ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ

Օ Ր Ե Ն Ք Ը

Ընդունված է Ազգային ժողովի կողմից
5 մայիսի 1998 թ.

ԴԱՏԱԿԱՆ ԱԿՏԵՐԻ ՀԱՐԿԱԴԻՐ ԿԱՏԱՐՈՒՄՆ ԱՊԱՀՈՎՈՂ ԾԱՌԱՅՈՒԹՅԱՆ ՄԱՍԻՆ

Գ Լ ՈՒ Խ  1

ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԴՐՈՒՅԹՆԵՐ

Դատական ակտերի հարկադիր կատարումն ապահովող ծառայությունը (այսուհետ` հարկադիր կատարման ծառայություն) կոչված է ապահովելու «Դատական ակտերի հարկադիր կատարման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով նախատեսված դատական ակտերի հարկադիր կատարումը:

1. Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարության համակարգում ստեղծվում է հարկադիր կատարման ծառայություն, որը գլխավորում է Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարի տեղակալը` Հայաստանի Հանրապետության դատական ակտերի գլխավոր հարկադիր կատարողը (այսուհետ` գլխավոր հարկադիր կատարող):

2. Հարկադիր կատարման ծառայությունը կազմված է դատական ակտերի հարկադիր կատարման ապահովման վարչությունից և հարկադիր կատարման ծառայության մարզային ստորաբաժանումներից:

1. Գլխավոր հարկադիր կատարողին պաշտոնում նշանակում և ազատում է Հայաստանի Հանրապետության վարչապետը` Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարի ներկայացմամբ:

2. Դատական ակտերի հարկադիր կատարման ապահովման վարչության պետին, հարկադիր կատարման ծառայության մարզային ստորաբաժանումների պետերին, ինչպես նաև հարկադիր կատարումն ապահովող պաշտոնատար անձանց (այսուհետ` հարկադիր կատարողներ) պաշտոններում նշանակում և ազատում է Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարը` գլխավոր հարկադիր կատարողի ներկայացմամբ:

Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարությանը գլխավոր հարկադիր կատարողի միջոցով կազմակերպական և մեթոդական ղեկավարություն է իրականացնում հարկադիր կատարման ծառայության նկատմամբ:

Գլխավոր հարկադիր կատարողը`

1) ղեկավարում է հարկադիր կատարման ծառայության գործունեությունը.

2) կազմավորում է հարկադիր կատարողների մարզային ստորաբաժանումները, համակարգում և վերահսկում է դրանց գործունեությունը.

3) անհրաժեշտության դեպքում հարկադիր կատարողներին մեկ մարզային ստորաբաժանումից տեղափոխում է մյուսը.

4) իրեն տրամադրված հաստիքների և աշխատավարձի ֆոնդի շրջանակներում սահմանում է հարկադիր կատարման ծառայության հաստիքները և կառուցվածքը.

5) հրապարակում է հարկադիր կատարման ծառայության գործունեության կազմակերպմանը և հարկադիր կատարողների նյութական ու սոցիալական ապահովման միջոցառումների իրականացմանն ուղղված հրամաններ, հրահանգներ և կարգադրություններ.

6) իրականացնում է հարկադիր կատարման ծառայության նյութատեխնիկական ապահովությունը.

7) ենթակայության կարգով քննում է հարկադիր կատարման ծառայության մարզային ստորաբաժանումների պետերի գործողությունների նկատմամբ բերված բողոքները.

8) կազմակերպում է հարկադիր կատարողների մասնագիտական և հատուկ ուսուցումը.

9) պատասխանատվություն է կրում հարկադիր կատարման ծառայության խնդիրների իրականացման համար:

Դատական ակտերի հարկադիր կատարման ապահովման վարչության պետը`

1) կազմակերպում և վերահսկում է վարչության աշխատանքները.

2) կազմակերպում է Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարության և գլխավոր հարկադիր կատարողի հրամանների, հրահանգների և կարգադրությունների կատարումը.

3) պատասխանատվություն է կրում վարչության խնդիրների իրականացման համար:

Հարկադիր կատարման ծառայության մարզային ստորաբաժանման պետը`

1) կազմակերպում և վերահսկում է ստորաբաժանման աշխատանքները.

2) իրեն տրամադրված հաստիքների և աշխատավարձի ֆոնդի շրջանակներում սահմանում է հարկադիր կատարման ծառայության մարզային ստորաբաժանման հաստիքները և կառուցվածքը.

3) կազմակերպում է Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարության և գլխավոր հարկադիր կատարողի հրամանների, հրահանգների և կարգադրությունների կատարումը.

4) համակարգում է հարկադիր կատարողների գործունեությունները.

5) խրախուսում է հարկադիր կատարողներին` աշխատանքային հաջողությունների համար.

6) տույժի է ենթարկում հարկադիր կատարողներին` աշխատանքային կարգապահության խախտումների համար.

7) լուծում է հարկադիր կատարողի ինքնաբացարկի և նրան հայտնված բացարկի հարցը.

8) ենթակայության կարգով քննում է հարկադիր կատարողների գործողությունների դեմ բերված բողոքները.

9) տնօրինում է հարկադիր կատարման ծառայության մարզային ստորաբաժանման դեպոզիտ հաշիվը.

10) պատասխանատվություն է կրում հարկադիր կատարման ծառայության մարզային ստորաբաժանման խնդիրների իրականացման համար:

Գ Լ ՈՒ Խ  2

ՀԱՐԿԱԴԻՐ ԿԱՏԱՐՈՂՆԵՐԻ ԿԱՐԳԱՎԻՃԱԿԸ, ՆՐԱՆՑ ԻՐԱՎՈՒՆՔՆԵՐԸ ԵՎ ՊԱՐՏԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ

1. Հարկադիր կատարողը պետական ծառայության մեջ գտնվող պաշտոնատար անձ է:

2. Հարկադիր կատարողը ծառայողական պարտականություններ կատարելիս կրում է համազգեստ, ունի տարբերանշաններ և խորհրդանշան, որոնց նմուշները հաստատում է Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարը:

3. Հարկադիր կատարողներին շնորհվում են արդարադատության մարմինների աշխատողների դասային աստիճաններ:

4. Հարկադիր կատարողներին տրվում են Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարի կողմից հաստատված միասնական նմուշի վկայականներ:

Հարկադիր կատարող կարող է նշանակվել բարձրագույն իրավաբանական կրթություն ունեցող` Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացին, որն իր մասնագիտական գիտելիքներով, գործնական և անձնական հատկանիշներով ու առողջական վիճակով կարող է կատարել հարկադիր կատարողի պարտականությունները:

Հարկադիր կատարողներն անցնում են մասնագիտական և հատուկ ուսուցում:

Հատուկ ուսուցում անցնելուց հետո հարկադիր կատարողներն իրավունք ունեն կրել հրազեն և օրենքով նախատեսված հատուկ միջոցներ (այսուհետ` հատուկ միջոցներ):

1. Դատական ակտերի հարկադիր կատարման ընթացքում հարկադիր կատարողը`

1) միջոցներ է ձեռնարկում կատարողական թերթի ժամանակին, լրիվ և ճիշտ կատարման համար.

2) կատարողական վարույթի կողմերին (այսուհետ` կողմեր) և նրանց ներկայացուցիչներին հնարավորություն է ընձեռում ծանոթանալ կատարողական վարույթի նյութերին, դրանցից անել քաղվածքներ ու ստանալ պատճեններ.

3) քննում է կատարողական վարույթի կապակցությամբ կողմերի դիմումները և միջնորդությունները, կայացնում համապատասխան որոշումներ, պարզաբանում դրանց բողոքարկման ժամկետները և կարգը.

4) տուգանում է իր որոշումները չկատարած քաղաքացիներին և պաշտոնատար անձանց.

5) իր անաչառությանը կասկած հարուցող հանգամանքների առկայության դեպքում հայտնում է ինքնաբացարկ:

2. Հարկադիր կատարողն իրավունքն ունի`

1) կատարողական գործողություններ իրականացնելիս ստանալ անհրաժեշտ տեղեկատվություն, բացատրություններ և այլ նյութեր.

2) գործատուների մոտ ստուգել նրանց մոտ աշխատող պարտապանների կողմից կատարողական թերթի կատարումը.

3) իրավաբանական անձանց (այսուհետ` կազմակերպություններ) և քաղաքացիներին հանձնարարություններ տալ կոնկրետ կատարողական գործողություններ իրականացնելու նպատակով.

4) մուտք գործել պարտապանի շենքը (բնակարանը), պահեստը և այլ շինություններ, այնտեղ կատարել զննումներ.

5) արգելանք դնել գույքի վրա, առգրավել այն, հանձնել պահատվության և իրացնել օրենքով սահմանված կարգով.

6) կատարողական թերթում նշված չափով արգելանք դնել պարտապանի հաշիվներում, ավանդներում կամ բանկերում և այլ վարկային կազմակերպություններում պահպանվող դրամական միջոցների և այլ արժեքների վրա.

7) գույքի փոխադրման համար օգտագործել պահանջատիրոջ կամ պարտապանի տրանսպորտը` ծախսերը դասելով պարտապանի հաշվին.

8) կատարողական թերթում նշված պահանջները պարզ չլինելու դեպքում խնդրել այն տված դատարանին պարզաբանել դրա կատարման կարգը.

9) հայտարարել պարտապանի և (կամ) նրա գույքի հետախուզում.

10) կատարողական վարույթում գտնվող կատարողական թերթերով հրավիրել քաղաքացիներին և պաշտոնատար անձանց.

11) կատարել Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքով և «Դատական ակտերի հարկադիր կատարման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով նախատեսված այլ գործողություններ:

Հարկադիր կատարողը պարտավոր է իրեն վերապահված իրավունքները օգտագործել օրենքին համապատասխան և իր գործունեության մեջ թույլ չտալ քաղաքացիների և կազմակերպությունների իրավունքների և օրինական շահերի որևէ խախտում:

1. Հարկադիր կատարողի` իր իրավասության սահմաններում առաջադրած պահանջները պարտադիր են բոլոր պետական մարմինների, տեղական ինքնակառավարման մարմինների, պաշտոնատար անձանց, կազմակերպությունների և քաղաքացիների համար:

2. Հարկադիր կատարողի գործառույթների իրականացման համար անհրաժեշտ տեղեկատվությունը, փաստաթղթերը և դրանց պատճենները նրա պահանջով տրամադրվում են անվճար:

3. Հարկադիր կատարողի պահանջները չկատարելը և (կամ) նրա պարտականությունների կատարմանը խոչընդոտելը առաջացնում են օրենքով սահմանված պատասխանատվություն:

1. Հարկադիր կատարողներն իրավունք ունեն գործադրել ֆիզիկական ուժ և հատուկ միջոցներ իրենց ցույց տրված դիմադրությունը կամ ծառայողական պարտականությունների կատարման կապակցությամբ իրենց վրա կատարված հարձակումը կանխելու դեպքերում:

2. Արգելվում է հատուկ միջոցների գործադրումը հղիության ակնհայտ նշաններ ունեցող կանանց, հաշմանդամների և անչափահասների նկատմամբ, բացառությամբ նրանց կողմից զինված դիմադրություն ցույց տալու և հարկադիր կատարողի կյանքին ու առողջությանը վտանգ սպառնացող գործողություններ կատարելու դեպքերի:

1. Հարկադիր կատարողներն իրավունք ունեն հրազեն գործադրել`

1) իրենց վրա կատարված հարձակումը կանխելու համար, եթե առկա է նրանց կյանքին կամ առողջությանը սպառնացող իրական վտանգը.

2) հրազենի կամ հատուկ միջոցների հափշտակման փորձերը կանխելու համար:

2. Մինչև հրազենի գործադրումն այն պետք է օգտագործվի նախազգուշական կրակոցի համար:

3. Արգելվում է հրազենի գործադրումը հղիության ակնհայտ նշաններ ունեցող կանանց, հաշմանդամների և անչափահասների նկատմամբ, բացառությամբ նրանց կողմից զինված դիմադրություն ցույց տալու և հարկադիր կատարողի կյանքին ու առողջությանն իրական վտանգ սպառնացող գործողություններ կատարելու դեպքերի:

4. Հարկադիր կատարողներին հրազենով ապահովելու կարգը, հրազենի տեսակների և հատուկ միջոցների ցանկը որոշում է Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը:

1. Հարկադիր կատարողը, սույն օրենքի 14 և 15 հոդվածներով նախատեսված դեպքերում և կարգով, իրավունք ունի գործադրել ֆիզիկական ուժ, հատուկ միջոցներ և հրազեն, եթե այլ միջոցները չեն ապահովում նրա վրա դրված պարտականությունների կատարումը:

2. Ֆիզիկական ուժ, հատուկ միջոցներ և հրազեն գործադրելիս հարկադիր կատարողը պարտավոր է`

1) նախազգուշացնել դրանք գործադրելու մտադրության մասին` անձին բավարար ժամանակ տրամադրելով իր պահանջների կատարման համար, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ հապաղումն անմիջական վտանգ է ստեղծում հարկադիր կատարողի կյանքի կամ առողջության համար կամ, երբ ստեղծված իրադրությունում նման նախազգուշացումն անհնարին է.

2) դրանք գործադրել իրավախախտման կամ դիմադրության վտանգավորության բնույթի և աստիճանին համաչափ.

3) մարմնական վնասվածքներ ստացած անձանց ցույց տալ առաջին օգնություն:

3. Հարկադիր կատարողը ֆիզիկական ուժի, հատուկ միջոցների և հրազենի գործադրման բոլոր դեպքերի մասին, դրանց գործադրման պահից քսանչորս ժամվա ընթացքում, գրավոր հաղորդում է հարկադիր կատարման ծառայության մարզային ստորաբաժանման պետին, իսկ մարմնական վնասվածք պատճառելու կամ մահվան դեպքում` նաև դատախազին:

4. Լիազորությունների գերազանցմամբ ֆիզիկական ուժի, հատուկ միջոցների և հրազենի գործադրումը առաջացնում է օրենքով սահմանված պատասխանատվություն:

1. Հարկադիր կատարողի գործողությունները կարող են բողոքարկվել ենթակայության կարգով և (կամ) դատարան:

2. Հարկադիր կատարողն օրենքին համապատասխան պատասխանատվություն է կրում իր զանցանքների և այլ իրավախախտումների համար:

3. Հարկադիր կատարողի կողմից քաղաքացիներին և կազմակերպություններին պատճառված վնասը ենթակա է հատուցման Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական օրենսգրքով նախատեսված կարգով:

4. Հարկադիր կատարողների կողմից հարկադրանքի միջոցների կիրառման նկատմամբ հսկողությունն իրականացնում է դատախազությունը:

Գ Լ ՈՒ Խ  3

ՀԱՐԿԱԴԻՐ ԿԱՏԱՐՈՂՆԵՐԻ ԻՐԱՎԱԿԱՆ ԵՎ ՍՈՑԻԱԼԱԿԱՆ ՊԱՇՏՊԱՆՎԱԾՈՒԹՅԱՆ ԵՐԱՇԽԻՔՆԵՐԸ

1. Հարկադիր կատարողի կյանքը և առողջությունը ենթակա են պարտադիր ապահովագրության պետական բյուջեի միջոցների հաշվին` հարկադիր կատարողի ամսական միջին աշխատավարձի 100-ապատիկի չափով:

2. Ապահովագրական գումարները վճարվում են`

1) ծառայության ընթացքում կամ ազատվելուց հետո հարկադիր կատարողի մահվան դեպքում, եթե այն առաջացել է հարկադիր կատարողին ծառայողական գործունեության կապակցությամբ մարմնական վնասվածքներ պատճառելու հետևանքով: Այս դեպքում մահացած հարկադիր կատարողի ընտանիքին և նրա խնամքին գտնվող անձանց վճարվում է նրա ամսական միջին աշխատավարձի 100-ապատիկ չափով ապահովագրական գումար.

2) ծառայողական գործունեության կապակցությամբ հարկադիր կատարողին մարմնական վնասվածքներ պատճառելու դեպքում, որոնք բացառում են նրա հետագա զբաղվելը մասնագիտական գործունեությամբ: Այս դեպքում հարկադիր կատարողին վճարվում է նրա ամսական միջին աշխատավարձի 50-ապատիկի չափով ապահովագրական գումար.

3) ծառայողական գործունեության կապակցությամբ հարկադիր կատարողին մարմնական վնասվածքներ պատճառելու դեպքում, որոնք չեն հանգեցրել նրա աշխատունակության կայուն կորստի և (կամ) մասնագիտական գործունեությամբ զբաղվելու անհնարինությանը: Այս դեպքում հարկադիր կատարողին վճարվում է նրա ամսական միջին աշխատավարձի 20-ապատիկի չափով ապահովագրական գումար:

3. Ծառայողական գործունեության կապակցությամբ հարկադիր կատարողին մարմնական վնասվածքներ պատճառելու դեպքում, որոնք բացառում են հետագայում մասնագիտական գործունեությամբ զբաղվելու հնարավորությունը, նրան ամեն ամիս վճարվում է փոխհատուցում` նրա ամսական միջին աշխատավարձի և այդ կապակցությամբ նշանակված կենսաթոշակի չափերի միջև տարբերության չափով` առանց հաշվի առնելու ապահովագրությունից ստացած գումարները:

4. Ծառայության ընթացքում կամ ազատվելուց հետո հարկադիր կատարողի մահվան դեպքում, եթե այն առաջացել է ծառայողական գործունեության կապակցությամբ նրան մարմնական վնասվածքներ պատճառելու հետևանքով, հարկադիր կատարողի խնամքին գտնվող ընտանիքի անաշխատունակ անդամներին ամեն ամիս վճարվում է փոխհատուցում` մահացածի աշխատավարձից նրանց բաժին ընկնող մասի և կերակրողին կորցնելու համար նշանակված կենսաթոշակի չափերի միջև տարբերության չափով` առանց հաշվի առնելու ապահովագրությունից ստացած գումարները: Աշխատավարձի նշված մասը որոշելու համար մահացածի ամսական միջին աշխատավարձը բաժանվում է նրա խնամքին գտնվող ընտանիքի անդամների, այդ թվում` աշխատունակների թվի վրա:

5. Ծառայողական գործունեության կապակցությամբ հարկադիր կատարողին կամ նրա ընտանիքի անդամներին պատկանող գույքին պատճառված վնասը ենթակա է հատուցման հարկադիր կատարողին կամ նրա ընտանիքի անդամներին լրիվ ծավալով` ներառյալ բաց թողնված օգուտը` Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական օրենսգրքով սահմանված կարգով:

6. Սույն հոդվածի 3-5-րդ կետերում նախատեսված վնասները հատուցվում են պետական բյուջեի միջոցների հաշվին:

1. Հարկադիր կատարողի աշխատավարձը կազմված է պաշտոնեական դրույքաչափից, դասային աստիճանի և երկարամյա ծառայության համար տրվող հավելավճարից, ինչպես նաև Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ նախատեսված այլ հավելավճարներից:

2. Անձնական տրանսպորտը ծառայողական նպատակով օգտագործող հարկադիր կատարողը դրամական փոխհատուցում է ստանում Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված կարգով:

Գ Լ ՈՒ Խ  4

ԵԶՐԱՓԱԿԻՉ ԴՐՈՒՅԹՆԵՐ

Հարկադիր կատարման ծառայության նյութատեխնիկական ապահովման կարգը և նորմերը սահմանում է Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը:

1. Սույն օրենքն ուժի մեջ է մտնում 1999 թվականի հունվարի 1-ից:

2. Սույն օրենքն ուժի մեջ մտնելու պահից ուժը կորցրած ճանաչել «Հարկերի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 30 հոդվածի երկրորդ մասը: