ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ

Հայաստանի Հանրապետության վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական և վարչական պալատը (այսուհետ՝ Վճռաբեկ դատարան)

2011 թվականի դեկտեմբերի 27-ին

դռնբաց դատական նիստում, քննելով «Արցախբանկ» ՓԲԸ-ի (այսուհետ` Ընկերություն) վճռաբեկ բողոքը ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի 24.06.2011 թվականի որոշման դեմ՝ ըստ հայցի Հասմիկ Ղազարյանի ընդդեմ Ընկերության, Սարգիս Թերզյանի, երրորդ անձ Խորեն Սարգսյանի` հիփոթեքի պայմանագիրն անվավեր ճանաչելու պահանջի մասին,

ՊԱՐԶԵՑ

1. Գործի դատավարական նախապատմությունը

Դիմելով դատարան՝ Հասմիկ Ղազարյանը պահանջել է անվավեր ճանաչել Երևանի Դավթաշեն 4-րդ թաղամասի 15-րդ շենքի հարևանությամբ թիվ 10/1 հասցեում գտնվող անշարժ գույքի վերաբերյալ Ընկերության, Սարգիս Թերզյանի և Խորեն Սարգսյանի միջև 29.01.2009 թվականին կնքված հիփոթեքի պայմանագիրը։

Երևանի Արաբկիր և Քանաքեռ-Զեյթուն վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության դատարանի (դատավոր՝ Ա. Դանիելյան) (այսուհետ` Դատարան) 01.04.2011 թվականի վճռով հայցը մերժվել է։

ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի (այսուհետ` Վերաքննիչ դատարան) 24.06.2011 թվականի որոշմամբ Հասմիկ Ղազարյանի վերաքննիչ բողոքը բավարարվել է մասնակիորեն` Դատարանի 01.04.2011 թվականի վճիռը մասնակիորեն բեկանվել է և փոփոխվել` հայցը բավարարվել է մասնակիորեն` 29.01.2009 թվականի հիփոթեքի պայմանագիրն անվավեր է ճանաչվել 1/2 մասով։ Վճռի մնացած մասը թողնվել է օրինական ուժի մեջ։

Սույն գործով վճռաբեկ բողոք է ներկայացրել Ընկերությունը։

Վճռաբեկ բողոքի պատասխան չի ներկայացվել։

2. Վճռաբեկ բողոքի հիմքերը, հիմնավորումները և պահանջը

Սույն վճռաբեկ բողոքը քննվում է հետևյալ հիմքի սահմաններում ներքոհիշյալ հիմնավորումներով.

Վերաքննիչ դատարանը սխալ է մեկնաբանել ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 198-րդ հոդվածի 2-րդ, 3-րդ կետերը, 231-րդ հոդվածի 1-ին կետը, խախտել է ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 48-րդ հոդվածի 1-ին կետը, 53-րդ հոդվածի 1-ին կետը, ՀՀ դատական օրենսգրքի 15-րդ հոդվածի 4-րդ մասը։

Բողոք բերած անձը նշված պնդումը պատճառաբանում է հետևյալ փաստարկներով.

Վերաքննիչ դատարանն անտեսել է Դատարանի կողմից հաստատված այն փաստը, որ Հասմիկ Ղազարյանի կողմից 20.11.2007 թվականին Սարգիս Թերզյանին տրված գրավոր համաձայնությունն Ընկերությանը չի ներկայացվել, ինչից հետևում է, որ վերջինս պարզապես չի իմացել համատեղ ամուսնական կյանքի ընթացքում ձեռք բերված գույքը վաճառելու վերաբերյալ Հասմիկ Ղազարյանի տված գրավոր համաձայնության մասին։ Ընդ որում, Հասմիկ Ղազարյանի անհամաձայնությունը հաստատող որևէ ապացույց Ընկերությանը ներկայացված չլինելու փաստը վերջինիս` գործարքի մասին տեղեկացված չլինելու հանգամանքի հետ կապելը ողջամիտ չէ։ Ի դեպ, Հասմիկ Ղազարյանը վիճարկվող պայմանագրի վերաբերյալ իր առարկությունը հայցի տեսքով հայտնել է ոչ թե դրա իմանալուց անմիջապես հետո, այլ գրեթե մեկ տարի անց։

Վերոգրյալի հիման վրա բողոք բերած անձը պահանջել է բեկանել Վերաքննիչ դատարանի 24.06.2011 թվականի որոշումը և օրինական ուժ տալ Դատարանի 01.04.2011 թվականի վճռին կամ գործն ուղարկել նոր քննության։

3. Վճռաբեկ բողոքի քննության համար նշանակություն ունեցող փաստերը

Վճռաբեկ բողոքի քննության համար էական նշանակություն ունեն հետևյալ փաստերը՝

1) 15.08.1996 թվականի թիվ ԱԱ 008967 ամուսնության վկայականի համաձայն` Սարգիս Թերզյանի և Հասմիկ Ղազարյանի ամուսնությունը գրանցվել է 15.08.1996 թվականին (հատոր 1-ին, գ.թ. 15)։

2) 13.12.2004 թվականի թիվ 1127598 սեփականության իրավունքի գրանցման վկայականի համաձայն` Երևանի Դավթաշեն 4-րդ թաղամասի 15-րդ շենքի հարևանությամբ թիվ 10/1 հասցեում գտնվող ստեղծագործական արվեստանոցի և հողամասի նկատմամբ գրանցվել է Սարգիս Թերզյանի սեփականության իրավունքը (հատոր 1-ին, գ.թ. 6-10)։

3) 16.09.2008 թվականի թիվ ԱԱ 035282 ամուսնալուծության վկայականի համաձայն` Սարգիս Թերզյանի և Հասմիկ Ղազարյանի ամուսնությունը 16.10.2007 թվականին լուծվել է (հատոր 1-ին, գ.թ. 16)։

4) Ընկերության, Սարգիս Թերզյանի և անհատ ձեռնարկատեր Խորեն Սարգսյանի միջև 29.01.2009 թվականին կնքված թիվ 4187 հիփոթեքի պայմանագրի համաձայն` որպես 29.01.2009 թվականի վարկային ու անշարժ գույքի հիփոթեքի, առուվաճառքի և պարտքի փոխանցման պայմանագրերի կատարման ապահովման միջոց գրավադրվել է Երևանի Դավթաշեն 4-րդ թաղամասի 15-րդ շենքի հարևանությամբ թիվ 10/1 հասցեում գտնվող ստեղծագործական արվեստանոցը և հողամասը (հատոր 1-ին, գ.թ. 11-13)։

5) Հասմիկ Ղազարյանը 20.11.2007 թվականին գրավոր համաձայնություն է տվել, որպեսզի Սարգիս Թերզյանը վաճառի համատեղ կյանքի ընթացքում ձեռք բերած Երևանի Դավթաշեն 4-րդ թաղամասի 15-րդ շենքի հարևանությամբ թիվ 10/1 հասցեում գտնվող ստեղծագործական արվեստանոցը: Նշված համաձայնությունն Ընկերությանը չի ներկայացվել (հատոր 1-ին, գ.թ. 121-122)։

4. Վճռաբեկ դատարանի պատճառաբանությունները և եզրահանգումը

Քննելով վճռաբեկ բողոքը նշված հիմքի սահմաններում՝ Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ այն հիմնավոր է հետևյալ պատճառաբանությամբ.

ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 201-րդ հոդվածի 1-ին կետի համաձայն՝ ամուսնության ընթացքում ամուսինների ձեռք բերած գույքը նրանց համատեղ սեփականությունն է, եթե այլ բան նախատեսված չէ օրենքով կամ նրանց միջև կնքված պայմանագրով։

ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 198-րդ հոդվածի 2-րդ կետի համաձայն՝ համատեղ սեփականության ներքո գտնվող գույքը տնօրինվում է բոլոր մասնակիցների համաձայնությամբ, անկախ այն բանից, թե մասնակիցներից ով է կնքում գույքը տնօրինելու գործարքը:

ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 198-րդ հոդվածի 3-րդ կետի համաձայն՝ համատեղ սեփականության մասնակիցներից յուրաքանչյուրն իրավունք ունի կնքել ընդհանուր գույքը տնօրինելու գործարքներ, եթե այլ բան նախատեսված չէ նրանց համաձայնությամբ։ Համատեղ սեփականության մասնակիցներից մեկի կողմից կնքված` ընդհանուր սեփականության տնօրինման գործարքը կարող է անվավեր ճանաչվել մնացած մասնակիցների պահանջով` գործարք կնքող մասնակցի մոտ անհրաժեշտ լիազորությունների բացակայության դեպքում, եթե ապացուցվի, որ գործարքի մյուս կողմն իմացել է կամ ակնհայտորեն պետք է իմանար այդ մասին։

Վերը նշված հոդվածների վերլուծությունից հետևում է, որ օրենսդիրը, հաշվի առնելով ընդհանուր համատեղ սեփականության իրավունքի ծագման հիմքերը՝ ամուսնական հարաբերությունները և օրենքով նախատեսված այլ դեպքերը, ըստ էության ամրագրել է ընդհանուր գույքը տնօրինելիս մյուս համասեփականատերերի համաձայնության և դրա տնօրինման գործարք կնքող անձի մոտ գործարքը կնքելու իրավունքի առկայության կանխավարկածը։

ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 231-րդ հոդվածի 1-ին կետի համաձայն` ընդհանուր համատեղ սեփականության ներքո գտնվող գույքը կարող է գրավ դրվել միայն բոլոր սեփականատերերի գրավոր համաձայնությամբ։

Վճռաբեկ դատարանը նախկինում կայացրած իր որոշումներում անդրադարձել է ընդհանուր սեփականության տնօրինման գործարքն անվավեր ճանաչելու պայմաններին` նշելով, որ համատեղ սեփականության մասնակիցներից մեկի կողմից կնքված ընդհանուր սեփականության տնօրինման գործարքն անվավեր ճանաչելու համար բավարար չէ համատեղ սեփականության մասնակիցների ամուսիններ հանդիսանալու մասին գործարքի մյուս կողմի, մասնավորապես, գնորդի տեղեկացված լինելու փաստը։ Նման պահանջը դատարանի կողմից կարող է բավարարվել, եթե միաժամանակ առկա են երկու պայմաններ`

1. Համատեղ սեփականության մասնակցի մոտ վիճելի գործարքը կնքելու համար անհրաժեշտ լիազորությունների բացակայությունը.

2. Գործարքի մյուս կողմի այդ մասին իմանալը կամ դրա մասին ողջամտորեն ենթադրելու ակնհայտ հնարավորության առկայությունը (տե՛ս ըստ հայցի Թագուշ Պետրոսյանի ընդդեմ Ժաննա Ղազարյանի՝ 16.08.2004 թվականի բաժնետոմսերի առուվաճառքի պայմանագիրն անվավեր ճանաչելու և անվավերության հետևանքներ կիրառելու պահանջի մասին, և վեճի առարկայի նկատմամբ ինքնուրույն պահանջներ ներկայացնող երրորդ անձ Ցոլակ Միլիտոսյանի հայցի ընդդեմ Թագուշ Պետրոսյանի և Ժաննա Ղազարյանի՝ 16.08.2004 թվականի բաժնետոմսերի առուվաճառքի պայմանագիրն անվավեր ճանաչելու պահանջի մասին քաղաքացիական գործով ՀՀ վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական պալատի 30.03.2007 թվականի թիվ 3-459 (ՏԴ) որոշումը)։

Սույն գործով Դատարանը, պատճառաբանելով, որ Ընկերությունը չի իմացել ինչպես գույքը համատեղ սեփականություն հանդիսանալու, այնպես էլ համատեղ սեփականության մասնակցի` Սարգիս Թերզյանի կողմից այն գրավ դնելու անհրաժեշտ լիազորությունների բացակայության մասին, գտել է, որ վիճարկվող հիփոթեքի պայմանագիրն անվավեր ճանաչելու օրենքով սահմանված հիմքերը բացակայում են։

Վերաքննիչ դատարանը, Դատարանի վճռի բեկանման հիմքում դրել է այն հանգամանքը, որ Ընկերությունն ունեցել է ողջամիտ հնարավորություն պարզելու գրավադրվող գույքը համատեղ ամուսնական կյանքում ձեռք բերված լինելու և այն միանձնյա Սարգիս Թերզյանի կողմից տնօրինվելն օրենսդրորեն անթույլատրելի լինելու հանգամանքները, սակայն չկատարելով փաստաթղթերի, մասնավորապես` Սարգիս Թերզյանի անձնագրի և անշարժ գույքի սեփականության իրավունքի գրանցման վկայականի պատշաճ ուսումնասիրություն` չի պարզել, որ գրավի առարկա է դառնում մի գույք, որի համատեղ սեփականատիրոջ համաձայնությունն առկա չէ, իսկ համաձայնության բացակայությունը սույն պարագայում, ըստ էության, գույքի գրավադրման վերաբերյալ համասեփականատիրոջ սույն հայցադիմումով արտահայտված առարկությունն է առ այն, որ վիճարկվող գործարքը հակասում է ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 231-րդ հոդվածին, ուստի այն նույն օրենսգրքի 305-րդ հոդվածի ուժով անվավեր է։

Վերաքննիչ դատարանը միաժամանակ նշել է, որ գույքի գրավադրման վերաբերյալ հայցվորն առարկություն կարող էր ներկայացնել միայն տվյալ գործարքի մասին տեղեկացված լինելու պարագայում, մինչդեռ գործում առկա որևէ ապացույցով այդ հանգամանքը չի հիմնավորվում, ուստի նման պայմաններում խոսել հայցվորի առարկությունների բացակայության մասին, ողջամիտ չէ։

Սույն գործի փաստերի համաձայն` Սարգիս Թերզյանի և Հասմիկ Ղազարյանի ամուսնությունը գրանցվել է 15.08.1996 թվականին, վիճելի անշարժ գույքի նկատմամբ Սարգիս Թերզյանի սեփականության իրավունքը գրանցվել է 13.12.2004 թվականին, 16.10.2007 թվականին Սարգիս Թերզյանի և Հասմիկ Ղազարյանի ամուսնությունը լուծվել է, իսկ 29.01.2009 թվականի հիփոթեքի պայմանագրով Սարգիս Թերզյանը վիճելի գույքը գրավադրել է։

Հիմք ընդունելով վերոգրյալը` Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ Վերաքննիչ դատարանն ըստ էության հաստատված է համարել այն հանգամանքը, որ Ընկերությունն իմացել է կամ պետք է իմանար այն մասին, որ Սարգիս Թերզյանը վիճելի անշարժ գույքը գրավ դնելու լիազորություն չի ունեցել, հետևաբար հիփոթեքի պայմանագիրը հակասում է օրենքի պահանջներին, մինչդեռ Սարգիս Թերզյանի անձնագրի և անշարժ գույքի սեփականության իրավունքի գրանցման վկայականի ուսումնասիրմամբ Ընկերությունը կարող էր ենթադրել կամ առավելագույնը` իմանալ, որ գրավի առարկան համատեղ ամուսնության ընթացքում ձեռք բերված գույք է, իսկ Սարգիս Թերզյանի՝ վիճելի գործարքը կնքելու համար անհրաժեշտ լիազորությունների բացակայության մասին Ընկերության կողմից իմանալու կամ իմանալու ակնհայտ հնարավորության առկայության փաստը նշված ապացույցներով որևէ կերպ չի կարող հաստատվել:

Նման պայմաններում Վճռաբեկ դատարանը, հաշվի առնելով ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 198-րդ հոդվածի 3-րդ կետի մեկնաբանման առումով նախկինում արտահայտած իրավական դիրքորոշումը, գտնում է, որ սոսկ գրավի առարկան համատեղ ամուսնության ընթացքում ձեռք բերված գույք հանդիսանալու փաստի հաստատումը բավարար հիմք չէ ենթադրելու, որ Սարգիս Թերզյանը համատեղ գույքը տնօրինելու լիազորություն չի ունեցել, ավելին, այդ հանգամանքը չի նշանակում, որ Հասմիկ Ղազարյանն առարկել է Սարգիս Թերզյանի կողմից վիճելի անշարժ գույքը գրավ դնելու դեմ, քանի որ համասեփականատերերից յուրաքանչյուրն իրավունք ունի տնօրինելու համատեղ գույքը, եթե այլ բան նախատեսված չէ նրանց համաձայնությամբ։ Այսինքն` ընդհանուր գույքի տնօրինման գործարքը կնքող համասեփականատիրոջ գործողությունների դեմ համասեփականատերերից որևէ մեկի անհամաձայնության բացակայությունը վկայում է վերջինիս համաձայնության և գործարքը կնքող համասեփականատիրոջ մոտ գործարք կնքելու իրավունքի առկայության մասին:

ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 48-րդ հոդվածի 1-ին կետի համաձայն` գործին մասնակցող յուրաքանչյուր անձ պետք է ապացուցի իր վկայակոչած փաստերը։

Տվյալ դեպքում Հասմիկ Ղազարյանը Սարգիս Թերզյանի՝ վիճելի գործարքը կնքելու համար անհրաժեշտ լիազորությունների բացակայության և այդ մասին գործարքի մյուս կողմի՝ գրավառու Ընկերության կողմից իմանալու կամ իմանալու ակնհայտ հնարավորության առկայությունը հիմնավորող որևէ ապացույց չի ներկայացրել: Սույն գործում առկա է միայն Հասմիկ Ղազարյանի կողմից 20.11.2007 թվականին Սարգիս Թերզյանին տրված համատեղ ամուսնական կյանքի ընթացքում ձեռք բերված գույքը վաճառելու վերաբերյալ գրավոր համաձայնությունը, որն Ընկերությանը չի ներկայացվել: Այսինքն` նշված համաձայնությունը չի կարող Սարգիս Թերզյանի՝ վիճելի գործարքը կնքելու համար անհրաժեշտ լիազորությունների բացակայության և այդ մասին գործարքի մյուս կողմի՝ Ընկերության կողմից իմանալու կամ իմանալու ակնհայտ հնարավորության առկայությունը հիմնավորող ապացույց հանդիսանալ։

Վճռաբեկ դատարանն անհիմն է համարում Վերաքննիչ դատարանի այն պատճառաբանությունը, որ գույքի գրավադրման վերաբերյալ հայցվորն առարկություն կարող էր ներկայացնել միայն տվյալ գործարքի մասին տեղեկացված լինելու պարագայում, քանի որ Սարգիս Թերզյանի՝ վիճելի գործարքը կնքելու համար անհրաժեշտ լիազորությունների բացակայության և այդ մասին Ընկերության կողմից իմանալու կամ իմանալու ակնհայտ հնարավորության առկայությունը հիմնավորող ապացույցի բացակայության պայմաններում Հասմիկ Ղազարյանի` վիճելի գործարքի մասին տեղեկացված չլինելու հանգամանքը սույն գործի լուծման համար որևէ նշանակություն չունի։

Ինչ վերաբերում է Վերաքննիչ դատարանի այն փաստարկին, որ համաձայնության բացակայությունը սույն պարագայում, ըստ էության, գույքի գրավադրման վերաբերյալ համասեփականատիրոջ առարկությունն է, որի հիմքով հայցվորը դիմել է Դատարան, ապա Վճռաբեկ դատարանը այն ևս հիմնավոր չի համարում, քանի որ համատեղ սեփականության մասնակիցներից մեկի կողմից կնքված ընդհանուր սեփականության տնօրինման գործարքն անվավեր ճանաչելու համար էական է գործարքի կնքման պահին առկա անհամաձայնությունը, իսկ գործարքի կնքումից հետո արտահայտված առարկությունը որևէ իրավական նշանակություն չունի։

 Միաժամանակ Վճռաբեկ դատարանը հարկ է համարում անդրադառնալ սույն գործի և Վերաքննիչ դատարանի որոշմամբ վկայակոչված ՀՀ վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական պալատի 30.03.2007 թվականի թիվ 3-459 (ՏԴ) գործի փաստական հանգամանքների նույնանման լինելու հարցին, որպիսիք Վերաքննիչ դատարանը որակել է որպես էապես տարբերվող։

Մասնավորապես, Վերաքննիչ դատարանի նման հետևության համար հիմք է հանդիսացել այն հանգամանքը, որ վկայակոչված որոշման պարագայում համատեղ գույքը պատկանել է դեռևս ամուսնության մեջ գտնվող անձանց, իսկ տվյալ դեպքում հայցվորն ու պատասխանողն ամուսնալուծված են։

ՀՀ դատական օրենսգրքի 15-րդ հոդվածի 3-րդ մասի համաձայն՝ յուրաքանչյուր ոք իր գործի քննության ժամանակ որպես իրավական փաստարկ իրավունք ունի մատնանշելու նույնանման փաստական հանգամանքներով մեկ այլ գործով Հայաստանի Հանրապետության դատարանի` օրինական ուժի մեջ մտած դատական ակտի հիմնավորումները (այդ թվում` օրենքի մեկնաբանությունները), իսկ նույն հոդվածի 4-րդ մասի համաձայն՝ որոշակի փաստական հանգամանքներ ունեցող գործով Վճռաբեկ դատարանի կամ Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի դատական ակտի հիմնավորումները (այդ թվում` օրենքի մեկնաբանությունները) պարտադիր են դատարանի համար նույնանման փաստական հանգամանքներով գործի քննության ժամանակ, բացառությամբ այն դեպքի, երբ վերջինս ծանրակշիռ փաստարկների մատնանշմամբ հիմնավորում է, որ դրանք կիրառելի չեն տվյալ փաստական հանգամանքների նկատմամբ։

Վճռաբեկ դատարանը նախկինում կայացրած իր որոշումներում անդրադարձել է ՀՀ դատական օրենսգրքի վերը հիշատակված նորմերի իրավական վերլուծությանը։

Մասնավորապես, Վճռաբեկ դատարանն արձանագրել է, որ յուրաքանչյուր գործ իր փաստական հանգամանքներով եզակի է, և Վճռաբեկ դատարանի և Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի դատական ակտով տրված իրավական մեկնաբանության՝ համապատասխան գործով կիրառելիության հարցը լուծելիս դատարանները պետք է համադրեն նախադեպային գործի և քննության առարկա գործի էական նշանակություն ունեցող փաստերը։ Այսինքն` դատարանը նախադեպային որոշմամբ տրված օրենքի մեկնաբանության՝ քննվող գործով կիրառելիության հարցը լուծելիս պետք է նախ առանձնացնի այն փաստական հանգամանքները, որոնք էական նշանակություն են ունեցել նախադեպային որոշման կայացման համար և այնուհետև դրանք համադրի քննվող քաղաքացիական կամ վարչական գործի փաստական հանգամանքների հետ` որոշելով դրանց նույնական լինել կամ չլինելու հարցը (տե՛ս ըստ հայցի «Արաբկիր Ալկո Լիկյոր-Օղու գործարան» ՍՊԸ-ի ընդդեմ Սոս Բաղդասարյանի՝ բնակարանի 1/7 մասի սեփականատեր ճանաչելու և բնակարանի մասի վրա բռնագանձում տարածելու պահանջների մասին գործով ՀՀ վճռաբեկ դատարանի 25.07.2008 թվականի թիվ 3-480 (ՎԴ) որոշումը)։

Այսպես` ՀՀ վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական պալատի 30.03.2007 թվականի թիվ 3-459 (ՏԴ) գործի փաստական հանգամանքների համաձայն՝ 01.08.1972 թվականին գրանցվել է Ցոլակ Միլիտոսյանի և Թագուշ Պետրոսյանի ամուսնությունը։ Ամուսնությունը լուծված չէ։ Թագուշ Պետրոսյանը պետական բաժնետոմսերի մասնավորեցման 29.11.2002 թվականի թիվ 157-Մ պայմանագրով ձեռք է բերել ընկերության բաժնետոմսերի 100 տոկոսը։ Թագուշ Պետրոսյանը 16.08.2004 թվականին կնքված առուվաճառքի պայմանագրով Ընկերության 100 տոկոս բաժնետոմսն առանց ամուսնու` Ց.Միլիտոսյանի համաձայնության, վաճառել է Ժաննա Ղազարյանին։

Սույն գործի փաստական հանգամանքների համաձայն` Սարգիս Թերզյանի և Հասմիկ Ղազարյանի ամուսնությունը գրանցվել է 15.08.1996 թվականին, վիճելի անշարժ գույքի նկատմամբ Սարգիս Թերզյանի սեփականության իրավունքը գրանցվել է 13.12.2004 թվականին, 16.10.2007 թվականին Սարգիս Թերզյանի և Հասմիկ Ղազարյանի ամուսնությունը լուծվել է, իսկ 29.01.2009 թվականի հիփոթեքի պայմանագրով Սարգիս Թերզյանը վիճելի գույքը գրավադրել է։

Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ սույն քաղաքացիական գործի և ՀՀ վճռաբեկ դատարանի վկայակոչված գործի համար էական նշանակություն ունեցող փաստական հանգամանքները նույնանման են։ Մասնավորապես, թե՛ սույն գործով և թե՛ նշված գործով վիճելի գույքը ձեռք է բերվել համատեղ ամուսնության ընթացքում, համատեղ սեփականության մասնակիցներից մեկն առանց մյուսի համաձայնության կնքել է այդ գույքի տնօրինման գործարք, իսկ վիճելի գործարքը կնքած համասեփականատիրոջ` այն կնքելու անհրաժեշտ լիազորությունների բացակայության մասին գործարքի մյուս կողմը չի իմացել կամ ակնհայտորեն չէր կարող իմանալ։ Հետևաբար Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ ՀՀ վճռաբեկ դատարանի վերոհիշյալ նախադեպային որոշմամբ տրված իրավական մեկնաբանությունը կիրառելի է նաև սույն գործի փաստական հանգամանքների նկատմամբ։

Մինչդեռ Վերաքննիչ դատարանը վերը նշված գործերի փաստական հանգամանքների նույնանման լինելու հարցը որոշելիս կարևորել է այդ գործերով էական նշանակություն չունեցող այնպիսի մի փաստական հանգամանք, ինչպիսին է համատեղ ամուսնության ընթացքում ձեռք բերված գույքը դեռևս ամուսնության մեջ գտնվող կամ ամուսնալուծված անձանց պատկանելու հանգամանքը։

 Այսպիսով, վճռաբեկ բողոքի հիմքի առկայությունը Վճռաբեկ դատարանը դիտում է բավարար՝ ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 227-228-րդ հոդվածների ուժով Վերաքննիչ դատարանի որոշումը բեկանելու համար։

Միաժամանակ Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ սույն գործով անհրաժեշտ է կիրառել ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 240-րդ հոդվածի 1-ին կետի 6-րդ ենթակետով սահմանված՝ առաջին ատյանի դատարանի դատական ակտին օրինական ուժ տալու՝ Վճռաբեկ դատարանի լիազորությունը հետևյալ հիմնավորմամբ.

«Մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների պաշտպանության մասին» եվրոպական կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածի համաձայն՝ յուրաքանչյուր ոք ունի ողջամիտ ժամկետում իր գործի քննության իրավունք։ Սույն քաղաքացիական գործով վեճի լուծումն էական նշանակություն ունի գործին մասնակցող անձանց համար։ Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ գործը ողջամիտ ժամկետում քննելը հանդիսանում է Կոնվենցիայի նույն հոդվածով ամրագրված անձի արդար դատաքննության իրավունքի տարր, հետևաբար, գործի անհարկի ձգձգումները վտանգ են պարունակում նշված իրավունքի խախտման տեսանկյունից։ Տվյալ դեպքում, Վճռաբեկ դատարանի կողմից ստորադաս դատարանի դատական ակտին օրինական ուժ տալը բխում է արդարադատության արդյունավետության շահերից։

Դատարանի վճռին օրինական ուժ տալիս Վճռաբեկ դատարանը հիմք է ընդունում սույն որոշման պատճառաբանությունները, ինչպես նաև գործի նոր քննության անհրաժեշտության բացակայությունը։

Ելնելով վերոգրյալից և ղեկավարվելով ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 240-241²-րդ հոդվածներով՝ Վճռաբեկ դատարանը

ՈՐՈՇԵՑ

1. Վճռաբեկ բողոքը բավարարել։ Բեկանել ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի 24.06.2011 թվականի որոշումը և օրինական ուժ տալ Երևանի Արաբկիր և Քանաքեռ-Զեյթուն վարչական շրջանների ընդհանուր իրավասության դատարանի 01.04.2011 թվականի վճռին։

2. Հասմիկ Ղազարյանից հօգուտ «Արցախբանկ» ՓԲԸ-ի բռնագանձել 20.000 (քսան հազար) ՀՀ դրամ` որպես վճռաբեկ բողոքի համար վճարված պետական տուրքի գումար։

3. Որոշումն օրինական ուժի մեջ է մտնում հրապարակման պահից, վերջնական է և ենթակա չէ բողոքարկման։