Հայաստանի Հանրապետության
Արժեթղթերի հանձնաժողովի նախագահ`

Կանոն 65.1Ա-1. Հասկացությունները

(ա) Սույն վերնագրի կանոններում օգտագործված հասկացությունները ունեն հետևյալ նշանակությունը.

(1) «Մոնիտորինգ» մասնագիտացված անձի, այդ թվում նաև` դրա կազմում կամ անունից մասնագիտական որակավորման հիման վրա գործող անձանց, մասնագիտացված գործունեության ընթացիկ անընդհատ վերահսկողություն.
(2) «Ստուգում» մասնագիտացված անձի, այդ թվում նաև դրա կազմում կամ անունից մասնագիտական որակավորման հիման վրա գործող անձանց, մասնագիտացված գործունեության ընթացիկ պարբերական վերահսկողություն` ըստ վերահսկող ծառայության կողմից սահմանված պարբերականության և ժամանակացույցի.
(3) «Ծառայողական քննություն» մասնագիտացված անձի գործունեության որևէ ոլորտում կամ հատվածում թույլ տրված խախտման, հավանական խախտում կամ դրա մանրամասներ բացահայտելու կասկածանքով, ինչպես նաև հնարավոր խախտման որևէ փաստի տեղեկանալու հետևանքով հարուցվող և վարվող քննություն.
(4) «Համալիր ստուգում» մասնագիտացված անձի ֆինանսական հաշվետվությունների, հաշվառման փաստաթղթերի, դրանց վարման, հաշվետվությունների հավաստիության և պատշաճ ներկայացման, ծառայողական տեղեկությունների պահպանման և վերահսկող ծառայության կողմից սահմանված այլ հանգամանքների ստուգում, որն անցկացվում է ոչ պակաս, քան երեք ամիսը մեկ անգամ:

Կանոն 65.1Ա-2. Ներքին վերահսկողության կանոնակարգը

(ա) Մասնագիտացված անձը պարտավոր է մշակել ու հաստատել ներքին վերահսկողության կանոնակարգ սույն կանոնի, ինքնակարգավորվող կազմակերպության (այսուհետ` ԻԿԿ) կանոնների (որի անդամ է մասնագիտացված անձը) պահանջներին համապատասխան, որը պետք է բովանդակի.

(1) վերահսկող ծառայության իրավասությունները, նրա գործառույթները, իրավունքները և պարտականությունները.
(2) հաճախորդների և մասնագիտացված գործունեություն իրականացնող այլ անձանց բողոքների քննարկումների կարգն ու ժամկետները.
(3) ղեկավարին հաշվետվությունների ներկայացման ժամկետը և խախտումների հայտնաբերման մասին տեղեկատվության ներկայացման կարգը:

(բ) Ներքին վերահսկողության կանոններով կարող է նախատեսվել նաև վերահսկող ծառայության գործունեության ընթացքում ծառայության կողմից թույլ տրված խախտումների համար վերջինիս նկատմամբ մասնագիտացված անձի ղեկավար մարմնի կողմից կարգապահական կամ այլ պատասխանատվության միջոցների կիրառում:

(գ) Ներքին վերահսկողության կանոնակարգը մասնագիտացված անձի իրավասու մարմնի կողմից հաստատվելուց հետո, դրանց ութ օրինակները (պատճենը` հաստատված ընկերության կնիքով) ներկայացվում են Հանձնաժողով:

(դ) Ներքին վերահսկողության կանոնակարգը կարող է կազմել մասնագիտացված անձի կանոնադրության մաս: Եթե հիշյալ կանոնակարգը նախատեսվում է ընդգրկել կանոնադրության մեջ, սակայն լիցենզիայի դիմումը ներկայացնելու պահին ընդգրկված չէ դիմող անձի գրանցման կանոնադրության մեջ, ապա լիցենզիայի դիմումին կից ներկայացվող կանոնադրության հետ մեկտեղ հանձնաժողով են ներկայացվում ընկերության իրավասու մարմնի կողմից հաստատված կանոնակարգի օրինակները` ութ օրինակից:

(կանոնը փոփ. 30.01.01 N 007/01) 

Կանոն 65.1Ա-3. Ներքին վերահսկողության նպատակներն ու խնդիրները

(ա) Ներքին վերահսկողության նպատակն է` (I) ապահովել մասնագիտացված անձի կողմից գործունեության իրականացման ընթացքում իրավական ակտերով սահմանված պահանջների պահպանումը, (II) ապահովել մասնագիտացված անձի հաճախորդների իրավունքների և օրինական շահերի պաշտպանությունը:

(բ) Մասնագիտացված անձի ներքին վերահսկողության իրականացման խնդիրը վերջինիս գործունեության` ՀՀ արժեթղթերի շուկան կարգավորող օրենսդրությանը, հանձնաժողովի որոշումներին, ինչպես նաև ԻԿԿ-ի (որի անդամ է մասնագիտացված անձը) կանոնների և կարգերի պահանջներին համապատասխանության բացահայտումն է:

Կանոն 65.1Ա-4. Վերահսկող ծառայության անդամները

(ա) Մասնագիտացված անձի ներքին վերահսկողության իրականացման համար պատասխանատու է մասնագիտացված անձի վերահսկող ծառայությունը, որի անդամները նշանակվում են մասնագիտացված անձի մասնակիցների ընդհանուր ժողովի կամ տնօրենների խորհրդի կողմից: Մասնագիտացված անձի վերահսկող ծառայությունը կարող է ներառել մեկ կամ ավելի անձ:

(բ) Մասնագիտացված անձի վերահսկող ծառայությունը անկախ է իր իրավասություններն իրականացնելիս և հաշվետու է մասնագիտացված անձի մասնակիցների ընդհանուր ժողովի կամ տնօրենների խորհրդին, ԻԿԿ-ին (որի անդամ է մասնագիտացված անձը) և Հանձնաժողովին:

(գ) Այն անձը կամ անձինք, որոնք ընդգրկված են վերահսկող ծառայության կազմում, պետք է ունենա արժեթղթերի շուկայում գործունեության համապատասխան մասնագիտական որակավորում:

(դ) Վերահսկող ծառայության անդամները չեն կարող ազատվել իրենց զբաղեցրած պաշտոններից իրենց գործառույթները իրականացնելու ընթացքում կամ դրա կապակցությամբ, բացառությամբ այն դեպքերի, երբ մասնագիտացված անձի այն մարմինը, որին հաշվետու է վերահսկող ծառայությունը, գրավոր հիմնավորմամբ գտնում է, որ ծառայության տվյալ անդամը թերացել է իր պաշտոնեական պարտականությունների կատարման հարցում: Վերահսկող ծառայության անդամին զբաղեցրած պաշտոնից ազատելու դեպքում, մասնագիտացված անձի իրավասու մարմնի ղեկավար (նախագահը) պարտավոր է ազատման որոշումը կայացնելու հինգերորդ օրվանից ոչ ուշ այդ մասին ծանուցել ԻԿԿ-ի (որի անդամ է մասնագիտացված անձը) վերահսկիչ ծառայությանն ու Հանձնաժողովին` ծանուցմանը կցելով տվյալ մարմնի որոշման կամ արձանագրության (եթե երկուսն էլ առկա է, ապա դրանց երկուսի) պատճենը, ուր անհրաժեշտ մանրամասնությամբ նկարագրվում են ազատման հիմքերը, ինչպես նաև պաշտոնից ազատվող անդամի առարկություններն ու բացատրությունները:

Կանոն 65.1Ա-5. Վերահսկող ծառայության գործառույթները

(ա) Մասնագիտացված անձի վերահսկող ծառայությունը պարտավոր է իրականացնել սույն կանոնի (գ)-(ժ) ենթականոններով սահմանված գործառույթները, իսկ մասնագիտացված անձի ղեկավարներն ու աշխատակիցները պարտավոր են հնարավորին աջակցել դրան և վերահսկող ծառայությանը տրամադրել այն բոլոր փաստերը, տեղեկություններն ու փաստաթղթերը (անկախ կրիչի ձևից), որոնք անհրաժեշտ են ստորև սահմանված գործառույթներն առավել լիարժեք իրականացնելու համար: Վերահսկող ծառայության գործառույթներն իրականացվում են ելնելով ներքին վերահսկողության նպատակներից ու խնդիրներից (Կանոն 65.1Ա-3) և վերջիններիս իրագործման նպատակով:

(բ) Վերահսկող ծառայությունն ինքնուրույն կամ մասնագիտացված անձի կառուցվածքային այլ ստորաբաժանումների ղեկավարների և պաշտոնատար անձանց հետ համատեղ մշակում է ներքին վերահսկողության կարգը, որը պետք է ապահովի մասնագիտացված անձի գործունեության ներքին վերահսկողության անընդհատությունն ու լիարժեքությունը: Վերահսկող ծառայությանը պետք է անմիջապես մատչելի լինեն կատարվող գործունեությանը և գործարքներին ուղղակիորեն կամ անուղղակիորեն առնչվող բոլոր նյութերը (անկախ կրիչի ձևից): Համակարգչային, հեռակապի կամ այլ էլեկտրոնային համակարգերի կամ ցանցերի կիրառման դեպքում, վերահսկող ծառայությունը պետք է անսահմանափակ մուտք ունենա նման համակարգում տեղադրված ցանկացած տեղեկությանը կամ նման համակարգի միջոցով իրականացվող ցանկացած գործարքի բոլոր հասանելի մանրամասներին:

(գ) Վերահսկող ծառայությունն իրականացնում է մասնագիտացված անձի (այդ թվում նաև` դրա կազմում կամ անունից մասնագիտական որակավորման հիման վրա գործող անձանց) մասնագիտացված գործունեության մոնիտորինգը, որի նպատակով կարող է կիրառել հնարավոր խախտումները հայտնաբերելու ցանկացած բացահայտ կամ թաքնված միջոց կամ համակարգ:

(դ) Վերահսկող ծառայությունն իրականացնում է մասնագիտացված անձի (այդ թվում նաև` դրա կազմում կամ անունից մասնագիտական որակավորման հիման վրա գործող անձանց) մասնագիտացված գործունեության ստուգումն, որը կարող է գաղտնի պահվել մասնագիտացված անձի մարմիններից, ղեկավարներից և այլ աշխատակիցներից: Վերահսկող ծառայությունը ստուգման մասին պարտավոր չէ տեղեկացնել մասնագիտացված անձի որևէ մարմնին, ղեկավարին կամ աշխատակցին:

(ե) Վերահսկող ծառայողական քննություն է հարուցում և անցկացնում, եթե կասկածում է, որ մասնագիտացված անձի գործունեության որևէ ոլորտում կամ հատվածում խախտում է թույլ տրված, տեղեկանում է հնարավոր խախտման որևէ փաստին, կամ գտնում է, որ նման քննությամբ կարող է հավանական խախտում կամ դրա մանրամասներ բացահայտել: Վերահսկող ծառայությունը նման քննության մասին պարտավոր չէ տեղեկացնել մասնագիտացված անձի որևէ մարմնին, ղեկավարին կամ աշխատակցին: Ծառայողական քննության ընթացքում վերահսկող ծառայությունը կարող է մասնագիտացված անձի ցանկացած ղեկավարից կամ աշխատակցից քննության համար անհրաժեշտ ցանկացած փաստաթուղթ (անկախ կրիչի ձևից), տեղեկություն կամ բանավոր (արձանագրելով դրանք) կամ գրավոր բացատրություն պահանջել և ստանալ: Ծառայողական քննության հարուցման մասին վերահսկող ծառայությունը պարտավոր է ծանուցել ԻԿԿ-ին (որի անդամ է մասնագիտացված անձը) ու Հանձնաժողովին` հարուցմանը նախորդող աշխատանքային օրվա ընթացքում: Նման ծանուցման մեջ նկարագրվում է քննության հարուցման ամսաթիվը, այն հարուցող անդամի անունն ու ազգանունը, այն անձանց անունն ու ազգանունը, որոնց նկատմամբ հարուցվում է քննությունը և հարուցման համար հիմք հանդիսացած փաստերն ու հանգամանքները, ինչպես նաև այլ տեղեկություններ` համաձայն 65.1Ա-5(ե) ձևի:

(զ) Ոչ պակաս, քան երեք ամիսը մեկ անգամ վերահսկող ծառայությունն անցկացնում է մասնագիտացված անձի հաշվառման փաստաթղթերի, դրանց վարման, հաշվետվությունների հավաստիության և պատշաճ ներկայացման, ծառայողական տեղեկությունների պահպանման և իր կողմից սահմանված այլ հանգամանքների համալիր ստուգում: Վերահսկող ծառայությունը ստուգում է մասնագիտացված անձի ֆինանսական հաշվետվությունները և ստուգման արդյունքում դրանց մասին համառոտ կարծիք է տալիս տարեկան մեկ անգամ` հաշվետու ֆինանսական տարվանը հաջորդող տարվա ապրիլի 1-ից ոչ ուշ:

(է) Վերահսկող ծառայությունը ստուգում է մասնագիտացված անձի կողմից հրապարակման ենթակա կամ ԻԿԿ-ին (որի անդամ է մասնագիտացված անձը) և/կամ Հանձնաժողովին ներկայացվող ցանկացած հաշվետվության, տեղեկանքի կամ այլ տեղեկության կամ փաստաթղթի հավաստիությունը` մինչև դրանք համապատասխանաբար հրապարակելը կամ հասցեատիրոջը ներկայացնելը:

(ը) Վերահսկող ծառայությունն ինքնուրույն կամ մասնագիտացված անձի կառուցվածքային այլ ստորաբաժանումների ղեկավարների և պաշտոնատար անձանց հետ համատեղ, 10 աշխատանքային օրվա ընթացքում, քննարկում է մասնագիտացված անձի գործունեության վերաբերյալ ներկայացված բողոքները, առարկություններն ու առաջարկությունները, հետևելով դրանց լուծմանը: Այս կապակցությամբ վերահսկող ծառայությունը կարող է սույն կանոնի

(ե) ենթականոնի հիմքերով ծառայողական քննություն հարուցել և վարել:

(թ) Վերահսկող ծառայությունը մոնիտորինգի արդյունքում, ստուգմամբ, ծառայողական քննությամբ կամ այլ կերպ բացահայտված ցանկացած խախտման մասին պարտավոր է բացահայտման օրվանից 5 օրվա ընթացքում ծանուցել ԻԿԿ-ին (որի անդամ է մասնագիտացված անձը) ու Հանձնաժողովին: Նման ծանուցման մեջ նկարագրվում է խախտման բնույթը, խախտումը կատարելու ամսաթիվը կամ ժամանակահատվածը, խախտումը կատարած կամ դրանում կասկածվող անձանց անունը, ազգանունն ու պաշտոնը, խախտման կապակցությամբ ձեռնարկված միջոցները, այդ թվում նաև կիրառված սանկցիաները (եթե կիրառվել են), խախտման մանրամասն փաստերն ու հանգամանքները, ինչպես նաև այլ տեղեկություններ` համաձայն 65.1Ա-5(թ) ձևի:

(ժ) Վերահսկողության ծառայությունը կազմում և ներկայացնում է հաշվետվություններ 65.1Ա-6 և 65.1Ա-7 Կանոնների համաձայն:

Կանոն 65.1Ա-6 Վերահսկողական գործողության մասին հաշվետվությունները

(ա) Վերահսկող ծառայությունը ստուգման կամ ծառայողական քննության (կամ նման այլ գործողության) ավարտից հետո, 10 աշխատանքային օրվա ընթացքում կամ մասնագիտացված անձի ներքին վերահսկողության կարգով սահմանված ավելի կարճ ժամկետում, գրավոր հաշվետվություն է ներկայացնում մասնագիտացված անձի մասնակիցներին կամ տնօրենների խորհրդի (կամ նման իրավասություններ իրականացնող այլ մարմնի) անդամներին:

(բ) Հաշվետվությունը կազմվում է 65.1Ա-6 ձևին համապատասխան և պետք է ներառի.

(1). վերահսկող ծառայության կողմից տվյալ գործողության իրականացման ժամկետը, տվյալ գործողությանը մասնակցած անդամների անուններն ու ազգանունները, գործողության ընթացքում ուսումնասիրված (ստուգված) փաստաթղթերի ցանկը.
(2). ՀՀ արժեթղթերի շուկան կարգավորող օրենսդրության, Հանձնաժողովի որոշումների, ինչպես նաև ԻԿԿ-ի (որի անդամ է մասնագիտացված անձը) կանոնների և կարգերի խախտման դեպքում` խախտումների իրավական հիմքերի և բնույթի մանրամասն նկարագրությունը.
(3). նախորդ ստուգման արդյունքում արձանագրված խախտումների վերացման ուղղությամբ ձեռնարկված միջոցառումների նկարագրությունը.
(4). մասնագիտացված անձի աշխատակիցների կողմից ծառայողական և ներքին տեղեկությունների անօրինական օգտագործման դեպքում ծառայողական և/կամ ներքին տեղեկություններն օգտագործած անձանց և տեղեկությունների օգտագործման բնույթի նկարագրությունը.
(5). մասնագիտացված անձի կողմից արժեթղթերի շուկայում գործունեության իրականացման ընթացքում տվյալ անձի և հաճախորդների միջև առաջացած շահերի բախման հայտնաբերման և կանխման միջոցների նկարագրությունը:

(գ) Հաշվետվությունը կարող է ներառել նաև այլ տեղեկություններ, այդ թվում` մասնագիտացված անձի աշխատակիցների որակավորման բարձրացմանն ուղղված միջոցառումների ձեռնարկման, ինչպես նաև մասնագիտացված անձի ներքին վերահսկողությունը բարելավելու առաջարկություններ:

(դ) Հաշվետվությունը կազմվում է մասնագիտացված անձի այն մարմնի անդամների թվով, որին այն ներկայացվում է և առնվազն լրացուցիչ երեք օրինակից, որոնցից մեկը մնում է վերահսկող ծառայությունում, երկրորդն ուղարկվում է ԻԿԿ-ին (որի անդամ է մասնագիտացված անձը), իսկ երրորդն` անմիջապես ներկայացվում է Հանձնաժողովին:

Կանոն 65.1Ա-7. Տարեկան հաշվետվությունը

(ա) Ներքին վերահսկողության կարգով պետք է նախատեսվի գրավոր տարեկան հաշվետվության ներկայացում` անցած ֆինանսական տարվա ընթացքում վերահսկող ծառայության կողմից իրականացրած գործունեության վերաբերյալ: Տարեկան հաշվետվության ներկայացման նկատմամբ կիրառվում են 65.1Ա-6(դ) ենթականոնի պահանջները:

(բ) Տարեկան հաշվետվության մեջ ներառվում են ընդհանրացված տեղեկություններ.

(1) իրավական ակտերով սահմանված պահանջների խախտումների հայտնաբերման մասին.
(2) նշված խախտումների կապակցությամբ ձեռնարկված միջոցների արդյունավետության մասին.
(3) մասնագիտացված անձի աշխատակիցների որակավորման բարձրացման ուղղությամբ անցկացված միջոցառումների արդյունավետության մասին.
(4) մասնագիտացված անձի աշխատանքների բարելավման առաջարկությունների մասին:

Ձև 65.1Ա-5(ե)

Ծ Ա Ն ՈՒ Ց ՈՒ Մ

Տեղեկացնում եմ Ձեզ, որ հարուցվում է ծառայողական քննություն

1. Ծառայողական քննության անցկացման ամսաթիվը ___ _______ 20 ___ թ.

2. Ծառայողական քննություն հարուցած վերահսկող ծառայության անդամ`

(անուն, ազգանուն)

3. Ծառայողական քննությունը հարուցվել է ներքոհիշյալ անձանց նկատմամբ

(անուն, ազգանուն)

(անուն, ազգանուն)

(անուն, ազգանուն)

(անուն, ազգանուն)

4. Ծառայողական քննության հարուցման համար հիմք հանդիսացող փաստերն ու հանգամանքները

__________________________________________________________

__________________________________________________________

__________________________________________________________

__________________________________________________________

5. Այլ տեղեկություններ

__________________________________________________________

__________________________________________________________

__________________________________________________________

Վերահսկող ծառայության պետ` (անուն, ազգանուն)

 ____________________

(ստորագրություն)             

___ __________ 20 ____ թ.

Ձև 65.1Ա-5(թ)

Ծ Ա Ն ՈՒ Ց ՈՒ Մ

Հայտնում ենք Ձեզ, որ մեր կողմից իրականացված տուգանքների արդյունքում _____________________________________ կազմակերպության գործունեությունում հայտնաբերվել է խախտում:

1. Խախտման բնույթը

__________________________________________________________

__________________________________________________________

__________________________________________________________

2. Խախտման ժամանակահատվածը կամ ամսաթիվը __________________________

3. Խախտում կատարած կամ դրանում կասկածվող անձը (անձինք)`

______________________________

    (անուն, ազգանուն)

______________________________

    (անուն, ազգանուն)

______________________________

    (անուն, ազգանուն)

4 Խախտման կապակցությամբ ձեռնարկված միջոցները (այդ թվում կիրառված սանկցիաները)

__________________________________________________________

__________________________________________________________

__________________________________________________________

5. Խախտման մանրամասն փաստերն ու հանգամանքները

__________________________________________________________

__________________________________________________________

__________________________________________________________

6. Այլ տեղեկություններ

__________________________________________________________

__________________________________________________________

Վերահսկող ծառայության պետ` (անուն, ազգանուն)

_____________________

(ստորագրություն)             

___  _________ 20 _____ թ.

Ձև 65.1Ա-6

Հ Ա Շ Վ Ե Տ Վ ՈՒ Թ Յ ՈՒ Ն

ՎԵՐԱՀՍԿՈՂԱԿԱՆ ԳՈՐԾՈՂՈՒԹՅԱՆ ՄԱՍԻՆ

1. Վերահսկող ծառայության ստուգման կամ ծառայողական քննության իրականացման

ժամկետը ____ _________  ____ թ. ____ _________  ____ թ.

2. Ստուգմանը կամ ծառայողական քննությանը մասնակցած անդամներ

(անուն, ազգանուն)

(անուն, ազգանուն)

(անուն, ազգանուն)

(անուն, ազգանուն)

3. Ստուգման կամ ծառայողական քննության ընթացքում ուսումնասիրված (ստուգված)

փաստաթղթերի ցանկը____________________________________________

__________________________________________________________

__________________________________________________________

4. Խախտումների իրավական հիմքերը և բնույթը.

__________________________________________________________

__________________________________________________________

__________________________________________________________

__________________________________________________________

5. Նախորդ ստուգման արդյունքում արձանագրված խախտումների վերացման ուղղությամբ ձեռնարկված միջոցառումները.

__________________________________________________________

__________________________________________________________

__________________________________________________________

__________________________________________________________

6.1. Ծառայողական կամ ներքին տեղեկություններն օգտագործած անձինք (առկայության

դեպքում).

(անուն, ազգանուն)

(անուն, ազգանուն)

(անուն, ազգանուն)

6.2. Տեղեկությունների օգտագործման բնույթը

__________________________________________________________

__________________________________________________________

__________________________________________________________

7. Արժեթղթերի շուկայում գործունեության իրականացման ընթացքում մասնագիտացված անձի և հաճախորդների միջև առաջացած շահերի բախման հայտնաբերման և կանխման միջոցները.

__________________________________________________________

__________________________________________________________

__________________________________________________________

__________________________________________________________

Վերահսկող ծառայության պետ` (անուն, ազգանուն)

_____________________

(ստորագրություն)             

___  _________ 20 _____ թ.