ԲԱՐՁՐԱԳՈՒՅՆ ԴԱՏԱԿԱՆ ԽՈՐՀՈՒՐԴ

ԲԱՐՁՐԱԳՈՒՅՆ ԴԱՏԱԿԱՆ ԽՈՐՀՈՒՐԴԸ՝

ՀԵՏԵՎՅԱԼ ԿԱԶՄՈՎ

դռնբաց նիստում, քննության առնելով Դատավորների ընդհանուր ժողովի էթիկայի և կարգապահական հարցերի հանձնաժողովի (այսուհետ՝ Հանձնաժողով)՝ «Դատավորի թեկնածուին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վերաբերյալ միջնորդությամբ Բարձրագույն դատական խորհրդին դիմելու մասին» 2020 թվականի հունիսի 15-ի թիվ N-Կ-8/2020 որոշումը և կից ներկայացված փաստաթղթերը,

Պ Ա Ր Զ Ե Ց

1. Գործի նախապատմությունը.

Կարգապահական վարույթ հարուցելու առիթ է հանդիսացել փաստաբան Հովհաննես Խուդոյանի 06.04.2020 թվականի Հանձնաժողովին ներկայացրած հաղորդումը:

Հանձնաժողովի 04.05.2020 թվականի որոշմամբ դատավորի թեկնածու Կարապետ Բադալյանի (այսուհետխ Դատավորի թեկնածու) նկատմամբ հարուցվել է կարգապահական վարույթ:

Հանձնաժողովի 15.06.2020 թվականի թիվ N-Կ-8/2020 որոշմամբ միջնորդություն է ներկայացվել Բարձրագույն դատական խորհրդին՝ Դատավորի թեկնածուին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վերաբերյալ:

2. Վարույթ հարուցած մարմնի դիրքորոշումը.

Հանձնաժողովը ներկայացրած միջնորդությամբ հայտնել է, որ «Հայաստանի Հանրապետության դատական օրենսգիրք» սահմանադրական օրենքով սահմանված դատավորի վարքագծի կանոնների ընդհանուր բովանդակությունից հետևում է, որ դատավորները, նաև այն անձինք, ովքեր հավակնում են այդ պաշտոնին (դատավորի թեկնածուի հավակնորդը, դատավորի թեկնածուն) պարտավոր են դրսևորել այնպիսի վարքագիծ, որը կնպաստի դատական իշխանության նկատմամբ հարգանքի ձևավորմանը և այդ իշխանության հեղինակության բարձրացմանը։ Հետևաբար յուրաքանչյուր դեպքում, հատկապես նաև հանրային ելույթներ ունենալիս, այդ անձինք ունեն ուղղակի պարտականություն իրենց վարքագծով (այդ թվում՝ հրապարակայնորեն արտահայտած կարծիքներով) չնսեմացնել և չնվազեցնել դատական իշխանության հեղինակությունը։

Տվյալ դեպքում Կարապետ Բադալյանը, Բարձրագույն դատական խորհրդի որոշմամբ հանդիսանալով դատավորի թեկնածուի հավակնորդ, «1in TV» Յութուբյան ալիքով առաջին լրատվականի ուղիղ եթերով հարցազրույցի շրջանակներում, հանդես գալով որպես փաստաբան և հրապարակայնորեն դիրքորոշում արտահայտելով իր հետ անմիջական առնչություն չունեցող քրեական գործերի վերաբերյալ, կասկածի տակ դնելով կոնկրետ դատավորի (Ալեքսանդր Ազարյանի) անկախությունը և անաչառությունը, միաժամանակ կարծիքներ է հայտնել այն մասին, որ դատական համակարգում կան դատավորներ, որոնք խոչընդոտում են այդ համակարգի «ինքնամաքրմանը», «ոմանք ավելի են ոգևորվել և այլևս որևիցե կաշկանդող ոչինչ չկա և կարող են անել ինչ ուզում են, ինչպես ուզում են», «անկախությունը շփոթում են կամայականության հետ», «մի քիչ ավելի ինքնաքննադատությունը մեր դատավորներին չէր խանգարի, որ մի քիչ ավելի շատ հայելու մեջ նայեին, տեսնեին էն բոլոր թերությունները, որ ունի մեր համակարգը, և էն քայլերը, որոնք որոշ դատավորներ անում են և գնահատական տրվեր դրանց, լավ հնարավոր չի դադարեցնել, բայց հաստատ որևիցե ընթացք պետք ա տալ», «որոշ անձինք, ովքեր որ դեռ դատավորի պաշտոնում են, անում են, ամեն ինչ էդ ճանապարհը մթագնելու, լույսերը հանգցնելու համար»։

Վերոգրյալի կապակցությամբ Հանձնաժողովը գտել է, որ Դատավորի թեկնածուն, մասնակցելով համացանցային լայն հարթակում հեռարձակվող հարցազրույցին և վերոնշյալ բառապաշարով գնահատանքի արժանացնելով դատական համակարգում պաշտոնավարող դատավորների մասնագիտական որակները, վարկաբեկել է վերջիններիս, հետևաբար նաև՝ դատական իշխանությունը:

Այնուամենայնիվ, Հանձնաժողովը գտել է, որ դատավորի թեկնածու (դատավորի թեկնածուի հավակնորդ) Կարապետ Բադալյանի կողմից իր վարքագծի ոչ իրավաչափ բնույթը չգիտակցելու պարագայում, վերջինս տվյալ իրադրությունում կարող էր և պարտավոր էր դա անել, որպիսի պայմաններում էլ աներկբա է կոպիտ անփութության առկայությունը:

Ամփոփելով վերոգրյալը՝ Հանձնաժողովը գտել է, որ Կարապետ Բադալյանի կողմից թույլ տրված դատավորի վարքագծի կանոնների խախտումները կրում են կոպիտ բնույթ, որոնք էլ իրենց հերթին հանգեցրել են դատական իշխանության հեղինակազրկմանը:

Վերոշարադրյալի հիման վրա Հանձնաժողովն արձանագրել է, որ դատավորի թեկնածու Կարապետ Բադալյանը թույլ է տվել դատավորի վարքագծի կանոնների կոպիտ խախտումներ, ինչը կարող է հանգեցնել դատավորի թեկնածուի կարգապահական պատասխանատվության, որպիսի պայմաններում Հանձնաժողովի գնահատմամբ առկա է դատավորի թեկնածուին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու հիմք:

3. Դատավորի թեկնածուի դիրքորոշումը հարուցված կարգապահական վարույթի վերաբերյալ.

Կարապետ Բադալյանը Հանձնաժողովին ներկայացրած առարկությունով հայտնել է, որ ինքը գործող փաստաբան է, հանրային բոլոր հարթակներում և ելույթներում հանդես է գալիս որպես փաստաբան Կարապետ Բադալյան։ Հաղորդմամբ նշված հարցազրույցը տվել է որպես փաստաբան և հաղորդավարն այդ մասին հստակ հայտարարել է: Հանրորեն հանդես չի եկել որպես դատավորի թեկնածուի հավակնորդ։ Եթե անգամ պայմանականորեն ընդունի, որ իր արարքներում կամ հայտարարություններում վարքագծի կանոնների խախտումներ առկա են, ապա դրանք ձևական բնույթ և նվազ կարևորություն ունեն, ուստի կարգապահական խախտում առկա չէ:

Հայտնել է նաև, որ կարգապահական վարույթ հարուցվել է դատավորի թեկնածուի հավակնորդ եղած ժամանակ հանրային ելույթի վերաբերյալ ներկայացված հաղորդման կապակցությամբ, ինչպես նաև կարգապահական վարույթ հարուցելիս իր կարգավիճակը եղել է դատավորի թեկնածուի հավակնորդ։ Բարձրագույն դատական խորհրդի 23.05.2020 թվականի որոշմամբ դատավորի թեկնածուի հավակնորդի կարգավիճակը դադարել է և հանդիսանում է դատավորի թեկնածու։ Դատավորի թեկնածուն չի կարող պատասխանատվության ենթարկվել որպես դատավորի թեկնածուի հավակնորդ, հետևաբար կարգավիճակի փոփոխությունը հիմք է կարգապահական վարույթ կարճելու համար։

15.06.2020 թվականին ներկայացրած միջնորդությամբ Կ.Բադալյանը հայտնել է, որ Հանձնաժողովի նախագահի՝ սույն կարգապահական վարույթին մասնակցության անթույլատրելիության հարցը ոչ թե անմիջապես է քննարկվում, ինչպես ցանկացած պրոցեսում, այլ միայն գործընթացի ավարտվելուց հետո, ինչն իմաստազրկել է բացարկի ինստիտուտը: Նշվածի հիմքով Կ.Բադալյանը բացարկ է հայտնել Հանձնաժողովի նախագահ, դատավոր Մխիթար Պապոյանին:

Կարապետ Բադալյանը Հանձնաժողովին միջնորդել է կարճել կարգապահական վարույթը՝ դատավորի թեկնածուի հավակնորդի կարգավիճակը դադարելու հիմքով, ինչպես նաև ենթադրյալ խախտումների ձևական բնույթ և նվազ կարևորություն ունենալու հիմքով։

06.07.2020 թվականին հրավիրված Բարձրագույն դատական խորհրդում նիստի ընթացքում Դատավորի թեկնածուն բացարկ է հայտնել Հանձնաժողովի նախագահ Մխիթար Պապոյանին՝ հիմքում դնելով վերջինիս և Ալեքսանդր Ազարյանի սերտ/մտերիմ ընկերական հարաբերությունները: Միաժամանակ խնդրել է միջնորդությունը բավարարելու դեպքում կարճել հարուցված կարգապահական վարույթը:

4. Հարուցված կարգապահական վարույթի համար էական նշանակություն ունեցող հանգամանքները.

1. Հանձնաժողովը փաստաբան Հովհաննես Խուդոյանի հաղորդման հիման վրա 04.05.2020 թվականին քաղաքացիական մասնագիտացման բաժնի դատավորի թեկնածուի հավակնորդ Կարապետ Բադալյանի նկատմամբ կայացրել է կարգապահական վարույթ հարուցելու մասին որոշում:

2. Կարապետ Բադալյանը 15.06.2020 թվականին Հանձնաժողովին միջնորդել է Հանձնաժողովի նախագահ Մխիթար Պապոյանին ինքնաբացարկ հայտնել՝ վկայակոչելով Մխիթար Պապոյանի և Ալեքսանդր Ազարյանի սերտ/մտերիմ ընկերական հարաբերությունները:

3. Դատական նիստի ընթացքում Մ. Պապոյանը չի հերքել իր և Ա. Ազարյանի միջև սերտ/մտերիմ ընկերական հարաբերությունների առկայության փաստը։

4. Հանձնաժողովը «Դատավորի թեկնածուին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վերաբերյալ միջնորդությամբ Բարձրագույն դատական խորհրդին դիմելու մասին» 15.06.2020 թվականի թիվ N-Կ-8/2020 որոշմամբ անդրադառնալով վերը նշված միջնորդությանը՝ մերժել է այն հետևյալ պատճառաբանությամբ. «(…) սույն կարգապահական վարույթի շրջանակներում փաստաբան Հովհաննես Խուդոյանի կողմից ներկայացված հաղորդումը և դրա հիման վրա դատավորի թեկնածուի հավակնորդ Կարապետ Բադալյանի նկատմամբ հարուցված որոշումն ամենևին չեն վերաբերում Վերաքննիչ քրեական դատարանի դատավոր Մխիթար Պապոյանի, և (կամ) նույն դատարանի դատավոր Ալեքսանդր Ազարյանի գործողություններին, այսինքն վերջիններս սույն կարգապահական վարույթի կողմ կամ շահագրգիռ անձինք չեն հանդիսանում, որոնց մտերմությունը Կ.Բադալյանի կողմից կասկածի տակ է առել Մխիթար Պապոյանի՝ որպես Հանձնաժողովի նախագահի անաչառությունը, այլ այն վերաբերում է դատավորի թեկնածուի հավակնորդ Կարապետ Բադալյանի կողմից դրսևորված վարքագծին, որում, ըստ Հանձնաժողովի, առկա են «Հայաստանի Հանրապետության դատական օրենսգիրք» սահմանադրական օրենքի 69-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին, 3-րդ, 5-րդ, 6-րդ, 7-րդ և 8-րդ կետերով սահմանված վարքագծի կանոնների կոպիտ խախտումների առերևույթ հատկանիշներով)»:

5. Բարձրագույն դատական խորհրդում հրավիրված նիստի ընթացքում Կարապետ Բադալյանը բացարկ է հայտնել Հանձնաժողովի նախագահ Մխիթար Պապոյանին՝ հիմքում դնելով վերջինիս և Ալեքսանդր Ազարյանի սերտ/մտերիմ ընկերական հարաբերությունները, ինչպես նաև խնդրել է կարճել հարուցված կարգապահական վարույթը:

5. Բարձրագույն դատական խորհրդի պատճառաբանությունները և եզրահանգումները.

Քննարկելով Դատավորի թեկնածուին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու հարցի վերաբերյալ միջնորդությունը, լսելով Հանձնաժողովի ներկայացուցչին, Դատավորի թեկնածուին, ուսումնասիրելով կարգապահական վարույթի նյութերը և հետազոտելով ապացույցները՝ Բարձրագույն դատական խորհուրդը գտնում է, որ Կարապետ Բադալյանի միջնորդությունը՝ Հանձնաժողովի նախագահ Մխիթար Պապոյանին բացարկ հայտնելու մասին ենթակա է մերժման, իսկ Դատավորի թեկնածուին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վերաբերյալ վարույթը՝ կարճման, հետևյալ պատճառաբանությամբ.

Դատավորի թեկնածուի կողմից ներկայացված միջնորդությունների հարցը լուծելու համար Բարձրագույն դատական խորհուրդն էական է համարում հետևյալ հարցադրումները.

1. Խնդրահարույց է եղե՞լ Կարգապահական վարույթի (այսուհետ՝ ԿՎ) հարուցումն արդար դատաքննության իրավունքի ապահովման տեսանկյունից:

2. Եթե ԿՎ հարուցումը խնդրահարույց է եղել արդար դատաքննության իրավունքի ապահովման տեսանկյունից, ապա արդյո՞ք ՀՀ օրենսդրությունը թույլատրում է Բարձրագույն դատական խորհրդին համապատասխանաբար արձագանքել այդ խնդրին:

3. Արդյո՞ք «Հայաստանի Հանրապետության դատական օրենսգիրք» սահմանադրական օրենքը (այսուհետ՝ ԴՕ) նախատեսում է կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վարույթում պաշտպանվող դատավորի կողմից վարույթ հարուցող մարմնի ներկայացուցչին բացարկ հայտնելը:

4. Արդյո՞ք ԴՕ-ն նախատեսում է կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վարույթում պաշտպանվող դատավորին, հղում կատարելով ԿՎ հարուցման ենթադրյալ ընթացակարգային խախտումներին, միջնորդել Բարձրագույն դատական խորհրդին կարճելու վարույթը:

5. Արդյո՞ք Բարձրագույն դատական խորհուրդն իրավասու է իր նախաձեռնությամբ կամ կողմի միջնորդությամբ ստուգել կարգապահական վարույթի հարուցման օրինականությունը:

Բարձրագույն դատական խորհուրդն արձանագրում է, որ Կարապետ Բադալյանը Կարգապահական հարցերի հանձնաժողովին (այսուհետ՝ ԿՀՀ) միջնորդել է հանձնաժողովի նախագահ (այսուհետ նաև` անդամ) Մ. Պապոյանի ինքնաբացարկի կապակցությամբ՝ վկայակոչելով Մ.Պապոյանի և Ա.Ազարյանի սերտ/մտերիմ ընկերական հարաբերությունները:

Անդրադառնալով առաջին հարցադրմանը՝ Բարձրագույն դատական խորհուրդն արձանագրում է, որ միջնորդությամբ, ըստ էության, բարձրացվել է արդար դատաքննության իրավունքի իրացումը, ինչը բավարար ուշադրության և վերլուծության չի արժանացել ԿՀՀ-ի կողմից:

ՀՀ Դատավորների ընդհանուր ժողովի (այսուհետ՝ ԴԸԺ) ԿՀՀ Գործունեության կարգի 4.4. կետի պահանջով՝ «Հանձնաժողովում քննարկվող հարցը հանձնաժողովի անդամին վերաբերելու դեպքում Հանձնաժողովի տվյալ անդամը չի մասնակցում Հանձնաժողովի նիստին՝ հարցի քննարկմանը և որոշման կայացմանը վերաբերող մասերով»:

Վկայակոչված իրավադրույթն ընկալվում է ոչ միայն այն տեսանկյունից, որ կարգապահական վարույթ կարող էր հարուցված լինել հենց ԿՀՀ անդամ դատավորի նկատմամբ, այլև պետք է հասկանալ ԿՀՀ-ում քննարկվող հարցի վերաբերյալ ԿՀՀ անդամին վերաբերելի ցանկացած առնչություն, որը կարող է ազդել ԿՀՀ անդամի անկողմնակալության և անաչառության վրա: ԿՀՀ-ում քննարկվող՝ Կ.Բադալյանի գործով ԿՀՀ անդամ Մ.Պապոյանին վերաբերելի առնչությունը, ըստ միջնորդության, եղել է Մ.Պապոյանի և Ա.Ազարյանի սերտ և մտերիմ ընկերական կապը, որն անկողմնակալ դիտորդի մոտ կողմնակալության տպավորություն կարող էր առաջ բերել: Դա նշանակում է, որ Կ.Բադալյանի նկատմամբ կարգապահական վարույթ հարուցելու հարցը քննարկելիս ԿՀՀ-ն առերևույթ խախտում է «Մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների պաշտպանության մասին» եվրոպական կոնվենցիայի (այսուհետ՝ Դաշնագիր) 6-րդ հոդվածով ամրագրված՝ անձի արդար դատաքննության իրավունքը:

ՀՀ դատավորների ընդհանուր ժողովի կարգապահական հարցերի հանձնաժողովի գործունեության կարգը չի նախատեսում որևէ իրավադրույթ, որն առերևույթ կկարգավորեր ԿՀՀ անդամին ինքնաբացարկի միջնորդություն ներկայացնելը: Այնուամենայնիվ, ԿՀՀ անդամին ինքնաբացարկ ներկայացնելու միջնորդության հարցը կարգավորում ունի ՀՀ օրենսդրության համակարգային կարգավորման մակարդակով:

Համաձայն ԴՕ (հարցի քննության առնչությամբ ԴՕ կիրառելի խմբագրության) 77-րդ հոդվածի 4-րդ մասի՝ ԿՀՀ կազմում ընդգրկվում են դատավորներ:

Համաձայն ԴՕ 69-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին ենթակետի՝ ցանկացած գործունեություն իրականացնելիս և բոլոր հանգամանքներում դատավորը պարտավոր է զերծ մնալ դատական իշխանության անկախության և անաչառության վերաբերյալ հանրության վստահությունը նվազեցնող վարքագիծ դրսևորելուց:

Համաձայն նույն հոդվածի 1-ին մասի 8-րդ ենթակետի՝ դատավորը պարտավոր է զերծ մնալ այնպիսի հայտարարություն անելուց կամ վարքագիծ դրսևորելուց, որը վտանգում կամ կասկածի տակ է առնում դատավորի կամ դատարանի անկախությունը և անաչառությունը։

Համաձայն ԴՕ 71-րդ հոդվածի 1-ին մասի՝ դատավորը պարտավոր է ինքնաբացարկ հայտնել, եթե նա տեղյակ է այնպիսի հանգամանքների մասին, որոնք անկողմնակալ դիտորդի մոտ կարող են ողջամիտ կասկած հարուցել տվյալ գործով նրա անաչառության մեջ: Ակնհայտ է, որ ԴՕ 71-րդ հոդվածի 1-ին մասի իրավադրույթն ինքնաբացարկի ինստիտուտը դիտարկում է ավելի լայն ձևաչափով, որը վերաբերում է դատավորի վարքագծային դրսևորմանն ինչպես արդարադատություն իրականացնելիս, այնպես էլ դատական իշխանության շրջանակներում այլ գործառույթներ իրականացնելիս, որպիսին աներկբա հանդիսանում է ԿՀՀ կազմում ընդգրկված լինելն ու ԿՎ հարուցման գործառույթի իրականացմանը մասնակից լինելը: Այդ մասին է վկայում նաև ԴՕ 71-րդ հոդվածի 2-րդ մասի իրավադրույթը, որ «ինքնաբացարկի հիմքերը ներառում են, ի թիվս այլնի, այն դեպքերը, երբ՝…»: «…, ի թիվս այլնի, …» բառակապակցությունը վկայում է, որ ինքնաբացարկի դեպքերն ավելի շատ են, քան կոնկրետ թվարկված են ԴՕ 71-րդ հոդվածի 2-րդ մասում, իսկ այդ հնարավոր դեպքերն ակնհայտորեն երևում են օրենսդրական համակարգային դիտարկման արդյունքում, մասնավորապես խնդրո առարկայի պարագայում:

ԴՕ 66-րդ հոդվածի 3-րդ մասի համաձայն՝ դատավորի վարքագծի կանոնների նպատակն է դատավորի կողմից վարքագծի կանոնները պահպանելու միջոցով նպաստել դատարանի անկախության ու անաչառության ապահովմանը, ինչպես նաև դատարանի նկատմամբ վստահության և հարգանքի ձևավորմանը:

Վկայակոչված իրավադրույթների պարագայում աներկբայորեն՝ ԿՀՀ անդամը պետք է նախ ինքը հանդես գար ինքնաբացարկի միջնորդությամբ այն հիմնավորմամբ, որ Ա.Ազարյանի հետ գտնվելով ընկերական սերտ և մտերիմ հարաբերությունների մեջ, արդեն իսկ անկողմնակալ դիտորդի մոտ թողել է կանխակալության տպավորություն: Մ.Պապոյանի կողմից ինքնաբացարկի միջնորդությամբ հանդես գալը նաև դատավորների էթիկայի հարց է՝ ամրագրված հենց Դատավորների էթիկայի կանոններով:1 Հիշյալ կանոնների համաձայն՝ դատավորը պարտավոր է բարեխղճորեն կատարել իր մասնագիտական պարտականությունները (Կանոն 4)։ Դատավորի ոչ դատական գործունեության իրականացումը չպետք է անկողմնակալ դիտորդի մոտ ողջամիտ կասկածներ առաջացնի որպես դատավոր անաչառ գործելու նրա ունակության վերաբերյալ, նսեմացնի դատավորի պաշտոնի հեղինակությունը կամ խոչընդոտի դատական պարտականությունների պատշաճ կատարումը (Կանոն 16):

Եթե անգամ ԿՀՀ անդամը, հակառակ այս ամենի, ինքնաբացարկի միջնորդություն չի ներկայացնում, ԿՀՀ-ն առավել ևս պետք է ընդուներ Ա.Պապոյանին ներկայացված ինքնաբացարկի միջնորդությունը, քանի որ ԿՀՀ անդամի կողմից իր պարտականությունների կատարման մասին ներկայացված միջնորդությամբ՝ ահազանգում է արդեն այն կողմը, ում հանդեպ ԿՀՀ-ն քննարկում է կարգապահական վարույթ հարուցելու հարցը:

Եվ քանի որ ԿՀՀ անդամի կողմից ինքնաբացարկի միջնորդություն չի ներկայացվել, ԿՀՀ անդամի հանդեպ ներկայացված միջնորդությունն էլ չի ընդունվել, արդյունքում՝ անկողմնակալ դիտորդի մոտ կարող է թողնել տպավորություն, որ ԿՀՀ կազմը, թեկուզև իր մեկ անդամի կողմնակալության պարագայում, առերևույթ կրում է կողմնակալ հանձնաժողովի բնութագիրը, և այդքանով խախտվել է Կ.Բադալյանի՝ իր արարքների համար անկողմնակալ գնահատականի արժանանալու իրավունքը, մասնավորապես դրա տարր հանդիսացող արդար և անկողմնակալ տրիբունալի [այս պարագայում` ԿՀՀ] մասով:

Այս առնչությամբ ուշագրավ է Դատավորների Վարքագծի Բանգալորյան Սկզբունքների ՄԱԿ-ի պաշտոնական մեկնաբանությունների 81-րդ կետում «կողմնակալության չափանիշի» մեկնաբանությունը. «Կողմնակալության չափանիշն անկողմնակալ դիտորդի տեսանկյունից հետևյալն է. «Կմտածի արդյոք այդպիսի անձը, որ ավելի շուտ դատավորը գիտակցաբար կամ անգիտակցաբար չի ընդունի օբյեկտիվ որոշում»։»

Անաչառության առումով հատկանշական է Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի (այսուհետ՝ ՄԻԵԴ) դիրքորոշումը Micallef v Malta-ի գործով. «Անաչառությունը սովորաբար նշանակում է նախապաշարմունքի կամ կողմնակալության բացակայություն, և դրա գոյությունը կամ հակառակը կարելի է ստուգել տարբեր եղանակներով։ Համաձայն Դատարանի անփոփոխ իրավակիրառ պրակտիկայի՝ 6-րդ հոդվածի 1-ին կետի նպատակների համար անկողմնակալության առկայությունը պետք է որոշվի համաձայն (1) սուբյեկտիվ թեսթի, երբ անհրաժեշտ է հաշվի առնել կոնկրետ դատավորի անձնական համոզմունքն ու վարքագիծը, այսինքն՝ դատավորի մոտ տվյալ գործում որևէ անձնական նախապաշարմունքների կամ կողմնակալության առկայությունը, և (2) օբյեկտիվ թեսթի, այսինքն՝ պարզելով, թե արդյոք դատարանը և, ի թիվս այլ ասպեկտների, նրա կազմը, բավարար երաշխիքներ են տրամադրել՝ բացառելու որևէ հիմնավոր կասկած իր անկողմնակալության մասով (պարբ. 93):

Օբյեկտիվ չափանիշը հիմնականում վերաբերում է դատավորի և դատավարության մյուս մասնակիցների միջև ենթակայական կամ այլ կապերին, որոնք օբյեկտիվորեն արդարացնում են դատարանի անաչառության վերաբերյալ կասկածները, և այդպիսով օբյեկտիվ չափանիշների առումով չեն բավարարում Դաշնագրի պահանջներին: Հետևաբար յուրաքանչյուր առանձին գործով պետք է որոշվի, թե արդյոք տվյալ հարաբերությունն ունի այնպիսի բնույթ և աստիճան, որը արտահայտում է դատարանի անաչառության պակասը» (պարբ. 97):

Բարձրագույն դատական խորհուրդն արձանագրում է, որ աշխարհընկալման հայկական համատեքստում կարևոր նշանակություն են ստանում «սերտ կամ մտերիմ ընկերներ» և «ընկերություն» հասկացությունները։ Մեզանում արմատավորված կանխավարկածն է (presupposition-ը, prae — առջևում, առաջ և suppositio — դիրքավորումը, հուն. հիպոթեզ), որ ընկերությունը, որպես մարդկային հարաբերությունների հատուկ տեսակ, առավել ևս սերտ կամ մտերիմ ընկերությունը, պահանջում են բարձրագույն աստիճանի անձնվիրություն դեպի ընկերը։ Հաշվի առնելով այն իրողությունը, որ մի կողմից օբյեկտիվորեն ներհայկական իրավաբանական համայնքը համեմատաբար փոքր է, իսկ ներկայումս պետական և մասնավոր բնագավառներում ամենատարբեր պաշտոններ ու դիրք զբաղեցնող իրավաբանների մեծ մասը նույն ֆակուլտետի նախկին ուսանողներ են, և շատերի մեջ կա ընկերական կամ ազգակցական կապ, իսկ մյուս կողմից փոքր երկրի փոքր համայնք լինելը չի կարող որևէ առումով պատճառ դառնալ մարդու հիմնարար իրավունքների ոտնահարման կամ այդպիսին տեղի ունենալու օբյեկտիվ տպավորություն թողնել, ապա հատկապես դատավորական ու փաստաբանական համայնքները պետք է առավել զգուշավորությամբ և նրբանկատությամբ վերաբերվեն իրենց ազգականների կամ մտերիմ ընկերների մասնակցությամբ կամ նրանց առնչությամբ ընթացող իրավական գործընթացներում շահերի բախում կամ դրա օբյեկտիվ տպավորություն թողնել – չթողնելու հարցին` բարեվարքության ամենաբարձր նշաձողն ապահովելու համար։

Այս առումով հատկանշական է Micallef v Malta-ի գործով ՄԻԵԴ արտահայտած հետևյալ դիրքորոշումը. «Դատարանը նշում է, որ դատավորների բացարկին վերաբերող հատուկ դրույթներ սահմանվել են «Կազմակերպչական և քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի» 734-րդ հոդվածում: Մեծ պալատը, ինչպես և Պալատը, չի կարող չնշել, որ Մալթայի տվյալ պահին գործող իրավակարգավորումները անկատար են եղել երկու առումով։ Նախ, դատավորի համար ինքնին ինքնաբացարկի պարտավորություն չի նախատեսվել, երբ անաչառության հարցը կարող էր խնդրահարույց լինել․ մի հարց, որը ներկայումս մնում է անփոփոխ գործող օրենքում: Երկրորդ՝ սույն գործի պահին օրենքը խնդրահարույց չի համարել, և հետևաբար, որպես ինքնաբացարկի հիմք չի նախատեսել դատավորի և փաստաբանի քույր/եղբայր հանդիսանալու փաստը, ինչպես և ավելի ցածր աստիճանի բարեկամական հարաբերությունները, ինչպիսիք են հոր կամ մոր եղբայր/քույր և նրանց երեխաները։ Այսպիսով, Մեծ պալատը, ինչպես և Պալատը, կարծում է, որ օրենքն ինքնին չի տալիս սուբյեկտիվ և օբյեկտիվ անկողմնակալության ապահովման բավարար երաշխիքներ (պարբ. 100):

Ինչ վերաբերում է օբյեկտիվ չափանիշին, ապա բողոքի այս մասն ուղղված է համապատասխան օրենսդրության թերությանը, որի համաձայն՝ հնարավոր չէ դատավորներին բացարկ հայտնել կողմի փաստաբանի հետ անձնական հարաբերության մեջ գտնվելու հիման վրա, բացառությամբ, եթե նման հարաբերությունը 1-ին աստիճանի արյունակցական կամ ազգակցական հարաբերություն է։ Հետևաբար, սույն գործով տիկին Մ.-ն գործ է ունեցել դատարանի հետ՝ երեք դատավորի կազմով, որոնցից մեկը մյուս կողմի փաստաբանի քեռին է և առաջին ատյանի դատավարության մյուս կողմի փաստաբանի եղբայրը, ում վարքագիծը էլ հենց բողոքարկման առարկան է: Մեծ պալատը գտնում է, որ մյուս կողմի փաստաբանի և նախագահող դատավորի միջև սերտ ընտանեկան կապերը բավարար էին նախագահող դատավորի անաչառության վերաբերյալ կասկածներն օբյեկտիվորեն հիմնավորելու համար։ Չի կարող անտեսվել, որ Մալթան փոքր երկիր է, և սովորական երևույթ է, երբ ամբողջ ընտանիքը զբաղվում է իրավաբանությամբ: Կառավարությունը նաև ընդունել է, որ սա վերածվել է կրկնվող խնդրի, որն անհրաժեշտություն է առաջացրել՝ կատարելու համապատասխան օրենսդրության մեջ փոփոխություններ, և այժմ քույրեր/եղբայրներ հանդիսանալու փաստը նախատեսված է որպես ինքնաբացարկի հիմք (պարբ. 102):

Վերոհիշյալ նկատառումները բավարար են Դատարանին եզրակացնելու համար, որ դատարանի կազմն այնպիսին չի եղել, որ երաշխավորեր դրա անկողմնակալությունը, և որ այն չի բավարարել օբյեկտիվ չափանիշի վերաբերյալ Դաշնագրի պահանջները (պարբ. 103):

Անաչառության սկզբունքը կարող է խախտվել նաեւ այն դեպքում, երբ դատավորն2 անձնական շահ ունի տվյալ գործում (պարբ. 164)»:

Բարձրագույն դատական խորհուրդը, վերադառնալով առաջին առաջադրված հարցին՝ խնդրահարու՞յց է եղել ԿՎ հարուցումն արդար դատաքննության տեսանկյունից, տալիս է դրական պատասխան:

Եվ որպեսզի իրավական մտահոգություններ առաջ չգան կարգապահական վարույթի հարուցման և արդար դատաքննության իրավունքի միջև անմիջական կապի շուրջ, Բարձրագույն դատական խորհուրդը հարկ է համարում մեջբերել ՄԻԵԴ հետևյալ դիրքորոշումները խնդրո առարկայի նկատմամբ:

Այսպես, Salduz v Turkey գործով՝

Կարևորությունը սույն վարույթի առումով. մինչդատական վարույթի դերակատարների վարքագիծը կարող է հանգեցնել դատական քննության ընթացքում արդար դատաքննության իրավունքի լրջագույն խախտման։

ՄԻԵԴ-ը կրկնում է, որ նույնիսկ եթե Դաշնագրի 6-րդ հոդվածի առաջնային նպատակը, այնքանով, որքանով տվյալ դեպքում այն վերաբերում է քրեական դատավարությանը, արդար դատաքննություն ապահովելն է այնպիսի իրավազոր «դատարանի» կողմից, որն ունակ է որոշելու «ցանկացած քրեական մեղադրանք», դրանից չի հետևում, որ Հոդվածը կիրառելի չէ մինչդատական վարույթների նկատմամբ։ Այսպիսով, Հոդված 6-ը, և հատկապես դրա 3-րդ պարբերությունը կարող են վերաբերելի լինել մինչև գործն ուղարկվում է դատական քննության, եթե և այնքանով, որքանով հավանաբար դատական վարույթի արդարությունը կհամարվի լրջորեն խախտված` դրա [վարույթի արդարությանը] դրույթներին համապատասխանելու սկզբնական ձախողման պատճառով։ Ինչպես Դատարանը նշել է իր նախկին որոշումներում, Հոդված 6-ի 3-րդ (c) պարբերությունում սահմանված իրավունքը, մյուս տարրերի մեջ վերցրած, նույն Հոդվածի 1-ին պարբերությամբ սահմանված քրեական վարույթում արդար դատաքննության մի տարր է):3

Denisov v Ukraine գործով՝

Կարևորությունը սույն վարույթի առումով. մինչդատական վարույթում, որպիսին իրավամբ կարելի է համարել ԿՎ հարուցումը, դերակատարների անաչառ և անկողմնակալ վարքագծի դրսևորումը կարևոր է արդար դատաքննության իրավունքը չխախտելու նկատառումներից ելնելով։

«Որպես կանոն, անաչառությունը նշանակում է նախապաշարմունքի կամ կողմնակալության բացակայություն։ Համաձայն դատարանի կողմից ձևավորված իրավակիրառ պրակտիկայի՝ 6-րդ հոդվածի 1-ին կետի նպատակների համար անկողմնակալության առկայությունը պետք է որոշվի համաձայն. (1) սուբյեկտիվ թեսթի, երբ անհրաժեշտ է հաշվի առնել կոնկրետ դատավորի անձնական համոզմունքն ու վարքագիծը, այսինքն՝ դատավորի մոտ տվյալ գործում որևէ անձնական նախապաշարմունքների կամ կողմնակալության առկայությունը, և (2) օբյեկտիվ թեսթի, ասել կուզի պարզելով և հաստատելով, թե արդյո՞ք դատարանն ինքը, անկախ նրա անդամներից որեւէ մեկի անձնական վարքագծից, տրամադրում է իր անկողմնակալության վերաբերյալ ցանկացած հիմնավոր կասկած բացառող բավարար երաշխիքներ (պարբ. 61)։

ՄԻԵԴ-ը գտնում է, որ մինչդատական վարույթում քննիչի, քաղաքի դատախազի և ՀԿԳ վարչության պետի վարքագիծը (տվյալ դեպքում մինչև գործով դատաքննության սկիզբը Հեռուստաշոուին մասնակցելն ու մեղադրյալներին որպես հանցագործ պիտակավորելը և այլ մեղադրող բնույթի եզրակացություններ կատարելն ու քրեական գործը լրագրողին հասանելի դարձնելը) կանխորոշում են փաստերի գնահատումն իրավասու դատարանի կողմից։

ՄԻԵԴ-ն գտավ, որ հաշվի առնելով նշյալ պաշտոնյաների բարձր դիրքը, նրանք առավել զգուշավոր պետք է լինեին իրենց արտահայտություններում և որ նրանց վարքագիծը հանգեցրել է 6-րդ հոդվածի 2-րդ մասի խախտման (պարբ. 93 - 97)։»։

Langborger v Sweden գործով՝

Կարևորությունը սույն վարույթի առումով. պետք է հաշվի առնել այն փաստը, որ դատավորների կազմում եղել են անձինք, ովքեր ուղղակիորեն շահագրգռված են եղել գործի ելքով։ Ուստի այն փաստը, որ դատավորների կազմում եղել են նաև երկու անաչառ արհեստավարժ դատավորներ, չի նշանակում, որ առկա չի Դաշնագրի 6-րդ հոդվածի խախտում։ Տվյալ գործով ԿՀՀ անդամներից մեկի` նախագահի անաչառությունը դրվում է հիմնավոր կասկածի տակ և այն փաստը, որ ԿՀՀ կազմում կան նաև անաչառ անդամներ, չունի նշանակություն ՄԻԵԴ իրավական դիրքորոշման տեսանկյունից։ Վարձավճարի վերանայման հանձնաժողովի նախագահողը մերժեց դիմումատուի բացարկը, քանի որ հաշտարար-գնահատողների նշանակումը կարգավորող կանոններն ինքնին հիմք չեն հանդիսանում նման բացարկի, և քանի որ չկան այլ հիմքեր, որոնցով այն կարող է ընդունվել (պարբ. 11):

1984 թ. փետրվարի 23-ին զեկուցողը մերժեց երկու հաշտարար-գնահատողներին ներկայացված բացարկը: Նրանց նշանակումը կարգավորող կանոնները ինքնին չէին կարող հիմք հանդիսանալ նրանց բացարկելու համար (պարբ. 15):

Պարզելու համար, թե արդյոք մարմինը կարող է համարվել «անկախ», հարկ է, ի թիվս այլնի, հաշվի առնել նրա անդամների նշանակման կարգը և նրանց պաշտոնավարման ժամկետները, արտաքին ճնշումներից երաշխիքների առկայությունը և այն հարցը, թե արդյոք մարմինը անկախ է դիտվում և ներկայանալի է որպես անկախ (տե՛ս, ի թիվս այլոց, the Campbell and Fell judgment of 28 June 1984, Series A no. 80, pp. 39-40, para. 78) (պարբ. 32):

Ինչ վերաբերում է անկողմնակալության հարցին, ապա պետք է տարբերակել սուբյեկտիվ թեսթը, որով պետք է հաստատվի կոնկրետ գործով տվյալ դատավորի անձնական համոզմունքը, օբյեկտիվ թեսթից, որի նպատակն է պարզել, թե արդյո՞ք դատավորը տրամադրել է երաշխիքներ, որոնք բավարար են բացառելու համար ցանկացած հիմնավոր կասկած այս առումով։

Այս դեպքում կարծես թե դժվար է անկախության հարցը տարանջատել անկախության խնդրից: (տե՛ս, ի թիվս այլոց, the De Cubber judgment of 26 October 1984, Series A no. 86, pp. 13-14, para. 24):

Տվյալ դեպքում հիմք չկա որևէ ապացույցի բացակայության պարագայում կասկածելու հաշտարար-գնահատողների անձնական անկողմնակալությանը (պարբ. 35):

Ինչ վերաբերում է նրանց օբյեկտիվ անկողմնակալությանը և այն հարցին, թե արդյո՞ք նրանք ներկայանալի են դարձրել իրենց անկախ դիտվելը/ընկալվելը, Դատարանը նշում է, որ իրենք առաջադրվել են իրենց հետ սերտ կապերի մեջ գտնվող երկու այնպիսի միությունների կողմից, որոնք երկուսն էլ շահագրգռված են եղել բանակցային մասի շարունակական գոյությամբ: Քանզի դիմումատուն խնդրարկել էր վարձակալության պայմանագրից ջնջել վեճ ծագելու դեպքում կոնկրետ միությունների կողմից հաշտարար-գնահատողներ նշանակելու մասին դրույթը, նա կարող էր իրավաչափ կասկած ունենալ առ այն, որ հաշտարար-գնահատողները կարող էին իր շահերին հակառակ ընդհանուր շահեր հետապնդել և այդ իսկ պատճառով շահերի հավասարակշռումը դատապարտված էր լինել ամենաբարձր մակարդակի վրա՝ թե՛ հաշտարար–գնահատողների հանձնաժողովի, թե՛ հետագայում Տանուտիրական և Վարձակալական Դատարանի կազմավորման և դիմումատուի վեճը լսելու հարցում (որում շոշափվում էին նշված մարմինների շահերը)։

Այն փաստը, որ Տանուտերային և Վարձակալական Դատարանում ներառված էին նաև երկու արհեստավարժ դատավորներ, որոնց անկախությունն ու անաչառությունը կասկածի տակ չեն դրվում, այս առումով որևէ նշանակություն չունի:

36. Հետևաբար, տեղի է ունեցել 6-րդ հոդվածի 1-ին կետի խախտում։

GAUTRIN AND OTHERS v. FRANCE գործով՝

Կարևորությունը սույն վարույթի առումով. այն փաստը, որ կարգապահական վարույթը քննող մարմինների կազմում եղել են անձինք, ովքեր մտահոգիչ կապ են ունեցել վարույթի մասնակիցների հետ ինքնին բավարար է նշելու, որ այդ մարմինները չէին կարող տվյալ գործով հանդիսանալ անաչառ դատարան։ Քննարկվող գործով ԿՀՀ անդամներից մեկը` նախագահը, եղել է այն դատավորի ընկերը, ում մասին խոսել է դատավորը, որն էլ հիմք է հանդիսացել նրա նկատմամբ կարգապահական վարույթ սկսելու։

Դատարանը կրկնում է, որ նույնիսկ այն ատյաններում, որտեղ Հոդված 6§1-ը կիրառելի է, կարգապահական իրավախախտման գործերով որոշումներ կայացնելը պրոֆեսիոնալ կարգապահական մարմիններին փոխանցելն ինքնին չի խախտում Դաշնագիրը։ Այնուամենայնիվ, այդպիսի իրավիճակներում Դաշնագիրը «կոչ է անում» առնվազն երկու համակարգերի. կամ այդ պրոֆեսիոնալ մարմիններն իրենք են իրենց համապատասխանեցնում 6-րդ Հոդվածի պահանջներին կամ եթե ոչ, ապա դրանք ենթական են հետագա դատական վերահսկողության լիարժեք իրավազորություն ունեցող և 6-րդ հոդվածի 1-ին պարբերության երաշխիքներ տրամադրող դատական մարմնի կողմից (պարբ. 57):

Իլ-դը-Ֆրանսի բժիշկների Շրջանային խորհուրդը, ում բողոքներ էին ներկայացվել երկու բժիշկների միությունների կողմից, իսկ հետագայում Ազգային խորհրդի կարգապահական բաժինը, պետք է որոշեին, արդյոք, «SOS Mռdecins» անունը և դեղատոմսերն իրենց տրանսպորտային միջոցների վրա ցուցադրելով, դիմումատուները խախտել են մասնագիտական վարքագծի կանոնների` գովազդն արգելող 23-րդ հոդվածը: Այնուամենայնիվ, հավանական է, որ, ինչպես պնդում են դիմումատուները, վեճը պարզապես մասնագիտական վարքագծի կանոններին չհամապատասխանելու հարց չէր, քանի որ այն ծագել էր «SOS Mռdecins»-ի և շտապօգնության ծառայություններ մատուցող վերը նշված մյուս միությունների միջև մրցակցության համատեքստում: Դատարանը նշում է, որ շրջանային խորհրդի անդամները և Ազգային խորհրդի երեսունութ անդամներից երկու երրորդը, որոնց անդամներից ընտրվում է կարգապահական հանձնաժողովը, հանդիսանում են այն մասնագետները, որոնք անմիջականորեն նշանակվում են վարչության խորհուրդների կողմից: Արդյունքում, այդ երկու մարմինները մտահոգիչ կապ ունեին «SOS Mռdecins»-ի մրցակիցների հետ և հասկանալի է, որ դիմումատուները կասկածում էին այդ մարմինների անդամներին անկողմնակալությանը: (պարբ. 59)

Հետևաբար, հիմնական ուշադրություն դարձնելով մասնագիտական կարգապահական մարմինների կողմից որոշվելիք վեճի հատուկ ենթատեքստին և առանձնահատկությանը, փաստվում է, որ ոչ Իլ-դը-Ֆրանսի Շրջանային Խորհուրդը, ոչ էլ Ազգային խորհրդի կարգապահական հանձնաժողովը Դաշնագրի 6-րդ հոդվածի 1-ին պարբերության իմաստով «անաչառ» դատարան չէին, կարճ ասած՝ տեղի է ունեցել այդ դրույթի խախտում:

Holm v Sweden գործով՝

Կարևորությունը սույն վարույթի առումով. դատավորական անկողմնակալության և օբյեկտիվ անկողմնակալության հաստատման համար նույնիսկ ձայների հարաբերակցությունն էական չէ որոշում կայացնող կոլեգիալ մարմիններում։ Կարևոր է նաև որոշում կայացնող անձանց և նրանց հետ որոշակի կապերի մեջ գտնվող անձանց հարաբերությունների ընկալման հարցը։

Սույն գործով ՄԻԵԴ արտահայտած դիրքորոշման ներքո (կետ 31), ԿՀՀ նախագահի սուբյեկտիվ անկողմնակալության հարցին անդրադառնալը համարում ենք առարկայազուրկ։

ՄԻԵԴ կարծիքով, ելնելով գործի յուրահատուկ հանգամանքներից, դիմումատուի կասկածներն առ շրջանային դատարանի անկախություն և անկողմնակալություն կարող էին համարվել օբյեկտիվորեն արդարացված։ Ի թիվս այլոց, հարկ է ընդգծել ՍԱՊ (Շվեդիայի դեմկուս) հինգ անդամների կապերը գործով երկու պատասխանողների («մեղադրյալների») հետ, ինչպես նաև գրքի վիճարկված մասերի քաղաքական բնույթը։ ՄԻԵԴ-ը նկատում է, որ շրջանային դատարանի` հայցը մերժող (արդարացնող) վճռում բացակայում էին այդպիսի վճռի կայացման օբյեկտիվ հիմքի վրա մատնանշող պատճառաբանությունները և այն հանգամանքը, որ այդպիսի վճռի դեմ (համաձայն շվեդական օրենսդրության) բացակայում է վերաքննության կարգով արդյունավետ վերանայման հնարավորությունը։ (պարբ. 29)

ՍԱՊ-ի հետ կապակցված հինգ երդվյալ ատենակալների միայն անկախությունն ու օբյեկտիվ անկողմնակալությունն են հարցականի տակ. դիմումատուն չի վիճարկել նրանց սուբյեկտիվ անկողմնակալությունը` գտնելով, որ դա անելը պրակտիկորեն անհնար է, քանզի երդվյալ ատենակալների քվեարկությունը փակ ու գաղտնի է (պարբ. 31):

Անվիճելի է, որ քննարկվող երդվյալ ատենակալներն (այսուհետ՝ ԵԱ) ընտրվել էին սահմանված կարգով իրավասու ընտրող մարմնի կողմից, իրավազորության իրավական պայմաններին համապատասխան. այն է, որ ընտրված անձինք պետք է հայտնի լինեն որպես անկախ և արդարամիտ և ունենան առողջ դատողություն, ինչպես նաև որ տարբեր սոցիալական խմբեր և կարծիքների հոսանքներ ու աշխարհագրական տարածքներ ներկայացված լինեն ԵԱ շրջանում (տե՛ս պարբ. 18). ԵԱ-ը սույն գործով կազմավորվել են վիճակահանությամբ` այն բանից հետո, երբ յուրաքանչյուր կողմ հնարավորություն է ունեցել ներկայացնելու իր տեսակետը ցուցակում առկա ԵԱ-ից յուրաքանչյուրի բացարկման հիմքերի առկայության վերաբերյալ և բացառել ԵԱ զույգ թվի առկայությունը (տե՛ս պարբ. 10, 11 և 21)։

Ավելին, ԵԱ-ը որոշակի առումով շվեդական օրենքներով դիտվում են որպես դատավորների համար սահմանված անկախության և անկողմնակալության նույն երաշխիքներ ունեցողներ։ Մասնավորապես, Կառավարության Գործիքակազմի այն դրույթները, որոնք նպատակաուղղված են դատական իշխանության անկախության և անկողմնակալության ապահովմանը` վերաբերում են նաև ԵԱ-ին և դատավորների բացարկման օրենսդրական կանոնները տարածվում են նույնպես ԵԱ-ի վրա (տե՛ս պարբ. 20-21)։

Նույնիսկ ԵԱ ձայների հարաբերակցությունը կարևոր չէր, որպեսզի երդվյալների անկողմնակալության մասին հարց ծագեր (պարբ. 32):

Կարևոր է նաև ՄԻԵԴ հետևյալ եզրափակումը. «Այնուամենայնիվ, պետք է նկատել, որ կային կապեր պաշտպանվողների և դիմումատուի կողմից բացարկված հինգ ԵԱ-ների միջև, ինչը [կապերը] կարող էր կասկածներ առաջացնել ԵԱ-ների անկախության և անկողմնակալության առնչությամբ։»։

Բարձրագույն դատական խորհուրդն անդրադառնալով սույն որոշմամբ բարձրացված երկրորդ հարցադրմանը (եթե ԿՎ հարուցումը խնդրահարույց է եղել արդար դատաքննության տեսանկյունից, ապա արդյո՞ք ՀՀ օրենսդրությունը թույլատրում է Բարձրագույն դատական խորհրդին համապատասխանաբար արձագանքել այդ խնդրին)՝ արձանագրում է հետևյալը.

Սահմանադրության 173-րդ հոդվածի համաձայն՝ Բարձրագույն դատական խորհուրդն անկախ պետական մարմին է, որը երաշխավորում է դատարանների և դատավորների անկախությունը:

Դատարանների և դատավորների անկախությունը երաշխավորելու սահմանադրական պարտականությունը կատարելու համար Բարձրագույն դատական խորհուրդը Սահմանադրությամբ օժտվել է համապատասխան լիազորություններով, որոնցից մեկն էլ հանդիսանում է դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու հարցը լուծելը (Սահմանադրության 175-րդ հոդվածի 1-ին մասի 7-րդ ենթակետ): Անհրաժեշտ է նկատի ունենալ, որ Սահմանադրության 175-րդ հոդվածի 1-ին մասի 7-րդ ենթակետն իրավազորում է Բարձրագույն դատական խորհրդին ոչ միայն որոշել դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու կամ չենթարկելու հարցը, այլև իրավազորում է Բարձրագույն դատական խորհրդին, դատարանի և դատավորի անկախության երաշխավորման դիրքերից ելնելով, լուծել բոլոր այն հարցերը, որոնք կառնչվեն դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու գործի հետ: Իսկ լուծել այդ հարցերը, նշանակում է իրավական վերաբերմունք արտահայտել, թե որքանով է դատավորին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու ողջ գործընթացը, կարգապահական վարույթ հարուցելուց մինչև կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վերաբերյալ որոշման ընդունումը, գտնվել այն իրավապահանջների շրջանակներում, որոնցում անշեղորեն պետք է պահպանվի դատարանների և դատավորների անկախության երաշխավորման հրամայականը:

Ի լրումն նախորդ պարբերության վերլուծության, անհրաժեշտ ենք համարում նշել, որ թեև սահմանադրական արդարադատության իրականացումը, հատկապես նաև օրենքի և Սահմանադրության մեջ նշված այլ նորմատիվ իրավական ակտերի` Սահմանադրությանը համապատասխանությունը որոշելը Սահմանադրական դատարանի (ՍԴ) բացառիկ իրավասությունն է, այնուամենայնիվ, սահմանադրականության ստուգումը բոլոր դատարանների պարտականությունն է4։ ՍԴ-ն նշել է, որ ոչ միայն դատարանները, այլև առանձին սահմանադրական այլ մարմիններ, որոնց գործառույթները և լիազորությունների շրջանակը սահմանվում են բացառապես Սահմանադրությամբ, օրինակ` Ազգային ժողովը, անկախ նրանց գործունեությունը կանոնակարգող սահմանադրական կամ այլ օրենքների առկայության փաստից, պարտավոր են իրենց գործունեության մեջ մեկնաբանել և կիրառել Սահմանադրությունը:

Որպես Սահմանադրության գերակայության ապահովման միջոց…հանրային իշխանության բոլոր մարմինները` Սահմանադրությամբ և օրենքներով ամրագրված իրենց լիազորությունների շրջանակներում մեկնաբանում և կիրառում են Սահմանադրությունը, հատկապես, եթե Սահմանադրության 3-րդ հոդվածին համահունչ, խոսքն անմիջականորեն գործող իրավունքի, այն է` մարդու և քաղաքացու հիմնական իրավունքների և ազատությունների մասին է, որոնցով սահմանափակված է ամբողջ հանրային իշխանությունը։ Եվ Սահմանադրության 61-րդ և 63-րդ հոդվածներն էլ համապատասխանաբար ամրագրում են մարդու և քաղաքացու հիմնական իրավունքներն առ «արդյունավետ դատական պաշտպանություն» և «արդար դատաքննություն»:

Որպես դատարանների և դատավորների անկախության երաշխավորման համար պատասխանատու սահմանադրական բարձր իրավազորություններով օժտված մարմին, Բարձրագույն դատական խորհուրդն իրավազոր է լուծել կարգապահական պատասխանատվության հետ կապված ներառյալ այն հարցերը, որոնք ի դերև են գալիս կարգապահական վարույթի հարուցման փուլում:

Կարգապահական վարույթի փուլում չի կարող լինել արդար դատաքննության սկզբունքի խախտման նկատմամբ վերահսկողականության բացակայություն, դատական իշխանության այս օղակում, ի դեմս ԿՀՀ-ի, չի կարող լինել գործունեության հաշվետվողականության սկզբունքից նահանջ: Հաշվետվողականությունը և վերահսկողականությունը կարևոր գործիքներ են, որոնց միջոցով հնարավոր է հետևել կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու գործընթացին, թե որքանո՞վ է ապահովվում արդար դատաքննության պահանջը, այդքանով նաև հասկանալու, թե որքանով կարող է երաշխավորվել դատարանի և դատավորի անկախությունը:

Ի լրումն նախորդ պարբերության նշենք, որ դատական իշխանության իրացման բոլոր դրսևորումներում հաշվետվողականության պահանջի մասին հստակ դիրքորոշում է արտահայտվել Եվրոպական դատավորների խորհրդատվական խորհրդի (այսուհետ՝ ԵԴԽԽ) No 18 Կարծիքի 21-րդ կետում. «Դատական իշխանությունը (ինչպես մյուս իշխանական թևերը) հանրային ծառայություններ է մատուցում: Աքսիոմա է, որ նա պետք է հաշվետու լինի (վերևում բացատրված իմաստով) այն հասարակությանը, որին ծառայում է: Դատական իշխանությունը պետք է իրականացվի իրավունքի գերակայության և արդարադատություն հայցող և ակնկալող անձանց շահերից ելնելով: Ուստի, դատական իշխանությունը պարտականություն ունի ապացուցելու իշխանական մյուս թևերին և լայն հասարակությանը, թե ինչպես է կիրառել իր իշխանությունը, իրավասությունը և անկախությունը: Դատարաններից օգտվողների կողմից աճող պահանջ կա ունենալու առավել արդյունավետ դատական համակարգ: Դատարանների առավել լավ հասանելիությունը համարվում է աճող կարևորության խնդիր»:

ԵԴԽԽ No 18 Կարծիքի 23-րդ կետի համաձայն՝ «Արդարադատության իրականացման միջոցով փորձ է արվում լուծելու վեճերը, և իր կողմից կայացվող որոշումների միջոցով դատական իշխանությունն իրականացնում է թե՛ «նորմատիվ» և թե՛ «կրթական» դեր` ուղղորդելով քաղաքացիներին, տրամադրելով նրանց տեղեկություններ և համոզվածություն՝ օրենքի և դրա գործնական կիրառության վերաբերյալ: Ուստի, նախ և առաջ, դատական իշխանությունը պետք է հաշվետու լինի դատավորների կողմից կատարված աշխատանքի միջոցով, երբ վերջիններս որոշումներ են կայացնում իրենց ներկայացված գործերի մասով, առավել կոնկրետ` նրանց կայացրած դատական ակտերի և այդ ակտերի հիմնավորումների միջոցով: Դատական որոշումները պետք է բաց լինեն մանրազնին քննարկման և բողոքարկման համար: Սա կարող է կոչվել «դատական հաշվետվողականություն», և դա առաջնահերթ խնդիր է: Դատական իշխանության անկախության հիմնարար սկզբունքի համաձայն՝ բողոքարկման համակարգը սկզբունքորեն այն միակ եղանակն է, որի միջոցով արդեն ընդունված դատական ակտը կարող է բեկանվել կամ փոփոխվել, և միակ եղանակը, որով դատավորները կարող են հաշվետու լինել իրենց կայացրած դատական ակտերի համար, այն դեպքերում, երբ վերջիններս չեն գործել անբարեխիղճ»:

Վերադառնալով այն հարցին, որ եթե ԿՎ հարուցումը խնդրահարույց է եղել արդար դատաքննության տեսանկյունից, ապա արդյոք ՀՀ օրենսդրությունը թույլատրում է Բարձրագույն դատական խորհրդին համապատասխանաբար արձագանքել այդ խնդրին, գտնում ենք, որ Բարձրագույն դատական խորհուրդը ոչ միայն իրավունք ունի, այլև սահմանադրական պարտականություն է կրում, հաշվետվողականության և վերահսկողականության գործիքակազմի կիրառմամբ, լուծել կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու հետ կապված բոլոր հարցերը, ներառյալ՝ վարույթի հարուցման փուլում:

Բարձրագույն դատական խորհուրդը, անդրադառնալով սույն որոշմամբ բարձրացված երրորդ հարցին (արդյո՞ք ԴՕ-ն նախատեսում է կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վարույթում պաշտպանվող դատավորի կողմից վարույթ հարուցող մարմնի ներկայացուցչին բացարկ հայտնելը), ԵԴԽԽ No 18 Կարծիքի 23-րդ կետում արտահայտված՝ հաշվետվողականության դիրքորոշման հենքի վրա կրկին շեշտում է, որ սեփական կանխակալության մասին չբարձրաձայնող և անկանխակալ դիտորդի մոտ կանխակալության տպավորություն ստեղծող՝ ԿՀՀ անդամին ինքնաբացարկի միջնորդություն ներկայացնելը դատավորի գործողությունների դեմ բողոքարկելու կառուցակարգ է, լիովին տեղավորվում է բողոքարկման համակարգի գաղափարի մեջ, իսկ բողոքարկման համակարգը հանդիսանում է դատական իշխանության անկախության ապահովման հիմնարար սկզբունքներից մեկը:

Սահմանադրության 173-րդ հոդվածի ուժով.

1. դատարանները և դատավորները պետք է լինեն անկախ,

2. դատական իշխանության անկախությունը պետք է դրսևորվի այդ իշխանության իրացման բոլոր հարթություններում՝ ներառյալ դատավորներին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու հարցերը լուծելիս,

3. դատական իշխանության անկախության հիմնարար սկզբունքներից է բողոքարկման համակարգը, և

4. դատավորին ինքնաբացարկի միջնորդություն ներկայացնելն էլ հանդիսանում է անկանխակալ դիտորդի մոտ կանխակալության տպավորություն ստեղծող դատավորի վարքագծային շեղումը բողոքարկելու կառուցակարգ:

Այս տրամաբանական եզրահանգումների շղթան բերում է այն համոզման, որ այո՝ ԴՕ-ն չի նախատեսում կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վարույթում պաշտպանվող դատավորի կողմից վարույթ հարուցող մարմնի ներկայացուցչին բացարկ հայտնելու ուղղակի իրավադրույթ, սակայն ՀՀ օրենսդրությունն իր համակարգային իրավակարգավորումներում թույլատրում և պաշտպանում է կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վարույթում պաշտպանվող դատավորի կողմից վարույթ հարուցող մարմնի ներկայացուցչին բացարկ հայտնելու իրավունքը:

Վերը նշված հարցերին պատասխանելու առնչությամբ, ուշագրավ են ՄԻԵԴ հետևյալ իրավական դիրքորոշումը.

KՃVESI v. ROMANIA գործով՝

Կարևորությունը սույն վարույթի առումով. դատարանը նշում է, որ անձի իրավունքները կարող են լինել նյութական դատավարական և այլընտրանքային, երբ ներպետական օրենսդրությամբ ճանաչված նյութական իրավունքը պայմանավորված է դատավարական իրավունքի միջոցով դատարաններում այդ իրավունքն իրացնելով։ Ինքնին այն փաստը, որ որևէ մարմին օժտված է անձին արտոնություն տրամադրելու կամ չտրամադրելու հայեցողությամբ, չի նշանակում, որ անձը չունի նման իրավունք։ Մեր դեպքում անձը դիմել է ԿՀՀ անդամի (նախագահի) ինքնաբացարկի և որպես հետևանք կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վարույթը կարճելու հարցերով և Բարձրագույն դատական խորհուրդը պետք է որոշի՝ բավարարել, թե մերժել այն։

Այդ կապակցությամբ Դատարանը նկատում է, որ ներպետական օրենսդրությամբ վերապահված իրավունքները կարող են լինել նյութական կամ դատավարական կամ այլընտրանքային՝ երկուսի համադրությունը: Այն դեպքում, երբ ներպետական օրենսդրությամբ ճանաչված նյութական իրավունքը պայմանավորված է դատավարական իրավունքի միջոցով դատարաններում այդ իրավունքն իրացնելով, չի կարող կասկածի տակ դրվել այդ իրավունքի գոյությունը՝ 6-րդ հոդվածի 1-ին մասի իմաստով: Միայն այն փաստը, որ իրավական դրույթի ձևակերպումը պարունակում է հայեցողության տարր, ինքնին չի բացառում իրավունքի առկայությունը: Դատարանը գտել է, որ 6-րդ հոդվածը կիրառվում է այն դեպքում, երբ դատական գործընթացները վերաբերում են դիմողի իրավունքի միջամտությանը հանգեցնող հայեցողական որոշման (պարբ. 107):

Դատարանը (ՄԻԵԴ-ը) մի շարք գործերով որոշել է, որ ազգային օրենսդրությունը թեև անհրաժեշտաբար չի ճանաչում, որ անհատն օժտված է սուբյեկտիվ իրավունքով, միևնույն ժամանակ անձին շնորհում է իր գործի քննության օրինական ընթացակարգով անցկացվելու իրավունքով, ներառելով այնպիսի հարցերի վերաբերյալ վճիռներ կայացնելու դատարանի պարտականությամբ, ինչպիսիք են թե արդյո՞ք անձի վերաբերյալ կայացրած որոշումը զուգորդվել է կամայականությամբ կամ լիազորությունների վերազանցությամբ կամ արդյո՞ք տեղ են գտել ընթացակարգային անճշտություններ։ Այս իրավիճակը հանդիպում է որոշակի որոշումներում, երբ այս կամ այն մարմինն օժտված է առավելություն կամ արտոնություն շնորհելու պարզ հայեցողական իշխանությամբ, և մյուս կողմից այդպիսի որոշման հասցեատեր հանդիսացող անձն էլ օժտված է դատարան դիմելու իրավունքով, որն էլ, եթե գտնի, որ որոշումն իրավաչափ չէր, կարող է անվավեր ճանաչել այն։ Այս դեպքում կիրառելի է Դաշնագրի 6§1 Հոդվածը, պայմանով, որ առավելություն կամ արտոնություն տրամադրելն առաջ է բերում (ծնում է) քաղաքացիական իրավունք (պարբ. 108):

Ինչ վերաբերում է որոշմամբ բարձրացված չորրորդ հարցին (արդյո՞ք ԴՕ-ն նախատեսում է կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վարույթում պաշտպանվող դատավորին, հղում կատարելով ԿՎ հարուցման ենթադրյալ ընթացակարգային խախտումներին, միջնորդել Բարձրագույն դատական խորհրդին կարճելու վարույթը), ապա Բարձրագույն դատական խորհուրդն արձանագրում է, որ երբ ողջամիտ համոզմունք ունենք, որ ՀՀ օրենսդրությունն իր համակարգային իրավակարգավորումներում թույլատրում և պաշտպանում է կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վարույթում պաշտպանվող դատավորի կողմից վարույթ հարուցող մարմնի ներկայացուցչին բացարկ հայտնելու իրավունքը, դա շարունակության մեջ ենթադրում է այն իրավունքը, որ կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վարույթում պաշտպանվող դատավորը, հղում կատարելով ԿՎ հարուցման ենթադրյալ ընթացակարգային խախտումներին, կարող է միջնորդել Բարձրագույն դատական խորհրդին կարճելու վարույթը: Եվ սա այն տրամաբանության մեջ է, որ ԿՎ հարուցման ենթադրյալ ընթացակարգային խախտումներով, որոնցով ԿՎ փուլում անկանխակալ դիտորդի մոտ տպավորություն է ստեղծվել դատական իշխանության կողմնակալ իրացման, Բարձրագույն դատական խորհրդում իրականացվող կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վարույթն է այն սահմանադրա-իրավական հարթակը, որտեղ պետք է քննարկվի դատական իշխանության անկախությունը վտանգող դրսևորումների գնահատումը:

Անդրադառնալով որոշմամբ բարձրացված վերջին՝ հինգերորդ հարցին (արդյոք Բարձրագույն դատական խորհուրդն իրավասու է իր նախաձեռնությամբ կամ կողմի միջնորդությամբ ստուգել կարգապահական վարույթի հարուցման օրինականությունը)՝ Բարձրագույն դատական խորհուրդն արձանագրում է, որ երբ ողջամիտ համոզմունք ունենք, որ ՀՀ օրենսդրությունն իր համակարգային իրավակարգավորումներում թույլատրում և պաշտպանում է կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վարույթում պաշտպանվող դատավորի կողմից վարույթ հարուցող մարմնի ներկայացուցչին բացարկ հայտնելու իրավունքը, ապա կարգապահական վարույթի հարուցման փուլում այդ իրավունքի չիրացման կամ դեֆեկտային իրացման նկատմամբ Բարձրագույն դատական խորհուրդը, որպես դատարանների և դատավորների անկախությունը երաշխավորող սահմանադրական մարմին, իրավունքն ունի հաշվետվողականության և վերահսկողականության դիրքերից՝ դիտարկումներ անել և այդ դիտարկումների արդյունքում վերաբերմունք արտահայտել: Բարձրագույն դատական խորհրդի կողմից այս գործառույթի իրականացումը հետապնդում է մեկ նպատակ` երաշխավորել դատարանների և դատավորների անկախությունը, անկախ նրանից, թե ուրիշ ինչ կերպ կարող էինք անվանել այդ գործառույթը՝ օրինականության ստուգում, հսկողություն, վերահսկողություն կամ մեկ այլ կերպ:

Իսկ Բարձրագույն դատական խորհուրդն իր նախաձեռնությամբ, թե կողմի միջնորդությամբ կիրացնի իր վերոհիշյալ գործառույթը, այս հարցադրման կապակցությամբ՝ ողջամիտ համոզմունք ունենք, որ Բարձրագույն դատական խորհուրդը, լինելով դատարանների և դատավորների անկախության սահմանադրական երաշխավոր, անկախության ապահովման պահանջների խստիվ պահպանման կանխավարկածով է վերաբերվում դատական իշխանության իրացման բոլոր օղակներին: Այս պարագայում Բարձրագույն դատական խորհրդի կողմից սեփական նախաձեռնությամբ կարգապահական վարույթի հարուցման օրինականության ստուգումը կարող է անկողմնակալ դիտորդի մոտ տպավորություն թողնել, որ Բարձրագույն դատական խորհուրդը միջամտում է ԿՀՀ անկախությանը:

Միևնույն ժամանակ, Բարձրագույն դատական խորհուրդն իրավասու է կողմի միջնորդությամբ ստուգել կարգապահական վարույթի հարուցման օրինականությունը:

Բարձրագույն դատական խորհուրդը կարևոր է համարում ընդգծել, որ սույն որոշման մեջ իր կողմից արտահայտած իրավական դիրքորոշումներն իր սահմանադրական լիազորության տարածական մեկնաբանության և կիրառման մասին, չպետք է մեկնաբանվեն որպես իրավունքի բոլոր, ներառյալ սահմանադրական նորմերի վերացական բնույթի մասին պնդում կամ contra legem սկզբունքի կիրառում, ինչը հնարավորություն կտար դատավորներին կայացնել իրենց տեսանկյունից արդարացի թվացող ցանկացած որոշում։ Խորհրդի իրավական դիրքորոշումներին այդպիսի մեկնաբանություն տալը կհանգեցնի կամայականության և չի համապատասխանի իրավական որոշակիության, ինչպես նաև դատական գործունեության հաշվետվողականության և թափանցիկության սկզբունքներին։ Ու թեև դատարաններն ընդհանուր առմամբ իրավական նորմերը non–liquet (անհստակ) հայտարարելուց ձեռնպահ են մնում` փորձելով գտնել իրենց դատին հանձնված հարցերը հանգուցալուծող կիրառելի իրավանորմեր, դա չի նշանակում, որ չի կարող ծագել մի իրավիճակ, երբ վիճելի հարցերն իրապես չեն ունենա նորմատիվ կարգավորում կամ առկա նորմերի կիրառումը կհանգեցնի անարդար արդյունքի։

Ինչպես այս առիթով նշում է Քեմբրիջի համալսարանի պրոֆեսոր Վ. Լովեն «Այնքանով, որքանով իրավունքի որոշ սկզբունքների տարածական մեկնաբանությունը կարող է ապահովել արդարության հաստատումը, կարիք չկա կիրառել contra legem-ը. քանզի թեև որոշման ընդունումը բխում է արդարություն հաստատելու հրամայականից, այն միշտ էլ հիմնված է իրավունքի մեկնաբանության և կիրառության վրա»5։

Ահա այստեղ կարևոր է դառնում դատարանի` praeter legem արդարության կիրառման իրավասությունը։ Բարձրագույն դատական խորհուրդն այդպիսով ուղղակիորեն կիրառում է Սահմանադրության 175-րդ հոդվածի 1-ին մասի 7-րդ կետով նախատեսված իր սահմանադրական լիազորությունը` լրացնելով ԴՕ-ում իր լիազորությունների և դրանց իրականացման կառուցակարգերի օրենսդրական բացը։

Ինչ վերաբերում է Կարապետ Բադալյանի միջնորդությանը Մխիթար Պապոյանին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վարույթում բացարկելու մասին, ապա Բարձրագույն դատական խորհուրդը գտնում է, որ այն առարկայազուրկ է նույն միջնորդության մեջ ներկայացված կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վարույթը կարճելու պահանջի լույսի ներքո և այս փուլում Մ. Պապոյանին բացարկելու հարցի լուծումը չէր կարող ազդել Բարձրագույն դատական խորհրդի կողմից սույն վարույթը լուծող ակտի կայացման վրա, քանի որ Բարձրագույն դատական խորհուրդն արձանագրում է, որ Կարապետ Բադալյանի արդար դատաքննության իրավունքի խախտումը տեղի է ունեցել ԿՀՀ-ում կարգապահական վարույթ հարուցելու գործընթացում, իսկ Բարձրագույն դատական խորհրդի կողմից բացարկի միջնորդության բավարարումը կհանգեցներ միայն նրան, որ հարցը Բարձրագույն դատական խորհրդում կներկայացներ ԿՀՀ մեկ այլ անդամ։ Միևնույն ժամանակ, Բարձրագույն դատական խորհուրդն ուշադրություն է հրավիրում առ այն, որ կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վարույթում վարույթ հարուցող մարմնի ներկայացուցչին բացարկ հայտնելու դատավորների իրավունքի հարցը պետք է լուծվի յուրաքանչյուր կոնկրետ դեպքի կոնկրետ հանգամանքների հաշվառմամբ` վարույթի մասնակիցների հավասարության սկզբունքի ոգուն համահունչ։

Վերոհիշյալ հիմնավորումների լույսի ներքո, հաշվի առնելով, որ Բարձրագույն դատական խորհրդի համոզմամբ, սույն գործով արդար դատաքննության իրավունքի ապահովման սկզբնական ձախողումը տեղ է գտել «մինչդատական վարույթում», այն է՝ ԿՎ հարուցման ընթացքում, Բարձրագույն դատական խորհուրդը, իրացնելով դատավորների անկախության երաշխավորի իր սահմանադրաիրավական առաքելությունն ու կիրառելով դատավորների կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու հարցի լուծման իր սահմանադրական լիազորությունը, ղեկավարվելով Սահմանադրության 61-րդ, 63-րդ հոդվածներով, 175-րդ հոդվածի 1-ին մասի 7-րդ կետով, «Հայաստանի Հանրապետության դատական օրենսգիրք» սահմանադրական օրենքի 94-րդ հոդվածի 6-րդ մասով, 144-րդ հոդվածի 1-ին մասի 2-րդ կետով, 156-րդ հոդվածով, 147-րդ հոդվածի 6-րդ մասի 1-ին կետով և 155-րդ հոդվածով՝

Ո Ր Ո Շ Ե Ց.

1. Դատավորի թեկնածու Կարապետ Բադալյանի միջնորդությունը՝ Դատավորների ընդհանուր ժողովի էթիկայի և կարգապահական հարցերի հանձնաժողովի նախագահ Մխիթար Պապոյանին բացարկ հայտնելու մասին, մերժել:

2. Դատավորի թեկնածու Կարապետ Բադալյանին կարգապահական պատասխանատվության ենթարկելու վերաբերյալ վարույթը՝ կարճել:

3. Որոշումն ուժի մեջ է մտնում հրապարակման պահից և վերջնական է։

__________________________

1 Տե՛ս http://court.am/storage/uploads/files/decision-general-assembly/SsDS3ulzhzPxU1qidFaHRbYpgNYRdDH6tG6Q4V03.pdf

2 Ոչ միայն բուն արդարադատական ֆունկցիա իրականացնելիս, այլև որպես ԿՀՀ անդամ և կյանքի մյուս բոլոր իրավիճակներում ԴՕ 69 հոդվ։

3 Դատավորների նկատմամբ կարգապահական վարույթներով՝ 6-րդ հոդվածի խախտման հիմքով դիմումների ընդունելիության և 6-րդ հոդվածի կիրառելիության հարցերով տե՛ս KՃVESI v. ROMANIA (3594/19) - Judgment of 05/05/2020, para. 105 et seq., և DENISOV v. UKRAINE (76639/11) – GC Judgment of 25/09/2018, para. 44 et seq.

Մեղադրող կողմի պաշտոնյաների կողմից թույլ տված խախտումների մասով 6-րդ հոդվածի կիրառելիության մասով տե՛ս KHUZHIN AND OTHERS v. RUSSIA (13470/02), Judgment of 23/10/2008, para 98

Մինչդատական վարույթների/փուլերի նկատմամբ 6-րդ հոդվածի կիրառելիության մասով տե՛ս SALDUZ v. TURKEY (36391/02), Մեծ պալատի որոշումը 27/11/2008, para. 50

4 Տե՛ս կետ. 4.10 ՍԴԱՈ – 7 25.01.2019թ. http://concourt.am/armenian/decisions/working/2019/pdf/sdav-7.pdf

5 Lowe, V. The Role of Equity in International Law /V. Lowe// Australian Year Book of International Law. - 1989 – Թիվ 4 – էջ 67

Պաշտոնական հրապարակման օրը՝ 24 հուլիսի 2020 թվական: