«Գրանցված է»

ՀՀ արդարադատության

նախարարության կողմից

6 փետրվարի 2009 թ.

Պետական գրանցման թիվ 10509050

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ

ԲՆԱՊԱՀՊԱՆՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱՐԱՐ

15 հունվարի 2009 թ. ք. Երևան

N 9-Ն

Հ Ր Ա Մ Ա Ն

ՈՐՍԻ ԿԱՆՈՆՆԵՐԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

Ղեկավարվելով «Որսի և որսորդական տնտեսության վարման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 8-րդ հոդվածի 4-րդ կետով

Հրամայում եմ` 

1. Հաստատել որսի կանոնները համաձայն հավելվածի:

2. Սույն հրամանն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակման օրվան հաջորդող տասներորդ օրը:

Նախարար`

Ա. Հարությունյան

Հավելված ՀՀ բնապահպանության նախարարի 2009 թվականի հունվարի 15-ի N 9-Ն հրամանի

ՈՐՍԻ ԿԱՆՈՆՆԵՐ

I. Ընդհանուր դրույթներ

1. Սույն կանոնները, համաձայն «Որսի և որսորդական տնտեսության վարման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի (այսուհետ` Օրենք), կանոնակարգում են որսի կազմակերպումը և իրականացումը Հայաստանի Հանրապետության տարածքում և ուղղված են որսի կենդանիների պահպանությանն ու կայուն օգտագործմանը:

2. Սույն կանոններով սահմանվում են որսի միջոցները, որսի ժամկետները, որսի օբյեկտ համարվող կենդանիների ցանկը, ինչպես նաև կենդանիների որսի սահմանային թույլատրելի չափաքանակների սահմանման կարգը:

3. Հայաստանի Հանրապետությունում Օրենքին համապատասխան իրականցվում է սիրողական որս` որսի կենդանիների հայթայթում սպորտային և գեղագիտական հաճույքի, որսված կենդանիների անձնական կարիքների օգտագործման համար:

4. Հայաստանի Հանրապետությունում սիրողական որսն (այսուհետ` որս) իրականացվում է որսահանդակներում` որսի կենդանիների բնակության միջավայր հանդիսացող անտառային, դաշտային, ջրային տարածքներում:

II. Որսի իրականացումը

5. Որսն իրականացվում է Հայաստանի Հանրապետության բնապահպանության նախարարության կողմից տրված որսի թույլտվության հիման վրա:

6. Որս կարող են իրականացնել Հայաստանի Հանրապետության և օտարերկրյա քաղաքացիները, ովքեր ունեն`

1) որսորդական վկայական.

2) որսի թույլտվություն.

3) հրազենով որս իրականացնելու դեպքում` որսորդական զենք կրելու վկայական:

7. Որսն իրականացվում է`

1) որսորդական ողորկափող հրազենով.

2) ակոսափող հրազենով (բացառությամբ ջրային տարածքների).

3) որսորդական սառը զենքով.

4) ինքնաորս գործիքներով` թակարդներով, վարմերներով, որոգայթներով, ծուղակներով, ցանցապարկերով, թարփերով.

5) խայծերով.

6) խրտվիլակներով.

7) որսորդական շներով.

8) որսկան թռչուններով.

9) թաքստոցներից:

8. Որսից հետո որսորդը, իսկ որսորդական տնտեսություններում` որսհսկիչը գրառում է յուրաքանչյուր օրվա փաստացի որսված կենդանիների տեսակը և քանակը որսի թույլտվության հակառակ կողմի վրա:

9. Որսահանդակներից դուրս, կամ որսը ավարտելուց հետո, կամ ընդմիջումներին, ինչպես նաև լիազորված անձի կողմից ստուգման ժամանակ հրազենը բերվում է լիցքաթափված վիճակի: Լիցքաթափված է համարվում այն հրազենը, որի փողում և պահունակում բացակայում է փամփուշտը:

10. Նշագրված (օղակով, միկրոչիպով կամ այլ կերպ նշված) կենդանիների հայթայթման դեպքում օղակները, միկրոչիպերը կամ այլ նշանները տրամադրվում են որսորդական տնտեսության լիազորված անձանց, Հայաստանի Հանրապետության բնապահպանական պետական տեսչություն կամ նրա տարածքային ստորաբաժանում` որսի վայրի և ժամկետի տեղեկատվության հետ միասին:

11. Որսը, համաձայն Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրության, չի կարող իրականացվել`

1) առանց սույն կանոնների 6-րդ կետում նշված գործող փաստաթղթերի առկայության.

2) որսահանդակների տարածքներից դուրս.

3) բնության հատուկ պահպանվող տարածքներում, բացառությամբ Հայաստանի Հանրապետության օրենսդրությամբ սահմանված դեպքերի.

4) գյուղատնտեսական նշանակության հողերում` մինչև բերքահավաքի ավարտը.

5) սույն կանոնների 7-րդ կետով չնախատեսվող որսագործիքներ օգտագործելով.

6) բնակավայրերին, հանգստի գոտիներին և ավտոմայրուղիներին մոտ տարածքներում` որսորդական ակոսավոր հրազենով, ոչ պակաս, քան 5000 մետր, իսկ ողորկափող հրազենով` 500 մետր հեռավորությունից.

7) աղետալի վիճակում գտնվող (հյուծված, սառած, կամ տվյալ կենդանու տեսակի համար ոչ բարենպաստ միջավայրում հայտնված` սառույցի վրա, խորը ձյան վրա, ջրի մեջ գտնվելիս) կենդանիների վրա.

8) վերգետնյա, օդային և ջրային տրանսպորտային մոտորացված միջոցներից կենդանիներին հետապնդելով.

9) օրենքով սահմանված կարգով չհաշվառված, օբյեկտների պահպանության համար հատկացված հրազենի, ինչպես նաև մարտական զենքի և մարտական փամփուշտների, ազդանշանային հրթիռների գործադրմամբ.

10) Հայաստանի Հանրապետության Կարմիր գրքում, Բնության պահպանության միջազգային միության ցանկում գրանցված վտանգված և անհետացման եզրին գտնվող կենդանիների վրա (բացառությամբ օրենսդրությամբ սահմանված դեպքերի).

11) ապօրինի պատրաստված զենքի, աղեղների, կեռչանների, ցանցերի, ծուղակների, որսափոսերի, պայթուցիկ և քիմիական նյութերի (բացառությամբ հոտավետ խայծերի), էլեկտրական հոսանքի օգտագործումը.

12) լուսարձակների կամ լուսային այլ հզոր սարքավորումներ կիրառումը.

13) ձայնարձակիչների կամ ձայն վերարտադրող էլեկտրոնային (ոչ մեխանիկական) սարքերի օգնությամբ.

14) բուսական ծածկի այրման և ծխի օգտագործման միջոցով.

15) կենդանիների բների, որջերի քանդման միջոցով.

16) որսի թույլտվության մեջ նշված չափաքանակներից ավելին կենդանիների, թույլտվությունում չնշված կենդանիների տեսակների, թույլտվությունում նշված որսի ժամկետներից դուրս:

III. Որսի օբյեկտ համարվող կենդանիները

12. Ըստ էկոլոգիական և տնտեսական նշանակության որսի կենդանիները տարանջատվում են`

1) Հայաստանի Հանրապետության Կարմիր գրքում գրանցված կենդանիների, ներառյալ և արհեստական ճանապարհով բուծված, որոնց որսը թույլատրվում է օրենսդրությամբ սահմանված բացառիկ դեպքերում` որսի անվանական թույլտվությամբ.

2) հաղթանշանային արժեք ունեցող փոքրաքանակ կենդանիների, որոնց որսը թույլատրվում է խիստ սահմանափակ քանակներով որսորդական տնտեսությունների, որս իրականացնող կազմակերպությունների և անհատ որսորդների հայտերի հիման վրա` որսի անվանական թույլտվությամբ.

3) տարածված կենդանիների, որոնց որսը թույլատրվում է որսի թույլտվությամբ.

4) կենդանիների, որոնք իրենց կենսակերպով և վարքով մեծ վնաս են պատճառում որսի ռեսուրսին, կամ հանդիսանում են մարդու, ընտանի և վայրի կենդանիների վտանգավոր վարակիչ հիվանդությունների փոխանցողներ, կամ մեծ վնաս են պատճառում տնտեսական գործունեությանը, որոնց որսը որսաշրջանի ընթացքում թույլատրվում է որսահանդակում օրինական գտնվող որսորդներին` Հայաստանի Հանրապետության բնապահպանության նախարարության կողմից տրված որսի թույլտվության մեջ առանց նշումի, իսկ որսաշրջանից դուրս` որսի անվանական թույլտվությամբ:

13. Որսի օբյեկտ են հանդիսանում հետևյալ կենդանիների տեսակները`

Կաթնասուններ

Հնդկական վայրենակերպ	- գրանցված է ՀՀ կարմիր գրքում
Ճահճակուղբ	- տարածված
Մշկամուկ	- տարածված
Ջրառնետ	- տարածված
Նապաստակ	- տարածված
Վայրի խոզ	- հաղթանշանային
Ազնվացեղ եղջերու	- հաղթանշանային
Այծյամ	- հաղթանշանային
Հայկական մուֆլոն	- գրանցված է ՀՀ կարմիր գրքում
Բեզոարյան այծ	- գրանցված է ՀՀ կարմիր գրքում
Աղվես	- տարածված
Գայլ	- որսի ռեսուրսին վնաս պատճառող
Շնագայլ	- որսի ռեսուրսին վնաս պատճառող
Անդրկովկասյան գորշ արջ	- գրանցված է ՀՀ կարմիր գրքում
Կզաքիս	- փոքրաքանակ
Խայտաքիս	- գրանցված է ՀՀ կարմիր գրքում
Փորսուղ	- փոքրաքանակ
Ջրասամույր	- գրանցված է ՀՀ կարմիր գրքում
Եղեգնակատու	- հաղթանշանային
Անտառային կատու	- գրանցված է ՀՀ կարմիր գրքում
Մանուլ	- գրանցված է ՀՀ կարմիր գրքում
Տափաստանային կատու	- հաղթանշանային
Լուսան	- հաղթանշանային
Հովազ	- գրանցված է ՀՀ կարմիր գրքում

Թռչուններ

Քաջահավ	- գրանցված է ՀՀ կարմիր գրքում
Տարգալակտուց	- գրանցված է ՀՀ կարմիր գրքում
Սպիտակագլուխ բադ	- գրանցված է ՀՀ կարմիր գրքում
Թշշան կարապ	- գրանցված է ՀՀ կարմիր գրքում
Ճչան կարապ	- գրանցված է ՀՀ կարմիր գրքում
Մոխրագույն սագ	- գրանցված է ՀՀ կարմիր գրքում
Կարմիր բադ	- տարածված
Խայտաբադ	- գրանցված է ՀՀ կարմիր գրքում
Մոխրագույն բադ	- գրանցված է ՀՀ կարմիր գրքում
Շչան բադ	- տարածված
Կռնչան բադ	- տարածված
Լայնակտուց բադ	- գրանցված է ՀՀ կարմիր գրքում
Նետապոչ բադ	- տարածված
Ճքճքան մրտիմն	- տարածված
Սուլող մրտիմն	- տարածված
Մարմարյա մրտիմն	- գրանցված է ՀՀ կարմիր գրքում
Կարմրակտուց սուզաբադ	- տարածված
Կարմրագլուխ սուզաբադ	- տարածված
Փուփուլավոր սուզաբադ	- տարածված
Ծովային սուզաբադ	- տարածված
Սոնաբադ	- տարածված
Տուրպան	- գրանցված է ՀՀ կարմիր գրքում
Ցանկում չնշված սագազգիներ	- փոքրաքանակ
Կովկասյան մայրեհավ	- գրանցված է ՀՀ կարմիր գրքում
Թուրաջ	- փոքրաքանակ
Մոխրագույն կաքավ	- փոքրաքանակ
Քարակաքավ	- տարածված
Լոր	- տարածված
Անդրկովկասյան փասիան	- փոքրաքանակ
Վայրի հնդկահավ	- գրանցված է ՀՀ կարմիր գրքում
Փոքր արոս	- գրանցված է ՀՀ կարմիր գրքում
Մեծ արոս	- գրանցված է ՀՀ կարմիր գրքում
Գեղանի արոս	- գրանցված է ՀՀ կարմիր գրքում
Եղեգնահավ	- տարածված
Սև փարփար	- տարածված
Կտցար կաչաղակ	- գրանցված է ՀՀ կարմիր գրքում
Ոտնացուպիկ	- գրանցված է ՀՀ կարմիր գրքում
Բզակտուց	- գրանցված է ՀՀ կարմիր գրքում
Ճախրուկ	- գրանցված է ՀՀ կարմիր գրքում
Կտցարազգիներ	- տարածված
Աղավնիներ	- տարածված
Դռլոն	- փոքրաքանակ
Տնային ճնճղուկ	- տարածված
Սովորական սարյակ	- տարածված
Սև կեռնեխ	- տարածված
Սինակեռնեխ	- տարածված
Դաշտային արտույտ	- տարածված
Տափաստանային արտույտ	- տարածված
Կաչաղակ	- որսի ռեսուրսին վնաս պատճառող
Ագռավ	- որսի ռեսուրսին վնաս պատճառող

IV. Որսի ժամկետները և չափաքանակները

14. Հայաստանի Հանրապետությունում յուրաքանչյուր տարի որսի սեզոնը բացվում է օգոստոսի երրորդ շաբաթ օրը և փակվում է հաջորդ տարվա մարտի 15-ին:

15. Կենդանիների որսի ժամկետները և թույլատրելի չափաքանակները սահմանվում են որսի կենդանիների պոպուլյացիաների առավել արդյունավետ պահպանության, վերարտադրության և օգտագործման նպատակով:

16. Հայաստանի Հանրապետության բնապահպանության նախարարի հրամանով յուրաքանչյուր որսաշրջանի համար սահմանվում են թույլատրված որսի կենդանիների ցանկում ներառված կենդանիների չափաքանակները և որսի ժամկետները: Հրամանը, սահմանված կարգով Հայաստանի Հանրապետության արդարադատության նախարարության կողմից պետական գրանցում ստանալուց հետո, հրապարակվում է առնվազն 3000 տպաքանակ ունեցող զանգվածային լրատվական միջոցներով` որսաշրջանի բացումից ոչ ուշ, քան 30 օր առաջ:

17. Արտակարգ իրավիճակների դեպքում (համաճարակներ, բնական աղետներ) Հայաստանի Հանրապետության բնապահպանության նախարարի հրամանով որսաշրջանի ընթացքում կարող է փոփոխվել որսի կենդանիների չափաքանակները և որսի ժամկետները:

18. Հայաստանի Հանրապետության բնապահպանության նախարարությունն իրավասու է որսի սեզոնից դուրս որսի թույլտվություններ տալու` օրենսդրությամբ սահմանված նպատակների համար: