2023 թվականի ապրիլի 26-ին

գրավոր ընթացակարգով քննելով ՀՀ պետական եկամուտների կոմիտեի (այսուհետ՝ Կոմիտե) վճռաբեկ բողոքը ՀՀ վերաքննիչ վարչական դատարանի 30.06.2022 թվականի որոշման դեմ` վարչական գործով ըստ հայցի Սուրեն Ապրեսյանի ընդդեմ Կոմիտեի՝ Կոմիտեի իրավաբանական վարչության 15.04.2020 թվականի թիվ 60 որոշումն անվավեր ճանաչելու պահանջի մասին,

1. Գործի դատավարական նախապատմությունը.

Դիմելով դատարան` Սուրեն Ապրեսյանը պահանջել է անվավեր ճանաչել Կոմիտեի իրավաբանական վարչության 15.04.2020 թվականի թիվ 60 որոշումը:

ՀՀ վարչական դատարանի (դատավոր` Գ․ Առաքելյան) (այսուհետ` Դատարան) 22․03․2021 թվականի վճռով հայցը բավարարվել է:

ՀՀ վերաքննիչ վարչական դատարանի (այսուհետ` Վերաքննիչ դատարան) 30.06.2022 թվականի որոշմամբ Կոմիտեի վերաքննիչ բողոքը մերժվել է, և Դատարանի 22.03.2021 թվականի վճիռը թողնվել է անփոփոխ:

Սույն գործով վճռաբեկ բողոք է ներկայացրել Կոմիտեն (ներկայացուցիչ` Արման Մնացականյան)։

Վճռաբեկ բողոքի պատասխան չի ներկայացվել։

2. Վճռաբեկ բողոքի հիմքերը, հիմնավորումները և պահանջը.  

Սույն վճռաբեկ բողոքը քննվում է հետևյալ հիմքերի սահմաններում՝ ներքոհիշյալ հիմնավորումներով.

Վերաքննիչ դատարանը, վերլուծելով Եվրասիական տնտեսական միության մաքսային օրենսգրքի  մի շարք դրույթներ, այդ թվում՝ 84-րդ հոդվածը, եկել է եզրահանգման, որ հայտարարագիր ներկայացնող անձը ՀՀ մաքսային օրենսգրքի 203-րդ հոդվածով սահմանված արարքի համար պատասխանատու սուբյեկտ չէ։

Վերաքննիչ դատարանի՝ վարչական մարմնի կողմից իրավախախտման սուբյեկտին սխալ ընտրելու վերաբերյալ դատողությունները հակասում են ՀՀ վճռաբեկ դատարանի թիվ 3-1702 (ՏԴ) քաղաքացիական գործով արտահայտած դիրքորոշմանը, որտեղ հստակ որոշված է իրավախախտման սուբյեկտը:

Վերաքննիչ դատարանն անտեսել է այն փաստը, որ տվյալ դեպքում տեղի է ունեցել ապրանքի ծածկագրի սխալ դասակարգում: ՀՀ ներմուծված ապրանքը ձևակերպվել է 8411 99 009 8 ԱՏԳԱԱ ծածկագրով, սակայն, հայցվորն ունեցել է պարտականություն տիրապետելու մաքսային օրենսդրությանը և իրականացնելու ճշգրիտ մաքսային հայտարարագրում, պահանջելու և ստանալու անհրաժեշտ փաստաթղթեր, այդ թվում՝ ԵՏՀ խորհրդի 16.07.2012 թվականի թիվ 54 որոշման 5-րդ ծանոթագրությամբ սահմանված ՀՀ էկոնոմիկայի նախարարության կողմից տրվող նպատակային նշանակությունը հաստատող համապատասխան փաստաթուղթը /եզրակացությունը/, որի առկայության պարագայում ԱՏ ԳԱԱ ծածկագիր պետք է ընտրվեր 8411 99 009 8-ը:

 Վերաքննիչ դատարանն անտեսել է նաև այն, որ 17.05.2018 թվականի թիվ 05100011/170518/0010009 ա/հ 54-րդ վանդակը լրացվել է Սուրեն Ապրեսյանի կողմից, ինչը հավաստվում է վերջինիս ստորագրությամբ և կնիքով, հետևաբար՝ Սուրեն Ապրեսյանն օժտված է իրավասուբյեկտությամբ և կրում է պատասխանատվություն սխալ հայտարարագրման համար:

Վերոգրյալի հիման վրա բողոք բերած անձը պահանջել է բեկանել Վերաքննիչ դատարանի 30.06.2022 թվականի որոշումը և հայցը մերժել:

3. Վճռաբեկ բողոքի քննության համար նշանակություն ունեցող փաստերը.

Վճռաբեկ բողոքի քննության համար էական նշանակություն ունեն հետևյալ փաստերը.

1. Կոմիտեի հետբացթողումային հսկողության վարչության 06.03.2020 թվականի «Կամերալ մաքսային ստուգման» թիվ 0006-Ա ակտի համաձայն՝ 06.02.2020 թվականից «Երևանի Ջերմաէլեկտրակենտրոն» ՓԲԸ-ի մոտ իրականցվել է կամերալ մաքսային ստուգում, որը վերաբերել է հետևյալ հարցին. 17.05.2018 թվականի թիվ 05100011/170518/0010009 ապրանքների հայտարարագրով ՀՀ ներմուծված և հայտարարագրված ապրանքներին վերաբերող ԵԱՏՄ և ՀՀ մաքսային օրենսդրությամբ սահմանված պահանջների կատարման ճշտությունը: Ստուգումն իրականացվել է հետևյալ փաստաթղթերի հիման վրա. Հայտարարագրված ապրանքների հայտարարագիր, հայտարարագրման ներկայացված փաստաթղթեր, ՀՀ ՊԵԿ տեղեկատվական բազայում առկա տեղեկատվություն, 19.02.2020 թվականի թիվ 74-20 «Երևանի Ջերմաէլեկտրակենտրոն» ՓԲԸ-ի տնօրենի գրություն և կից տրամադրված փաստաթղթեր, 24.02.2020 թվականի թիվ 09.11/1968-2020 ՀՀ էկոնոմիկայի նախարարի գրությամբ կից տրամադրված տեղեկատվություն, ՀՀ ՊԵԿ մաքսային հսկողության վարչության պետի 06.03.2020 թվականի «Ապրանքի ոչ ճիշտ դասակարգում հայտնաբերվելու դեպքում ապրանքի դասակարգման վերաբերյալ» թիվ ԱԴՈ-20-000010 որոշում: Ստուգման արդյունքում պարզվել է, որ «Երևանի Ջերմաէլեկտրակենտրոն» ՓԲԸ-ի կողմից 17.05.2018 թվականի թիվ 05100011/170518/0010009 ապրանքների հայտարարագրի 1-ին ապրանքային դիրքում տրված՝ «Գազային տուրբինի մասեր» ապրանքը հայտարարագրվել է ԵԱՏՄ ԱՏԳ ԱԱ 8411 99 009 2 ծածկագրով, 2-րդ ապրանքային դիրքում տրված՝ «Գազային տուրբինի մասեր» ապրանքը հայտարարագրվել է ԵԱՏՄ ԱՏԳ ԱԱ 8411 99 009 2 ծածկագրով: Նույն որոշմամբ արձանագրվել է, որ ներմուծված գազային տուրբինի մասերը ԵԱՏՄ ԱՏԳ ԱԱ 8411 99 009 2 ծածկագրով կարող են հայտարարագրվել միայն ներմուծվող ապրանքի նպատակային նշանակությունը հաստատելու դեպքում, իսկ տվյալ դեպքում Կազմակերպությանը լիազորված մարմնի կողմից այդպիսի փաստաթուղթ չի տրամադրվել, հետևաբար ակնհայտ է, որ վերը նշված ապրանքների հայտարարագրով հայտարարագրված ապրանքները հայտարարագրվել են ոչ ճիշտ ԵԱՏՄ ԱՏԳ ԱԱ ծածկագրով: ՀՀ ՊԵԿ մաքսային հսկողության վարչության 06.03.2020 թվականի «Ապրանքի ոչ ճիշտ դասակարգում հայտնաբերելու դեպքում ապրանքի դասակարգման վերաբերյալ» թիվ ԱԴՈ-20-000010 որոշմամբ հաստատվել է, որ վերը նշված հայտարարագրով հայտարարագրված ապրանքը ԵԱՏՄ ԱՏԳ ԱԱ 8411 99 009 2 ծածկագրի (մաքսատուրքի դրույքաչափը` 0%) փոխարեն ենթակա են հայտարարագրման` ԵԱՏՄ ԱՏԳ ԱԱ 8411 99 009 8 ծածկագրով (մաքսատուրքի դրույքաչափը` 5%): Այսպիսով` Կազմակերպության կողմից վերը նշված մաքսային հայտարարագրի մասով խախտվել են Եվրասիական տնտեսական միության մաքսային օրենսգրքի 17-րդ գլխի պահանջները՝ հայտարարագրվել է ոչ ճշգրիտ ԵԱՏՄ ԱՏԳ ԱԱ ծածկագիր: Վերը նշված ապրանքների հայտարարագրով հայտարարագրված ապրանքները ենթակա են ԵԱՏՄ ԱՏԳ ԱԱ ճշգրիտ ծածկագրով հայտարարագրման, որի արդյունքում առաջանում է լրացուցիչ գանձման ենթակա մաքսային վճարներ: Հիմք ընդունելով վերոգրյալը՝ Կազմակերպությանը առաջարկվել է կատարել ՀՀ ներմուծված ապրանքների հայտարարագրի ճշգրտում ԵԱՏՄ ԱՏԳ ԱԱ ճշգրիտ ծածկագրին համապատասխան, վճարելով պակաս գանձված մաքսային վճարները (հատոր 1-ին, գ.թ. 108-112)․

2. Կոմիտեի իրավաբանական վարչության մաքսային կանոնների խախտումների վերաբերյալ վարույթների իրականացման բաժնի մաքսային տեսուչի կողմից 31.03.2020 թվականին կազմված «Մաքսային կանոնների խախտման վերաբերյալ» արձանագրությամբ արձանագրվել է, որ «Երևան Ջերմաէլեկտրակենտրոն» ՓԲԸ-ի 17.05.2018 թվականի թիվ 05100011/170518/0010009 ապրանքների հայտարարագրով ՀՀ ներմուծված և ԵԱՏՄ ԱՏԳ ԱԱ 8411 99 009 2 ծածկագրով (մաքսատուրքի դրույքաչափը 0%) հայտարարագրված «Գազային տուրբինի մասեր» ապրանքը հայտարարագրվել է ծածկագրի վերաբերյալ ոչ ճշգրիտ տեղեկություններով, այսինքն՝ 1-ին և 2-րդ ապրանքային դիրքերում հայտարարագրված ապրանքները ենթակա են հայտարարագրման համապատասխանաբար ԵԱՏՄ ԱՏԳ ԱԱ 8411 99 009 8 ծածկագրով (մաքսատուրքի դրույքաչափը՝ 5%): Այսինքն՝ Սուրեն Արայի Ապրեսյանի արարքում առկա են ՀՀ մաքսային օրենսգրքի 203-րդ հոդվածով նախատեսված մաքսային կանոնների խախտման հատկանիշներ (հատոր 1-ին, գ.թ. 81-82)․

3. Կոմիտեի իրավաբանական վարչության պետի 15.04.2020 թվականի «Վարչական տույժ նշանակելու մասին» թիվ 60 որոշման համաձայն՝ ՀՀ պետական եկամուտների կոմիտեի իրավաբանական վարչության պետ Ա. Մնացականյանը, քննելով մաքսային ձևակերպումների մասնագետ Սուրեն Արայի Ապրեսյանի վերաբերյալ նյութերը, պարզել է, որ 06.03.2020 թվականին ՀՀ ՊԵԿ հետբացթողումային հսկողության վարչության թիվ 0006-Ա կամերալ մաքսային ստուգման ակտի համաձայն՝ «Երևանի Ջերմաէլեկտրակենտրոն» ՓԲ ընկերության անվամբ 17.05.2018 թվականի թիվ 05100011/170518/0010009 Ա/Հ-ի 1-ին և 2-րդ ապրանքային դիրքերով ՀՀ տարածք ներմուծված «Գազային տուրբինի մասեր» ապրանքը հայտարարագրվել է ԱՏԳ ԱԱ ծածկագրի վերաբերյալ ոչ ճշգրիտ տեղեկություններով: ԵՏՀ խորհրդի 16.07.2012 թվականի թիվ 54 որոշմամբ հաստատված հավելվածի համաձայն՝ ԵԱՏՄ ԱՏԳ ԱԱ 8411 99 009 2 ծածկագրով կարող են հայտարարագրվել մասեր (ապրանքներ), որոնք նախատեսված են ավելի քան 50.000 կՎտ հզորությամբ գազային տուրբինների արտադրության համար: Միաժամանակ, ԵԱՏՄ ԱՏԳ ապրանքային անվանացանկի 5-րդ ծանոթագրության համաձայն՝ ապրանքն այդպիսին կարող է համարվել Եվրասիական տնտեսական միության անդամ պետության գործադիր իշխանության՝ արդյունաբերության ոլորտում պետական քաղաքականության մշակման և նորմատիվ իրավական կարգավորման գործառույթներ իրականացնող լիազորված մարմնի (ՀՀ էկոնոմիկայի նախարարություն) կողմից՝ ներմուծվող ապրանքի նպատակային նշանակությունը հաստատելու դեպքում: ՀՀ ՊԵԿ մաքսային հսկողության վարչության կողմից 06.03.2020 թվականին կայացված «Ապրանքի ոչ ճիշտ դասակարգում հայտնաբերելու դեպքում ապրանքի դասակարգման վերաբերյալ» թիվ ԱԴՈ-20-000010 որոշման համաձայն՝ նշված հայտարարագրով հայտարարագրված ապրանքը ենթակա է վերահայտարարագրման՝ ԵԱՏՄ ԱՏԳ ԱԱ 8411 99 009 2 ծածկագրի (մաքսատուրքի դրույքաչափը` 0%) փոխարեն ԵԱՏՄ ԱՏԳ ԱԱ 8411 99 009 8 ծածկագրով (մաքսատուրքի դրույքաչափը` 5%): Քանի որ ՀՀ ՊԵԿ հետբացթողումային հսկողության վարչության 06.03.2020 թվականի կամերալ մաքսային ստուգման թիվ 0006-Ա ակտով առաջադրված գումարը գերազանցել է ՀՀ քրեական օրենսգրքի 205-րդ հոդվածով սահմանված չափը, գործի նյութերը 20.03.2020 թվականի թիվ Ն/11-1/43407-2020 գրությամբ ուղարկվել է Հետաքննության և ՕՀ վարչություն: 23.03.2020 թվականին կայացված որոշմամբ քրեական գործի հարուցումը մերժվել է: Փաստի առթիվ 31.03.2020 թվականին մաքսային ձևակերպումների մասնագետ Սուրեն Արայի Ապրեսյանի նկատմամբ ՀՀ մաքսային օրենսգրքի 203-րդ հոդվածի 1-ին կետի 2-րդ պարբերության հատկանիշներով կազմվել է մաքսային կանոնների խախտման արձանագրություն: Սուրեն Ապրեսյանը բացատրություն է տվել այն մասին, որ 07.04.2018 թվականին «Ֆաստ Բրոք Սերվիս» ՍՊ ընկերության և «Երևանի Ջերմաէլեկտրակենտրոն» ՓԲ ընկերության միջև կնքվել է թիվ ԵՐՋԷԿ-ԳՀԾՁԲ 07/18 մաքսային միջնորդական ծառայությունների մատուցման պայմանագիրը: Միաժամանակ հայտնել է, որ 05100011/170518/0010009               ԱՀ-ով ներմուծված ապրանքներն ի սկզբանե արտահանվել էին Շվեյցարիա «վերամշակում մաքսային տարածքից դուրս» ընթացակարգով, 07.04.2017 թվականի թիվ C 3173 ՄՀ-ով: Արտահանման հաշիվ ապրանքագրում նշված է եղել ԱՏԳ ԱԱ 8411 99 009 2 ծածկագիրը: Նույն ապրանքը վերանորոգումից հետո ուղարկվել է ՀՀ և ներմուծման հաշիվ-ապրանքագրում նույնպես նշված է եղել ԱՏԳ ԱԱ 8411 99 009 2 ծածկագիրը, ուստի ներմուծման հայտարարագրում ԱՏԳ ԱԱ ծածկագիրը չի փոփոխվել: Հայտարարագրումը կատարել է թե՛ արտահանման, թե՛ ներմուծման հաշիվ-ապրանքագրերի հիման վրա: Միաժամանակ, ընդունել, որ թյուրիմացաբար սխալ ԱՏԳԱԱ ծածկագրով է հայտարարագրել և խախտել մաքսային կանոնները: Այսպիսով, գործի նյութերով պարզվել է, որ «Երևանի Ջերմաէլեկտրակենտրոն» ՓԲԸ-ի անվամբ 17.05.2018 թվականի թիվ 05100011/170518/0010009 Ա/Հ-ի 1-ին և 2-րդ ապրանքային դիրքերով ՀՀ տարածք է ներմուծվել փաստացի ԵԱՏՄ ԱՏԳ ԱԱ 8411 99 009 8 ծածկագրով «Գազային տուրբինի մասեր» ապրանքատեսակը, որը Սուրեն Ապրեսյանը հայտարարագրել է ոչ ճշգրիտ ԱՏԳ ԱԱ 8411 99 009 2 ծածկագրով, ինչի հետևանքով առաջացել են 10.362.419 ՀՀ դրամի չափով պակաս հաշվարկված մաքսային վճարներ, այսինքն՝ Սուրեն Ապրեսյանը թույլ է տվել ՀՀ մաքսային օրենսգրքի 203-րդ հոդվածի 1-ին մասի 2-րդ պարբերությամբ նախատեսված մաքսային կանոնների խախտում, ինչը հիմնավորվում է 06.03.2020 թվականի ՀՀ ՊԵԿ հետբացթողումային հսկողության վարչության թիվ 0006-Ա ակտով, ՀՀ ՊԵԿ մաքսային հսկողության վարչության 06.03.2020 թվականի «Ապրանքի ոչ ճիշտ դասակարգում հայտնաբերելու դեպքում ապրանքի դասակարգման վերաբերյալ» թիվ ԱԴՈ-20-000010 որոշմամբ, 17.05.2018 թվականի թիվ 05100011/170518/0010009 Ա/Հ-ով, Սուրեն Ապրեսյանի բացատրությամբ: Նշվածի հիմքով՝ 15.04.2020 թվականի «Վարչական տույժ նշանակելու մասին» թիվ 60 որոշմամբ՝ որոշվել է մաքսային ձևակերպումների մասնագետ Սուրեն Ապրեսյանին ճանաչել զանցառու ՀՀ մաքսային օրենսգրքի 203-րդ հոդվածի 1-ին մասի 2-րդ պարբերությամբ և նրան տուգանել պակաս հաշվարկված մաքսային վճարների 50 տոկոսի չափով՝ 5.181.209 ՀՀ դրամ (հատոր 1-ին, գ.թ. 98-101)․

4. «Երևանի Ջերմաէլեկտրակենտրոն» ՓԲԸ-ի (Պատվիրատու) և «Ֆաստ Բրոք Սերվիս» ՍՊԸ-ի (Կատարող) միջև 07.04.2018 թվականին կնքված «Մաքսային միջնորդի ծառայության մատուցման գնման» թիվ ԵՐՋԷԿ-ԳՀԾՁԲ 07/18 պայմանագրի համաձայն՝ պատվիրատուն հանձնարարում է, իսկ կատարողը ստանձնում է մաքսային միջնորդի ծառայության մատուցման պարտավորությունը (հատոր 1-ին, գ.թ. 91-94):

 4. Վճռաբեկ դատարանի պատճառաբանությունները և եզրահանգումները. 

Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ սույն գործով վճռաբեկ բողոքը վարույթ ընդունելը պայմանավորված է ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 161-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին կետով նախատեսված հիմքի առկայությամբ՝ նույն հոդվածի 2-րդ մասի 2-րդ կետի իմաստով, այն է՝  բողոքարկվող դատական ակտում իրավահարաբերության ծագման պահին գործող ՀՀ մաքսային օրենսգրքի 203-րդ հոդվածի մեկնաբանությունը հակասում է թիվ 3-1702 (ՏԴ) քաղաքացիական գործով ՀՀ  վճռաբեկ դատարանի 17․11․2006 թվականի որոշման մեջ տվյալ նորմին տրված մեկնաբանությանը։

Սույն վճռաբեկ բողոքի քննության շրջանակներում Վճռաբեկ դատարանն անհրաժեշտ է համարում անդրադառնալ՝ Հայաստանի Հանրապետության մաքսային սահմանով տեղափոխվող ապրանքները և տրանսպորտային միջոցները չհայտարարագրելու կամ հայտարարագրման ժամանակ ոչ ճշգրիտ տեղեկություններ նշելու համար մաքսային ներկայացուցիչներին որպես վարչական պատասխանատվության սուբյեկտ դիտարկելու իրավական հնարավորությանը՝ վերահաստատելով նախկինում արտահայտած իրավական դիրքորոշումը․

Իրավահարաբերության ծագման պահին գործող ՀՀ մաքսային օրենսգրքի 189-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ մաքսային կանոնների խախտում է համարվում անձի կողմից կատարված անօրինական գործողությունը կամ անգործությունը, որն ուղղված է Հայաստանի Հանրապետության մաքսային օրենսդրությամբ և մաքսային ոլորտին առնչվող Հայաստանի Հանրապետության միջազգային պայմանագրերով Հայաստանի Հանրապետության մաքսային սահմանով տեղափոխվող ապրանքների և տրանսպորտային միջոցների մաքսային հսկողության և մաքսային ձևակերպման սահմանված կարգի դեմ, և որի համար նույն օրենսգրքով նախատեսված է պատասխանատվություն:

Նույն հոդվածի 2-րդ մասի համաձայն՝ ֆիզիկական և պաշտոնատար անձինք մաքսային կանոնները դիտավորյալ կամ անզգուշորեն խախտելու համար ենթակա են պատասխանատվության:

Իրավահարաբերության ծագման պահին գործող ՀՀ մաքսային օրենսգրքի 203-րդ հոդվածի 1-ին մասի 2-րդ պարբերության համաձայն՝ Հայաստանի Հանրապետության մաքսային սահմանով տեղափոխվող ապրանքները և տրանսպորտային միջոցները չհայտարարագրելը կամ ոչ իրենց անվանմամբ հայտարարագրելը կամ հայտարարագրման ժամանակ ոչ ճշգրիտ տեղեկություններ նշելը, որի արդյունքում առաջանում է մաքսային վճարների պակաս հաշվարկում կամ չհաշվարկում` հանցագործության հատկանիշների բացակայության դեպքում` առաջացնում է չհաշվարկված կամ պակաս հաշվարկված մաքսային վճարների գանձում օրենքով սահմանված կարգով, ինչպես նաև տուգանք` այդ մաքսային վճարների 50 տոկոսի չափով:

Եվրասիական տնտեսական միության մաքսային օրենսգրքի (այսուհետ՝ Օրենսգիրք)  2-րդ հոդվածի համաձայն՝ նույն Օրենսգրքի նպատակներով գործածվում են հասկացություններ, որոնք ունեն հետևյալ իմաստը`

(…) 7) «հայտարարատու»՝ անձ, որը հայտարարագրում է ապրանքներ կամ որի անունից հայտարարագրվում են ապրանքներ. (…)

16) «անձ»՝ ֆիզիկական անձ, իրավաբանական անձ, ինչպես նաև իրավաբանական անձ չհանդիսացող կազմակերպություն. (…)

32) «մաքսային հայտարարագիր»՝ մաքսային փաստաթուղթ, որը պարունակում է տեղեկություններ ապրանքների վերաբերյալ կամ ապրանքների բացթողման համար անհրաժեշտ այլ տեղեկություններ. (…)

35) «մաքսային հայտարարագրում»՝ մաքսային մարմնում մաքսային հայտարարագրի միջոցով ապրանքների վերաբերյալ տեղեկությունների, ընտրված մաքսային ընթացակարգի վերաբերյալ և (կամ) ապրանքների բացթողման համար անհրաժեշտ այլ տեղեկությունների հայտագրում.

36) «մաքսային փաստաթղթեր»՝ մաքսային հայտարարագիր և այլ փաստաթղթեր, որոնք կազմվում են բացառապես մաքսային գործառնությունների կատարման և մաքսային հսկողության անցկացման համար, ինչպես նաև մաքսային գործառնությունների կատարման ու մաքսային հսկողության անցկացման ընթացքում և դրանց արդյունքներով.

37) «մաքսային գործառնություններ»՝ գործողություններ, որոնք կատարվում են անձանց և մաքսային մարմինների կողմից՝ մաքսային կարգավորման ոլորտի միջազգային պայմանագրերին ու ակտերին և (կամ) մաքսային կարգավորման վերաբերյալ անդամ պետությունների օրենսդրությանը համապատասխան. (…)

44) «մաքսային ներկայացուցիչ»՝ իրավաբանական անձ, որը ներառված է մաքսային ներկայացուցիչների ռեեստրում և մաքսային գործառնություններ է կատարում հայտարարատուի կամ շահագրգիռ այլ անձի անունից և հանձնարարությամբ. (…):

Օրենսգրքի 84-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին կետի համաձայն՝ հայտարարատուն իրավունք ունի զննելու և չափելու մաքսային հսկողության տակ գտնվող ապրանքները և բեռնային գործողություններ կատարելու դրանց հետ:

Նույն հոդվածի 2-րդ մասի համաձայն՝ հայտարարատուն պարտավոր է՝

1) կատարել ապրանքների մաքսային հայտարարագրում,

2) նույն Օրենսգրքով նախատեսված դեպքերում մաքսային մարմին ներկայացնել մաքսային հայտարարագրում ներկայացված տեղեկությունները հաստատող փաստաթղթեր (…):

Նույն հոդվածի 3-րդ մասի համաձայն՝ հայտարարատուն, անդամ պետությունների օրենսդրությանը համապատասխան, պատասխանատվություն է կրում նույն հոդվածի 2-րդ մասով նախատեսված պարտականությունները չկատարելու, մաքսային հայտարարագրում ոչ հավաստի տեղեկություններ ներկայացնելու, ինչպես նաև մաքսային ներկայացուցչին անվավեր, այդ թվում՝ կեղծ և (կամ) ակնհայտ ոչ հավաստի (սուտ) տեղեկություններ պարունակող փաստաթղթեր ներկայացնելու համար:

Օրենսգրքի 104-րդ հոդվածի 1-ին մասի առաջին պարբերության համաձայն՝ ապրանքները ենթակա են մաքսային հայտարարագրման դրանք մաքսային ընթացակարգով ձևակերպելու դեպքում կամ նույն Օրենսգրքի 258-րդ հոդվածի 4-րդ կետով, 272-րդ հոդվածի 4-րդ կետով և 281-րդ հոդվածի 2-րդ կետով նախատեսված դեպքերում:

Նույն հոդվածի 2-րդ մասի համաձայն՝ մաքսային հայտարարագրումն իրականացվում է հայտարարատուի կամ մաքսային ներկայացուցչի կողմից, եթե նույն Օրենսգրքով այլ բան սահմանված չէ:

Օրենսգրքի 105-րդ հոդվածի 4-րդ մասի համաձայն՝ մաքսային հայտարարագրում նշման ենթակա տեղեկությունների ցանկը սահմանափակվում է միայն այն տեղեկություններով, որոնք անհրաժեշտ են մաքսային վճարների հաշվարկման և վճարման, ներքին շուկայի պաշտպանության միջոցների կիրառման, մաքսային վիճակագրության ձևավորման, արգելքների և սահմանափակումների պահպանման նկատմամբ հսկողության, մաքսային մարմինների կողմից մտավոր սեփականության օբյեկտների նկատմամբ իրավունքների պաշտպանության համար միջոցների ձեռնարկման, ինչպես նաև մաքսային կարգավորման ոլորտի միջազգային պայմանագրերի և ակտերի և անդամ պետությունների օրենսդրության պահպանման նկատմամբ հսկողության համար:

Օրենսգրքի 106-րդ հոդվածի 1-ին մասի 4-րդ կետի համաձայն՝ ապրանքների հայտարարագրում նշման են ենթակա հետևյալ տեղեկությունները՝ ապրանքների մասին՝ անվանումը, նկարագրությունը, որն անհրաժեշտ է այն մաքսային վճարների, հատուկ, հակագնագցման, փոխհատուցման տուրքերի և այլ վճարների հաշվարկման և գանձման համար, որոնց գանձումը վերապահված է մաքսային մարմիններին, արգելքների և սահմանափակումների պահպանման, ներքին շուկայի պաշտպանության միջոցների, մաքսային մարմնի կողմից մտավոր սեփականության օբյեկտների նկատմամբ իրավունքների պաշտպանության համար միջոցների ձեռնարկման, նույնականացման, Արտաքին տնտեսական գործունեության ապրանքային անվանացանկի 10 նիշ ունեցող ծածկագրերից մեկին դասելն ապահովելու համար. ապրանքների ծածկագիրը՝ Արտաքին տնտեսական գործունեության ապրանքային անվանացանկին համապատասխան ...:

Վկայակոչված իրավական նորմերի վերլուծությունից հետևում է, որ Հայաստանի Հանրապետության մաքսային սահմանով ապրանքներ տեղափոխող անձը պարտավոր է մաքսային մարմին ներկայացնել տեղափոխվող ապրանքների մաքսային հայտարարագիր, որում նշվում են մաքսային վճարների հաշվարկման և վճարման, ներքին շուկայի պաշտպանության միջոցների կիրառման, մաքսային վիճակագրության ձևավորման, արգելքների և սահմանափակումների պահպանման նկատմամբ հսկողության, մաքսային մարմինների կողմից մտավոր սեփականության օբյեկտների նկատմամբ իրավունքների պաշտպանության համար միջոցների ձեռնարկման, ինչպես նաև մաքսային կարգավորման ոլորտի միջազգային պայմանագրերի և ակտերի և անդամ պետությունների օրենսդրության պահպանման նկատմամբ հսկողության համար անհրաժեշտ տեղեկություններ, այդ թվում՝ ապրանքների ծածկագիրը՝ Արտաքին տնտեսական գործունեության ապրանքային անվանացանկին (ԱՏԳ ԱԱ) համապատասխան: Ընդ որում, մաքսային հայտարարագիր ներկայացնող անձը պատասխանատվություն է կրում դրանում ոչ հավաստի (ճշգրիտ) տեղեկություններ ներկայացնելու համար:

Օրենսգրքի 401-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ մաքսային ներկայացուցիչը հայտարարատուի կամ այլ շահագրգիռ անձանց անունից և նրանց հանձնարարությամբ իրականացնում է մաքսային գործառնություններ այն անդամ պետության տարածքում, որի մաքսային մարմնի կողմից նա ընդգրկվել է մաքսային ներկայացուցիչների ռեեստրում՝ մաքսային կարգավորման ոլորտի միջազգային պայմանագրերին և ակտերին համապատասխան:

Նույն հոդվածի 2-րդ մասի համաձայն՝ մաքսային ներկայացուցչի հարաբերությունները հայտարարատուների կամ այլ շահագրգիռ անձանց հետ ձևավորվում են պայմանագրային հիմքի վրա:

Օրենսգրքի 405-րդ հոդվածի 4-րդ մասի համաձայն՝ մաքսային ներկայացուցչի կողմից մաքսային գործառնությունները հայտարարատուի անունից իրականացնելու դեպքում մաքսային ներկայացուցիչն այդ հայտարարատուի հետ մաքսատուրքերը, հարկերը, հատուկ, հակագնագցման, փոխհատուցման տուրքերը վճարելու համապարտ պարտավորություն է կրում՝ մաքսատուրքերը, հարկերը, հատուկ, հակագնագցման, փոխհատուցման տուրքերը վճարելու՝ կատարման ենթակա պարտավորության լրիվ չափով:

Վերը նշված նորմերի վերլուծությունից բխում է, որ հայտարարատու է այն ֆիզիկական կամ իրավաբանական անձը, ինչպես նաև իրավաբանական անձ չհանդիսացող կազմակերպությունը, որը հայտարարագրում է ապրանքներ կամ որի անունից նշված մաքսային գործառնությունը պայմանագրի հիման վրա իրականացնում է մաքսային ներկայացուցիչը, այսինքն՝ այն իրավաբանական անձը, որը ներառված է մաքսային ներկայացուցիչների ռեեստրում և մաքսային գործառնություններ է կատարում հայտարարատուի կամ շահագրգիռ այլ անձի անունից և հանձնարարությամբ: Հայտարարատուն, ունենալով ապրանքների մաքսային հայտարարագրում կատարելու և մաքսային մարմնին մաքսային հայտարարագրում ներկայացված տեղեկությունները հաստատող փաստաթղթեր ներկայացնելու պարտականություն, միևնույն ժամանակ ունի մաքսային հսկողության տակ գտնվող ապրանքները զննելու և չափելու իրավունք:

ՀՀ վճռաբեկ  դատարանը նախկինում կայացված որոշմամբ արձանագրել է,                        որ Հայաստանի Հանրապետության իրավական համակարգում վարչական պատասխանատվության ոլորտում գործում են «անձնական պատասխանատվության» և «ըստ մեղքի պատասխանատվության» կարևորագույն սկզբունքները: Անձնական պատասխանատվության սկզբունքը նշանակում է, որ անձը կարող է ենթարկվել վարչական պատասխանատվության միայն անձամբ իր կողմից կատարված զանցանքի համար: Իսկ ըստ մեղքի պատասխանատվության սկզբունքի էությունն այն է, որ անձը ենթակա է վարչական պատասխանատվության միայն այն դեպքում, երբ զանցանքի կատարման մեջ վերջինիս մեղավորությունը (դիտավորություն կամ անզգուշություն) հաստատված է իրավասու մարմնի կողմից, քանի որ անձի արարքում մեղքի բացակայությունը վկայում է վարչական իրավախախտման բացակայության մասին (տե՛ս, Արսեն Խաչատրյանն ընդդեմ ՀՀ ոստիկանության «Ճանապարհային ոստիկանություն» ծառայության թիվ ՎԴ/4936/05/14 վարչական գործով ՀՀ վճռաբեկ դատարանի 27.12.2017 թվականի որոշումը):

Նմանատիպ իրավական դիրքորոշում արտահայտել է նաև ՀՀ սահմանադրական դատարանը՝ 12.10.2010 թվականի թիվ ՍԴՈ-920 որոշմամբ նշելով, որ վարչական պատասխանատվության սկզբունքներից է «պատասխանատվությունը մեղքի համար» սկզբունքը, ինչը նշանակում է, որ վարչական տույժը (պատասխանատվությունը) կարող է կիրառվել միայն վարչական իրավախախտում կատարելու մեջ մեղավոր անձի նկատմամբ: Հետևաբար մեղքը` որպես վարչական զանցակազմի սուբյեկտիվ կողմի պարտադիր տարր, հանդիսանում է վարչական պատասխանատվության իրավական միակ նախապայմանն ու նախադրյալը: Ըստ ՀՀ սահմանադրական դատարանի՝ նշված սկզբունքը սերտորեն առնչվում է նաև վարչական պատասխանատվության մեկ այլ սկզբունքի՝ անձնական պատասխանատվության սկզբունքին, որի համաձայն՝ անձը ենթակա է պատասխանատվության` միայն անձամբ կատարած իրավախախտման համար:

Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ Օրենսգրքով հայտարարատուի համար պատասխանատվություն է նախատեսվել ինչպես նույն օրենսգրքով նախատեսված պարտականությունները չկատարելու, այնպես էլ՝ մաքսային հայտարարագրում ոչ հավաստի տեղեկություններ ներկայացնելու, մաքսային ներկայացուցչին անվավեր, այդ թվում՝ կեղծ և (կամ) ակնհայտ ոչ հավաստի (սուտ) տեղեկություններ պարունակող փաստաթղթեր ներկայացնելու համար:

Համապատասխան իրավակարգավորում է նախատեսված նաև իրավահարաբերության ծագման պահին գործող ՀՀ մաքսային օրենսգրքի 189-րդ հոդվածով, որի համաձայն՝ օրենսդիրը մաքսային կանոնների խախտում է համարում անձի կողմից կատարված անօրինական գործողությունը կամ անգործությունը, որն ուղղված է Հայաստանի Հանրապետության մաքսային օրենսդրությամբ և մաքսային ոլորտին առնչվող Հայաստանի Հանրապետության միջազգային պայմանագրերով Հայաստանի Հանրապետության մաքսային սահմանով տեղափոխվող ապրանքների և տրանսպորտային միջոցների մաքսային հսկողության և մաքսային ձևակերպման սահմանված կարգի դեմ, և որի համար նույն օրենսգրքով նախատեսված է պատասխանատվություն:

ՀՀ վճռաբեկ դատարանն իր կողմից նախկինում կայացրած որոշումներից մեկով արձանագրել է, որ Հայաստանի Հանրապետության մաքսային սահմանով տեղափոխվող ապրանքները և տրանսպորտային միջոցները չհայտարարագրելու կամ հայտարարագրման ժամանակ ոչ ճշգրիտ տեղեկություններ նշելու համար հայտարարատուին և(կամ) մաքսային ներկայացուցիչ իրավաբանական անձի աշխատակցին վարչական պատասխանատվության սուբյեկտ դիտարկելու համար նախևառաջ պետք է պարզվի վերոգրյալ արարքում վերջիններիս մեղավորությունը, քանի որ օրենսդիրը նաև դրանով է պայմանավորել անձին վարչական պատասխանատվության ենթարկելու իրավական հնարավորությունը, ուստի հայտարարատուն և(կամ) մաքսային ներկայացուցիչ իրավաբանական անձի աշխատակիցը կարող է վարչական պատասխանատվության սուբյեկտ հանդիսանալ և նրա նկատմամբ Հայաստանի Հանրապետության մաքսային սահմանով տեղափոխվող ապրանքները և տրանսպորտային միջոցները չհայտարարագրելու կամ հայտարարագրման ժամանակ ոչ ճշգրիտ տեղեկություններ նշելու համար վարչական պատասխանատվություն կիրառվի այն պարագայում, եթե հաստատվի կատարված արարքում հայտարարատուի և (կամ) մաքսային ներկայացուցիչ իրավաբանական անձի աշխատակցի մեղավորությունը (տե՛ս, Արտակ Նասիբյանն ընդդեմ ՀՀ պետական եկամուտների կոմիտեի թիվ ՎԴ/4748/05/19 վարչական գործով ՀՀ վճռաբեկ դատարանի 12.10.2022 թվականի որոշումը):

 Վճռաբեկ դատարանի իրավական դիրքորոշումների կիրառումը սույն գործի փաստերի նկատմամբ.

Սույն գործի փաստերի համաձայն՝ «Երևանի Ջերմաէլեկտրակենտրոն» ՓԲԸ-ի (Պատվիրատու) և «Ֆաստ Բրոք Սերվիս» ՍՊԸ-ի (Կատարող) միջև 07.04.2018 թվականին կնքվել է «Մաքսային միջնորդի ծառայության մատուցման գնման» թիվ ԵՐՋԷԿ-ԳՀԾՁԲ 07/18 պայմանագիրը, որի համաձայն՝ պատվիրատուն հանձնարարում է, իսկ կատարողը ստանձնում է մաքսային միջնորդի ծառայության մատուցման պարտավորությունը:
ՀՀ պետական եկամուտների կոմիտեի իրավաբանական վարչության մաքսային կանոնների խախտումների վերաբերյալ վարույթների իրականացման բաժնի մաքսային տեսուչի կողմից 31.03.2020 թվականին կազմված «Մաքսային կանոնների խախտման վերաբերյալ» արձանագրությամբ արձանագրվել է, որ «Երևան Ջերմաէլեկտրակենտրոն» ՓԲԸ-ի 17.05.2018 թվականի թիվ 05100011/170518/0010009 ապրանքների հայտարարագրով ՀՀ ներմուծված և ԵԱՏՄ ԱՏԳ ԱԱ 8411 99 009 2 ծածկագրով (մաքսատուրքի դրույքաչափը 0%) հայտարարագրված «Գազային տուրբինի մասեր» ապրանքը հայտարարագրվել է ծածկագրի վերաբերյալ ոչ ճշգրիտ տեղեկություններով: ՀՀ պետական եկամուտների կոմիտեի իրավաբանական վարչության պետի 15.04.2020 թվականի «Վարչական տույժ նշանակելու մասին» թիվ 60 որոշման համաձայն՝ հաշվի առնելով, որ գործի նյութերով պարզվել է, որ «Երևանի Ջերմաէլեկտրակենտրոն» ՓԲԸ-ի անվամբ 17.05.2018 թվականի թիվ 05100011/170518/0010009 Ա/Հ-ի 1-ին և 2-րդ ապրանքային դիրքերով ՀՀ տարածք է ներմուծվել փաստացի ԵԱՏՄ ԱՏԳ ԱԱ 8411 99 009 8 ծածկագրով «Գազային տուրբինի մասեր» ապրանքատեսակը, որը Սուրեն Ապրեսյանը հայտարարագրել է ոչ ճշգրիտ ԱՏԳ ԱԱ 8411 99 009 2 ծածկագրով, ինչի հետևանքով առաջացել են 10.362.419 ՀՀ դրամի չափով պակաս հաշվարկված մաքսային վճարներ, որոշվել է մաքսային ձևակերպումների մասնագետ Սուրեն Ապրեսյանին ճանաչել զանցառու ՀՀ մաքսային օրենսգրքի 203-րդ հոդվածի 1-ին մասի 2-րդ պարբերությամբ և նրան տուգանել պակաս հաշվարկված մաքսային վճարների 50 տոկոսի չափով՝ 5.181.209 ՀՀ դրամ:

Սուրեն Ապրեսյանը դիմել է դատարան` պահանջելով անվավեր ճանաչել Կոմիտեի իրավաբանական վարչության 15.04.2020 թվականի թիվ 60 որոշումը:

Դատարանը 22.03.2021 թվականի վճռով բավարարել է Սուրեն Ապրեսյանի հայցը՝ պատճառաբանելով, որ «(...) որևէ կերպ քննության առարկա չի դարձվել այն հարցը, թե արդյոք, եթե անգամ ընդունենք, որ Օրենսգրքի 84-րդ հոդվածով սահմանված բոլոր պարտականությունները պատշաճ կատարված էին հայտարարատուի կողմից, պատասխանատվության է ենթակա Սուրեն Ապրեսյանը՝ որպես «Երևանի Ջերմաէլեկտրակենտրոն» ՓԲԸ-ի անունից գործող «Ֆաստ Բրոք Սերվիս» ՍՊԸ-ի աշխատակից, թե «Ֆաստ Բրոք Սերվիս» ՍՊԸ-ն՝ այն հաշվառմամբ, որ Օրենսգրքի 2-րդ հոդվածի 1-ին մասի 44-րդ կետը հստակ սահմանում է, որ մաքսային ներկայացուցիչն իրավաբանական անձ է, որը ներառված է մաքսային ներկայացուցիչների ռեեստրում և մաքսային գործառնություններ է կատարում հայտարարատուի կամ շահագրգիռ այլ անձի անունից և հանձնարարությամբ: Հետևապես, ՀՀ մաքսային օրենսգրքի 203-րդ հոդվածի 1-ին մասի 2-րդ պարբերությամբ նկարագրված արարքի առնչությամբ պատասխանատու սուբյեկտի որոշման հարցը սույն դեպքում քննության առարկա չի դարձվել վարչական մարմնի կողմից, իսկ միայն այն հանգամանքը, որ պատասխանատվության ենթարկված Սուրեն Ապրեսյանը, ով հանդիսացել է միայն այն ընկերության աշխատակից, որը Օրենսգրքի 2-րդ հոդվածի 1-ին մասի 44-րդ կետի իմաստով հանդիսացել է հայտարարատուի անունից գործող մաքսային ներկայացուցիչ, բավարար է՝ գալու եզրահանգման, որ սույն դեպքում առնվազն Սուրեն Ապրեսյանին պատասխանատվության սուբյեկտ ընտրելով՝ վարչական մարմինը գործել է ոչ իրավաչափ՝ չապահովելով դատարանի կողմից վերը նշված իրավակարգավորումների պահանջները»:

Վերաքննիչ դատարանը 30.06.2022 թվականի որոշմամբ Կոմիտեի վերաքննիչ բողոքը մերժել է, և Դատարանի 22.03.2021 թվականի վճիռը թողել է անփոփոխ՝ պատճառաբանելով, որ «(...) Սուրեն Ապրեսյանը, հանդիսանալով մաքսային ներկայացուցչի աշխատակից, չէր կարող համարվել ՀՀ մաքսային օրենսգրքի 203-րդ հոդվածի 1-ին մասով նախատեսված արարքի համար պատասխանատու սուբյեկտ և ենթարկվել պատասխանատվության: Այսինքն` Սուրեն Ապրեսյանը «Երևանի Ջերմաէլեկտրակենտրոն» ՓԲԸ-ի հետ մաքսային միջնորդի ծառայության մատուցման գնման պարտավորական հարաբերությունների մասնակից չէ, այլ այն ընկերության աշխատակիցն է, որը ԵԱՏՄ մաքսային օրենսգրքի 2-րդ հոդվածի 1-ին մասի 44-րդ կետի իմաստով հանդիսացել է հայտարարատուի անունից գործող մաքսային ներկայացուցիչ:

Վերաքննիչ դատարանը ևս գալիս է այն եզրահանգման, որ վիճարկվող որոշումն ընդունելիս` մաքսային կանոնների խախտման վարույթն իրականացնող վարչական մարմինը բոլոր հանգամանքների համակողմանի, լրիվ ու օբյեկտիվ հետազոտման վրա որոշում չի կայացրել՝ հայցվորին ՀՀ մաքսային օրենսգրքի 203-րդ հոդվածի 1-ին մասով նախատեսված զանցանք վերագրելիս»:

Վերոգրյալ իրավական դիրքորոշումների լույսի ներքո գնահատելով սույն գործի փաստերը և Վերաքննիչ դատարանի դիրքորոշումները` Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ դրանք անհիմն են և չէին կարող բավարար հիմք հանդիսանալ վերաքննիչ բողոքը մերժելու համար հետևյալ պատճառաբանությամբ.

Տվյալ դեպքում, ինչպես արդեն իսկ նշվեց վերը, հայտարարատու է հանդիսացել «Երևանի Ջերմաէլեկտրակենտրոն» ՓԲԸ-ն, իսկ «Ֆաստ Բրոք Սերվիս» ՍՊԸ-ն հանդիսացել է մաքսային ներկայացուցիչ, վերջինս «Երևանի Ջերմաէլեկտրակենտրոն» ՓԲԸ-ի անունից և նրա հանձնարարությամբ, Պայմանագրի հիման վրա, իրականացրել է մաքսային գործառնություն: Նման պայմաններում, հիմք ընդունելով վերը նշված դիրքորոշումները և դրանք համադրելով սույն գործի փաստական հանգամանքների հետ, Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ Սուրեն Ապրեսյանը կարող է վարչական պատասխանատվության սուբյեկտ հանդիսանալ և նրա նկատմամբ Հայաստանի Հանրապետության մաքսային սահմանով տեղափոխվող ապրանքները և տրանսպորտային միջոցները չհայտարարագրելու կամ հայտարարագրման ժամանակ ոչ ճշգրիտ տեղեկություններ նշելու համար վարչական պատասխանատվություն կարող է կիրառվել այն պարագայում, եթե հաստատվի կատարված արարքում վերջինիս մեղավորությունը։

Միաժամանակ, Վճռաբեկ դատարանը հարկ է համարում արձանագրել նաև հետևյալը.

ՀՀ Սահմանադրության 171-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 1-ին կետի համաձայն՝ Վճռաբեկ դատարանը դատական ակտերն օրենքով սահմանված լիազորությունների շրջանակներում վերանայելու միջոցով ապահովում է օրենքների և այլ նորմատիվ իրավական ակտերի միատեսակ կիրառությունը։

«Հայաստանի Հանրապետության դատական օրենսգիրք» ՀՀ սահմանադրական օրենքի 29-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 1-ին կետի համաձայն՝ Վճռաբեկ դատարանը դատական ակտերն օրենքով սահմանված լիազորությունների շրջանակում վերանայելու միջոցով ապահովում է օրենքների և այլ նորմատիվ իրավական ակտերի միատեսակ կիրառությունը։

Նույն հոդվածի 3-րդ մասի համաձայն՝ օրենքների և այլ նորմատիվ իրավական ակտերի միատեսակ կիրառությունը Վճռաբեկ դատարանն ապահովում է, եթե առկա է իրավունքի զարգացման խնդիր, կամ տարբեր գործերով դատարանների կողմից նորմատիվ իրավական ակտը տարաբնույթ է կիրառվել կամ չի կիրառվել տարաբնույթ իրավաընկալման հետևանքով:

«Հայաստանի Հանրապետության դատական օրենսգիրք» ՀՀ սահմանադրական օրենքի 10-րդ հոդվածի 3-րդ մասի համաձայն՝ յուրաքանչյուր ոք իր գործի քննության ժամանակ որպես իրավական փաստարկ իրավունք ունի վկայակոչելու նույնանման փաստերով այլ գործով Հայաստանի Հանրապետության դատարանի` օրինական ուժի մեջ մտած դատական ակտում առկա օրենքի և այլ նորմատիվ իրավական ակտի մեկնաբանությունները: Դատարանն անդրադառնում է նման իրավական փաստարկներին:

Տվյալ դեպքում բողոքաբերի կողմից, որպես իրավական փաստարկ, վկայակոչվել է թիվ թիվ 3-1702 (ՏԴ) քաղաքացիական գործով ՀՀ  վճռաբեկ դատարանի 17․11․2006 թվականի որոշումը, որով արձանագրվել է, որ «Ոստանիկ Հայրենյաց» ՍՊԸ-ի լիազորված անձը՝ հանդիսանալով հայտարարագրման ներկայացնող սուբյեկտ, կազմել է հայտարարագիրը, այն վավերացրել իր ստորագրությամբ և ՍՊԸ-ի կնիքով, հետևաբար պատասխանատու է իր կողմից ներկայացված տեղեկությունների իսկության և արժանահավատության համար։

Իրացնելով օրենքի և այլ նորմատիվ իրավական ակտերի միատեսակ կիրառությունն ապահովելու լիազորությունը՝ Վճռաբեկ դատարանը հարկ է համարում արձանագրել, որ իրավահարաբերության ծագման պահին գործող ՀՀ մաքսային օրենսգրքի 203-րդ հոդվածը ենթակա է կիրառման սույն որոշմամբ արտահայտված իրավական դիրքորոշումների հաշվառմամբ, ինչն էական նշանակություն կունենա նշված իրավանորմի ուժով վարչական պատասխանատվության ենթարկված անձի կողմից վարչական պատասխանատվության մասին վարչական ակտը վիճարկելու վերաբերյալ գործերով միասնական և կանխատեսելի դատական պրակտիկա ձևավորելու համար: 

Այսպիսով, Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ սույն որոշմամբ արտահայտված իրավական դիրքորոշումների լույսի ներքո սույն գործի քննության և լուծման համար էական նշանակություն ունեցող վերոգրյալ հարցը պարզելու նպատակով, ինչպես նաև գործի փաստական հանգամանքներն ի պաշտոնե ("ex officio") պարզելու սկզբունքի բովանդակությունը կազմող դատավարական գործողությունները պատշաճ կատարելու և վիճարկվող վարչական ակտի իրավաչափությունն օրենքով սահմանված կարգով գնահատելու համար սույն գործն անհրաժեշտ է ուղարկել նոր քննության:

Այսպիսով, սույն վճռաբեկ բողոքի հիմքի առկայությունը Վճռաբեկ դատարանը համարում է բավարար՝ ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 150-րդ, 152-րդ և    163-րդ հոդվածների ուժով Վերաքննիչ դատարանի որոշումը բեկանելու և գործը նոր քննության ուղարկելու համար:

5. Վճռաբեկ դատարանի պատճառաբանությունները և եզրահանգումները դատական ծախսերի բաշխման վերաբերյալ.

ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 56-րդ հոդվածի համաձայն` դատական ծախuերը կազմված են պետական տուրքից և գործի քննության հետ կապված այլ ծախuերից:

ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 60-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` կողմը, որի դեմ կայացվել է վճիռ, կամ որի բողոքը մերժվել է, կրում է Հայաստանի Հանրապետության դատական դեպարտամենտի` վկաներին և փորձագետներին վճարած գումարների հատուցման պարտականությունը, ինչպես նաև մյուս կողմի կրած դատական ծախսերի հատուցման պարտականությունը այն ծավալով, ինչ ծավալով դրանք անհրաժեշտ են եղել դատական պաշտպանության իրավունքի արդյունավետ իրականացման համար: Դատական պաշտպանության այն միջոցի հետ կապված ծախսերը, որ իր նպատակին չի ծառայել, դրվում են այդ միջոցն օգտագործած կողմի վրա, անգամ եթե վճիռը կայացվել է այդ կողմի օգտին:

Վճռաբեկ դատարանը, նկատի ունենալով այն, որ վճռաբեկ բողոքը ենթակա է բավարարման մասնակի, իսկ գործն ուղարկվում է նոր քննության, որպիսի պարագայում դատական ծախսերի բաշխման հարցին հնարավոր չէ անդրադառնալ գործի քննության ներկա փուլում, գտնում է, որ այդ հարցը ենթակա է լուծման գործի նոր քննության ընթացքում: