2025 թվականի հունվարի 27-ին

գրավոր ընթացակարգով քննելով Հարկադիր կատարումն ապահովող ծառայության (այսուհետ՝ Ծառայություն) վճռաբեկ բողոքը ՀՀ վերաքննիչ վարչական դատարանի 14.12.2023 թվականի որոշման դեմ` վարչական գործով ըստ հայցի Հասմիկ Շահբազյանի ընդդեմ Ծառայության՝ Հասմիկ Շահբազյանին 06.10.2014 թվականին կնքված թիվ 1848 անշարժ գույքի առուվաճառքի պայմանագրով ստացած 5.000.000 ՀՀ դրամ գումարը վերադարձնելուն պատասխանողին պարտավորեցնելու պահանջի մասին,

Պ Ա Ր Զ Ե Ց

1. Գործի դատավարական նախապատմությունը.

Դիմելով դատարան` Հասմիկ Շահբազյանը պահանջել է պարտավորեցնել Ծառայությանն իրեն վերադարձնել 06.10.2014 թվականին կնքված թիվ 1848 անշարժ գույքի առուվաճառքի պայմանագրով ստացած 5.000.000 ՀՀ դրամ գումարը:

ՀՀ վարչական դատարանի (դատավոր՝ Ե. Առաքելյան) (այսուհետ` Դատարան) 07.11.2022 թվականի վճռով հայցը բավարարվել է:

ՀՀ վերաքննիչ վարչական դատարանի (այսուհետ` Վերաքննիչ դատարան) 14.12.2023 թվականի որոշմամբ Ծառայության վերաքննիչ բողոքը մերժվել է, և Դատարանի 07.11.2022 թվականի վճիռը թողնվել է անփոփոխ։

Սույն գործով վճռաբեկ բողոք է ներկայացրել Ծառայությունը (ներկայացուցիչ` Օլգա Բունիաթյան):

Վճռաբեկ բողոքի պատասխան չի ներկայացվել:

2. Վճռաբեկ բողոքի հիմքը, հիմնավորումները և պահանջը.

Սույն վճռաբեկ բողոքը քննվում է հետևյալ հիմքի սահմաններում՝ ներքոհիշյալ հիմնավորումներով.

Վերաքննիչ դատարանը խախտել է «Հրապարակային սակարկությունների մասին» ՀՀ օրենքի 35.3-րդ հոդվածի 3-րդ մասը, ինչպես նաև չի կիրառել «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» ՀՀ օրենքի 28-րդ հոդվածի 1-ին մասը, որը պետք է կիրառեր:

Բողոք բերած անձը նշված պնդումը պատճառաբանել է հետևյալ փաստարկներով.

Սույն գործի քննության համար էական նշանակություն ունեն հետևյալ իրավական հարցադրումների պատասխանները.

- Արդյո՞ք հարկադիր էլեկտրոնային աճուրդը, ինչպես նաև դրա հիման վրա կնքված առուվաճառքի պայմանագիրն անվավեր ճանաչվելու պայմաններում Ծառայությունը պարտավոր է գնորդին վերադարձնել գործարքով ստացված ամբողջ գումարը։

- Արդյո՞ք հարկադիր էլեկտրոնային աճուրդի անվավերության հետևանքների նկատմամբ սույն դեպքում կիրառելի չեն «Հրապարակային սակարկությունների մասին» ՀՀ օրենքի 35.3-րդ հոդվածի կարգավորումներն այն դեպքում, երբ աճուրդը անվավեր է ճանաչվել (անվավերության հետևանքները կիրառելու իրավահարաբերությունը ծագել է) 12.05.2021 թվականին։

Վերաքննիչ դատարանը գումարը վերադարձնելու իրավահարաբերության ծագման պահը նույնականացրել է տեղի ունեցած աճուրդի ժամանակահատվածի հետ (04.12.2013 թվականի որոշում), մինչդեռ վիճարկվող գումարը վերադարձնելու պարտավորությունը կարող էր ծագել բացառապես կայացված աճուրդն անվավեր ճանաչվելուց հետո, որը սույն դեպքում տեղի է ունեցել 12.05.2021 թվականին, իսկ «Հրապարակային սակարկությունների մասին» ՀՀ օրենքի 35.3-րդ հոդվածն ուժի մեջ է մտել 08.01.2018 թվականից։

Տվյալ դեպքում հայցվորի վեճը կայանում է վերջինիս կողմից որպես լոտի վաճառքի գին վճարված 5.000.000 ՀՀ դրամը վերադարձնելու մեջ, որպիսի դեպքերում անձի իրավունքի պաշտպանությունն իրականացվում է «Հրապարակային սակարկությունների մասին» ՀՀ օրենքի 35.3-րդ հոդվածի 3-րդ մասի շրջանակներում։ Եթե օրենսդիրը նպատակ չհետապնդեր լոտի վաճառքից ստացված գումարները վերադարձնելու պարտականությունը դնել երեք տարբեր սուբյեկտների վրա, այն է՝ պահանջատեր, հարկադիր կատարող և պարտապան, ապա տվյալ իրավանորմում չէր առանձնացնի այդ երեք սուբյեկտներին, այլ պարզապես կմատնանշեր լոտի վաճառքից ստացված գումարները վերադարձնելու անհրաժեշտության և պարտականության մասին՝ առանց որևէ սուբյեկտային կազմի առանձնացման։ Միաժամանակ հատկանշական է այն, որ հարկադիր էլեկտրոնային աճուրդի և դրա արդյունքում կնքված առուվաճառքի պայմանագիրն անվավեր ճանաչվելու վերաբերյալ դատարանի թիվ ՎԴ/2551/05/16 վարչական գործով 19.04.2018 թվականին կայացված և 12.05.2021 թվականին ուժի մեջ մտած վճիռն արդեն իսկ հիմք է հանդիսանում, որպեսզի հիշյալ իրավանորմում մատնանշված սուբյեկտներից յուրաքանչյուրը՝ պահանջատերը, հարկադիր կատարողը և պարտապանը, իր ստացած չափով վերադարձնի գնորդին լոտի վաճառքից ստացված գումարները:

Վերոգրյալի հիման վրա` բողոք բերած անձը պահանջել է բեկանել Վերաքննիչ դատարանի 14.12.2023 թվականի որոշումը և փոփոխել այն՝ հայցն ամբողջությամբ մերժել, կամ գործն ուղարկել ստորադաս դատարան՝ նոր քննության:

3. Վճռաբեկ բողոքի քննության համար նշանակություն ունեցող փաստերը.

Վճռաբեկ բողոքի քննության համար էական նշանակություն ունեն հետևյալ փաստերը.

1) Ծառայության Երևան քաղաքի Կենտրոն և Նորք-Մարաշ բաժնի պետի կողմից 04.12.2013 թվականին կայացվել է «Արգելադրված գույքը հարկադիր էլեկտրոնային աճուրդով իրացնելու մասին» որոշում, որի վերջնամասում առկա է Տիգրան և Արթուր Շահինյանների կողմից 06.12.2013 թվականին գրված՝ «ստացա որոշումը և գրությունը առձեռն և ծանոթացա աճուրդի օրվա մասին» նախադասությունը (հատոր 2-րդ, գ.թ. 12-14):

2) Ծառայության Կենտրոն և Նորք-Մարաշ բաժնի հարկադիր կատարողի կողմից 29.09.2014 թվականին կազմված հարկադիր էլեկտրոնային աճուրդով իրացված լոտի մասին թիվ 1072/12-12/01 արձանագրության համաձայն՝ Երևանի Չայկինայի փողոցի թիվ 21 բնակելի տան էլեկտրոնային աճուրդում (լոտի վաճառքի գինը` 5.000.000 ՀՀ դրամ) հաղթող է ճանաչվել Հասմիկ Շահբազյանը (հատոր 2-րդ, գ.թ. 13):

3) 06.10.2014 թվականին Ծառայության և Հասմիկ Շահբազյանի միջև ստորագրվել է անշարժ գույքի առուվաճառքի պայմանագիր, որի համաձայն` Ծառայության հարկադիր էլեկտրոնային աճուրդով իրացված լոտի մասին 29.09.2014 թվականի թիվ 0102fbq001072/12-12/01 արձանագրության հիման վրա Երևանի Չայկինայի փողոցի թիվ 21 հասցեում գտնվող բնակելի տունը վաճառվել է Հասմիկ Շահբազյանին 5.000.000 ՀՀ դրամով։ Ընդ որում, պայմանագրի կնքման պահին ամբողջ գումարը վճարվել է գնորդի կողմից (հատոր 2-րդ, գ.թ. 15):

4) Թիվ ՎԴ/2551/05/16 վարչական գործով ՀՀ վարչական դատարանի 19.04.2018 թվականի վճռով (օրինական ուժի մեջ է մտել 12.05.2021 թվականին) անվավեր է ճանաչվել հարկադիր կատարողի «Գրավադրված գույքը հարկադիր էլեկտրոնային աճուրդով իրացնելու մասին» 04.12.2013 թվականի որոշումը, և որպես հետևանք՝ ոչ իրավաչափ են ճանաչվել հրապարակային սակարկությունների միջոցով Երևանի Չայկինայի փողոցի թիվ 21 հասցեի գույքն օտարելուն ուղղված Ծառայության գործողությունները, անվավեր է ճանաչվել Երևանի Չայկինայի փողոցի թիվ 21 հասցեի գույքն օտարելուն ուղղված հարկադիր էլեկտրոնային աճուրդը, Ծառայության և Հասմիկ Շահբազյանի միջև 06.10.2014 թվականին կնքված թիվ 1848 անշարժ գույքի առուվաճառքի պայմանագիրը, դրա հիման վրա 08.12.2014 թվականին կատարված սեփականության իրավունքի գրանցումը, Հասմիկ Շահբազյանի և Սրբուհի Շահբազյանի միջև 07.04.2016 թվականին կնքված առուվաճառքի պայմանագիրը և Սրբուհի Շահբազյանի անվամբ 12.04.2016 թվականին կատարված սեփականության իրավունքի պետական գրանցումը (հատոր 1-ին, գ.թ. 9-15):

5) Ծառայության Երևան քաղաքի Կենտրոն, Նորք-Մարաշ և Էրեբունի-Նուբարաշեն վարչական շրջանների բաժնում հարուցված թիվ 00080895 և թիվ 00030257 կատարողական վարույթները 25.10.2021 թվականի որոշմամբ վերսկսվել են և համապատասխան գրություն է ուղարկվել «ՎՏԲ-Հայաստան Բանկ» ՓԲ ընկերություն հարկադիր կատարողի կողմից գրավադրված Երևան քաղաքի Կենտրոն համայնքի Չայկինայի փողոցի թիվ 21 հասցեում գտնվող հողամասի վաճառքից իրենց փոխանցված 4.750.000 ՀՀ դրամ գումարը Ծառայության Երևան քաղաքի Կենտրոն, Նորք-Մարաշ և Էրեբունի-Նուբարաշեն վարչական շրջանների բաժնի դեպոզիտ 900018007782 հաշվեհամարին փոխանցելու վերաբերյալ՝ գումարը հաղթող մասնակից Հասմիկ Շահբազյանին վերադարձնելու համար (հատոր 2-րդ, գ.թ. 58-60):

4. Վճռաբեկ դատարանի պատճառաբանությունները և եզրահանգումները.

Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ սույն գործով վճռաբեկ բողոքը վարույթ ընդունելը պայմանավորված է ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 161-րդ հոդվածի 1-ին մասի 2-րդ կետով նախատեսված հիմքի առկայությամբ, նույն հոդվածի 3-րդ մասի 1-ին կետի իմաստով, այն է` Վերաքննիչ դատարանի կողմից թույլ է տրվել «Հրապարակային սակարկությունների մասին» ՀՀ օրենքի 35.3-րդ հոդվածի 3-րդ մասի և «Նորմատիվ իրավական ակտերի մասին» ՀՀ օրենքի 28-րդ հոդվածի 1-ին մասի այնպիսի խախտում, որը խաթարել է արդարադատության բուն էությունը, և որի առկայությունը հիմնավորվում է ստորև ներկայացված պատճառաբանություններով.

Վերոգրյալով պայմանավորված` Վճռաբեկ դատարանն անհրաժեշտ է համարում անդրադառնալ սույն վարչական գործով հարկադիր էլեկտրոնային աճուրդի արդյունքում կնքված առուվաճառքի պայմանագիրն անվավեր ճանաչելու դեպքում լոտի վաճառքից ստացված գումարները վերադարձնելու պարտականության նկատմամբ կիրառելի օրենքին։

ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 14-րդ հոդվածի 5-րդ կետի համաձայն՝ քաղաքացիական իրավունքների պաշտպանությունն իրականացվում է վիճահարույց գործարքն անվավեր ճանաչելով և դրա անվավերության հետևանքները կիրառելով:

ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 289-րդ հոդվածի համաձայն՝ գործարքները քաղաքացիների և իրավաբանական անձանց այն գործողություններն են, որոնք ուղղված են քաղաքացիական իրավունքներ և պարտականություններ սահմանելուն, փոփոխելուն կամ դրանց դադարելուն:

ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 303-րդ հոդվածի 1-ին կետի համաձայն՝ գործարքն անվավեր է նույն օրենսգրքով սահմանված հիմքերով դատարանի կողմից այն այդպիսին ճանաչելու ուժով (վիճահարույց գործարք) կամ անկախ նման ճանաչումից (առոչինչ գործարք):

ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 304-րդ հոդվածի 1-ին կետի համաձայն՝ անվավեր գործարքը չի հանգեցնում իրավաբանական հետևանքների, բացառությամբ այն հետևանքների, որոնք կապված են գործարքի անվավերության հետ: Նման գործարքն անվավեր է կնքելու պահից:

Նույն հոդվածի 2-րդ կետի համաձայն՝ գործարքի անվավերության դեպքում կողմերից յուրաքանչյուրը պարտավոր է մյուս կողմին վերադարձնել գործարքով ամբողջ ստացածը, իսկ ստացածը բնեղենով վերադարձնելու անհնարինության դեպքում (ներառյալ, երբ ստացածն արտահայտվում է գույքից օգտվելու, կատարված աշխատանքի կամ մատուցված ծառայության մեջ)` հատուցել դրա արժեքը դրամով, եթե գործարքի անվավերության այլ հետևանքներ նախատեսված չեն օրենքով:

ՀՀ վճռաբեկ դատարանը, նախկինում կայացրած որոշմամբ, վերոգրյալ իրավանորմերի վերլուծության արդյունքում, արձանագրել է, որ ցանկացած քաղաքացիաիրավական գործարք կարող է դրա մասնակիցների համար առաջացնել ցանկալի իրավական հետևանքներ, եթե այն վավեր է, այսինքն՝ համապատասխանում է օրենքից բխող որոշակի պահանջների ու պայմանների: Այն դեպքում, երբ գործարքը չի համապատասխանում այդ պահանջներին, ապա այն համարվում է անվավեր կա՛մ օրենքով սահմանված հիմքերով դատարանի կողմից անվավեր ճանաչվելու դեպքում (վիճահարույց գործարք), կա՛մ անկախ նման ճանաչումից (առոչինչ գործարք):

ՀՀ վճռաբեկ դատարանն արձանագրել է, որ վիճահարույց գործարքն անվավեր ճանաչելը և դրա անվավերության հետևանքները կիրառելը քաղաքացիական իրավունքների պաշտպանության եղանակներից մեկն է, քանի որ այդպիսի գործարքն անվավեր ճանաչվելու դեպքում տեղի է ունենում երկկողմանի ռեստիտուցիա, այսինքն՝ անվավեր ճանաչված գործարքի կողմերից յուրաքանչյուրը պարտավոր է մյուս կողմին վերադարձնել գործարքով իր ամբողջ ստացածը, իսկ ստացածը բնեղենով վերադարձնելու անհնարինության դեպքում` հատուցել դրա արժեքը դրամով, եթե գործարքի անվավերության այլ հետևանքներ օրենքով նախատեսված չեն (տե՛ս, Վահագն Կապլանյանն ընդդեմ ՀՀ արդարադատության նախարարության դատական ակտերի հարկադիր կատարումն ապահովող ծառայության, երկրորդ պատասխանող ՀՀ ֆինանսների նախարարության, երրորդ անձինք Օլյա Կոզաևայի, Տիգրան Մատինյանի թիվ ԼԴ/0435/02/13 քաղաքացիական գործով ՀՀ վճռաբեկ դատարանի 28.12.2015 թվականի որոշումը):

«Դատական ակտերի հարկադիր կատարման մասին» ՀՀ օրենքի 1-ին հոդվածի համաձայն՝ նույն օրենքը սահմանում է Հայաստանի Հանրապետության դատարանների (...) դատական ակտերի (...) հարկադիր կատարումն ապահովելու պայմանները և կարգը (...):

«Դատական ակտերի հարկադիր կատարման մասին» ՀՀ օրենքի 5-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ հարկադիր կատարման միջոցներն են՝ 1) պարտապանի գույքի վրա բռնագանձում տարածելը` արգելանք դնելու և այն իրացնելու միջոցով (...):

«Դատական ակտերի հարկադիր կատարման մասին» ՀՀ օրենքի 43-րդ հոդվածի 1-ին կետի համաձայն՝ պարտապանի գույքի վրա բռնագանձում տարածելը ներառում է գույքի վրա արգելանք դնելը, սահմանափակում կիրառելը, այն առգրավելը և հարկադիր իրացնելը (աճուրդ կամ ուղղակի վաճառք) (...):

«Դատական ակտերի հարկադիր կատարման մասին» ՀՀ օրենքի 53-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ պարտապանի գույքի վրա բռնագանձում տարածելու նպատակով արգելանք կամ սահմանափակում կիրառելուց հետո, իսկ գույքն առգրավման ենթակա լինելու դեպքում այն առգրավելուց հետո` ոչ ուշ, քան եռօրյա ժամկետում, հարկադիր կատարողը «Հրապարակային սակարկությունների մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով սահմանված դեպքերում որոշում է կայացնում գույքի գնահատման մասին:

«Հրապարակային սակարկությունների մասին» ՀՀ օրենքի 1-ին հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ նույն օրենքը կարգավորում է հրապարակային աճուրդների միջոցով գույքի (...) իրացման (...) հետ կապված հարաբերությունները (...):

«Հրապարակային սակարկությունների մասին» ՀՀ օրենքի 2-րդ հոդվածի համաձայն՝ նույն օրենքում օգտագործվող հիմնական հասկացություններն ունեն հետևյալ իմաստները. աճուրդը սակարկությունների ձև է, որի ընթացքում հաղթող է ճանաչվում այն մասնակիցը, որն առաջարկել է առավել բարձր գին, իսկ լոտն աճուրդով վաճառվող կամ մրցույթով առաջարկվող գույք կամ իրավունք է, որն ունի համապատասխան նկարագրություն, նույն օրենքով նախատեսված այլ տվյալներ, իսկ աճուրդի դեպքում` նաև մեկնարկային գին:

«Հրապարակային սակարկությունների մասին» ՀՀ օրենքի 29-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ հարկադիր է ճանաչվում այն աճուրդը, որն անցկացվում է կատարողական թերթին (…) համապատասխան։

 Նույն հոդվածի 3-րդ մասի համաձայն՝ հարկադիր աճուրդը կազմակերպում և անցկացնում է հարկադիր կատարողը:

«Հրապարակային սակարկությունների մասին» ՀՀ օրենքի 33-րդ հոդվածի 3-րդ մասի համաձայն՝ աճուրդում հաղթած մասնակիցը և հարկադիր կատարողն աճուրդն անցկացնելու օրը ստորագրում են դրա արդյունքների վերաբերյալ արձանագրությունը: (…):

Նույն հոդվածի 4-րդ մասի համաձայն՝ աճուրդում հաղթած մասնակիցը պարտավոր է աճուրդն անցկացնելու օրվանից երեք բանկային օրվա ընթացքում հարկադիր կատարման ծառայության ստորաբաժանման դրամարկղ կամ դեպոզիտ հաշվին մուծել լոտի գնման գինը` հաշվանցելով նախօրոք մուծած նախավճարը: (…):

Նույն հոդվածի 5-րդ մասի համաձայն՝ աճուրդում հաղթած մասնակցի կողմից գնման գինը ծառայության ստորաբաժանման դրամարկղ կամ դեպոզիտ հաշվին մուծելուց հետո` եռօրյա ժամկետում, հարկադիր կատարողը նրա հետ կնքում է առուվաճառքի պայմանագիր:

Վերոգրյալ իրավանորմերի վերլուծության արդյունքում Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ «Դատական ակտերի հարկադիր կատարման մասին» ՀՀ օրենքը սահմանում է, որ պարտապանի գույքի վրա բռնագանձում տարածելը՝ որպես դատական ակտի հարկադիր կատարման միջոց, եզրափակվում է աճուրդի կամ ուղղակի վաճառքի միջոցով գույքը հարկադիր իրացնելով, ինչը և կատարվում է «Դատական ակտերի հարկադիր կատարման մասին» ՀՀ օրենքով և «Հրապարակային սակարկությունների մասին» ՀՀ օրենքով սահմանված կարգով։

Միաժամանակ, «Հրապարակային սակարկությունների մասին» ՀՀ օրենքը, որի միջոցով կարգավորվում են հրապարակային աճուրդների իրականացման արդյունքում գույքի իրացման հետ կապված հարաբերությունները, սահմանում է, որ հարկադիր աճուրդը՝ որպես սակարկությունների ձև, կազմակերպվում և կատարողական թերթին համապատասխան անցկացվում է հարկադիր կատարողի կողմից, որն աճուրդում հաղթած մասնակցի հետ միասին աճուրդն անցկացնելու օրը ստորագրում է դրա արդյունքների վերաբերյալ արձանագրությունը, իսկ աճուրդում հաղթած մասնակցի կողմից լոտի (որոշակի նկարագրություն, մեկնարկային գին և օրենքով նախատեսված այլ տվյալներ ունեցող աճուրդով վաճառվող գույքի կամ իրավունքի) գնման գինը համապատասխան հաշվին մուծելուց հետո նրա հետ կնքում է առուվաճառքի պայմանագիր:

Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ օրենսդիրը «Հրապարակային սակարկությունների մասին» ՀՀ օրենքի 16-րդ հոդվածով ամրագրել է նաև լոտի վերաբերյալ աճուրդի անվավեր ճանաչման հնարավորություն՝ սահմանելով, որ աճուրդը կարող է անվավեր ճանաչվել միայն դատական կարգով, ինչը հանգեցնում է դրանում հաղթած անձի հետ կնքված պայմանագրի անվավերության:

Այսպես. «Հրապարակային սակարկությունների մասին» ՀՀ օրենքի 35.1-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ հարկադիր էլեկտրոնային աճուրդը էլեկտրոնային համակարգերի (այսուհետ՝ համակարգ) կիրառմամբ հարկադիր կատարման ծառայության աճուրդի էլեկտրոնային կայքի (այսուհետ՝ կայք) միջոցով կազմակերպվող սակարկություններն են, որը կազմակերպում և անցկացնում է Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարության հարկադիր կատարման ծառայությունը՝ կատարողական թերթին, ինչպես նաև նոտարի կողմից տրված կատարողական մակագրության թերթին համապատասխան:

«Հրապարակային սակարկությունների մասին» ՀՀ օրենքի 35.2-րդ հոդվածի 4-րդ մասի համաձայն՝ հարկադիր էլեկտրոնային աճուրդում հաղթած մասնակցի կողմից նախօրոք սառեցված նախավճարը փոխանցվում է ծառայության դեպոզիտ հաշվին։

«Հրապարակային սակարկությունների մասին» ՀՀ օրենքի 35.2-րդ հոդվածի 6-րդ մասի համաձայն՝ աճուրդում հաղթած մասնակիցը պարտավոր է աճուրդն անցկացնելու օրվանից երեք բանկային օրվա ընթացքում ծառայության դեպոզիտ հաշվին կամ դրամարկղ մուծել լոտի գնման գինը` հաշվանցելով նախավճարը: (…):

Մինչև 13.12.2017 թվականին ընդունված և 08.01.2018 թվականին ուժի մեջ մտած թիվ ՀՕ-310-Ն օրենքով կատարված փոփոխությունները գործող խմբագրությամբ «Հրապարակային սակարկությունների մասին» ՀՀ օրենքի 35.3-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝

1. Հարկադիր էլեկտրոնային աճուրդը համարվում է չկայացած, եթե՝

1) աճուրդին չի մասնակցել ոչ մի գնորդ.

2) աճուրդի ընթացքում լոտի մեկնարկային գնի հավելում չի կատարվել.

3) աճուրդում հաղթած անձը հրաժարվել է առուվաճառքի պայմանագիր կնքելուց կամ սահմանված ժամկետում չի վճարել լոտի գնման գինը:

Նույն հոդվածի 2-րդ մասի համաձայն՝ նույն օրենքի 35.1-րդ և 35.2-րդ հոդվածներով նախատեսված կանոնների խախտմամբ անցկացված աճուրդը շահագրգիռ անձի պահանջով դատարանը կարող է ճանաչել անվավեր:

Հարկադիր էլեկտրոնային աճուրդն անվավեր ճանաչելու դեպքում կազմակերպվում է նոր հարկադիր էլեկտրոնային աճուրդ` նույն օրենքով սահմանված կարգով:

Վերոգրյալի համատեքստում՝ Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ մինչև 13.12.2017 թվականին ընդունված և 08.01.2018 թվականին ուժի մեջ մտած թիվ ՀՕ-310-Ն օրենքով կատարված փոփոխությունները գործող խմբագրությամբ «Հրապարակային սակարկությունների մասին» ՀՀ օրենքի 35.3-րդ հոդվածով սահմանված հարկադիր էլեկտրոնային աճուրդը դատական կարգով անվավեր ճանաչվելու արդյունքում դրանում հաղթած անձի հետ կնքված պայմանագրի անվավերության դեպքում կիրառելի են համարվել գործարքի անվավերության վերաբերյալ ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքում ամրագրված ընդհանուր կանոնները, որոնց համաձայն՝ անվավեր ճանաչված գործարքի կողմերից յուրաքանչյուրը պարտավոր է եղել մյուս կողմին վերադարձնել գործարքով իր ամբողջ ստացածը:

Այսինքն, ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի վերոնշյալ նորմերի և «Հրապարակային սակարկությունների մասին» ՀՀ օրենքի մինչև 13.12.2017 թվականին ընդունված և 08.01.2018 թվականին ուժի մեջ մտած թիվ ՀՕ-310-Ն օրենքով կատարված փոփոխությունները գործող խմբագրությամբ 35.3-րդ հոդվածի համադրման արդյունքում Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ հարկադիր աճուրդում հաղթող ճանաչված անձի հետ կնքված պայմանագիրն անվավեր ճանաչվելու դեպքում տեղի է ունենում երկկողմանի ռեստիտուցիա. աճուրդում հաղթող ճանաչված մասնակիցը պարտավոր է հարկադիր կատարողին վերադարձնել լոտը, իսկ հարկադիր կատարողը պարտավոր է աճուրդում հաղթած մասնակցին վերադարձնել վերջինիս կողմից օրենքով սահմանված կարգով մուծած լոտի գնման գինը կազմող դրամական գումարը:

Մինչդեռ, 13.12.2017 թվականին ընդունված և 08.01.2018 թվականին ուժի մեջ մտած «Հրապարակային սակարկությունների մասին» ՀՀ օրենքում լրացումներ և փոփոխություններ կատարելու մասին» թիվ ՀՕ-310-Ն ՀՀ օրենքի 5-րդ հոդվածի համաձայն՝ « Օրենքի 35.3-րդ հոդվածում՝ (…)

2) լրացնել հետևյալ բովանդակությամբ 3-րդ և 4-րդ մասերով.

 «3. Հարկադիր էլեկտրոնային աճուրդի արդյունքում կնքված առք ու վաճառքի պայմանագիրն անվավեր ճանաչվելու դեպքում հարկադիր էլեկտրոնային աճուրդի արդյունքում գնած գույքի նկատմամբ դատարանի վճռի հիման վրա վերականգնվում են պարտապանի սեփականության իրավունքը, իրացման հետևանքով գույքի նկատմամբ դադարած այլ իրավունքները և արգելանքները, իսկ պահանջատերը, հարկադիր կատարողը և պարտապանը լոտի վաճառքից ստացված գումարներն իրենց ստացած չափով վերադարձնում են գնորդին։ (…):»: