ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ

Օ Ր Ե Ն Ք Ը

Ընդունված է Ազգային Ժողովի կողմից
5 մայիսի 1998 թ.

Ք Ա Ղ Ա Ք Ա Շ Ի Ն ՈՒ Թ Յ Ա Ն  Մ Ա Ս Ի Ն

Գ Լ ՈՒ Խ  I

ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԴՐՈՒՅԹՆԵՐ

Սույն օրենքը սահմանում է Հայաստանի Հանրապետությունում քաղաքաշինական գործունեության հիմնադրույթները և կարգավորում այդ գործունեության հետ կապված հարաբերությունները:

Քաղաքաշինությունը Հայաստանի Հանրապետությունում կենսագործունեության համար բարենպաստ տարածական միջավայրի ստեղծման կամ փոփոխման նպատակով պետության, ֆիզիկական, իրավաբանական անձանց և դրանց միավորումների գործողությունների համախումբ է, որն ընդգրկում է`

ա) Հայաստանի Հանրապետության, նրա վարչատարածքային միավորների և դրանց բաղկացուցիչ մասերի սոցիալ-տնտեսական զարգացման համալիր ծրագրերի, տարաբնակեցման հասարակարգերի ձևավորման, տարածքների նպատակային օգտագործման ուղղությունների և գերակայությունների, արտադրական կարողությունների տեղաբաշխման, ինժեներատրանսպորտային և այլ ենթակառուցվածքների կազմակերպման, կանխատեսման, ծրագրման և նախագծման բոլոր տեսակները.

բ) շենքերի, շինությունների (ներառյալ` ժամանակավոր) շինարարության, վերակառուցման, վերականգնման, ուժեղացման, արդիականացման և բարեկարգման (ներառյալ` քանդման), հողակտորների, բնական լանդշաֆտի տարրերի գործառական նշանակության, տեսքի, չափերի և սահմանների փոփոխությունների բոլոր տեսակները.

գ) շենքերի, շինությունների շահագործումը` իրավական ակտերի, քաղաքաշինական և նորմատիվ-տեխնիկական փաստաթղթերի պահանջներին համապատասխան:

Քաղաքաշինական գործունեության օբյեկտներ են`

ա) Հայաստանի Հանրապետության տարածքը.

բ) Հայաստանի Հանրապետության վարչատարածքային միավորների տարածքները.

գ) Հայաստանի Հանրապետության բնակավայրերը, դրանց առանձին թաղամասերը և գոտիները, ինչպես նաև հերթափոխային, արշավախմբային, պաշտպանական նշանակության, մաքսային սպասարկման, այգեգործական, ամառանոցային և այլ գործառական տարածքները.

դ) արդյունաբերական, ագրոարդյունաբերական, հիդրոտեխնիկական, էներգետիկ, գիտատեխնիկական համալիրները և հանգույցները.

ե) քաղաքաշինական, ճարտարապետական, լանդշաֆտային համալիրները, հանգստի և ժամանցի գոտիները, առողջավայրերը, ջրատարածքները, արգելոցները, հատուկ պահպանության գոտիները, դրանց համակարգերը և բաղկացուցիչ մասերը.

զ) առանձին հողակտորները, շենքերը, շինությունները, պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանները.

է) ինժեներատրանսպորտային հաղորդակցությունների համակարգերը.

ը) քաղաքաշինական փաստաթղթերը:

Սույն հոդվածի «ա»-«է» կետերում նշված օբյեկտների սահմանները որոշվում և փոփոխվում են օրենքով և իրավական այլ ակտերով սահմանված կարգով:

Քաղաքաշինական գործունեության սուբյեկտներ են Հայաստանի Հանրապետության և օտարերկրյա պետությունների ֆիզիկական և իրավաբանական անձինք, քաղաքացիություն չունեցող անձինք և միջազգային կազմակերպությունները, որոնք կարող են հանդես գալ որպես կառուցապատողներ, քաղաքաշինական օբյեկտների սեփականատերեր, քաղաքաշինական փաստաթղթեր մշակողներ, շինարարություն իրականացնողներ:

Գ Լ ՈՒ Խ  II

ԱՆՇԱՐԺ ԳՈՒՅՔԸ ՔԱՂԱՔԱՇԻՆՈՒԹՅԱՆ ԲՆԱԳԱՎԱՌՈՒՄ

Քաղաքաշինական գործունեության սուբյեկտների` անշարժ գույքի նկատմամբ իրավազորությունները սահմանվում են Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական օրենսգրքով, «Անշարժ գույքի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով և իրավական այլ ակտերով:

Գ Լ ՈՒ Խ  III

ՔԱՂԱՔԱՇԻՆԱԿԱՆ ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅԱՆ ՍՈՒԲՅԵԿՏՆԵՐԻ ԻՐԱՎՈՒՆՔՆԵՐԸ ԵՎ ՊԱՐՏԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ

Որպես կառուցապատող կարող են հանդես գալ քաղաքաշինական գործունեության այն սուբյեկտները, որոնք սեփականության իրավունքով իրենց պատկանող հողամասում կամ ամրակայված գույքի նկատմամբ իրականացնում են քաղաքաշինական գործունեություն (բացի շահագործումից):

Կառուցապատող կարող են հանդիսանալ նաև անշարժ գույքը փոփոխությունների ենթարկելու իրավազորությամբ օժտված այլ սուբյեկտները:

Կառուցապատողներն իրավունք ունեն`

ա) հաստատված քաղաքաշինական ծրագրային փաստաթղթերին համապատասխան ընտրել քաղաքաշինական գործունեության օբյեկտները, որոշել ներդրումների չափերը, պայմանագրային հիմունքներով ներգրավել օբյեկտի քաղաքաշինական փաստաթղթեր մշակողներին և շինարարություն իրականացնողներին.

բ) քաղաքաշինական փաստաթղթերում կատարել փոփոխություններ` ճարտարապետահատակագծային առաջադրանքի, տեխնիկական պայմանների, հեղինակային իրավունքի նորմերը պահպանելու պայմանով` այնպիսի աշխատանքներ իրականացնելու համար, որոնք սույն օրենքի 23 հոդվածի համաձայն, չեն պահանջում շինարարության թույլտվություն.

գ) իրենց իրավունքները սահմանված կարգով փոխանցել այլ ֆիզիկական և իրավաբանական անձանց.

դ) դատական կարգով գանգատարկել քաղաքաշինության բնագավառում իրենց իրավունքները սահմանափակող գործողությունները:

Կառուցապատողները պարտավոր են`

ա) կառուցապատումն իրականացնել հաստատված ճարտարապետաշինարարական նախագծին համապատասխան` շինարարության թույլտվության հիման վրա.

բ) մինչև շինարարություն սկսելը, ինչպես նաև շինարարության ընթացքում, համաձայնության գալ կառուցապատման հետևանքով վնասներ կրող սուբյեկտների հետ` հասցվելիք վնասների փոխհատուցման վերաբերյալ.

գ) քաղաքաշինական գործունեություն (բացառությամբ ընթացիկ նորոգման աշխատանքների) իրականացնել բացառապես հաստատված քաղաքաշինական փաստաթղթերին համապատասխան.

դ) քաղաքաշինական գործունեություն իրականացնելու համար ճարտարապետահատակագծային առաջադրանք ստանալու հայտ ներկայացնել տարածքային կառավարման և տեղական ինքնակառավարման համապատասխան մարմիններին, իսկ Երևան քաղաքում` քաղաքապետին.

ե) ինժեներական սպասարկում իրականացնող ծառայություններից ստանալ քաղաքաշինական գործունեության օբյեկտի ինժեներական ենթակառուցվածքների նախագծման, կառուցման և շահագործման տեխնիկական պայմանները.

զ) ապահովել իրենց քաղաքաշինական փաստաթղթերի փորձաքննությունը, շահագրգիռ կողմերի հետ դրանց համաձայնեցումը, օբյեկտների շինարարության որակի տեխնիկական ու հեղինակային հսկողությունը` սույն օրենքով և իրավական այլ ակտերով սահմանված կարգով:

Սույն հոդվածով նախատեսված պարտականությունները չեն առաջանում, եթե իրականացվող քաղաքաշինական գործունեությունը չի պահանջում շինարարության թույլտվություն` համաձայն սույն օրենքի 23 հոդվածի:

Քաղաքաշինական գործունեության օբյեկտների սեփականատերերն իրավունք ունեն`

ա) քաղաքաշինական գործունեություն իրականացնել սեփականության իրավունքով իրենց պատկանող քաղաքաշինական օբյեկտի նկատմամբ` գործող քաղաքաշինական նորմատիվ-տեխնիկական փաստաթղթերով սահմանված պահանջներին, կառուցապատման կանոններին և հաստատված քաղաքաշինական փաստաթղթերին համապատասխան.

բ) պատվիրել սեփականության իրավունքով իրենց պատկանող օբյեկտին առնչվող քաղաքաշինական փաստաթղթերի փորձաքննություն, ներկայացնել այլընտրանքային նախագծեր.

գ) դատական կարգով գանգատարկել քաղաքաշինության բնագավառում իրենց իրավունքները սահմանափակող գործողությունները.

դ) իրենց իրավունքները սահմանված կարգով փոխանցել այլ ֆիզիկական և իրավաբանական անձանց.

ե) սահմանված կարգով ստանալ սեփականության իրավունքով իրենց պատկանող օբյեկտներին առնչվող քաղաքաշինական գործունեության բոլոր տեսակների վերաբերյալ ամբողջական տեղեկություն:

Քաղաքաշինական գործունեության օբյեկտների սեփականատերերը պարտավոր են`

ա) քաղաքաշինական գործունեությունն իրականացնել օրենքով և իրավական այլ ակտերով սահմանված կարգով.

բ) քաղաքաշինական գործունեության օբյեկտներն օգտագործել միայն հաստատված քաղաքաշինական փաստաթղթերին համապատասխան.

գ) ապահովել օբյեկտների շահագործման որակական վիճակը, կատարել ընթացիկ և հիմնական նորոգումներ` քաղաքաշինական նորմատիվ-տեխնիկական փաստաթղթերի պահանջներին համապատասխան:

Քաղաքաշինական փաստաթղթեր մշակողների հեղինակային իրավունքները սահմանվում են «Հեղինակային իրավունքի և հարակից իրավունքների մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով և իրավական այլ ակտերով:

Քաղաքաշինական փաստաթղթեր մշակողները պարտավոր են`

ա) ունենալ դրանց մշակման և նախագծման իրավունքի լիցենզիա.

բ) կատարել քաղաքաշինական փաստաթղթերի մշակման առաջադրանքների և քաղաքաշինական նորմատիվ-տեխնիկական փաստաթղթերի պահանջները.

գ) կատարել հեղինակային հսկողություն` շինարարության իրականացման ընթացքում:

Շինարարություն իրականացնողներն իրավունք ունեն`

ա) հրաժարվել կառուցապատողի տրամադրած շինանյութերը, շինվածքները, կոնստրուկցիաները և ինժեներական սարքավորումներն օգտագործելուց, եթե դրանք չեն համապատասխանում գործող ստանդարտներին կամ նորմատիվ պահանջներին.

բ) ճարտարապետաշինարարական նախագծային փաստաթղթերում նորմատիվ բնույթի խախտումներ հայտնաբերելիս դադարեցնել շինարարական աշխատանքները և պահանջել նախագծային փաստաթղթերի այլընտրանքային փորձաքննություն:

Շինարարություն իրականացնողները պարտավոր են`

ա) ունենալ համապատասխան գործունեության իրավունքի լիցենզիա.

բ) շինարարության ընթացքում պահպանել հաստատված նախագծի, նորմատիվ-տեխնիկական փաստաթղթերի պահանջները.

գ) սեփական միջոցներով վերացնել պայմանագրով նախատեսված ժամկետում (բայց ոչ ուշ, քան շինարարության ավարտական ակտը ձևակերպելու օրվանից մեկ տարվա ընթացքում) հայտնաբերված թերությունները, եթե դրանք առաջացել են շինարարության ընթացքում իրենց թույլ տված խախտումների հետևանքով:

Գ Լ ՈՒ Խ  IV

ՔԱՂԱՔԱՇԻՆՈՒԹՅԱՆ ԲՆԱԳԱՎԱՌԻ ՊԵՏԱԿԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒՄԸ

Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը քաղաքաշինության բնագավառում`

ա) ապահովում է պետական քաղաքականության իրականացումը.

բ) սահմանում է Հայաստանի Հանրապետության օրենքներից բխող իրավական ակտերի, քաղաքաշինական նորմատիվ-տեխնիկական փաստաթղթերի մշակման և հաստատման կարգերը.

գ) սահմանում է քաղաքաշինական փաստաթղթերի մշակման և հաստատման կարգերը, վերահսկում է դրանց իրականացումը.

դ) հաստատում է բնակավայրերի, համայնքների քաղաքաշինական (բացառությամբ թաղային համայնքների) գլխավոր հատակագծերի նախագծերը.

ե) մշակում է քաղաքաշինական գործունեության տնտեսական խրախուսման քաղաքականությունը և իրականացնում իր լիազորությունների շրջանակներում.

զ) սահմանում է պետական վերահսկողության իրականացման կարգը.

է) սահմանում է պետական մարմինների լիազորությունները, դրանց իրականացման կարգերը.

ը) իրականացնում է օրենքով սահմանված այլ լիազորություններ:

Գ Լ ՈՒ Խ  V

ՔԱՂԱՔԱՇԻՆՈՒԹՅԱՆ ԲՆԱԳԱՎԱՌՈՒՄ ՏԵՂԱԿԱՆ ԻՆՔՆԱԿԱՌԱՎԱՐՄԱՆ ՄԱՐՄԻՆՆԵՐԻ ԻՐԱՎԱՍՈՒԹՅՈՒՆԸ

Քաղաքաշինության բնագավառում Հայաստանի Հանրապետության տեղական ինքնակառավարման մարմինների իրավասությունը սահմանվում է «Տեղական ինքնակառավարման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով, սույն և այլ օրենքներով:

Համայնքների ղեկավարները (բացառությամբ թաղային համայնքների ղեկավարների) ավագանու հավանությամբ կարող են ընդունել բնակավայրի քաղաքաշինական կանոնադրությունը, որը, ելնելով տեղական առանձնահատկություններից, չհակասելով Հայաստանի Հանրապետության քաղաքաշինական օրենսդրության, բնակավայրի գլխավոր հատակագծի և տարածքների գոտևորման նախագծերի պահանջներին, սահմանում է քաղաքաշինական գործունեության կարգը տվյալ բնակավայրում:

Երևան քաղաքի քաղաքաշինական կանոնադրությունը հաստատում է Երևանի քաղաքապետը:

Գ Լ ՈՒ Խ  VI

ՀԱՍԱՐԱԿԱՅՆՈՒԹՅԱՆ ՄԱՍՆԱԿՑՈՒԹՅՈՒՆԸ ՔԱՂԱՔԱՇԻՆԱԿԱՆ ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅԱՆ ԻՐԱԿԱՆԱՑՄԱՆԸ

Քաղաքաշինական գործունեության իրականացմանը հասարակայնության մասնակցության նպատակներն են`

ա) պետության, հասարակության և քաղաքացիների շահերի փոխհամաձայնեցումը.

բ) հրապարակայնության ապահովումը, բացի օրենքով սահմանված դեպքերից.

գ) քաղաքաշինական ծրագրերի և նախագծերի լավագույն լուծումների ընտրությանն օժանդակելը:

Քաղաքաշինական գործունեության իրականացման ընթացքում հասարակայնության ներկայացուցիչներն իրավունք ունեն`

ա) ստանալ ստույգ տեղեկություններ իրենց կենսագործունեության միջավայրի ծրագրվող փոփոխությունների մասին.

բ) մինչև հրապարակված քաղաքաշինական ծրագրերի և նախագծերի հաստատումը` մասնակցել դրանց քննարկումներին, ներկայացնել իրավական և նորմատիվ ակտերով հիմնավորված դիտողություններ, առաջարկություններ, այլընտրանքային նախագծեր և ծրագրեր.

գ) հրապարակված քաղաքաշինական ծրագրերը և նախագծերը սեփական միջոցներով ենթարկել անկախ փորձաքննության.

դ) դատական կարգով գանգատարկել պետական կառավարման և տեղական ինքնակառավարման մարմինների և պաշտոնատար անձանց գործողությունները:

Տարածքային կառավարման և տեղական ինքնակառավարման մարմինները պարտավոր են ապահովել քաղաքաշինական գործունեության իրականացմանը հասարակայնության ներկայացուցիչների մասնակցությունը:

Հրապարակված քաղաքաշինական ծրագրերի և նախագծերի քննարկմանը և որոշումների ընդունմանը հասարակայնության ներկայացուցիչների մասնակցության կարգը սահմանում է Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը:

Տարածքային կառավարման և տեղական ինքնակառավարման մարմինները պարտավոր են զանգվածային լրատվության միջոցներում հրապարակումներով, հասարակական քննարկումներով, ծրագրերի և նախագծերի ցուցադրման միջոցառումներով իրազեկել ֆիզիկական և իրավաբանական անձանց կենսագործունեության միջավայրի, անշարժ գույքի օգտագործման, վերաբաժանման, օգտակալությունների (սերվիտուտների), տարածքի գոտևորման և քաղաքաշինական նախատեսվող այլ փոփոխությունների մասին:

Գ Լ ՈՒ Խ  VII

ՔԱՂԱՔԱՇԻՆԱԿԱՆ ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅՈՒՆԸ ԿԱՐԳԱՎՈՐՈՂ ԻՐԱՎԱԿԱՆ ԱԿՏԵՐԻ ԵՎ ՔԱՂԱՔԱՇԻՆԱԿԱՆ ՆՈՐՄԱՏԻՎ-ՏԵԽՆԻԿԱԿԱՆ ՓԱՍՏԱԹՂԹԵՐԻ ՀԱՄԱԿԱՐԳԵՐԸ, ՔԱՂԱՔԱՇԻՆԱԿԱՆ ՓԱՍՏԱԹՂԹԵՐԸ

Քաղաքաշինական գործունեությունը և դրա հետ կապված հարաբերությունները կարգավորող իրավական ակտերի համակարգը բաղկացած է սույն օրենքից, այլ օրենքներից և իրավական այլ ակտերից:

Քաղաքաշինական գործունեության հետ առնչվող հողային, ջրային, անտառային, օդային տարածքների, ընդերքի օգտագործման, շրջակա միջավայրի, պատմության և մշակույթի հուշարձանների պահպանության, սեփականության, գույքային, ինչպես նաև հեղինակային իրավունքի իրականացման ժամանակ ծագող հարաբերությունները կարգավորվում են օրենքներով և իրավական այլ ակտերով:

Քաղաքաշինական նորմատիվ-տեխնիկական փաստաթղթերի համակարգը քաղաքաշինական գործունեության պետական կարգավորման միջոց է, որը սահմանում է հուսալիության, շրջակա միջավայրի պահպանության, հակահրդեհային, սանիտարահիգիենիկ և այլ անհրաժեշտ նորմեր, կանոններ, ցուցանիշներ, ինչպես նաև նախագծման, իրականացման ու շահագործման ընթացքում որակի ապահովման պայմաններ` օբյեկտին, առանձին շենքին, շինությանը, կոնստրուկցիային կամ շինարարական նյութերին ներկայացվող պահանջներով:

Քաղաքաշինական նորմատիվ-տեխնիկական փաստաթղթերը հիմք են ծառայում փորձաքննության, քաղաքաշինական գործունեության վերահսկողության, վիճելի հարցերի լուծման համար:

Քաղաքաշինական նորմատիվ-տեխնիկական փաստաթղթերի պահանջների կատարումը պարտադիր է քաղաքաշինական գործունեության սուբյեկտների համար:

Քաղաքաշինական փաստաթղթերը քաղաքաշինական գործունեության պետական կարգավորման միջոց են և բաժանվում են երկու խմբի.

1. Քաղաքաշինական ծրագրային փաստաթղթեր`

ա) քաղաքաշինական հայեցակարգեր (կոնցեպցիաներ).

բ) տարաբնակեցման, բնօգտագործման, արտադրողական ուժերի տարածքային կազմակերպման գլխավոր ուրվագծեր հանրապետության և առանձին վարչատարածքային միավորների կամ դրանց խմբերի համար.

գ) քաղաքաշինական կանխատեսումներ և ծրագրեր.

դ) տարածքային հատակագծման ուրվագծեր և նախագծեր.

ե) տարածքների գոտևորման նախագծեր.

զ) բնակավայրերի գլխավոր հատակագծերի նախագծեր.

է) գործառական այլ տարածքների գլխավոր հատակագծերի նախագծեր.

ը) բնակավայրերի պատմամշակութային հիմնավորման նախագծեր.

թ) պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների պահպանության գոտիների նախագծեր.

ժ) մանրամասն հատակագծման նախագծեր:

2. Ճարտարապետաշինարարական նախագծային փաստաթղթեր`

ա) կառուցապատման նախագծեր.

բ) բնակելի, հասարակական, արտադրական շենքերի և շինությունների նախագծեր.

գ) առանձին հողակտորների գործառական նշանակության, չափերի և սահմանների փոփոխման, շենքերի և շինությունների վերակառուցման, վերականգնման, ուժեղացման, արդիականացման և բարեկարգման (ներառյալ` քանդման) նախագծեր.

դ) տարածքներում կենսագործունեություն ապահովող ինժեներական և տրանսպորտային ենթակառուցվածքների և դրանց մասերի նախագծեր:

Հաստատված յուրաքանչյուր քաղաքաշինական ծրագրային փաստաթղթի դրույթները հիմք են հանդիսանում դրանցից բխող և հաջորդող քաղաքաշինական փաստաթղթի մշակման առաջադրանքի համար:

Ճարտարապետաշինարարական նախագծային փաստաթղթերի մշակման համար կառուցապատողին տրվում է ճարտարապետահատակագծային առաջադրանք, որը սահմանում է քաղաքաշինական գործունեության տվյալ օբյեկտին ներկայացվող նախագծման և շինարարության պարտադիր պայմաններ, պահանջներ և սահմանափակումներ:

Ճարտարապետահատակագծային առաջադրանքները համայնքում տալիս է համայնքի ղեկավարը, համայնքի սահմաններից դուրս գտնվող տարածքներում` մարզպետը, Երևան քաղաքում` քաղաքապետը, Հայաստանի Հանրապետության կառավարության սահմանած կարգով:

Քաղաքաշինական փաստաթղթերի մշակման, փորձաքննության, համաձայնեցման հաստատման և դրանց փոփոխման կարգերը սահմանում է Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը:

Հաստատված քաղաքաշինական փաստաթղթերի պահանջների կատարումը պարտադիր է քաղաքաշինական գործունեության սուբյեկտների համար:

Հաստատված քաղաքաշինական փաստաթղթերը հիմք են ծառայում քաղաքաշինական գործունեության վերահսկողության և վիճելի հարցերի լուծման համար:

Սահմանված կարգով համաձայնեցված քաղաքաշինական փաստաթղթերը հաստատում է քաղաքաշինական օբյեկտի սեփականատերը կամ նրա լիազորած անձը` բացառությամբ բնակավայրերի գլխավոր հատակագծերի նախագծերի:

Գ Լ ՈՒ Խ  VIII

ՔԱՂԱՔԱՇԻՆԱԿԱՆ ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅԱՆ ԿԱՐԳԱՎՈՐՈՒՄԸ

Հողօգտագործումը քաղաքաշինական գործունեության բնագավառում իրականացվում է նպատակային` հաստատված քաղաքաշինական ծրագրային փաստաթղթերին, կառուցապատման նախագծերին, իրավական այլ ակտերին համապատասխան:

Քաղաքաշինության բնագավառում հողօգտագործման հարաբերությունները կարգավորվում են Հայաստանի Հանրապետության հողային օրենսգրքով, «Անշարժ գույքի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով, սույն օրենքով և իրավական այլ ակտերով:

Քաղաքաշինական գործունեությունը ենթակա է հատուկ կարգավորման, եթե տարածքների օգտագործումը, հատակագծումը, կառուցապատումը, քաղաքացիների, հասարակության, պետության շահերի ապահովումն առանց օրենսդրական լրացուցիչ լուծումների դառնում է դժվար կամ անհնար:

Քաղաքաշինական գործունեության հատուկ կարգավորման օբյեկտների առանձնացումը որոշվում է` ելնելով դրանց սոցիալ-տնտեսական զարգացման, ինժեներատրանսպորտային ենթակառուցվածքների և բնապահպան իրավիճակի հիմնահարցերի փոխկապակցված լուծման, ազգային, պատմամշակութային, լանդշաֆտային և բնապատկերային արժեքների պահպանման, աղետների, պատերազմական գործողությունների, արտակարգ իրավիճակների կանխման և հետևանքների վերացման անհրաժեշտությունից:

Քաղաքաշինական գործունեության հատուկ կարգավորման օբյեկտների սահմանները կարող են չհամընկնել վարչատարածքային միավորների սահմանների հետ:

Քաղաքաշինական գործունեության հատուկ կարգավորման օբյեկտների առանձնացումը և գործունեության կարգը սահմանվում են օրենքով:

Երևանը քաղաքաշինական գործունեության հատուկ կարգավորման օբյեկտ է:

Պետական քաղաքաշինական կադաստրը Հայաստանի Հանրապետության կադաստրային համակարգի բաղկացուցիչ մասերից է, որի հիմքն անշարժ գույքի պետական միասնական կադաստրն է:

Քաղաքաշինական կադաստրը պետական տեղեկատվական-իրավական համակարգ է, որը պարունակում է ստույգ տեղեկություններ քաղաքաշինական գործունեության օբյեկտների, տարածքների գոտևորման և օգտագործման, քաղաքաշինական փաստաթղթերի, նորմերի, իրավական այլ ակտերի, հողամասերի և այլ անշարժ գույքի օգտագործման քաղաքաշինական սահմանափակումների և օգտակալությունների, տարածքների սոցիալական, ինժեներատրանսպորտային և այլ ենթակառուցվածքների, բարեկարգման, ինժեներաերկրաբանության, սեյսմիկ իրադրության, գեոդեզիայի և քարտեզագրության, քաղաքաշինական գործունեության վրա ազդող այլ գործոնների մասին:

Պետական քաղաքաշինական կադաստրը համայնքում վարում է համայնքի ղեկավարը, համայնքի վարչական սահմաններից դուրս գտնվող տարածքներում և ամբողջ մարզի համար` մարզպետը, Երևան քաղաքում` քաղաքապետը: Հայաստանի Հանրապետության տարածքի քաղաքաշինական կադաստրային ամփոփումը կատարում է քաղաքաշինության բնագավառի պետական կառավարման լիազորված մարմինը:

Պետական քաղաքաշինական կադաստրի վարման կարգը սահմանում է Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը:

Քաղաքաշինության բնագավառում լիցենզավորման են ենթակա գործունեության հետևյալ ոլորտները`

ա) քաղաքաշինական փաստաթղթերի մշակում (ինժեներական հետազննում, նախագծում և փորձաքննություն).

բ) շինարարության իրականացում (շինմոնտաժային աշխատանքներ, շենքերի և շինությունների տեխնիկական հետազոտում և որակի տեխնիկական հսկողություն).

գ) միջնորդական ծառայություններ:

Քաղաքաշինական գործունեության լիցենզավորումն իրականացնում է քաղաքաշինության բնագավառի պետական կառավարման լիազորված մարմինը:

Լիցենզիա տալու կամ մերժելու մասին որոշումն ընդունվում է անհրաժեշտ փաստաթղթերի ստացման պահից 30 օրվա ընթացքում:

Լիցենզիայի մերժման մասին որոշման մեջ նշվում են մերժման հիմքերը: Լիցենզիայի մերժման հիմքերն են`

ա) ներկայացվող փաստաթղթերի անհամապատասխանությունը սույն օրենքի և լիազորված մարմնի սահմանած պահանջներին.

բ) թերի կամ ակնհայտ սխալ տեղեկություններ ներկայացնելը.

գ) տվյալ գործունեությունն իրականացնելու համար բավարար մասնագիտական որակավորման բացակայությունը:

Լիցենզիան տրվում է երեք տարի ժամկետով:

Լիցենզիա տալու համար գանձվում է պետական տուրք` օրենքով սահմանված չափով և կարգով:

Լիցենզիայի գործողությունը կասեցվում կամ դադարեցվում է օրենքով սահմանված դեպքերում և կարգով:

Քաղաքաշինական գործունեության բնագավառում օգտակալությունը սահմանվում է «Անշարժ գույքի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով և իրավական այլ ակտերով:

Շինարարության թույլտվությունը փաստաթուղթ է, որը հաստատում է կառուցապատողի իրավունքը` իրականացնել որոշակի շինարարական գործունեություն ինչպես նոր կառուցապատվող կամ վերակառուցվող տարածքում, այնպես էլ գոյություն ունեցող շենքերում և շինություններում:

Շինարարության թույլտվությունը տրվում է ճարտարապետաշինարարական նախագծային փաստաթղթերի հաստատումից հետո:

Շինարարության թույլտվությունը համայնքներում տալիս է համայնքի ղեկավարը, համայնքի վարչական սահմաններից դուրս գտնվող տարածքներում` մարզպետը, Երևան քաղաքում` թաղային համայնքի ղեկավարը` Երևանի խորհրդի սահմանած կարգով` օրենքով և Հայաստանի Հանրապետության կառավարության սահմանած կարգով:

Շինարարության թույլտվություն չի պահանջվում շենքերի, շինությունների ընթացիկ նորոգման, ներքին հարդարման և տարածքների բարեկարգման աշխատանքների համար, եթե դրանք չեն խոչընդոտում անշարժ գույքի նպատակային օգտագործումը կամ չեն հակասում սահմանված օգտակալություններին:

Քանդման թույլտվությունը փաստաթուղթ է, որը հաստատում է սեփականատիրոջ իրավունքը` իրականացնել շենքերի և շինությունների քանդումը:

Քանդման թույլտվությունը համայնքներում տալիս է համայնքի ղեկավարը, համայնքի վարչական սահմաններից դուրս գտնվող տարածքներում` մարզպետը, Երևան քաղաքում` թաղային համայնքի ղեկավարը` Երևանի խորհրդի սահմանած կարգով` օրենքով և Հայաստանի Հանրապետության կառավարության սահմանած կարգով:

Շինարարության (շենքերի, շինությունների, դրանց վերակառուցման, վերականգնման, ուժեղացման, արդիականացման, ընդլայնման և բարեկարգման) ավարտի փաստագրումը կատարվում է ավարտական ակտով:

Շինարարության ավարտական ակտը համայնքում տալիս է համայնքի ղեկավարը, համայնքի վարչական սահմաններից դուրս գտնվող տարածքներում` մարզպետը, Երևան քաղաքում` քաղաքապետը` Հայաստանի Հանրապետության կառավարության սահմանած կարգով:

Հայաստանի Հանրապետության տարածքում քաղաքաշինական գործունեության պետական տեսչական վերահսկողությունն իրականացնում է քաղաքաշինության բնագավառի պետական կառավարման լիազորված մարմինը` քաղաքաշինական պետական տեսչության միջոցով:

Քաղաքաշինական պետական տեսչությունն իր գործունեությունը կազմակերպում է վարչատարածքային սկզբունքով` քաղաքաշինական պետական տեսուչների միջոցով:

Քաղաքաշինական պետական տեսչությունը`

ա) վերահսկում է քաղաքաշինական գործունեության բնագավառում իրավական ակտերի, քաղաքաշինական փաստաթղթերի, նորմատիվ-տեխնիկական փաստաթղթերի պահանջների կատարումը.

բ) քաղաքաշինության բնագավառում հայտնաբերված խախտումների վերացման ուղղությամբ տալիս է պարտադիր կատարման հրահանգներ և ցուցումներ, հետևում է դրանց իրականացմանը.

գ) օրենքով սահմանված դեպքերում և կարգով նշանակում է վարչական տույժեր, ինչպես նաև իրավասու մարմիններ է ներկայացնում հաղորդումներ` քաղաքաշինության բնագավառում իրավախախտումներ թույլ տված անձանց քրեական պատասխանատվության ենթարկելու համար:

Մարզի տարածքում մարզպետը`

ա) վերահսկում է համայնքների վարչական սահմաններից դուրս տարածքներում կառուցապատողներին տրված ճարտարապետահատակագծային առաջադրանքների պահանջների կատարումը, հողերի և ամրակայված գույքի քաղաքաշինական նպատակային օգտագործումը, կանխարգելում, կասեցնում է ինքնակամ շինարարության դեպքերը և օրենքով սահմանված կարգով ապահովում է դրանց հետևանքների վերացումը.

բ) վերահսկում է համայնքների ղեկավարների գործունեությունը քաղաքաշինության բնագավառում:

Քաղաքային և գյուղական համայնքների տարածքներում համայնքի ղեկավարը վերահսկում է կառուցապատողներին տրված ճարտարապետահատակագծային առաջադրանքների, բնակավայրերի քաղաքաշինական կանոնադրության պահանջների կատարումը, հողերի և ամրակայված գույքի քաղաքաշինական նպատակային օգտագործումը, ինչպես նաև կանխարգելում, կասեցնում է ինքնակամ շինարարության դեպքերը և օրենքով սահմանված կարգով ապահովում է դրանց հետևանքների վերացումը:

Երևան քաղաքում քաղաքաշինական գործունեության հսկողությունն իրականացնում է Երևանի քաղաքապետը:

Գ Լ ՈՒ Խ  IX

ՔԱՂԱՔԱՇԻՆԱԿԱՆ ԳՈՐԾՈՒՆԵՈՒԹՅԱՆ ՀԵՏ ԿԱՊՎԱԾ ՎԵՃԵՐԻ ԼՈՒԾՈՒՄԸ ԵՎ ՊԱՏԱՍԽԱՆԱՏՎՈՒԹՅՈՒՆԸ ՔԱՂԱՔԱՇԻՆԱԿԱՆ ՕՐԵՆՍԴՐՈՒԹՅՈՒՆԸ ԽԱԽՏԵԼՈՒ ՀԱՄԱՐ

Քաղաքաշինական գործունեության հետ կապված վեճերը լուծվում են դատական կարգով:

Հայաստանի Հանրապետության քաղաքաշինական օրենսդրությունը խախտելու համար քաղաքաշինական գործունեության սուբյեկտները կրում են պատասխանատվություն` օրենքով սահմանված կարգով:

Գ Լ ՈՒ Խ  X

ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ՀԱՄԱԳՈՐԾԱԿՑՈՒԹՅՈՒՆԸ ՔԱՂԱՔԱՇԻՆՈՒԹՅԱՆ ԲՆԱԳԱՎԱՌՈՒՄ

Քաղաքաշինության բնագավառում միջազգային համագործակցությունն իրականացվում է սույն օրենքին, այլ օրենքներին և Հայաստանի Հանրապետության միջազգային պայմանագրերին համապատասխան:

Օտարերկրյա պետությունների, դրանց ֆիզիկական և իրավաբանական անձանց, իրավաբանական անձի կարգավիճակ չունեցող ձեռնարկությունների, միջազգային կազմակերպությունների քաղաքաշինական գործունեությունը Հայաստանի Հանրապետության տարածքում կարգավորվում է սույն օրենքով, Հայաստանի Հանրապետության իրավական այլ ակտերով և Հայաստանի Հանրապետության համապատասխան միջազգային պայմանագրերով:

Եթե Հայաստանի Հանրապետության անունից կնքված միջազգային պայմանագրերով սահմանվում են այլ նորմեր, քան նախատեսված են սույն օրենքով, ապա կիրառվում են պայմանագրերի նորմերը:

Գ Լ ՈՒ Խ  XI

ԱՆՑՈՒՄԱՅԻՆ ԴՐՈՒՅԹ

Հաստատված քաղաքաշինական ծրագրային փաստաթղթերի` բնակավայրի գլխավոր հատակագծի նախագծի, տարածքի գոտևորման նախագծի, մանրամասն հատակագծման նախագծի բացակայության դեպքերում, մինչև դրանց մշակումը և հաստատումը, տվյալ տարածքում քաղաքաշինական որևէ գործունեություն (քաղաքաշինական նպատակներով հողօգտագործումներ և առանձին հողակտորների գործառական նշանակության, տեսքի, չափերի և սահմանների փոփոխություններ) կարգավորվում է Հայաստանի Հանրապետության կառավարության սահմանած կարգով:

Սույն հոդվածի գործողության ժամկետը սահմանվում է մինչև 2000 թվականի դեկտեմբերի 31-ը: