ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅՈՒՆ

Ո Ր Ո Շ ՈՒ Մ

11 հունվարի 2024 թվականի N 54-Ն

Ղեկավարվելով «Մթնոլորտային օդի պահպանության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 5-րդ հոդվածի 1-ին մասի 5-րդ կետով և հիմք ընդունելով Հայաստանի Հանրապետության վարչապետի 2019 թվականի հունիսի 1-ի N 666-Լ որոշման N 1 հավելվածի 5-րդ մասի «Կլիմայի փոփոխությանն առնչվող գործողությունները» բաժնի 121-րդ կետը` Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը որոշում է.

1. Հաստատել ջերմոցային գազերի արտանետումների գույքագրման կարգը՝ համաձայն հավելվածի:

2. Սահմանել, որ սույն որոշման հավելվածով նշված ոլորտների ջերմոցային գազերի արտանետումների գույքագրման համար անհրաժեշտ տեղեկատվությունը տրամադրվում է` համաձայն հավելվածով սահմանված ձևերի։

3. Ջերմոցային գազերի արտանետումների գույքագրման պետական լիազոր մարմին սահմանել Հայաստանի Հանրապետության շրջակա միջավայրի նախարարությունը (այսուհետ՝ լիազոր մարմին):

4. Լիազոր մարմնին՝ սույն որոշումն ուժի մեջ մտնելուց հետո վեցամսյա ժամկետում՝

1) ապահովել ջերմոցային գազերի արտանետումների գույքագրման էլեկտրոնային շտեմարանի գործարկումը.

2) հաստատել որակի ապահովման ընդհանուր ծրագիրը և դրանից բխող տարեկան պլանը:

5. Սույն որոշումն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակմանը հաջորդող օրվանից։

Կ Ա Ր Գ

1. Ջերմոցային գազերի արտանետումների գույքագրման կարգով (այսուհետ՝ կարգ) կարգավորվում են ջերմոցային գազերի արտանետումների գույքագրման հետ կապված հարաբերությունները:

2. Ջերմոցային գազերի արտանետումների գույքագրման նպատակն է ապահովել՝

1) ջերմոցային գազերի արտանետումների գույքագրումը` թափանցիկության, ճշգրտության ամբողջականության, համադրելիության և հետևողականության սկզբունքների կիրառմամբ.

2) Միավորված ազգերի կազմակերպության Կլիմայի փոփոխության մասին շրջանակային կոնվենցիայով (այսուհետ՝ ՄԱԿ ԿՓՇԿ) և Փարիզյան համաձայնագրով Հայաստանի Հանրապետության ստանձնած պարտավորությունների կատարումը.

3) համաձայն ՄԱԿ ԿՓՇԿ կողմերի համաժողովի համապատասխան որոշումներով սահմանված կարգի՝ ջերմոցային գազերի արտանետումների ազգային կադաստրի հաշվետվության ներկայացումը.

4) կլիմայի փոփոխության հետ առնչվող ռազմավարական ծրագրերի մշակման և իրականացման առաջընթացի գնահատման համար ջերմոցային գազերի արտանետումների մասին տեղեկատվության տրամադրումը:

3. Սույն կարգով սահմանվում են՝

1) ջերմոցային գազերի արտանետումների գույքագրման համար անհրաժեշտ տեղեկատվության տրամադրման և հավաքագրման ինստիտուցիոնալ կառուցակարգերը.

2) ջերմոցային գազերի արտանետումների գույքագրման և ջերմոցային գազերի արտանետումների ազգային կադաստրի հաշվետվության կազմման ընթացակարգերը.

3) ջերմոցային գազերի արտանետումների գույքագրման որակի ապահովման և ջերմոցային գազերի գույքագրման շտեմարանի վարման իրավական հիմքերը:

4. Սույն կարգի դրույթները տարածվում են Հայաստանի Հանրապետության ամբողջ տարածքում ջերմոցային գազերի մարդածին արտանետումների և կլանումների վրա և չեն ընդգրկում այն ջերմոցային գազերը, որոնք կարգավորվում են 1987 թվականի «Օզոնային շերտը քայքայող նյութերի մասին» Մոնրեալի արձանագրությամբ՝ բացառությամբ Մոնրեալի արձանագրության Կիգալիի փոփոխությամբ կարգավորվող գազերի։

5. Սույն կարգի նպատակներին հասնելու համար ստեղծվում է գույքագրման ազգային համակարգ, որը գործելու է ըստ Կլիմայի փոփոխության փորձագետների միջկառավարական խմբի (ԿՓՓՄԽ) 2006 թվականի ջերմոցային գազերի արտանետումների ազգային գույքագրման ուղեցույցի և ՄԱԿ ԿՓՇԿ համաժողովի կողմից համաձայնեցված հետագա թարմացումների վերաբերյալ ուղեցույցների (այսուհետ՝ ուղեցույց):

2. ՀԻՄՆԱԿԱՆ ՀԱՍԿԱՑՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

6. Սույն կարգում կիրառվող հիմնական հասկացություններն օգտագործվում են «Մթնոլորտային օդի պահպանության մասին» օրենքում ամրագրված իմաստով, իսկ մնացած հասկացություններն ունեն հետևյալ իմաստները.

1) պատասխանատու մարմիններ և կազմակերպություններ՝ պետական կառավարման համակարգի մարմիններ, պետական մարմիններ, դրանց ենթակա կազմակերպություններ.

2) իրականացնող մարմին՝ «Հիդրոօդերևութաբանական գործունեության մասին» օրենքի 12-րդ հոդվածով սահմանված պետական հիդրոօդերևութաբանական ծառայություն.

3) ջերմոցային գազերի արտանետումներ` ածխածնի երկօքսիդի (CO2), մեթանի (CH4), ազոտի ենթօքսիդի (N2O), հիդրոֆտորածխածինների (HFCs), պերֆտորածխածինների (PFCs), ծծմբի հեքսաֆտորիդի (SF6) և ազոտի եռաֆտորիդի (NF3) արտանետումներ, որոնք առաջանում են մարդկային գործունեության արդյունքում.

4) ռեսպոնդենտ՝ ջերմոցային գազեր արտանետող անշարժ աղբյուրներ ունեցող իրավաբանական անձ (այդ թվում՝ օտարերկրյա իրավաբանական անձանց՝ Հայաստանի Հանրապետության տարածքում գործող առանձնացված ստորաբաժանումները) կամ անհատ ձեռնարկատեր.

5) ջերմոցային գազերի կլանիչ՝ ցանկացած գործընթաց, մեխանիզմ, կամ բնական համալիր, որը կլանում է ջերմոցային գազերը մթնոլորտից.

6) ջերմոցային գազերի կլանում՝ մթնոլորտային օդից ջերմոցային գազերի հեռացում կամ կլանում՝ կլանիչների միջոցով.

7) պրեկուրսոր՝ քիմիական միացություն, որը մասնակցում է այնպիսի քիմիական ռեակցիաների, որոնք առաջացնում է ջերմոցային գազերից որևէ մեկը.

8) որակի հսկողություն՝ գույքագրման յուրաքանչյուր փուլում տվյալների արժանահավատության, ճշգրտության և ամբողջականության ապահովման նպատակով հավաքված տեղեկատվության, իրականացված գնահատումների որակը որոշելու, սխալների ու բացթողումների հայտնաբերման ու շտկման, փաստաթղթավորման և որակի ապահովման բոլոր գործողությունների գրանցմանն ուղղված տեխնիկական բնույթի ընթացիկ գործընթացների ամբողջություն.

9) որակի ապահովում՝ հնարավոր լավագույն գնահատականների և տեղեկությունների ներկայացման նպատակով ջերմոցային գազերի գույքագրման որակի գնահատման, վերահսկման և շարունակական բարելավման գործընթաց.

10) արտանետումների գործակից՝ ջերմոցային գազերի ազգային գույքագրման համար կիրառվող գործակից, որն օգտագործվում է արտանետումների հաշվարկման նպատակով.

11) անորոշություն՝ ջերմոցային գազերի արտանետումների և կլանումների գնահատումների արդյունքում ստացված սխալանք, որը ցույց է տալիս ստացված արժեքի շեղումների միջակայքը՝ կախված մի շարք գործոններից (ելակետային տվյալների քանակ և որակ, մեթոդ, և այլն).

12) վերահաշվարկ՝ կլիմայի գլոբալ տաքացման ներուժի, նոր ջերմոցային գազերի, ոլորտների ներառման, տվյալների հաշվարկման մեթոդաբանությունների փոփոխության արդյունքում ջերմոցային գազերի արտանետումների և կլանումների հաշվարկների վերանայում.

13) հաշվետվության գործիքներ՝ ջերմոցային գազերի արտանետումների ազգային կադաստրի հաշվետվություն, Երկամյա թափանցիկության զեկույց և Ազգային հաղորդագրություն.

14) ջերմոցային գազերի արտանետումների ազգային կադաստր՝ ջերմոցային գազերի արտանետումների և կլանումների վերաբերյալ գնահատված տվյալների ամբողջություն, որի հիման վրա մշակվում են հաշվետվության գործիքները.

15) ջերմոցային գազերի արտանետումների գույքագրման էլեկտրոնային շտեմարան՝ էլեկտրոնային եղանակով ջերմոցային գազերի արտանետումների և կլանումների, ինչպես նաև դրանց գույքագրման վերաբերյալ փաստաթղթավորված, համակարգված, հաստատված և գրանցված համապարփակ տեղեկատվության էլեկտրոնային պահոց.

16) պաշտոնական տեղեկատվություն՝ «Պաշտոնական վիճակագրության մասին» օրենքով սահմանված ազգային վիճակագրական համակարգի գլխավոր պետական մարմնի տրամադրած տեղեկատվություն, իսկ դրա բացակայության դեպքում՝ այն գրավոր տեղեկատվությունը, որը տրամադրվել է տվյալ տեղեկատվությունը մշակելու լիազորություն ունեցող պատասխանատու մարմնի կողմից:

3. ՋԵՐՄՈՑԱՅԻՆ ԳԱԶԵՐԻ ԱՐՏԱՆԵՏՈՒՄՆԵՐԻ ԳՈՒՅՔԱԳՐՄԱՆ ՓՈՒԼԵՐԸ

7. Ջերմոցային գազերի արտանետումների գույքագրումն իրականացվում է նախապատրաստական, հիմնական և կառավարման փուլերի միջոցով:

8. Նախապատրաստական փուլում իրականացվում են՝

1) ջերմոցային գազերի արտանետումների գույքագրման բարելավման պլանի վերլուծություն.

2) հաշվարկների մեթոդների սահմանում.

3) ջերմոցային գազերի կատեգորիաների որոշում.

4) տեղեկատվության տրամադրման ձևերի ճշգրտում և հաստատում:

9. Հիմնական փուլում իրականացվում են՝

1) տվյալների հավաքագրում.

2) հավաքագրված տվյալների վերլուծություն, հավաստիության ստուգում.

3) հավաքագրված տվյալների գրանցում.

4) ազգային գործակիցների թարմացում և նոր ազգային գործակիցների մշակում (անհրաժեշտության դեպքում).

5) ջերմոցային գազերի արտանետումների/կլանումների գնահատում՝ համաձայն ուղեցույցի.

6) ջերմոցային գազերի արտանետումների ազգային կադաստրի հաշվետվության նախագծի կազմում՝ համաձայն ՄԱԿ ԿՓՇԿ կողմերի համաժողովի համապատասխան որոշումների.

7) հաշվետվության նախագծի որակի ապահովում:

10. Կառավարման փուլն իր մեջ ներառում է՝

1) ջերմոցային գազերի արտանետումների ազգային կադաստրի հաշվետվության նախագծի հաստատում և ներկայացում.

2) ջերմոցային գազերի արտանետումների գույքագրման էլեկտրոնային շտեմարանի վարում.

3) ջերմոցային գազերի արտանետումների ազգային կադաստրի՝ երկամյա և դրա համար հիմք հանդիսացող տեղեկատվության ամենամյա էլեկտրոնային արխիվացում և պահպանում սահմանված կարգով.

4) ըստ ՄԱԿ ԿՓՇԿ կողմերի համաժողովի համապատասխան որոշումների՝ երկամյա թափանցիկության զեկույցների տեխնիկական փորձագիտական վերանայման շրջանակներում ջերմոցային գազերի արտանետումների գույքագրման վերաբերյալ պարզաբանման հարցումներին արձագանքում՝ երկու տարին մեկ անգամ։

11. Ջերմոցային գազերի արտանետումների գույքագրման որակի հսկողությունն իրականացնում է իրականացնող մարմինը։

12. Իրականացնող մարմինը, համագործակցելով լիազոր մարմնի հետ, մշակում և լիազոր մարմնի հաստատմանն է ներկայացնում որակի ապահովման ընդհանուր ծրագիրը և դրանից բխող տարեկան պլանը՝ համապատասխան միջոցառումներով, ժամանակացույցով և պատասխանատու անձնակազմով՝ ըստ անհրաժեշտության սահմանելով նաև վերանայման գործընթացների գործիքները։

13. Որակի ապահովումն իրականացնում է լիազոր մարմինը։

14. Ջերմոցային գազերի արտանետումների գույքագրման համար անհրաժեշտ տեղեկատվությունը (այսուհետ՝ տեղեկատվություն) լիազոր մարմնին են տրամադրում Հայաստանի Հանրապետության՝

1) էկոնոմիկայի նախարարությունը.

2) տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարությունը.

3) պետական եկամուտների կոմիտեն.

4) կադաստրի կոմիտեն.

5) բնապահպանության և ընդերքի տեսչական մարմինը.

6) հանրային ծառայությունները կարգավորող հանձնաժողովը (համաձայնությամբ):

15. Տեղեկությունների աղբյուր են հանդիսանում նաև Վիճակագրական կոմիտեի վիճակագրական հրապարակումներն ըստ տարեկան վիճակագրական ծրագրերի:

16. Լիազոր մարմինն իր ենթակայությամբ գտնվող կազմակերպություններից տեղեկատվությունը հավաքագրում է սույն կարգին համապատասխան:

17. Ռեսպոնդենտները տեղեկատվությունը տրամադրում են ըստ համապատասխան ոլորտը կարգավորող պատասխանատու մարմնի կողմից հաստատված ձևերի՝ տարին մեկ անգամ, մինչև ընթացիկ տարվան հաջորդող տարվա մարտի 1-ը: Եթե ռեսպոնդենտն ունի մեկից ավելի արտանետման աղբյուրներ, ապա տեղեկատվությունը տրամադրվում է յուրաքանչյուր աղբյուրի համար:

18. Լիազոր մարմնի ենթակայության կազմակերպությունները, պատասխանատու մարմինները տեղեկատվությունը տրամադրում են լիազոր մարմնին տարին մեկ անգամ՝ մինչև ընթացիկ տարվան հաջորդող տարվա մարտի 15-ը:

19. Իրականացնող մարմինը տեղեկատվության հավաստիությունն ստուգելու նպատակով պատասխանատու մարմիններից իրավունք ունի պահանջելու տրամադրված տվյալները հիմնավորող հավելյալ տեղեկատվություն՝ բացառությամբ օրենքով սահմանված գաղտնիք պարունակող տեղեկությունների:

20. Եթե իրականացնող մարմնին տրամադրվում է իրարամերժ տեղեկատվություն, ապա հիմք է ընդունվում պաշտոնական տեղեկատվությունը:

21. Պատասխանատու մարմինների, կազմակերպությունների և ռեսպոնդենտների կողմից տրամադրված տեղեկատվության ամբողջականության և հավաստիության համար պատասխանատու են տեղեկատվություն տրամադրողները։

22. Տեղեկատվությունը պատասխանատու և իրականացնող մարմնի կողմից համաձայնեցվելուց հետո ներկայացվում է լիազոր մարմնի հաստատմանը:

23. Լիազոր մարմնի կողմից հաստատված տեղեկատվությունը գրանցվում է ջերմոցային գազերի արտանետումների գույքագրման էլեկտրոնային շտեմարանում, որը վարում է իրականացնող մարմինը:

24. Տեղեկատվությունը հավաքագրվում է էլեկտրոնային միասնական հարթակի միջոցով:

25. Սույն կարգով սահմանված լիազոր, իրականացնող, պատասխանատու մարմինները և կազմակերպությունները նշանակում են համապատասխան պատասխանատու անձ՝ համակարգ մուտք գործելու և տեղեկատվությունը փոխանցելու, ստանալու նպատակով:

26. Իրականացնող մարմինը, ջերմոցային գազերի արտանետումների գույքագրման հիման վրա, երկամյա պարբերականությամբ մշակում է ջերմոցային գազերի արտանետումների ազգային կադաստրի հաշվետվությունը` հայերեն և անգլերեն՝ ըստ ՄԱԿ ԿՓՇԿ կողմերի համաժողովի համապատասխան որոշումներով սահմանված կառուցվածքի:

27. Ջերմոցային գազերի արտանետումների ազգային կադաստրի հաշվետվությունն ընդգրկում է՝

1) ազգային կադաստրի հաշվետվության ներկայացումից երկու տարի առաջ գրանցված հետևյալ ջերմոցային գազերը` ածխածնի երկօքսիդ (CO2), մեթան (CH4), ազոտի ենթօքսիդ (N2O), հիդրոֆտորածխածիններ (HFCs), ծծմբի հեքսաֆտորիդ (SF6) և պրեկուրսորները՝ ազոտի օքսիդներ (NOx), ոչ մեթանային ցնդող օրգանական միացություններ (ՈՄՑՕՄ), ածխածնի օքսիդ (CO), ծծմբի երկօքսիդ (SO2).

2) կիրառված մեթոդները՝ ներառյալ հիմնական աղբյուրների վերլուծությունը և անորոշությունների գնահատումը.

3) 1990 թվականից սկսած տարեկան հետևողական ժամանակային շարքերը.

4) տեղեկատվություն որակի ապահովման ընթացակարգերի մասին:

28. Ջերմոցային գազերի արտանետումների գույքագրումն իրականացվում է ուղեցույցի համաձայն՝ օգտագործելով ԿՓՓՄԽ և ՄԱԿ ԿՓՇԿ կողմից առաջարկվող հաշվետվության ծրագրակազմը, իսկ պրեկուրսորների արտանետումների դեպքում ազգային գույքագրումը մշակվում է ըստ ՄԱԿ-ի ԵՏՀ «Մեծ հեռավորությունների վրա օդի անդրսահմանային աղտոտվածության մասին» կոնվենցիայի ԵՄԳԾ/ՇՄԵԳ (EMEP/EEA) օդի աղտոտող նյութերի արտանետումների գույքագրման ուղեցույցի վերջին հրապարակումների:

29. Ջերմոցային գազերի արտանետումների գույքագրումն իրականացվում է՝ համաձայն ուղեցույցի, հետևյալ ոլորտների համար՝

1) էներգետիկա՝ համաձայն N 1 ձևի.

2) արդյունաբերական պրոցեսներ և արտադրանքի օգտագործում՝ համաձայն N 2 ձևի.

3) գյուղատնտեսություն, անտառային տնտեսություն և այլ հողօգտագործում՝ համաձայն N 3 ձևի.

4) թափոններ՝ համաձայն N 4 ձևի:

30. Ջերմոցային գազերի արտանետումները և կլանումները CO2 համարժեքով արտահայտելու համար պետք է օգտագործվեն 100-ամյա ժամանակային հորիզոնի գլոբալ տաքացման պոտենցիալի արժեքները ԿՓՓՄԽ-ի գնահատման զեկույցներից՝ ըստ ՄԱԿ ԿՓՇԿ կողմերի համաժողովի ընդունած որոշումների:

31. Իրականացնող մարմինը մշակում և ներկայացնում է ջերմոցային գազերի արտանետումների ազգային կադաստրի հաշվետվության նախագիծը լիազոր մարմնին՝ ոչ ուշ, քան հաշվետվությունը ՄԱԿ ԿՓՇԿ քարտուղարություն ներկայացնելու տարվա սեպտեմբերի 1-ը:

32. Ջերմոցային գազերի արտանետումների ազգային կադաստրի հաշվետվության նախագիծը հաստատվում է ՄԱԿ «Կլիմայի փոփոխության մասին» շրջանակային կոնվենցիայի և Փարիզյան համաձայնագրի պահանջների ու դրույթների կատարման միջգերատեսչական համակարգման խորհրդի կողմից:

33. Ջերմոցային գազերի արտանետումների ազգային կադաստրի հաշվետվությունը ՄԱԿ ԿՓՇԿ քարտուղարությանն է ներկայացնում լիազոր մարմինը:

34. Ջերմոցային գազերի արտանետումների գույքագրման էլեկտրոնային շտեմարանը ստեղծվում և վարվում է լիազոր մարմնի սահմանած կարգով։ Այն ներառում է՝

1) գործունեության բոլոր տեսակների տվյալներն ու արտանետումների գործակիցները, ինչպես նաև այդ տվյալների և գործակիցների ստացման, հաշվարկման և համախմբման հիմք հանդիսացող փաստաթղթերը.

2) որակի ապահովման ընթացակարգերի կիրառման փաստաթղթերը.

3) վերահաշվարկների հիմք հանդիսացող փաստաթղթերը.

4) հաշվետվության գործիքները.

5) ջերմոցային գազերի ազգային կադաստրի հաշվետվության արտաքին և ներքին վերանայումների վերաբերյալ փաստաթղթերը:

35. Ջերմոցային գազերի արտանետումների գույքագրման էլեկտրոնային շտեմարանում սույն կարգի 34-րդ կետով սահմանված տեղեկատվությունը հրապարակային է և տրամադրվում է անվճար, իսկ չսահմանված այլ տեղեկատվությունը հրապարակային չէ և տրամադրվում է «Տեղեկատվության ազատության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով սահմանված կարգով:

Ձև N 1

«ԷՆԵՐԳԵՏԻԿԱ» ՈԼՈՐՏ

1.1 Սպառված վառելիքի քանակն ըստ տեսակների

_______ թ.

1.2 Ջերմային էլեկտրական կայանների կողմից էլեկտրական և ջերմային էներգիայի արտադրության համար սպառված վառելիքի ծախսը

_______ թ.

1.3 Գազամատակարարման համակարգերով ներկրված/մատակարարված բնական գազ

_______ թ.

Ձև N 2

«ԱՐԴՅՈՒՆԱԲԵՐԱԿԱՆ ՊՐՈՑԵՍՆԵՐ ԵՎ ԱՐՏԱԴՐԱՆՔԻ ՕԳՏԱԳՈՐԾՈՒՄ» ՈԼՈՐՏ

2.1 Էլեգազ (SF6) պարունակող լիցքավորվող սարքավորումների մասին տեղեկատվություն

_______ թ.

2.2 Էլեգազ (SF6) պարունակող հերմետիկացված սարքավորումների մասին տեղեկատվություն

_______ թ.

2.3 Էլեգազի (SF6) ընդհանուր պահուստային քանակ (կգ)

_______ թ.

2.4 ՀՀ ներմուծված հիդրոֆտորածխածինների (ՀՖԱ) և դրանք պարունակող արտադրանքի վերաբերյալ՝ ըստ Եվրասիական տնտեսական միության արտաքին տնտեսական գործունեության ապրանքների անվանացանկի (ԵԱՏՄ ԱՏԳ ԱԱ)

_______ թ.

2.5 Արտադրություններում օգտագործված հումքատեսակների և արտադրողականության վերաբերյալ

_______ թ.

Ձև N 3

«ԳՅՈՒՂԱՏՆՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ, ԱՆՏԱՌԱՅԻՆ ՏՆՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ ԵՎ ԱՅԼ ՀՈՂՕԳՏԱԳՈՐԾՈՒՄ» ՈԼՈՐՏ

_______ թ.

Ձև N 4

«ԹԱՓՈՆՆԵՐ» ՈԼՈՐՏ

_______ թ.

4.1 Արդյունաբերական կազմակերպություններում արտադրատեսակների թողարկման վերաբերյալ

4.2 Թափոնների և կորզված մեթանի վերաբերյալ _______ թ.

Պաշտոնական հրապարակման օրը՝ 12 հունվարի 2024 թվական: