի անգամ կրկնվող կամ 1 անգամ կվինկեի այտուցով ուղեկցվող կամ բուժմանը դժվարությամբ ենթարկվող, կամ քրոնիկական վիճակի անցնող դեպքերը փորձաքննվում են «բ» կետով:

Զինծառայության համար պիտանիությունը որոշվում է «բ» կետով նաև այն ժամանակ, երբ հայտնի է ալերգենը, որը կարող է ծառայության ընթացքում բերել լուրջ բարդությունների՝

1) սննդային, եթե այդ սնունդը մշտապես կիրառվում է ՀՀԶՈՒ-ի սննդային ռացիոնում (միս, մսամթերք, ձու, բանջարեղեն, հաց, հացամթերք և այլն...),

2) դեղորայքային, եթե այն մշտապես կիրառվում է բանակում կատարվող պրոֆիլակտիկ և բուժական միջոցառումների ժամանակ:

Դեղորայքային ալերգիա ունեցողները, որոնց մոտ հայտնաբերվել է ընդամենը 1 կամ 2 դեղորայքի նկատմամբ ռեակցիա, որոնք խիստ անհրաժեշտ չեն բանակում բուժում իրականացնելու համար, փորձաքննվում են «դ» կետով: Նմանատիպ դեպքերի ժամանակ զինկոմիսարիատի կողմից բժշկական գրքույկում պարտադիր կերպով կատարվում է համապատասխան գրառումը, որից հետո զինծառայողը զորամասում վերցվում է դիսպանսեր հսկողության:

Առանց բարդությունների, սակայն համակցված ալերգիա ունեցողները (դեղորայքային և սննդային) փորձաքննվում են «գ» կետով: Տարկետման ընթացքում զինակոչիկը պետք է ուղեգրվի բուժման:

Եթե ալերգիայի տվյալներն անամնեստիկ են կամ առաջին անգամ են ի հայտ եկել, ապա պետք է հաստատվեն հանձնաժողովային կարգով կամ մասնագիտացված բաժանմունքներում: Անհրաժեշտության դեպքում անձնական գործում պետք է կցել փորձաքննությանը ներկայացվող ալերգիկ եղնջացան ունեցող կամ կվինկեի այտուցի արտաքին դրսևորումներով անձանց հիվանդությունը հաստատող լուսանկարները` կատարված հետազոտման ընթացքում:

Յուրաքանչյուր 1 կամ 2 նյութի նկատմամբ թույլ դրական ռեակցիա ունեցողները փորձաքննվում են «դ» կետով:

Հետազոտման ժամանակ զինակոչիկի ակտում ալերգոլոգիական կլինիկայի կողմից պետք է նշվի պրոֆպատվաստումների նկատմամբ հակացուցումների առկայությունը կամ բացակայությունը: Ավստրալիական անտիգենակիր լինելը հիմք չէ զինվորական մասնագիտությամբ ծառայության համար պիտանի չճանաչելու համար: I և II սյունակով փորձաքննվողները պետք է մանրազնին հետազոտվեն՝ լյարդի գաղտնի ընթացող քրոնիկական հիվանդությունը բացառելու համար: ՌՈՒՀ-եր դիմած այն զինծառայողները կամ քաղաքացիները, ովքեր հիվանդացել են վիրուսային հեպատիտով, որովայնային տիֆով, պարատիֆերով և բուժվելուց հետո չունեն լյարդի ու աղեստամոքսային համակարգի ֆունկցիայի խանգարումներ, ընդունվելու համար ճանաչվում են պիտանի, բայց ստացիոնար բուժման ավարտից ոչ շուտ, քան 6 ամիս հետո:

Հոդված 23. Նախատեսում է պերիֆերիկ, ներորովայնային ավշահանգույցների, որովայնամզի, աղիների, լյարդի, փայծաղի, երիկամների, սեռական օրգանների և մաշկի տուբերկուլոզը (պալարախտ): Ախտորոշումը պետք է հաստատվի ախտահարված օրգանի բջջաբանական հետազոտությամբ, որովայնադիտումով (լապարոսկոպիա), պունկցիոն բիոպսիայով և այլ մեթոդներով: Բուժումը պետք է լինի համալիր, անընդհատ, տևական (առնվազն` 4-6 ամիս):

Երիկամների և միզատար ուղիների, սեռական օրգանների տուբերկուլոզը պետք է հաստատված լինի համալիր կլինիկալաբորատոր և գործիքային հետազոտություններով, ներառյալ` բիոպսիոն մեթոդները:

«Ա» կետին են վերաբերում թոքախտի բոլոր ձևերը և թարախակույտը՝ քայքայմամբ ու անընդհատ մանրէարտադրությամբ, պլևրայի (թոքամզի) և թոքերի զարգացող սպիական փոփոխությունները՝ թոքերի ու միջնորմի տեղաշարժով, դրանց և արտաքին շնչառական ֆունկցիաների խանգարումներով, վիրահատության հետևանքներն արտաքին շնչառական ֆունկցիայի զգալի խանգարումով (II-III աստիճանի թոքային անբավարարություն), ինչպես նաև տուբերկուլոզային (պալարախտային) բրոնխոադենիտի խուղակային ձևն ու բրոնխների տուբերկուլոզային ախտահարումները՝ մանրէների արտազատումով, վիրահատությունից հետո բրոնխաբանական կամ ռենտգենկոնտրաստային հետազոտություններով հաստատված բրոնխիալ, բրոնխաթոքամզային խուղակները:

«Ա» կետին են վերաբերում ավշահանգույցների (քայքայումով, խուղակների առկայությամբ, տուբերկուլոզային պերիտոնիտի զարգացումով) և ստամոքսի, աղիքների, լյարդի, փայծաղի զարգացող տուբերկուլոզը, միզատար ուղիների բազում տեղակայումներով (երիկամներ, միզածորաններ, միզապարկ) տուբերկուլոզը՝ քայքայումով կամ մանրէարտազատումով, երիկամային ավազանի, միզածորանի, միզապարկի սպիական փոփոխությունները, միզատար ուղիների օրգանների պլաստիկ վիրահատությունների հետևանքները:

«Ա» կետին են վերաբերում շագանակագեղձի, հավելումների, երկկողմանի ամորձատումից հետո տարածված, զարգացող տուբերկուլոզը՝ քայքայումով, խուղակներով կամ մանրէարտազատումով, ողնաշարի, խոշոր ոսկրերի ու հոդերի տուբերկուլոզն ակտիվ զարգացող ընթացքով, բարդացած ծորուկային թարախակույտերով կամ խուղակներով, օստեոմիելիտը՝ սեկվեստրալ խոռոչներով, սեկվեստրներով, երկար ժամանակ չապաքինվող կամ հաճախ բացվող խուղակներով (տարին` առնվազն 1-2 անգամ), խոշոր հոդերի արտահայտված ձևախեղող օստեոարթրոզը՝ կայուն ցավային համախտանիշով, վերջույթների մկանների ապաճումով (ատրոֆիայով) և ֆունկցիայի զգալի խանգարումով:

«Բ» կետին են վերաբերում ստացիոնարում հաստատված թոքախտի, պլևրայի (թոքամզի) ու ներկրծքային ավշահանգույցների ակտիվ տուբերկուլոզի բոլոր ձևերը՝ առանց տուբերկուլոզի մանրէների արտազատման ու քայքայման, չափավոր արտահայտված կլինիկական ախտանշաններով կամ առանց դրանց, ինչպես նաև արմատական վիրահատությունների հետևանքները՝ արտաքին շնչառական ֆունկցիայի չափավոր խանգարումով, աղիների, լյարդի, փայծաղի արմատական վիրահատությունից, էպիդիդիմէկտոմիայից հետո ավշահանգույցների (այդ օրգանների ֆունկցիաների չափավոր խանգարումով), շագանակագեղձի, ամորձիների և սերմնաբշտերի ակտիվ մարող տուբերկուլոզը՝ առանց քայքայման ու խուղակների:

«Բ» կետին են վերաբերում ողնաշարի, ոսկրերի և հոդերի ակտիվ սահմանափակ տուբերկուլոզը, ինչպես նաև անցյալում տարած տուբերկուլոզի հետևանքները՝ առանց մակածորուկների ու խուղակների, տուբերկուլոզի պատճառով վիրահատությունից հետո առաջացած վիճակները՝ ֆունկցիայի զգալի խանգարումով, ազդրի գլխիկի օստեոխոնդրոպաթիան՝ ավարտուն դիստրոֆիկ պրոցեսով և ֆունկցիայի զգալի խանգարումով, խոշոր հոդերից մեկում արտահայտված ձևախեղող օստեոարթրոզը՝ ցավային համախտանիշով և ֆունկցիայի զգալի խանգարումով, առաջնային քրոնիկական և հեմատոգեն օստեոմիելիտը:

«Բ» կետով են փորձաքննվում թոքախտը, թոքամզի (պլևրայի), ներկրծքային ավշահանգույցների ակտիվ մարող տուբերկուլոզը՝ ստացիոնար բուժումից հետո ակտիվության նշանների անհետացումով ու կլինիկառենտգենաբանական տվյալների կայունացումով, վիրահատության հետևանքները՝ կլինիկական լավ արդյունքով ու արտաքին շնչառական ֆունկցիայի աննշան խանգարումով կամ առանց խանգարման: Ըստ այս կետի` փորձաքննվում են նաև ռենտգենաբանորեն երեք և ավելի սեգմենտների սահմաններում տուբերկուլոզից հետո ոչ ակտիվ մնացորդային փոփոխություններ ունեցող զորակոչիկները (տարած տուբերկուլոզը պետք է փաստարկված լինի, բացի ակտը, նաև այլ բժշկական փաստաթղթերով՝ բժշկական անձնագիր կամ էպիկրիզներ): «Բ» կետով են փորձաքննվում նաև մասնակի, համակցված կամ հատվածային մասնահատումից հետո արտաքին շնչառական ֆունկցիայի չափավոր խանգարում, ոսկրերի և հոդերի ակտիվ տուբերկուլոզ ունեցողները (մարման շրջանում) և տուբերկուլոզի պատճառով արմատական վիրահատություն տարածները (ըստ III սյունակի փորձաքննվողների համար):

Տուբերկուլոզային էքսուդատիվ պլևրիտի ախտորոշումը պետք է հաստատվի բջջակենսաքիմիական, իմունաբանական (կենսաբանական), պլևրալ պունկցիայի պունկտատի հետագա մանրէաբանական և բջջաբանական հետազոտության մեթոդներով և պունկցիոն բիոպսիայով: Բրոնխաբանական հետազոտությունը պարտադիր է:

Չոր պլևրիտների տուբերկուլոզային բնույթը պետք է հաստատվի տուբերկուլինի կիրառմամբ, լաբորատոր հետազոտություններով, փորձնական բուժումով ու հիվանդության ընթացքով: Այն ժխտվում է, եթե հիվանդն ապաքինվում է կարճատև, ոչ հակատուբերկուլոզային բուժման կուրսից հետո:

Տուբերկուլոզային չոր և արտածորական (էքսուդատիվ) պլևրիտներով հիվանդացած ժամկետային զինծառայողներն ստացիոնար բուժման հիմնական կուրսի ավարտից հետո փորձաքննվում են ոչ շուտ, քան հակատուբերկուլոզային բուժումն սկսելուց երեք ամիս հետո և զինվորական ծառայության համար ճանաչվում են ոչ պիտանի՝ անկախ մնացորդային երևույթների արտահայտվածության աստիճանը:

«Գ» կետին են վերաբերում թոքերի կայուն ռենտգենաբանական փոփոխություններով ոչ ակտիվ տուբերկուլոզը, ինչպես նաև մնացորդային երևույթները հաջող հակամանրէական բուժումից հետո, եթե դիսպանսեր հաշվառումից հանելուց 3 տարի անց կլինիկական դրսևորումներ չեն եղել, բուժհիմնարկում հաստատված՝ ողնաշարի, ոսկրերի ու հոդերի կայուն բուժված տուբերկուլոզը, անցյալում տարած տուբերկուլոզի հետևանքներն ավելի, քան 5 տարվա ակտիվության բացակայությամբ, վիրահատությունից հետո ֆունկցիայի աննշան խանգարումը, խոշոր հոդերից մեկում ձևախեղող օստեոարթրոզի սկզբնական երևույթները՝ առանց ցավային համախտանիշի, ֆունկցիայի աննշան խանգարումով:

Թոքերում կամ ներկրծքային ավշահանգույցներում ռենտգենաբանորեն հաստատված մինչև 3 փոքր պետրիֆիկատների առկայությունը (որոնցից յուրաքանչյուրի չափերը չեն գերազանցում 0,8 սմ) չի կարող խոչընդոտել զինվորական ծառայությանը, ՌՈՒՀ-եր ընդունվելուն, ցանկացած վայրում ծառայելուն: Սակայն անհրաժեշտ է ռենտգենաբանորեն հաստատված պետրիֆիկատների առկայության դեպքում (որը պետք է կատարվի մինչ զորակոչը) պարտադիր կատարել մանտուի փորձ և անհրաժեշտության դեպքում ներկայացնել փորձաքննող մարմնին տեղեկանք` զինակոչիկի և նրա հետ նույն բնակտարածքում բնակվող ընտանիքի անդամների վերաբերյալ (գտնվո՞ւմ են արդյոք դիսպանսեր հսկողության մեջ, ստանո՞ւմ են կամ ստացե՞լ են արդյոք ամբուլատոր կամ ստացիոնար բուժում):

Այն զորակոչիկները, որոնց ընտանիքներում (նույն բնակարանում) համապատասխան առողջապահական հաստատությունները հայտնաբերել են տուբերկուլոզով տառապող հիվանդի, ստանում են տարկետում՝ 6 ամիս ժամանակով: Դեղորայքակայուն ձևերով հիվանդների հետ կոնտակտավորներն ստանում են տարկետում` մեկ տարի ժամկետով:

Մանտուի գերդրական` 17 մմ-ից ավելի և հիպերերգիկ ռեակցիայով ուղեկցվող զինակոչիկներին անհրաժեշտ է պարտադիր կարգով հետազոտել տուբդիսպանսերում:

Տուբ-վարակվածներին հատկացվում է տարկետում 6 ամիս ժամկետով` քիմիապրոֆիլակտիկայի, հսկողության նպատակով:

Մանտուի փորձը, թոքերի ռենտգեն քննությունը, ինչպես նաև տարած տուբերկուլոզը ժխտող տեղեկանքը պարտադիր են նաև պայմանագրային ծառայություն անցնողների համար: Առանց մնացորդային երևույթների կամ մնացորդային երևույթներով լավացած տուբերկուլոզը պետք է հաստատված լինի համապատասխան բուժհիմնարկների կողմից, նախքան զորակոչվելը:

Ոսկրերի և հոդերի տուբերկուլոզային ախտահարման ժամանակ ախտորոշումը պետք է հաստատվի արտազատուկի, մսամոլման (գրանուլյացիայի), ախտահարված հոդի, սառը թարախակույտերի բջջաբանական ու հյուսվածքաբանական հետազոտություններով, տրեպանոբիոպսիայով, կենսաբանական փորձով և այլ մեթոդներով:

Ոսկրահոդային տուբերկուլոզ տարած սպաների, ենթասպաների և կին զինծառայողների բժշկական և մասնագիտական վերականգնման նպատակով վերափորձաքննությունը կատարվում է «դ» կետով, բուժման կուրսի ավարտից 5 տարի հետո:

Ավշահանգույցների, թոքերի և միզատար ուղիների ոչ ակտիվ տուբերկուլոզ տարած սպաների, ենթասպաների և կին զինծառայողների վերափորձաքննությունը կատարվում է «դ» կետով` տուբերկուլոզային ստացիոնարի պայմաններում ամբողջական հետազոտումից հետո` առանց ֆունկցիայի խանգարման և պրոցեսի ակտիվության, բուժման կուրսի ավարտից հետո, սակայն ոչ շուտ, քան 3 տարի անց:

Ոչ ակտիվ տուբերկուլոզ տարած, ստացիոնար բուժում ստացած I և II սյունակով փորձաքննվողները կարող են ճանաչվել պիտանի ծառայության` «դ» կետի համաձայն, ստացիոնար պայմաններում ամբողջական հետազոտությունից հետո, եթե բուժման հիմնական կուրսի ավարտից անցել է 7 տարի և ավելի, չկան ֆունկցիայի խանգարում և կայուն մնացորդային երևույթներ: Սահմանափակել ծառայությունը խոնավ պայմաններում:

Հոդված 24. Այս հոդվածի մեջ ներառվում են բրոնխաթոքային համակարգի և պլևրայի ոչ տուբերկուլոզային բնույթի հիվանդությունները, զարգացման արատները, գենետիկ հիվանդությունները (հաստատված` գենետիկ քննությամբ): «Ա» կետին են վերաբերում բրոնխաթոքային համակարգի և պլևրայի խրոնիկ ոչ տուբերկուլոզային հիվանդությունները, բուժմանը դժվար ենթարկվող բորբոքային-թարախային հիվանդությունները` ուղեկցվող շնչական ֆունկցիայի խիստ արտահայտված խանգարումով և աշխատունակության նկատելի կորստով:

Այս կետին են վերաբերում նաև 3-րդ աստիճանի սարկոիդոզը, ալվեոլյար պրոտեինոզը, թոքային ալվեոլյար միկրոլիթիազը, իդեոպաթիկ ֆիբրոզող ալվեոլիտը` անկախ շնչական անբավարարության աստիճանը, հաստատված` կոմպյուտերային տոմոգրաֆիկ կամ հիստոլոգիական քննությամբ:

«Բ» կետին են վերաբերում՝

1) թոքերի առաջնային էմֆիզեման, մուկովիսցեդոզը, բրոնխոէկտատիկ հիվանդությունը, խրոնիկ օբլիտերացնող բրոնխիոլիտը` անկախ շնչական անբավարարության աստիճանը, հաստատված` կոմպյուտերային տոմոգրաֆիկ հետազոտությամբ,

2) բրոնխաթոքային ապարատի և պլևրայի խրոնիկ հիվանդությունները` ԱՇՖ չափավոր խանգարումով,

3) սարկոիդոզի 1 և 2 շրջանները՝ հաստատված հիստոլոգիական քննությամբ, կոմպյուտերային տոմոգրաֆիկ քննությամբ: Այս կետի III սյունակով փորձաքննվողների պիտանելիությունը որոշվում է անհատապես, նկատի առնելով կլինիկական ծանրության աստիճանը, աշխատունակության անկումը, բուժման ընթացքը:

«Բ» կետով են փորձաքննվում նաև բրոնխաթոքային ապարատի կայուն մնացորդային փոփոխություններ ունեցողները, եթե առկա է ԱՇՖ չափավոր աստիճանի խանգարում: Թոքերում առկա նմանատիպ փոփոխությունների ժամանակ անհրաժեշտ է փորձաքննությունն իրականացնել սպեցիֆիկ տարած պրոցեսի ժխտումից հետո: Աննշան կպումների առկայությունը խոչընդոտ չէ զինվորական ծառայության անցնելուն: Տարածուն պնևմոսկլերոզի դեպքում փորձաքննությունն իրականացվում է ըստ «ա» կամ «բ» կետերի:

«Գ» կետով են փորձաքննվում բրոնխաթոքային համակարգի և պլևրայի ոչ տուբերկուլոզային բնույթի քրոնիկ հիվանդություններ ունեցողները` ԱՇՖ-ի աննշան խանգարումներով, առանց աշխատունակության կորստի: Քրոնիկ թարախային օբստրուկտիվ բրոնխիտներով անձանց պիտանելությունը որոշվում է ռեմիսիայի փուլում` ըստ ԱՇՖ խանգարման:

Հաճախակի սրացումներով ուղեկցվող դեպքերի փորձաքննությունն իրականացվում է «բ» կետով: Հաճախակի սրացումները պետք է փաստարկված լինեն` բացի ակտերը, նաև այլ բժշկական փաստաթղթերով: Եթե թոքերի քրոնիկ հիվանդությունը զուգակցվում է բրոնխոսպստիկ համախտանիշով, ապա փորձաքննությունը կատարվում է նաև 25-րդ հոդվածի «գ» կետով:

Փորձագիտական որոշման համար անհրաժեշտ է ԱՇՖ քննությունը կատարել և բրոնխոդիլատատորներով և առանց դրանց:

«Դ» կետով են փորձաքննվում ստացիոնար բուժում պահանջող կամ չպահանջող սուր հիվանդություններով, քրոնիկ հիվանդությունների սրացումներով, ինչպես նաև ժամանակավոր ֆունկցիոնալ մնացորդային երևույթներով անձինք (փաստարկված բժշկական փաստաթղթերով):

Զինակոչիկի զորակոչվելուն խոչընդոտ չի կարող հանդիսանալ տարած սուր հիվանդությունը, եթե նրա կլինիկալաբորատոր առողջացումից հետո անցել է որոշակի ժամանակ՝ թոքաբորբերից հետո` 2 ամիս, բրոնխիտներից հետո` 1 ամիս: Սուր թոքաբորբի դեպքում զինծառայողների արձակուրդի վերաբերյալ որոշումներն ընդունվում են ըստ «դ» կետի: Ստացիոնար բուժում չպահանջող և առանց արտաքին շնչառական ֆունկցիայի խանգարման, թոքերի սուր հիվանդությունների ոչ բարդ ընթացքի, քրոնիկական հիվանդությունների սրացման, մնացորդային երևույթների ժամանակ, զինծառայողների համար որոշում է ընդունվում ծառայողական պարտականություններից ազատելու անհրաժեշտության մասին:

Թոքերի ախտահարման կամ քրոնիկ ոչ սպեցիֆիկ հիվանդությունների հազվադեպ հանդիպող բարդ ընթացքով դեպքերը փորձաքննվում են «ա» կամ «բ» կետերով` ըստ այլ օրգանների ֆունկցիայի խանգարման կայունության ու արտահայտվածության: Շնչառական համակարգի գործունեության ցուցանիշները ներկայացված են 3-րդ աղյուսակում:

Հոդված 25. Բրոնխիալ ասթմայի ախտորոշումը պետք է կատարվի ստացիոնար համալիր հետազոտությունից հետո: Ախտորոշումը պետք է հաստատված լինի, բացի ակտերը, նաև այլ բժշկական փաստաթղթերով (էպիկրիզներ և այլն): «Ա» կետին է վերաբերում կրկնակի ստացիոնար բուժում պահանջող, շնչարգելության ծանր ու հաճախակի նոպաներով ուղեկցվող, II-III աստիճանի թոքային ու սրտային անբավարարությամբ բրոնխիալ ասթման:

«Բ» կետին է վերաբերում բրոնխիալ ասթմայի միջին ծանրության ձևը, որը բնորոշվում է ամիսը մեկ և ավելի անգամ կրկնվող ու բրոնխալայնիչ տարբեր միջոցներով հեշտությամբ վերացվող շնչարգելության նոպաներով: Նոպաների միջև ընկած շրջանում կարող է պահպանվել արտաքին շնչառական ֆունկցիայի I աստիճանի խանգարումը:

«Գ» կետին են վերաբերում հիվանդության թեթև ձևերը, որոնց ժամանակ շնչարգելության նոպաները տևական չեն, տարեկան լինում են 2-3 անգամից ոչ ավելի, հեշտությամբ վերացվում են բրոնխալայնիչ միջոցներով: Նոպայից դուրս կարող է լինել ԱՇՖ-ի (0-I աստիճանի) աննշան խանգարում:

Առանց բրոնխոլայնիչների (3 և ավելի տարիներ) նոպաների փաստարկված բացակայությամբ անձինք փորձաքննվում են «Դ» կետով, հետագայում գտնվելով զորամասի բուժծառայության դիսպանսեր հսկողության տակ:

Եթե բրոնխոսպազմային համախտանիշը ոչ բրոնխոթոքային համակարգի հիվանդությունների ախտանշան է կամ որևէ սուր թոքային պաթոլոգիայի դրսևորման ձև, որը չի կրել շարունակական բնույթ (հաստատված` բժշկական փաստաթղթերով), ապա զինվորական ծառայության համար պիտանելիությունը որոշվում է հիվանդությունների ցանկի համապատասխան հոդվածներով՝ ըստ հիմնական հիվանդության ընթացքի:

Հոդված 26. «Ա» կետին վերաբերում են սիրտանոթային համակարգի բոլոր այն հիվանդությունները, որոնք ուղեկցվում են արյան շրջանառության III-IV աստիճանի խանգարումներով: Այս կետին են վերաբերում նաև`

1) սրտապարկի համընդգրկուն խցանումը,

2) սրտի կամ աորտայի անևրիզմը,

3) սրտի ռիթմի կամ հաղորդականության խանգարման առանձին կայուն, դժվար բուժվող ձևերը,

4) սրտի կամ սրտապարկի նորագոյացությունները,

5) դիլատացիոն և ռեստրիկտիվ կարդիոմիոպաթիաները, ինչպես նաև հիպերտրոֆիկ կարդիոմիոպաթիան, եթե առկա է ձախ փորոքի արտամղիչ տրակտի օբստրուկցիա:

«Բ» կետին վերաբերում են սիրտանոթային համակարգի բոլոր այն հիվանդությունները, որոնք ուղեկցվում են արյան շրջանառության II աստիճանի խանգարումներով: Այս կետին են վերաբերում նաև`

1) սրտի բնածին և ձեռքբերովի արատները՝ անկախ հեմոդինամիկայի խանգարման աստիճանից,

2) սրտի փականային ապարատի վիրահատական միջամտությունների հետևանքները, ինչպես նաև սրտի ռիթմի արհեստական կարգավորիչի (փեյսմեյքեր) իմպլանտացիաները և սրտի հաղորդականության հավելյալ ուղիների աբլյացիաները,

3) առանց սրտի ֆունկցիոնալ խանգարման դեքստրակարդիաները և ներքին օրգանների լրիվ ինվերսիաները (Dextrocardia Situs Inversus Totalis),

4) պսակաձև անոթների հիվանդությունները:

Առանձին դեպքերում պարտադիր զինծառայության մեջ գտնվող սահմանային տարիքի չհասած սպաները, ովքեր սրտի ռիթմի արհեստական կարգավորիչի ինպլանտացիայից (փոխպատվաստումից), սրտի հաղորդականության հավելյալ ուղիների աբլյացիայից, աորտապսակաձև շունտավորումից, պսակաձև անոթների ստենտավորումից, ինչպես նաև սրտի ռիթմի և հաղորդականության անցողիկ խանգարումով սրտամկանի սահմանափակ ինֆարկտից հետո պահպանել են աշխատունակությունը, կարող են ճանաչվել պիտանի զինվորական ծառայության` սահմանափակումով:

Սրտի, սրտապարկի վերքերի, խոշոր անոթների շրջանում միջնորմից օտար մարմինների վիրահատական հեռացման դեպքում I սյունակի փորձաքննվողների պիտանիությունը զինվորական ծառայության համար որոշվում է համաձայն «ա», «բ» կամ «գ» կետերի՝ ըստ հեմոդինամիկայի և արտաքին շնչառական ֆունկցիայի խանգարման աստիճանի:

«Գ» կետին վերաբերում են սիրտանոթային համակարգի բոլոր այն հիվանդությունները, որոնք ուղեկցվում են արյան շրջանառության I աստիճանի խանգարումներով: Այս կետին են վերաբերում նաև`

1) միտրալ փականի արտանկումները (պրոլապս) II աստիճանի (6 մմ և ավելի)` II աստիճանի հետհոսքով,

2) աորտալ հետհոսք I աստիճանի և ավելի, ինչպես նաև երկու և ավելի փականների համակցված հետհոսքերը, եթե դրանցից մեկը II աստիճանի է:

 

ԱՂՅՈՒՍԱԿ 3

ՇՆՉԱՌԱԿԱՆ ԱՆԲԱՎԱՐԱՐՈՒԹՅԱՆ ԱՍՏԻՃԱՆՆԵՐ

3) ակտիվ սուր ռևմատիկ տենդը, որի ստացիոնար հետազոտումից ու բուժումից հետո, առնվազն 45 օր պահպանվում են սրտի կամ այլ օրգանների ախտահարման օբյեկտիվ նշանները (սրտի արատ և այլն):

Արյան շրջանառության (հեմոդինամիկայի) խանգարումը պետք է առարկայացվի էխոկարդիոգրաֆիկ (ձախ փորոքի և նախասրտի սիստոլիկ ու դիաստոլիկ չափսերի մեծացում, արտամղման ֆրակցիայի իջեցում) և չափորոշված, դոզավորված ֆիզիկական ծանրաբեռնվածության փորձի (տրեդմիլ-թեստ, վելոէրգոմետրիա) ցուցանիշներով` համադրված հիվանդության կլինիկական տվյալների հետ: Պետք է նկատի առնել, որ ծանրաբեռնվածության փորձի արդյունքում առողջ անձանց մոտ հնարավոր է բացահայտվի արյան շրջանառության կեղծ անբավարարություն, որը պայմանավորված է ոչ թե սիրտանոթային համակարգի հիվանդությամբ, այլ անբավարար ֆիզիկական մարզվածությամբ և դրա հետևանքով` ֆիզիկական ծանրաբեռնվածության նկատմամբ ցածր դիմացկունությամբ:

«Գ» կետին են վերաբերում նաև սրտի ռիթմի և հաղորդականության մշտական, կայուն բնույթի խանգարումները` WPW-համախտանիշը, AV I-II աստիճանի պաշարումները, սինուսային հանգույցի թուլության համախտանիշը, SA պաշարումները կլինիկական դրսևորումներով (ֆունկցիոնալ բնույթի և անցողիկ AV և SA պաշարումները փորձաքննվում են «դ»), փորոքային և վերփորոքային պարոքսիզմալ տախիկարդիայի էպիզոդները, փորոքային և վերփորոքային վազանցների (3 կոմպլեքս և ավելի (հաճախակի էպիզոդները) 3 և ավելի), հաճախակի պոլիտոպ և պոլիմորֆ էքստրասիստոլիաները, հաճախակի ալլոռիթմիաները, հաճախակի փորոքային (ըստ հոլտեր-մոնիտորինգի` ժամում 30 և ավելի, 24 ժամում` 1000 և ավելի) և վերփորոքային (ժամում 60 և ավելի, 24 ժամում` 3000 և ավելի) էքստրասիստոլիաները, մշտական ստորնախասրտային ռիթմը, Հիսի խրձի աջ կամ ձախ ոտիկի որևէ ճյուղի լրիվ պաշարումները, երկճյուղանի - բիֆասցիկուլյար պաշարումները (առկա է Հիսի խրձի աջ ոտիկի և ձախ ոտիկի որևէ ճյուղի զուգակցված պաշարում):

Սինուսային (շնչառական) առիթմիա, Հիսի խրձի աջ ոտիկի մասնակի պաշարում ունեցող անձինք ճանաչվում են պիտանի զինվորական ծառայության, եթե ԷՍԳ-ով չկան ռիթմի և հաղորդականության խանգարման այլ դրսևորումներ: Հիսի խրձի ձախ ոտիկի որևէ ճյուղի մասնակի պաշարման ժամանակ անհրաժեշտ է կատարել ԷխոՍԳ և, պաթոլոգիկ փոփոխությունների ժխտման պարագայում` I սյունակով փորձաքննվողները ճանաչվում են պիտանի սահմանափակումով` ըստ «դ» կետի:

CLC-համախտանիշի (PQ ինտերվալի կարճացում մինչև 0.11 վ) առկայության դեպքում անհրաժեշտ է կատարել հոլտեր-մոնիտորինգ: Եթե PQ ինտերվալի կարճացումը չի գերազանցում 0.11 վ և ուղեկցվում է PQ սեգմենտի բացակայությամբ կամ ռիթմի և հաղորդականության այլ կայուն խանգարումներով, ապա I սյունակով փորձաքննվողները ճանաչվում են ժամանակավորապես ոչ պիտանի` ըստ «գ» կետի: Եթե PQ ինտերվալի կարճացումը չի ուղեկցվում ռիթմի կամ հաղորդականության այլ խանգարումներով, առկա է PQ սեգմենտը, բացակայում են կլինիկական ախտանիշները, ապա տվյալ վիճակը գնահատվում է որպես էլեկտրակարդիոգրաֆիկ CLC-ֆենոմեն և I սյունակով փորձաքննվողները ճանաչվում են պիտանի զինվորական ծառայության: Նույն պարագայում CLC-ֆենոմենը խոչընդոտ չէ ՌՈՒՀ-եր ընդունվելու և ուսումը շարունակելու համար:

Եթե առկա են ռիթմավարի միգրացիայի էպիզոդներ, որոնք չեն ուղեկցվում ռիթմի կամ հաղորդականության այլ կայուն խանգարումներով, ապա I սյունակով փորձաքննվողները ճանաչվում են պիտանի սահմանափակումով` ըստ «դ» կետի:

Սրտի ռիթմավարի մշտական և երկարատև միգրացիա ունեցող անձինք փորձաքննվում են «ե» կետով, և զորակոչիկներին տրամադրվում է տարկետում` մինչև մեկ տարի: Եթե տարկետումից հետո հետազոտման արդյունքում չեն բացահայտվում ռիթմի և հաղորդականության այլ կայուն խանգարումներ, ապա զորակոչիկները ճանաչվում են պիտանի սահմանափակումով` ըստ «դ» կետի:

Սրտի ռիթմի և հաղորդականության խանգարում ունեցող անձինք պետք է հետազոտվեն պարտադիր հոլտեր-մոնիտորինգի կատարումով: Անհրաժեշտ է, բացի հոլտեր-մոնիտորինգի եզրակացությունը, անձնական գործին կցել նաև ծավալուն հոլտեր տպվածքը` պաթոլոգիկ փոփոխություններով:

«Դ» կետին են վերաբերում սիրտանոթային համակարգի այն հիվանդությունները, որոնք ունեն բարեհաջող ելք և չեն ուղեկցվում հեմոդինամիկ խանգարումներով: Առանց միոկարդիոսկլերոզի, սրտային անբավարարության և սրտի ռիթմի խանգարման միոկարդիտները (եթե բուժումից հետո անցել է առնվազն 12 ամիս) զինվորական ծառայության անցնելու և ՌՈՒՀ-եր ընդունվելու համար խոչընդոտ չեն:

«Դ» կետին են վերաբերում նաև սրտի փականների իզոլացված, ոչ մեծ չափսերի (մինչև առաջին աստիճանը ներառյալ) արտանկումները` աննշան հետհոսքով (մինչև առաջին աստիճանը ներառյալ): Մինչև առաջին աստիճանի աորտալ հետհոսքի պարագայում զորակոչիկներին տրվում է տարկետում` ըստ «ե» կետի:

Տրիկուսպիդալ, միտրալ, թոքային զարկերակի համակցված (երեքը միասին) հետհոսքերը` անկախ աստիճանից, փորձաքննվում են «ե» կետով: Մինչև 3 մմ միտրալ փականի պրոլապս ունեցող անձինք ճանաչվում են պիտանի զինվորական ծառայության:

«Դ» կետին են վերաբերում նաև ոչ հաճախակի մոնոմորֆ փորոքային (ժամում` 10-ից պակաս, 24 ժամում` 200-ից պակաս) և վերփորոքային (ժամում` 20-ից պակաս, 24 ժամում` 400-ից պակաս) էքստրասիստոլիաները: Սահմանափակել ֆիզիկական ծանրաբեռնվածությունը:

Եթե ըստ հոլտեր-մոնիտորինգի առկա է հաճախակի մոնոմորֆ փորոքային (ժամում` 10-ից ավելի, 30-ից պակաս, 24 ժամում` 200-ից ավելի, 1000-ից պակաս) և վերփորոքային (ժամում` 20-ից ավելի, 60-ից պակաս, 24 ժամում` 400-ից ավելի 3000-ից պակաս) էքստրասիստոլիա, ապա զորակոչիկներին տրվում է տարկետում մինչև 12 ամիս` ըստ «ե» կետի, որի ընթացքում պետք է հետազոտել նաև վահանաձև գեղձը, էլեկտրոլիտները:

ԷՍԳ քննությամբ ի հայտ եկած ռեպոլյարիզացիայի ցայտուն և մշտական խանգարումներ ունեցող զորակոչիկներին տրվում է տարկետում` մինչև 12 ամիս, որի ընթացքում պետք է կատարել պարտադիր հոլտեր-մոնիտորինգ (ցուցումների պարագայում` նաև տրեդմիլ-թեստ), հետազոտել` սրտամկանի և պսակաձև անոթների հիվանդությունները, էլեկտրոլիտների դիսբալանսը և էնդոկրին կարդիոպաթիաները ժխտելու նպատակով:

«Ե» կետը նախատեսում է նաև ակտիվ հոդաբորբից (սուր ռևմատիկ տենդից), թունավարակիչ, վարակիչ սեպտիկ կամ վարակիչ ալերգիկ միոկարդիտից (սրտամկանի բորբոքումներից), սրտի իշեմիկ հիվանդության սուր ձևերից հետո նկատվող վիճակները: Ժամկետային զինծառայողներին հիվանդության պատճառով մեկամսյա արձակուրդ տալու մասին որոշումն ընդունվում է՝ հաշվի առնելով հիվանդության ծանրության աստիճանը, երբ հոդաբորբի, ոչ ռևմատիկ բնույթի միոկարդիտների ստացիոնար բուժման ավարտից հետո առնվազն 45 օրում չեն առաջացել սրտի ախտահարման կայուն և օբյեկտիվ նշաններ: Հիվանդության պատճառով արձակուրդից հետո նրանց պիտանիությունն օդադեսանտային և սահմանապահ զորքերում որոշվում է անհատապես՝ ըստ «Հիվանդությունների ցանկի» համապատասխան հոդվածների:

Զորակոչվելուց առաջ 1 տարվա ընթացքում ակտիվ ռևմատիկ տենդով հիվանդացած զորակոչիկներին տրվում է տարկետում՝ 12 ամիս ժամկետով, որը լրանալուց հետո զինծառայության համար պիտանիությունը որոշվում է համաձայն 26-րդ հոդվածի՝ ըստ հիվանդության ելքի:

Ըստ III սյունակի փորձաքննվողների համար հիվանդության պատճառով արձակուրդի անհրաժեշտության մասին որոշումն ընդունվում է ակտիվ հոդաբորբ, ոչ հոդաբորբային բնույթի միոկարդիտներ, ինչպես նաև սրտամկանի ինֆարկտ տանելուց հետո, երբ վերականգնողական բուժումն ավարտելու և աշխատունակությունը լրիվ վերականգնելու համար պահանջվում է մեկ ամիսը գերազանցող ժամկետ: Սրտի իշեմիկ հիվանդությունը և զարկերակային հիպերտենզիան կարգավորելու, սրտի ռիթմի խանգարումները վերացնելու, աշխատունակությունը լիարժեքորեն վերականգնելու նպատակով` էլեկտրաիմպուլսային բուժման անցկացումից հետո III սյունակով նախատեսված փորձաքննվողների վերաբերյալ որոշում է ընդունվում ծառայողական պարտականություններից ազատելու մասին:

Հիվանդության պատճառով արձակուրդի մասին որոշումն ընդունվում է այն դեպքում, երբ կան անվիճելի տվյալներ, որ արձակուրդից հետո զինվորական ծառայողական պարտականությունները կատարելու ընդունակությունը կվերականգնվի:

Պարտադիր զինվորական ծառայության սահմանային տարիքի հասած սպաներին, ենթասպաներին ու կին զինծառայողներին սրտամկանի տարածուն ինֆարկտից հետո հիվանդության պատճառով արձակուրդ հատկացնելու մասին որոշում չի ընդունվում: Նրանց վերաբերյալ որոշում կայացվում է` ըստ «Հիվանդությունների ցանկի» 26-րդ հոդվածի «ա» կամ «բ» կետի:

Սուր ռևմատիկ տենդով, այլ ծագման միոկարդիտով հիվանդացած զորակոչիկներին ստացիոնար հետազոտումից ու բուժումից հետո տրվում է տարկետում՝ մինչև 12 ամիս:

Հոդված 27. «Ա» կետին են վերաբերում երրորդ փուլի զարկերակային հիպերտենզիայի դանդաղ զարգացող և արագընթաց (չարորակ) ձևերը:

Ախտանշանային հիպերտենզիայով տառապող զինծառայողների փորձաքննության համար անհրաժեշտ է ղեկավարվել «Հիվանդությունների ցանկի» հոդվածներով՝ հիմք ընդունելով հիմնական հիվանդությունը, իսկ անարդյունք բուժման կամ բարդ ձևերի արմատական բուժման անհնարինության դեպքում՝ նաև սույն հոդվածի «ա» կետը:

Զարկերակային հիպերտենզիայի երրորդ փուլը բնութագրվում է զարկերակային ճնշման կայուն, բարձր մակարդակով (նվազագույնը՝ սնդիկի սյան 110 մմ և ավելի, առավելագույնը՝ սնդիկի սյան 180 մմ և ավելի): Այս ցուցանիշները կարող են նվազել սրտամկանի ինֆարկտ տարած անձանց մոտ: Կլինիկական պատկերում գերակշռում են անոթային ծանր խանգարումները՝ պայմանավորված սրտի, ուղեղի, երիկամների և աչքի հատակի աթերոսկլերոզով ու արտերիոսկլերոզով, որոնք հանգեցնում են օրգանների ու համակարգերի ֆունկցիայի չափավոր խանգարման, սակայն բարեհաջող բուժման դեպքում հնարավոր է լրիվ կամ մասնակի վերականգնել աշխատունակությունը:

«Բ» կետին է վերաբերում երկրորդ փուլի զարկերակային հիպերտենզիան, որը բնորոշվում է զարկերակային ճնշման կայուն, բարձր մակարդակով (նվազագույնը՝ սնդիկի սյան 100-109 մմ, առավելագույնը՝ սնդիկի սյան 160-179 մմ) և առանց ախտածագումնաբանորեն հիմնավորված բուժման չի կարգավորվում: Զարկերակային հիպերտենզիայի երկրորդ փուլին հատուկ է սրտամկանի գերաճը՝ գերբեռնվածության, հիպոքսիայի կամ իշեմիայի նշաններով: Այն հաստատվում է ինչպես կլինիկական, այնպես էլ գործիքային հետազոտությունների ու չափավոր ծանրաբեռնվածության փորձերի միջոցով:

Զարկերակային հիպերտենզիայի երկրորդ փուլին բնորոշ են նաև ուղեղի արյան շրջանառության, դինամիկ խանգարումներն անցողիկ (շարժողական, զգացողական, խոսքի, ուղեղիկային, լսողական և այլ բնույթի) դրսևորումներով: Օրգանների ու համակարգերի ֆունկցիան չափավոր խանգարված է, աշխատունակությունը նվազած, բայց հաջող բուժման դեպքում կարող է լրիվ կամ մասնակի վերականգնվել:

Խաղաղ պայմաններում զորակոչիկները և ժամկետային զինծառայողները ճանաչվում են զինվորական ծառայության համար ոչ պիտանի: III սյունակով նախատեսված փորձաքննվողների պիտանիությունը որոշվում է անհատապես՝ նկատի առնելով հիվանդության արտահայտվածությունը, տարիքը, ծառայության բնույթը, ծառայողական և բժշկական բնութագրերի տվյալները:

«Գ» կետին է վերաբերում ստացիոնար հետազոտման ժամանակ բացահայտված զարկերակային հիպերտենզիայի առաջին փուլը, որը բնորոշվում է որևէ գրգռիչի ազդեցությամբ զարկերակային ճնշման ժամանակավոր (տրանզիտոր) բարձրացումով (նվազագույնը՝ սնդիկի սյան 90-99 մմ, առավելագույնը՝ սնդիկի սյան 140-159 մմ): Կլինիկական պատկերում սովորաբար բացակայում են սրտի, գլխուղեղի, երիկամների օրգանական փոփոխությունները: Հնարավոր է աչքերի հատակի զարկերակների չափավոր նեղացում և երակների լայնացում: Աշխատունակությունը պահպանված է: Օրգանների ու համակարգերի ֆունկցիան խանգարված չէ կամ խանգարված է աննշան չափով:

Զորակոչիկների փորձաքննության ժամանակ զարկերակային հիպերտենզիայի ախտորոշումը պետք է հաստատվի ստացիոնար հետազոտության տվյալներով:

Երիտասարդների զարկերակային հիպերտենզիայի դեպքում կատարվում է տարբերակված ախտորոշում՝ ախտանշանային հիպերտենզիան ժխտելու համար: Ախտանշանային հիպերտենզիայով տառապող անձինք փորձաքննվում են ըստ հիմնական հիվանդության:

«Դ» կետին են վերաբերում ստացիոնար հետազոտման ժամանակ ի հայտ եկած զարկերակային ճնշման ժամանակավոր աննշան բարձրացումը (նվազագույնը՝ սնդիկի սյան մինչև 90 մմ, առավելագույնը` սնդիկի սյան մինչև 140 մմ): Կլինիկական պատկերում բացակայում են սրտի, գլխուղեղի, երիկամների օրգանական փոփոխությունները, ինչպես նաև աչքի հատակի փոփոխությունները:

Հոդված 28. Զգալի խանգարումով ընթացող նեյրոցիրկուլյատոր ասթենիային հատկանշական է վեգետաանոթային խանգարումների համախտանիշը՝ որևէ գրգռիչի նկատմամբ` զարկերակային ճնշման անհամապատասխան արձագանքով:

Հիպոտենզիվային տիպի նեյրոցիրկուլյատոր ասթենիան պետք է տարբերել առողջ մարդկանց ֆիզիոլոգիական հիպոտոնիայից, որի դեպքում գանգատներ չկան, աշխատունակությունը պահպանվում է ԶՃ սնդիկի սյան 90/50 - 100/60 մմ ցուցանիշների դեպքում: Նման անձինք ճանաչվում են պիտանի զինվորական ծառայության համար՝ առանց սահմանափակումների: Պետք է բացառել ախտանշանային հիպոտոնիան, որը պայմանավորված է ներզատիչ գեղձերի, աղեստամոքսային համակարգի, թոքերի և այլ հիվանդություններով:

Զորակոչիկների, ժամկետային զինծառայողների նեյրոցիրկուլյատոր ասթենիայի ախտորոշումը պետք է հաստատվի ստացիոնար հետազոտման ժամանակ՝ նյարդաբանի, ակնաբույժի, անհրաժեշտության դեպքում` այլ մասնագետ բժիշկների մասնակցությամբ: Զորակոչային տեղամասերում գրանցվելիս նեյրոցիրկուլյատոր որևէ ձևով տառապող զորակոչիկներին բուժում է նշանակվում:

Նեյրոցիրկուլյատոր ասթենիայի հիպերտենզիվ ձևի տարբերակիչ ախտորոշման համար անհրաժեշտ է հետազոտել վահանաձև գեղձի, երիկամների և այլ օրգանների վիճակը:

«Ա» կետին են վերաբերում.

1) հիպոտենզիվ տիպի նեյրոցիրկուլյատոր ասթենիան. ԶՃ-ն սնդիկի սյան 90/50 մմ ցուցանիշից ցածր է, առկա են մշտական գանգատներ, հաճախակի ուշագնացություն, սրտի ռիթմը կայուն խանգարված է, աշխատունակությունը նկատելիորեն նվազած, վեգետոանոթային խանգարումները ցայտուն են արտահայտված,

2) հիպերտենզիվ տիպի նեյրոցիրկուլյատոր ասթենիա. ԶՃ-ն անկայուն է, առկա են մշտական գանգատներ, աշխատունակությունը նկատելիորեն ցածր է, վեգետոանոթային բնույթի դրսևորումները ցայտուն են և կայուն,

3) սրտային տիպի նեյրոցիրկուլյատոր ասթենիան. սրտի ռիթմը կայուն խանգարված է, առկա է կայուն կարդիալգիա՝ վեգետոանոթային խանգարումների ֆոնի վրա:

Ոչ արդյունավետ ստացիոնար բուժման դեպքում զորակոչիկները և ժամկետային զինծառայողները խաղաղ ժամանակ, համապատասխանաբար ըստ 26-րդ և 27-րդ հոդվածների «գ» կետի, ճանաչվում են ոչ պիտանի զինծառայության համար:

«Բ» կետին են վերաբերում ուղեղի խիստ սակավարյունությամբ ուղեկցվող (սովորական և ջղաձգային ուշագնացություն) վեգետատիվ-անոթային ճգնաժամերը, ինչպես նաև առանց ԿՆՀ-ի օրգանական ախտահարման նշանների՝ արմատական վիրահատությունից հետո առաջացած վիճակները: Վեգետատիվ-անոթային ասթենիան ախտորոշվում է միայն այն դեպքում, երբ նպատակաուղղված հետազոտությամբ նյարդային համակարգի վեգետատիվ խանգարումներով զուգորդվող այլ հիվանդություններ չեն հայտնաբերվում: Ֆունկցիոնալ բնույթի սինուսային առիթմիկ խանգարումները խոչընդոտ չեն ՌՈՒՀ-եր ընդունվելու համար:

Սրտամկանի օրգանական փոփոխությունների հետևանքով սրտի ռիթմի խանգարումների ժամանակ փորձաքննությունը կատարվում է համաձայն 26-րդ հոդվածի:

«Գ» կետին են վերաբերում 60-100 սրտի ռիթմի հաճախականությամբ և ԶՃ տատանումներով ուղեկցվող (սիստոլիկը՝ մինչև 140 և դիաստոլիկը՝ մինչև 90 մմ սնդիկի սյան) վիճակներն առանց սրտանոթային համակարգի օրգանական ախտահարման նշանների:

Զորակոչիկների մոտ սոմատիկ և վարակիչ հիվանդությունների բացակայության դեպքում շարունակվող երկարատև (1 ամիս և ավելի) սուբֆեբրիլիտետի (37,1-37,5⁰C) դեպքում նրանց տրվում է տարկետում` 6 ամիս: Զորակոչիկը պարտավոր է զինկոմիսարիատ ներկայացնել ամբուլատոր քարտը, որտեղ տեղամասային բուժքույրը և բժիշկը պարտավոր են իրենց պատրոնաժի արդյունքում արձանագրել սուբֆեբրիլիտետը: Ոչ մշտական սուբֆեբրիլիտետով նեյրոցիրկուլյատոր ասթենիայով հիվանդները փորձաքննվում են ըստ 28-րդ հոդվածի «բ» կետի:

Հոդված 29. Ընդգրկում է պարբերական հիվանդության բոլոր ձևերը (որովայնային, կրծքային, խառը և դրանց բարդությունները): Այդ ձևերը կարող են ուղեկցվել հոդային համախտանիշով՝ խոշոր հոդերի ցավերով: I սյունակով նախատեսված փորձաքննվողները կցագրման ժամանակ ուղարկվում են բուժկանխարգելիչ հիմնարկներ՝ հետազոտման և դինամիկ հսկողության համար, հաշվի առնելով ստորև թվարկվող կետերը.

1. գանգատները և անամնեստիկ տվյալները (որովայնի, կրծքավանդակի շրջանում պարբերաբար առաջացող՝ 24-48 ժամ տևողությամբ, դողէրոցքով, ջերմության բարձրացմամբ ուղեկցվող նոպայաձև ցավերը, պարբերաբար կրկնվող հոդաբորբերը), բուժկանխարգելիչ հիմնարկների, ամբուլատոր հիմնարկների փաստաթղթերը (զորակոչվելուց առաջ առնվազն մինչև 3 տարվա վաղեմության),

2. ժառանգական գործոնը (ներկայացվում են մերձավոր հարազատների հիվանդությունը հաստատող բժշկական փաստաթղթեր),

3. ստացիոնար հետազոտման տվյալները.

1) ստացիոնար պայմաններում նոպայի արձանագրում,

2) առնվազն 3 անգամ լաբորատոր և գործիքային հետազոտությունների արդյունքներ (ցավերի ժամանակ պոլիսերոզիտներ, դիաֆրագմայի շարժունակության սահմանափակում, լեյկոցիտոզ, ԷՆԱ-ի և ՑՌ-սպիտակուցի բարցրացումներ և այլն),

3) գենետիկ հետազոտություն:

Ախտորոշման հաստատման համար առավել կարևոր է բուժհիմնարկների կողմից նոպայի հաստատված արձանագրությունը:

Հիվանդությունը հաստատող լրացուցիչ վկայություն է որովայնի պատի հետվիրահատական սպիների (ապենդեկտոմիայի, խոլեցիստէկտոմիայի, կպումային հիվանդության և այլ պատճառներով) առկայությունը:

«Ա» կետին են վերաբերում պարբերական հիվանդության հաճախակի նոպաները՝ ներքին օրգանների խիստ արտահայտված օրգանական փոփոխություններով (երիկամների ամիլոիդոզ, լյարդի, փայծաղի դիստրոֆիկ փոփոխություններ և այլն):

«Բ» կետին են վերաբերում պարբերական հիվանդության հազվադեպ նոպաները՝ առանց ներքին օրգանների ֆունկցիաների խանգարման:

Ընդամենը մեկ հետերոզիգոտ մուտացիա ունեցողների փորձաքննությունն անհրաժեշտ է իրականացնել, հաշվի առնելով նոպայի փաստարկված առկայությունը կամ ներքին օրգանների պարբերական հիվանդությանը բնորոշ ախտահարումները:

Վերջին երեք և ավելի տարիների ընթացքում նոպաների բացակայությամբ կամ ներքին օրգանների ախտահարման բացակայությամբ, ընդամենը մեկ հետերոզիգոտ մուտացիայով առաջին անգամ փորձաքննվող զորակոչիկները «գ» կետով ճանաչվում են պիտանի զինվորական ծառայության համար:

Ըստ III սյունակի փորձաքննվողները, որոնք ներքին օրգանների ֆունկցիայի խանգարում չունեն, համարվում են ծառայության համար պիտանի: Ներքին օրգանների ախտահարման և ֆունկցիայի զգալի կամ չափավոր խանգարման դեպքում նրանք փորձաքննվում են ըստ «ա» կամ «բ» կետի:

Հոդված 30. Նկատի են առնված կերակրափողի, ստամոքսի, աղիների, որովայնամզի, լյարդի, լեղապարկի, լեղուղիների, ենթաստամոքսային գեղձի, փայծաղի հիվանդությունները:

«Ա» կետին են վերաբերում ստամոքսի և տասներկումատնյա աղիի խոցային հիվանդությունը՝ բարդացած պենետրացիայով կամ ստամոքսաելքի նեղացմանը բերող (վիրահատության վերաբերյալ ցուցումների բացակայության կամ դրանից հրաժարվելու դեպքում), ստամոքսի մասնահատման, աղեստամոքսային անաստամոզի հետևանքները՝ մարսողության ֆունկցիայի խիստ արտահայտված խանգարումով և սնուցման անկումով, լյարդի ցիռոզը, քրոնիկական, ակտիվ հեպատիտների և քրոնիկական պանկրեատիտների ծանր ձևերը՝ ֆունկցիաների խիստ արտահայտված խանգարումով, քրոնիկական, ոչ սպեցիֆիկ խոցային կոլիտների ու էնտերիտների ծանր ձևերը՝ մարսողության խիստ արտահայտված խանգարումով և սնուցման անկումով:

«Բ» կետին են վերաբերում մարսողության չափավոր խանգարումով, սնուցման անկումով և հաճախակի, տևական սրացումներով (տարին երկու և ավելի անգամ) ուղեկցվող աղեստամոքսային համակարգի քրոնիկական հիվանդությունները՝ հեպատիտները, պանկրեատիտները, քարային և ոչ քարային խոլեցիստիտները, էրոզիվ գաստրոդուոդենիտները՝ արտազատման, թթվագոյացման ֆունկցիաների զգալի խանգարմամբ, սնուցման անկումով և հաճախակի սրացումներով (տարին երկու և ավելի անգամ), որոնք ապարդյուն ստացիոնար բուժման դեպքում պահանջում են կրկնակի և տևական հոսպիտալացում, քրոնիկական կրկնվող ոչ սպեցիֆիկ խոցային կոլիտները և էնտերիտները, խոցային էզոֆագիտները, քարային խոլեցիստիտները, եթե քարի չափը 0,6 սմ և ավելի է, կամ եթե առկա են 0,4 սմ-ից ավելի չափի 2 և ավելի քարեր, անգամ ֆունկցիայի աննշան խանգարմամբ:

Առաջին անգամ հայտնաբերված, մարսողության ֆունկցիայի չափավոր խանգարումներով ընթացող քրոնիկ գաստրոէնտերոկոլիտների ժամանակ (որոնք չեն ուղեկցվում էրոզիաների կամ խոցերի առաջացմամբ) պարտադիր պետք է հետազոտել աղիքային ֆլորան: Բուժելի վարակներով զորակոչիկներին 19-րդ հոդվածի «բ» կետի համաձայն տրվում է տարկետում` մինչև մեկ տարի, ուղեգրելով բուժման: Տարկետումից հետո փորձաքննությունն իրականացվում է` լաբորատոր ցուցանիշներին և ֆունկցիայի խանգարման աստիճանին համապատասխան:

Խոցային հիվանդության ախտորոշումը պետք է հաստատվի ստացիոնար պայմաններում, ռենտգենաբանական և էնդոսկոպիկ հետազոտություններով: Գաստրոդուոդենալ ախտահարման ռենտգենաբանական հետազոտությունը կատարվում է հիվանդի ուղղահայաց և հորիզոնական դիրքով՝ բնական կոնտրաստով պիլորոդուոդենալ գոտու լիարժեք լցումով բազմառանցքային նշանոցային լուսանկարներ ստանալու համար:

Այս կետով են փորձաքննվում բուժմանը դժվար ենթարկվող ստամոքսի քրոնիկ խոցերը:

«Բ» կետին են վերաբերում նաև տասներկումատնյա աղիի կոճղեզի արտահայտված ձևախախտումները և հեպատոսպլենոմեգալիաները, երբ լյարդը մեծացած է 2 սմ և ավելի, իսկ փայծաղը սահմանվածից մեծ է 1 սմ և ավելի:

Եթե լյարդի չափերը նորմալ են կամ փոքր, ապա փորձաքննությունը կատարվում է ըստ ֆունկցիաների խանգարման աստիճանի:

Անկախ ախտածնային հիվանդությունների առկայությունից կայուն 2 սմ և ավելի հեպատոմեգալիայով զինակոչիկները և զինծառայողները փորձաքննվում են «դ» կամ «բ» կետով` ըստ ֆունկցիայի խանգարման աստիճանի:

Սպլենոմեգալիայի և հեպատոմեգալիայի ժամանակ անհրաժեշտ է փորձաքննվողին հետազոտել ինֆեկցիոն, արյան համակարգի, տուբերկուլոզային, օնկոլոգիական, պարբերական հիվանդության, սիֆիլիսի և համակարգային հիվանդությունները ժխտելու նպատակով: Վերոհիշյալ խմբի հիվանդությունների հաստատման ժամանակ փորձաքննությունն իրականացվում է ըստ հիվանդությունների ցանկի համապատասխան հոդվածի:

Առանց կլինիկական նշանակության փայծաղի չափերի մեծացման ժամանակ որոշումը կայացվում է` նկատի առնելով փայծաղի սահմանված անհատական նորման հետևյալ բանաձևով՝ փայծաղը = առողջ ձախ երիկամ + ձախ երիկամի 1/3 (սակայն ոչ ավելի, քան 16 սմ):

Ախտածնային հիվանդությունների բացակայության պայմաններում, սպլենոմեգալիայի առկայության դեպքում (սահմանվածից` ավելի, քան 1 սմ), զորակոչիկին տրվում է տարկետում մինչև մեկ տարի, «դ» կետով:

Կայուն 16 սմ-ից ավելի սպլենոմեգալիա ունեցող I սյունակով անցնողները փորձաքննվում են «բ» կետով:

Դոլիխոսիգմայի առկայության ժամանակ փորձաքննությունն իրականացվում է` նկատի ունենալով ֆունկցիայի խանգարման աստիճանը:

Բարորակ հիպերբիլիռուբինէմիայով զորակոչիկները, եթե նրանց արյան մեջ անուղղակի բիլիռուբինը մինչև 25 մկմոլ/լ է, ճանաչվում են պիտանի` սահմանափակումով (արգելվում է ծառայությունը ցուրտ և խոնավ շրջաններում, ֆիզիկական ծանրաբեռնումները 15 կգ և ավելի, վազքը 100 մ-ից ավելի: Մարտական հերթափոխը հակացուցված չէ): Եթե արյան մեջ անուղղակի բիլիռուբինը կայուն 25 մկմոլ /լ-ից ավելի է, ապա զորակոչիկներին տրվում է տարկետում մինչև մեկ տարի, որից հետո նշանակվում է կրկնակի փորձաքննություն, իսկ զինծառայողները պիտանի չեն և փորձաքննվում են ըստ «բ» կետի: Տարկետման ընթացքում զինակոչիկը պետք է ուղեգրվի հետազոտման և բուժման:

Ժիլբերի համախտանիշը հաստատվում է գենետիկորեն, սակայն փորձաքննվում է ըստ ֆունկցիայի խանգարման աստիճանի:

«Գ» կետին են վերաբերում որովայնի խոռոչի օրգանների սուր հիվանդությունների հետևանքները: III, IV սյունակներով նախատեսված փորձաքննվողներին խոցային հիվանդության պատճառով արձակուրդ տալու անհրաժեշտության մասին որոշումն ընդունվում է բացառիկ դեպքերում, երբ աշխատունակության վերականգնման համար պահանջվում է առնվազն մեկ ամիս:

«Դ» կետը վերաբերում է այն զորակոչիկներին, ովքեր տասներկումատնյա աղիի խոցի սուր (սկզբնական) ձև են տարել: Նրանց տրվում է տարկետում` մինչև 6 ամիս, եթե ստացիոնար բուժումից հետո անցել է մինչև 2 ամիս:

Ռեմիսիայի շրջանում խոցային հիվանդությամբ զորակոչիկները և զինծառայողները ծառայության չեն ուղարկվում անբարենպաստ կլիմա ունեցող շրջաններում տեղաբաշխված զորքեր:

Այս հոդվածի «գ» կետով զորակոչվածները զորամասերում վերցվում են դիսպանսեր հսկողության: Տասներկումատնյա աղիի ոչ բարդ ախտանշաններով խոցերի դեպքում զինվորական ծառայության համար պիտանիությունը որոշվում է` ըստ հիմնական հիվանդության ծանրության ու ընթացքի: Բարդ խոցերի դեպքում` ըստ I սյունակի փորձաքննվողները զինծառայության համար ճանաչվում են ոչ պիտանի, իսկ ըստ III սյունակի փորձաքննվողների պիտանիությունը որոշվում է անհատապես:

Հոդված 31. Երիկամների հիվանդություններ ունեցող զորակոչիկների և զինծառայողների փորձաքննությունը կատարվում է միայն ստացիոնար հետազոտումից ու բուժումից հետո:

«Ա» կետին են վերաբերում երիկամների այն հիվանդությունները, որոնք բարդացած են երկրորդ և երրորդ աստիճանի երիկամային քրոնիկական անբավարարությամբ:

Առաջին աստիճանի երիկամային քրոնիկական անբավարարությամբ (և առանց դրա) երիկամների քրոնիկական հիվանդությունների դեպքում փորձաքննությունը կատարվում է ըստ «բ» կետի:

Երիկամային քրոնիկական անբավարարության առաջին փուլը բնորոշվում է ազոտային փոխանակության նորմալ ցուցանիշներով կամ արյան մեջ մնացորդային ազոտի անցողիկ բարձրացումով մինչև 0,62 գ/լ, արյան պլազմայում կրեատենինի՝ մինչև 176,8 մկմոլ/լ բարձրացումով, կծիկային զտման անհրաժեշտ ծավալի 50 % (և բարձր) չափով, մեզի՝ 1018-ից ոչ ավելի հարաբերական խտության տատանումով:

Երիկամային քրոնիկական անբավարարության երկրորդ (ազոտեմիական) փուլը բնորոշվում է ազոտեմիայով` 0,6-0,9 գ/լ, կրեատենինեմիայով՝ 176,9-884 մկմոլ/լ և կծիկային զտման անհրաժեշտ ծավալի՝ 49-20 տոկոսի չափով, մեզի՝ 1011-1017 հարաբերական խտության տատանումներով:

Երիկամային քրոնիկական անբավարարության երրորդ փուլը բնորոշվում է 1,0 գ/լ-ը գերազանցող ազոտեմիայով, 884 մկմոլ/լ-ը գերազանցող կրեատենինեմիայով, 20-10 տոկոսից ցածր կծիկային զտման մակարդակով և կայուն իզոստենուրիայով (մեզի հարաբերական խտության տատանումները՝ 1005-1010):

Սպաների, ենթասպաների և պայմանագրային շարքայինների համար սուր պիելոնեֆրիտի, թունավոր կամ օջախային նեֆրիտի բարենպաստ ընթացքի դեպքում ընդունվում է որոշում՝ ծառայողական պարտականություններից ազատելու և պարտադիր բժշկական հսկողություն ապահովելու անհրաժեշտության մասին: Սուր գլոմերուլոնեֆրիտով հիվանդացած զինծառայողները, մեզի մեջ կայուն ախտաբանական փոփոխությունների առկայության դեպքում, որոնք պահպանվում են երիկամների սուր հիվանդությունից հետո 2 և ավելի ամիսների ընթացքում, անկախ երիկամների ֆունկցիայի խանգարման աստիճանից, ըստ «բ» կետի ճանաչվում են ոչ պիտանի զինվորական ծառայության համար: Զորակոչիկները նույն կետով ճանաչվում են ժամանակավորապես ոչ պիտանի: Սուր գլոմերուլոնեֆրիտով հիվանդացած ժամկետային զինծառայողները փորձաքննվում են «բ» կետով նաև այն դեպքում, եթե նրանց մոտ միզային փոփոխությունները պահպանվում են երեք և ավելի ամիսներ` կրելով ընդհատվող բնույթ: Սուր երիկամային անբավարարություն կամ սուր նեֆրիտի ծանր ձևեր տարած ժամկետային զինծառայողները «բ» կետով ճանաչվում են ծառայությանը ոչ պիտանի, անկախ միզային համախտանիշի հետագա պահպանումից:

Սուր նեֆրիտով հիվանդները պետք է բուժվեն նեղ մասնագետի հսկողության տակ:

Նախկինում սուր գլոմերուլոնեֆրիտ կամ սուր երիկամային անբավարարություն տարած զինակոչիկները «դ» կետի կիրառումով կարող են ճանաչվել պիտանի հիվանդության ապաքինումից որոշակի ժամանակ անց, եթե չկան կլինիկալաբորատոր շեղումներ.

1) սուր նեֆրիտի թեթև և միջին ծանրության ձևեր տարածները` ապաքինվելուց 3 տարի անց,

2) սուր նեֆրիտի ծանր (բարդություններով) ձևեր տարածները` ապաքինվելուց 5 տարի անց,

3) սուր երիկամային անբավարարություն տարածները` ապաքինվելուց 5 տարի անց:

Սուր ոչ օբստրուկտիվ պիելոնեֆրիտ տարած զինակոչիկները, որոնց մոտ վերջին 6 ամսվա ընթացքում չեն գրանցվել միզային փոփոխություններ, «դ» կետի կիրառմամբ կարող են ճանաչվել պիտանի զինվորական ծառայության համար: Պիելոնեֆրիտի հաճախակի (տարին 3 և ավելի անգամ) սրացումներով, ոչ կայուն ռեմիսիայով, I և II սյունակներով փորձաքննվողները, ճանաչվում են ոչ պիտանի զինվորական ծառայության համար «բ» կետով: Սրացումները պետք է ուղեկցվեն ջերմության բարձրացմամբ, կայուն միզային համախտանիշով, սոնոգրաֆիկ բնորոշ փոփոխություններով:

Ժամկետային զինծառայողները, որոնց մոտ սուր պիելոնեֆրիտով հիվանդանալուց 3 և ավելի ամիսներ հետո պահպանվում են պիելոնեֆրիտին բնորոշ կլինիկալաբորատոր և գործիքային փոփոխությունները, «բ» կետով ճանաչվում են ոչ պիտանի զինվորական ծառայության համար: Սուր պիելոնեֆրիտի բարենպաստ ընթացքի դեպքում, փորձաքննությունն իրականացվում է «դ» կետով, հետագայում զորամասում վերցնելով դիսպանսեր հսկողության:

Առանց կլինիկական դրսևորումների իզոլացված միզային համախտանիշ ունեցողների մոտ պետք է ժխտել երիկամների թաքնված հիվանդությունները` լատենտ պիելոնեֆրիտը կամ գլոմերուլոնեֆրիտը, երիկամների կամ միզուղիների տուբերկուլոզը, ինչպես նաև օրգանական և ֆիզիոլոգիական պատճառները: Իզոլացված միզային համախտանիշով զինակոչիկներին «գ» կետով տրվում է տարկետում մինչև 1 տարի` ուղեգրելով ստացիոնար հետազոտման:

Վերջին 3 ամսում կատարված քննություններով միզային փոփոխությունների բացակայության դեպքում, զինակոչիկները և ժամկետային զինծառայողները փորձաքննվում են «դ» կետով` ճանաչվելով պիտանի ծառայության, հետագայում զորամասում վերցվելով դիսպանսեր հսկողության:

Ըստ III սյունակի փորձաքննվողները ենթակա են բժշկական հսկողության: Նրանց պիտանիությունը ծառայության համար որոշվում է անհատապես:

Զորակոչիկների, զինծառայողների փորձաքննությունը երիկամաքարային հիվանդության, երիկամների և միզուղիների տուբերկուլոզի, այլ հիվանդությունների ժամանակ, ինչպես նաև վնասվածքների ու վիրահատության հետևանքով առաջացած երիկամների ախտահարումների համախտանիշների դեպքում կատարվում է «Հիվանդությունների ցանկի» համապատասխան հոդվածների համաձայն:

Հոդված 32. Նախատեսում է շարակցական հյուսվածքի համակարգի, հոդերի, մկանների և ջլերի վարակաբորբոքային և դիստրոֆիկ ծագման հիվանդությունները, այդ թվում` ռևմատոիդ հոդաբորբը, ներառյալ` նրա հոդային և ներհոդային ձևերը, անկիլոզացնող սպոնդիլոարթրիտը (Բեխտերևի հիվանդությունը):

«Ա» կետին են վերաբերում հոդերի ֆունկցիան նկատելիորեն սահմանափակող, կայուն և անշրջելի փոփոխությունները՝ աշխատունակության շեշտակի կորստով ծանր և միջին ծանրության ձևերը, ինչպես նաև շարակցական հյուսվածքի զարգացող համակարգային հիվանդությունները (կարմիր գայլախտ, դերմատոմիոզիտ, համակարգային սկլերոդերմիա, համակարգային վասկուլիտ):

«Բ» կետին են վերաբերում ռևմատորիդ հոդաբորբի թեթև ձևերը, Բեխչետի և Մարֆանի համախտանիշները, հոդերի չափավոր արտահայտված էքսուդատիվ-պրոլիֆերատիվ փոփոխություններով և ֆունկցիոնալ անբավարարությամբ՝ առանց այլ օրգանների ու համակարգերի ախտահարման և տարվա մեջ մեկ անգամից ոչ ավելի սրացումներով, սակայն մասնակի աշխատունակության պահպանմամբ: Այս հոդվածին են վերաբերում խոշոր հոդերի քրոնիկական, հաճախակի (տարվա մեջ երկու և ավելի անգամ) սրացումներով ոչ սպեցիֆիկ սինովիտներն ու համակարգային հիվանդությունները՝ անկախ ֆունկցիայի խանգարման աստիճանից:

«Գ» կետին են վերաբերում հոդերի սուր վարակիչ, վարակաալերգիկ հիվանդությունների հետևանքները՝ հոդերի ֆունկցիայի աննշան խանգարումով և առանց աշխատունակության կորստի խոշոր հոդերի քրոնիկական, հազվադեպ (տարվա մեջ մեկ անգամ) սրացումներով ոչ սպեցիֆիկ սինովիտները բուժումից հետո:

Ֆունկցիայի աննշան խանգարում է դիտվում հոդերի ախտահարման օբյեկտիվ նշանների բացակայության դեպքում` ֆիզիկական ծանրաբեռնվածության ժամանակ չափավոր, արագ անցնող ցավի առկայությունը:

Հոդերի սուր բորբոքային հիվանդություններ ունեցող զորակոչիկներին «Դ» կետով տրամադրվում է տարկետում, խաղաղ ժամանակ՝ առնվազն 6 ամիս, պատերազմի ժամանակ՝ 3 ամիս:

Հիվանդության պատճառով արձակուրդի անհրաժեշտության մասին որոշումն ընդունվում է այն դեպքերում, երբ ստացիոնար բուժման ավարտից հետո պահպանվում է հոդերի ֆունկցիոնալ անբավարարությունը և դրա վերականգնման համար պահանջվում է առնվազն մեկ ամիս:

Հոդերի ախտահարումներն այլ հիվանդությունների ժամանակ, ինչպես նաև դեղորայքային, շիճուկային կամ սննդային անտանելիության հետևանքով, գնահատվում են հիվանդի բուժումից հետո՝ ըստ ֆունկցիայի խանգարման աստիճանի: Այլ օրգանների ու համակարգերի զուգակցված ախտահարման դեպքում կիրառվում են «Հիվանդությունների ցանկի» համապատասխան հոդվածները:

 

ՎԻՐԱԲՈՒԺԱԿԱՆ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

 

Հոդված 33. «Ա» կետին են վերաբերում պարանոցի, իրանի և վերջույթների շրջանում ուռուցքանման, մեծ, գերաճած կելոիդային սպիները, որոնք սերտորեն միացած են հյուսվածքների հետ, խոցոտված կամ հեշտ վերքոտվող են ու առաջացնում են անշարժություն կամ զգալի սահմանափակում են շարժումները՝ վիրահատական բուժման անբավարար արդյունքների կամ դրանից հրաժարվելու դեպքում:

«Բ» կետին են վերաբերում հազվադեպ խոցոտվող կամ չխոցոտվող, ուռուցքանման, գերաճած և ապաճած սպիները` վիրահատական բուժման ոչ բավարար արդյունքների կամ դրանից հրաժարվելու դեպքում:

«Գ» կետին են վերաբերում այն առաձգական սպիները, որոնք երկար քայլելիս և ֆիզիկական այլ ծանրաբեռնվածությունների ժամանակ չեն խոցոտվում: Սահմանափակումները սահմանվում են զորամասի բժշկի որոշմամբ` ըստ սպիի տեղակայման:

Անհաջող վիրահատությունից հետո կաուզալգիայի կամ դեմքն այլանդակող սպիների առկայության դեպքում որոշումն ընդունվում է` ըստ «Հիվանդությունների ցանկի» 15-րդ կամ 70-րդ «բ» հոդվածների:

Վերջույթների հոդերի շարժումների ծավալը որոշվում է` ըստ «Հիվանդությունների ցանկի» 4-րդ աղյուսակի:

 

ԱՂՅՈՒՍԱԿ 4

 

ՀՈԴԵՐՈՒՄ ՇԱՐԺՈՒՄՆԵՐԻ ԳՆԱՀԱՏՄԱՆ ԱՂՅՈՒՍԱԿ

Վիրաբուժական հիվանդությունների կամ վնասվածքների ոչ բարդ վիրահատություններից հետո չապաքինված սպիներ ունեցող զորակոչիկներին բուժհիմնարկից դուրս գրելուց հետո, «դ» կետի համաձայն, տրվում է տարկետում՝ մինչև երկու ամիս, իսկ զինծառայողների վերաբերյալ որոշում է ընդունվում ծառայողական պարտականություններից ազատելու մասին: Սույն կետում նշված հիվանդությունների (վերքերի կամ վնասվածքների) վիրահատությունից հետո բարդացումների դեպքում, երբ աշխատունակության լիակատար վերականգնման համար անհրաժեշտ է երկու ամսից ավելի, փորձաքննությունը կատարվում է ըստ 33-րդ հոդվածի «դ» կետի:

Հոդված 34. Նախատեսում է կրծքավանդակի, որովայնի խոռոչի, փոքր կոնքի և արտաորովայնային շրջանի օրգանների վիրաբուժական հիվանդությունների, վիրավորման, վնասվածքների կամ վիրահատությունների հետևանքները:

«Ա» կետին են վերաբերում.

1) թոքերի, թոքամզի (պլևրայի), շնչափողի, բրոնխների և միջնորմի վիրավորումները, վնասվածքները կամ վիրահատությունների հետևանքները՝ արտաքին շնչառական ֆունկցիայի զգալի խանգարումով,

2) կերակրափողի, ստամոքսի, լյարդի, ենթաստամոքսային գեղձի, բարակ (1,5 մ ոչ պակաս) կամ հաստ (30 սմ ոչ պակաս) աղիների մասնահատումները, բնային կամ սելեկտիվ վագոտոմիան սնուցման խիստ արտահայտված անկումով կամ մարսողության խանգարումով (չբուժվող դեմպինգ համախտանիշ, տևական լուծ և այլն),

3) աղեստամոքսային բերանակցումը (անաստոմոզը),

4) աղեստամոքսային համակարգի զանգվածային կրկնակի արյունահոսությունները (2-3 լ արյան կորստով),

5) կերակրափողի պարբերական բուժավորում պահանջող սպիական նեղացումները,

6) ստոծանու ճողվածքները հաճախակի (տարեկան երկու և ավելի անգամ) ճմլումներով, վիրահատական անբավարար արդյունքների կամ դրանից հրաժարվելու դեպքում,

7) թոքի արմատի, սրտի կամ մեծ անոթների մոտակայքում գտնվող խոշոր (1սմ և ավելի տրամագծով), ինչպես նաև երկու և ավելի մանր օտար մարմինների առկայությունը՝ անկախ բարդության աստիճանից կամ ֆունկցիոնալ խանգարումներից:

Ըստ III սյունակի փորձաքննվողների պիտանիությունը որոշվում է սույն հոդվածի «Բ» կետի համաձայն:

«Բ» կետին են վերաբերում կրծքավանդակի օրգանների հիվանդությունների, վնասվածքների, վերքերի, վիրահատական միջամտությունների հետևանքները կամ դրանց բարդությունները՝ արտաքին շնչառական ֆունկցիայի չափավոր խանգարումով, ստամոքսի կամ տասներկումատնյա աղիի խոցային հիվանդությունը՝ բարդացած թափածակմամբ կամ արյունահոսությամբ, կերակրափողի, ստամոքսի, լյարդի, ենթաստամոքսային գեղձի, բարակ (1 մ ոչ պակաս) կամ հաստ (20 սմ ոչ պակաս) աղիների մասնահատումից, կրկնակի լապարատոմիաները և ընդհանուր կամ սելեկտիվ վագոտոմիայից հետո առաջացած վիճակները, ստոծանիական և պարաէզոֆագիալ ճողվածքները, որովայնի խոռոչի կպումների երևույթները՝ աղիների անանցանելիությամբ, փայծաղի և լեղապարկի հեռացումը, թոքի 2 և ավելի հատվածների (սեգմենտների) հեռացումը՝ անկախ ֆունկցիայի խանգարման առկայությունից, լյարդի և փայծաղի ոչ պարազիտար կիստաները 3,0 սմ և ավելի:

Կպումային հիվանդությունը պետք է հաստատվի ռենտգենաբանական հետազոտության կամ վիրահատության տվյալներով:

Որովայնի, կրծքավանդակի, արտաորովայնամզային տարածության հրազենային թափանցող վիրավորումների դեպքում, որոնք ընթանում են ներքին օրգանների վնասումով, փորձաքննվում են «բ» կետով՝ անկախ ֆունկցիայի խանգարման աստիճանից:

Պարազիտար կիստաները (էխինոկոկ, ալվեոկոկ) և դրանց հետվիրահատական վիճակները քննարկելիս` կիրառել այս կետը: Պարազիտար կիստաների հետազոտության ժամանակ կատարվում է լատեքս ագլյուտինացիա, անհրաժեշտության դեպքում` ՀՏ, իմունոֆերմենտային հետազոտություններ:

«Գ» կետին են վերաբերում կրծքավանդակի ու որովայնի խոռոչի օրգանների վիրաբուժական հիվանդությունների, վիրահատությունների, վնասվածքների հետևանքները՝ արտաքին շնչառական կամ մարսողության ֆունկցիայի աննշան խանգարումով: Լյարդի և փայծաղի ոչ պարազիտար կիստաները` մինչև 3,0 սմ, տրվում է տարկետում, որից հետո փորձաքննվում է` ըստ ֆունկցիայի խանգարման և չափերի փոփոխության: Սահմանափակում են ֆիզիկական ծանրաբեռնվածությունները մինչև 30 կգ, վազքը` 3 կմ և ավելի:

«Դ» կետին են վերաբերում կրծքավանդակի կամ որովայնի խոռոչի օրգանների, փոքր կոնքի և արտաորովայնային շրջանի վիրաբուժական հիվանդություններից, վիրահատություններից, վնասվածքներից հետո առաջացած վիճակները՝ ֆունկցիայի ժամանակավոր խանգարումով, երբ աշխատունակության վերականգնման համար պահանջվում է 1-2 ամիս: Զորակոչիկներին տրվում է տարկետում` մինչև 1 տարի:

Աղեստամոքսային տրակտի մոտոր-էվակուատոր ֆունկցիա-նորմա ստամոքս` 2-3 ժամ, բարակ աղիներ` 6-8 ժամ, հաստ աղի՝ 20-24 ժամ:

Հոդված 35. «Ա» կետին են վերաբերում գանգի կամարի թափանցող վերքերից կամ վնասվածքներից հետո առաջացած տարբեր մեծության արատները՝ ուղեղանյութի մեջ օտար մարմնի առկայությամբ: Գանգոսկրի (եթե այն փոխարինված չէ պլաստիկ նյութով)՝ ավելի, քան 8 սմ2 կամ (եթե այն փոխարինված է պլաստիկ նյութով) ավելի, քան 20 սմ² մակերեսով արատի և ուղեղանյութի մեջ օտար մարմնի առկայության դեպքում (առանց կլինիկական դրսևորումների)` ըստ III սյունակի փորձաքննվողների պիտանիությունը որոշվում է ըստ «բ» կետի՝ հաշվի առնելով փաստացի աշխատունակությունը, ծառայության պայմանները, զորամասի հրամանատարության ու բժշկի կարծիքը:

«Բ» կետին, բացի թափանցող վերքերից ու վնասվածքներից հետո գանգի կամարում առաջացած արատները և գանգոսկրի արատները, վերաբերում են նաև զարգացման արատներն ու անկանոնությունները (կռանիոստենոզ, պլատիբազիա, բազիլյար իքպրեսիա, մակրո- կամ միկրոցեֆալիա և այլն)՝ արտահայտված կլինիկական դրսևորումներով (մշտական գլխացավ, ներգանգային ճնշման բարձրացում, տվյալ հիվանդության պատճառով կրկնակի հոսպիտալացում և այլն), առանց կենտրոնական նյարդային համակարգի օրգանական ախտահարման նշանների:

«Բ» կետին են վերաբերում նաև գանգի կամարի ոսկրերի զարգացման արատներն ու անկանոնությունները՝ չափավոր կլինիկական դրսևորումներով (կենտրոնական նյարդային համակարգի օրգանական ախտահարման նշանների բացակայության և բուժման բավարար արդյունքների դեպքում): Գանգի զարգացման արատներն ու անկանոնությունները պետք է հաստատվեն ռենտգենաբանական հետազոտությամբ:

Գանգի ծանր վնասվածքներից և վիրահատություններից հետո գանգոսկրի արատ ունեցող հիվանդների վերաբերյալ որոշումն ընդունվում է բուժման ավարտից հետո՝ կախված անկանոնության չափերից ու դրա փոխարինման համար պլաստիկ վիրահատության արդյունքներից: Գանգի թափանցող և չթափանցող վնասվածքներից հետո կենտրոնական նյարդային համակարգի ախտահարման երևույթների ժամանակ որոշումն ընդունվում է` համաձայն 13-րդ հոդվածի:

Հոդված 36. Սկոլիոզով տառապող զորակոչիկների համար առաջարկվում է հետևյալ հարմարեցված դասակարգումը.

1) 1-ին աստիճան՝ ողնաշարի ծռվածության անկյունը կազմում է 10-23 աստիճան,

2) 2-րդ աստիճան՝ ողնաշարի ծռվածության անկյունը կազմում է 24-40 աստիճան,

3) 3-րդ աստիճան՝ ողնաշարի ծռվածության անկյունը կազմում է 41-60 աստիճան,

4) 4-րդ աստիճան՝ ողնաշարի ծռվածության անկյունը կազմում է 61 և ավելի աստիճան:

Կիֆոզով տառապող զորակոչիկների համար առաջարկվում է հետևյալ հարմարեցված դասակարգումը.

- 1-ին աստիճան՝ ողնաշարի կիֆոզի ծռվածության անկյունը կազմում է 36-45 աստիճան,

- 2-րդ աստիճան՝ ողնաշարի կիֆոզի ծռվածության անկյունը կազմում է 46-60 աստիճան,

- 3-րդ աստիճան՝ ողնաշարի կիֆոզի ծռվածության անկյունը կազմում է 61-80 աստիճան,

- 4-րդ աստիճան՝ ողնաշարի կիֆոզի ծռվածության անկյունը կազմում է 80-ից ավելի աստիճան:

Սկոլիոզի և կիֆոզի դեպքում ռենտգեն նկարահանումը կատարվում է կանգնած դիրքում (կիֆոզի համար` նաև ձեռքերը վերև ձգած):

«Ա» կետին են վերաբերում ողնաշարի բնածին և ձեռքբերովի սևեռակված, վերջնական ծռվածությունները (4-րդ աստիճան կիֆոզ, երբ ծռվածության անկյունը կազմում է 80 աստիճանից ավելի), 3-4-րդ աստիճանի սկոլիոզ (ողնաշարի թեքվածության անկյունը կազմում է 41 աստիճան և ավելի)՝ կրծքավանդակի խիստ արտահայտված ձևափոխումով (սապատ, ողնուղեղային խողովակի ամբողջականության խախտումը լամինէկտոմիայից և հեմիլամինէկտոմիայից հետո և այլն) և ԱՇՖ-ի 3-րդ աստիճանի խանգարումով կամ առանց դրա (կիֆոսկոլիոզի կամ սկոլիոզի պատճառով վիրահատված անձինք, անկախ ֆունկցիայի խանգարման աստիճանը), փորձաքննվում են ըստ «ա» կետի, հաճախակի (տարեկան 2-3 անգամ) սրացումներով վարակիչ սպոնդիլիտը, երրորդ աստիճանի սպոնդիլոլիզը և սպոնդիլոլիստեզը, օտար մարմինների առկայությունը ողնուղեղային խողովակում, ողերի մարմինների բազմաթիվ կոտրվածքների հետևանքները՝ ողնաշարի խիստ արտահայտված ձևափոխումով և ցավային համախտանիշով, ձևախեղող սպոնդիլոզը և ողնաշարի բոլոր հատվածների միջողնային օստեոխոնդրոզը (վերտեբրոբազիլյար անբավարարության երևույթներով) միակցող սկավառակների մակարդակ դուրս եկող բազմաթիվ օստեոֆիտներով՝ միջողնային հոդավորման շրջանում և ողերի մարմինների եզրերին ու մշտական ցավային համախտանիշով, որը հաստատված է վերջին 2-3 տարվա ընթացքում` առանց կայուն կլինիկական արդյունքի կրկնակի ստացիոնար բուժումով, աշխատունակության իջեցումով (տարեկան` ավելի, քան 60 օր), դիսպանսեր հսկողության տվյալներով և հրամանատարության բնութագրերով:

«Ա» կետին են նաև վերաբերում ողների մարմինների կոտրվածքների, հոդախախտումների դեպքում և սպոնդիլո-կորպորեդեզի կիրառումով վիրահատության հետևանքները, երկու և ավելի ողների մարմինների կոտրվածքի հետևանքները` սեպաձև ձևափոխումով, միջողնային սկավառակների, ջլերի և հոդակապերի վնասումով ու ցավային համախտանիշով: Նման դեպքերում ըստ III սյունակի փորձաքննվողների պիտանիությունը զինվորական ծառայության համար որոշվում է անհատապես` «բ» կետի համաձայն:

Ախտորոշումը պետք է հաստատվի վերտեբրոբազիլյար համակարգի դոպլերոգրաֆիկ հետազոտությամբ, ժամանակակից հետազոտման մեթոդներով, իսկ միջողնային սկավառակների, ջլերի ու հոդակապերի վնասվածքը` սպոնդիլոգրերով, ուղղահայաց առանցքից կողմնային ուղղություններով, դեպի առաջ և հետ, ողնաշարի կորացման աստիճանի որոշումով՝ պարտադիր ծանրաբեռնվածության դեպքում:

«Բ» կետին են վերաբերում ողնաշարի բնածին ու ձեռքբերովի վերջնական ծռվածությունները, արտահայտված օստեոխոնդրոպատիկ կիֆոզ, Շոյերման-Մաոյի հիվանդությունը՝ համակցված տարածված սպոնդիլոարթրոզով (տարածված սպոնդիլոարթրոզ է կոչվում այն դեպքը, երբ պրոցեսում ներգրավված են 3 և ավելի ողներ):

II աստիճանի սկոլիոզը (ողնաշարի կողմնային թեքվածության անկյունը կազմում է 24-40 աստիճան), III աստիճանի կիֆոզը (ծռվածության անկյունը կազմում է 66-80 աստիճան՝ առանց ողների օստեոխոնդրոպաթիայի նշանների, կամ 61-68 աստիճան, ողների օստեոխոնդրոպաթիայի առկայությամբ)` կրծքավանդակի աննշան արտահայտված ձևախեղումով (կուզ և այլն) ու ԱՇՖ-ի II աստիճանի խանգարումով կամ առանց դրա, հազվադեպ սրացումներով վարակիչ սպոնդիլիտը (III սյունակով փորձաքննվողների պիտանիությունը որոշվում է «գ» կետով), տարածված ձևախեղող սպոնդիլոզն ու միջողնային օստեոխոնդրոզը` բազմաթիվ, խոշոր կտցանման ոսկրային աճով միջողնային շրջանում ու ցավային համախտանիշով, բայց առանց վերտեբրոբազիլյար անբավարարության երևույթների (ախտորոշումը պետք է հաստատված լինի ռենտգեն հետազոտությամբ, ՀՏ, մագնիսառեզոնանսային հետազոտությամբ), I-II⁰ սպոնդիլոզը և սպոնդիլոլիստեզը, իսկ III սյունակով փորձաքննվողների համար՝ II⁰ սպոնդիլոզը և սպոնդիլոլիստեզը, երբ առկա է ողի մարմնի թարմ կոտրվածք, ողի հին կոտրվածքներ սեպաձև ձևախեղումով՝ անկախ ողնաշարի ֆունկցիայի խանգարման աստիճանից, ինչպես նաև միջողնային սկավառակի ճողվածքի և հեռացման հետևանքները (I սյունակով փորձաքննվողների համար): Այս կետին են վերաբերում նաև կրծքավանդակի առաջնային պատի զգալի արտահայտված ձևախախտումները՝ անգամ առանց արտաքին շնչառական ֆունկցիայի խանգարման:

«Գ» կետին են վերաբերում ողնաշարի բնածին և ձեռքբերովի սևեռակված, վերջնական ծռվածությունները, II աստիճանի կիֆոզը (երբ ծռվածության անկյունը կազմում է 46-60 աստիճան), նաև` երրորդ աստիճանի կիֆոզը, երբ ծռվածության անկյունը 61-65 աստիճան է, առանց ողների օստեոխոնդրոպաթիայի նշանների), I աստիճանի սկոլիոզը (ողնաշարի թեքվածության անկյունը կազմում է 10-23 աստիճան, ընդ որում, 21-23 աստիճանի դեպքում առաջին անգամ փորձաքննվելիս` զորակոչիկին տրվում է տարկետում)` աննշան արտահայտված անատոմիական փոփոխություններով (ներառյալ` սահմանափակ ձևախեղող սպոնդիլոզը): Այս զինծառայողների համար անհրաժեշտ է սահմանափակել ֆիզիկական ծանրաբեռնումները մինչև 20 կգ, սահմանափակել երկարատև քայլքը 5 կմ-ից ավելի, վազքը՝ 1 կմ-ից ավելի:

III սյունակով փորձաքննվողների համար ողների մարմինների թարմ կոտրվածքների, միջողնային սկավառակների հեռացման դեպքում ստացիոնար բուժումից հետո արձակուրդի անհրաժեշտության մասին որոշումն ընդունվում է ըստ 38-րդ հոդվածի «Դ» կետի, հերթական փորձաքննությունը կատարվում է «Բ» կետի համաձայն:

Ողի մարմնի կոտրվածքից 2 տարի հետո ողնաշարի ֆունկցիան աննշան խախտող փոփոխությունների դեպքում զորակոչիկները ճանաչվում են պիտանի ծառայության՝ սահմանափակումով:

Ողի մարմնի կոտրվածքի դեպքում, եթե անատոմիական խախտում չկա, զորակոչիկներին տրվում է տարկետում երկու անգամ` 1-ական տարով, այնուհետև` վերափորձաքննություն:

Ողի մարմնի սեպաձև կոտրվածքների դեպքում, անկախ ֆունկցիայի խախտման չափը, զորակոչիկները փորձաքննվում են «բ» կետով: Եթե առկա է ողնաշարի ֆունկցիայի խախտում, ապա զորակոչիկները փորձաքննվում են «ա» կետով:

Երկրորդ աստիճանի սկոլիոզի դեպքում, երբ ողնաշարի ծռվածության անկյունը 21-23 աստիճան է, զորակոչիկներին` 18-21 տարեկանում առաջին անգամ փորձաքննվելիս, «ե» կետի համաձայն տրվում է տարկետում` մեկ անգամ, մեկ տարի ժամկետով, որից հետո փորձաքննվում են ըստ «ա», «բ», «գ», «դ» կետերի:

«Դ» կետին են վերաբերում ողնաշարի չսևեռակված ծռվածությունը, ներառյալ` պատանեկան կիֆոզը (երբ ծռվածության անկյունը կազմում է 36-45 աստիճան), ողնաշարի բնածին կամ ձեռքբերովի սևեռակված վերջնական ծռվածությունները, սկոլիոզը (ողնաշարի թեքվածության անկյունը կազմում է մինչև 10 աստիճան) ձևախեղող սպոնդիլոզի և միջողնային օստեոխոնդրոզի մեկուսացած երևույթները՝ առանց ֆունկցիայի խանգարման:

Վերտեբրոբազիլիար անբավարարվածության երևույթների դեպքում միաժամանակ կիրառվում է նաև 11-րդ հոդվածը, իսկ ձևախեղող սպոնդիլոզն ու արմատիկային համախտանիշով միջողնային օստեոխոնդրոզի դեպքում՝ 16-րդ հոդվածը:

Պարանոցային օստեոխոնդրոզին հատուկ են որոշակի ցավոտ կետերը պարանոցային ողների հարվերտեբռալ և քիստավոր ելուստների, Էրբի վերին (անրակի արտաքին եզրից 2-3 սմ բարձր), ողնաշարային զարկերակի ելքի կետերը: Ուստի ողնաշարի պարանոցային հատվածն ուսումնասիրելիս առանձնակի ուշադրություն է դարձվում առաջ հակած վիճակում գլուխը պտտելուն: Առաջացած ցավերը (նաև` գլուխն ուսին դրած վիճակում) վկայում են պարանոցային օստեոխոնդրոզի առկայության մասին: Զինվորական ծառայությանը և ՌՈՒՀ-եր ընդունվելուն չեն խանգարում քիստավոր և լայնակի ելունների կոտրվածքների հետևանքները, գոտկային 5-րդ ողի սակրալիզացումը կամ սրբոսկրային ողի լյումբալացումը, նշված ողների աղեղների սերտաճած չլինելը, միջողնային օստեոխոնդրոզի առանց ախտանիշների ընթացքը, ինչպես նաև` I աստիճանի կիֆոզը (36-45 աստիճան ծռվածության անկյուն) և սկոլիոզը (մինչև 10 աստիճան ծռվածության անկյուն):

Հոդված 37. «Ա» կետին են վերաբերում կոնքի ոսկրերի զարգացման անոմալիաները կամ հիվանդությունների հետևանքները՝ կոնքային օղի խիստ արտահայտված ձևափոխումով և կազմվածքի ու քայլքի խանգարումով, կոնքի ոսկրերի կոտրվածքի հետևանքները՝ վիրահատական անբավարար արդյունքների հետևանքով, ներքին օրգանների վնասումով կոնքի ոսկրերի սխալ սերտաճած բազմաթիվ ուղղահայաց կոտրվածքները՝ կոնքային օղի միասնականության խախտումով, ազդրոսկրագլխիկի խոռոչի շրջանում կոնքի ոսկրերի կոտրվածքի հետևանքները՝ ազդրոսկրի գլխիկի կենտրոնական հոդախախտումով, կոնքազդրային հոդում անկիլոզի կամ ձևախեղող օստեարթրոզի երևույթներով՝ ֆունկցիայի զգալի խանգարումով:

«Բ» կետին են վերաբերում կոնքի ոսկրերի զարգացման անոմալիաները, կոնքազդրային հոդերում կամ ողնաշարում հիվանդությունների ու վնասվածքների հետևանքով առաջացած ձևախախտումները՝ շարժումների չափավոր սահմանափակումով:

«Գ» կետին վերաբերում են կոնքազդրային հոդերում կամ ողնաշարում շարժումներն աննշան չափով սահմանափակող, աշխատունակությանը չազդող դեպքերը: Արգելվում են ֆիզիկական ծանրաբեռնումները 30 կգ-ից ավելի, սահմանափակել երկարատև քայլքը 5 կմ-ից ավելի, վազքը` 1 կմ-ից ավելի:

Եթե կոնքի ձևախեղումների ժամանակ առաջանում է ստորին վերջույթների կարճացում (քայլվածքի ու կազմվածքի խանգարումով), ապա կիրառվում է համապատասխան հոդվածը:

Առանց կոնքային օղի ձևախեղման` կոնքի առանձին ոսկրերի մեկուսացած կոտրվածքներից հետո, զորակոչիկների, զինծառայողների պիտանիությունը զինվորական ծառայությանը չի սահմանափակվում: Կոնքազդրային հոդում շարժումների ծավալը որոշելիս կիրառվում է 4-րդ աղյուսակը:

Հոդված 38. Նախատեսում է ոսկրերի աճառների, մկանների, ջլերի ու հոդերի բնածին արատներ, վնասվածքների հետևանքներ, քրոնիկական հիվանդություններ:

Նշված փոփոխությունների և արատների դեպքում զինվորական ծառայության համար պիտանիությունը որոշվում է` ըստ հենաշարժական ապարատի անատոմիական և ֆունկցիոնալ խանգարումների արտահայտվածության աստիճանի:

«Ա» կետը նախատեսում է խոշոր հոդի անկիլոզը, շարժումների զգալի սահմանափակումը կամ ախտաբանական անշարժությունը, որոնք զարգացել են հիվանդության կամ վնասվածքի հետևանքով:

Ըստ III սյունակի փորձաքննվողների պիտանիությունը որոշվում է անհատապես՝ «բ» կետի համաձայն, երբ խոշոր հոդերի շարժումների սահմանափակման ու անկիլոզի դեպքում առկա է ֆունկցիոնալ փոխհատուցում:

«Բ» կետին են վերաբերում դիստրոֆիկ պրոցեսով ավարտված օստեոխոնդրոպաթիաները, ոսկրերի տարած օստեոմիելիտները, որոնք հիմնավորված և հաստատված են համապատասխան փաստաթղթերով, երբ առկա են մնացորդային երևույթներ կամ ոսկրային հյուսվածքի փոփոխություն` անկախ տարած սրացումների քանակից, հաճախությունից և ժամկետից: Նույն կետին են վերաբերում չավարտված պրոցեսով օստեոխոնդրոպաթիաները:

«Դ» կետի համաձայն` զորակոչիկներին բուժման համար տրվում է տարկետում, իսկ զինծառայողներին՝ արձակուրդ: Զինվորական ծառայության համար պիտանիության մասին որոշումն ընդունվում է բուժման ավարտից հետո` ըստ ֆունկցիայի խանգարման:

«Ե» կետի դեպքում առկա են օբյեկտիվ տվյալներ, սակայն բացակայում է վերջույթի ֆունկցիայի խանգարումը:

«Գ» կետին են վերաբերում քրոնիկ հիվանդությունները` երկարատև մեկ և ավել տարի ռեմիսիայի դեպքում, ավարտված օստեոմիելիտները (ավարտված են համարվում այն օստեոմիելիտները, որոնք չունեն մնացորդային երևույթներ կամ ոսկրային հյուսվածքի փոփոխություններ): Այս զինծառայողների համար անհրաժեշտ է սահմանափակել ֆիզիկական ծանրաբեռնումները` մինչև 30 կգ: ՌՈՒՀ ընդունվողների համար պիտանիությունը չի սահմանափակվում:

Խոշոր հոդում խոնդրոմատոզի առկայության դեպքում զորակոչիկները, զինծառայողները ենթակա են վիրահատության, հատկապես, երբ «ներհոդային մկնիկը» զարգացել է հոդի պաշարման համախտանիշի առաջացումից հետո: Զինվորական ծառայության համար պիտանիության մասին որոշումն ընդունվում է վիրահատությունից հետո` կախված վիրահատության ելքից և փորձաքննության պահին հոդի ֆունկցիայից: Օսգուտ-Շլյատերի հիվանդությունը, որն ընթանում է առանց ոտքի ֆունկցիայի խանգարման, չի կարող հիմք լինել զինվորական ծառայության համար պիտանիության սահմանափակման համար:

Ոսկրերի ու հոդերի հիվանդությունների դեպքում զինվորական ծառայության պիտանիության մասին որոշումը, որպես կանոն, ընդունվում է հոսպիտալային հետազոտությունից և բուժումից հետո: Ընդսմին, պետք է նկատի առնել սրացումների նկատմամբ հիվանդության հակումը, ապաքինման կայունությունը և զինվորական ծառայության առանձնահատկությունները:

Զինծառայությունից ազատվելու կամ արձակուրդի անհրաժեշտության մասին, ըստ «ե» կետի, որոշում է ընդունվում նաև ոսկրերի ու հոդերի վիրահատությունից հետո, հենաշարժական ապարատի շարժումների ժամանակավոր սահմանափակման դեպքում, ջլերի պլաստիկ վիրահատությունից կամ տենոլիզից (մատների, դաստակի և ներբանի) հետո, երկար խողովակաձև և այլ ոսկրերի կոտրվածքներից հետո` չամրապնդված ոսկրային կոշտուկների դեպքում:

Կեղծ հոդերի առկայության դեպքում զորակոչիկները և զինծառայողները ենթակա են բուժման` ժամանակակից մեթոդների կիրառումով: Զինվորական ծառայության համար պիտանիության մասին որոշումն ընդունվում է բուժման ավարտից հետո` կախված դրա արդյունքներից: Վիրահատությունից հրաժարվելու կամ բուժման անբավարար արդյունքների դեպքում կիրառվում է «ա» կետը:

Երկար, խողովակաձև ոսկրերի թարմ կոտրվածքներից հետո զինվորական ծառայության համար պիտանիության մասին որոշումը նույնպես ընդունվում է բուժման ավարտից հետո` հաշվի առնելով վնասվածքի տեղայնացումը և կատարվող աշխատանքի բնույթը: Մանր ոսկրերի հոդախախտումների, անրակի կամ կողոսկրերի կոտրվածքների դեպքում (առանց ներքին օրգանների վնասման) բուժումից հետո որոշում է ընդունվում զինծառայողին ծառայողական պարտականություններից ազատելու անհրաժեշտության մասին:

Ներբանի կամ ձեռքի ու ոտքի մատների վնասվածքների, ինչպես նաև կոճերի կոտրվածքների հետևանքների առկայության դեպքում` I սյունակով փորձաքննվողներին հիվանդության պատճառով արձակուրդ չի տրվում, որովհետև հաճախ վնասված վերջույթը հանգիստ պահելու պատճառով կարող է առաջանալ շարժունակության սահմանափակում:

Նման դեպքերում հոսպիտալային բուժումն ավարտելուց հետո որոշում է ընդունվում ծառայողական պարտականություններից ազատելու անհրաժեշտության վերաբերյալ: Պատերազմի ժամանակ այդ զինծառայողներն ուղարկվում են ապաքինման գումարտակ:

Երկար, խողովակաձև ոսկրերի կոտրվածքների բուժումից հետո, եթե մնացել է մետաղական կոնստրուկցիա, զորակոչիկին տրվում է տարկետում` կոնստրուկցիան հեռացնելու նպատակով, որից հետո պիտանիությունը որոշվում է` ըստ վերջույթի ֆունկցիայի և ոսկրային հյուսվածքի փոփոխությունների: Մետաղական կոնստրուկցիան չհեռացնելու դեպքում, որոշում է ընդունվում ըստ «բ» կետի, նկատի առնելով կոնստրուկցիայի շրջանում ոսկրային հյուսվածքի վիճակը և վերջույթի ֆունկցիան: Զինծառայողների երկար, խողովակաձև ոսկրերի կոտրվածքների հետևանքների բուժման անբավարար արդյունքների դեպքում, հիվանդության պատճառով տրվում է արձակուրդ, և զինվորական ծառայության համար պիտանիության հարցը որոշվում է ըստ «ա», «բ» կամ «գ» կետերի:

Փոքր չափերի մետաղական կոնստրուկցիաների և պտուտակների առկայությունը սերտաճած կոտրվածքի պայմաններում, եթե զորակոչիկը հրաժարվում է դրանց հեռացումից, ապա որոշումը կայացվում է ըստ ֆունկցիայի խանգարման աստիճանի: Մետաղական կոնստրուկցիայի հեռացման ցանկության դեպքում տրամադրել տարկետում` 6 ամսից 1 տարի ժամկետով, հետագայում պիտանիությունը գնահատվում է բուժումից հետո` ըստ ֆունկցիայի խանգարման աստիճանի:

Մանր ոսկրերի ստացիոնար բուժում չպահանջող, ոչ բարդ, փակ կոտրվածքների դեպքում սպաները, ենթասպաները և կին զինծառայողները կարող են բժշկական հետազոտման ենթարկվել ամբուլատոր պայմաններում, որից հետո որոշում է ընդունվում հիվանդության պատճառով արձակուրդ տրամադրելու կամ ծառայողական պարտականություններից ազատելու մասին: Երկար, խողովակաձև կամ այլ ոսկրերի ոչ բարդ, փակ կոտրվածքների դեպքում, երբ դրանք անշարժացնում են միայն գիպսով, ոսկրային կոշտուկի նշանների երևան գալուց հետո, ըստ III սյունակի փորձաքննվողներն անհրաժեշտության դեպքում կարող են դուրս գրվել բուժհիմնարկից և, մինչև գիպսը հանելը, ստանալ ամբուլատոր բուժում: Միաժամանակ որոշում է ընդունվում հիվանդության պատճառով նրանց արձակուրդ տրամադրելու կամ ծառայողական պարտականություններից ազատելու մասին:

Նմանատիպ դեպքերում ՌՈՒՀ-երի սպայական կոչում չունեցող կուրսանտները և ունկնդիրները պետք է հաճախեն ՌՈՒՀ-ի, իսկ ժամկետային ծառայողները` զորամասերի բուժկետեր, որտեղ առնվազն ամիսը մեկ անգամ նրանց պետք է զննի հոսպիտալի վիրաբույժը (վնասվածքաբանը): Անհրաժեշտության դեպքում զինծառայողները նորից կարող են հոսպիտալացվել: Հիվանդության պատճառով արձակուրդը կարող է երկարացնել ԿՌԲՀ-ն՝ բժշկական ցուցումների հիման վրա: Հոդերի շարժման ծավալը գնահատելիս պետք է առաջնորդվել 4-րդ աղյուսակի ցուցանիշներով:

Հոդախախտումներից ու կոտրվածքներից հետո` շարժումների սահմանափակման երևույթների առկայության դեպքում, զորակոչիկներին բուժման համար տրվում է տարկետում: Զինծառայողների պիտանիությունը որոշվում է խիստ անհատապես: Վերին վերջույթի ոսկրերի աննշան անկյունային ձևափոխումը (ֆունկցիայի պահպանումով) չի սահմանափակում զորակոչիկների, զինծառայողների պիտանիությունը զինվորական ծառայության: II սյունակով փորձաքննվողները պիտանի չեն:

Հոդված 39. «Գ» կետին են վերաբերում նաև ազդրոսկրերի ներքին կողմերի ելունդների միջև 20 սմ և ավելի հեռավորության 0-աձև կամ սրունքների ներքին կոճերի միջև 15 սմ և ավելի հեռավորության X-աձև կորացումները: Այս կետին են վերաբերում նաև վերին վերջույթների արտահայտված վալգուսային և վարուսային ձևախեղումները` առանց ֆունկցիայի խանգարման:

«Դ» կետին են վերաբերում ոտքերի ազդրոսկրերի ներքին կողմերի ելունդների միջև 12-20 սմ հեռավորության 0-աձև կամ սրունքների ներքին կոճերի միջև 12-15 սմ հեռավորության X-աձև կորացումները:

Մասնակցում են մարտական հերթափոխին: Արգելվում են ֆիզիկական ծանրաբեռնումները 30 կգ-ից ավելի, վազքը` 1 կմ-ից ավելի:

Հոդված 40. «Ա» կետին վերաբերում են խոշոր հոդերում աննշան ֆիզիկական ծանրաբեռնումից տարեկան երեք և ավելի անգամ առաջացող, հոդի անկայունությամբ և վերջույթի հոդախախտումները, խոշոր հոդերի արտահայտված գերշարժունությունը, ենթահոդախախտի առկայությամբ՝ պահանջելով փաստացի օբյեկտիվ հաստատում (ռենտգենոգրաֆիա): Հոդախախտման փաստը պետք է հավաստի բուժհիմնարկը՝ այն ուղղելուց առաջ և հետո կատարած պարտադիր ռենտգեն հետազոտությամբ:

Կրկնվող հոդախախտման դեպքում զորակոչիկներին ու զինծառայողներին առաջարկվում է վիրահատություն: Հաջող բուժումից հետո զորակոչիկներին տրվում է տարկետում, իսկ զինծառայողների համար ընդունվում է որոշում՝ ըստ 37-րդ հոդվածի «դ» կետի՝ նրանց ազատելով մարզական պարապմունքներից և որևէ փոխադրամիջոց վարելուց: Բուժման անբավարար արդյունքների կամ դրանից հրաժարվելու դեպքում վերջնական որոշումն ընդունվում է 37-րդ հոդվածի համաձայն, ըստ ֆունկցիայի խանգարման աստիճանի:

«Բ» կետին են վերաբերում ֆիզիկական զգալի ծանրաբեռնվածության (ծանրության բարձրացում, ըմբշամարտ և այլն) կամ կրկնվող վնասվածքի դեպքում առաջացող հոդախախտերը և խոշոր հոդերի աննշան արտահայտված գերշարժունությունը: Արգելվում են ֆիզիկական ծանրաբեռնումները 20 կգ-ից ավելի, ուժային վարժությունները:

Հոդված 41. Նախատեսում է դաստակի մատների վնասվածքները և հիվանդությունները, դրանց հետևանքները: Ջլերի կամ մատների նյարդերի այն վնասվածքները կամ հիվանդությունները, որոնք առաջացնում են մատի լիակատար կծկում կամ լիակատար անշարժություն, արատային ծայրատները համարվում են մատի բացակայություն: Մատների լրիվ մաշկային սինդակտիլիաների դեպքում առաջարկվում է վիրահատական բուժում և տրվում է տարկետում` ըստ 38-րդ հոդվածի «դ» կետի: Երեք և ավելի մատների լրիվ մաշկային սինդակտիլիաներով, չվիրահատվելու դեպքում, ինչպես նաև ոսկրային սինդակտիլիաները փորձաքննվում են «ա» կետով: Երկու մատների լրիվ մաշկային սինդակտիլիան փորձաքննվում է «բ» կետով: Սահմանափակվում են ուժային վարժությունները:

Մատների կառուցվածքային վնասվածքները, որոնք նշված չեն սույն հոդվածում, չեն սահմանափակում ըստ I, III, IV սյունակների փորձաքննվողների պիտանիությունը զինվորական ծառայության համար: Ըստ II սյունակի փորձաքննվողները պիտանի չեն:

Հոդված 42. «Ա» կետին վերաբերում է նաև վիրավորման, վնասվածքների, ոսկրապլաստիկ վիրահատությունների հետևանքով ոտնաթաթի որևէ հատվածի բացակայությունը, երկու ոտքի բոլոր մատների բացակայությունը, կծկումը կամ անշարժությունը: Այս դեպքում, ըստ III սյունակի փորձաքննվողների համար կիրառվում է «բ» կետը:

«Բ» կետին է վերաբերում մի ոտքի առաջին, մեկ կամ երկու ոտքի բոլոր մատների դիստալ ֆալանգների մակարդակով բացակայությունը, կծկումը կամ անշարժությունը:

Ոտքի մատի բացակայությունը համարվում է մատի բացակայություն` ոտնաթաթի ֆալանգային հոդի մակարդակով: Մատի լրիվ կծկվածությունը կամ անշարժությունը համարվում է դրա բացակայություն:

Ոտքի մեկ մատի բացակայության դեպքում, բացի առաջին մատի բացակայությունը, պիտանիությունը շարային ծառայության և ՌՈՒՀ ընդունվելու համար չի սահմանափակվում: Ոտքի առաջին մատի բացակայության դեպքում II սյունակով փորձաքննվողները պիտանի չեն: Ոսկրային սինդակտիլիաների դեպքում կիրառվում է «Ա» կետը: Hallux-valgus ունեցող զորակոչիկներին, անհրաժեշտության դեպքում, առաջարկվում է վիրահատական բուժում և տրվում է տարկետում: Երրորդ աստիճանի hallux-valgus-ի, ինչպես նաև առաջարկված վիրահատական բուժումից հրաժարվելու դեպքում, երբ առաջին մատի առանցքի թեքվածությունը առաջին նախագարշապարային ոսկրի նկատմամբ 30 աստիճանից ավելի է, կիրառվում է «բ» կետը: «Գ» կետով է փորձաքննվում երկրորդ աստիճանի hallux-valgus-ը, երբ առաջին մատի առանցքի թեքվածությունը առաջին նախագարշապարային ոսկրի նկատմամբ 20-29 է: Արգելվում են ֆիզիկական ծանրաբեռնումները 30 կգ-ից ավելի, սահմանափակել երկարատև քայլքը 5 կմ-ից ավելի, վազքը՝ 1 կմ-ից ավելի: Առաջին աստիճանի hallux-valgus-ը, երբ առաջին մատի առանցքի թեքվածությունը առաջին գարշապարային ոսկրի նկատմամբ 15-19 է, կիրառվում է 43 «դ» կետը: Ոտքի մատների մաշկային սինդակտիլիան հիմք չէ ծառայության սահմանափակման համար:

Հոդված 43. Նախատեսում է ոտնաթաթի բնածին և ձեռքբերովի ձևախեղումները (նորմալ է համարվում ոտնաթաթի կամարի 26-30 մմ բարձրությունը և 125-134 աստիճանի անկյունը):

Զինվորական ծառայության համար զորակոչիկների, զինծառայողների պիտանիությունը որոշելիս պետք է նկատի ունենալ, որ բարձր, երկայնակի կամարով թաթերը հաճախ նորմայի տարբերակ են: Ոտնաթաթի կամարի 31-35 մմ բարձրությունը համարվում է բարձր կամարով ոտնաթաթ: Սնամեջ է համարվում (կամարի բարձրությունը` 36 մմ-ից բարձր) այնպիսի ձևախեղումը, որն ուղեկցվում է հետնամասի սուպինացիայով և առաջամասի պրոնացիայով՝ ներքին և արտաքին բարձր կամարի առկայությամբ (այսպես կոչված շեշտակի ոլորված թաթ), ոտնաթաթի առջևի մասը տարածված է, լայն և քիչ դարձված:

Հարթաթաթության ժամանակ կամարի կարծրացումը հաճախ ոչ մի սուբյեկտիվ խանգարում չի առաջացնում, ուստի և չի կարող հիմք լինել սույն հոդվածի կիրառման համար: Այս հոդվածը նախատեսում է ֆիքսված հարթաթաթություն, որն առաջանում է վալգուսային ոտնաթաթի դեկոմպենսացիայի հետևանքով կամ մանկական ու պատանեկան հարթաթաթության հետևանք է, որը զուտ մկանային ձևից վերածվել է ջլահոդային ամրապնդված ձևափոխման:

«Ա» կետով փորձաքննվում են գարշապարային, վարուսային թաթեր, սնամեջ ոտնաթաթ և ներբանների այլ խիստ արտահայտված կամ ձեռքբերովի կորացումներ ունեցող անձինք, երբ խախտված է թաթերի ֆունկցիան և անհնար է ստանդարտ կոշիկ կրելը:

«Բ» կետին է վերաբերում ցայտուն արտահայտված III աստիճանի հարթաթաթությունը (ոտնաթաթի կամարի բարձրությունը` մինչև 7 մմ, անկյունը կազմում է 170 աստիճան և ավելի), կամ 8-14 մմ կամարի բարձրության դեպքում (անկյունը կազմում է 160-170 աստիճան), երբ այն զուգորդվում է առաջին մատի ուղղությունը փոխող կոնտրակտուրայով կամ վեգնավակաձև համակցության դեֆարթրոզով կամ ոտնաթաթի զգալի արտահայտված վալգուսային դիրքավորմամբ (ըստ III սյունակի փորձաքննվողների համար այս դեպքում կիրառվում է «գ» կետը), սնամեջ ոտնաթաթերը (երբ կամարի բարձրությունը 36 մմ ավելի է և սրունք-թաթային հոդում թիկնային ծալումը 90 աստիճան է):

«Գ» կետին են վերաբերում չափավոր արտահայտված բնածին կամ ձեռքբերովի ձևախեղումները, III աստիճանի հարթաթաթությունը՝ ոտնաթաթի կամարի բարձրությունը 8-14 մմ է (անկյունը կազմում է 160-170 աստիճան), կամ սնամեջ ոտնաթաթերը (կամարի բարձրությունը 36 մմ և ավելի)՝ և սրունք-թաթային հոդում թիկնային ծալումը 80-90 աստիճան է: Մասնակցում են մարտական հերթափոխին: Արգելվում են ֆիզիկական ծանրաբեռնումները 30 կգ-ից ավելի, սահմանափակել երկարատև քայլքը 5 կմ-ից ավելի, վազքը՝ 1 կմ-ից ավելի:

«Դ» կետին են վերաբերում II աստիճանի՝ ոտնաթաթի կամարի բարձրությունը՝ 15-20 մմ (անկյունը կազմում է 145-160 աստիճան) և I աստիճանի՝ կամարի բարձրությունը 21-25 մմ (անկյունը կազմում է 135-144 աստիճան) հարթաթաթությունները կամ սնամեջ ոտնաթաթերը (կամարի բարձրությունը` 36 մմ և ավելի)` և սրունք-թաթային հոդում թիկնային ծալումը մինչև 80 աստիճան է: Փորձաքննական եզրակացությունն ընդունվում է առավել արտահայտված անատոմիական և ֆունկցիոնալ խանգարումով ոտնաթաթի նկատմամբ:

I աստիճանի հարթաթաթությունը խոչընդոտ չէ ՌՈՒՀ ընդունվելու համար և չի սահմանափակում զորակոչիկների ու ժամկետային զինծառայողների պիտանիությունը զինվորական ծառայության համար:

I-II աստիճանի հարթաթաթությունը չի սահմանափակում զորակոչիկների և ժամկետային զինծառայողների պիտանիությունը զինվորական ծառայության համար: Հարթաթաթության ժամանակ ոտնաթաթի կողմնային ռենտգեն նկարը պետք է կատարել խիստ կողմնային պրոյեկցիայով կանգնած վիճակում՝ հենվելով մեկ ոտքի վրա, ոտնաթաթին տալով թիկնային ծալում: Ռենտգեն նկարում գարշապարային և նախագարշապարային ոսկորները պետք է պրոյեկցվեն մեկը մյուսի վրա: Սնամեջ ոտնաթաթի դեպքում ռենտգեն-նկարը պետք է կատարել առանց վերջույթի ծանրաբեռնման՝ պառկած վիճակում:

Հոդված 44. Վերին կամ ստորին վերջույթի (որևէ մակարդակով) բացակայության դեպքում` ըստ I սյունակի փորձաքննվողները ճանաչվում են ոչ պիտանի զինվորական ծառայության համար և հանվում են հաշվառումից:

Ըստ III սյունակի փորձաքննվողների պիտանիությունը որոշվում է անհատապես՝ նկատի ունենալով առողջ վերջույթի ֆունկցիայի պահպանման պայմանը:

Չարորակ նորագոյացությունների կամ անոթների հիվանդությունների ժամանակ որևէ մակարդակի անդամահատված վերջույթներ ունեցողների վերաբերյալ որոշում ընդունվում է` ըստ հիմնական հիվանդությունը նախատեսող հոդվածների:

Հոդված 45. Ոչ թունավոր խպիպով երրորդ և ավելի աստիճանի դեպքում զորակոչիկներին ու զինծառայողներին առաջարկվում է վիրահատական բուժում: Բուժման անբավարար արդյունքների, վիրահատությունից հրաժարվելու դեպքում փորձաքննությունն իրականացվում է ըստ «ա» կամ «բ» կետի:

Վիրահատությունից հետո ստացված արդյունքներին ու վիրահատության բնույթին համապատասխան, 33-րդ հոդվածի «դ» կետի համաձայն, զինծառայողներն ազատվում են ծառայողական պարտականություններից, իսկ զորակոչիկներին տրվում է տարկետում՝ մինչև 6 ամիս:

Առաջին և երկրորդ աստիճանի խպիպի` ներզատիչ խանգարումների բացակայության դեպքում, ըստ I կամ III սյունակի փորձաքննվողների պիտանիությունը զինվորական ծառայության համար չի սահմանափակվում:

Ներզատիչ խանգարումների դեպքում կիրառվում է 20-րդ հոդվածը:

Հոդված 46. «Ա» կետը կիրառվում է ոսկրերի ու հոդերի (անկախ` ախտահարման տարածվածությունից ու փուլից), այլ օրգանների ու համակարգերի չարորակ նորագոյացությունների տեղային կամ հեռավոր մետաստազների առկայության, ինչպես նաև անարդյունավետ վիրահատական բուժման կամ բուժումից հրաժարվելու դեպքում:

«Բ» կետին են վերաբերում ներքին օրգանների, ստորին շրթունքի կամ մաշկի չարորակ նորագոյացությունները՝ արմատական վիրահատման կամ կոնսերվատիվ բուժումից հետո, առանց հեռավոր և տեղային մետաստազների ու ֆունկցիայի խանգարման: Հետագա ստացիոնար բուժում չպահանջող ժամանակավոր բնույթի վիրահատությունների դեպքում, ըստ III սյունակի փորձաքննվողները, հիվանդության պատճառով ծառայողական պարտականություններից ազատվում կամ արձակուրդ են ստանում 34-րդ հոդվածի «դ» կետի համաձայն:

Ստորին շրթունքի կամ մաշկի՝ առանց մետաստազների քաղցկեղի հեռացումից հետո, ըստ III սյունակի փորձաքննվողները, սպիների առկայության դեպքում, համարվում են պիտանի զինծառայության համար:

Հոդված 47. Բարորակ նորագոյացությունների առկայության դեպքում զորակոչիկներին ու զինծառայողներին առաջարկվում է վիրահատություն:

«Բ» կետը կիրառվում է վիրահատական բուժման անբավարար արդյունքների կամ դրանից հրաժարվելու դեպքում: Այս կետով փորձաքննվում են նաև բազմաթիվ ոսկրային էկզոստոզներ ունեցող անձինք, մեծ չափերի հասնող էկզոստոզը, որի բարձրությունը հավասար է ոսկրի տրամագծին և ավելի է, ինչպես նաև մակաբուծային և այլ կիստաներն ու դրանց վիրահատությունից հետո խոռոչների առկայությունը, եթե մեծ է ախտաբանական կոտրվածքի վտանգը, միջին չափսի էկզոստոզները, որոնց չափսերը փոքր են ոսկրի տրամագծից և եթե առկա է էկզոստոզի աճի հակում կամ մոտակա հոդի ֆունկցիայի չափավոր խանգարում, լեղապարկի 2 և ավելի պոլիպի առկայությունը, անկախ ֆունկցիայի խանգարման:

«Գ» կետը կիրառվում է վիրահատությունից հրաժարվելու դեպքում (բացի` ոսկրային ուռուցքները), եթե հնարավորության սահմաններում կարելի է կրել ստանդարտ կոշիկ, հագուստ կամ հանդերձանք, ինչպես նաև հագուստ կրելուն չխոչընդոտող և օրգանների ֆունկցիաներին չխանգարող եզակի, փոքր և միջին չափերի էկզոստոզը, որոնց չափսերը փոքր են ոսկրի տրամագծից, լեղապարկի պոլիպ` 1,5 սմ-ից պակաս:

Հագուստ կրելուն չխոչընդոտող, ներքին օրգանների գործունեությանը չխանգարող բարորակ նորագոյացությունների պատճառով չի սահմանափակվում զորակոչիկների և զինծառայողների պիտանիությունը զինվորական ծառայության համար: Ոսկրային տեղակայման ուռուցքանման գոյացությունները փորձաքննվում են` ըստ անատոմիական և ֆունկցիոնալ փոփոխությունների: Լեղապարկի պոլիպի 1,5 սմ և ավելի չափսերի դեպքում տրվում է տարկետում` 47-րդ հոդվածի «դ» կետով, այնուհետև փորձաքննվում է` ըստ ֆունկցիայի խանգարման: Սահմանափակումները սահմանվում են զորամասի բժշկի որոշմամբ` ըստ տեղակայման:

Հագուստ կրելուն չխոչընդոտող, ներքին օրգանների գործունեությանը չխանգարող բարորակ նորագոյացությունների պատճառով չի սահմանափակվում զորակոչիկների և զինծառայողների պիտանիությունը զինվորական ծառայության համար:

Հոդված 48. «Ա» կետին են վերաբերում խոշոր անոթների զարկերակային և զարկերակաերակային անևրիզմները՝ վիրահատության ոչ բավարար արդյունքների կամ վիրահատությունից հրաժարվելու դեպքում, գանգրենանեկրոզային փուլում խցանող էնդարտերիիտը, աորտաարտերիիտը և աթերոսկլերոզը, IV աստիճանի քրոնիկական երակային անբավարարության երևույթներով ստորին վերջույթների զարգացող թրոմբոֆլեբիտը, ֆլեբոթրոմբոզը, հետթրոմբոտիկ և վարիկոզային հիվանդությունը, IV աստիճանի լիմֆեդեման, III փուլի անգիոտրոֆոնևրոզները, արհեստական պրոթեզների ու շունտերի կիրառմամբ խոշոր անոթների վերականգնողական վիրահատությունից հետո առաջացած վիճակը:

«Բ» կետին են վերաբերում ստորին վերջույթների անոթների` II փուլի խցանող էնդարտերիիտը, աորտաարտերիիտը և աթերոսկլերոզը, ստորին վերջույթների պոստթրոմբոտիկ կամ վարիկոզային հիվանդությունը (III աստիճանի քրոնիկական երակային անբավարարության երևույթներով), III աստիճանի փղագարությունը, II փուլի անգիոտրոֆոնևրոզները (տևական ցավային համախտանիշով, որն ուղեկցվում է մատների կապտությամբ), խոշոր անոթների վերականգնողական վիրահատությունից կամ հեռացումից հետո առաջացած վիճակները, վիճակ` խոշոր, մագիստրալ անոթի հեռացումից հետո, վենէկտոմիա, անկախ արյան շրջանառության և վերջույթի ֆունկցիայի խանգարումից:

Ըստ այս կետի փորձաքննվում են նաև I փուլի խցանող էնդարտերիիտով հիվանդ զորակոչիկներն ու ժամկետային զինծառայողները: Հաշվի առնելով արյան շրջանառության խանգարումների աստիճանը, ծառայության պայմանները և աշխատունակության վիճակը` ռազմաբժշկական հանձնաժողովը, III սյունակով նախատեսված փորձաքննվողների վերաբերյալ առանձին դեպքերում որոշում ընդունելիս, ցուցաբերում է անհատական մոտեցում՝ «բ» կամ «գ» կետի համաձայն:

«Գ» կետին են վերաբերում ստորին վերջույթների հետթրոմբոտիկ կամ վարիկոզային հիվանդությունը՝ քրոնիկական երակային II աստիճանի անբավարարության երևույթներով (ոտնաթաթերի ու սրունքների պարբերական այտուցվածություն` երկար քայլելուց կամ կանգնելուց հետո, որն անցնում է գիշերային կամ ցերեկային հանգստի ժամանակ), II աստիճանի լիմֆեդեման, I փուլի անգիոտրոֆոնևրոզները (ցրտահարության ժամանակ մատների այտուցը, ցավերն ու գունատությունը, որոնք տևում են մի քանի ժամ), ստորին վերջույթների I փուլի խցանող էնդարտերիիտը և աթերոսկլերոզը (III սյունակով փորձաքննվողների համար):

«Դ» կետին են վերաբերում առանց երակային անբավարարության նշանների ստորին վերջույթների վարիկոզային հիվանդությունը (I աստիճան), I աստիճանի լիմֆեդեման (ներբանի թիկունքի աննշան այտուց, որը նվազում կամ անհետանում է գիշերային կամ ցերեկային հանգստի ժամանակ):

Խոշոր անոթների հրազենային և այլ վնասվածքներից հետո, երբ լրիվ վերականգնվում են արյան շրջանառությունը և ֆունկցիաները, ըստ I սյունակի փորձաքննվողների համար կիրառվում է «գ» կետը, իսկ ըստ III սյունակի փորձաքննվողների համար` «դ» կետը:

Անոթների հիվանդությունների և վնասվածքների հետևանքների ախտորոշումը կատարվում է` ըստ զարգացման փուլի և խանգարումների աստիճանի: Փորձաքննության եզրակացությունն ընդունվում է կլինիկական հետազոտությունից հետո` խոր, ենթամաշկային և հաղորդակցային երակների փականների ֆունկցիայի ու խորանիստ երակների անցանելիության աստիճանի որոշմամբ: Օգտագործվում են դուպլեքս, դոպլեր մաշկի էլեկտրաջերմաչափումը, իսկ անհրաժեշտության դեպքում՝ նաև օբյեկտիվ ցուցանիշներ տվող այլ մեթոդներ, ՀՏ անգիոգրաֆիա, սելեկտիվ անգիոգրաֆիա: Մատնային զարկերակների դոպլեր հետազոտություն` ցրտային փորձով աննշան խանգարման ժամանակ, վերականգնման ժամանակը` 4-ից մինչև 6 րոպե, չափավոր խանգարման ժամանակ` 6-ից մինչև 8 րոպե, զգալի` 8 և ավելի: Անգիոտրոֆոնևրոզները հետազոտելիս կատարել մատնային զարկերակների դոպլեր հետազոտություն` ցրտային փորձով:

Ստորին վերջույթների առանձին հատվածներում առանց երակային անբավարարության նշանների երակների լայնացումը` գլանային կամ գալարային առաձգական ցցվածքների տեսքով, խոչընդոտ չէ ՌՈՒՀ ընդունվելու համար:

Հոդված 49. Ճողվածքներ ունեցող զորակոչիկներին առաջարկվում է վիրահատություն, առաջին անգամ տրվում է տարկետում` մինչև 6 ամիս, հրաժարվելու դեպքում նրանք փորձաքննվում են «գ» կետի համաձայն: Հաջող բուժումից հետո նրանք պիտանի են զինվորական ծառայության համար: Վիրահատական բուժման հակացուցման դեպքում կիրառվում է սույն Կարգի համապատասխան հոդվածը:

«Ա» կետին են վերաբերում կրկնվող, մեծ չափերի հասնող, քայլելը դժվարացնող կամ բազմակի վիրահատական բուժումից հետո ներքին օրգանների ֆունկցիան խախտող ճողվածքները: Այս նույն կետով փորձաքննություն է կատարվում նաև բազմաթիվ հետվիրահատական ճողվածքների վիրահատությունից հրաժարվելու դեպքում:

Վիրահատությունից հետո ճողվածքի երկու անգամ կրկնվելը հիմք է «ա» կետը կիրառելու համար: Քայլելը չդժվարացնող, չափավոր մեծության ճողվածքների՝ մեկանգամյա կրկնվելու դեպքում կիրառվում է «գ» կետը:

Հոդված 50. «Ա» կետին է վերաբերում ուղիղ աղիքի III աստիճանի արտանկումը: Ընդ որում, արտանկած աղիքն ինքնուրույն տեղը չի ընկնում և ձեռքով տեղը գցելը սակավ արդյունավետ է, հետանցքը խոր բացված է, սեղմամկանը (սֆինկտեր) թուլացած, կղանքն ու գազերը չեն պահվում, այսինքն՝ առկա է հետանցքի սեղմամկանի III աստիճանի անբավարարություն:

«Բ» կետին է վերաբերում ուղիղ աղիքի II աստիճանի արտանկումը: Արտանկած աղիքը տեղն է ընկնում ինքնուրույն կամ ձեռքի օգնությամբ: Հետանցքը ներքաշված է կամ մի քիչ կարծրացած: Գազերը կամ հեղուկ կղանքը չեն պահվում, այսինքն՝ առկա է սեղմամկանի I կամ II աստիճանի անբավարարություն:

Ուղիղ աղիքի I և II աստիճանի արտանկման դեպքում զորակոչիկներին ու զինծառայողներին առաջարկվում է վիրահատություն: Հետանցքի շրջանում ուղիղ աղիքի վիրահատությունից հետո, համաձայն 34-րդ հոդվածի «դ» կետի, զինծառայողներին հիվանդության պատճառով տրվում է արձակուրդ, զորակոչիկներին՝ տարկետում մինչև 6 ամիս: Զինվորական ծառայության համար պիտանիությունը որոշվում է ըստ բուժման արդյունքների: Հաջող վիրահատությունից հետո զորակոչիկների և զինծառայողների պիտանիությունը զինվորական ծառայության համար չի սահմանափակվում: Հիվանդությունը կրկնվելու դեպքում որոշումն ընդունվում է «բ» կետի համաձայն:

Հոդված 51. Նախատեսում է վիրահատական միջամտությունից հետո անբնական հետանցքի առաջացման դեպքերը:

Հետանցքի նեղացման և սեղմամկանի անբավարարության դեպքում զորակոչիկներին ու զինծառայողներին առաջարկվում է վիրահատություն: Վիրահատությունից հետո զինծառայողներին հիվանդության պատճառով (34-րդ հոդվածի «դ» կետ) տրվում է արձակուրդ, իսկ զորակոչիկներին՝ տարկետում մինչև 6 ամիս: Զինվորական ծառայության համար պիտանիությունը որոշվում է ըստ բուժման արդյունքների: Հիվանդության կրկնվելու դեպքում որոշումն ընդունվում է ըստ 34-րդ հոդվածի «ա», «բ» կամ «գ» կետերի: Վիրահատությունից հրաժարվելու դեպքում` I սյունակի համաձայն փորձաքննվողները զինվորական ծառայության համար ճանաչվում են ոչ պիտանի և հանվում են հաշվառումից:

Հոդված 52. Քրոնիկական պարապրոկտիտ ունեցող զորակոչիկներին ու զինծառայողներին առաջարկվում է վիրահատություն: Հաջող բուժումից հետո զինվորական ծառայության համար նրանց պիտանիությունը չի սահմանափակվում:

Բուժման ոչ բավարար արդյունքների կամ վիրահատությունից հրաժարվելու դեպքում զինծառայության համար պիտանիության վերաբերյալ որոշումն ընդունվում է ըստ ֆունկցիայի խանգարման աստիճանի:

«Ա» կետին են վերաբերում այն դեպքերը, երբ հետանցքը պարբերաբար թարախահոսում է, հետանցքի շրջանում նկատվում է մացերացիա, մաշկի բորբոքում կամ թաց էկզեմա, և հիվանդությունը պարբերաբար (տարին 3-4 անգամ) բարդանում է` թարախակույտի առաջացումով:

«Բ» կետին է վերաբերում տարեկան 1-2 անգամ սրացող քրոնիկական պարապրոկտիտը, երբ վիրահատության արդյունքները բավարար չեն կամ փորձաքննվողը հրաժարվում է վիրահատությունից: Ըստ այս կետի` նաև փորձաքննվում են պոչուկի էպիթելային բշտերի բարդություններով հիվանդ զորակոչիկները:

«Գ» կետին է վերաբերում պարբերաբար սուր բորբոքվող, առանց թարախակույտի առաջացման, վիրահատական ոչ բավարար ելքով քրոնիկական պարապրոկտիտը` մեկ անգամ վիրահատվելուց հետո:

Հոդված 53. Նախատեսում է թութքի բոլոր դեպքերը:

Ցուցումների առկայության դեպքում զորակոչիկներին ու զինծառայողներին առաջարկվում է վիրահատություն կամ կոնսերվատիվ բուժում: Բուժման ոչ բավարար արդյունքների կամ բուժումից հրաժարվելու դեպքում կիրառվում է «ա» կամ «բ» կետը՝ կախված սակավարյունության արտահայտվածությունից, սրացումների հաճախականությունից և հեմորոիդալ հանգույցների արտանկման աստիճանից:

«Ա» կետին են վերաբերում թութքի հաճախակի սրացումները, երբ փորձաքննվողը տարեկան 2-3 անգամ տևականորեն (1-2 ամիս) բուժվում է ստացիոնար պայմաններում՝ թրոմբոզից, հեմորոիդալ հանգույցների բորբոքումից կամ արտանկումից, ինչպես նաև, երբ հիվանդությունը բարդանում է վիրախծուծում (տամպոնադա) պահանջող, կրկնվող արյունահոսությամբ:

«Բ» կետին են վերաբերում այն դեպքերը, երբ ստացիոնար պայմաններում վիրահատությունը կամ կոնսերվատիվ բուժումը լավ արդյունք են տալիս:

Մասնակցում են մարտական հերթափոխին: Արգելվում են ֆիզիկական ծանրաբեռնումները` 25 կգ և ավելի, բազմաթիվ կքանստումները (10 և ավելի անգամ):

«Գ» կետին են վերաբերում հազվադեպ սրացումներով թութքը, ինչպես նաև հաջող բուժումից հետո բոլոր դեպքերը:

ՌՈՒՀ-երի դիմորդների, ինչպես նաև զորակոչիկների ու զինծառայողների պիտանիությունը զինվորական ծառայության համար չի սահմանափակվում: Հանգույցների արտանկումով ուղեկցվող թութք ունեցող դիմորդները ՌՈՒՀ-եր ընդունվելու պիտանի չեն:

Հոդված 54. «Ա» կետին են վերաբերում զույգ երիկամների ախտահարումով միզաքարային հիվանդությունը՝ բուժման ոչ բավարար արդյունքի դեպքում (վարակված քարեր, հիդրոնեֆրոզ, բուժվող երկրորդային պիելոնեֆրիտ), III աստիճանի նեֆրոպտոզը, երիկամների կոնքային դիստոպիան, երիկամների պոլիկիստոզը, շագանակագեղձի III-IV փուլի ադենոման, երիկամների անոթների անոմալիաները՝ վազոռենալ զարկերակային հիպերտենզիայի երևույթներով և երիկամային արյունահոսություններով: Վերոհիշյալ հիվանդությունները պետք է ուղեկցվեն II-III փուլի քրոնիկական երիկամային անբավարարությամբ կամ երիկամների արտազատիչ ֆունկցիայի զգալի խանգարումով:

Նույն կետին են վերաբերում հիվանդությունների կամ վնասվածքների պատճառով մեկ երիկամի հեռացումից հետո մյուսի ֆունկցիայի խանգարումը` անկախ արտահայտվածության աստիճանից, ինչպես նաև առնանդամի բացակայությունը:

«Բ» կետին են վերաբերում երիկամների պոլիկիստոզը, մուլտիկիստոզը, կոնտրաստ ՀՏ հետազոտությամբ կամ սցինտիգրաֆիայով հաստատված պարենքիմատոզ կամրջակ ունեցող պայտաձև երիկամը, երիկամների կոնքային դիստոպիան, երիկամի զստային դիստոպիան, երիկամի սոլիտար կիստան` 3,0 սմ և ավելի չափսերի դեպքում, հիվանդությունների կամ վնասվածքների հետևանքով հեռացված, նաև` բնածին մեկ երիկամի բացակայությունը` մյուսի նորմալ գործունեությամբ, միզուկի անոմալիաները (փոշտային կամ շեքային հիպոսպադիա, միզուկի խուղակն առնանդամի արմատից մինչև մեջտեղը), երիկամում քարի (չափը՝ 0,5 սմ և ավելի) առկայությունը՝ անկախ ֆունկցիայի խանգարման աստիճանից, ինչպես նաև կլինիկորեն դրսևորվող երկկողմանի III աստիճանի նեֆրոպտոզը:

Այս կետին են վերաբերում նաև քարերի դուրս գալու հետևանքով երիկամային խիթի հաճախակի նոպաները (տարեկան` 5-6 անգամ), երիկամների (դիսպլազիա, հիպոպլազիա մինչև 9 սմ, երիկամների և դրանց մասերի երկատում), միզածորանների և միզապարկի անոմալիաները, որոնք պետք է ուղեկցվեն II փուլի երիկամային անբավարարությամբ կամ երիկամների արտազատիչ ֆունկցիայի չափավոր խանգարումով:

«Գ» կետին են վերաբերում երիկամների, միզածորանների մանր, առանձին քարերը, որոնք դուրս են գալիս առանց խիթի նոպաների, II աստիճանի նեֆրոպտոզը, միզասեռական համակարգի հազվադեպ սրացումներով քրոնիկական հիվանդությունները (երկրորդային պիելոնեֆրիտ, պրոստատիտ, ցիստիտ)՝ հիվանդանոցային արդյունավետ բուժմամբ, միզասեռական համակարգի օրգանների վերքերի կամ վնասվածքների հետևանքները: Արգելվում է ծառայությունը հատուկ զորամասերում:

Նույն կետին են վերաբերում երիկամների գոտկային, գոտկազստային դիստոպիան` առանց ցավային համախտանիշի և արտազատիչ ֆունկցիայի խանգարման, ինչպես նաև միզուկի խուղակն առնանդամի մեջտեղից մինչև պսակաձև ակոսը, երիկամի սոլիտար կիստան` մինչև 3,0 սմ չափսերի դեպքում, շագանակագեղձի կիստան` 1,5 սմ չափսի դեպքում: 1.5 սմ-ից ավելիի դեպքում անհրաժեշտ է տրամադրել տարկետում` մինչև մեկ տարի, որից հետո փորձաքննվում է` ըստ ֆունկցիայի խանգարման և չափերի փոփոխության:

«Դ» կետին են վերաբերում միզատար ուղիներից (ավազան, միզածորան, միզապարկ) գործիքով առանձին քարերի հեռացումից հետո առաջացած վիճակը՝ առանց ֆունկցիայի խանգարման, հետագա քարագոյացման, միակ քարի դուրս գալն առանց ցավային համախտանիշի, I աստիճանի նեֆրոպտոզը, երիկամների սալջարդից հետո կարճատև արյունամիզությունը:

Քրոնիկական երիկամային անբավարարության շրջանների բնութագիրը տրված է 31-րդ հոդվածի բացատրություններում:

Պսակաձև ակոսում հիպոսպադիայի առկայությունը չի սահմանափակում զորակոչիկների և զինծառայողների պիտանիությունը ՌՈՒՀ-եր ընդունվելու և զինվորական ծառայության համար: Էքսկրետոր ուռոգրաֆիա-աննշան խանգարման ժամանակ կոնտրաստ նյութի միզուղիներից դուրս գալու ժամանակը 120-140 րոպե է, չափավորի դեպքում` 140-180 րոպե, զգալի` 180-ից ավելի:

Հոդված 55. Գիշերամիզությամբ տառապող զորակոչիկները և զինծառայողներն ուղարկվում են ստացիոնար հետազոտման և բուժման:

Նրանց հետազոտումը պետք է լինի լիակատար և համալիր` ուրոլոգի և նյարդաբանի մասնակցությամբ: Հետազոտման ընթացքում առանձնակի ուշադրություն է դարձվում կմախքի (թուրքական թամբ, ողնաշարի գոտկային հատված), արտաքին սեռական օրգանների վիճակին (ֆիմոզ, խուղակներ, միզատար խողովակի զարգացման արատներ), միզասեռական համակարգի զարգացման անոմալիաներին: Բացի այդ, անհրաժեշտության դեպքում հետազոտվում է միզապարկի ծավալն ու ձևը (ցիստոսկոպիա, խրոմոցիստոսկոպիա, ցիստոգրաֆիա), կատարվում է այլ հետազոտություն: Եթե գիշերամիզությունը նյարդային կամ միզասեռական համակարգի հիվանդությունների ախտանշաններից է, ապա որոշումն ընդունվում է ըստ հիմնական հիվանդության:

Եթե հսկողությունն ու կրկնակի հետազոտությունները, ինչպես նաև զինկոմիսարիատից ստացված տվյալները հաստատում են հիվանդության առկայությունը, իսկ բուժման արդյունքը դրական չէ, ապա գիշերամիզության հաճախակի դրսևորումներով տառապող զորակոչիկները և ժամկետային զինծառայողները խաղաղ ժամանակ զինվորական ծառայության համար ճանաչվում են ոչ պիտանի:

Այն զորակոչիկները, որոնց գիշերամիզության մասին նշված է միայն անամնեզում և վերջին երեք տարվա ընթացքում այն նրանց մոտ չի նկատվել, ճանաչվում են զինվորական ծառայության համար պիտանի: Եթե զինկոմիսարիատի կողմից զորակոչիկի վերաբերյալ ներկայացված տվյալների կամ առողջական վիճակի հետազոտության ակտի և վերը նշված տվյալների միջև առկա է ակնհայտ հակասություն, տրվում է տարկետում` մինչև մեկ տարի:

Հոդված 56. Սերմնալարերի երակների III աստիճանի վարիկոզ լայնացում ունեցող զորակոչիկներին և զինծառայողներին առաջարկվում է վիրահատություն: Բուժման բավարար արդյունքի դեպքում նրանց պիտանիությունը զինվորական ծառայության համար չի սահմանափակվում:

«Ա» կետին է վերաբերում ոչ արդյունավետ բուժման կամ բուժումից հրաժարվելու դեպքում սերմնալարերի երակների III աստիճանի վարիկոզ լայնացումը (լարն իջնում է ապաճած ամորձու ստորին բևեռի մակարդակից ցած, առկա է սպիտա- և արյունամիզություն, սերմնարտադրությունը խանգարված է):

«Բ» կետին է վերաբերում բուժման ոչ բավարար արդյունքի կամ բուժումից հրաժարվելու դեպքում սերմնալարի երակների վարիկոզ լայնացումը (լարն ամորձու վերին բևեռի մակարդակից ցածր է, չկա ամորձու ապաճում): Ներզատիչ, էնդոկրին խանգարումների դեպքում կիրառվում է 20-րդ հոդվածը:

Հոդված 57. Ամորձու կամ սերմնալարի թաղանթի ջրգողությամբ հիվանդ զորակոչիկներին, զինծառայողներին և ՌՈՒՀ-եր ընդունվողներին առաջարկվում է վիրահատություն:

Հաջող բուժումից հետո նրանց պիտանիությունը շարային (զինվորական) ծառայության և ՌՈՒՀ-եր ընդունվելու համար չի սահմանափակվում:

Բուժումից հրաժարվելու դեպքում զորակոչիկները և զինծառայողները, ըստ ամորձու կամ սերմնալարի թաղանթի ջրգողության արտահայտվածության, փորձաքննվում են` համաձայն սույն հոդվածի «ա» կամ «բ» կետի:

Հոդված 58. Մեկ ամորձին չլինելու դեպքում (ամորձին կա, բայց իջած չէ փոշտի մեջ) զորակոչիկներին և զինծառայողներին առաջարկվում է վիրահատություն: Հաջող բուժումից հետո նրանց պիտանիությունը զինվորական զինծառայության և ՌՈՒՀ-եր ընդունվելու համար չի սահմանափակվում: Վիրահատությունից հրաժարվելու, ինչպես նաև մեկ ամորձու տեղակայման դեպքում փոշտում, մյուսի տեղակայումը աճուկային խողովակում կամ դրա արտաքին անցքում` նրանք ճանաչվում են պիտանի զինվորական ծառայության համար: Մեկ ամորձու բնածին կամ հետվիրահատական բացակայության դեպքում մյուսի նորմալ գործունեությամբ կիրառվում է «բ» կետը:

«Ա» կետին է վերաբերում նաև մեկ ամորձու տեղակայումը որովայնի խոռոչում, աճուկային խողովակոմ կամ նրա արտաքին անցքում, մյուսի ախտահարման երևույթներով (օրգանական փոփոխություններ, քրոնիկական փոփոխություններ, քրոնիկական օրխիտ, էպիդիդիմիտ, սպերմատոգենեզ), II-III խանգարումով: Ներզատիչ (էնդոկրին) խանգարումների առկայության դեպքում կիրառվում է 20-րդ հոդվածը:

 

ԱԿԱՆՋԻ, ՎԵՐԻՆ ՇՆՉՈՒՂԻՆԵՐԻ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

 

Հոդված 59. Բացի քրոնիկական թարախային մեզո- և էպիտիմպանիտները, այս հոդվածին է վերաբերում նաև այդ պատճառով կատարված վիրահատությունից հետո վիրահատական խոռոչի մասնակի էպիթելիզացիան՝ թարախի, մսամոլման (գրանուլյացիա) կամ խոլեստեատոմակերպ զանգվածի առկայությամբ, քանի որ այդ պարագայում, չնայած վիրահատությանը, թարախային պրոցեսն ականջում ավարտված չէ: Քրոնիկական էպիտիմպանիտների ժամանակ առաջարկվում է վիրահատություն:

Միջին ականջում բավարար արդյունքներով արմատական կամ վերականգնողական վիրահատությունից հետո, զորակոչիկներին 69-րդ հոդվածի I սյունակի համաձայն, տրվում է 6-ամսյա տարկետում, ժամկետային զինծառայողներն ազատվում են ծառայողական պարտականությունների կատարումից (օտոլարինգոլոգի կամ զորամասի բժշկի հսկողության տակ գտնվելու և ամբուլատոր բուժում ստանալու համար): Թմբկաթաղանթի էպիտիմպանալ հատվածի կայուն, չոր թափածակումների, ինչպես նաև հետվիրահատական խոռոչի լրիվ էպիթելիզացիայի դեպքում որոշումը կայացվում է համաձայն 60-րդ հոդվածի:

Զորակոչիկներին զորակոչային տեղամասերին կցագրելիս բուժում է նշանակվում, իսկ զինվորական ծառայության զորակոչելիս` բարձրլեռնային շրջաններ չեն ուղարկում:

Սպաների, ենթասպաների և կին զինծառայողների վերաբերյալ որոշումը կայացվում է անհատապես:

Հոդված 60. Վերաբերում է լսողության վատացմամբ և ականջի բարոֆունկցիայի խանգարմամբ, վերականգնողական վիրահատությունից հետո պրոցեսի լիակատար դադարեցումով և վիրահատական խոռոչների կայուն էպիթելիզացիայով ուղեկցվող և, այսպես կոչված, չոր միջին ականջաբորբին (կամ միջին ականջի քրոնիկական կատառին):

Եթե նախկին թափածակումների տեղում սպիներ են առաջացել, թմբկաթաղանթը կրակալվել է, բայց շարժունությունը լավ է պահպանվել, ականջի բարոֆունկցիան չի խանգարվել, այդ ամենը հիմք չի տալիս սույն հոդվածը կիրառելու: Պիտանի չեն ծառայելու օդադեսանտային զորքերում:

Զինվորական ծառայության զորակոչելիս` բարձրլեռնային գոտի չուղարկել:

Հոդված 61. «Ա» կետին են վերաբերում խիստ արտահայտված մենյերանման հիվանդությունները, ինչպես նաև օրգանական կամ ֆունկցիոնալ բնույթի վեստիբուլյար խանգարումների այլ ծանր ձևերը, որոնք դիտվել են ստացիոնար հետազոտության ընթացքում կամ հաստատվել են մասնագիտական բժշկական կամ զինվորական բուժկանխարգելիչ հիմնարկների կողմից:

«Բ» կետին են վերաբերում մենյերանման հիվանդությունների այն դեպքերը, որոնց նոպաները կարճատև են և ընթանում են չափավոր արտահայտված՝ ծառայողական պարտականությունների կատարման վրա էապես չազդող վեստիբուլյարվեգետատիվ խանգարումներով:

Հոդված 62 և 63. Խուլհամրությունը պետք է հաստատված լինի բուժհիմնարկներում կամ խուլհամրերի կազմակերպություններում:

Լսողության իջեցման աստիճանը որոշելիս, բացի սովորական շշուկային խոսքի հետազոտությունը, անհրաժեշտ են կրկնակի հատուկ հետազոտություններ՝ խոսակցական կամ շշուկային խոսքի, կամերտոնի և տոնալ սահմանային և համակարգչային դրդված լսողական պոտենցիալներով (ԿՍՎՊ) աուդիոմետրիայի կիրառմամբ ականջների բարոֆունկցիայի պարտադիր որոշմամբ:

Լսողությունը մեկ անգամ ստուգելը բավարար չէ փորձաքննվողի գանգատների միատեսակությունը և ճիշտ լինելը պարզելու համար: Մեկ կամ երկու ականջների լիակատար խլությունն ախտորոշելու համար օգտվում են խլության գնահատման օբյեկտիվ հնարքներից՝ կիրառում են Բարանի ճչանակի մեթոդը, Պոպովի, Գովսեևի, Շտենգերի, Խիլովի և ուրիշների փորձերը:

Լսողության իջեցման կապակցությամբ փորձաքննվող զորակոչիկների ակտերին կցել պարտադիր աուդիոգրամմայի պատճենը:

Ծանրալսություն ունեցող զինծառայողներին աշխատանքի և պաշտոնի նշանակելիս հաշվի են առնում հիվանդության առկայությունը:

Զինվորական ծառայության համար պիտանիության անհատական գնահատման ժամանակ նկատի են առնվում զինծառայողի ծառայության որոշակի պայմանները, հրամանատարության բնութագիրը և լսողության ֆունկցիոնալ հետազոտության տվյալները՝ լսելիությունն ստուգելով ականջակալներով կապի էլեկտրաակուստիկ միջոցներով (հեռախոս, ռադիոկապ):

Ռադիոտեղորոշիչ կայանում օպերատորի զինվորական մասնագիտական ծառայության համար ծանրալսում ունեցող զինծառայողների պիտանիությունը որոշվում է անհատապես:

Լսողությունը լավացնող վերականգնողական վիրահատություններից հետո, III սյունակով փորձաքննվողներն առանձին դեպքերում հիվանդության պատճառով արձակուրդի կարիք ունեն՝ ըստ 69-րդ հոդվածի: Արձակուրդից հետո զինվորական ծառայության համար նրանց պիտանիությունը որոշվում է համաձայն սույն հոդվածի «բ» կամ «գ» կետերի՝ կախված բուժման արդյունքներից:

Հոդված 64. Ականջի բարոֆունկցիայի կայուն և կտրուկ խանգարումը որոշվում է ականջի ճնշաչափական կրկնակի հետազոտությունների տվյալների հիման վրա:

Կասկածելի դեպքերում ականջի ճնշումը պետք է չափել ականջի փչման միջոցով, ամենահավաստի տվյալներն ստացվում են բարոխցիկում անցկացված ֆունկցիոնալ հետազոտությունների միջոցով:

Հարքթային խոռոչների բարոֆունկցիայի խանգարումները հաստատվում են փորձաքննվողի գանգատների, քթի խոռոչի վիճակի, բարոխցիկում ճնշման տատանումների նկատմամբ նրա զգայունության որոշմամբ, հարքթային խոռոչների մինչև հետփորձային ռենտգեն հետազոտությունների, բժշկական և ծառայողական բնութագրերի հիման վրա:

Հոդված 65. Հարքթային խոռոչների քրոնիկական թարախային հիվանդությունների ախտորոշումը պետք է հաստատվի ռինոսկոպիկ (թարախային արտադրություն) և խոռոչների ռենտգենաբանական հետազոտության տվյալներով (երկու պրոյեկցիայով), իսկ վերծնոտային խոռոչի դեպքում՝ նաև բուժհիմնարկում փորձնական ծակում կատարելով:

Հարքթային խոռոչների վիրահատությունից հետո մնացորդային երևույթները (նախաբերանի անցումային ծալքի գծային սպի, վիրահատված խոռոչից դեպի քթի խոռոչ ելանցքի առկայությամբ) զորակոչիկների և զինծառայողների շարային (զինվորական) ծառայության համար արգելք չեն:

«Ա» կետին վերաբերում են լորձաթաղանթի սնուցման ատրոֆիկ կամ հիպերտրոֆիկ խանգարումներով ուղեկցվող թարախային կամ պոլիպոզ սինուիտները: Այս կետին են վերաբերում նաև թարախային քրոնիկական ու պոլիպոզ սինուիտները՝ առանց ակներև բարդությունների, սակայն հաճախակի (տարեկան` առնվազն 2 անգամ) սրացումներով և անաշխատունակությամբ, ինչպես նաև քրոնիկական դեկոմպենսացված տոնզիլիտով ուղեկցվող թարախային սինուիտները:

Քրոնիկական թարախային սինուիտով տառապող սպաների, ենթասպաների և կին զինծառայողների փորձաքննության ժամանակ նկատի են առնվում հիվանդության ընթացքը և սրացման հաճախականությունը: Եթե հիվանդությունը հաճախակի է սրվում և ստացիոնար բուժումը բավարար արդյունք չի տվել, զինվորական ծառայության համար պիտանիությունը որոշվում է անհատապես:

«Բ» կետին են վերաբերում հարքթային խոռոչների քրոնիկական, ոչ թարախային հիվանդությունները (սինուիտների կատառային, շիճուկային, վազոմոտոր և այլ ոչ թարախային ձևեր)՝ առանց վերին շնչուղիների դիստրոֆիայի նշանների և առանց հաճախակի սրացումների ու աշխատունակության կորստի: Նշված հիվանդություններն ունեցող զորակոչիկներին կցագրելիս նշանակվում է բուժում:

Վերին շնչուղիների լորձաթաղանթի դիստրոֆիկ պրոցեսները քթի շնչառական ֆունկցիայի երկկողմանի կտրուկ խանգարմամբ խոչընդոտ են ՌՈՒՀ-եր ընդունվելու համար:

Քթի միջնապատի ծռվածությունը՝ թեկուզ և միակողմանի ազատ շնչառությամբ, վերին շնչուղիների լորձաթաղանթի սուբատրոֆիկ երևույթները, ինչպես նաև վերին ծնոտային խոռոչի լորձաթաղանթի հարպատային հաստացումը, եթե ախտորոշիչ պունկցիայի ժամանակ թարախ կամ ընդմիջածորք (տրանսուդատ) չկա և պահպանված է վերին ծնոտային խոռոչի անցանելիությունը, հակացուցված չեն ՌՈՒՀ-եր ընդունվելու համար:

Հոդված 67. Քրոնիկական դեկոմպենսացված տոնզիլիտը քրոնիկական տոնզիլիտի տարատեսակներից մեկն է, որը բնութագրվում է հաճախակի սրացումներով (տարին` առնվազն երկու անգամ), տոնզիլոգեն թունավորման առկայությամբ (սուբֆեբրիլիտետ, շուտ հոգնելու երևույթներ, թուլություն, տկարություն), բորբոքային պրոցեսի մեջ մերձնշիկային հյուսվածքի, ռեգիոնար ավշահանգույցների ներառմամբ (պարատոնզիլյար թարախակույտ, ռեգիոնար լիմֆադենիտ): Քրոնիկական դեկոմպենսացված տոնզիլիտի օբյեկտիվ նշաններն են` նշիկի վրա բահիկով ճնշում գործադրելիս փոսորակներից թարախի կամ կազեոզ խցանների արտահոսքը, քմային նշիկների վրա կոպիտ սպիների առկայությունը, քիմքի աղեղների շրջանում հիպերեմիան և այտուցվածությունը և դրանց` սերտաճվածությունը նշագեղձերի հետ, ենթաէպիթելային շերտում թարախակալած գեղձաբշտիկի առկայությունը, ավշագեղձերի մեծացումը կրծքաանրակապտկային մկանների առջևի եզրագծով: Քրոնիկական տոնզիլիտի միայն այս տեսակն է, որ հակացուցված է ՌՈՒՀ-երի դիմորդների համար: Քրոնիկական տոնզիլիտի մյուս տեսակների դեպքում ՌՈՒՀ-երի դիմորդներն ընդունվելու համար պիտանի են ճանաչվում:

Զորակոչիկներին կցագրելիս քրոնիկական տոնզիլիտի յուրաքանչյուր տարատեսակի առկայության դեպքում, նրանց բուժում է նշանակվում (կոնսերվատիվ, անհրաժեշտության դեպքում՝ նաև վիրաբուժական):

Հոդված 68. «Բ» կետին են վերաբերում կայուն, երկարատև, կանոնավոր բուժման դժվար ենթարկվող աֆոնիաները, ֆունկցիայի կայուն խանգարումներով քրոնիկական հիպերտրոֆիկ և մուտացիոն լարինգիտը, ձայնալարերի պարեզներ և պարալիչ, ձայնալարերի նախաքաղցկեղային հիվանդությունները և բարորակ նորագոյացությունները:

Թեթև կակազություն և թլվատություն ունեցող զորակոչիկները և զինծառայողները ճանաչվում են պիտանի ծառայության` սահմանափակումով: Նրանք սերժանտների և ավագների պատրաստման ուսումնական զորամասեր չեն ուղարկվում, ինչպես նաև չեն նշանակվում ռադիոտեղորոշիչ կայանների օպերատորներ, կապավորներ:

Կակազության դեպքում փորձաքննվողը ենթարկվում է հիմնավոր հետազոտության: Պիտանիության մասին փորձագիտական որոշումը կայացնում է զինկոմիսարիատը` մինչև զորակոչվելն ուսման կամ աշխատանքի վայրից ստացված փաստաթղթերի, ինչպես նաև նյարդաբանի, հոգեբույժի և օտոլարինգոլոգի (հնարավորության դեպքում` նաև լոգոպեդի) խորհրդատվության հիման վրա: Կակազության արտահայտվածության աստիճանը որոշվում է տարբեր պայմաններում խոսելու ֆունկցիայի վիճակի դինամիկ հսկողությամբ և գնահատվում է հիվանդության դրսևորման ամենացայտուն պահերով: Փորձագիտական ախտորոշման համար էական նշանակություն ունի հրամանատարության բնութագիրը և ցուցումը, թե կակազությունը որքանով է անդրադառնում փորձաքննվողի ծառայողական պարտականությունների կատարման վրա:

«Գ» կետին են վերաբերում ֆունկցիոնալ ծագման դիսֆոնիաները (միոգեն, նեյրոգեն, սպաստիկ):

Հոդված 69. Վիրահատական բուժում պահանջող հիվանդություններով զորակոչիկների վիրահատական բուժումն իրականացնել զինկոմիսարիատների ուղեգրով` զորակոչի ավարտից առնվազն 40 օր առաջ: Այն դեպքերում, երբ անցկացված բուժումից հետո ֆունկցիան լիարժեք վերականգնված է, զորակոչիկը համարվում է պիտանի զինվորական ծառայության:

 Հիվանդություններից, կոտրվածքներից, վիրահատություններից հետո զինծառայողներին արձակուրդ տալու անհրաժեշտության վերաբերյալ որոշումը կարող է կայացվել ստացիոնար բուժման ավարտից հետո՝ կախված նրանց ընդհանուր վիճակից, այն դեպքում, երբ մասնագիտացված բուժումն ավարտվել է, սակայն աշխատունակությունը լիովին վերականգնելու համար հիվանդին անհրաժեշտ է ևս մեկ-երկու ամիս ժամանակ:

Այս հոդվածով են փորձաքննվում նաև հիպերպլաստիկ, կիստոզ սինուիտներով, մուկոցելեով տառապող զորակոչիկները:

 

ԲԵՐԱՆԻ ԽՈՌՈՉԻ ԵՎ ԾՆՈՏՆԵՐԻ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

 

Հոդված 70. «Ա» կետին վերաբերում են դիմածնոտային շրջանի բնածին կամ ձեռքբերովի արատները («գայլի երախ» և այլն) և ձևախեղումները, ինչպես նաև ծնոտների, թքագեղձերի, քունքաստործնոտային հոդերի քրոնիկական, հաճախ սրացող հիվանդությունները՝ բուժման, այդ թվում` նաև վիրահատության դրական արդյունքի բացակայության դեպքում:

«Ա» կետին վերաբերում են նաև ծնոտների բարորակ նորագոյացությունների լրիվ կամ մասնակի հեռացումից և հյուսվածքապատվաստումից հետո ծնոտի 4 սմ և ավելի դեֆեկտները: Այս կետին են վերաբերում ծնոտների կենտրոնական փոխհարաբերության դիրքում, վերին և ստորին ատամնաշարերի միջև, կտրիչ ատամների շրջանում 9 մմ և ավելի կամ ծամիչ ատամների շրջանում 2 մմ և ավելի սագիտալ կամ վերտիկալ ճեղքի առկայությունն ըստ Ագապովի ծամողական ֆունկցիայի 50 %-ից պակաս արդյունավետության դեպքում, քունքաստործնոտային հոդերի անկիլոզները, ստորին ծնոտի կոնտրակտուրաները, բերանը բացելու` մինչև 2 սմ սահմանափակման դեպքում, կեղծ հոդերը, դիմաշարժիչ մկանների կաթվածը՝ դիմային նյարդի հիմնաբնի կամ խոշոր ճյուղավորումների վնասվելու հետևանքով, հաճախակի սրացումներով քրոնիկական սիալոադենիտները, դիմածնոտային շրջանի ակտինոմիկոզը, ծնոտների սեկվեստրալ խոռոչներով և սեկվեստրներով ուղեկցվող քրոնիկական օստեոմիելիտը: Այս հիվանդություններն ունեցող զորակոչիկներին և զինծառայողներին բուժում է նշանակվում: Բուժումից հետո որոշում է ընդունվում` ըստ 73-րդ հոդվածի: Եթե վիրահատություն չի կատարվել, փորձաքննությունն անցկացվում է սույն հոդվածի համապատասխան կետերով:

«Բ» կետին են վերաբերում ծնոտների կենտրոնական փոխհարաբերության դիրքում, վերին և ստորին ատամնաշարերի միջև, կտրիչ ատամների շրջանում մինչև 9 մմ կամ ծամիչ ատամների շրջանում մինչև 2 մմ սագիտալ կամ վերտիկալ ճեղքի առկայությունը` ըստ Ագապովի ծամողական ֆունկցիայի 50 %-ից պակաս արդյունավետության դեպքում, կամ կտրիչ ատամների շրջանում 9 մմ ավելի կամ ծամիչ ատամների շրջանում 2 մմ-ից ավելի սագիտալ կամ վերտիկալ ճեղքի առկայությունը` ըստ Ագապովի 50 % և ավելի` ծամողական ֆունկցիայի արդյունավետության դեպքում:

Այս կետով են փորձաքննվում նաև արտաքին քթի դեֆորմացիաներով և միջնապատի ծռվածությամբ զորակոչիկները, որոնց մոտ դիտվում է քթային շնչառության խանգարում:

«Գ» կետին վերաբերում են ծնոտների կենտրոնական փոխհարաբերության դիրքում, վերին և ստորին ատամնաշարերի միջև, կտրիչ ատամների շրջանում մինչև 9 մմ կամ ծամիչ ատամների շրջանում մինչև 5 մմ սագիտալ կամ վերտիկալ ճեղքի առկայությունը` ըստ Ագապովի ծամողական ֆունկցիայի 50 % և ավելի արդյունավետության դեպքում: Մասնակցում են մարտական հերթափոխին: Արգելվում է կոշտ, դժվար ծամվող սննդի ընդունումը 10 օրից ավելի ժամկետով:

Նման հիվանդություն ունեցող զորակոչիկներին զորակոչային տեղամասերին կցագրելիս նշանակվում է համապարփակ օրթոդոնտիկ վիրաբուժական կամ վիրաբուժական բուժում, իսկ զորակոչվելու ժամանակ, վիրահատությունից հրաժարվելու դեպքում, որոշում է ընդունվում զինվորական ծառայության համար պիտանիության մասին: Բուժումից հետո փորձաքննությունը կատարվում է ըստ բուժման կիրառված մեթոդի և արդյունքների (6-12 ամիս անց), ինչպես նաև` շնչառական, հոտառության, ծամելու և թքարտադրության ֆունկցիաների խանգարման աստիճանի:

Հոդված 71. Ատամների ընդհանուր թվաքանակը հաշվելիս` իմաստության ատամները հաշվի չեն առնվում: Ատամների այն արմատները, որոնք պիտանի չեն պրոթեզավորման համար, համարվում են բացակայող ատամներ: Այն ատամները, որոնք փոխարինված են անշարժ պրոթեզներով, բացակայող չեն համարվում:

Հոդված 72. «Ա» կետին վերաբերում է 5 մմ և ավելի խորությամբ պարոդոնտալ գրպանով, ատամնաբնի ոսկրահյուսվածքի արմատի 2/3 չափով ներծծումով (ռեզոբցիա), ատամի II-III աստիճանի շարժունակությամբ տարածուն պարոդոնտիտը, երբ ախտահարված ատամների գումարային ծամողական ֆունկցիան, ըստ Ագապովի, կազմում է ընդհանուր ծամողական ֆունկցիայի 50 % և ավելի:

Պարոդոնտիտի ախտորոշումը հաստատվում է ամբողջ ատամնածնոտային համակարգի մանրազնին ռենտգենաբանական հետազոտության միջոցով և հարակից հիվանդությունների հայտնաբերմամբ: Զորակոչիկներին զորակոչային տեղամասերին կցագրելիս պարոդոնտիտի առկայության դեպքում բուժում է նշանակվում:

Այս կետին վերաբերում են նաև բերանի խոռոչի լորձաթաղանթի՝ բուժման չենթարկվող հիվանդությունները: Ստոմատիտի (բերանաբորբ), խեյլիտի, գինգիվիտի, լեյկոպլակիայի և այլ հիվանդությունների, ներառյալ` նախաքաղցկեղները, առկայության դեպքում զորակոչիկներին (կցագրելիս) և զինծառայողներին բուժում է նշանակվում: ՌՆ ու Իճ այլ աղբյուրների հետ աշխատանքներում III, IV սյունակներով փորձաքննվողների պիտանիությունը որոշվում է անհատապես: Լեյկոպլակիայի և օբլիգատ նախաքաղցկեղների (Մանգոտիի խեյլիտ, Բոուենի հիվանդություն և այլն) դեպքերում ՌՆ, ԻՃ այլ աղբյուրների հետ աշխատանքը հակացուցված է:

«Գ» կետին է վերաբերում ատամների կարիեսը, երբ ոսկրափուտի (կարիեսի) ենթարկված և հեռացված ատամների թվաքանակը 9-ից ավելի է, ընդ որում, 4-ից ոչ պակասն ունեն ատամնախոռոչի կամ պերիոդոնտի ախտահարում: Զորակոչիկներին տրվում է տարկետում` մինչև մեկ տարի, բուժման համար, զինծառայության համար պիտանիությունը որոշվում է բուժման ավարտից հետո՝ սույն հոդվածի մյուս կետերի համաձայն: Բուժման համար տարկետում տրվում է մեկ անգամ` մինչև մեկ տարի ժամկետով: Տարկետումից հետո, եթե զորակոչիկը ներկայանում է փորձաքննության նույն վիճակով, զորակոչվում է` հաշվի առնելով ծամողական ֆունկցիայի էֆեկտիվությունը (50 % և ավելի): Բուժումը կազմակերպել ըստ ծառայության վայրի:

Հոդված 73. Հիվանդություններից, վիրահատություններից հետո զինծառայողների համար արձակուրդի անհրաժեշտությունը որոշվում է ստացիոնար բուժման ավարտից հետո՝ նկատառելով ընդհանուր վիճակը, պայմանով, որ մասնագիտացված բուժումն ավարտվել է, իսկ հիվանդի աշխատունակության լրիվ վերականգնման համար անհրաժեշտ է առնվազն մեկ ամիս:

Ծնոտների ու դեմքի փափուկ հյուսվածքների վնասվածքների դեպքում արձակուրդի անհրաժեշտության վերաբերյալ որոշում ընդունելու հիմք են կոտրվածքների վերականգնման դանդաղումը, կոպիտ սպիները կամ բարդ վիրաբուժական և օրթոպեդիկ բուժում պահանջող, ինչպես նաև ոսկրաբորբով (օստեոմիելիտ) ուղեկցվող կոտրվածքները:

 

ԱՉՔԻ ԵՎ ՆՐԱ ՀԱՎԵԼՈՒՄՆԵՐԻ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

 

Հոդված 74. Կոպերի դիրքային տարբեր թերությունների (սերտաճում, ներանկում, արտաշրջում, իսկական պտոզ, լագօֆթալմ) առկայության դեպքում հաշվի է առնվում նաև տեսողական ու շարժողական ֆունկցիաների խանգարման աստիճանը: Այն դեպքում, երբ կարելի է վիրահատության միջոցով վիճակը լավացնել, պետք է վիրահատությունը կատարել մինչև փորձագիտական որոշման ընդունումը:

«Բ» կետին վերաբերում է բնածին կամ ձեռքբերովի իսկական պտոզը, երբ ճակատային մկանների լարվածության բացակայության պայմաններում մեկ աչքի վերին կոպը ծածկում է բբի կեսից ավելին կամ 1/3-ից ավելին` երկու աչքում:

Այդպիսի պտոզ ունեցող զորակոչիկներին (կցագրելիս) և զինծառայողներին առաջարկվում է վիրահատություն: Վիրահատությունից հրաժարվելու դեպքում որոշումը կայացվում է համաձայն «բ» կետի:

Հոդված 75. «Ա» կետին վերաբերում են խիստ արտահայտված խոցային բլեֆարիտը` սպիավոր վերասերումով և կոպեզրի զգալի մազաթափությամբ, շաղկապենու խրոնիկական կոնյուկտիվիտները` գերաճով և ենթալորձային հյուսվածքի զգալիորեն արտահայտված ինֆիլտրացիայով (ստացիոնար բուժման անբավարար արդյունքի դեպքում` մեկ տարում երկու անգամից ավելի բարդացումներով` հաստատված բժշկական փաստաթղթերով), ինչպես նաև` շաղկապենու տրախոմատոզ ախտահարմամբ: Աչքի ֆունկցիայի կայուն խանգարումներով տրախոմայի տարբեր բարդացումների դեպքում որոշումը կայացվում է` այդ խանգարումները նախատեսող «Հիվանդությունների և ֆիզիկական թերությունների ցանկի» հոդվածների հիման վրա (կոպերինը` ըստ 74-րդ, արցունքատար խողովակներինը՝ ըստ 76-րդ, եղջերաթաղանթինը՝ ըստ 78-րդ, տեսողության թուլությունը՝ ըստ 85-րդ հոդվածների):

«Բ» կետին վերաբերում են չափավոր կամ աննշան արտահայտված խրոնիկական բլեֆարիտները և հաջող բուժման դեպքում՝ հազվադեպ սրացումներով կոնյուկտիվիտները:

Զորակոչիկներին կցագրելիս նշանակվում է բուժում: Տարկետում տրվում է միայն այն դեպքում, եթե ստացիոնար բուժման համար պահանջվում է առնվազն մեկ ամիս ժամանակ, համաձայն 88-րդ հոդվածի:

I, III և IV սյունակներով փորձաքննվողների պիտանիությունը սահմանապահ զորքերում ծառայելու, ՌՆ, Իճ այլ աղբյուրների և ՀՎԲՄ հետ աշխատելու համար որոշվում է անհատապես:

Առանձին թեփուկներով և կոպեզրերի աննշան տեղական գերարյունությամբ (հիպերեմիա) հասարակ բլեֆարիտը, հատուկենտ ֆոլիկուլներով ֆոլիկուլյար կոնյուկտիվիտը, շաղկապենու թավշայնությունը կոպերի անկյուններում և շաղկապենու կամարի շրջանում շաղկապենու տրախոմատոզ ծագում չունեցող մասնակի մանր մակերեսային սպիները, ինչպես նաև` շաղկապենու տրախոմատոզ ծագում ունեցող հարթ սպիները, առանց շաղկապենու և եղջերաթաղանթի այլ փոփոխությունների և մեկ տարվա ընթացքում առանց տրախոմատոզ պրոցեսի սրացման, ՌՈՒՀ-եր ընդունվելու համար հակացուցված չեն:

Գարնանային կատարի պատճառով II, IV սյունակներով փորձաքննվողները պիտանի չեն զինվորական ծառայության համար, իսկ I, III սյունակներով փորձաքննվողների պիտանիությունը որոշվում է անհատապես` կախված հիվանդության արտահայտվածությունից, դրա ընթացքի ծանրության աստիճանից և բուժման արդյունավետությունից:

Հետագա զարգացման միտումներ չունեցող կեղծ կամ իսկական մսամոլը հակացուցված չէ շարային (զինվորական) ծառայության և ՌՈՒՀ-եր ընդունվելու համար:

Զարգացող իսկական մսամոլը հակացուցված է ՌՈՒՀ-եր ընդունվելու և սահմանապահ զորքերում ծառայելու, ինչպես նաև` ՌՆ, ԻՃ այլ աղբյուրների և ՀՎԲՄ հետ աշխատելու համար: Թևակերպ թաղանթի կրկնակի ստացիոնար անհաջող բուժումից հետո որոշումն ընդունվում է` համաձայն սույն հոդվածի «ա» կետի:

Հոդված 76. «Ա» կետին վերաբերում են արցունքատար ապարատի հիվանդությունները, որոնց բազմիցս բուժման (վիրահատության) անարդյունավետությունը հաստատված է բժշկական փաստաթղթերով: Վերջիններիս բացակայության դեպքում նախազորակոչիկներին կցագրելիս, ինչպես նաև զորակոչիկներին առաջին զորակոչի ժամանակ բուժման համար տրվում է տարկետում` սույն կանոնակարգի 88-րդ հոդվածով: Տարկետումից հետո, կախված բուժման արդյունքներից, որոշումն ընդունվում է ըստ սույն հոդվածի «ա» կամ «բ» կետի: «Բ» կետին վերաբերում են մեկ կամ երկու աչքի արցունքատար ապարատի բուժվող հիվանդությունները:

I, II, III և IV սյունակներով փորձաքննվողների պիտանիությունն օդադեսանտային և սահմանապահ զորքերում ծառայելու, ՌՆ, ԻՃ այլ աղբյուրների և ՀՎԲՄ հետ աշխատելու համար որոշվում է անհատապես` կախված բուժման արդյունքներից:

Վիրահատությունից հրաժարվելու դեպքում զորակոչիկները ճանաչվում են պիտանի զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, իսկ III սյունակով փորձաքննվողները` պիտանի զինվորական ծառայության համար:

Դակրիոցիստիտի դեպքում կատարվում է ոչ թե արցունքապարկի արմատահանում (էքստիրպացիա), այլ դակրիոցիստորինոստոմիա:

ՌՈՒՀ-եր ընդունվողների արցունքատար ապարատը պետք է նորմալ լինի:

Հոդված 77. «Ա» կետին է վերաբերում ակնագունդը շարժող մկանների կայուն կաթվածը` անկախ երկտեսությունից: Կայուն կաթված ասելով հասկանում ենք մկաններում կամ նյարդերում առաջացած ավարտուն և անվերադարձ փոփոխությունները, որոնք բուժման ենթակա չեն:

«Ա» կետին է վերաբերում նաև աչքի մկանների վնասումով ակնակապճի վնասվածքից հետո առաջացած կայուն դիպլոպիան:

Այլ դեպքերում դիպլոպիան հաշվի է առնվում միայն այն ժամանակ, երբ այն առկա է ուղիղ և ներքև նայելիս: Այլ դիրքերում առաջացած ոչ կայուն դիպլոպիան խոչընդոտ չէ զինվորական ծառայության համար:

Եթե նիստագմը նյարդային համակարգի կամ վեստիբուլյար ապարատի ախտահարման նշաններից մեկն է, ապա որոշումն ընդունվում է ըստ հիմնական հիվանդության: Տեսողության զգալի թուլացման դեպքում որոշումն ընդունվում է համաձայն 85-րդ հոդվածի:

Եզրային դիրքում աչքի նիստագմոիդ շարժումը խոչընդոտ չէ շարային (զինվորական) ծառայության, ՌՈՒՀ-եր ընդունվելու, ռադիոլոկացիոն կայաններում կամ հակատանկային կառավարվող ռեակտիվ արկերի օպերատորի մասնագիտությամբ պատրաստվելու և ծառայելու համար: 15 աստիճանից ցածր համակցված շլության ժամանակ ախտորոշումը հաստատվում է բինօկուլյար տեսողության ստուգման միջոցով: Եթե առկա է բինօկուլյար տեսողություն, ուրեմն` համակցված շլություն չկա: Շլություն ունեցող զինծառայողները չեն նշանակվում այնպիսի պաշտոնների, որտեղ պահանջվում է բինօկուլյար տեսողություն:

Տարամիտվող շլության դեպքում, եթե երկու աչքի տեսողությունը լավ է, հարկ է խուսափել վիրահատությունից, որպեսզի դիպլոպիա չառաջանա:

Շլության անկյան աստիճանը որոշվում է Հիրշբերգի եղանակով, անհրաժեշտության դեպքում (շլության ոչ կայուն աստիճան)` հապլոսկոպիկ սարքերով (սինօպտոֆոր):

Հոդված 78. Նախատեսում է եղջերաթաղանթի, շաղկապենու, անոթաթաղանթի, ցանցենու տուբերկուլոզային, սիֆիլիտիկ, դեգեներատիվ, դիստրոֆիկ և այլ խրոնիկական, դժվար բուժվող կամ չբուժվող հիվանդությունները:

Սիֆիլիտիկ ծագում ունեցող պարենխիմատոզ կերատիտը վերաբերում է 94-րդ հոդվածին: Զորակոչիկներին տրվում է տարկետում, իսկ զինծառայողներին առաջարկվում է բուժում:

«Ա» կետին վերաբերում են տեսողական ֆունկցիաների զարգացող վատացման և կոնսերվատիվ ու վիրահատական բուժման տեսակետից անհեռանկար հիվանդությունները: Այն դեպքերում, երբ պրոցեսն ավարտված է կամ հիվանդությունը չի խորանում և սրացումները հազվադեպ են, ինչպես նաև հյուսվածքների պատվաստումից հետո զորակոչիկների և զինծառայողների պիտանիությունը շարային (զինվորական) ծառայության համար որոշվում է անհատապես՝ կախված աչքի ֆունկցիաներից: Հաճախակի են համարվում տարին երկու անգամ և դրանից ավելի կրկնված սրացումները:

Ցանցենու պիգմենտային կամ ոչ պիգմենտային դեգեներացիայի ախտորոշումը դրվում է ստացիոնար պայմաններում և պետք է հիմնավորված լինի ադապտոմետրիայի, պերիմետրիայի, էլեկտրառետինագրաֆիայի տվյալներով:

Ցանցենու պիգմենտային և ոչ պիգմենտային դեգեներացիան, որն ուղեկցվում է մթնշաղային տեսողության խանգարմամբ (հիմնավորված` ադապտոմետրիայով և էլեկտրաֆիզիոլոգիական հետազոտություններով) և տեսադաշտերի կայուն նեղացմամբ, եթե այն պահպանվել է երկու աչքում` ներքևից ու դրսից ոչ ավելի, քան 45 աստիճան, վերաբերում է «ա» կետին: Տեսադաշտի նույնպիսի նեղացումը մեկ աչքում վերաբերում է «բ» կետին:

«Բ» կետին վերաբերում են նաև երկու աչքում տեսադաշտերի նեղացումը 30-45 աստիճանով` ուղեկցված մթնշաղային տեսողության խանգարումով:

«Գ» կետին վերաբերում են հիվանդության թեթև արտահայտված ձևերը, որոնց դեպքում տեսադաշտը նեղացած է ներքևից և դրսից` մինչև 30 աստիճան:

Երկկողմանի քրոնիկական ուվեիտները, որոնք ուղեկցվում են ներակնային ճնշման բարձրացմամբ (այդ թվում` գլաուկոմացիկլիկ կրիզները) և ախտորոշված են ստացիոնար պայմաններում, վերաբերում են «ա» կետին:

«Բ» կետին են վերաբերում ներակնային ճնշման բարձրացմամբ ուղեկցվող ուվեիտը` մեկ աչքում կամ ներակնային ճնշման բարձրացմամբ չուղեկցվող, սակայն հաճախակի սրացումներով (տարին 2 և ավելի անգամ) քրոնիկական ուվեիտները:

Կարճատեսության, հեռատեսության բոլոր տեսակի աստիգմատիզմների դեպքում եղջերաթաղանթի վրա էքսիմեռլազեռային օպտիկավերականգնողական վիրահատություններից հետո վիճակը գնահատվում է առնվազն 1 տարի անց` նկատի ունենալով տեսողական ֆունկցիաները, ինչպես նաև եղջերաթաղանթի, ապակենման մարմնի և ցանցա- ու անոթաթաղանթների ախտաբանական փոփոխությունների (հետվիրահատական եղջերաթաղանթի մթեցումներ, կարճատեսության արտահայտություններ` վիտրեիտներ, խորեոռետինիտներ) առկայությունն ու դրանց արտահայտվածության աստիճանը կարճատեսության և խառն աստիգմատիզմի դեպքում, կիրառում են սույն հոդվածի «ա», «բ» և «գ» կետերը:

Կերատոպրոթեզավորումից հետո փորձաքննվողները բոլոր սյունակներով ճանաչվում են ոչ պիտանի զինվորական ծառայության համար և ենթակա են հանվելու հաշվառումից, անկախ աչքերի ֆունկցիաներից:

Առաջնային կերատոտոմիայի տիպի վիրահատություն տարած, II և III սյունակներով փորձաքննվող անձինք ՌՈՒՀ-եր ընդունվելու համար պիտանի չեն: Ավելի դեպքերում ՌՈՒՀ-եր ընդունվելու համար պիտանիությունը որոշվում է վիրահատությունից առնվազն մեկ տարի անց, աչքի հատակում հետվիրահատական բարդությունների և դեգեներատիվ փոփոխությունների բացակայության պարագայում:

Աչքի և դրա հավելումների նորագոյացությունների առկայության դեպքում, կախված դրանց բնույթից, կիրառվում են 46-րդ կամ 47-րդ հոդվածները: Աչքի ֆունկցիային խանգարող բարորակ նորագոյացությունների դեպքում վիրահատման համար, զորակոչիկներին, 88-րդ հոդվածի համաձայն, տրվում է տարկետում, իսկ զինծառայողներին առաջարկվում է բուժում: Աչքի ֆունկցիային չխանգարող բարորակ նորագոյացությունները արգելք չեն զինվորական ծառայության, ՌՈՒՀ-եր ընդունվելու, ՌՆ, Իճ այլ աղբյուրների, ՀՎԲՄ և ԷՍԴ ստեղծող աղբյուրների հետ աշխատելու համար:

Կեռատոկոնուսի ախտորոշումը և նրա աստիճանը որոշվում է սկիասկոպիայի, բիոմիկրոսկոպիայի, օֆթալմոսկոպիայի և կեռատոմետրիայի միջոցով:

Երկկողմանի երրորդ և չորրորդ աստիճանի կեռատոկոնուսները վերաբերում են «ա» կետին:

Միակողմանի երրորդ և չորրորդ աստիճանների կեռատոկոնուսները վերաբերում են «բ» կետին:

Առաջին և երկրորդ աստիճանի կեռատոկոնուսի դեպքում փորձագիտական որոշումը կայացվում է` նկատի ունենալով տեսողական ֆունկցիաները:

Հաշվի առնելով հիվանդության հարաճուն բնույթը, մեկ կամ զույգ աչքում երկրորդ աստիճանի կեռատոկոնուսի առկայության դեպքում, զորակոչիկին առաջին զորակոչի ժամանակ տրվում է տարկետում: Երկրորդ զորակոչի ժամանակ զորակոչիկը ճանաչվում է զինծառայության պիտանի` սահմանափակումով (ազատվում է բարձրլեռնային գոտում ծառայությունից և սահմանափակվում է ֆիզիկական ծանրաբեռնվածությունը):

Հոդված 79. Աչքի ակոմոդացիայի սպազմի կամ կաթվածի դեպքում հետազոտությունն անհրաժեշտ է կատարել նյարդաբանի և այլ մասնագետ-բժիշկների մասնակցությամբ: Բուժումը, կախված էթիոլոգիայից, անցկացվում է ակնաբուժական և նյարդաբանական ստացիոնարներում: Փորձագիտական որոշումն ընդունվում է` ըստ հիմնական հիվանդության:

Աչքի ակոմոդացիայի վիճակի գնահատման համար դիմում են բացարձակ և հարաբերական ակոմոդացիայի հետազոտման մեթոդներին:

«Ա» կետին վերաբերում է ախտորոշված և նախկինում բուժված ակոմոդացիայի սպազմը, եթե հետազոտման ընթացքում ստատիկ ռեֆրակցիան ցիկլոպլեգիկ լուծույթով (1 կաթիլից` օրը 2 անգամ) կաթեցման ավարտից 14-21 օր հետո հետցիկլոպլեգիկ ռեֆրակցիան նորից բարձրանում է` հասնելով մինչ ցիկլոպլեգիկ ռեֆրակցիայի մակարդակին կամ դրանից պակաս` 1,0 D-ից ոչ ավելի: Ընդ որում, տեսողության սրությունը հեռվի համար բինօկուլյար տանելի կորեկցիայով (որը չպետք է գերազանցի ստատիկ ռեֆրակցիայի չափը) պետք է համապատասխանի 85-րդ «բ» հոդվածում նշված տեսողության սրությանը: Եթե հետազոտման ընթացքում ստատիկ ռեֆրակցիան ցիկլոպլեգիկ լուծույթով (1 կաթիլից` օրը 2 անգամ) 5-7-օրյա ցիկլոպլեգիայի բարձրության ֆոնի վրա պակասում է սկզբնական տվյալներից 5,0 D, տրվում է տարկետում բուժման համար` մինչև մեկ տարի:

Ախտորոշված և նախկինում բուժված, կայուն կաթվածի բուժման անարդյունավետությունից հետո զորակոչիկները հաշվառվում են պահեստազորում, ինչպես նաև, ակոմոդացիան և կիսակաթվածը (պարեզ), եթե պրոքսիմետրիկ մեթոդով հետազոտման ընթացքում պիլոկարպինի հիդրոքլորիդի 1 %-անոց լուծույթի 3-օրյա կաթեցումից հետո (1 կաթիլից` օրը 2 անգամ) տեսողության մոտակա պարզ կետը շարունակում է մնալ աչքից 60 սմ ավելի հեռու: Ընդ որում, տեսողության սրությունը հեռվի համար բինօկուլյար տանելի կոռեկցիայով (որը չպետք է գերազանցի հայտնաբերված ռեֆրակցիայի չափը) պետք է համապատասխանի 85-րդ «բ» հոդվածում նշված տեսողության սրությանը կամ բինօկուլյար տեսողության սրությունը մոտիկի համար առանց կորեկցիայի չգերազանցի 0,4-ը:

«Բ» կետին են վերաբերում նախկինում հաջող բուժված ակոմոդացիայի (ոչ կայուն) սպազմը. կաթվածը և կիսակաթվածը, ինչպես նաև` կայուն սպազմի այն դեպքերը, որոնք չեն համապատասխանում սույն հոդվածի «ա» կետին:

Ակոմոդոպաթիայով անձանց փորձաքննությունը կատարվում է վերջին 6 ամսվա ընթացքում ստացած ստացիոնար բուժումից հետո: Ստացիոնար բուժումից հրաժարվելու դեպքում որոշումն ընդունվում է սույն հոդվածի «բ» կետով:

Ակոմոդացիայի սպազմը, կաթվածը և կիսակաթվածը, անկախ արտահայտվածության աստիճանը, համարվում են հակացուցում` ՌՈՒՀ-եր ընդունվելու համար:

Հոդված 80. Այս հոդվածին վերաբերում են երկկողմանի ու միակողմանի աֆակիան և արտիֆակիան, անկախ տեսողության սրությունից, ինչպես նաև` ոսպնյակի երկկողմանի և միակողմանի հոդախախտերը և կիսահոդախախտերը, անկախ տեսողության սրությունից:

Մեկ աչքի աֆակիան համարվում է երկկողմանի, եթե երկրորդ աչքի ոսպնյակը մթագնած է, որն այդ աչքի տեսողության սրությունը իջեցնում է մինչև 0,4 և ավելի ցածր:

Զույգ աչքի ինտրաօկուլյար կորեկցիայի դեպքում, III սյունակով փորձաքննվողների պիտանիությունը որոշվում է անհատապես` կախված աչքերի ֆունկցիայից: Ինտրաօկուլյար կորեկցիա ունեցող անձինք պիտանի չեն ՌՈՒՀ-եր ընդունվելու համար:

Հոդված 81. Խաղաղ ժամանակ ստացիոնար բուժում ստանալուց հետո, զինծառայողների հիվանդությանն առնչվող արձակուրդի անհրաժեշտության վերաբերյալ որոշումն ընդունվում է ըստ 88-րդ հոդվածի:

Բոլոր դեպքերում, աչքի մեջ օտար մարմնի առկայության դեպքում զինվորական ծառայության համար պիտանիությունը որոշվում է վնասվածք ստանալուց ոչ շուտ, քան երեք ամիս անց:

Հոդված 82. Գլաուկոմայի ախտորոշումը պետք է հաստատվի ստացիոնար պայմաններում: Զինվորական ծառայության համար պիտանիության հարցը լուծվում է միայն դեղերի միջոցով կամ վիրահատական բուժումից հետո՝ հաշվի առնելով ֆունկցիաների կայունացման աստիճանը: Այս հոդվածին է վերաբերում նաև երկրորդային գլաուկոման:

Հոդված 83. Այս հոդվածին են վերաբերում զույգ աչքի ցանցենու ոչ վնասվածքային բնույթի շերտազատման հետևանքները՝ անկախ տեսողության սրությունից:

«Ա» կետին վերաբերում են զույգ աչքերի ցանցենու որևէ պատճառով առաջացած շերտազատումները, ինչպես նաև` ցանցենու երկկողմանի շերտազատման պատճառով կատարված վիրահատություններից հետո ստեղծվող վիճակները, անկախ տեսողության սրության աստիճանից:

Ցանցենու ոչ վնասվածքային բնույթի շերտազատումից հետո, III սյունակով փորձաքննվողները, տեսողության սրության դեպքում, կարող են խաղաղ պայմաններում զինվորական ծառայության համար պիտանի և պատերազմական ժամանակ սահմանափակ պիտանի ճանաչվել` անհատական կարգով:

«Բ» կետին վերաբերում են մեկ աչքի ցանցենու որևէ բնույթի շերտազատման հետևանքները: III և IV սյունակներով փորձաքննվողներին, ովքեր դրական ելքով վիրահատվել են մեկ աչքի ցանցենու որևէ բնույթի շերտազատման, այդ թվում` ցանցենու վնասվածքային բնույթի շերտազատման կրկնվելու պատճառով, վիրահատությունից հետո, համաձայն 88-րդ հոդվածի, տրվում է մինչև 60 օր արձակուրդ, այնուհետև զինվորական ծառայության համար պիտանիության հարցը որոշվում է` ըստ աչքերի ֆունկցիաների վիճակի:

Ցանցենու ոչ վնասվածքային շերտազատման կրկնվելու պատճառով վիրահատված զորակոչիկները և շարքային զինծառայողները, համաձայն «բ» կետի, պիտանի չեն զինվորական ծառայության համար, իսկ III սյունակով փորձաքննվողները, լավ տեսողական ֆունկցիայի դեպքում, պիտանի են զինվորական ծառայության` սահմանափակումով, իսկ ՌՈՒՀ-եր ընդունվելու համար պիտանի չեն:

Բոլոր կարգերի փորձաքննվողները պիտանի չեն օդադեսանտային և սահմանապահ զորքերում, ՀՎԲՄ-ի հետ աշխատելու համար: Նրանց չի կարելի նշանակել մարմնի վիբրացիայի հետ կապված աշխատանքներում (տանկերի, հետևակի մարտական մեքենաների անձնակազմերում, տրանսպորտային միջոցների վարորդներ և այլն):

Ցանցենու շերտազատման պատճառով վիրահատված անձինք, անկախ տեսողական ֆունկցիաների վիճակից, պիտանի չեն ՌՈՒՀ-եր ընդունվելու համար:

Հոդված 84. Նախատեսում է տեսողական նյարդի` որևէ պատճառով առաջացած սուբատրոֆիան և ատրոֆիան:

Տեսողական նյարդի չզարգացող ապաճման (ատրոֆիա) դեպքում զինվորական ծառայության համար պիտանիությունը որոշվում է` կախված աչքի ֆունկցիայից (տեսողության սրություն, տեսողական դաշտ և այլն): ՌՈՒՀ-եր ընդունվելու համար պիտանի չեն:

Երկու աչքի ստորին և արտաքին ֆիքսացիայի կետից տեսադաշտի մինչև 30 աստիճան կայուն նեղացման դեպքում, բոլոր սյունակներով որոշումը կայացվում է «ա» կետով, մեկ աչքում տեսադաշտի 35-45 աստիճանի դեպքում` «բ» կետով, երկու աչքում` «բ» կետով:

Երկու աչքի ստորին և արտաքին ֆիքսացիայի կետից տեսողական դաշտի կայուն նեղացման դեպքում, եթե այն առնվազն պահպանվել է 45 աստիճան, կիրառվում է «ա» կետը, մեկ աչքի տեսադաշտի նմանատիպ նեղացման դեպքում կիրառվում է «բ» կետը:

Զույգ աչքի տեսողական ֆունկցիան խանգարող կայուն հեմիանոպտիկ սկոտոմայի առկայության դեպքում, III սյունակով փորձաքննվողների պիտանիությունը որոշվում է անհատապես, իսկ այլ սյունակներով փորձաքննվողները պիտանի չեն զինվորական ծառայության համար:

Մասնագիտական գործունեությունը դժվարացնող կայուն համակենտրոն սկատոմաների առկայության դեպքում, I և III սյունակներով փորձաքննվողների պիտանիությունը որոշվում է անհատապես՝ հաշվի առնելով զինվորական մասնագիտությունը և տեսողական օրգանի ֆունկցիաները:

Հոդված 85. Զինվորական ծառայության համար պիտանիությունը պահանջում է, որ կորեկցիայի ենթարկված տեսողության սրությունը լինի` մեկ աչքինը` 0,5-ից ոչ պակաս, մյուս աչքինը` 0,1-ից ոչ պակաս: Կասկածելի դեպքերում տեսողության սրությունը գնահատվում է հետազոտության ստուգիչ մեթոդներով:

I և III սյունակներով փորձաքննվողների` զինվորական ծառայության համար պիտանիությունը որոշելիս, յուրաքանչյուր աչքի տեսողության սրությունը գնահատվում է տանելի` ակնոցային կորեկցիայի տվյալների հիման վրա: Փորձաքննվողների մոտ սովորական գնդաձև կամ կոնաձև ապակիներով տեսողության կորեկցիայի, ինչպես նաև` կորեկցիայի չենթարկվող անիզոմետրոպիայի առկայության դեպքում, բոլոր սյունակներով նախատեսվում է տեսողության սրություն գործնականում տանելի բինօկուլյար կորեկցիայով, այսինքն` լավ և վատ տեսնող աչքերի համար ապակիների ուժգնության տարբերությունը կամ աստիգմատիզմը գլանաձև (համատեղված) ապակիներով կորեկցիայի ենթարկելու ժամանակ լավ տեսնող աչքի երկու գլխավոր առանցքներում ոսպնյակի բեկման ուժի տարբերությունը պետք է լինի 2,0 D-ից ոչ ավելի: Կոնտակտային տեսապակիներ օգտագործող անձինք պետք է ունենան սովորական ակնոց, որի միջոցով տեսողության սրությունը կապահովի ծառայողական պարտականությունների կատարումը:

Կոնտակտային լինզաներ օգտագործող անձինք պետք է ունենան ծառայողական պարտականությունների կատարումն ապահովող ակնոցներ:

ՌՈՒՀ-եր ընդունվողների մոտ ստորև նշվող ռեֆրակցիայի սահմանը չգերազանցող տեսողության սրության կորեկցիան որոշվում է միայն կարճատեսության կամ կարճատես աստիգմատիզմի (հասարակ կամ բարդ) առկայության դեպքում, իսկ տեսողության թուլացման այլ պատճառների առկայության (այդ թվում` հեռատեսության, հեռատեսային կամ խառը աստիգմատիզմի) դեպքում՝ առանց կորեկցիայի:

Հրամանատարական, սահմանապահական, քաղաքական և նման տիպի այլ ՌՈՒՀ-եր ու հրամանատարական ֆակուլտետներ (բաժիններ) ընդունվողների յուրաքանչյուր աչքի տեսողության սրությունն առանց կորեկցիայի պետք է լինի, հեռուն` առնվազն 0,8, մոտիկը` 1,0:

Տանկային և օդադեսանտային հրամանատարական ուսումնարաններ ընդունվողների յուրաքանչյուր աչքի տեսողության սրությունն առանց կորեկցիայի պետք է լինի, հեռուն` առնվազն 0,6 և մոտիկը` 0,8: Նրանց համար թույլատրվում են առավելագույն ամետրոպիայի միջօրեագծում լավ տեսնող աչքի 2,0 D-ից ոչ ավելի կարճատեսություն կամ հեռատեսություն, ցանկացած տիպի աստիգմատիզմ երկու գլխավոր միջօրեագծերում` ռեֆրակցիայի 1,0 D-ից ոչ ավելի տարբերությամբ:

Ինժեներահրամանատարական կամ հրթիռային զորքերի ինժեներական ուսումնարաններ, ինչպես նաև ավտոմոբիլային, հրթիռազենիթային, քիմիական պաշտպանության, տեղագրական ուսումնարանների հրամանատարական ֆակուլտետներ (բաժիններ) ընդունվողների յուրաքանչյուր աչքի տեսողության սրությունն առանց կորեկցիայի պետք է լինի, հեռուն` առնվազն 0,5, մոտիկը` 0,8: Նրանց համար թույլատրվում են. առավելագույն ամետրոպիայի միջօրեագծում լավ տեսնող աչքի 3,0 D-ից ոչ ավելի կարճատեսություն կամ հեռատեսություն, ցանկացած տիպի աստիգմատիզմ երկու գլխավոր միջօրեագծերում ռեֆրակցիայի 1,0 D-ից ոչ ավելի տարբերությամբ:

Մնացած բոլոր ուսումնական հաստատություններ ընդունվողների տեսողության սրությունը պետք է լինի, հեռվի համար` կորեկցիայով, իսկ մոտիկի համար` առանց կորեկցիայի. մեկ աչքինը` 0,8-ից ոչ ցածր, մյուսինը` 0,5-ից ոչ ցածր: Նրանց համար թույլատրվում են. առավելագույն ամետրոպիայի միջօրեագծում լավ տեսնող աչքի 4,0 D-ից ոչ ավելի կարճատեսություն կամ հեռատեսություն, ցանկացած տիպի աստիգմատիզմ երկու գլխավոր միջօրեագծերում` ռեֆրակցիայի 2,0 D-ից ոչ ավելի տարբերությամբ: Եթե վերջին երկու տարիների փաստաթղթերով հաստատվում է, որ կարճատեսության խորացում չկա, ապա թույլատրվում է դիմորդներին ՌՈՒՀ ընդունվել լավ տեսնող աչքի 5,0 D կարճատեսությամբ: Ռեֆրակցիայի ուժեղացումը 0,5 D-ով ընդունվում է որպես դրա խորացում:

Ռադիոտեղորոշիչ կայանների օպերատորների մասնագիտական ծառայողական պիտանիությունը, երբ տեսողության սրությունը` հեռուն կորեկցիայով կամ մոտիկը առանց կորեկցիայի 1,0-ից պակաս է, որոշվում է անհատապես:

Որևէ պատճառով աչքի ոսպնյակի պղտորվածության դեպքում, որը հայտնաբերվում է ոչ միայն ճեղքավոր լամպի միջոցով, այլև անցնող լույսի մեջ կատարվող հետազոտությամբ և կողմնային լուսավորության դեպքում (լայնացած բբերի պարագայում), IV սյունակով փորձաքննվողները պիտանի չեն ՌՆ և Իճ այլ աղբյուրների հետ աշխատանքների համար` անկախ պղտորվածության չափերից, քանակից, տեղայնացումից ու աչքերի ֆունկցիաների վիճակից: Այսպես կոչված երփներանգությունը, բազմագունությունը, բեկորիկները, հատիկները և վակուոլները, որոնք աչքի ոսպնյակում հայտնաբերվել են միայն ճեղքավոր լամպի օգնությամբ, IV սյունակով փորձաքննվողների համար հակացուցում չեն ՌՆ, ԻՃ այլ աղբյուրների հետ աշխատելու համար: Նման անձինք հաշվառման են վերցվում: Եթե ոսպնյակում այդ երևույթների հետագա զարգացման համոզիչ նշաններ կան, ապա նրանք ՌՆ և Իճ այլ աղբյուրների հետ աշխատելու համար պիտանի չեն:

Աչքի ոսպնյակի առաջնային պատիճում տեսողության սրության վրա չազդող բնածին պիգմենտի առկայությունը հակացուցում չէ ՌՆ և ԻՃ այլ աղբյուրների հետ աշխատելու և ՌՈՒՀ-եր ընդունվելու համար:

Հոդված 86. Ռեֆրակցիայի անոմալիաների տեսակն ու աստիճանը որոշվում է սկիասկոպիայի միջոցով` դեղորայքային ցիկլոպլեգիայի պայմաններում: Առանձին դեպքերում, որպես լրացուցիչ մեթոդ, կարող է կիրառվել նաև ռեֆրակտոմետրիան:

Ցանկացած աստիճանի կարճատեսության դեպքում պետք է հաշվի առնել նաև տեսողության սրությունը` տանելի կորեկցիայով, աչքը բեկող միջավայրերի թափանցիկությունը և ակնահատակի վիճակը: Դրանցում փոփոխություններ լինելու դեպքում որոշումը կայացվում է նաև ըստ 78-րդ և 85-րդ հոդվածների:

Հաշվի առնելով հիվանդության հարաճուն բնույթը, ըստ «ե» կետի` զորակոչիկին առաջին զորակոչի ժամանակ տրվում է տարկետում: Երկրորդ զորակոչի ժամանակ որոշում է կայացվում զորակոչիկի պիտանիության մասին:

Այն դեպքերում, երբ սույն հոդվածում ռեֆրակցիայի նշված անոմալիաների դեպքում III, IV սյունակներով նախատեսվում է պիտանիության անհատական գնահատում, իսկ տեսողության սրությունը կորեկցիայով չի խոչընդոտում զինվորական ծառայությանը, որոշիչ նշանակություն է տրվում տեսողության սրությանը:

Հոդված 87. Գունազգացողության թուլացման աստիճաններն ու տեսակներն ախտորոշելիս պետք է առաջնորդվել Ռաբկինի բազմագույն (պոլիխրոմատիկ) աղյուսակին կից մեթոդական ցուցումների ութերորդ և ավելի ուշ հրատարակություններով: Դիխրոմազիայի և «A» ու «B» տիպի անոմալ տրիխրոմազիայի առկայության դեպքում, բոլոր տիպի ավտոմեքենաների, տանկերի ու այլ ռազմական մեքենաների վարորդները, ղեկորդները, ազդանշորդ-հսկիչները, հեռաչափորդները ճանաչվում են ոչ պիտանի` ըստ մասնագիտության զինվորական ծառայության համար:

«C» տիպի անոմալ տրիխրոմազիային է վերաբերում այն վիճակը, երբ փորձաքննվողները Ռաբկինի աղյուսակում տարբերում են 12 աղյուսակ` XVIII աղյուսակի պարտադիր տարբերակմամբ:

«C» տիպի անոմալ տրիխրոմազիան չի հակացուցված զինվորական ծառայության (բացի` քիմիական զորքերը), բոլոր տիպի ռազմական մասնագիտությունների գծով, ներառյալ` որպես փոխադրամիջոցների վարորդների (բացի` երկաթուղին) ծառայելու, ինչպես նաև ՌՈՒՀ-եր ընդունվելու (բացի` քիմիական պաշտպանության մասնագետներ, օդաչուներ, շտուրմաններ և երկաթուղային տրանսպորտի վարորդներ պատրաստող ՌՈՒՀ-երը) համար:

Հոդված 88. Նախատեսում է եղջերաթաղանթի, ծիածանաթաղանթի և աչքի այլ թաղանթների սուր հիվանդություններից, ինչպես նաև` վնասվածքներից ու վիրահատություններից հետո տեսողության ժամանակավոր խանգարումը:

Երկարատև ստացիոնար բուժում չպահանջող և աչքի ֆունկցիային չխանգարող հիվանդությունների դեպքում զորակոչիկները պիտանի են ճանաչվում զինվորական ծառայության համար:

 

ՄԱՇԿԱՅԻՆ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

 

Մաշկային հիվանդության խոշոր օջախ է համարվում հիվանդի ձեռքի ափի և դրանից մեծ օջախը:

Տարածուն փսորիազին բնորոշ է մարմնի տարբեր մասերում բազմաթիվ (երկու և ավելի) խոշոր օջախների առկայությունը կամ մաշկային ծածկույթի զգալի մասի ախտահարումը:

Փսորիազի սահմանափակ ձևին բնորոշ է եզակի փոքր օջախների առկայությունը արմնկային, ծնկային հոդերի, գլխի մազածածկ մասի շրջանում (մինչև 5 սմ տրամագծով մեկ օջախը) կամ մաշկի այլ տեղամասերում:

Տարածուն նեյրոդերմիտին բնորոշ է խոշոր օջախներով լիխենիֆիկացիայի, էքսկորիացիաների, ինֆիլտրացիայի առկայությունը արմնկային, ծնկային հոդերի, դեմքի, պարանոցի կամ մարմնի այլ մասերում:

Հաճախակի կրկնվող են համարվում այն հիվանդությունները, որոնց սրացումները տեղի են ունենում տարեկան 2 և ավելի անգամ (հիմնավորված համապատասխան բժշկական փաստաթղթերով):

Տարածուն գունակավոր, անոթային, մազային խալեր, վիտիլիգո և մազաթափություն է համարվում մաշկի փակ տեղամասերում 7% և ավելի, իսկ բաց տեղամասերում` 1% և ավելի օջախները (կոսմետիկ դեֆեկտ) (անհրաժեշտության դեպքում` կրկնակի հետազոտություն ուռուցքաբանական կլինիկայում):

Հիպերտրոֆիկ, պապիլոմատոզ խալերի դեպքում (բաց տեղամասերում)` գլխի մազածածկ մաս, դեմք, պարանոց - 4 սմ<sup>2</sup>  և ավելի, փակ տեղամասերում` 6 սմ² և ավելի չափերի (անհրաժեշտության դեպքում` կրկնակի հետազոտություն ուռուցքաբանական կլինիկայում):

Բազմաթիվ գնդաձև կոնգլոբադ պզուկները քրոնիկ պիոդերմիայի նշան են:

Հոդված 89. «Գ» կետով է փորձաքննում սեբորեային մաշկաբորբը` բաց տեղամասեր` 1 % և ավելի, փակ տեղամասեր` 4 % և ավելի:

«Դ» կետով փորձաքննելիս հաշվի է առնվում`

1) հիվանդության փուլը (ստացիոնար, ռեգրես, նվազում),

2) ախտանիշների (ինֆիլտրացիա, լիխենիֆիկացիա, էքսուդացիա, թեփոտում) արտահայտվածությունը (թույլ կամ չափավոր),

3) օջախների չափը:

Սահմանափակումը վերաբերում է ֆիզիկական ծանրաբեռնվածությանը:

Շարակցական հյուսվածքի էնդոկրին համակարգի և այլ համակարգերի, ալերգիաների հետ զուգակցվող մաշկային հիվանդությունները պարտադիր կերպով պետք է հետազոտվեն համապատասխան կլինիկաներում և փորձաքննվեն նաև համապատասխան հոդվածներով:

Հոդված 91. Նշված հոդվածով փորձաքննվողները բուժման են ուղեգրվում զորակոչի ընթացքում, ոչ ուշ, քան զորակոչի ավարտից 40 օր առաջ:

 

ՍԵՌԱԿԱՆ ՃԱՆԱՊԱՐՀՈՎ ՓՈԽԱՆՑՎՈՂ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

 

Հոդված 93 և 94. Սեռական ճանապարհով փոխանցվող վարակիչ հիվանդություններով (սեռավարակներ) տառապող զորակոչիկներին բուժման նպատակով տրվում է տարկետում՝ այդ մասին պարտադիր տեղեկացնելով առողջապահական մարմիններին: Սիֆիլիսով հիվանդ բոլոր զորակոչիկներն ուղարկվում են բուժման: Թաքնված սիֆիլիսով հիվանդների բուժումից (բուժման հատուկ կուրսի լրիվ ընդունումից) և կլինիկաշճաբանական եռակի հետազոտությամբ հիվանդության չհայտնաբերվելուց հետո, նրանք պիտանի են զինվորական ծառայության համար: Առաջնային և երկրորդային թարմ և կրկնվող սիֆիլիսով հիվանդ զինծառայողները բուժման կուրսն ամբողջությամբ հաջող ավարտելուց հետո պիտանի են զինծառայության համար:

Հոդված 95. Արյունաստեղծ համակարգի, այլ օրգանների ախտաբանական փոփոխություններով ուղեկցվող բնածին կամ ձեռքբերովի իմունադեֆիցիտային վիճակների դեպքում պիտանիությունը զինվորական ծառայության և զինվորական մասնագիտությամբ ծառայության համար կախված է ախտահարված օրգանի ֆունկցիայի խանգարման աստիճանից և որոշվում է «Հիվանդությունների և ֆիզիկական թերությունների ցանկի» համապատասխան հոդվածներով: Իմունադեֆիցիտային վիճակները պետք է հաստատվեն արյան շիճուկի իմունոգլոբուլինների լաբորատոր հետազոտությունների արդյունքներով:

 

ԿԱՆԱՆՑ ՀԻՎԱՆԴՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

 

Հոդված 96. Ֆիզիկական զարգացման հետամնացության կամ օվարիալ-մենստրուացիոն ֆունկցիաների խանգարման հետ զուգակցվող սեռական ոլորտի մանկայնության (ինֆանտիլիզմ) դեպքում փորձաքննությունը կատարվում է` ըստ 20-րդ կամ 105-րդ հոդվածների:

Հոդված 97. Արգանդի վզիկի կամ խոռոչի պոլիպների դեպքում զինվորական ծառայության համար պիտանիությունը, որպես կանոն, որոշվում է պոլիպի հեռացումից և արգանդի խոռոչի լորձաթաղանթը քերել-մաքրելուց հետո: Հեռացված պոլիպի կամ արգանդի պոլիպոզափոփոխված լորձաթաղանթի հյուսվածաբանական հետազոտության միջոցով չարորակ նորագոյացությունների հայտնաբերվելու դեպքում կիրառվում է 46-րդ հոդվածը: Պոլիպի բարորակության դեպքում կինը պիտանի է ճանաչվում զինվորական ծառայության համար:

Հոդված 99. Արգանդի արտանկում է համարվում այն վիճակը, երբ կանգնած (կամ կծկված վիճակով պառկած) դիրքում արգանդն ամբողջությամբ դուրս է գալիս սեռական ճեղքից` իր հետևից դուրս գցելով նաև հեշտոցի պատերը: Շեքի լրիվ (III աստիճանի) պատռվածք է համարվում այն պատռվածքը, որի դեպքում շեքի մկանների ամբողջականությունն իսպառ խախտված է, դրանք փոխարինվել են ուղիղ աղիքի պատին անցնող սպիական հյուսվածքով, հետանցքը խորաբացված է, չունի կանոնավոր ուրվագծեր:

Հոդված 100. Արգանդի և հեշտոցի իջեցում է համարվում այն վիճակը, երբ պրկումից սեռական ճեղքը խորը բացվում է և այնտեղից երևում են արգանդի վզիկը, հեշտոցի առջևի և հետևի պատերը, որոնք, սակայն, նրա սահմաններից դուրս չեն գալիս:

Այս հոդվածով է փորձաքննվում նաև սեռական ֆունկցիայի խանգարումով ուղեկցվող արգանդի ոչ ճիշտ դիրքը:

Հոդված 101. Արգանդի ոչ ճիշտ դիրքն առանց ֆունկցիայի խանգարման հիմք չէ սահմանափակելու զինվորական ծառայության համար պիտանիությունը: Խաղաղ պայմաններում սպաներին և I սյունակով փորձաքննվողներին զինվորական ծառայության համար ոչ պիտանի (հաշվառումից հանելով) ճանաչելու որոշում ընդունվում է այն դեպքերում, երբ արգանդի ոչ ճիշտ դիրքը զուգորդվում է մենորագիայի, փորկապության, սրբոսկրի և փորատակի շրջանում ցավերի հետ:

Հոդված 102. Նախատեսում է հաճախ սրացող, մեծամասամբ` դժվար բուժվող, երբեմն` վիրաբուժական միջամտություն պահանջող բորբոքային պրոցեսները (բորբոքային ուռուցքներ, թարախի պարկավորված օջախներ և այլն):

Հոդված 103. Նախատեսում է հատկապես ստացիոնար պայմաններում բուժման ենթակա սուր հիվանդությունները: Բուժումից հետո, ըստ ցուցումների, կարող է ընդունվել ազատելու կամ հիվանդության պատճառով արձակուրդ տալու որոշում: Հաճախակի կրկնվելու դեպքում փորձաքննությունը կատարվում է ըստ 102-րդ հոդվածի:

Հոդված 105. Դաշտանային ցիկլի խանգարման դեպքում պետք է նկատի ունենալ.

1) յուվենիլ արյունահոսությունները (մինչև 20 տարեկան), այսինքն՝ դաշտանի երկարաձգվելը մինչև 8 օր, կամ դաշտանից անկախ` անընդհատ կրկնվող արյունահոսությունները, կամ ֆիզիկական ծանրաբեռնվածության հետևանքով առաջացող արյունահոսությունները,

2) ալգոդիսմենորեան կամ սեռական և հարակից օրգանների ֆունկցիաների արտահայտված խանգարումները, որոնք պայմանավորված են սեռական օրգանների խիստ արտահայտված թերզարգացածությամբ (հեշտոցի ատրեզիա, արգանդի խիստ արտահայտված թերզարգացածություն և այլն),

3) սեռական օրգանների զարգացման անոմալիաները, եթե դրանք առաջացնում են մշտական ցավեր և ուղեկցվում են հեշտոցում կամ արգանդում արյունալի ուռուցքների գոյացմամբ: Այդ դեպքերում անհրաժեշտ է հետազոտվել քաղաքացիական կամ զինվորական բուժհիմնարկներում: I սյունակով փորձաքննվողները զինվորական ծառայության համար ոչ պիտանի են ճանաչվում և հանվում են հաշվառումից, իսկ III սյունակով փորձաքննվողները` ոչ պիտանի խաղաղ պայմաններում և սահմանափակ պիտանի՝ պատերազմական ժամանակ:

Ամենորեայի երևույթների դեպքում պարզվում են դրա պատճառները, որովհետև այն ոչ միշտ է վկայում, որ ախտահարվածություն չկա:

Հղիների բժշկական փորձաքննությունը կատարվում է խիստ անհատապես՝ գինեկոլոգի, թերապևտի և նյարդաբանի մասնակցությամբ:

Թունավոր հղիության դեպքում, կախված ախտաբանական երևույթների ուժգնությունից, որոշում է կայացվում, որ հղիները հիվանդության պատճառով արձակուրդի կարիք ունեն, նրանք ստացիոնար բուժման են ուղարկվում կամ առաջադրվում է հղիությունն ընդհատելու հարց: Արձակուրդի անհրաժեշտության մասին որոշումը հիմնվում է որևէ օրգանի կամ համակարգի առավելագույն ախտահարման վրա և ընդունվում է ըստ համապատասխան հոդվածների:

Հղիները, անկախ հղիության ժամկետից, պարտադիր զինվորական ծառայության չեն զորակոչվում և ՌՈՒՀ-եր ընդունվելու համար ժամանակավորապես պիտանի չեն:

 

ՀԱՎԵԼՎԱԾ 3

ԸՍՏ ԶԻՆՎՈՐԱԿԱՆ ՄԱՍՆԱԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ԼՐԱՑՈՒՑԻՉ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐԻ ՑԱՆԿ

N	Մասնա-գիտությունը	Տեսողության սրությունը		Գունազգացո-ղությունը	Լսողությունը շշուկային խոսքի հանդեպ		Այլ ցուցումներ	Հակացուցումներ
		հեռվի	մոտիկի
1	2	3	4	5	6		7	8
1	Ռադիոտեխ-նիկական սարքերի մասնագետ	0,8 կորեկցիայով	0,8 առանց կորեկցիայի	Թույլատրվում է անոմալ տրիխրոմազիա` C տիպի	6		Կայուն նյարդային համակարգ: Ուշադրությունը երկարատև կենտրոնացնելու և կայունության ընդունակություն: Լավ ռեակցիա ձայնային և տեսողական գրգռիչների հանդեպ, օպերատիվ հիշողություն: Լսողական անալիզատորի բարձր տարբերակիչ զգայունություն ձայնի բարձրության և ուժի փոփոխության նկատմամբ, խառնաշփոթ քողարկող ֆոնի վրա անհրաժեշտ ձայնը տարբերակելու կարողություն: Թույլատրվում է մինչև 3,0 D միոպիա, աստիգմատիզմը՝ մինչև 0,5 D: Տեսադաշտը՝ նորմալ:	Նյարդային համակարգի հիվան- դություններ, մնացորդային երևույթներ ԿՆՀ վնասվածքից: Ձեռքի մատների կամ դաստակի արատներ՝ նրանց ֆունկցիաները խանգարող: Շլություն, արտահայտված նիստագմ, ցանկացած աստիճանի հիպերմետրոպիա, տեսողության և լսողության օրգանների քրոնիկական հիվանդություններ, թմբկաթաղանթի թափածակում: Դեմքի և դաստակների մաշկի քրոնիկական հիվանդություններ: Հարքթային խոռոչների քրոնիկական հիվանդություններ:
2	Ռադիոկապի միջոցների կառավարման մասնագետ (ռադիոհեռագրիչ)	0,8 կորեկցիայով	0,8 առանց կորեկցիայի	Թույլատրվում է անոմալ տրիխրոմազիա` C տիպի	6		Կայուն նյարդային համակարգ, ուշադրության և հիշողության երկարատև կենտրոնացման և կայունության ընդունակություն: Լսողական և տեսողական գրգռիչների նկատմամբ լավ շարժողական ռեակցիա: Օդային և ոսկրային նորմալ անցանելիություն: Միջին կոնտրաստային զգայունություն, որ արտահայտվում է խառնաշփոթ ֆոնի վրա արտաքին ձայնի տարբերակման ընդունակությամբ: Թույլատրելի են՝ մինչև 3,0 D միոպիա, մինչև 0,5 D աստիգմատիզմ: Նորմալ տեսողական դաշտ և մթնշա-ղային տեսողություն: Բինօկուլյար տեսողության առկայություն:	Նյարդային համակարգի օրգանական և ֆունկցիոնալ բնույթի՝ նրա ֆունկցիաները խանգարող հիվանդություններ: Տեսողության և լսողության օրգանների քրոնիկական հիվանդություններ՝ դրանց ֆունկցիաները խանգարող: Ակոմոդացիայի և մթնային ադապտացիայի խանգարում, ցանկացած աստիճանի հիպերմետրոպիա, թմբկաթաղանթի թափածակում, շլություն: Դեմքի և դաստակների մաշկի քրոնիկական հիվանդություններ: Ձեռքերի մատների արատներ:
3	Ռադիոտեղորոշիչ կայանի օպերատոր	1,0 կորեկցիայով	1,0 առանց կորեկցիայի	Թույլատրվում է անոմալ տրիխրոմազիա` C տիպի	6			Խոսքի արատներ, շլություն, նիստագմ, ակոմոդացիայի և ադապտացիայի խանգարում, մաշկի, կոպերի, շաղկապենու և արցունքատար ուղիների քրոնիկական հիվանդություններ:
4	Հակատանկային կառավարվող ռեակտիվ արկերի օպերատոր	1,0 կորեկցիայով	1,0 առանց կորեկցիայի	նորմալ է	6			ԿՆՀ հիվանդություններից և վնասվածքներից հետո արտահայտված մնացորդային երևույթներ, խոսքի արատներ, թմբկաթաղանթի թափածակում, վեստիբուլյար գրգռիչների հանդեպ բարձր զգայունություն, հարքթային խոռոչների, կոպերի, շաղկապենու կամ արցունքատար ուղիների քրոնիկական հիվանդություններ, նիստագմ, շլություն, ակոմոդացիայի և ադապտացիայի խանգարում, դաստակի կամ ձեռքի մատների արատներ, նրանց ֆունկցիան խախտող:
5	Էլեկտրասնուցման կաբելային և օդային գծերը սարքավորում-ների և արտադրական նշանակության սարքերի սպասարկման, փորձարկման և նորոգման աշխատանքներով զբաղվող մարդիկ	0,5` մեկ աչքի և 0,2` մյուս աչքի համար, առանց կորեկցիայի	նորմալ է	նորմալ է	3			ԿՆՀ օրգանական հիվանդություններ, վեստիբուլյար ապարատի ֆունկցիայի խանգարում, կոպերի, շաղկապենու, արցունքատար ուղիների և ցանցաթաղանթի քրոնիկական հիվանդություններ, տեսողական դաշտի սահմանափակում՝ ոչ ավելի, քան 20 աստիճան:

Օդադեսանտային զորքերի այն զինծառայողները, որոնց
քաշը 90 կգ-ից ավելի է, ազատվում են ուսումնամարզական
պարաշյուտային թռիչքներից:

Գործող էլեկտրասարքավորումներն սպասարկող անձանց
փորձաքննությունն անցկացվում է 2 տարին մեկ անգամ:

 

Հավելված 4

 

Ց Ա Ն Կ

 

ըստ հիվանդությունների փորձաքննության ենթակա անձանց և փորձաքննություն իրականացնող մարմինների

 

Հ/հ	Անձինք, որոնք ենթակա են փորձաքննության	Փորձաքննություն իրականացնող մարմինները	Հիվանդությունների ցանկի սյունակը, որով կատարվում է փորձաքննությունը
1	2	3	4
1	Քաղաքացիներ՝ կցագրվելիս	ԶԲՀ	1,4
2	Զորակոչիկները՝ զորակոչվելիս	ԶԲԿ, ՀԿԲՀ	1,4
3	Պահեստազորի շարքային կազմը	ԶԲՀ, ԿՌԲՀ (պիտանիության աստիճանի փոփոխման դեպքում)	1
4	Պահեստազորի շարքային կազմը՝ շարքային, ենթասպայական պաշտոններում պայմանագրային զինծառայության անցնելիս կամ սպաների պատրաստման դասընթացներ ընդունվելիս	ԶԲՀ, ԿՊ, կայազորային ՌԲՀ, ԿՌԲՀ (պիտանիության աստիճանի փոփոխման դեպքում)	3,4
5	Պահեստազորի սպայական և ենթասպայական կազմերը	ԶԲՀ, ԿՊ ՌԲՀ, ՀՌԲՀ, ԿՌԲՀ	3,4
6	Կանայք՝ սպայական, ենթասպայական և շարքային կազմերի պաշտոններում պայմանագրային զինծառայության անցնելիս	ԶԲՀ, ԿՊ ՌԲՀ, ՀՌԲՀ, ԿՌԲՀ (պիտանիության աստիճանի փոփոխման դեպքում)	3,4
7	Զինվորական ծառայության մեջ գտնվող շարքային կազմի պարտադիր զինծառայողները (այդ թվում` կանայք)	ԿՊ ՌԲՀ, ՀՌԲՀ, ԿՌԲՀ	1, 4
8	Զինվորական ծառայության մեջ գտնվող սպայական և ենթասպայական կազմերի զինծառայողները (այդ թվում` կանայք)	ԿՊ ՌԲՀ, ՀՌԲՀ, ԿՌԲՀ	3, 4
9	Շարքային կազմի զինծառայողները՝ պայմանագրային հիմունքներով ենթասպայական պաշտոնների նշանակվելիս	ԿՊ ՌԲՀ, ՀՌԲՀ, ՌԲՀ, ԿՌԲՀ	3,4
10	Շարքային կազմի պայմանագրային զինծառայողները՝ ենթասպայական պաշտոնների նշանակվելիս	ԿՊ ՌԲՀ, ՀՌԲՀ, ԿՌԲՀ	3,4
11	Քաղաքացիները` ՌՈՒՀ ընդունվելիս	Առաջնայինը` ԶԲՀ, ԿՊ ՌԲՀ, վերջնականը` ՀՀ ՊՆ հրամանով ստեղծված ՌՈՒՀ ընդունվողների բժշկական հանձնաժողով	2
12	ԲՈՒՀ-ի ուսանողներ, որոնք ընդունվում են ԲՈՒՀ-երի ռազմական ֆակուլտետներ կամ ՌՈՒՀ-եր	Առաջնայինը` ԶԲՀ, ԿՊ ՌԲՀ, վերջնականը՝ ՀՀ ՊՆ հրամանով ստեղծված ՌՈՒՀ ընդունվողների բժշկական հանձնաժողով	2, 3 (սպայական կոչում ունեցողներ)
13	Շարքային կազմի պարտադիր կամ պայմանագրային զինծառայողները՝ ՌՈՒՀ ընդունվելիս	Առաջնայինը՝ ԿՊ ՌԲՀ, ՀՌԲՀ, վերջնականը` ԿՌԲՀ	2
14	Սպայական և ենթասպայական կազմերի զինծառայողները՝ ՌՈՒՀ ընդունվելիս	Առաջնայինը` ԿՊ ՌԲՀ, ՀՌԲՀ, վերջնականը` ԿՌԲՀ	2,3
15	Օրդինատուրա ընդունվող սպաներ	ԿՊ ՌԲՀ, ՀՌԲՀ	2,3
16	6 ամսից ավելի վերապատրաստման ուղարկվող սպայական կազմը	Վերադաս հրամանատարության ցուցումով	2,3
17	ՌՈՒՀ-ի ունկնդիրներ (սպաներ)	ԿՊ ՌԲՀ, ՀՌԲՀ	3
18	Քաղաքացիական ԲՈՒՀ ռազմական ֆակուլտետների 1) I - II կուրսի կուրսանտներ 2) սկսած` III կուրսից	Նույն հանձնաժողովները	2, 1 3, 1
19	ՌՈՒՀ-ի կուրսանտներ 1) I - II կուրսերում 2) սկսած` III կուրսից	Նույն հանձնաժողովները	2, 1 3, 1
20	ՌՆ, ԻՃ այլ աղբյուրների, ՀՎԲՄ, ԷՄԴ աղբյուրների հետ աշխատող կամ աշխատելու ընդունվող զինծառայողներ, քաղաքացիական ծառայողներ	Նույն հանձնաժողովները	1,2,3,4

 

Հավելված 5

 

Մ Ա Տ Յ Ա Ն

 

ռազմաբժշկական (բժշկական) հանձնաժողովի նիստերի արձանագրությունների

 

_________________________________________________________

(հանձնաժողովի անվանումը)

 

N	Ազգանունը, անունը հայրանունը, ծննդյան տարեթիվը, զինվորական կոչումը, զորամասը, որ զինկոմիսարիատի կողմից է զորակոչվել, զորակոչման ամսաթիվը և ում կողմից է ուղարկվել փորձաքննության	Գանգատները և անամնեզը	Օբյեկտիվ հետազոտության տվյալները և ախտորոշումը (հայերեն)	Բժշկական հանձնաժողովի որոշումը	Վերադաս հանձնաժողովի որոշումը
1	2	3	4	5	6

 

Հավելված 6

 

Հ Ր Ա Հ Ա Ն Գ

 

Տարածքային զորակոչային հանձնաժողովի ավագ բժշկին

 

1. Տարածքային զորակոչային հանձնաժողովում բժիշկը նշանակվում է մարզպետի հրամանով, տարածքային առողջապահական բաժնի և համապատասխան զինկոմիսարիատի ներկայացմամբ, ռազմաբժշկական փորձաքննության ասպարեզում առավել փորձառու և որակյալ բժիշկների կազմից: Նա ենթարկվում է շրջանային (քաղաքային) զորակոչային հանձնաժողովի նախագահին, կազմակերպում է բուժանձնակազմի աշխատանքները և զորակոչիկների բժշկական փորձաքննությունը՝ «Զինապարտության մասին» ՀՀ օրենքի համաձայն:

2. Մինչև զորակոչային հանձնաժողովի աշխատանքներն սկսվելը, զորակոչային հանձնաժողովի ավագ բժիշկը.

1) ստուգում է շինության պիտանիությունը` բժիշկների համար աշխատանքային նորմալ պայմանների (պարտադիր զինվորական ծառայության զորակոչի և ժամկետային զինվորական ծառայության զինծառայողների զորակոչի կազմակերպման) ապահովման նպատակով, զորակոչային տեղամասերում գրանցվելիս քաղաքացիների բժշկական քննության համար անհրաժեշտ սարքավորումների, հանդերձանքի, բժշկական, տնտեսական ամբողջ ունեցվածքի առկայությունը՝ ըստ գործիքակազմի և ունեցվածքի ցուցակների,

2) բժիշկների հետ ստուգում է զորակոչիկների բժշկական փաստաթղթերի առկայությունը և որակը, ամբուլատոր հիվանդների բժշկական քարտերը՝ դեռահասների ներդիր թերթիկներով հանդերձ (բոլոր զորակոչիկների համար), զորակոչային տարիքի այն անձանց ցուցակները, որոնք հաշվառման մեջ են հոգենյարդաբանական, հակատուբերկուլյոզային, հակատրախոմատոզային, մաշկավեներաբանական դիսպանսերներում, սանիտարահամաճարակաբանական կայաններում, այլ բուժական (բուժկանխարգելիչ) հիմնարկներում, հիվանդության պատմությունների, առողջական վիճակի քննության ակտերի քաղվածքները և այլն,

3) լրացուցիչ քննության, բուժման անհրաժեշտության դեպքերում ճշտում է զորակոչիկներին կոնսուլտացիայի ուղարկելու տեղը, ժամանակը և կարգը,

4) հրահանգչական պարապմունք է անցկացնում զորակոչիկների բժշկական քննության համար ընտրված բոլոր բժիշկների և բուժանձնակազմի հետ՝ ուշադրություն դարձնելով ճիշտ և օբյեկտիվ բժշկական զննման, ծառայողական պիտանիությունը որոշելու հարցում նրանց պատասխանատվության վրա: Առանձնակի ուշադրություն է դարձնում բժիշկների հետազոտության մեթոդների իմացությանը և դրանց ճշգրիտ կատարմանը: Մանրազնին վերլուծում է զորակոչիկների բժշկական փորձաքննության նախկին թերությունները (հետազոտության մեթոդների խախտումներ, բժիշկների սխալ եզրակացություններ, հավաքակետերից զորակոչիկների վերադարձում, սխալ զորակոչվածների ժամկետից շուտ զորացրում և այլն),

5) բժիշկներին կոնկրետ օրինակներով բացատրում է, թե ինչպես պետք է ստուգել զորակոչիկների բժշկական փաստաթղթերը, անձնական գործերը, ինչպես պետք է լրացնել հաշվառման քարտերն ու բժշկական եզրակացությունները,

6) զորակոչային հանձնաժողովի յուրաքանչյուր օրվա նախօրեին զորակոչիկների բժշկական քննությանը մասնակցող բժիշկների հետ ուսումնասիրում է զորակոչային հանձնաժողով կանչվածների փաստաթղթերը, ծանոթանում է զորակոչվածների առողջական վիճակի նկատմամբ լրացուցիչ այն պահանջներին, որոնք անհրաժեշտ են այս կամ այն զորամասում ծառայության նշանակելիս,

7) զորակոչային հանձնաժողովի նախագահին զեկուցում է զորակոչիկների բժշկական քննության նախապատրաստական աշխատանքի թերությունների մասին, միջոցներ է ձեռնարկում վերացնելու այդ թերությունները:

3. Զորակոչային հանձնաժողովի աշխատանքների ընթացքում.

1) բոլոր բժիշկների հետ կազմակերպում է զորակոչվածների բժշկական փորձաքննությունը,

2) անհրաժեշտության դեպքում ապահովում է բժիշկների կոնսուլտացիաները և կարծիքների փոխանակումը,

3) ստուգում է զորակոչվածների հաշվառման քարտերում բժիշկների գրառումների որակը, բժշկի եզրակացությունը, հետևություններ անում այս կամ այն զորախմբում, այս կամ այն ռազմական մասնագիտությամբ զինվորական ծառայության համար զորակոչվածի պիտանիության, ինչպես բուժման կամ լրացուցիչ քննության անցկացման, այնպես էլ պարտադիր զինվորական ծառայությունից տարկետման անհրաժեշտության վերաբերյալ,

4) ամեն օր զորակոչային հանձնաժողովի արձանագրությունների մատյանում ստուգում է գրանցումների ճշտությունը՝ հատուկ ուշադրություն դարձնելով ախտորոշման հիմնավորվածությանը, հետևում է, որ զորակոչիկները ժամանակին ուղարկվեն լրացուցիչ քննության և բուժման,

5) վերլուծում է զորակոչիկների բժշկական փորձաքննության արդյունքները:

 

Հավելված 7

 

___________ __________________________________________ տարածքային զինկոմիսարիատ

 

_________________________________________________________________________________

 

Բժշկի եզրակացությունը ______________________________________ (բժշկի մասնագիտությունը)

Քաղաքացի _______________________________________________________________________ (ազգանունը, անունը, հայրանունը, ծննդյան տարեթիվը)

 

Գանգատներ ______________________________________________________________________

 

_________________________________________________________________________________

 

Անամնեզ _________________________________________________________________________

 

_________________________________________________________________________________

 

Օբյեկտիվ քննության տվյալները ____________________________________________________

 

_________________________________________________________________________________

 

_________________________________________________________________________________

 

Հատուկ հետազոտությունների արդյունքները (լաբորատոր, ռենտգենաբանական, գործիքային և այլն)

 

_________________________________________________________________________________

_________________________________________________________________________________

 

Ախտորոշումը (հայերեն) ____________________________________________________________

 

_________________________________________________________________________________

 

Զինվորական ծառայության համար պիտանիության մասին եզրակացությունը _________________

 

ՀՀ պաշտպանության նախարարի` 20  թ. _____________«___» թիվ հրամանի,

 

________սյունակի _______ հոդվածի ________կետով

 

Սահմանափակման աստիճանը ______________________________________________________

 

Բժշկական փորձաքննությունն անցկացրած բժիշկ

 

_________________________________________________

(ստորագրությունը, անվան սկզբնատառը, ազգանունը)

 

«____» ________________ 20  թ.

 

Հավելված 8

 

Ա Կ Տ

 

առողջական վիճակի հետազոտման

 

_______________________________________________________________

(զինվորական կոչումը, ազգանունը, անունը, հայրանունը, ծննդյան տարեթիվը)

 

_______________________________________________________________

(զորամասը)

 

գտնվում է զինվորական կոմիսարի (ռազմաբժշկական հանձնաժողովի) ուղեգրով ______________

 

____________________________________________________________________________ (զինվորական կոմիսարիատի անվանումը, ՌԲՀ)

«___»________ 20  թ. N___ ստացիոնար, ամբուլատոր հետազոտության մեջ է ______________ (բուժական

_________________________________________________________________________________ (բուժկանխարգելիչ), զինվորական բուժկանխարգելիչ հաստատության անվանումը)

_________________________________________________________________________________

 

սույն թվի «____» մինչև ____ 20  թ. «____»

 

Գանգատները _____________________________________________________________________

 

Անամնեզ _________________________________________________________________________

 

Օբյեկտիվ հետազոտության տվյալները _______________________________________________

 

Հատուկ հետազոտությունների արդյունքները (լաբորատոր, ռենտգենաբանական, գործիքային և այլն)

_________________________________________________________________________________

 

Ախտորոշում (հայերեն) _____________________________________________________________

 

Կ.տ.

 

Բուժական (բուժկանխարգելիչ), զինվորական բուժկանխարգելիչ

հիմնարկության գլխավոր բժիշկ (պետ)

 _______________________________________________________________

(ստորագրությունը, անվան սկզբնատառը, ազգանունը)

 

Բժշկական հետազոտությունն անցկացրած բժիշկ

_______________________________________________________________

(ստորագրությունը, անվան սկզբնատառը, ազգանունը)

 

Բուժական (բուժկանխարգելիչ), զինվորական բուժկանխարգելիչ հիմնարկության գտնվելու վայրը:

 

Հավելված 9

 

Ք Ա Ր Տ

 

զինապարտի հետազոտության և բժշկական փորձաքննության

 

Ազգանունը, անունը, հայրանունը __________________________________________________

______________________________________________________________________________

 

Զինվորական կոչումը ____________________________________________________________

Ծննդյան թիվը __________________________________________________________________

 

Հասակը ____ սմ, մարմնի քաշը ____ կգ, կրծքավանդակի շրջագիծը (հանգիստ վիճակում) _______ սմ:

 

Հետազոտության անվանումը	Հետազոտության տվյալները
Կրծքավանդակի օրգանների ֆլյուորոգրաֆիա «___»_________20  թ.
Արյան անալիզ «___»_________20  թ.
Մեզի անալիզ «___»_________20  թ.
ԷՍԳ «___»_________20  թ.
Այլ հետազոտություններ «___»_________20  թ.

 

ԲԺԻՇԿՆԵՐԻ ԵԶՐԱԿԱՑՈՒԹՅՈՒՆԸ

 

Վիրաբույժ _____________________________________________________________________

 

Թերապևտ _____________________________________________________________________

 

Նյարդաբան ____________________________________________________________________

 

Հոգեբույժ ______________________________________________________________________

 

Ակնաբույժ _____________________________________________________________________

 

Օտոլարինգոլոգ ________________________________________________________________

 

Ստոմատոլոգ ___________________________________________________________________

 

Այլ մասնագետներ (ուրոլոգ, էնդոկրինոլոգ և այլն) _____________________________________

_______________________________________________________________________________

 

Ախտորոշում (հայերեն) ___________________________________________________________

 

ՈՐՈՇՈՒՄ

 

զինվորական կոմիսարիատի բժշկական հանձնաժողովի

 

ՀՀ պաշտպանության նախարարի` թիվ ____ հրամանի, հոդված _______ սյունակ _____________

 

_____________________________________________________________________________ (որոշման տեքստը) _____________________________________________________________________________   Կ. տ.   Հանձնաժողովի նախագահ _______________________________________________________ (ստորագրությունը, անվան սկզբնատառը, ազգանունը)   Քարտուղար __________________________________________________________________ (ստորագրությունը, անվան սկզբնատառը, ազգանունը)   «_____» ____________20  թ.

 

Հավելված 10

 

Անվանացուցակային

ծածկագիրը, համարը

 

Հիվանդության տեղեկանք N

 

«  »_____________________________20  թ. ռազմաբժշկական (բժշկական) հանձնաժողովը   ____________________________________________________________________________   կարգադրությամբ ______________________________________________________________   ____________________________________________________________________________ (նշել պաշտոնատար անձին, ամսաթիվը, փաստաթղթի համարը)   ____________ _________________________________________________________փորձաքննել է   1. Ազգանունը, անունը, հայրանունը ________________________________________________   ____________________________________________________________________________   2. Ծննդյան տարեթիվը ___________________ ՀՀ ԶՈՒ _________________________________               (ամիսը, տարին)   3. Զինվորական կոչումը _________________________________ զինվորական մասնագիտությունը   _________________________________________________________________________________   4. Զորամասը _____________________________________________________________________   5. Պարտադիր զինվորական ծառայության է զորակոչվել զորակոչային հանձնաժողովի կողմից   _________________________________________________________________________________   6. Հասակը ____ սմ: Մարմնի քաշը __ կգ: Կրծքավանդակի (հանգիստ վիճակում) շրջագիծը _____ սմ:   7. Գանգատները ___________________________________________________________________   _________________________________________________________________________________   8. Համառոտ անամնեզ _____________________________________________________________ (նշել, թե երբ է սկսվել հիվանդությունը, երբ և ինչ _________________________________________________________________________________ պայմաններում է վիրավորվել, կոնտուզիա, վնասվածք, հաշմանդամություն ստացել. _________________________________________________________________________________ վիրավորվելու, կոնտուզիայի, վնասվածքի, հաշմանդամության փաստը, հանգամանքները _________________________________________________________________________________ հավաստող փաստաթղթերի առկայությունը կամ բացակայությունը: _________________________________________________________________________________ Հիվանդության ազդեցությունը ծառայողական պարտականությունների կատարման _________________________________________________________________________________ վրա, նախորդ բժշկական զննությունները և դրանց արդյունքները. ձեռնարկվող _________________________________________________________________________________ բուժական միջոցառումները, բուժման արդյունավետությունը, հիվանդության _________________________________________________________________________________ պատճառով արձակուրդներում գտնվելը, բուժում առողջարաններում և այլն):   9. Հետազոտության և բուժման մեջ է եղել ______________________________________________ _________________________________________________________________________________ (նշել բուժական (բուժկանխարգելիչ) զինվորական բուժկանխարգելիչ _________________________________________________________________________________ հաստատությունները և դրանցում գտնվելու ժամանակը)   10. Օբյեկտիվ հետազոտության տվյալները ____________________________________________ 11. Հատուկ հետազոտությունների արդյունքները (ռենտգենաբանական, լաբորատոր, գործիքային և այլն)_______________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________ 12. Ախտորոշումը (հայերեն) և հանձնաժողովի որոշումը՝ հիվանդության պատճառական կապի վերաբերյալ (վիրավորվելու, կոնտուզիայի, վնասվածքի, հաշմության) ____________________ 13. Հանձնաժողովի որոշումը զինծառայության պիտանիության, զինվորական մասնագիտությամբ ծառայության մասին և այլն: ՀՀ պաշտպանության նախարարի` թիվ ____հրամանի, ______սյունակի _____հոդվածի ______ կետով _________________________________________________________________________________ (որոշման բովանդակությունը) 14. Ուղեկցողի կարիք ունի, կարիք չունի ________________________________________________   Կ. տ.   Հանձնաժողովի նախագահ _______________________________________________________ (ստորագրությունը, անվան սկզբնատառը, ազգանունը) Քարտուղար ____________________________________________________________________ (ստորագրությունը, անվան սկզբնատառը, ազգանունը)   Հանձնաժողովի փոստային հասցեն ___________________________________________________ Հաստիքային ռազմաբժշկական հանձնաժողովի որոշումը և վճիռը __________________________ _________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________

 

Հավելված 11

 

Զորամասի

(հաստատության)

անկյունադրոշմը

 

Տ Ե Ղ Ե Կ Ա Ն Ք

 

վիրավորվելու, կոնտուզիայի, վնասվածքի, խեղման հանգամանքների մասին

 

_________________________________________________________________________________ (զինվորական կոչումը, զորամասը, ազգանունը, անունը, հայրանունը, _________________________________________________________________________________ ծննդյան տարեթիվը) «_____» _____________20  թ. ստացել է ________________________________________________ _________________________________________________________________________________ (նշել վերքի, վնասվածքի, կոնտուզիայի, հաշմության տեսակը, _________________________________________________________________________________ բնույթը և տեղայնացումը) հետևյալ հանգամանքներում _________________________________________________________ _________________________________________________________________________________ _________________________________________________________________________________ (նշել հանգամանքները և պատճառը, որի դեպքում ստացել է վերքը, վնասվածքը, կոնտուզիան, հաշմությունը, մարտական, ծառայողական հանձնարարությունը, հրամանը, հրամանատարի կարգադրությունը, զինծառայության պարտականությունները, քաղաքացիական պարտքը կատարելիս, մարտական, ֆիզիկական պատրաստության պարապմունքների ընթացքում, տեխնիկան նորոգելիս կամ սպասարկելիս, շինարարական, տնտեսական կամ այլ կարգի աշխատանքներ կատարելիս, զինվորական կանոնադրության պահանջները, հրամանները, կարգադրությունները, հանձնարարականները խախտելիս, այդ թվում` անվտանգության տեխնիկայի պահանջները, ծառայությունից դուրս ժամանակ և հրամանատարի հրամանի, կարգադրության, ծառայողական առաջադրանքի հետ չկապված արձակուրդի, զորամասը կամ ծառայության վայրն ինքնակամ լքելու հանգամանքներում, ալկոհոլի, թմրանյութերի օգտագործման հետ կապված հանգամանքներում և այլն)   Տրված է ներկայացնելու ____________________________________________________________ (հիմնարկության, կազմակերպության   _______________________________________________________________________________ անվանումը, որտեղ ներկայացվելու է տեղեկանքը)   Կ. տ.   Հրամանատար (պետ) ______________________________________________  (ստորագրությունը, անվան սկզբնատառը, ազգանունը)

 

Հավելված 12

 

Լուսանկարի տեղը

(զինկոմիսարիատի,

զորամասի զինանշանով կնիքը)

 

Ք Ա Ր Տ

 

ռազմաուսումնական հաստատություն

ընդունվողի բժշկական փորձաքննության

 

1. Ազգանունը, անունը, հայրանունը ___________________________________________________

_________________________________________________________________________________

(զինծառայողների համար` զինվորական կոչումը)

2. Ծննդյան տարեթիվը ______________________________________________________________

3. Մշտական բնակության վայրը ______________________________________________________

_________________________________________________________________________________

(զինծառայողների համար` հասցեն և զորամասի պայմանական անվանումը)

 

Հետազոտության միջոցառումներ		Բժշկական փորձաքննություն
		առաջնային	կրկնակի	վերջնական
1		2	3	4
1. Գանգատները և անամնեզը
2. Ունեցած հիվանդությունները և վնասվածքները
3. Մարդաբանական տվյալներ` հասակ մարմնի քաշ սպիրոմետրիա
դինամոմետրիա` աջ դաստակը ձախ դաստակը
4. Վիրաբուժական հետազոտության տվյալներ` ընդհանուր ֆիզիկական զարգացումը մաշկը և տեսանելի լորձաթաղանթները
Ավշահանգույցները Ոսկրամկանային համակարգը Պերիֆերիկ անոթները Միզասեռական համակարգը Անուսը և ուղիղ աղիքը Ախտորոշում Եզրակացություն Ամիսը, ամսաթիվը, վիրաբույժի ստորագրությունը, ազգանունը և անվան սկզբնատառը
5. Ներքին օրգանների զննության տվյալները
Սնուցման վիճակը
Էնդոկրին համակարգը
Սիրտը` սահմանները տոները Ֆունկցիոնալ փորձերը
Զարկերակը
Զարկերակային ճնշումը
Շնչառական օրգաններ
Մարսողական օրգաններ
Լյարդ
Փայծաղ
Երիկամներ
Ախտորոշում
Եզրակացություն
Ամիսը, ամսաթիվը, թերապևտի ստորագրությունը, ազգանունը և անվան սկզբնատառը
6. Նյարդային համակարգի ուսումնասիրության տվյալները
գանգուղեղային նյարդեր
շարժողական ոլորտ
ռեֆլեքսներ
զգայնություն
վեգետատիվ նյարդային համակարգ
Ախտորոշում
Եզրակացություն
Ամիսը, ամսաթիվը, նյարդաբանի ստորագրությունը, ազգանունը և անվան սկզբնատառը
7. Հոգեկան վիճակի ուսումնասիրության տվյալները
Գիտակցություն
Ուշադրություն
Հիշողություն
Մտածողություն
Ինտելեկտ
Հուզական-կամային ոլորտ
Եզրակացություն
Ամիսը, ամսաթիվը, հոգեբույժի ստորագրությունը, ազգանունը և անվան սկզբնատառը
8. Տեսողության օրգանի զննության տվյալները
Գունազգացողություն (ըստ Ռաբկինի)
Տեսողության սրությունն առանց կորեկցիայի	Աջ աչք Ձախ աչք
Տեսողության սրությունը կորեկցիայով	Աջ աչք Ձախ աչք
Սկիոսկոպիկ ռեֆրակցիա	Աջ աչք Ձախ աչք
Բինօկուլյար տեսողություն
Պարզ տեսողության ամենամոտ կետը	Աջ աչք Ձախ աչք
Արցունքատար ուղիներ
Կոպեր և շաղկապենի
Ակնագնդերի դիրքն ու շարժունակությունը
Բբերն ու դրանց ռեակցիան
Օպտիկական միջավայրերը	Աջ աչք Ձախ աչք
Ախտորոշում
Եզրակացություն
Ամիսը, ամսաթիվը, ակնաբույժի ստորագրությունը, ազգանունը և անվան սկզբնատառը
9. Քիթ-կոկորդ-ականջի զննության տվյալները
Խոսք
Քթային շնչառություն	Աջից Ձախից
Հոտառություն	Աջից Ձախից
Լսողության սրությունը շշուկային խոսքի հանդեպ	Աջից Ձախից
Ականջի բարոֆունկցիան	Աջից Ձախից
Վեստիբուլյար ապարատի ֆունկցիան (կրկնակի փորձ՝ պտտվելով)
Ախտորոշում
Եզրակացություն
Ամիսը, ամսաթիվը, օտոլարինգոլոգի ստորագրությունը, ազգանունը և անվան սկզբնատառը
10. Ատամի և բերանի խոռոչի քննության տվյալները
Կծվածք
Բերանի խոռոչի լորձաթաղանթը
Ատամները
Լնդերը
Ախտորոշում
Եզրակացություն
Ամիսը, ամսաթիվը, ստոմատոլոգի ստորագրությունը, ազգանունը և անվան սկզբնատառը
11. Մաշկավեներոլոգիական քննության տվյալները
Ախտորոշում
Եզրակացություն
Ամիսը, ամսաթիվը, մաշկավեներոլոգի ստորագրությունը, ազգանունը և անվան սկզբնատառը

 

12. Ռազմաբժշկական (բժշկական) հանձնաժողովի որոշումը.

1) ՌԲՀ նախնական բժշկական փորձաքննություն

 

______________________________________________________________________________ (զորամաս, տարածքային զինկոմիսարիատ) «_____»_____________20  թ. ՀՀ պաշտպանության նախարարի` թիվ______ հրամանի, հոդված __________________________ սյունակ ____________ ____________________________________________________________ (նշել` պիտանի է, պիտանի չէ) ընդունվելու ______________________________________________________________________ (ՌՈՒՀ-ի, ֆակուլտետի անվանումը) Կ. տ.   Հանձնաժողովի նախագահ ______________________________________________________ (ստորագրությունը, անվան սկզբնատառը, ազգանունը) Քարտուղար ___________________________________________________________________ (ստորագրությունը, անվան սկզբնատառը, ազգանունը)

 

2) ՌԲՀ կրկնակի բժշկական փորձաքննություն

 

_________________________________________________________________________________ (զորամաս, հանրապետական զինկոմիսարիատ)   «_____»_________20  թ.   ՀՀ պաշտպանության նախարարի` թիվ_______հրամանի, հոդված_________________________ սյունակ ____________ ____________________________________________________________ (նշել` պիտանի է, պիտանի չէ)   ընդունվելու ______________________________________________________________________ (ՌՈՒՀ-ի, ֆակուլտետի անվանումը)   Կ. տ.   Հանձնաժողովի նախագահ ______________________________________________________ (ստորագրությունը, անվան սկզբնատառը, ազգանունը)   Քարտուղար__________________________________________________________________ (ստորագրությունը, անվան սկզբնատառը, ազգանունը)   3) ՌԲՀ վերջնական բժշկական փորձաքննություն ______________________________________________________________________________ (ՌՈՒՀ-ի, ֆակուլտետի անվանումը)   «_____»______________20  թ.   ՀՀ պաշտպանության նախարարի` թիվ ________հրամանի, հոդված ______________________ սյունակ ____________ ____________________________________________________________ (նշել` պիտանի է, պիտանի չէ)   ընդունվելու ______________________________________________________________________ (ՌՈՒՀ-ի, ֆակուլտետի անվանումը)   Կ. տ.   Հանձնաժողովի նախագահ _______________________________________________________ (ստորագրությունը, անվան սկզբնատառը, ազգանունը)   Քարտուղար ____________________________________________________________________ (ստորագրությունը, անվան սկզբնատառը, ազգանունը)   3. Ռենտգենաբանական, լաբորատոր և այլ հետազոտությունների, ինչպես նաև այլ մասնագիտություն ունեցող բժիշկների տվյալները գրառելու համար ____________________________________ _____________________________________________________________________________ _____________________________________________________________________________

 

 

Հավելված 13

 

Զինվորական բուժկանխարգելիչ

հաստատության (ռազմաբժշկական

հանձնաժողովի) անկյունադրոշմը

 

Տ Ե Ղ Ե Կ Ա Ն Ք

 

հղիության մասին

 

Տրված է _________________________________________________________________________ (զինվորական կոչումը, ազգանունը, անունը, հայրանունը, ծննդյան տարեթիվը,   _____________________________ առ այն, որ նա «____»______________20  թ. զորամասը)   փորձաքննության է ենթարկվել ______________________________________________________   _____________________________________________________________________________ (ռազմաբժշկական հանձնաժողովի անվանումը)   Ախտորոշում. հղիություն ____________________________________________________________   _______________________________________________________________________________ (բառերով նշել հղիության ժամկետը)   Հղիության արձակուրդի իրավունք ունի «___» _____________20  թ. (նշվում է ծննդաբերությանը նախորդող 56-օրյա ժամկետի առաջին օրը)   Կ. տ.   Ռազմաբժշկական հանձնաժողովի Նախագահ __________________________________________ Քարտուղար_________________________________________

 

Հավելված 14

 

Ք Ա Ր Տ

 

մասնագետի աշխատանքի պայմանների և աշխատավայրի սանիտարահիգիենիկ բնութագրի

 

1. ____________________________________________________________________________ (ազգանունը, անունը, հայրանունը, տարիքը (լրացած տարիներով)) 2. Զինվորական կոչումը _____________________________________________________________ 3. Զորամասը _____________________________________________________________________ 4. Զինվորական մասնագիտությունը __________________________________________________ 5. Ըստ զինվորական մասնագիտության ծառայությունը (ներառյալ` տվյալ զորամասում) __________ 6. Պաշտպանության միջոցների պահպանումը __________________________________________ 1) անհատական ___________________________________________________________________ (պահպանվել են, չեն պահպանվել) 2) կոլեկտիվը _____________________________________________________________________ (պահպանվել են, չեն պահպանվել)

 

7. Աշխատանքի պայմանների բնութագիրը

 

N	Աշխատավայրը	Աշխատանքի բնույթը	Մասնագիտական հիմնական վնասակարության բնութագիրը			Լրացուցիչ գործոնները, դրանց մեծությունը, չափման միավորները	Ծանոթագ-րություն
			մասնագիտական վնասակարության անվանումը	մեծությունը (խտությունը, մակարդակը, քանակը), չափման միավորը	ներգործության տևողությունը, աշխատանքային հերթափոխի, շաբաթվա, ամսվա, տարվա ընթացքում

 

8. Զինվորական մասնագետի օրգանիզմի վրա արտադրական (ծառայողական) գործունեության ընթացքում ներգործող (սիստեմատիկորեն, պարբերաբար, ծայրահեղ դեպքերում) մասնագիտական վնասակարության մասին եզրակացությունը:

 

Կ. տ.

 

Զորամասի հրամանատար __________________________________________________________ (զինկոչումը, ստորագրությունը, անվան սկզբնատառը, ազգանունը)

Զորամասի բուժծառայության պետ __________________________________________________ (զինկոչումը, ստորագրությունը, անվան սկզբնատառը, ազգանունը)

 

Հավելված 15

 

Պարտադիր զինվորական ծառայության զորակոչվող անձանց, զինծառայողների, ռազմաուսումնական հաստատությունների դիմորդների առողջական վիճակի և ֆիզիկական զարգացման սահմանափակումների աստիճաններ

 

Բարձրլեռնային շրջաններում (ծովի մակերևույթից 2500 մ և ավելի բարձր) պարտադիր զինվորական ծառայությունն անցկացնելու հակացուցումները չեն տարածվում այն անձանց վրա, ովքեր զորակոչվել են այդպիսի շրջաններից:

Պարտադիր զինվորական ծառայության զորակոչվողները և ՌՈՒՀ-եր ընդունվողների հասակը պետք է լինի.

1) 150 սմ-ից ոչ պակաս,

2) 155 սմ-ից ոչ պակաս (ուսումնական զորամասեր, սահմանապահ զորքեր),

3) 170 սմ-ից ոչ պակաս (օդադեսանտային զորամասեր),

4) 175 սմ-ից ոչ պակաս (տանկերի և տանկերի ու քարշակների բազայի վրա հիմնված ինժեներական մեքենաների անձնակազմի անդամներ),

5) 150-180 սմ (հետևակի մարտական մեքենաների վարորդներ և հրթիռային զորամասերի արձակման տեղակայանքների և դրանց անձնակազմերի անդամներ),

6) 180-185 սմ (հատուկ նշանակության զորամասեր):

 

Հավելված 16

 

Տ Ե Ղ Ե Կ Ա Ն Ք

 

Նախկինում զորակոչիկի տարած վարակիչ հիվանդությունների, կատարված կանխարգելիչ պատվաստումների և դրանց հակացուցումների վերաբերյալ

 

«___» ______________ 20  թ.   1. Նախկինում տարած ինֆեկցիոն հիվանդություններ (նշել ժամկետները) (լրացվում է զինկոմիսարիատի բժշկական հանձնաժողովի կողմից) ________________________________________________________ ________________________________________________________ ________________________________________________________   2. Նախկինում ստացած կանխարգելիչ պատվաստումները (նշել ժամկետները) (լրացվում է զինկոմիսարիատի բժշկական հանձնաժողովի կողմից) ________________________________________________________ ________________________________________________________ ________________________________________________________   3. Կանխարգելիչ պատվաստումների հակացուցումները (լրացվում է զինկոմիսարիատի բժշկական հանձնաժողովի կողմից) ________________________________________________________ ________________________________________________________ ________________________________________________________   Ծանոթացա`      համաձայն եմ,      համաձայն չեմ                 (ընդգծել)   Զորակոչիկ ______________________________________________________________ (ա.ա.հ., ստորագրությունը, ամսաթիվը)   4. Կատարված պատվաստումները (լրացվում է պատվաստումներ կատարող խմբի ավագ բժշկի կողմից) ________________________________________________________ ________________________________________________________ ________________________________________________________ ________________________________________________________   Պատվաստումներ իրականացնող խմբի ավագ բժիշկ ____________________________________________________ (ա.ա.հ., ստորագրությունը, ամսաթիվը)   «___» ______________ 20  թ.

Հավելված 17

 

Հապավումներ

 

ԶՈՒ՝  զինված ուժեր

ԿՌԲՀ՝  կենտրոնական ռազմաբժշկական հանձնաժողով

ՀՌԲՀ՝  հոսպիտալային ռազմաբժշկական հանձնաժողով

ՀՌԲՕՀ՝  հոսպիտալային ռազմաբժշկաօդաչուական հանձնաժողով

ԿՊ ՌԲՀ՝ կենտրոնական պոլիկլինիկայի ռազմաբժշկական հանձնաժողով

ՌՈՒՀ՝  ռազմաուսումնական հաստատություն

ԿԲՀ՝  կենտրոնական բժշկական հանձնաժողով

ԶԲՀ՝  զինկոմիսարիատների բժշկական հանձնաժողով

ՌԲՎ՝ ռազմաբժշկական վարչություն

ՌՆ՝  ռադիոակտիվ նյութեր

ԻՃ՝  իոնացնող ճառագայթում

ԷՄԴ`  էլեկտրամագնիսական դաշտ

ՀՎԲՄ`  հրթիռային վառելիքի բաղադրիչ մասեր

ԷՍԳ՝  էլեկտրասրտագրություն

ԷԷԳ՝  էլեկտրաէնցեֆալոգիր

ԿՆՀ՝  կենտրոնական նյարդային համակարգ

ԱՇՖ՝  արտաքին շնչառական ֆունկցիա

ԶՃ՝  զարկերակային ճնշում

ՀՏ՝  համակարգչային տոմոգրաֆիա

ՕԴԶ՝  օդադեսանտային զորքեր

(հավելվածը լրաց. 16.03.16 N 5-Ն)

 

Հավելված 18

 

ԶԻՆՎՈՐԱԿԱՆ ԾԱՌԱՅՈՒԹՅԱՆ ՍԱՀՄԱՆԱՓԱԿՈՒՄՆԵՐԻ ԲՆՈՒԹԱԳԻՐԸ

 

Հոդ-ված	Դիրքային ծառա-յություն չեն ընդգրկվում	Զենքի կրմամբ ներքին վերա-կարգում չեն ընգրկվում	Ֆիզի-կական պատրաս-տության սահմա-նափա-կումներ ըստ հավելված 2-ի	Շարային պատրաս-տության սահմա-նափակում	Բարձր լեռնային շրջան-ներում ծառա-յության հակացու-ցումներ	Ցուրտ կամ խոնավ կլիմա-յական գոտի-ներում ծառա-յության հակացու-ցումներ	Անձնակազմի հետ շփման և ղեկավարման սահմա-նափակում	Ծանո-թություն
1	2	3	4	5	6	7	8	9
1գ
2գ								*
2դ								*
3բ
4գ
5գ
6գ
7բ
9գ
10բ
10գ
11բ
11գ
12բ
13բ
13գ								**
14բ
15բ								**
15գ
16բ
16գ
19ա								***
19բ								***
20բ								***
20գ
21գ								***
22բ								***
23դ
24բ
25բ								***
25գ								**
26բ								***
26գ
27բ
27գ
28ա
29բ								***
30բ								**
31բ								***
32բ								***
33բ								**
34բ
34գ
35բ
36բ
36գ								**
36ե								**
37բ
37գ
38բ								**
39գ
40ա								**
40բ
41ա
41բ								**
42բ								**
42գ								**
43բ								**
44
45ա								***
45բ								***
46բ								***
47բ								**
47գ								**
48գ
49ա								****
49բ
52բ								**
53ա								****
53բ
54բ
54գ
56ա								****
57ա								****
58ա
59
61բ
62բ
63բ
63գ
65ա
68բ
70ա
70բ								****
70գ								****
73ա								**
74բ
77ա
78բ
78գ
79բ
80
82բ
82գ
84բ
85գ
86բ
86գ
89բ
89դ								**
90								**

 

Ծանոթություն.

1. Սույն սահմանափակումները հիմք ընդունելով հրամանատարները և կադրային մարմինները պետք է ապահովեն ծառայության այնպիսի պայմաններ, որոնք չնայած զինծառայողի առողջական սահմանափակումներին, հնարավորություն կընձեռեն վերջինիս շարունակել ծառայությունն իր պաշտոնում և միայն եզակի դեպքերում միջնորդել այլ պաշտոնի նշանակման: Միևնույն ժամանակ դրանք հստակեցնում են զորամասի տեսչական և ամփոփիչ ստուգումների ընթացքում ֆիզիկական և շարային պատրաստության ստուգողական պարապմունքների սահմանափակումները:

2. Զինծառայողներին առողջական սահմանափակումով պաշտոնների նշանակման կադրային առաջարկներ ներկայացնելիս հաշվի են առնվում հավելված 2-ի` 1-ին, 2-րդ, 3-րդ, 6-րդ, 7-րդ, 8-րդ սյունակներում ներառված և 9-րդ սյունակի *** -ով նշված սահմանափակումները:

3.

գույնով նշված են հակացուցումները:

4. Բարձր լեռնային են համարվում ծովի մակերևույթից 2000մ և ավելի բարձր շրջանները:

5. Աստղանիշներն ունեն հետևյալ նշանակությունը`

*	Հակացուցված է արևի ինտենսիվ ճառագայթների երկարատև ներգործությունը,
**	Սահմանափակումները սահմանվում են զորամասի բժշկի կողմից,
***	Մշտական բժշկական մասնագիտական հսկողության իրականացում,
****	Ենթակա է վիրահատական բուժման:

(հավելվածը լրաց. 13.06.16 N 9-Ն)

 

Հավելված 19

 

ԹՈՒՅԼԱՏՐՎՈՂ ՖԻԶԻԿԱԿԱՆ ՎԱՐԺՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՑԱՆԿԸ

 

	առա-վոտյան մարզանք (ինքնու-րույն)	բուժական ֆիզկուլ-տուրա	վարժութ-յուններ պտտաձողի և զուգա-փայտի վրա, կշռա-քարերի բարձ-րացում (N 6, 8, 9, 13, 15, 16, 17, 20)	համալիր ուժային վար-ժություն (N7)	վազք 100մ , 10x10մ (N10)	վազք 1000մ, 400մ, 4x100մ (N1, 5)	դիմաց-կունութ-յուն` վազք 3000մ (N2, 3, 4, 23)	ձեռնա-մարտ	ճարպկութ-յուն` ցատկ նժույգի կամ այծի վրայով (N11, 12, 17, 18)	արգե-լագոտու հաղթա-հարում (N24, 25, 26, 27)	Սահմա-նափա-կումները սահ-մանվում են զորա-մասի բժշկի որոշ-մամբ
1	2	3	4	5	6	7	8	9	10	11	12
1գ
2գ
2դ
3բ
4գ
5գ
6գ
7բ
9գ
10բ
10գ
11բ
11գ
12բ
13բ
13գ
14բ
15բ
15գ
16բ
16գ
19ա
19բ
20բ
20գ
21բ
22բ
23դ
24բ
25բ
25գ
26բ
26գ
27բ
27գ
28ա
29բ
30բ
31բ
32բ
33բ
34բ
34գ
35բ
36բ
36գ
36ե
37բ
37գ
38բ
39գ
40ա
40բ
41ա
41բ
42բ
42գ
43բ
44
45ա
45բ
46բ
47բ
47գ
48գ
49ա
49բ
52բ
53ա
53բ
54բ
54գ
56ա
57ա
58ա
59
61բ
62բ
63բ
63գ
65ա
68բ
70ա
70բ
70գ
73ա
74բ
77ա
78բ
78գ
79բ
80
82բ
82գ
84բ
85գ
86բ
86գ
89բ
89դ
90

Ծանոթություն.

1.

գույնով նշված են թույլատրվող վարժությունները:

2. Բուժական ֆիզկուլտուրայի խմբում ընդգրկվում են`

1) բուժկետում ստացիոնար բուժման մեջ գտնվող հիվանդները,

2) հետբուժական-վերականգնողական փուլում գտնվող զինծառայողները` բժշկական փաստաթղթերում համապատասխան գրառումների առկայության դեպքում,

3) զորամասի բժշկի եզրակացությամբ ֆիզիկական (շարային) պատրաստության պարապմունքներից ժամանակավորապես ազատված զինծառայողները:

3. «Սահմանափակումները սահմանվում են զորամասի բժշկի կողմից» հասկացությունը չի վերաբերվում ծառայողական պարտականություններից մասնակի կամ լրիվ ազատելու մասին բժշկի եզրակացությանը, այլ ախտահարման անատոմիական տեղակայումից և բարդությունից ելնելով սահմանափակում է որոշակի ֆիզիկական վարժություններ կամ ծառայության առանձնահատկության հետ կապված խնդիրներ կատարելը:

4. Ցանկում չնշված ֆիզիկական վարժությունները թույլատրվում են միայն լիարժեք առողջ զինծառայողներին:

(հավելվածը լրաց. 13.06.16 N 9-Ն)

(կարգը լրաց. 16.03.16 N 5-Ն, 13.06.16 N 9-Ն)