2016 թվականի օգոստոսի 01-ին,

քննարկելով ««ԵԱԶ» ամրանների գործարան» ԲԲԸ-ի (այսուհետ` Ընկերություն) ներկայացուցիչ Աշոտ Ավետիսյանի վճռաբեկ բողոքը ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի 10.02.2016 թվականի որոշման դեմ,

ՊԱՐԶԵՑ

Դիմելով դատարան՝ Կարեն Սահակյանը, Սերժիկ Մարությանը, Արամ Կեկլիկյանը, Գրիգոր Լազարյանը, Գագիկ Ղորուխչյանը, Հրաչյա Գասպարյանը, Վահրամ Ակիմյանը, Արտավազդ Ստեփանյանը, Լալազար Մինասյանը, Գագիկ Հակոբյանը, Աշոտ Կարապետյանը, Վրեժ Արշակյանը, Սիլվա Առաքելյանը, Էֆրիկ Ավետիսյանը, Սիրանուշ Կարապետյանը, Գևորգ Հարությունյանը, Կարեն Եղիազարյանը (այսուհետ` Համահայցվորներ) պահանջել են վերակազմակերպել, այն է` բաժանել Ընկերությունը։

Երևանի Կենտրոն և Նորք-Մարաշ վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության դատարանի (դատավոր՝ Էդ. Ավետիսյան) (այսուհետ` Դատարան) 28.12.2015 թվականի որոշմամբ հայցադիմումի ընդունումը մերժվել է։

ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի (այսուհետ` Վերաքննիչ դատարան)  10.02.2016 թվականի որոշմամբ Համահայցվորների վերաքննիչ բողոքը բավարարվել է` Դատարանի 28.12.2015 թվականի «Հայցադիմումի ընդունումը մերժելու մասին» որոշումը վերացվել է։

Սույն գործով վճռաբեկ բողոք է ներկայացրել Ընկերության ներկայացուցիչը։

Վճռաբեկ բողոքի պատասխան է ներկայացրել Համահայցվորների ներկայացուցիչ Ժիրայր Սաֆարյանը։

2. Վճռաբեկ բողոքի հիմքերը, հիմնավորումները և պահանջը

Սույն վճռաբեկ բողոքը քննվում է հետևյալ հիմքի սահմաններում ներքոհիշյալ հիմնավորումներով։

Վերաքննիչ դատարանը խախտել է ՀՀ Սահմանադրության 61-րդ հոդվածի 1-ին մասը, «Մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների պաշտպանության մասին» եվրոպական կոնվենցիայի (այսուհետ` Կոնվենցիա) 6-րդ հոդվածի 1-ին կետը, ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 91-րդ հոդվածի 1-ին կետի 1-ին ենթակետը, չի կիրառել ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 63-րդ հոդվածը, «Բաժնետիրական ընկերությունների մասին» ՀՀ օրենքի 18-րդ, 21-րդ, 66-րդ, 68-րդ հոդվածները, որոնք պետք է կիրառեր:

Բողոք բերած անձը նշված պնդումը պատճառաբանել է հետևյալ փաստարկներով.

Վերաքննիչ դատարանը հաշվի չի առել, որ իրավաբանական անձի, տվյալ դեպքում՝ Ընկերության վերակազմավորման (բաժանման) պահանջը պետք է քննության առնվի հիմնադիրների (մասնակիցների) ընդհանուր ժողովի որոշման հիման վրա: Այսինքն` առանց Ընկերության ընդհանուր ժողովի որոշման Ընկերության վերակազմավորման, տվյալ դեպքում` բաժանման հարցը չի կարող քննարկվել:

Համահայցվորները, Ընկերության վերակազմավորման պահանջով դիմելով Դատարան, խախտել են ինչպես ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի, այնպես էլ «Բաժնետիրական ընկերությունների մասին» ՀՀ օրենքի իմպերատիվ պահանջները, այն է` առանց դիմելու Ընկերությանն օրենքով նախատեսված ընթացակարգով ընդհանուր ժողով հրավիրելու, ժողովի օրակարգում իրենց առաջարկությունը ներկայացնելու, մնացած բաժնետերերի դիրքորոշումները ճշտելու, Ընկերության վերակազմակերպման (բաժանման) նպատակահարմարության ու հնարավորության հարցը քննարկելու, միանգամից դիմել են Դատարան՝ անտեսելով Ընկերության մյուս բաժնետերերի դիրքորոշումը:

Համահայցվորները դատարանին որևէ ապացույց չեն ներկայացրել այն մասին, որ իրենք օրենքով և կանոնադրությամբ սահմանված կարգով դիմել են Ընկերությանը հերթական ընդհանուր ժողովում նշված հարցն օրակարգ մտցնելու կամ նշված օրակարգով արտահերթ ընդհանուր ժողով հրավիրելու վերաբերյալ: Մասնավորապես` Համահայցվորները որևէ ապացույց չեն ներկայացրել հետադարձ ծանուցման թերթիկի առկայության և Ընկերության ներկայացուցչի կողմից ստորագրված լինելու վերաբերյալ, որը հիմք կտար եզրահանգելու, որ Ընկերությունն անպատասխան է թողել ընդհանուր ժողով հրավիրելու վերջիններիս պահանջը:

Վերոգրյալի հիման վրա վճռաբեկ բողոք բերած անձը պահանջել է վերացնել Վերաքննիչ դատարանի 10.02.2016 թվականի որոշումը։

2.1 Վճռաբեկ բողոքի պատասխանի հիմնավորումները

Համահայցվորները 30.09.2015 թվականին դիմել են Ընկերության նախագահ Լ. Կարտոյանին բաժնետերերի ընդհանուր ժողով հրավիրելու պահանջով, որը մնացել է անհետևանք: Սույն գործով ներկայացված բողոքի հիմք հանդիսացող հանգամանքները վիճելի են, քանի որ դրանք ենթակա են ապացուցման քաղաքացիական գործի քննության ընթացքում, այլ ոչ թե` հայցադիմումի ընդունման փուլում: Մինչդեռ Դատարանը, հայցադիմումի ընդունումը մերժելով, սահմանափակել է Համահայցվորների դատարան դիմելու իրավունքը:

Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ սույն գործով վճռաբեկ բողոքը վարույթ ընդունելը պայմանավորված է ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 234-րդ հոդվածի 1-ին մասի 2-րդ կետով նախատեսված հիմքի առկայությամբ, այն է` ստորադաս դատարանի կողմից ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 63-րդ հոդվածի 1-ին կետի, ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 91-րդ հոդվածի 1-ին կետի 1-ին ենթակետի խախտման հետևանքով առկա է առերևույթ դատական սխալ, որը կարող էր ազդել գործի ելքի վրա և որի առկայությունը հիմնավորվում է ստորև ներկայացված պատճառաբանություններով.

ՀՀ Սահմանադրության 61-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` յուրաքանչյուր ոք ունի իր իրավունքների և ազատությունների արդյունավետ դատական պաշտպանության իրավունք:

ՀՀ Սահմանադրության 63-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ յուրաքանչյուր ոք ունի անկախ և անաչառ դատարանի կողմից իր գործի արդարացի, հրապարակային և ողջամիտ ժամկետում քննության իրավունք:

Կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածի 1-ին կետի համաձայն` յուրաքանչյուր ոք, երբ որոշվում են նրա քաղաքացիական իրավունքներն ու պարտականությունները, ունի օրենքի հիման վրա ստեղծված անկախ և անաչառ դատարանի կողմից ողջամիտ ժամկետում արդարացի և հրապարակային դատաքննության իրավունք:

ՀՀ Սահմանադրությամբ և Կոնվենցիայով երաշխավորված իրավունքների և ազատությունների դատական պաշտպանության, ինչպես նաև արդար դատաքննության իրավունքների կարևորությունը բազմիցս նշվել է Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի (այսուհետ՝ Եվրոպական դատարան) որոշումներում:

Եվրոպական դատարանի նախադեպային իրավունքի համաձայն՝ արդար դատաքննության իրավունքի բաղկացուցիչ տարրն է դատարանի մատչելիության իրավունքը: Կրեուզն ընդդեմ Լեհաստանի գործով Եվրոպական դատարանը նշել է, որ Կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածի 1-ին կետը երաշխավորում է անձի քաղաքացիական իրավունքներին և պարտականություններին առնչվող հայցով դատարան դիմելու իրավունքը: Այդ դրույթը մարմնավորում է դատարան դիմելու, այն է՝ քաղաքացիական գործով դատարանում հայց հարուցելու իրավունքը: Այդուհանդերձ, դա է, որ հնարավորություն է տալիս օգտվելու Կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածի 1-ին կետի հիմքում ընկած մնացած երաշխիքներից: Դատական վարույթի արդար, հրապարակային և արագ բնութագրիչները, անշուշտ, արժեք չեն ունենա, եթե այդ գործընթացներին ընթացք չի տրվում: Դժվար է պատկերացնել իրավունքի գերակայություն քաղաքացիական գործերով արդարադատություն իրականացնելիս, եթե դատարան դիմելու իրավունքը չի ապահովվում (տե՛ս, Կրեուզն ընդդեմ Լեհաստանի գործով Եվրոպական դատարանի 19.06.2001 թվականի վճիռը, կետ 52):

Այնուամենայնիվ, Եվրոպական դատարանը եզրահանգել է, որ դատական պաշտպանության իրավունքը, որի մի մասն էլ կազմում են «դատարան դիմելու» և «դատարանի մատչելիության» իրավունքները, բացարձակ չեն և կարող են ենթարկվել սահմանափակումների, սակայն կիրառված սահմանափակումները չպետք է այն կերպ կամ այն աստիճանի սահմանափակեն անձի` դատարանի մատչելիության իրավունքը, որ վնաս հասցվի այդ իրավունքի բուն էությանը: Բացի այդ, սահմանափակումը Կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածի 1-ին կետին չի համապատասխանի, եթե կիրառված միջոցների և հետապնդվող նպատակի միջև չկա համաչափության ողջամիտ հարաբերակցություն` գործնական և արդյունավետ իրավունքների երաշխավորման ապահովվմամբ (տե՛ս, Ալ-Ադսանին ընդդեմ Միացյալ Թագավորության թիվ 35763/97 գանգատով Եվրոպական դատարանի 21.11.2001 թվականի վճիռը, պարբ. 53, Խալֆաուին ընդդեմ Ֆրանսիայի թիվ 34791/97 գանգատով Եվրոպական դատարանի 14.12.1999 թվականի վճիռը, պարբ. 35, Ռապոն ընդդեմ Ֆրանսիայի թիվ 4210/00 գանգատով Եվրոպական դատարանի 25.07.2002 թվականի վճիռը, պարբ. 90, «Պայքար և հաղթանակ» ՍՊԸ-ն ընդդեմ Հայաստանի թիվ 21638/03 գանգատով Եվրոպական դատարանի 20.12.2007 թվականի վճիռը, պարբ. 44):

Միաժամանակ Եվրոպական դատարանը նշել է, որ թեև Կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածի 1-ին կետը երաշխավորում է դատարան դիմելու արդյունավետ իրավունք, այնուամենայնիվ, պետության հայեցողությանն է թողնված նշված նպատակի համար անհրաժեշտ միջոցների ընտրության հարցը (տե՛ս, Էյրին ընդդեմ Իռլանդիայի թիվ 6289/73 գանգատով Եվրոպական դատարանի  09.10.1979 թվականի վճիռը, պարբ. 26):  

ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 13-րդ հոդվածի 1-ին կետի համաձայն՝ քաղաքացիական իրավունքների պաշտպանությունը, Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքով սահմանված գործերի ենթակայությանը համապատասխան, իրականացնում է դատարանը կամ արբիտրաժային տրիբունալը (այսուհետ` դատարան):

ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 2-րդ հոդվածի 1-ին պարբերության համաձայն` շահագրգիռ անձն իրավունք ունի նույն օրենսգրքով սահմանված կարգով դիմել դատարան` Հայաստանի Հանրապետության Սահմանադրությամբ, օրենքներով և այլ իրավական ակտերով սահմանված կամ պայմանագրով նախատեսված իր իրավունքների, ազատությունների և օրինական շահերի պաշտպանության համար:

ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 3-րդ հոդվածի համաձայն` դատարանը քաղաքացիական գործը հարուցում է միայն հայցի կամ դիմումի հիման վրա:

ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 91-րդ հոդվածի 1-ին կետի 1-ին ենթակետի համաձայն`  դատավորը մերժում է հայցադիմումի ընդունումը, եթե վեճը ենթակա չէ դատարանում քննության:

Վկայակոչված հոդվածների վերլուծությունից հետևում է, որ քաղաքացիական իրավունքների պաշտպանությունը, որը ենթակա է իրականացման նաև հայց հարուցելով, քաղաքացիական գործերի ենթակայությանը համապատասխան իրականացնում է դատարանը: Այսինքն` դատական ենթակայության առկայության դեպքում համապատասխան քաղաքացիական գործերի քննությունը և լուծումը քաղաքացիական դատավարության օրենսդրությամբ հանձված է դատական մարմինների իրավասությանը: Այլ կերպ ասած՝ ենթակայության ինստիտուտի էությունը կայանում է նրանում, որ այն բացառում է գործը լուծելու համար այլ մարմնին դիմելու հնարավորությունը: Միաժամանակ բոլոր այն դեպքերում, երբ մինչ դատարան դիմելն օրենքով սահմանված կարգով առկա է գործն այլ մարմինների քննելու իրավասություն, ապա տվյալ գործը ենթակա չէ դատարանում քննության, իսկ դատարան դիմող անձը հայց հարուցելու իրավունք չունի: Ըստ այդմ էլ Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ յուրաքանչյուր դեպքում վեճը դատարանին ենթակա լինելու հարցը պարզելիս դատարաններն առաջին հերթին պետք է ելնեն վիճելի իրավահարաբերության բնույթից, որից հետո հաշվի առնեն տվյալ վեճը կարգավորող նյութական իրավունքի նորմերը:

Ամփոփելով վերոգրյալը՝ Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ թեև հայցային վարույթի գործերը հարուցվում են դատարան հայցադիմում ներկայացնելու միջոցով և հայց ներկայացնելը հանդիսանում է գործի հարուցման նախապայման, այնուամենայնիվ, այն դեպքերում, երբ առկա չեն հայց հարուցելու իրավունքի նախադրյալները, որոնցից է նաև հայցը դատարանին ենթակա լինելու նախապայմանը, այդպիսի պարագայում բացակայում է հայցվորի՝ հայց հարուցելու իրավունքը, հետևաբար և դատավորը կայացնում է հայցադիմումի ընդունումը մերժելու մասին որոշում:

Հաշվի առնելով վերը նշվածը՝ Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ սույն գործով ներկայացված վեճը դատարանում քննության ենթակա լինելու հարցն անհրաժեշտ է պարզել հետևյալ նյութաիրավական նորմերի մեկնաբանման լույսի ներքո:

Այսպես՝

ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 14-րդ հոդվածի 13-րդ կետի համաձայն` քաղաքացիական իրավունքների պաշտպանությունն իրականացվում է` օրենքով նախատեսված այլ եղանակներով:

ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 63-րդ հոդվածի 1-ին կետի համաձայն`  իրավաբանական անձի վերակազմակերպումը (միաձուլումը, միացումը, բաժանումը, առանձնացումը, վերակազմավորումը) կատարվում է նրա հիմնադիրների (մասնակիցների) կամ կանոնադրությամբ դրա համար լիազորված իրավաբանական անձի մարմնի որոշման հիման վրա:

ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 63-րդ հոդվածի 2-րդ կետի համաձայն` օրենքով նախատեսված դեպքերում իրավաբանական անձի բաժանման կամ նրա կազմից մեկ կամ մի քանի իրավաբանական անձանց առանձնացման ձևով իրավաբանական անձի վերակազմակերպումն իրականացվում է դատարանի վճռով:

Դատարանը նշանակում է իրավաբանական անձի արտաքին կառավարիչ և նրան հանձնարարում է իրականացնել իրավաբանական անձի վերակազմակերպում: Նշանակման պահից իրավաբանական անձի գործերի կառավարման լիազորություններն անցնում են արտաքին կառավարչին: Արտաքին կառավարիչն իրավաբանական անձի անունից հանդես է գալիս դատարանում, կազմում է բաժանիչ հաշվեկշիռ և վերակազմակերպման արդյունքում ստեղծվող իրավաբանական անձանց կանոնադրությունների հետ միասին ներկայացնում է դատարան: Դատարանի կողմից այդ փաստաթղթերը հաստատելը հիմք է նոր ստեղծվող իրավաբանական անձանց պետական գրանցման համար:

ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 115-րդ հոդվածի 1-ին կետի 5-րդ ենթակետի համաձայն` բաժնետիրական ընկերության կառավարման բարձրագույն մարմինը բաժնետերերի ընդհանուր ժողովն է: Բաժնետիրական ընկերության ընդհանուր ժողովի բացառիկ իրավասությանն են պատկանում` ընկերությունը վերակազմակերպելու կամ լուծարելու մասին որոշում ընդունելը:

‹‹Բաժնետիրական ընկերությունների մասին›› ՀՀ օրենքի 18-րդ հոդվածի 1-ին կետի համաձայն` Ընկերության վերակազմակերպումը (միաձուլումը, միացումը, բաժանումը, առանձնացումը, վերակազմավորումը) կատարվում է ժողովի որոշմամբ:

‹‹Բաժնետիրական ընկերությունների մասին›› ՀՀ օրենքի 18-րդ հոդվածի 2-րդ կետի համաձայն` օրենքով նախատեսված դեպքերում Ընկերության բաժանման կամ նրա կազմից մեկ կամ մի քանի իրավաբանական անձանց առանձնացման ձևով Ընկերության վերակազմակերպումն իրականացվում է դատարանի վճռով: Օրենքով նախատեսված դեպքերում Ընկերության միաձուլման կամ միացման ձևով վերակազմակերպումը կարող է իրականացվել միայն լիազորված պետական մարմնի թույլտվությամբ:

‹‹Բաժնետիրական ընկերությունների մասին›› ՀՀ օրենքի 21-րդ հոդվածի 1-ին կետի համաձայն` Ընկերության բաժանում է համարվում Ընկերության դադարումը` նրա բոլոր իրավունքների և պարտականությունների` նոր ստեղծվող ընկերություններին փոխանցմամբ:

‹‹Բաժնետիրական ընկերությունների մասին›› ՀՀ օրենքի 21-րդ հոդվածի 2-րդ կետի համաձայն`բաժանման մասին որոշումը պետք է ընդունվի բաժանվող Ընկերության ժողովում, որը պետք է հաստատի նաև բաժանման կարգը և պայմանները, բաժանիչ հաշվեկշիռը, ինչպես նաև բաժանվող Ընկերության բաժնետոմսերի և այլ արժեթղթերի փոխարկման կարգը նոր ստեղծվող ընկերությունների բաժնետոմսերի և/կամ այլ արժեթղթերի:

‹‹Բաժնետիրական ընկերությունների մասին›› ՀՀ օրենքի 66-րդ հոդվածի 1-ին կետի համաձայն` ժողովն Ընկերության կառավարման բարձրագույն մարմինն է: Ընկերությունը պարտավոր է ամեն տարի գումարել բաժնետերերի տարեկան ժողով: Առաջին տարեկան ժողովը գումարվում է առաջին ֆինանսական տարվա ավարտից հետո: Տարեկան ժողովը գումարվում է կանոնադրությամբ սահմանված ժամկետներում, բայց ոչ ուշ, քան Ընկերության հերթական ֆինանսական տարվա ավարտից հետո` վեց ամսվա ընթացքում: Տարեկան ժողովից բացի գումարվող ժողովները համարվում են արտահերթ: Արտահերթ ժողովները գումարվում են անհետաձգելի հարցերի քննարկման համար: 

‹‹Բաժնետիրական ընկերությունների մասին›› ՀՀ օրենքի 67-րդ հոդվածի 1-ին կետի ‹‹բ›› ենթակետի համաձայն` ժողովի իրավասությանն են պատկանում Ընկերության վերակազմակերպումը:

Վերը նշված նորմերի վերլուծությունից հետևում է, որ օրենսդիրը, սահմանելով իրավաբանական անձի վերակազմակերպման հետևյալ ձևերը՝ միաձուլում, միացում, բաժանում, առանձնացում և վերակազմավորում, միաժամանակ ամրագրել է, որ վերակազմակերպման, մասնավորապես բաժանման և առանձնացման ձևերի դեպքում այն իրականացվում է երկու եղանակով՝ կամավոր և հարկադիր: Որպես կանոն, իրավաբանական անձի, տվյալ դեպքում բաժնետիրական ընկերությունների վերակազմակերպումը՝ այդ թվում նաև բաժանումը, կատարվում է կամավոր կարգով՝ նրա հիմնադիրների (մասնակիցների) կամ կանոնադրությամբ դրա համար լիազորված իրավաբանական անձի մարմնի որոշման հիման վրա:  Ընդ որում, բաժնետիրական ընկերության բաժանման մասին որոշում ընդունելու իրավասությունը պատկանում է բաժնետիրական ընկերության կառավարման բարձրագույն մարմնին՝ Ընկերության ժողովին, որը հաստատում է նաև բաժանման կարգը և պայմանները:

Ի տարբերություն կամավոր կարգի՝ բաժնետիրական ընկերության հարկադիր վերակազմակերպումը տեղի է ունենում դատարանի վճռով՝ բացառապես օրենքով նախատեսված դեպքերում: Ընդ որում՝ դատարանի վճռով հարկադիր վերակազմակերպումն իրականացվում է բացառապես բաժանման կամ առանձնացման ձևերի դեպքում, քանի որ այդ դեպքում հնարավոր է ընկերության գույքային միջոցների նվազեցում: Բացի այդ, բաժանման ձևով վերակազմակերպման արդյունքում վերակազմակերպվող ընկերությունը դադարում է գոյություն ունենալուց, իսկ նրա բոլոր իրավունքները և պարտականությունները փոխանցվում են նոր ստեղծվող ընկերություններին: 

 Նման պայմաններում Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ դատական կարգով ընկերության բաժանման պահանջի դեպքում առկա է իրավաբանական անձի հարկադիր վերակազմակերպման պահանջ, որն ենթակա է դատարանի քննությանը միայն օրենքով նախատեսված դեպքերում, այսինքն՝ այն դեպքում, երբ օրենքով սահմանված կարգով ուղղակիորեն և հստակ ամրագրված է համապատասխան իրավասու անձի՝ տվյալ պահանջով հայց ներկայացնելու իրավունքը կամ տվյալ պահանջը դատարանին քննության ենթակա լինելը:

Միաժամանակ Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ բաժնետիրական ընկերության բաժնետերերն Ընկերության վերակազմակերպման (տվյալ դեպքում՝ բաժանման) գործընթացի հետ կապված իրենց պահանջները կարող են ներկայացնել օրենքով սահմանված կարգով՝ իրենց իրավասությունների շրջանակում (օրինակ՝ բաժնետերն իրավունք ունի ‹‹Բաժնետիրական ընկերությունների մասին›› ՀՀ օրենքի 37-րդ հոդվածի 1-ին կետի «թ» ենթակետով սահմանված կարգով դիմել դատարան` ժողովի կողմից ընդունված և գործող օրենքներին ու այլ իրավական ակտերին հակասող որոշումների բողոքարկման նպատակով և այլն): Ընդ որում, նշվածը կարող է իրականացվել միայն կամավոր կարգով բաժնետիրական ընկերության վերակազմավորման (տվյալ դեպքում բաժանման) դեպքերում:

Սույն գործի փաստերի համաձայն՝ Համահայցվորները, որպես Ընկերության բաժնետերեր, դիմելով Դատարան` պահանջել են վերակազմակերպել, այն է` բաժանել Ընկերությունը: Գործի նյութերում առկա գրության համաձայն` Համահայցվորները դիմել են Ընկերության նախագահ Լևոն Կարտոյանին և ցանկություն են հայտնել Ընկերությանը պատկանող անշարժ, շարժական գույքից, այդ թվում նաև հիմնական և շրջանառու միջոցներից առանձնացնել իրենց բաժնեմասը և հաշվի առնելով, որ տվյալ պահանջը կախված է գույքի օտարման հնարավորության հետ, խնդրել են օրենքով սահմանված կարգով հրավիրել բաժնետերերի ընդհանուր ժողով` տվյալ պահանջը քննարկելու համար (գ.թ. 15):

Դատարանը հայցադիմումի ընդունումը մերժելու հիմքում դրել է այն հանգամանքը, որ տվյալ դեպքում չի պահպանվել ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 63-րդ հոդվածի 1-ին կետի պահանջը, չի ներկայացվել իրավաբանական անձի հիմնադիրների (մասնակիցների) կամ կանոնադրությամբ դրա համար լիազորված իրավաբանական անձի մարմնի որոշում` վերակազմակերպում կատարելու անհամաձայնության վերաբերյալ, ինչպես նաև չի մատնանշել այն օրենքը, որի դեպքում կգործի ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 63-րդ հոդվածի 2-րդ կետի պահանջը և հանգել է այն հետևության, որ վեճը ենթակա չէ դատարանում քննության:

Վերաքննիչ դատարանը, բավարարելով Համահայցվորների վերաքննիչ բողոքը, որոշման հիմքում դրել է այն հանգամանքը, որ մինչև Դատարան դիմելը, Համահայցվորները, համապատասխան հարցի քննարկման նպատակով դիմել են Ընկերության նախագահ Լևոն Կարտոյանին` խնդրելով հրավիրել բաժնետերերի արտահերթ ընդհանուր ժողով: Ընդ որում, նշված դիմումը հասցեատիրոջն ուղարկվել էր դեռևս 30.09.2015 թվականին, իսկ հայցադիմումը Դատարան է ներկայացվել 24.12.2015 թվականին, հետևաբար Դատարանի պատճառաբանությունն առ այն, որ Համահայցվորների կողմից չի պահպանվել ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 63-րդ հոդվածի 1-ին կետի պահանջը, անհիմն է:

Մինչդեռ Վճռաբեկ դատարանը, վերը նշված իրավական դիրքորոշումների լույսի ներքո անդրադառնալով սույն գործի փաստերին և Վերաքննիչ դատարանի եզրահանգումների հիմնավորվածությանը, գտնում է, որ Վերաքննիչ դատարանի նշված պատճառաբանությունն անհիմն է, քանի որ կամավոր կարգով իրավաբանական անձի վերակազմակերպման համար նախատեսված է հատուկ ընթացակարգ, որը պահպանելու դեպքում միայն Համահայցվորները կարող են դիմել դատարան` բաժանման ձևով Ընկերության վերակազմակերպումն իրականացնելու համար: Հետևաբար, Ընկերության բաժնետերերի ընդհանուր ժողով չհրավիրելու պայմաններում, Ընկերության ընդհանուր ժողովի իրավասությանը վերապահված հարցի լուծումը չի կարող իրականացվել դատական կարգով, առանց այդպիսի դեպքն օրենքով նախատեսված լինելու պայմանի:

Ինչ վերաբերվում է Համահայցվորների այն պատճառաբանությանը, որ դիմել են ընդհանուր ժողով հրավիրելու խնդրանքով, սակայն դիմումը մնացել է անհետևանք, ապա հարկ է նշել, որ այդ հարցը կարող է լուծվել  ‹‹Բաժնետիրական ընկերությունների մասին›› ՀՀ օրենքով սահմանված իրավակարգավորումների շրջանակներում:

Վերոգրյալի հաշվառմամբ Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ Համահայցվորները, չպահպանելով իրավաբանական անձի վերակազմակերպման համար նախատեսված  հատուկ ընթացակարգը, չիրականացնելով և չսպառելով վեճի լուծման արտադատարանական եղանակները, Դատարանի կողմից չէին կարող ակնկալել քաղաքացիական գործի հարուցում և վեճի լուծում:

Վերը նշված պատճառաբանություններով հերքվում են վճռաբեկ բողոքի պատասխանում նշված փաստարկները:

Հիմք ընդունելով վերոգրյալը՝ Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ Վերաքննիչ դատարանը, Դատարանում վեճը քննության ենթակա չլինելու պայմաններում, բավարարելով վերաքննիչ բողոքը և վերացնելով Դատարանի 28.12.2015 թվականի «Հայցադիմումի ընդունումը մերժելու մասին» որոշումը, թույլ է տվել նյութական և դատավարական իրավունքի խախտումներ, որոնք հիմք են հանդիսանում ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 227-րդ և 228-րդ հոդվածների ուժով Վերաքննիչ դատարանի որոշումը վերացնելու համար:

Ելնելով վերոգրյալից և ղեկավարվելով ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 222-րդ, 240-րդ և 241¹-րդ հոդվածներով` Վճռաբեկ դատարանը 

ՈՐՈՇԵՑ