ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ

ՎՃՌԱԲԵԿ ԴԱՏԱՐԱՆ

Ո Ր Ո Շ ՈՒ Մ

ՀԱՆՈՒՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ

Հայաստանի Հանրապետության վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական և վարչական պալատը (այսուհետ՝ Վճռաբեկ դատարան)

	նախագահությամբ	Ե. Խունդկարյանի
	մասնակցությամբ դատավորներ	Վ. Աբելյանի
		Ս. Անտոնյանի
		Վ. Ավանեսյանի
		Ա. Բարսեղյանի
		Մ. Դրմեյանի
		Գ. Հակոբյանի
		Է. Հայրիյանի
		Տ. Պետրոսյանի
		Ե. Սողոմոնյանի

2011 թվականի դեկտեմբերի 27-ին

դռնբաց դատական նիստում, քննելով Էդվարդ, Վարդան, Ռոբերտ Հովհաննիսյանների և Մանիկ Պետրոսյանի վճռաբեկ բողոքը ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի 26.08.2011 թվականի որոշման դեմ` ըստ Ալբերտ Հովհաննիսյանի հայցի ընդդեմ Էդվարդ, Վարդան, Ռոբերտ Հովհաննիսյանների, Մանիկ Պետրոսյանի, երրորդ անձ Երևանի քաղաքապետարանի, ՀՀ կառավարությանն առընթեր անշարժ գույքի կադաստրի պետական կոմիտեի աշխատակազմի Էրեբունու տարածքային ստորաբաժանման` սեփականության իրավունքի խախտումները վերացնելու պահանջի մասին և Էդվարդ, Վարդան, Ռոբերտ Հովհաննիսյանների, Մանիկ Պետրոսյանի հակընդդեմ հայցի ընդդեմ Ալբերտ Հովհաննիսյանի, երրորդ անձ Երևանի քաղաքապետարանի, ՀՀ կառավարությանն առընթեր անշարժ գույքի կադաստրի պետական կոմիտեի աշխատակազմի Էրեբունու տարածքային ստորաբաժանման` հարկադիր սերվիտուտ սահմանելու պահանջի մասին,

ՊԱՐԶԵՑ

1. Գործի դատավարական նախապատմությունը

Դիմելով դատարան՝ Ալբերտ Հովհաննիսյանը պահանջել է արգելել Էդվարդ, Վարդան, Ռոբերտ Հովհաննիսյաններին և Մանիկ Պետրոսյանին օգտվելու սեփականության իրավունքով իրեն պատկանող` Երևանի Ղարիբջանյան փողոցի թիվ 76/1 տան մուտքից:

Հակընդդեմ հայցով դիմելով դատարան` Էդվարդ, Վարդան, Ռոբերտ Հովհաննիսյանները և Մանիկ Պետրոսյանը պահանջել են Երևանի Ղարիբջանյան փողոցի թիվ 76/1 տան մուտքի նկատմամբ սահմանել հարկադիր սերվիտուտ:

Երևանի Շենգավիթ վարչական շրջանի ընդհանուր իրավասության առաջին ատյանի դատարանի (դատավոր` Ն. Հովսեփյան) (այսուհետ` Դատարան) 27.05.2011 թվականի վճռով հայցը բավարարվել է, հակընդդեմ հայցը` մերժվել:

ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի (այսուհետ` Վերաքննիչ դատարան) 26.08.2011 թվականի որոշմամբ Էդվարդ, Վարդան, Ռոբերտ Հովհաննիսյանների, Մանիկ Պետրոսյանի վերաքննիչ բողոքը մերժվել է, և Դատարանի 27.05.2011 թվականի վճիռը թողնվել է օրինական ուժի մեջ:

Սույն գործով վճռաբեկ բողոք են ներկայացրել Էդվարդ, Վարդան, Ռոբերտ Հովհաննիսյանները և Մանիկ Պետրոսյանը:

Վճռաբեկ բողոքի պատասխան է ներկայացրել Ալբերտ Հովհաննիսյանը:

2. Վճռաբեկ բողոքի հիմքերը, հիմնավորումները և պահանջը

Սույն վճռաբեկ բողոքը քննվում է հետևյալ հիմքի սահմաններում ներքոհիշյալ հիմնավորումներով.

Վերաքննիչ դատարանը խախտել է ՀՀ Սահմանադրության 8-րդ և 31-րդ հոդվածները, չի կիրառել ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 163-րդ, 210-րդ, 211-րդ և 212-րդ հոդվածները, որոնք պետք է կիրառեր, ինչպես նաև խախտել է ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 48-րդ, 53-րդ, 60-րդ, 146-րդ և 147-րդ հոդվածները:

Բողոք բերած անձինք նշված պնդումը պատճառաբանում են հետևյալ փաստարկներով.

ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 210-րդ հոդվածի բովանդակությունից երևում է, որ հողամասը սերվիտուտով ծանրաբեռնելիս սեփականատերը սեփականության իրավունքից չի զրկվում, այլ միայն սերվիտուտ պահանջող սեփականատիրոջը տրվում է հողամասից սահմանափակ օգտագործման իրավունք: Տվյալ դեպքում կողմերի միջև ձեռք չի բերվել համաձայնություն` կամավոր սերվիտուտ սահմանելու վերաբերյալ, ինչը նշանակում է, որ պետք է սահմանել հարկադիր սերվիտուտ` Երևանի Ղարիբջանյան փողոցի թիվ 76 և 76/1 տների միակ մուտքի նկատմամբ: Մինչդեռ Դատարանը, մերժելով փորձաքննություն նշանակելու մասին միջնորդությունը, հանգել է սխալ եզրակացության և մերժել հարկադիր սերվիտուտ սահմանելու մասին պահանջը, ինչն անտեսվել է նաև Վերաքննիչ դատարանի կողմից:

Վերոգրյալի հիման վրա բողոք բերած անձինք պահանջել են բեկանել Վերաքննիչ դատարանի 26.08.2011 թվականի որոշումը և գործն ուղարկել նոր քննության:

2.1. Վճռաբեկ բողոքի պատասխանի հիմնավորումները

Վճռաբեկ բողոքում նշված փաստարկներն անհիմն են, քանի որ Էդվարդ, Վարդան, Ռոբերտ Հովհաննիսյանները և Մանիկ Պետրոսյանը չեն ներկայացրել պատշաճ և բավարար ապացույցներ, ինչը կհաստատեր այն, որ առանց Ալբերտ Հովհաննիսյանի բնակելի տան մուտքը սերվիտուտով ծանրաբեռնելու` հնարավոր չէ Էդվարդ Հովհաննիսյանին պատկանող բնակելի տուն մուտք գործել:

3. Վճռաբեկ բողոքի քննության համար նշանակություն ունեցող փաստերը

1. Երևանի Ղարիբջանյան փողոցի թիվ 76 տունը սեփականության իրավունքով պատկանել է Ալբերտ և Էդվարդ Հովհաննիսյանների հորը` Սմբատ Հովհաննիսյանին (հատոր 1-ին, գ.թ.49):

2. Սմբատ Հովհաննիսյանի մահից հետո նշված տան նկատմամբ սեփականության իրավունք են ձեռք բերել Ալբերտ և Էդվարդ Հովհաննիսյանները, որի կապակցությամբ Ալբերտ Հովհաննիսյանին պատկանող թիվ 76 տան մի մասին տրվել է թիվ 76/1 հասցեն (կադաստրային գործ, գ.թ.122):

3. Անշարժ գույքի սեփականության իրավունքի գրանցման 10.02.2005 թվականի թիվ 1573542 վկայականի համաձայն` Երևանի Ղարիբջանյան փողոցի 76/1 բնակելի տան սեփականատերն է Ալբերտ Հովհաննիսյանը (հատոր 1-ին, գ.թ.24):

4. Անշարժ գույքի սեփականության իրավունքի գրանցման 06.10.2005 թվականի թիվ 2728687 վկայականի համաձայն` Երևան քաղաքի Ղարիբջանյան փողոցի 76 բնակելի տան սեփականատերն է Էդվարդ Հովհաննիսյանը (հատոր 1-ին, գ.թ.59-61):

5. Երևանի քաղաքապետարանի ճարտարապետության և քաղաքաշինության վարչության կողմից տրված հողի հատկացման գլխավոր հատակագծի համաձայն` Երևանի Ղարիբջանյան փողոցի թիվ 76 և թիվ 76/1 տներն ունեն մեկ ընդհանուր մուտք, բակ և հողամաս (հատոր 1-ին, գ.թ.16-17):

6. Դատարանի կողմից մերժվել է դատաշինարարական փորձաքննություն նշանակելու մասին Էդվարդ Հովհաննիսյանի միջնորդությունը (հատոր 1-ին, գ.թ.128):

4. Վճռաբեկ դատարանի պատճառաբանությունները և եզրահանգումները

Քննելով վճռաբեկ բողոքը վերը նշված հիմքի սահմաններում` Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ այն հիմնավոր է հետևյալ պատճառաբանությամբ.

ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 53-րդ հոդվածի առաջին կետի համաձայն՝ դատարանը յուրաքանչյուր ապացույց գնահատում է գործում եղած բոլոր ապացույցների բազմակողմանի, լրիվ և օբյեկտիվ հետազոտության վրա հիմնված ներքին համոզմամբ: Վերոնշյալից հետևում է, որ դատարանը յուրաքանչյուր ապացույց հետազոտում է նախ՝ գործին դրա վերաբերելիության, օրենքով նման ապացույցի թույլատրելիության, արժանահավատության, իսկ վերաբերելի բոլոր ապացույցները միասին՝ որոշակի փաստ (փաստեր) հաստատելու համար բավարարության տեսանկյունից:

Դատարանը յուրաքանչյուր ապացույցի վերաբերելիությունը և թույլատրելիությունը ստուգելուց հետո պարտավոր է ստուգել նաև տվյալ ապացույցի արժանահավատությունը և ապացույցների միջև հակասության դեպքում մերժել իր կարծիքով ոչ արժանահավատ ապացույցը՝ հիմնավորելով տվյալ մերժումը, իսկ փաստը հաստատել արժանահավատ ապացույցի հիման վրա:

ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 51-րդ հոդվածի 1-ին կետի համաձայն՝ գործի հանգամանքները, որոնք օրենքի կամ այլ իրավական ակտերի համաձայն պետք է հաստատվեն միայն որոշակի ապացույցներով, չեն կարող հաստատվել այլ ապացույցներով:

ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 60-րդ հոդվածի 1-ին կետի համաձայն՝ գործի քննության ժամանակ ծագող հատուկ գիտելիքներ պահանջող հարցերի պարզաբանման նպատակով դատարանը կարող է կողմի (կողմերի) միջնորդությամբ կամ իր նախաձեռնությամբ փորձաքննություն նշանակել:

Վճռաբեկ դատարանն իր` նախկինում կայացրած որոշումներում արդեն իսկ անդրադարձել է փորձաքննություն նշանակելու միջնորդության քննարկման հարցին և նշել է, որ դատարանի նախաձեռնությամբ փորձաքննություն նշանակելու իրավասությունը դատարանն իրականացնում է դատական հայեցողության իրավունքով` ելնելով հատուկ գիտելիքներ պահանջող հարցերի պարզաբանման նպատակից (տե՛ս Ռազմիկ Սարգսյանը և Լիդա Սևոյանն ընդդեմ Ռաֆիկ Հախվերդյանի՝ առուվաճառքի պայմանագիրը լուծելու պահանջի մասին քաղաքացիական գործով Վճռաբեկ դատարանի 02.03.2007 թվականի թիվ 3-259 (ՎԴ) որոշումը):

Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ փորձաքննության նշանակման միջնորդության բավարարումը կամ մերժումը դատարանը լուծում է` ելնելով նաև արդարադատության արդյունավետության շահերի ապահովման սկզբունքից:

Վերը նշված հոդվածների վերլուծությունից հետևում է նաև, որ նմանատիպ գործերի քննության ժամանակ դատարանը կողմի միջնորդությամբ փորձաքննություն նշանակելու հարցը որոշելիս պետք է հաշվի առնի կոնկրետ վեճի առարկային վերաբերող առանձնահատկությունները, քանի որ օրենսդիրը նմանատիպ դեպքերում հստակ սահմանում է այն գործողությունները, ինչպես նաև ապացույցի այն տեսակը, որով վեճի դեպքում պետք է հաստատվի տվյալ փաստը:

Վերաքննիչ դատարանը, դատական ակտը թողնելով օրինական ուժի մեջ, պատճառաբանել է, որ Դատարանը, «պարզելով գործի համար նշանակություն ունեցող բոլոր փաստական հանգամանքները, հետազոտելով և պատշաճ գնահատելով գործում առկա ապացույցները հաստատված է համարել այն հանգամանքը, որ բողոք բերողները դատարանին չեն ներկայացրել իրենց պահանջը հիմնավորող ապացույցներ, մասնավորապես՝ դատարանին չեն ներկայացրել որևէ պատշաճ ապացույց այն մասին, որ առանց պատասխանողներին պատկանող` քաղաք Երևան, Ղարիբջանյան 76/1 հասցեի մուտքի նկատմամբ սերվիտուտ սահմանելու, հնարավոր չէ մուտք գործել Ղարիբջանյան 76 բնակելի տուն»:

Այսպես` սույն գործի փաստերի համաձայն` Երևանի Ղարիբջանյան փողոցի թիվ 76 տան սեփականատերն էր կողմերի հայրը, որի մահից հետո նշված տան նկատմամբ սեփականության իրավունք են ձեռք բերել Ալբերտ և Էդվարդ Հովհաննիսյանները, որի կապակցությամբ Ալբերտ Հովհաննիսյանին պատկանող թիվ 76 տան մի մասին տրվել է թիվ 76/1 հասցեն: Երևանի քաղաքապետարանի ճարտարապետության և քաղաքաշինության վարչության կողմից տրված հողի հատկացման գլխավոր հատակագծից երևում է, որ Երևանի Ղարիբջանյան փողոցի թիվ 76 և թիվ 76/1 տներն ունեն մեկ ընդհանուր մուտք, բակ և հողամաս: Գործի քննության ժամանակ Դատարանի կողմից կատարվել է տեղատեսություն, իսկ Էդվարդ Հովհաննիսյանի միջնորդությունը` դատաշինարարական փորձաքննություն նշանակելու մասին, մերժվել է:

Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ Դատարանը, մերժելով դատաշինարարական փորձաքննություն նշանակելու մասին միջնորդությունը, բավարարվել է միայն կատարված տեղատեսությամբ, որով արձանագրել է երկրորդ մուտքի առկայությունը, սակայն ցույց չի տրվել, թե տան որ մասում է գտնվում այդ մուտքը, և արդյոք առկա է հնարավորություն դրանից օգտվելու համար, կամ այդ երկրորդ մուտքը նախատեսված է որպես Երևանի Ղարիբջանյան փողոցի թիվ 76 տան մոտեցման ճանապարհ: Դատարանները գնահատման չեն արժանացրել այն առարկությունը, որ հիշատակված երկրորդ մուտքը պատկանում է կողմերի հարևանին, ու այն ելք չունի դեպի Երևանի Ղարիբջանյան փողոցի թիվ 76 և թիվ 76/1 տները, ինչպես նաև դրանից օգտվելու որևէ տեխնիկական հնարավորություն առկա չէ:

Ուստի, Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ տվյալ դեպքում մասնագիտական գիտելիքներ պահանջող հարցերի պարզաբանման և սույն վեճի օբյեկտիվ լուծման նպատակով Դատարանը պետք է բավարարեր փորձաքննություն նշանակելու մասին միջնորդությունը:

Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ տվյալ դեպքում բավարար կերպով հիմնավորված կամ հերքված չէ սերվիտուտ սահմանելու անհրաժեշտությունը, մասնավորապես` պետք է պարզել` արդյոք Երևանի Ղարիբջանյան փողոցի թիվ 76/1 տան բնակիչների համար առկա է իրենց տան մոտեցման համար այլ հնարավորություն` բացի նույն հասցեի թիվ 76/1 տան մուտքից, ինչն էլ սույն գործով առաջացնում է նոր քննության անհրաժեշտություն:

Այսպիսով, վճռաբեկ բողոքի հիմքի առկայությունը բավարար է, ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 228-րդ հոդվածի համաձայն, Վերաքննիչ դատարանի որոշումը բեկանելու համար:

Ելնելով վերոգրյալից և ղեկավարվելով ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 240-241²-րդ հոդվածներով՝ Վճռաբեկ դատարանը

ՈՐՈՇԵՑ

1. Վճռաբեկ բողոքը բավարարել: Բեկանել ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի 26.08.2011 թվականի որոշումը և գործն ուղարկել Երևանի Շենգավիթ վարչական շրջանի առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության դատարան` նոր քննության:

2. Վճռաբեկ բողոքի համար սահմանված և հետաձգված պետական տուրքի հարցին անդրադառնալ գործի նոր քննության ընթացքում:

3. Որոշումն օրինական ուժի մեջ է մտնում հրապարակման պահից, վերջնական է և ենթակա չէ բողոքարկման:

Նախագահող`		Ե. Խունդկարյան
Դատավորներ`		Վ. Աբելյան
		Ս. Անտոնյան
		Վ. Ավանեսյան
		Ա. Բարսեղյան
		Մ. Դրմեյան
		Գ. Հակոբյան
		Է. Հայրիյան
		Տ. Պետրոսյան
		Ե. Սողոմոնյան