Հայաստանի Հանրապետության
վարչապետ

2004 թ. հունիսի 22
Երևան

Հավելված
ՀՀ կառավարության 2004 թվականի
հունիսի 17-ի N 900-Ն որոշման

  Տարրական դպրոց

  Միջին դպրոց

  Ավագ դպրոց

  1. Գիտելիքների համակարգ

1. Տարրական դպրոցն ավարտողը պետք է` գիտենա սահուն և գրագետ կարդալ` հասկանալով կարդացածի իմաստը և պահպանելով հայերեն խոսքի ճիշտ արտասանությունը.

Միջին դպրոցն ավարտողը պետք է`
1. գիտենա կարդալ` պահպանելով ուղղախոսական կանոնները, ընկալելով կարդացածի լեզվաոճական և պատկերավորման առանձնահատկությունները.

Ավագ դպրոցն ավարտողը պետք է`
1. գիտենա կարդալ` ընկալելով կարդացածի ենթատեքստը, փոխաբերական, այլաբանական և խորհրդանշական իմաստը, ոճական տարբերակների հաղորդակցական գործառույթները, հասկանա արևմտահայերեն բնագրերը.

2. ծանոթ լինի դասական և արդի մանկական գեղարվեստական գրականության նմուշներին և բանահյուսական նյութերի մշակումներին.

2. գիտենա, ճանաչի հայ և արտասահմանյան ամենաանվանի գրողներին և նրանց ստեղծագործությունները, հայ և այլ ազգերի ժողովրդական բանահյուսության որոշ նմուշներ.

2. գիտենա և կարդա հայ և արտասահմանյան դասական ու ժամանակակից գրականության երկեր, հայ և այլ ազգերի ժողովրդական բանահյուսության նյութեր.

3. գիտենա բանավոր և գրավոր ճիշտ արտահայտվել` պահպանելով ուղղախոսական, ուղղագրական և քերականական տարրական կանոնները.

3. գիտենա բանավոր և գրավոր խոսք կառուցելու սկզբունքները` պահպանելով քերականական հիմնական կանոններն ու օրինաչափությունները, ոճաբանական սկզբունքները.

3. գիտենա բանավոր և գրավոր կապակցված խոսք կառուցելու նրբերանգները` դրսևորելով հայոց լեզվի քերականական կառուցվածքի, լեզվաոճական առանձնահատկությունների և ճարտասանական հիմնական սկզբունքների իմացություն.

4. գիտենա կարդացած տեքստերում հանդիպած բառերի իմաստն ու նշանակությունը.

4. իմանա գրական- գեղարվեստական, գիտահանրամատչելի տեքստերում հանդիպող բառերի նշանակությունը, գիտենա հայերենի բառակազմության հիմնական օրինաչափությունները.

4. տիրապետի գրական լեզվի կենսունակ (գործածական) բառապաշարին, տիրապետի հայերենի բառաստեղծման սկզբունքներին.

5. կարողանա տարբերակել արձակ և չափածո ստեղծա- գործությունները.

5. ունենա գրականագիտական տարրական գիտելիքներ (գրական ժանրեր, պատկերավորման միջոցներ).

5. ունենա որոշակի գիտելիքներ գրականագիտությունից, գրականության տեսությունից և գրաքննադատությունից.

  2. Կարողություններ և հմտություններ

Տարրական դպրոցն ավարտողը պետք է ունենա հետևյալ կարողություններն ու հմտությունները`

Միջին դպրոցն ավարտողը պետք է ունենա հետևյալ կարողություններն ու հմտությունները`

Ավագ դպրոցն ավարտողը պետք է ունենա հետևյալ կարողություններն ու հմտությունները`

6. լսել խոսակցին, նրա ասածը հասկանալ ու ճիշտ վերարտադրել, հիմնավորված պատասխան տալ.

6. հաղորդվող նյութի հիման վրա վերլուծել, վերացարկել, կշռադատել, հարցն ընկալել, մտքում պատասխանը կառուցել և բարձրաձայն արտահայտել.

6. ուսումնասիրել լեզվական և գրական երևույթներ, արվեստի և գրականության նմուշներ, վերլուծել ու համեմատել դրանք.

7. կարդալ գեղարվեստական ու գիտահանրամատչելի ոչ բարդ տեքստեր և բանավոր ու գրավոր վերարտադրել դրանց բովանդակությունը. 

7. համեմատել և վերլուծել ազգային և արտասահմանյան գրական-գեղարվեստական նմուշները, ըմբռնել և մեկնաբանել գրական երկը.

7. ճիշտ ընկալել գրական երկը` համապատասխան գեղագիտական և բովանդակային որակներով, ըմբռնել ենթատեքստը, կատարել համեմատական վերլուծություն.

8. առաջադրված թեմային համապատասխան հարցեր կազմել և գրավոր շարադրել պատասխանները.

8. գրավոր շարադրել սեփական մտքերը, զգացումները, կարծիքը, գրագետ խոսքը դարձնել ինքնարտահայտման և ինքնադրսևորման միջոց.

8. գեղարվեստական և վերլուծական բնույթի գրավոր աշխատանքներ գրել, ելույթներ ունենալ գրականության և արվեստի մասին.

9. օգտվել դպրոցական բառարաններից և մանկական հանրագիտարաններից.

9. օգտվել ուղղագրական և բացատրական բառարաններից ու հանրագիտարաններից, գործածել նոր սովորած բառերն ու տերմինները.

9. օգտվելով բառարաններից և տեղեկատվական այլ աղբյուրներից հարստացնել սեփական բառապաշարը և կիրառել նոր բառերը բանավոր և գրավոր խոսքում.

10. իրավիճակին համապատասխան խոսք կառուցել, իր մտքերը, կարծիքը հստակ, ճիշտ հայերենով ձևակերպել և հաղորդել ուրիշին.

10. ուշադիր լսել, ըմբռնել և վերարտադրել միջին բարդության բանավոր խոսքը.

10. երկխոսություն, բանավեճ վարել, տրամաբանված կարծիք, տեսակետ, համոզմունք հայտնել.

11. բանավոր և գրավոր խոսքով ներկայացնել իր զգացմունքները, երևակայությամբ պատկերացրածը.

11. հանդես գալ ընդարձակ և հակիրճ ելույթով, արտահայտիչ և պատկերավոր խոսքով գրավել զրուցակիցների ուշադրությունը.

11. օգտվել տարբեր աղբյուրներից և ընտրել անհրաժեշտ տեղեկատվություն, տարբերել գլխավորը երկրորդականից, ուսումնասիրված նյութը հաղորդել լսարանին.

12. իր իմացածը ճիշտ և հասկանալի հաղորդել ուրիշին.

12. ուրիշին սովորեցնել իր սովորածն ու իմացածը.

12. անհատական կամ համատեղ
 ուսումնասիրություններ
 կատարել, ամբողջացնել դրա
 արդյունքները և բանավոր
 կամ գրավոր ներկայացնել.

13. գրագետ հայերենով բանավոր և գրավոր արտահայտել իր կարծիքը կարդացածի, լսածի, տեսածի վերաբերյալ.

13. ուրիշներին հաղորդել գրական երկի սեփական ըմբռնումը, լսել նրանց կարծիքները և տեսակետները.

13. նախաձեռնել տարբեր բնույթի միջոցառումներ (գրական երեկո, հանդիսավոր արարողություն, բեմադրություն) կամ մասնակցել դրանց.

14. իր լեզվական կարողություններն օգտագործել այլ առարկաներ ուսումնասիրելու համար.

14. այլ առարկաներ յուրացնելիս կիրառել իր լեզվական հմտությունները.

14. իր լեզվաոճական գիտելիքներն ու հմտություններն օգտագործել նոր գիտելիքներ ստանալու, ներլեզվական և միջլեզվական համեմատական վերլուծություն կատարելու համար.

15. փորձել հորինել փոքրիկ պատմություններ, հեքիաթներ, առակներ, ոտանավորներ.

15. երևակայության ու պատկերավոր մտածողության օգնությամբ ստեղծագործել, հորինել պատմություններ, հեքիաթներ.

15. գեղարվեստական խոսքի միջոցներով արտահայտել իր հույզերը, ապրումներն ու մտորումները, անել ինքնուրույն ստեղծագործելու փորձեր.

  3. Արժեքների համակարգ

Տարրական դպրոցն
ավարտողը պետք է`
16. գիտակցի մայրենի
լեզվի և ազգային
պատկանելության սերտ կապը.
17. գիտակցի մայրենի
լեզվի և
գրականության
արժեքների ձեռքբերման
կարևորությունն ու
անհրաժեշտությունը.   

18. գեղարվեստական
տեքստերի շնորհիվ
տեսնի, ճանաչի և զգա
գեղեցիկը:

Միջին դպրոցն ավարտողը
պետք է`
16. պահպանի մայրենի լեզվի
անաղարտությունը և
առաջնայնությունը.  

17. ճանաչի և սիրի ազգային
մշակույթը, ընդունի իր
նախնիների ստեղծած հոգևոր
արժեքները. 



18. հարգանքով վերաբերվի
Հայաստանում ապրող մյուս
ժողովուրդների ազգային
լեզուներին և գրական-
մշակութային արժեքներին,
կարևորի համաշխարհային
գրականության դերը.
19. ունենա ինքնակրթության,
ինքնադաստիարակության,
ինքնակատարելագործման
մղում` գրական երկերից
սովորածի, նշանավոր
մարդկանց կյանքի օրինակով:

Ավագ դպրոցն ավարտողը
պետք է`
16. գիտակցի լեզվի
մշակութային արժեքը, լինի
դրա կրողը, պահպանողն ու
տարածողը.
17. գիտակցի հայ
գրականության` որպես
ազգային մշակույթի
կարևորագույն արժեքի,
ազգային մտածողության և
հոգեբանության բացահայտողի
դերը.
18. գնահատի Հայաստանում
ապրող մյուս ժողովուրդների
և համաշխարհային գրական
մշակույթի արժեքները. 
19. ունենա գեղագիտական
ճաշակ, արվեստի գործերին,
գրական
ստեղծագործություններին
ծանոթանալու և
հաղորդակցվելու պահանջ:

 Տարրական դպրոց

 Միջին դպրոց

 Ավագ դպրոց

 1. Գիտելիքների համակարգ

Տարրական դպրոցն ավարտողը պետք է`
1. գիտենա օտար լեզվի հնչյուններն ու այբուբենը, արտասանության և ուղղագրության տարրական կանոնները.

Միջին դպրոցն ավարտողը պետք է`
1. գիտենա օտար լեզվի ուղղագրական և ուղղախոսական հիմնական կանոնները, բառակազմության հիմնական օրինաչափությունները.

Ավագ դպրոցն ավարտողը պետք է`
1. գիտենա օտար լեզվի արտասանության և հնչերանգի ոճական տարբերակները` դրանց հաղորդակցական առանձնահատկությունները, բառաստեղծման սկզբունքները.

2. ունենա պարզագույն հաղորդակցման և առօրյա իրադրությունները նկարագրելու համար անհրաժեշտ բառապաշար` ուսուցանվող օտար լեզվից.

2. ունենա իր նախասիրությունների և կենսագործունեության վերաբերյալ նկարագրությունների և հաղորդակցման համար բավարար բառապաշար.

2. ունենա բնության, հասարակության, մշակութային արժեքների վերաբերյալ կարծիք արտահայտելու և տեղեկություն հաղորդելու անհրաժեշտ բառապաշար.

3. գիտենա պարզագույն բառակապակցություններ և նախադասություններ կազմելու կանոններ.

3. տարբերակի օտար լեզվի հիմնական քերականական ձևերը, իմանա դրանց կազմությունը և իմաստները, գիտենա օտար լեզվի շարադասության հիմնական առանձնահատկությունները.

3. գիտենա օտար լեզվի խոսքի մասերը, նախադասության անդամները, քերականական կանոններին կիրառության հիմնական օրինաչափությունները.

4. պատկերացում ունենա լեզվակիր ժողովրդի բանահյուսության և երաժշտության որոշ նմուշների մասին (հեքիաթներ, երգեր, ոտանավորներ).

4. պատկերացում ունենա լեզվակիր ժողովրդի հիմնական տոների, սովորույթների, հանրահայտ մարդկանց, արվեստի և գրականության նմուշների մասին.

4. իմանա լեզվակիր ժողովրդի պատմության ուրվագծերը և համամարդկային նշանակություն ունեցող նվաճումները.

 2. Կարողություններ և հմտություններ

Տարրական դպրոցն ավարտողը պետք է ունենա հետևյալ կարողություններն ու հմտությունները`

Միջին դպրոցն ավարտողը պետք է ունենա հետևյալ կարողություններն ու հմտությունները`

Ավագ դպրոցն ավարտողը պետք է ունենա հետևյալ կարողություններն ու հմտությունները`

5. պարզ նախադասություններով իր մասին բանավոր տեղեկություններ հայտնել.

5. կազմել և որոշակի սահունությամբ արտասանել կարճ մենախոսություններ և երկխոսություններ իր կյանքի և նախասիրությունների մասին.

5. կարծիք հայտնել բնության և հասարակության երևույթների, պետության, արվեստի, հաղորդակցության միջոցների մասին.

6. համառոտ նկարագրել
ծանոթ իրերն ու
երևույթները.

6. բանավոր խոսքով
ներկայացնել հանձնարարված
ծանոթ թեման.

6. բանավոր և գրավոր
խոսքով ներկայացնել
Հայաստանը, նրա
մշակութային արժեքները.

7. գրել կարճ
գրություններ և
փոքրիկ
թելադրություններ.

7. լսած կամ կարդացած
տեղեկության մասին
պատրաստել գրավոր պարզ
հաղորդագրություններ, գրել
նամակներ և պարզ
փոխադրություններ.

7. գրել իր գիտելիքներն ու
հետաքրքրություններն
արտացոլող միջին ծավալի
տեքստեր.

8. կարդալ ծանոթ
անուններ, պարզ բառեր
և
նախադասություններ,
փոքր ծավալի տեքստեր
(քարտեզներ,
վերնագրեր և
անվանումներ, կարճ
գրություններ,
տեղեկատուներ,
ուղեցույցներ).

8. տեղեկություններ քաղել
տարբեր աղբյուրներից,
կարդալ ծանոթ ոլորտների
վերաբերյալ հիմնական
բառապաշարով տեքստեր.

8. կարդալ միջին ծավալի
տեքստեր, ընկալել և
առանձնացնել էականը.

9. լսելով ճանաչել
օտար լեզվի հստակորեն
և դանդաղ արտաբերված
ծանոթ բառերն ու պարզ
արտահայտությունները.

9. լսել և հասկանալ մաքուր
արտաբերված առանձին
նախադասություններ, ըմբռնել
առօրյա թեմաներին վերաբերող
խոսքի հիմնական իմաստը.

9. լսել և հասկանալ ծանոթ
թեմաներով որոշակի ծավալի
տեքստեր, անծանոթ թեմայով,
միջին բարդության, ռադիո
և հեռուստահաղորդումների
բովանդակությունը.

10. պարզ
իրավիճակներում
համեմատել և
խմբավորել, ըստ
նպատակի ընտրել,
հավանություն տալ կամ
մերժել կարծիքներն ու
առաջարկները.

10. տարբեր տեղեկատվական
աղբյուրներից հավաքել և
օգտագործել իրեն անհրաժեշտ
տեղեկություններ.

10. ինքնուրույն օգտվել
հանձնարարված օտարալեզու
աղբյուրներից, բնութագրել,
վերլուծել և ընդհանրացնել
ստացված տեղեկությունը.

11. հասկանալ
զրուցակցի դանդաղ,
հստակ և համառոտ
արտահայտված խնդրանքը
կամ հարցը, հստակ
ձևակերպել պարզ
պատասխան, տալ ծանոթ
իրադրության հետ
անմիջական կապ
ունեցող պարզ հարցեր,
ներկայացնել իրեն,
ողջույնի կամ
հրաժեշտի խոսք ասել.

11. առօրյա հարցերի շուրջ
անմիջականորեն հաղորդակցվել
հստակ խոսող զրուցակցի հետ,
ստանալ և տալ որոշակի
տեղեկություն ծանոթ թեմայի
վերաբերյալ, վերաբերմունքի
պարզ արտահայտություններով
պահպանել զրույցի ընթացքը.

11. հանպատրաստի
կողմնորոշվել օտար լեզվով
հաղորդակցական
իրադրություններում,
տեղեկություններ հավաքել
և գրավոր վերարտադրել,
որոշակի սահունությամբ և
խորությամբ զրույց վարել.

12. ինքնուրույն
ճանաչել գրավոր և
բանավոր կապակցված
պարզ խոսք.

12. սեփական մտքերն ու
վերաբերմունքն արտահայտելու
համար կառուցել գրավոր և
բանավոր խոսքի ոչ մեծ
միավորներ, կատարել պարզ
թարգմանություններ.

12. օտար լեզվով
հաղորդակցության
միջավայրում դրսևորել
ինքնուրույն
մտածողություն.

 3. Արժեքների համակարգ

Տարրական դպրոցն
ավարտողը պետք է`
13. գիտակցի օտար
լեզվի` որպես
տեղեկություն
ստանալու գործոնի
դերն ու
նշանակությունը.
14. պատկերացում
ունենա տվյալ լեզուն
ներկայացնող ժողովրդի
և երկրի մասին:

Միջին դպրոցն ավարտողը
պետք է`
13. հասկանա և կիրառի օտար
լեզվի ճանաչողական և
հաղորդակցական
հնարավորությունները.
 
 
14. ծանոթ լինի և հարգանք
դրսևորի տվյալ օտար լեզուն
ներկայացնող ժողովրդի
մշակույթի նկատմամբ: 

Ավագ դպրոցն ավարտողը
պետք է`
13. թարգմանական
գործընթացում կիրառել
ոճական և գեղագիտական
որոշ հնարներ.
 
 
14. գիտակցի օտար
լեզուների կարևորությունն
ու ձգտում ունենա
հարստացնելու իր
իմացությունը.
15. գնահատի տվյալ օտար
լեզուն կրող ժողովրդի
արժեքները և
ավանդույթները:

 Տարրական դպրոց

 Միջին դպրոց

 Ավագ դպրոց

1. Գիտելիքների համակարգ

Տարրական դպրոցն ավարտողը պետք է`
1. իմանա գրել, կարդալ և համեմատել բնական թվերը.

Միջին դպրոցն ավարտողը պետք է`
1. իմանա իրական թվերով հաշվարկներ կատարել և  բաղդատել դրանք.

Ավագ դպրոցն ավարտողը պետք է`
1. ծանոթ լինի ֆունկցիայի սահմանի և ածանցյալի գաղափարներին.

2. տիրապետի թվաբանական չորս գործողություններին  և հիմնական կանոններին.

2. իմանա հանրահաշվական հիմնական հասկացությունները, հանրահաշվական արտահայտություններով գործողություններ կատարելու կանոնները.
3. գիտենա տարրական որոշ ֆունկցիաների պարզագույն հատկությունները.

2. իմանա տարրական ֆունկցիաների հիմնական հատկությունները.

3. հասկանա ամբողջի և նրա մասերի կապը, իմանա սովորական կոտորակի մասին.

4. իմանա տոկոսի հասկացությունը և կարողանա ամբողջի մասն արտահայտել տոկոսով և հակառակը.
5. գիտենա թվերի բաժանելիության հիմնական հատկությունները.

3. ծանոթ լինի միացությունների և հավանականությունների տեսության տարրերին.

4. ճանաչի երկրաչափական պարզագույն պատկերները և մարմինները, իմանա պարզ չափումներ կատարել.

6. համակարգված գիտելիքներ ունենա երկրաչափական պատկերների վերաբերյալ, իմանա դրանց տարրերը, հատկությունները.

4. ճանաչի տարածական մարմինները, իմանա դրանց տարրերը, հատկությունները.

5. գաղափար ունենա երկարության, զանգվածի, մակերեսի, ժամանակի, արագության մասին, իմանա չափման որոշ միավորներ, ծանոթ լինի չափման պարզագույն գործիքների.

7. գիտելիքներ ունենա պատկերների մակերես և որոշ տարածական մարմինների ծավալ հաշվելու մասին.

5. գիտելիքներ ունենա մարմնի ծավալ և մակերևույթի մակերես հաշվելու մասին.

6. ծանոթ լինի տրամաբանության տարրական հասկացություններին.

8. իմանա բազմությունների հետ տարրական գործողություններ կատարելու կանոնները.

6. իմանա տրամաբանության հիմնական հասկացությունները. 7. ծանոթ լինի բազմությունների տեսության տարրերին.

9. գիտելիքներ ունենա թվային առանցքի և կոորդինատական հարթության մասին, գաղափար ունենա վեկտորների մասին.

8. իմանա կոորդինատների մեթոդը և վեկտորների գործածությունը տարածության մեջ.

10. իմանա գծային, քառակուսային, ռացիոնալ և դրանց բերվող հավասարումներ ու անհավասարումներ, համակարգեր ու համախմբեր լուծելու կանոնները.

9. իմանա տարբեր հավասարումներ ու անհավասարումներ, համակարգեր ու համախմբեր լուծելու եղանակներ.

2. Կարողություններ և հմտություններ

Տարրական դպրոցն
ավարտողը պետք է
ունենա հետևյալ
կարողություններն ու
հմտությունները`
7. շրջապատող իրերն
արտահայտել թվերով,
նկարագրել և
մեկնաբանել.
8. վերլուծել խնդիրը
և ներկայացնել
թվերի, գծապատկերների
ու պայմանական
նշանների միջոցով.

Միջին դպրոցն ավարտողը պետք
է ունենա հետևյալ
կարողություններն ու
հմտությունները`
 
11. շրջապատի և առօրյա
կյանքի տարբեր երևույթները
նկարագրել մաթեմատիկական
լեզվով.
12. խնդիրներ լուծելիս
ստեղծել մաթեմատիկական պարզ
մոդելներ, ալգորիթմներ.

Ավագ դպրոցն ավարտողը
պետք է ունենա հետևյալ
կարողություններն ու
հմտությունները`
 
10. կառուցել
մաթեմատիկական մոդելներ,
մշակել ալգորիթմներ`
դրանցում կիրառելով
տրամաբանական զանազան
մեթոդներ.

9. հասկանալ «և»,
«կամ», «եթե, ապա»
շաղկապների
տրամաբանական իմաստը
և պարզագույն
դատողություններ
կատարել դրանց
միջոցով.

13. իմանալ «և», «կամ»,
«կամ, կամ», «եթե, ապա»
շաղկապների, «առնվազն»,
«ցանկացած», «գոյություն
ունի», «ամենաքիչը»,
«ամենաշատը» բառերի իմաստը
և դատողություններ
կատարել դրանց միջոցով.

11. «և», «կամ», «կամ,
կամ», «եթե», «ապա»,
շաղկապներով, «առնվազն»,
«ցանկացած», «գոյություն
ունի», «ամենաքիչը»,
«ամենաշատը», «այն և
միայն», «անհրաժեշտ է և
բավարար», «համարժեք է»
բառերով ստեղծել
տրամաբանական կառույցներ.

10. խնդիրներ
լուծելիս` նկատել
տարբեր լուծումների
հնարավորությունը.

14. տրամաբանական
դատողությունների հիման
վրա քննարկել խնդրի լուծման
տարբեր դեպքեր.

12. տարբեր իրավիճակներում
տրամաբանական
դատողություններով սպառել
հնարավոր բոլոր դեպքերը.

11. տարրական
տրամաբանական
եզրահանգումներ
կատարել.

15. տրամաբանական հստակ
դատողություններ կատարել
և հիմնավորել ստացված
արդյունքը.

13. որոշել խնդրի
ամբողջական և հստակ
լինելը, նկատել ավելորդ
կամ պակասող տվյալները.

16. կառուցել որոշ տարրական
ֆունկցիաների գծապատկերներ.

14. կառուցել տարրական
ֆունկցիաների
գծապատկերներ.

12. տրված տվյալների
միջև
հարաբերություններ
ստեղծել և
համեմատությունների
միջոցով
եզրահանգումներ անել.

17. բարդ խնդիրը տրոհել
պարզ խնդիրների և նկատել
միևնույն խնդրի տարբեր
լուծումների
առանձնահատկությունները.

15. հասկանալ
մաթեմատիկական զանազան
գաղափարների
փոխկապակցվածությունը.
16. տվյալների հիման վրա
վերլուծություններ
կատարել և պահանջներին
համապատասխան
եզրահանգումներ անել.

13. համառոտ կերպով
ներկայացնել խնդրի
պայմաններն ու պահանջները.
14. մի քանի
տվյալներով
հարցադրումներ
ձևակերպել.

18. ընկալել արտահայտված
միտքը և տրոհել առանձին
մասերի, ձևակերպել
ինքնուրույն
դատողություններ.
19. ունենալ տրամաբանական
մտածողություն և
օգտագործել փաստարկման պարզ
մեթոդներ.

17. ունենալ տրամաբանական
մտածողություն, տիրապետել
ապացուցման տարբեր
մեթոդների.
18. հարցադրումը կամ
պայմանը վերաձևակերպել
դրա համարժեքով.

15. պատկերների
պարզագույն
ձևափոխություններ
կատարել.

20. երկրաչափական
դատողություններից անցում
կատարել հանրահաշվականի և
հակառակը.

19. տարածաչափական
խնդիրները հանգեցնել
հարթաչափական խնդիրների.

16. խնդիրներ լուծելիս օգտվել
ընկերների և ուսուցիչների
դատողություններից.

21. տարբեր խնդիրներ
լուծելիս համագործակցել
համադասարանցիների հետ.
22. հիմնավորել սեփական
մտքերը, բավարար
փաստարկների դեպքում
ընդունել այլոց
տեսակետները.

20. անհրաժեշտության
դեպքում բանավեճ-քննարկում
նախաձեռնել, լսել
զրուցակցի մտքերը,
համադրել սեփական
դատողությունների հետ և
ճիշտ եզրահանգում կատարել.

17. նկատել պարզ
օրինաչափություններ
և շարունակել դրանք.
18. պարզեցնել
իրավիճակը, կրճատել
քայլերի կամ
հաշվարկների քանակը.

23. նկատել և բացահայտել
օրինաչափություններ,
հայտնաբերած
օրինաչափությունը կամ
հատկությունը ձևակերպել
բառերով ու մաթեմատիկական
սիմվոլներով.

21. ոչ ստանդարտ
իրավիճակներում արագ
կողմնորոշվել և
լուծումներ գտնել,
ինքնուրույն մոտեցում,
հնարամտություն և մտքի
ճկունություն ցուցաբերել.

19. զգալ ժամանակը, պատկերացնել ժամացույցը,
օրացույցը և կարողանալ
կազմակերպել օրվա
ժամակարգը (ռեժիմը).

24. տարբեր իրավիճակներում
ընտրություն կատարել և
լավագույն լուծումներ
գտնել.

22. գործը նախագծել,
նպատակներ դնել և ծրագրեր
ստեղծել.
23. ընտրել և մշակել
նպատակին հասնելու ուղիներ
ու եղանակներ.

25. մաթեմատիկական
գիտելիքները կապել այլ
առարկաներից ստացած
գիտելիքների հետ.

24. մաթեմատիկական
գիտելիքները կիրառել այլ
բնագավառներում.

3. Արժեքային համակարգ

Տարրական դպրոցն
ավարտողը պետք է`
20. գիտակցի սեփական
մտքերը ճիշտ
ձևակերպելու, ուրիշի
մտքերը հասկանալու
անհրաժեշտությունն ու
կարևորությունը:

Միջին դպրոցն ավարտողը
պետք է`
26. ունենա ինքնուրույն
կշռադատություններ
կատարելու ձգտում.
27. կարևորի մտքի
ճշգրտությունը,
ճկունությունը,
նրբագեղությունը,
ստեղծագործական մոտեցումը:

Ավագ դպրոցն ավարտողը
պետք է`
25. հարցեր քննարկելիս
ունենա անաչառությունը,
արդյունավետությունը,
ստեղծագործական մոտեցումն առաջնային համարելու
ձգտում.
26. ունենա սեփական
կարողությունները
գնահատելու, սեփական
կարծիքն արտահայտելու
վճռականություն:

 Տարրական դպրոց

 Միջին դպրոց

 Ավագ դպրոց

1. Գիտելիքների համակարգ

Տարրական դպրոցն  ավարտողը պետք է`

Միջին դպրոցն ավարտողը պետք է`
1. գիտելիքներ ունենա  տեղեկատվության ստացման,  մշակման, փոխանցման,  պահպանման ու օգտագործման  մասին.

Ավագ դպրոցն ավարտողը պետք է`
1. համակարգված գիտելիքներ ունենա տեղեկատվության և դրա ստացման, մշակման, փոխանցման, պահպանման ու օգտագործման մասին.

1. տեղեկություն
ունենա ինտերնետի
օգնությամբ մատուցվող
հիմնական
ծառայությունների
մասին.

2. որոշակի գիտելիքներ
ունենա տեղեկատվական
տեխնոլոգիաների, այդ թվում`
թվային, տեքստային,
գրաֆիկական ինֆորմացիայի
մշակման, տվյալների
որոնման, կուտակման,
մշակման և պահպանման,
ցանցային և մուլթիմեդիա
տեխնոլոգիաների մասին.

2. համակարգված գիտելիքներ
ունենա տեղեկատվական
տեխնոլոգիաների մասին,
իմանա ցանցերի
աշխատանքների և ցանցային
տեխնոլոգիաների
հիմունքները.

2. ծանոթ լինի
համակարգչի հիմնական
հնարավորություններին

3. ծանոթ լինի ծրագրային
ապահովման հիմնական
տեսակներին, դրանց
նշանակությանը և հիմնական
գործառույթներին.

3. գիտենա ծրագրային
ապահովման հիմնական
տեսակները (տարբեր
օպերացիոն համակարգեր,
կիրառական ծրագրեր,
համացանցի զննիչներ,
հակավիրուսային ծրագրեր,
պրոտոկոլներ).

4. ծանոթ լինի ծրագրավորման
հիմունքներին, գիտենա
հիմնական ալգորիթմական
կառուցվածքները.

4. ընդհանուր պատկերացում
ունենա ծրագրավորման
լեզուների մասին. 

2. Կարողություններ և հմտություններ

Միջին դպրոցն ավարտողը պետք
է ունենա հետևյալ
կարողություններն ու
հմտությունները`
5. խնդիրներ լուծելիս
ցուցաբերել ալգորիթմական
մոտեցում.

Ավագ դպրոցն ավարտողը պետք
է ունենա հետևյալ
կարողություններն ու հմտությունները`
5. մոդելավորել բնության
և հասարակական կյանքի
պարզ երևույթները և
օրինաչափությունները.

6. տեսնել տարբեր
երևույթների միջև
գոյություն ունեցող
պատճառահետևանքային
կապերը, առաջադրված
խնդիրները տրոհել առանձին
մասերի և մշակել դրանց
լուծման ալգորիթմները.

6. երևույթները
վերլուծելիս կիրառել
հետազոտական տարբեր
մեթոդներ, համադրել տարբեր
առարկաներից ստացած
գիտելիքները.

7. հաղորդակցական
նպատակների համար օգտվել
ինտերնետային ռեսուրսների
ընձեռած
հնարավորություններից
(էլեկտրոնային փոստ,
հեռաժողով, տեսաժողով,
զննիչներ).

7. ելույթներ,
զեկուցումներ, դասեր
պատրաստելիս ինքնուրույն
օգտագործել տեղեկատվական
և հաղորդակցական
տեխնոլոգիաներ.

8. մասնակցել խմբային
աշխատանքի, հասկանալ
աշխատանքի բաժանման
անհրաժեշտությունը,
ստանձնել
պարտավորություններ և կրել
պատասխանատվություն,
համագործակցել հեռահաս
(վիրտուալ) գործընկերների
հետ.

8. արդյունավետ
մասնակցություն ունենալ
խմբային աշխատանքին,
աշխատանքի բաժանում
կատարել և
պատասխանատվությամբ
վերաբերվել ստանձնած
պարտավորություններին,
աշխատանքի բաժանման
ընթացքում օգտագործել
հեռահաս (վիրտուալ)
գործընկերների հետ
աշխատելու
հնարավորությունները.

9. նախօրոք պլանավորել
աշխատանքը` օգտագործելով
նաև համակարգիչ.

9. օգտվել աշխատանքի
պլանավորման համար
ստեղծված համակարգչային
ծրագրերից.

10. համակարգչով աշխատելիս
կիրառել անվտանգության
կանոնները և
տեղեկատվության պաշտպանման
ծրագրեր.

10. ինքնուրույն ընտրել և
կիրառել տվյալների
պահպանման տարբեր ծրագրեր.

11. զբաղվել
ինքնակրթությամբ`
օգտագործելով տեղեկատվական
և հաղորդակցական
տեխնոլոգիաների ընձեռած
հնարավորությունները.

11. ինքնակրթության համար
օգտվել հեռահար ուսուցման
տեխնոլոգիաներից.

12. համակարգչի օգնությամբ
արտահայտել իր
ունակությունները,
ստեղծագործաբար օգտագործել
կիրառական տարբեր ծրագրերի
հնարավորությունները.

12. ստեղծագործել`
օգտվելով համակարգչային
հատուկ ծրագրերից,
ինքնուրույն ձևակերպել
տարբեր խնդիրներ, տրոհել
առանձին մասերի և մշակել
դրանց լուծման
ալգորիթմները.

13. ինքնուրույն
ուսումնասիրել և
օգտագործել համակարգչային
կիրառական նոր ծրագրեր.

13. համակարգչում
տեղակայել (ինստալյացիա)
տարբեր ծրագրեր,
ինքնուրույն ուսումնասիրել
և օգտագործել դրանք.

3. Արժեքների համակարգ

 4. ձգտում ունենա
ուսումնասիրելու և
կիրառելու համակարգչի
ընձեռած
հնարավորությունները:

16. կիրառի ինտերնետում
աշխատելու համընդհանուր
ճանաչում ստացած
վարվելակերպի կանոնները:

16. լինի ինտերնետում
աշխատելու համընդհանուր
ճանաչում ստացած
վարվելակերպի կանոնների
կրողն ու տարածողը:

 Տարրական դպրոց

 Միջին դպրոց

 Ավագ դպրոց

 1. Գիտելիքների համակարգ

Տարրական դպրոցն
ավարտողը պետք է`
1. նախնական
պատկերացում ունենա
կենդանի և անկենդան
մարմինների առանձնա-
հատկությունների,
դրանց
փոխազդեցությունների,
ինչպես նաև մարդու
օրգանիզմի մասին.

Միջին դպրոցն ավարտողը
պետք է`
1. գիտելիքներ ունենա
բնության մեջ առավել
տարածված ֆիզիկական և
քիմիական երևույթների,
կենսաբանական համակարգերի
մասին.

Ավագ դպրոցն ավարտողը
պետք է`
1. իմանա բնության մեջ
դիտվող հիմնական
օրինաչափությունները
բացատրող տեսությունները.

2. տարրական գաղափար
ունենա շարժման,
փոխազդեցության,
ջերմության, լույսի,
ձայնի մասին. 
 
 

2. իմանա նյութի
կառուցվածքի, շարժման և
փոխազդեցության, էներգիայի
տեսակների և դրանց
փոխակերպումների մասին.

2. համակարգված գիտելիքներ
ունենա ժամանակի և
տարածության, նյութի
կառուցվածքի և
հատկությունների, շարժման
և փոխազդեցության,
էներգիայի տեսակների և
փոխակերպումների մասին.

3. գաղափար ունենա
շրջապատում հանդիպող
որոշ նյութերի
օգտակար և վնասակար
հատկությունների
մասին.

3. իմանա նյութերի հիմնական
հատկությունները և
փոխակերպումները.

3. համակարգված գիտելիքներ
ունենա նյութերի
բազմազանության,
կառուցվածքի, անօրգանական
և օրգանական նյութերի
փոխկապակցվածության մասին.

4. ճանաչի իր
շրջապատում տարածված
կենդանիներ, բույսեր
ու սնկեր.

4. գիտելիքներ ունենա
կենդանի օրգանիզմների
հիմնական հատկանիշների,
բազմազանության, մարդու
օրգանիզմի կառուցվածքի և
կենսագործունեության,
ընդհանուր կենսաբանական
օրինաչափությունների, առողջ
ապրելակերպի
անհրաժեշտության մասին. 

4. համակարգված գիտելիքներ
ունենա բջջի
կենսաբանության,
օրգանիզմների բազմացման և
զարգացման,
ժառանգականության,
փոփոխականության,
օրգանական աշխարհի
զարգացման, կենսոլորտի,
մարդու օրգանիզմի
կենսաբանական
կայունությունն ապահովող
մեխանիզմների մասին.

5. ճանաչի իր
հայրենիքը, թվարկի
նրա մեծ քաղաքները,
լճերը, գետերը,
լեռները, իմանա իր
բնակավայրի
աշխարհագրական
առանձնահատկու-
թյունները.

5. իմանա Հայաստանի
բնությունը, գիտելիքներ
ունենա երկրագնդի
աշխարհագրական թաղանթի
հիմնական բաղադրիչների,
դրանց
փոխպայմանավորվածության,
զարգացման և տարածքային
կազմակերպման
օրինաչափությունների մասին.

5. իմանա մարդու վրա
միջավայրի տարբեր
գործոնների ազդեցության
մասին, բնապահպանության և
բնօգտագործման,
կենսատեխնոլոգիայի
հիմունքները, ծանոթ լինի
տարածաշրջանային և
համընդհանուր էկոլոգիական
հիմնախնդիրներին.

6. տարրական
գիտելիքներ ունենա
մարդու և շրջակա
միջավայրի
փոխազդեցության և իր
կյանքում բնության
դերի մասին.

6. ճանաչի մարդ-բնություն
փոխադարձ կապը, գիտելիքներ
ունենա օրգանիզմի և շրջակա
միջավայրի փոխազդեցության
մասին.

2. Կարողություններ և հմտություններ

Տարրական դպրոցն
ավարտողը պետք է
ունենա հետևյալ
կարողություններն ու
հմտությունները`
7. դիտարկել և
նկարագրել բնության
մեջ կատարվող
պարբերական
փոփոխությունները
(տարվա եղանակներ,
գիշեր-ցերեկ).

Միջին դպրոցն ավարտողը
պետք է ունենա հետևյալ
կարողություններն
ու հմտությունները`
7. բնության մեջ և
լաբորատոր պայմաններում
դիտարկել, նկարագրել,
համեմատել, դասակարգել
երևույթները և
եզրակացություններ անել.

Ավագ դպրոցն ավարտողը պետք
է ունենա հետևյալ
կարողություններն ու
հմտությունները`
6. մոդելավորել, վարկածներ
առաջադրել և փորձնական
ճանապարհով ստուգել դրանք,
ստացված արդյունքներն
ընդհանրացնել և
եզրահանգումներ անել.

8. օգտվել պարզագույն
չափիչ սարքերից և
կատարել չափումներ
(ժամանակ,
երկարություն, կշիռ,
ջերմաստիճան).

8. հավաքել ոչ բարդ
փորձնական սարքավորումներ,
կատարել չափումներ,
արդյունքները գրանցել
աղյուսակների, գրաֆիկների,
քարտեզ-սխեմաների,
դիագրամների տեսքով, տալ
մեկնաբանություններ.

7. ծրագրել և իրականացնել
փորձեր, գրանցել
դիտարկումները, չափումների
արդյունքները, դրանք
համակարգել և մեկնաբանել.

9. շրջապատում
պարզագույն
օրինաչափություններ
նկատել և դրանց
հիման վրա
եզրահանգումներ անել.

9. եզրահանգումներ կատարել
բնության տարբեր
երևույթների մասին`
հիմնվելով փաստերի,
հասկացությունների,
օրինաչափությունների և
օրենքների վրա.

8. տիրապետել
ճանաչողության ընդհանուր
մեթոդներին, տեսնել
շրջապատում եղած իրերի և
երևույթների փոխադարձ
կապը.
9. կիրառել բնագիտական
օրենքների և
տեսությունների
իմացությունը բնության
երևույթները բացատրելու
համար.

10. համագործակցել
համադասարանցիների
հետ, համատեղ մշակել
և իրականացնել
բնապահպանական պարզ
միջոցառումներ.

10. նախագծել, պլանավորել,
մասնակցել, հարկ եղած
դեպքում ղեկավարել տարբեր
ուսումնական միջոցառումներ,
փոքրիկ ծրագրեր.

10. զեկուցում պատրաստել
և իր մտքերը,
տեսակետները, ծրագրերը
լսարանի առաջ փաստարկված
և տրամաբանված
ներկայացնել.

11. օգտվել բնական
գիտությունների
պարզագույն
հասկացություններից. 

11. բնության առանձին
երևույթների մասին կարծիք
հայտնելու և այն փաստերով
հիմնավորելու համար ճիշտ
օգտագործել բնական
գիտություններին հատուկ
տերմինները,
հասկացությունները.

11. տարբերել գիտական
փաստ, օրինաչափություն,
օրենք, սկզբունք,
տեսություն
հասկացությունները, ստացած
գիտելիքները համակարգել
այդ հասկացությունների
շրջանակներում.
12. փիլիսոփայական որոշ
ընդհանրացումներ անել
բնական երևույթների և
շրջապատող աշխարհի մասին.

12. հոգալ
առողջության մասին,
պահպանել օրվա
ռեժիմը, անձնական և
բնակարանի հիգիենայի
հիմնական կանոնները.

12. տարբերել և գնահատել
առողջության համար օգտակար
և վնասակար սովորույթները,
իմանալ և պահպանել
սանիտարահիգիենիկ նորմերը,
հոգ տանել սեփական
առողջության մասին. 

13. պատասխանատու
վերաբերմունք դրսևորել
սեփական առողջության
նկատմամբ, պահպանել առողջ
ապրելակերպի կանոնները,
խուսափել
հիվանդություններից,
վնասակար
սովորություններից.

13. օգտվել
կենցաղային հեշտ և
անվտանգ կառավարվող
սարքերից, դպրոցում,
տանը և բնության մեջ
դրսևորել անվտանգ
վարքագիծ.

13. իմանալ և պահպանել
անվտանգ
կենսագործունեության
նորմերը, խուսափել
վտանգավոր իրավիճակներից. 

14. կարողանալ
կողմնորոշվել և
համապատասխան որոշումներ
կայացնել անսովոր, անծանոթ
իրադրություններում,
իրատեսորեն գնահատել
վտանգի աստիճանը և
խուսափել դրանից.

14. խնամել ընտանի
կենդանիներ և
բույսեր.

14. տարբերակել
բնապահպանական
հիմնախնդիրները, տեսնել
դրանց դրսևորումները
Հայաստանում, լինել բնական
միջավայրի պահպանողն ու
բարելավողը.
15. ուսումնառության
ընթացքում օգտվել
ձեռնարկներից,
շտեմարաններից,
համակարգչային ուսուցողական
բազմաբնույթ ծրագրերից.

15. դրսևորել ընդհանուր
էկոլոգիական գրագիտություն
և շրջակա միջավայրի
նկատմամբ պատասխանատու
վերաբերմունք.
 
 
16. զբաղվել ինքնուրույն
ուսումնական
գործունեությամբ` այդ
նպատակով օգտվելով
տարաբնույթ աղբյուրներից,
տեղեկատվական և
հաղորդակցական
տեխնոլոգիաներից.

3. Արժեքային համակարգ

Տարրական դպրոցն
ավարտողը պետք է`
15. սիրի բնությունը,
գնահատի բնության
գեղեցկությունը.

Միջին դպրոցն ավարտողը
պետք է`
16. արժևորի բնագիտական
գիտելիքների դերն ու
նշանակությունն իր կյանքում

Ավագ դպրոցն ավարտողը
պետք է`
17. կարևորի բնական
գիտությունների դերը և
նշանակությունը
քաղաքակրթության զարգացման
և անձի աշխարհայացքի
ձևավորման գործում.

16. հոգատար
վերաբերմունք ունենա
կենդանական և
բուսական աշխարհի
նկատմամբ:

17. գիտակցի բնական
պաշարների
սահմանափակությունը, մերժի
բնության նկատմամբ
սպառողական
հոգեբանությունը, գիտակցի
իր դերն ու
պատասխանատվությունը բնական
միջավայրի պահպանման
գործում:

18. պարտավորություն կրի
բնության, հասարակության,
սեփական անձի հանդեպ,
ըմբռնի բնության հետ
ներդաշնակ ապրելու
անհրաժեշտությունը:

 Տարրական դպրոց

 Միջին դպրոց

 Ավագ դպրոց

1. Գիտելիքների համակարգ

Տարրական դպրոցն
ավարտողը պետք է`
1. ճանաչի իր
հայրենիքը, Հայաստանի
Հանրապետության
դրոշը, զինանշանը,
իմանա պետական
օրհներգը.

Միջին դպրոցն ավարտողը
պետք է`
1. հիմնարար գիտելիքներ
ունենա հայ ժողովրդի
պատմության տարբեր փուլերի
և նշանավոր
իրադարձությունների,
երևույթների ու փաստերի
մասին.

Ավագ դպրոցն ավարտողը
պետք է`
1. հիմնարար գիտելիքներ
ունենա հայ ժողովրդի
ազգային հիմնախնդիրների
մասին.

2. ծանոթ լինի հայ
ժողովրդի անցյալի ու
ներկայի նշանակալի
որոշ
իրադարձություններին,
գործիչներին,
մշակութային
արժեքներին և
ազգային-պետական
տոներին.

2. գիտելիքներ ունենա հայ
ժողովրդի հոգևոր և
նյութական արժեքների, դրանց
ստեղծման, պահպանման ու
զարգացման գործում
տնտեսական, քաղաքական,
ազգային, հոգևոր
կառույցների և անհատների
դերի մասին.

2. իմանա հայկական
քաղաքակրթության
յուրահատկություններն ու
ստեղծած արժեքները. 
 

3. նախնական
գիտելիքներ ունենա
մարդու,
հասարակության և
բնական միջավայրի
մասին.

3. գիտելիքներ ունենա
համամարդկային արժեքների,
համաշխարհային պատմության
հիմնական փուլերի,
օրինաչափությունների ու
առանձնահատկությունների
մասին.

3. ամբողջական պատկերացում
ունենա
քաղաքակրթությունների
զարգացման պատմական
ընթացքի և արդի փուլի
մասին.

4. պատկերացում
ունենա «հայրենիք»,
«տուն», «ընտանիք»,
«մարդ», «ազգ»,
«հասարակություն»,
«իրավունք»,
«սովորույթ»,
«պարտականություն»,
«աշխատանք»,
«տարեթիվ»
հասկացությունների
մասին.

4. պատկերացում ունենա
պատմական տարբեր
ժամանակաշրջաններում և
արդի փուլում մարդկանց ու
ժողովուրդների
ապրելակերպի,
աշխարհընկալման,
նպատակադրումների և
գործունեության հիմնական
տեսակների մասին.

4. ունենա համակարգված
գիտելիքներ պատմական
տարբեր ժամանակաշրջանների
և արդի դարաշրջանում
մարդկանց ապրելակերպի,
աշխարհընկալման,
նպատակադրումների և
գործունեության հիմնական
տեսակների մասին.

5. ունենա նախնական
գիտելիքներ բնական և
հասարակական
երևույթները
պարզունակ գծագրերի,
սխեմաների և
քարտեզների միջոցով
ներկայացնելու մասին.

5. ծանոթ լինի
ճանաչողության գործընթացի
հիմնական փուլերին ու
մեթոդներին. 

5. իմանա ճանաչողության
գործընթացի փուլերը և
մեթոդները, հասկանա
մարդու` որպես
ճանաչողության օբյեկտի և
սուբյեկտի փոխադարձ կապը. 

6. պատկերացում
ունենա մարդկանց
լեզվական, ազգային,
կրոնական
բազմազանության
մասին.

6. գաղափար ունենա
հասարակական և բնական
երևույթների
փոխազդեցության ու
փոխկախվածության, աշխարհի
միասնականության և
բազմազանության վերաբերյալ.

6. իմանա աշխարհի
միասնականության և
բազմազանության վերաբերյալ
փիլիսոփայական դրույթը և
դրա դրսևորումն արդի
ժամանակաշրջանում.

7. պատկերացում
ունենա իր բնակավայրի
պատմության և
մշակութային
հուշարձանների մասին.
 

7. ամբողջական գիտելիքներ
ունենա համաշխարհային
տնտեսության կառուցվածքի,
զարգացման նախադրյալների,
արդի հիմնախնդիրների,
աշխարհի ժողովրդագրական
պատկերի, քաղաքական
բաժանման մասին.

7. համակարգված գիտելիքներ
ունենա ժամանակակից
աշխարհի քաղաքական
կառուցվածքի, Հայաստանի և
տարածաշրջանի
աշխարհաքաղաքական ու
տնտեսական իրավիճակի
մասին.

8. իմանա Հայաստանի
և նրա հարևան
պետությունների տեղը
քարտեզի վրա.

8. իմանա Հայաստանի
ժողովրդագրական ժամանակակից
պատկերը, տնտեսության
կառուցվածքը,
տեղաբաշխվածությունը և
հասարակության տարածքային
կազմակերպման
առանձնահատկությունները.

8. պատկերացում ունենա
արդի համամոլորակային
հիմնախնդիրների,
միջազգային
հարաբերությունների
առանձնահատկությունների
և Հայաստանի համար
համաշխարհայնացման
(գլոբալացում) հնարավոր
հետևանքների մասին.

9. իմանա հասարակական
վարքի կանոնները, իր
իրավունքներն ու
պարտականությունները.

9. իմանա մարդու, քաղաքացու
և ժողովուրդների
իրավունքները,
հասարակության կյանքը
կարգավորող իրավական
նորմերը, պատկերացում
ունենա Հայաստանի
Հանրապետության
օրենսդրության, սոցիալական
և հարկային
քաղաքականության
վերաբերյալ.

9. յուրացնի իր ժողովրդի
և պետության կյանքը
կարգավորող իրավական և
բարոյական հիմնական
նորմերը, իմանա ազգային
ավանդույթների
նշանակությունն այդ
գործում.

10. պատկերացում
ունենա մարդկանց
միջև
հավասարություն,
արդարություն,
բարեկամություն և
խաղաղություն
հաստատելու
անհրաժեշտության
մասին.

10. նախնական գիտելիքներ
ունենա փիլիսոփայությունից,
տնտեսագիտությունից,
քաղաքագիտությունից,
հոգեբանությունից,
գեղագիտությունից և
բարոյագիտությունից. 

10. համակարգված
գիտելիքներ ունենա
փիլիսոփայության,
տնտեսագիտության,
քաղաքագիտության,
հոգեբանության,
բարոյագիտության և
գեղագիտության ոլորտներից.

2. Կարողություններ և հմտություններ

Տարրական դպրոցն
ավարտողը պետք է
ունենա հետևյալ
կարողություններն ու
հմտությունները`
11. հասկանալ, որ
մարդը բնության և
հասարակության
մասնիկն է.

Միջին դպրոցն ավարտողը
պետք է ունենա հետևյալ
կարողություններն ու
հմտությունները`
11. վերլուծել, համեմատել,
ընդհանրացնել, վերացարկել
և համադրել հասարակական
կյանքի տարբեր ոլորտներին
վերաբերող
իրադարձությունները,
երևույթները և փաստերը.

Ավագ դպրոցն ավարտողը պետք
է ունենա հետևյալ
կարողություններն ու
հմտությունները`
11. աշխարհայացքային
գիտելիքները կիրառել
հասարակության
պատմությունը բացատրելու,
ներկան հասկանալու և
ապագան կանխատեսելու
նպատակով.

12. զանազանել
մարդկանց միջև
գոյություն ունեցող
տարիքային, սեռային,
ռասայական, ազգային,
աշխատանքային
տարբերությունները.
 
13. հաշվարկներ անել
ժամանակագրական
միավորներով, օգտվել
քարտեզից.
 
 

12. գնահատել անձի և
հասարակության վերաբերյալ
տարբեր տեսակետները և ճիշտ
կողմնորոշվել դրանց
հիմնավորվածության հարցում.
 
 
 
13. ազգային շահերի
տեսանկյունից վերլուծել
և գնահատել Հայաստանի
ազգային, տնտեսական,
քաղաքական և մշակութային
կապերի ուղղվածությունը.

12. վերլուծել և
մեկնաբանել հասարակական
իրադարձությունները,
երևույթները,
համակարգերը, բացահայտել
դրանց պատճառահետևանքային
կապերը.
 
13. տարբերակել և
գնահատել համաշխարհային
ժամանակակից
գործընթացները.

14. զանազանել
մարդու,
հասարակության և
շրջապատող աշխարհի
մասին տեղեկատվության
տարբեր աղբյուրները
և օգտվել դրանցից.

14. տարբեր
սկզբնաղբյուրներից
տեղեկատվություն ընտրել,
վերլուծել և
եզրակացություններ անել.

14. սկզբնաղբյուրները և
սոցիալական
տեղեկատվությունը
գնահատել, վերլուծել,
համեմատել և
մտահանգումներ անել.

15. հետևել
հաղորդակցման
տարրական կանոններին.

15. կիրառել հաղորդակցվելու
համարժեք ձևեր
ուսումնական, աշխատանքային
և գործունեության այլ
տեսակներում.

15. իրավիճակին
համապատասխան կիրառել
հաղորդակցման տարբեր
միջոցներ և ձևեր, այդ
թվում` տեղեկատվական
տեխնոլոգիաներ.

16. բանավոր և
գրավոր խոսքում
համարժեք օգտագործել
մարդու և
հասարակության մասին
մատչելի
հասկացություններ.

16. կիրառել հոգեբանական
գիտելիքներ և հնարներ`
առօրյա կյանքի տարբեր
իրավիճակներում.

17. ինքնուրույն
հաղորդակցվել ազգային և
համաշխարհային
քաղաքակրթական արժեքներին.

16. դրսևորել փոխըմբռնում
միջանձնային
փոխհարաբերություններում
և հաշվի առնել ուրիշի
կարծիքը.
17. հաղորդակցվել գիտական
և մշակութային
արժեքներին.

17. առօրյա կյանքի
տարբեր
իրավիճակներում
հարգել և աջակցել
ընտանիքի անդամներին,
տարիքով մեծերին.

18. ձևավորել փոխադարձ
հարգանքի և փոխօգնության
հարաբերություններ մարդկանց
հետ առօրյա շփումներում.

18. դրսևորել համարժեք
վարքագիծ` սոցիալական
շփումների տարբեր
իրավիճակներում.

18. ուսումնական
գործընթացում և
խաղերի ժամանակ
ստեղծել
փոխօգնության և
վստահության
հարաբերություններ
դասընկերների հետ. 

19. մասնակցել խմբային
գործունեությանը` տարբեր
դերերով (առաջնորդ,
մասնակից, դիտորդ).
20. դպրոցում, ընկերական
շրջապատում, սպորտային
խաղերի ժամանակ և այլ
իրավիճակներում հետևել
ազնիվ մրցակցության
սկզբունքին.
21. ըմբռնել միջանձնային
հարաբերություններում
հոգեբանական առողջ
մթնոլորտի կարևորությունը,
նպաստել դրա ձևավորմանն
ընտանիքում, դպրոցում,
ընկերական շրջապատում.
22. օգտվել միջանձնային,
ազգամիջյան և միջազգային
համագործակցության տարբեր
դրսևորումների փորձից.

19. ունենալ գործուն
մասնակցություն խմբային
աշխատանքին, կարողանալ
ծրագրել և ղեկավարել այն.
20. կանխարգելել և
կարգավորել բախումնային
իրադրությունները.



21. պահպանել հոգեբանական
առողջ մթնոլորտ
ընտանիքում, դպրոցում,
ընկերական շրջապատում և
խմբային աշխատանքում.

22. գնահատել և օգտվել
միջանձնային, ազգամիջյան
և միջազգային
համագործակցության
պատմական փորձից.

19. կիրառել անձնական
հիգիենայի կանոնները
և ցուցաբերել
ամենօրյա
հոգածություն իր
առողջության
նկատմամբ.

23. հասկանալ և գնահատել
իր հասարակական դերը` որպես
որոշակի ժամանակաշրջանում
և որոշակի տարածության մեջ
ապրող գործունեության
սուբյեկտ.

23. հասնել ինքնաճանաչման,
ինքնավերահսկման և
ինքնագնահատման` անձնական
և հասարակական փորձի
միջոցով.

20. դրսևորել
կամային հատկանիշներ`
ուսումնառության
ընթացքում և
առօրյայում.

24. արտահայտել սեփական
կարծիքը և այն պաշտպանել
հասարակագիտական խնդիրների
շուրջ կազմակերպված
քննարկումների և
բանավեճերի ընթացքում.

24. պաշտպանվել և զերծ
մնալ «զանգվածային
մշակույթի» վնասակար
ազդեցություններից.

21. պլանավորել իր
ժամանակը (օրվա
ռեժիմ) և
գործունեությունը.

25. ձգտել հասնել անձնական,
խմբային և հասարակական
շահերի ներդաշնակության.

25. ճիշտ գնահատել սեփական
ունակություններն ու
հնարավորությունները`
մասնագիտություն ընտրելիս.

22. պաշտպանել
սեփական իրավունքներն
ու շահերը.

26. ունենալ գործուն
հասարակական դիրքորոշում
և գործնականում կիրառել
ժողովրդավարական
սկզբունքները.

26. հանդես բերել
նախաձեռնություն և
քաղաքացիական
պատասխանատվություն.

23. ինքնուրույն
օգտվել դպրոցական
բառարանից և
մանկական
հանրագիտարաններից`
մարդու և
հասարակության
վերաբերյալ նոր
գիտելիքներ ստանալու
նպատակով.

27. ունենալ հետազոտական
գործունեության տարրական
կարողություններ.

27. կատարել
ստեղծագործական բնույթի
հետազոտական աշխատանքներ.

28. բերել ինքնուրույն
փաստարկներ, ապացույցներ և
հիմնավորումներ` սեփական
տեսակետն արտահայտելու
համար.

28. կազմել քաղաքական,
տնտեսական, մշակութային և
սոցիալական հիմնախնդիրների
լուծման ինքնուրույն
նախագծեր.

24. հասկանալ իր
առջև ծառացած
դժվարությունները և
փորձել ինքնուրույն
հաղթահարել դրանք.

29. փնտրել, գտնել և
կիրառել ինքնուրույն
լուծումներ սոցիալական և
հոգեբանական տարբեր
իրավիճակներում.

29. կայացնել և իրագործել
ինքնատիպ ու անկախ
որոշումներ` տարբեր
իրավիճակներում.

30. դրսևորել տրամաբանական
և ստեղծագործական ճկուն
մտածելակերպ.

30. դրսևորել
տրամաբանական և
ստեղծագործական
մտածողություն.

3. Արժեքային համակարգ

Տարրական դպրոցն
ավարտողը պետք է`
25. գիտակցի
հայրենիքի, պետության
և ազգի դերն ու
նշանակությունը իր
կյանքում.

Միջին դպրոցն ավարտողը
պետք է`
31. ունենա ազգային
ինքնագիտակցություն,
կարևորի պետության և
ազգային-հոգևոր
կառույցների դերը
հայապահպանության և
Հայաստանի զարգացման
գործում.

Ավագ դպրոցն ավարտողը
պետք է`
31. կարևորի
ազգային-պետական
մտածողություն և
գործելակերպ ունենալը և
դրսևորի դրան հասնելու
ձգտում ու կամք.

32. գիտակցի Հայաստանի
Հանրապետության
օրենսդրության պահանջները
կատարելու, ազգային և
բարոյական արժեքներին
հետևելու
անհրաժեշտությունը.

32. լինի հայրենասեր և
պատրաստ` ծառայելու
հայրենիքի պաշտպանության
գործին.

26. կարևորի
ընկերական
հարաբերությունների
դերն իր կյանքում.

33. կարևորի անձնական,
հասարակական և ազգային
շահերի միասնությունը.

33. գիտակցի անձնական,
խմբային, ազգային և
պետական շահերի
ներդաշնակեցման
անհրաժեշտությունը.

27. կարևորի սեփական
և ուրիշների
աշխատանքը.

34. կարևորի իր ակտիվ
մասնակցության
նշանակությունը
Հայաստանում
ժողովրդավարական,
քաղաքացիական հասարակության
կայացման և զարգացման
գործում.

34. գիտակցի իր ժողովրդի
նյութական ու հոգևոր
արժեքները պահպանելու
անհրաժեշտությունը.

28. կարողանա
գնահատել իր և
մյուսների
հաջողությունները.

35. գիտակցի մարդու` որպես
սոցիալական բարձրագույն
արժեքի դերը, հարգի մարդու
և քաղաքացու իրավունքները,
պայքարի դրանց պահպանման
համար.

35. գիտակցի ընտանիք
կազմելու և ազգային
ընտանեկան ավանդույթներին
ու նորմերին հետևելու
անհրաժեշտությունը.

29. ընդունի
համակեցության
կանոնները.

36. ընդունի ժողովուրդների,
կրոնների, մարդկանց և
նրանց ապրելակերպի միջև
գոյություն ունեցող
տարբերությունները և
հարգալից վերաբերմունք
դրսևորի ուրիշ
ժողովուրդների մշակույթների
հանդեպ.

36. կարևորի ազգամիջյան
և միջազգային
հարաբերություններում
փոխադարձ հարգանքի,
հանդուրժողականության և
բարի դրացիության
անհրաժեշտությունը.

37. ունենա արդարության,
լավատեսության և
պատասխանատվության զգացում.

37. դրսևորի
ինքնազարգացման կամք ու
հետևողականություն.

30. հասկանա ուսման
դերն իր կյանքում:

38. գիտակցի կրթվելու,
ամբողջ կյանքի ընթացքում
ինքնակրթությամբ զբաղվելու
կարևորությունը:

38. կարևորի «կրթություն
ողջ կյանքի ընթացքում»
ելակետային սկզբունքը և
հետևի դրան:

 Տարրական դպրոց

 Միջին դպրոց

 Ավագ դպրոց

1. Գիտելիքների համակարգ

Տարրական դպրոցն
ավարտողը պետք է`
1. նախնական
պատկերացում ունենա
կերպարվեստի`
գեղանկարչության,
գծանկարչության,
քանդակագործության,
դեկորատիվ-կիրառական
արվեստի, և
երաժշտության մասին,
հասկանա դրանց
յուրահատուկ
լեզուն և
արտահայտչամիջոցները.

Միջին դպրոցն ավարտողը
պետք է`
1. իմանա արվեստի տարբեր
տեսակները` կերպարվեստ,
երաժշտություն,
գեղարվեստական
գրականություն,
ճարտարապետություն, պար,
թատրոն, կինո, և դրանց
ճանաչողական,
հաղորդակցական,
տեղեկատվական,
դաստիարակչական
գործառույթները.

Ավագ դպրոցն ավարտողը
պետք է`
1. հասկանա գեղագիտության
հիմնական
հասկացությունների`
գեղեցիկի ու տգեղի, վեհի
ու նսեմի, ողբերգականի ու
կոմիկականի
տարբերությունները, դրանց
բացարձակ կամ հարաբերական
լինելը.

2. իմանա
արվեստագիտական որոշ
տերմիններ, ժանրերի
բնութագրերը.

2. իմանա և ճիշտ օգտագործի
հիմնական արվեստագիտական
տերմիններն ու
հասկացությունները.

3. պատկերացում
ունենա տարբեր
ժանրերում
ստեղծագործող որոշ
արվեստագետների և
նրանց գործերի մասին.

3. ճանաչի հայ և
արտասահմանյան նշանավոր
արվեստագետներին և նրանց
հանրահայտ
ստեղծագործությունները.

2. իմանա համաշխարհային և
ազգային արվեստի
պատմությունը, կարողանա
ներկայացնել ազգային
արվեստը.

2. Կարողություններ և հմտություններ

Տարրական դպրոցն
ավարտողը պետք է
ունենա հետևյալ
կարողություններն ու
հմտությունները`
4. տեսնել և ընկալել
շրջապատող աշխարհի
գեղեցկությունն ու
բազմազանությունը, և
այդ արտացոլումն
արվեստի ստեղծա-
գործություններում.

Միջին դպրոցն ավարտողը
պետք է ունենա հետևյալ
կարողություններն ու
հմտությունները`
4. տեսնել և հասկանալ
շրջապատող աշխարհի, մարդու
ներաշխարհի և կյանքի
տարբեր երևույթների
արտացոլումն արվեստի
ստեղծագործություններում.

Ավագ դպրոցն ավարտողը
պետք է ունենա հետևյալ
կարողություններն ու
հմտությունները`
3. տեսնել և հասկանալ
արվեստի ստեղծագործության
գեղագիտական արժեքն ու
խնդիրները. 

5. հասկանալ,
նկարագրել և
վերարտադրել արվեստի
ստեղծագործության
բովանդակությունը,
զգալ
տրամադրությունը,
արտահայտել անձնական
տպավորություններն ու
զգացմունքները դրա
վերաբերյալ.
6. զանազանել արվեստի
ստեղծագործություն-
ներն ըստ ձևի,
արտահայտչամիջոցների
և ժանրերի.

5. ընկալել, ինքնուրույն
վերլուծել և մեկնաբանել
արվեստի ստեղծագործության
բովանդակությունը,
այլաբանական իմաստը և
խորհրդանիշները.

4. հասկանալ արվեստի
ստեղծագործության
հեղինակի կամ կատարողի
մտահղացումները,
գաղափարները,
արտահայտչամիջոցները,
ճանաչել նրանց յուրահատուկ
ոճը, ձեռագիրը. 

7. զբաղվել անհատական
կամ կոլեկտիվ
գեղարվեստական
գործունեությամբ`
նկարել, ծեփակերտել,
երգել, նվագել
մանկական
նվագարաններով,
հանդես գալ
բեմադրություններում.

6. մասնակցել դպրոցի
ձևավորման աշխատանքներին
և մշակութային կյանքին.

5. մասնակցել
գեղարվեստական նախագծերի
մշակմանը, միջոցառումների
կազմակերպմանը և
քննարկմանը, կարծիքների
նկատմամբ ցուցաբերել առողջ
և գործնական մոտեցում.

8. երևակայել,
մտածել պատկերավոր,
օգտագործել իր
գեղարվեստական
գիտելիքներն ու
հմտություններն
ուսումնական
գործընթացի տարբեր
բնագավառներում.

7. սեփական
ստեղծագործություններում
արտահայտել մտքեր և
զգացմունքներ,
ստեղծագործական աշխատանքի
ժամանակ ինքնուրույն ընտրել
համապատասխան
արտահայտչամիջոցներ և
տեխնոլոգիաներ. գրաֆիկական
և դեկորատիվ աշխատանքներ
կատարելու համար օգտագործել
համակարգչի
հնարավորությունները.

6. ինքնադրսևորվել և
ինքնահաստատվել`
գեղարվեստական
գործունեության միջոցով. 

9. ճիշտ կազմակերպել
և ավարտին հասցնել
սեփական աշխատանքը,
պահպանել և ճիշտ
օգտագործել նկարչական
պիտույքները,
երաժշտական
գործիքները, մանկական
նվագարանները. 

8. արդյունավետ օգտագործել
ազատ ժամանակը`
գեղարվեստական
գործունեությամբ զբաղվելու
նպատակով.
9. համեմատել և գնահատել
սեփական և ուրիշների
կատարած աշխատանքը. 

7. զբաղվել
ինքնակրթությամբ, արվեստի
բնագավառում
ուսումնասիրություններ
կատարել, տեղեկություններ,
նյութեր հայթայթելու համար
օգտվել տարբեր
աղբյուրներից` ժամանակակից
տեղեկատվական
տեխնոլոգիաներն
օգտագործելով.

3. Արժեքների համակարգ

Տարրական դպրոցն
ավարտողը պետք է`
10. զգայուն լինի
արվեստի ստեղծա-
գործությունների,
բնության և
շրջապատող աշխարհի
գեղեցկության և
ներդաշնակության
հանդեպ.
11. ունենա պատշաճ
վարքագիծ`
հասարակական
վայրերում,
մշակութային
միջոցառումների
ժամանակ:

Միջին դպրոցն ավարտողը
պետք է`
10. ունենա արվեստի
միջոցով ինքնարտահայտվելու
ցանկություն և
կարողություն.
11. պարբերաբար այցելի իր
քաղաքի, մարզի մշակութային
օջախները.
12. դրսևորի հարգալից և
հոգատար վերաբերմունք
ազգային և համաշխարհային
արվեստի արժեքների
նկատմամբ:

Ավագ դպրոցն ավարտողը
պետք է`
8. ունենա արվեստին
հաղորդակցվելու մշտական
պահանջմունք, կայուն
հետաքրքրություններ
արվեստի բնագավառում և
դրանք բավարարելու համար
անհրաժեշտ
հետևողականություն.
9. պատկերացում ունենա
գեղագիտական իդեալների
մասին, ունենա գեղագիտական
բարձր ճաշակ և բարոյական
կողմնորոշում:

Տարրական դպրոց

Միջին դպրոց

Ավագ դպրոց

1. Գիտելիքների համակարգ

Տարրական դպրոցն ավարտողը պետք է`
1. նախնական տեղեկություն ունենա բնական և արհեստական որոշ նյութերի տեսակների և դրանց հատկությունների մասին (փայլ, գույն, թափանցիկություն, առաձգականություն).

Միջին դպրոցն ավարտողը պետք է`
1. ծանոթ լինի ժողովրդական արհեստների տեսակներին և դրանցում կիրառվող տեխնոլոգիաների հիմունքներին.

Ավագ դպրոցն ավարտողը պետք է`
1. պատկերացում ունենա տարբեր մասնագիտությունների, աշխատանքի շուկայում գոյություն ունեցող պահանջարկի և մասնագիտական կրթություն ստանալու հնարավորությունների մասին

2. իմանա ուսումնառության ընթացքում և տանն օգտագործվող գործիքների ու հարմարանքների շահագործման եղանակները, դրանց հայերեն անվանումները.

2. իմանա կենցաղում և արտադրությունում օգտագործվող որոշ մեքենաների, սարքերի, գործիքների նշանակությունը, կառուցվածքը և շահագործման կանոնները.

2. տեղյակ լինի տեխնիկայի և տեխնոլոգիայի զարգացման պատմությանը, ներկա վիճակին և զարգացման հեռանկարներին.

3. իմանա ձեռքի գործիքներով կատարվող պարզագույն տեխնոլոգիական գործընթացներ.

3. պատկերացում ունենա տնային տնտեսության վարման, սննդի, հագուստի պատրաստման հիմունքների, գյուղատնտեսական տեխնոլոգիաների, գծագրության և ձևավորման վերաբերյալ.

3. ճանաչի տեխնոլոգիական գործունեության հիմնական տարատեսակները, համեմատի և գնահատի դրանք.
4. ծանոթ լինի աշխատանքային գործունեության իրավական հիմունքներին.

2. Կարողություններ և հմտություններ

Տարրական դպրոցն ավարտողը պետք է ունենա հետևյալ կարողություններն ու հմտությունները`
4. ելնելով աշխատանքի բնույթից` ինքնուրույն կամ ուսուցչի օգնությամբ ընտրել համապատասխան նյութեր և գործիքներ.

Միջին դպրոցն ավարտողը պետք է ունենա հետևյալ կարողություններն ու հմտությունները`
4. օգտագործել համակարգչի հնարավորությունները դիզայնի և գրաֆիկայի բնագավառում.

Ավագ դպրոցն ավարտողը պետք է ունենա հետևյալ կարողություններն ու հմտությունները`

5. զանազանել նյութերի տարբեր տեսակները, պահպանել, մշակել և օգտագործել դրանք.

5. իմանալ և ճանաչել նյութերի ֆիզիկամեխանիկական հատկությունները.

6. ստեղծել ոչ բարդ գծագրեր, սխեմաներ, ուրվանկարներ, տեխնիկական նկարներ.

6. ընկալել գծագրության կարևորությունն ու օգտակարությունը գիտության և տեխնիկայի, ինչպես նաև դպրոցում ուսուցանվող այլ առարկաների յուրացման գործում.
7. հասկանա և ճիշտ օգտագործի հաղորդակցման ոչ խոսքային միջոցները (պայմանական նշաններ, սխեմաներ, քարտեզներ գծագրության տարրեր).
8. հասկանալ ժողովրդական զարդանախշերի առանձին խորհրդանիշերի նշանակությունը և բաղադրիչ տարրերի ձևաբանությունը, ճիշտ օգտագործել տեխնոլոգիական բնագավառին հատուկ որոշ տերմիններ.

5. անհատական և խմբային գործնական աշխատանքներ կատարել տեխնոլոգիական, տնտեսագիտական, գեղարվեստակառուցաբանական (դիզայն) տարրերի օգտագործմամբ.

7. ճիշտ կազմակերպել աշխատանքը, պահպանել աշխատանքի անվտանգության կանոնները և առողջապահական պահանջները.

9. պահպանել աշխատանքի անվտանգության կանոնները, առողջապահական պահանջները և անհրաժեշտության դեպքում ցուցաբերել առաջին բուժօգնություն.

6. պահպանել աշխատանքային կարգապահությունը.

8. օգտագործելով սեփական դիտարկումները, երևակայությունը, գունազգացողությունը` զբաղվել պարզ տեխնոլոգիական գործունեությամբ.
9. պատրաստել դեկորատիվ-կիրառական բնույթի իրեր և պարագաներ.

10. ստեղծագործաբար և նորովի օգտագործել ժողովրդական արհեստներին հատուկ ավանդական մոտիվները և կատարման տեխնոլոգիաները.

7. սեփական նախասիրություններից, նորաձևության միտումներից և իր արտաքինի առանձնահատկություններից ելնելով` ընտրել հագուստի ուրույն ոճ.

10. խնամել ընտանի կենդանիներ և սենյակային բույսեր.

11. մասնակցել բնակարանի, դասասենյակի, դպրոցի ձևավորման աշխատանքներին.

8. դպրոցի, տան վերանորոգման, բարեկարգման, ձևավորման, ինչպես նաև բակի, փողոցի կանաչապատման աշխատանքների ժամանակ ստեղծագործական մոտեցում դրսևորել.

3. Արժեքների համակարգ

Տարրական դպրոցն
ավարտողը պետք է`
11. դրսևորի
հարգալից
վերաբերմունք
ցանկացած աշխատանքի
և մասնագիտության
նկատմամբ.

Միջին դպրոցն ավարտողը
պետք է`
12. հարգանք ունենա ազգային
սովորույթների և
արհեստների նկատմամբ.

Ավագ դպրոցն ավարտողը
պետք է`
9. հարգալից վերաբերմունք
ունենա ազգային և
համամարդկային,
հասարակական, տնտեսական,
մշակութային արժեքների
նկատմամբ.

12. ունենա
խնայողական
վերաբերմունք
անձնական և
դպրոցական գույքի
հանդեպ.

13. ուսման մեջ և
աշխատանքում դրսևորի
աշխատանքային
նախաձեռնություն,
կարգապահություն,
պարտաճանաչություն և
նպատակասլացություն.

10. հասկանա մարդու
տեխնոլոգիական
գործունեության դրական,
բարեփոխիչ բնույթը և
հնարավոր բացասական
հետևանքները.

13. ընկալի և
գնահատի կենցաղն ու
շրջակա միջավայրը
գեղեցիկ և
հարմարավետ դարձնող
իրերի
օգտակարությունն ու
գեղագիտական արժեքը:

14. կարևորի սեփական
հակումներին համապատասխան
մասնագիտություն ընտրելը:

11. գիտակցի կյանքում
սեփական տեղ, դիրք ու
կոչում ունենալու
նշանակությունը.
12. ունենա միայն արդար
ճանապարհով և համառ
աշխատանքով բարեկեցության
հասնելու կայուն սկզբունք:

 Տարրական դպրոց

 Միջին դպրոց

 Ավագ դպրոց

1. Գիտելիքների համակարգ

Տարրական դպրոցն
ավարտողը պետք է`
1. պատկերացում
ունենա ֆիզիկական
վարժությունների,
օրվա ռեժիմի և
անձնական հիգիենայի
մասին.

Միջին դպրոցն ավարտողը
պետք է`
1. գիտելիքներ ունենա
առողջության ամրապնդման և
աշխատանքային
գործունեության
նախապատրաստման գործում
ֆիզիկական կուլտուրայի դերի
մասին.

Ավագ դպրոցն ավարտողը
պետք է`
1. համակարգված գիտելիքներ
ունենա աշխատանքային և
զինվորական գործունեության
նախապատրաստման, առողջ
ապրելակերպի կազմակերպման
գործում ֆիզիկական
կուլտուրայի և սպորտի
նշանակության մասին.

2. ըմբռնի ֆիզիկական
դաստիարակության դերն
առողջության
պահպանման գործում.

2. գիտելիքներ ունենա
ֆիզիկական կուլտուրայի և
սպորտի, անձնական հիգիենայի
և ինքնավերահսկողության
ձևերի վերաբերյալ.

2. իմանա անհատական
որակների և օրգանիզմի
հիմնական համակարգերի
վերարտադրողական
գործառույթների վրա
ֆիզիկական պարապմունքների
ազդեցության մասին.

3. իմանա որոշ
շարժախաղերի
անվանումներն ու
կանոնները.

3. իմանա մարմնամարզական և
ատլետիկական
վարժությունների
անվանումները և սովորած
մեկ մարզախաղի կանոնները.

3. գիտելիքներ ունենա
ֆիզիկական կուլտուրայի,
սպորտի, ազգային և
օլիմպիական խաղերի
վերաբերյալ.

4. պատկերացում
ունենա տանը,
դպրոցում, փողոցում
և այլուր հնարավոր
վտանգավոր
իրավիճակների և
դրանց հետևանքների
մասին.

4. ճանաչի և գնահատի
վտանգավոր և արտակարգ
իրադրությունները.

4. իմանա արտակարգ
իրավիճակներում գործելու
և առաջին բուժօգնություն
ցույց տալու կանոնները.

5. ծանոթ լինի հայոց բանակի
պատմական ավանդույթներին,
Հայաստանի Հանրապետության
զինված ուժերի խնդիրներին,
առանձնահատկություններին
և դերին.

5. ընդհանուր պատկերացում
ունենա հայրենիքի
պաշտպանության
հիմնահարցերի և
զինվորական
պատրաստականության
պահանջների մասին.
6. ծանոթ լինի հայոց
բանակի կազմավորման և
կայացման պատմական
ժամանակաշրջաններին.

2. Կարողություններ և հմտություններ

Տարրական դպրոցն
ավարտողը պետք է
ունենա հետևյալ
կարողություններն ու
հմտությունները`
1. պահպանել օրվա
ռեժիմը և անձնական
հիգիենայի կանոնները.

Միջին դպրոցն ավարտողը պետք
է ունենա հետևյալ
կարողություններն ու
հմտությունները`
1. ճանաչել իր մարմինը,
խնամել այն, հետևել իր
առողջական վիճակին ու
ֆիզիկական զարգացմանը,
խուսափել վնասվածքներից.

Ավագ դպրոցն ավարտողը պետք
է ունենա հետևյալ
կարողություններն ու
հմտությունները`
1. պահպանել
սանիտարահիգիենիկ նորմերը,
առողջ ապրելակերպի
կանոնները, կանխարգելել
վնասվածքները և խուսափել
վնասակար
սովորություններից.

2. վերարտադրել
պարզագույն ֆիզիկական
վարժությունները և
շարժախաղերը.

2. նկարագրել և
վերարտադրել ֆիզիկական
վարժությունները,
մարզաձևերը, մարզախաղերը`
օգտագործելով ճիշտ
տերմիններ և անվանումներ.

2. նկարագրել և
վերարտադրել տարբեր
ֆիզիկական
վարժությունները,
մարզաձևերը, մարզախաղերը,
տիրապետել որևէ մարզախաղի
տեխնիկատակտիկական
հնարքներին.
3. ներկայացնել հայ
ժողովրդի ֆիզիկական
կուլտուրայի և սպորտի
ավանդույթները, ազգային
խաղերը և անվանի
մարզիկներին.

3. կողմնորոշվել
տարբեր խաղային
իրադրություններում,
համագործակցել
խաղընկերների հետ,
հարգել և գնահատել
իր և ընկերների
գործունեությունը.

3. մարզախաղեր և ֆիզիկական
վարժություններ կատարելիս
համագործակցել խաղընկերների
հետ, գնահատել իր տեղը և
դերը խմբում և
պատասխանատվություն կրել
իր պարտականությունների
կատարման համար.

4. տարբեր
իրադրություններում արագ
կողմնորոշվել և
համապատասխան որոշումներ
կայացնել.
5. դրսևորել
ինքնավստահություն,
ինքնագնահատում,
ինքնատիրապետում,
նպատակաուղղվածություն,
տոկունություն.
6. խմբում համատեղ գործել
կազմակերպել ու անցկացնել
ընդհանուր զարգացնող
վարժությունների
համալիրներ, մարզախաղեր.

4. շարժախաղերի
ժամանակ ցուցաբերել
փոխօգնություն.

4. դրսևորել հանդուրժողականություն թե´ÿ հաղթանակի, թե´ պարտության դեպքում.

7. տարբեր
հանձնարարություններ և
առաջադրանքներ կատարելու
ժամանակ ցուցաբերել
փոխօգնություն.

5. ընկալել տարբեր
իրավիճակներում
օգտագործվող
ազդանշանները և
ընտրել համապատասխան
պահվածք.

5. վնասվածքների ժամանակ
ընկերոջը ցույց տալ առաջին
բուժօգնություն.

8. ցուցաբերել առաջին
բուժօգնություն
պատահարների և աղետների
հետևանքով անհետաձգելի
օգնություն պահանջող
իրավիճակներում.

6. առավոտյան
ինքնուրույն կատարել
մարմնամարզական
վարժություններ.

6. կազմակերպել ֆիզիկական
վարժություններով
ինքնուրույն պարապմունքներ
և խաղային
գործողություններ.

9. անցկացնել անհատական
պարապմունքներ, մասնակցել
մրցումների.

7. ճիշտ քայլել,
վազել, ցատկել,
կատարել կեցվածք
ձևավորող
վարժություններ.

7. ճիշտ վազել, ցատկել,
նետել, կատարել
մարմնամարզական տարրերից
կազմված վարժությունների
համալիրներ.

10. արագ վազել, ցատկել,
նետել, կատարել տարբեր
վարժությունների
համակցումներ, ցուցադրել
որևէ մարզախաղի
տեխնիկական հիմնական
գործողությունները.

8. սովորած
ֆիզիկական
վարժությունները և
շարժախաղերն այլ
պայմաններում
կատարելու
կարողություն.

8. անսովոր պայմաններում
օգտագործել շարժողական
հմտությունները.

11. առողջ ապրելակերպի
կազմակերպման համար
ֆիզիկական վարժությունների
համալիրներ ինքնուրույն
կազմելու և դրանք
օգտագործելու
կարողություն.
12. ֆիզիկական
կուլտուրայից ստացած
գիտելիքները և շարժողական
փորձը տարբեր պայմաններում
կիրառելու հմտություն.
13. ընդհանուր և հատուկ
ֆիզիկական
պատրաստականության
պարապմունքներ,
մարզախաղեր, տուրիստական
և հետիոտն արշավներ
կազմակերպելու
կարողություն.

9. ձևակերպել հրամաններ
և արձակել, հետամուտ լինել
դրանց կատարմանը.
10. կատարել համազորային
կանոնադրությունների
պահանջները.

14. ընդունել զինվորական
կարգապահության
պահանջները, չստեղծել
բախումնային իրավիճակ.
15. օգտվել կողմնացույցից
ու տեղագրական քարտեզից
և կողմնորոշվել
տեղանքում, ստացված
հայրենագիտական
գիտելիքները ծառայեցնել
հայրենիքի պաշտպանությանը.

9. արագ և ճիշտ
կողմնորոշվել տանը,
դպրոցում, բակում,
տրանսպորտում,
փողոցում ստեղծված
վտանգավոր կամ
արտակարգ
իրավիճակներում.

11. կարևորի արտակարգ կամ
վտանգավոր իրավիճակներում
փոխօգնություն ցուցաբերելը,
վտանգի դեպքում խուճապի
չմատնվելու
անհրաժեշտությունը.

16. ճիշտ կողմնորոշվել
արտակարգ իրավիճակներում,
հանդես բերել նախաձեռնելու
և կազմակերպելու
ունակություն.
17. օգտագործել
ռազմարվեստի և անվտանգ
ապրելակերպի մասին
գիտելիքներն ու
կարողությունները` ըստ
նպատակի.
18. օգտվել անձնական
անվտանգության միջոցներից.

3. Արժեքների համակարգ

Տարրական դպրոցն
ավարտողը պետք է`
1. գիտակցի սեփական
մարմնի խնամքին և
առողջությանը
հետևելու
կարևորությունը.

Միջին դպրոցն ավարտողը
պետք է`
1. գիտակցի ֆիզիկական
կուլտուրայով և սպորտով
զբաղվելու
անհրաժեշտությունն
առողջության պահպանման և
ներդաշնակ զարգացման համար.

Ավագ դպրոցն ավարտողը
պետք է`
1. ունենա
պատասխանատվություն
սեփական առողջության
պահպանման և ֆիզիկական
ներդաշնակ զարգացման
նկատմամբ.

2. գիտակցի
պարբերաբար առավոտյան
հիգիենիկ
մարմնամարզություն
կատարելու
անհրաժեշտությունը.

2. կարևորի սեփական
առողջական վիճակին և
ֆիզիկական զարգացմանը
հետևելու պահանջը.

2. ունենա ֆիզիկական
կուլտուրայով և սպորտով
զբաղվելու մշտական պահանջ.

3. գիտակցի
ֆիզիկական
վարժություններով
զբաղվելու
կարևորությունը.

3. ունենա բարոյակամային
հատկանիշներ, լինի
ընկերասեր, հայրենասեր և
օգնության հասնելու
պատրաստակամություն.

3. ունենա բավարար
ֆիզիկական
պատրաստականություն,
բարոյակամային բարձր
հատկանիշներ, փոխօգնության
հասնելու
պատրաստակամություն,
համարձակություն,
հայրենասիրություն,
ընկերասիրություն,
հանդուրժողականություն.

4. գիտակցի հայոց
պետականության արժեքը և
կրի քաղաքացիական
պատասխանատվություն
հայրենիքի ամրապնդման և
պաշտպանության համար:

4. գիտակցի ազգային
բանակում ծառայելու և
հայոց բանակի պատմական
ավանդույթները
շարունակելու իր պարտքը:

Միավորը

 Անվանումը

10

«բացառիկ»

9

«գերազանց»

8

«շատ լավ»

7

«լավ»

6

«միջինից բարձր»

5

«միջին»

4

«բավարար»

3

«անբավարար»

2

«վատ»

1

«շատ վատ»

Տարրական դպրոց
 

Միջին դպրոց

Ընդ.

Ուս. բնագավառ/դասարան

 I

II

III

IV

 V

 VI

 VII

VIII

 IX

I-IX

 Պետական բաղադրիչ

Հայոց լեզու, գրականություն

210

256

272

272

238

204

170

170

170

1962

Օտար լեզուներ

 -

64

136

170

170

170

170

170

170

1220

Մաթեմատիկա

120

128

136

136

170

170

170

170

170

1370

Ինֆորմատիկա և ՏՀՏ

 -

 -

-

-

-

34

34

34

34

136

Բնական գիտություններ  

- 

32

34

68

68

102

170

204

204

815

Հասարակակ. գիտություններ

68

102

170

204

204

781

Արվեստ

180

128

102

102

68

34

34

-

-

456

Տեխնոլոգիա

34

34

68

-

-

328

Ֆիզ. կրթ., ՆԶՊ և անվտ. կենս.

90

64

68

68

68

68

68

102 

102

698

Դպրոցական բաղադրիչ

Ընտրովի առարկաներ

 -

32

 68

68

68

102

102

68 

102

610

ընդամենը

600

704

816

884

952

1020

1122

1122

1156

8376

 Նախասիրական բաղադրիչ

Նախասիր. պարապմունքներ

30

32

34

34

68

68

102

102

102

572

Տարրական դպրոց
 

Միջին դպրոց

Ընդ.

Ուս. բնագավառ/դասարան

 I

II

III

IV

 V

 VI

 VII

VIII

 IX

I-IX

Պետական բաղադրիչ

Հայոց լեզու, գրականություն

7

8

8

8

7

6

5

5

5

59

Օտար լեզուներ

 -

2

4

5

5

5

5

5

5

36

Մաթեմատիկա

4

4

4

4

5

5

5

5

5

41

Ինֆորմատիկա և ՏՀՏ

 -

 -

-

-

-

1

1

1

1

4

Բնական գիտություններ

-

1

1

2

2

3

5

6

6

24

Հասարակակ. գիտություններ

2

3

4

6

6

23

Արվեստ

 6

4

3

3

2

1

1

-

-

14

Տեխնոլոգիա

1

1

2

-

-

10

Ֆիզ. կրթ., ՆԶՊ և անվտ. կենս.

3

2

2

2

2

2

2

3 

3

21

 Դպրոցական բաղադրիչ

Ընտրովի առարկաներ

 -

1

2

2

2

3

3

2 

3

18

ընդամենը

20

22

24

26

28

30

33

33

34

250

 Նախասիրական բաղադրիչ

Նախասիր. պարապմունքներ

1

1

1

1

2

2

3

3

3

17

 Ուս. բնագավառ/դասարան

 X

 XI

XII

X-XII

Պետական բաղադրիչ

Հայոց լեզու, գրականություն

170

170

170

510

Օտար լեզուներ

170

170

170

510

Մաթեմատիկա

136

136

136

408

Ինֆորմատիկա և ՏՀՏ

34

34

34

102

Բնական գիտություններ

238

238

238

714

Հասարակական գիտություններ

170

170

170

510

Ֆիզ. կրթ., ՆԶՊ և անվտ. կենսագործ.

102

102

102

306

 Դպրոցական բաղադրիչ

Ընտրովի առարկաներ

136

136

136

408

ընդամենը

1156

1156

1156

3468

 Նախասիրական բաղադրիչ

Նախասիրական պարապմունքներ

102

102

102

306

 Ուս. բնագավառ/դասարան

 X

 XI

XII

Ընդ. (X-XII)

 Պետական բաղադրիչ

Հայոց լեզու, գրականություն

5

5

5

15

Օտար լեզուներ

5

5

5

15

Մաթեմատիկա

4

4

4

12

Ինֆորմատիկա և ՏՀՏ

1

1

1

3

Բնական գիտություններ

7

7

7

21

Հասարակական գիտություններ

5

5

5

15

Ֆիզ. կրթ., ՆԶՊ և անվտ. կենսագործ.

3

3

3

9

 Դպրոցական բաղադրիչ

Ընտրովի առարկաներ

4

4

4

12

ընդամենը

34

34

34

102

 Նախասիրական բաղադրիչ

Նախասիրական պարապմունքներ

3

3

3

9

 Ուս. բնագավառ/դասարան

 X

 XI

XII

X-XII

 Պետական բաղադրիչ (համընդհանուր պարտադիր)

Հայոց լեզու, գրականություն

136

136

136

408

Օտար լեզուներ

136

136

136

408

Մաթեմատիկա

102

102

102

306

Բնական գիտություններ

102

102

102

306

Հասարակական գիտություններ

136

136

136

408

Ֆիզ. կրթ., ՆԶՊ և անվտ. կենսագործ.

102

102

102

306

Պետական բաղադրիչ (հոսքային պարտադիր)

Հոսքային առարկաներ

374

374

374

1122

Դպրոցական բաղադրիչ

Ընտրովի առարկաներ

68

68

68

204

ընդամենը

1156

1156

1156

3468

 Նախասիրական բաղադրիչ

Նախասիրական պարապմունքներ

102

102

102

306

 Ուս. բնագավառ/դասարան

 X

 XI

XII

X-XII

 Պետական բաղադրիչ (համընդհանուր պարտադիր)

Հայոց լեզու, գրականություն

4

4

4

12

Օտար լեզուներ

4

4

4

12

Մաթեմատիկա

3

3

3

9

Բնական գիտություններ

3

3

3

9

Հասարակական գիտություններ

4

4

4

12

Ֆիզ. կրթ., ՆԶՊ և անվտ. կենսագործ.

3

3

3

9

 Պետական բաղադրիչ (հոսքային պարտադիր)

Հոսքային առարկաներ

11

11

11

33

Դպրոցական բաղադրիչ

Ընտրովի առարկաներ

2

2

2

6

ընդամենը

34

34

34

102

 Նախասիրական բաղադրիչ

Նախասիրական պարապմունքներ

3

3

3

9

Հայաստանի Հանրապետության
կառավարության աշխատակազմի
ղեկավար-նախարար