ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ

ՎՃՌԱԲԵԿ ԴԱՏԱՐԱՆ

Ո Ր Ո Շ ՈՒ Մ

ՀԱՆՈՒՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ

ՀՀ վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական պալատը (այսուհետ` Վճռաբեկ դատարան)

2007 թվականի նոյեմբերի 9-ին

դռնբաց դատական նիստում, քննելով Մամո Ամոյանի վճռաբեկ բողոքը ՀՀ քաղաքացիական գործերով վերաքննիչ դատարանի (այսուհետ՝ Վերաքննիչ դատարան) 15.02.2007 թվականի վճռի դեմ՝ ըստ Մամո Ամոյանի հայցի ընդդեմ «Ջեներալ տրանսուորլդ մենյուֆեքչրինգ քամփնի» ՓԲԸ-ի (այսուհետ՝ Ընկերություն)` աշխատավարձը և հաշվարկված տոկոսները բռնագանձելու պահանջի մասին,

ՊԱՐԶԵՑ

1. Գործի դատավարական նախապատմությունը.

Դիմելով դատարան` հայցվորը պահանջել է բռնագանձել Ընկերությունից 478.671 ՀՀ դրամ չվճարված աշխատավարձը և 305.145 ՀՀ դրամ ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 411-րդ հոդվածով նախատեսված տոկոսների գումարները:

ՀՀ Շենգավիթ համայնքի առաջին ատյանի դատարանի 09.11.2006 թվականի վճռով հայցը բավարարվել է:

Վերաքննիչ դատարանի 15.02.2007 թվականի վճռով հայցը բավարարվել է մասնակիորեն՝ վճռվել է բռնագանձել պատասխանողից 478.671 ՀՀ դրամ որպես չվճարված աշխատավարձի գումար, իսկ 305.145 ՀՀ դրամի չափով հաշվարկված՝ ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 411-րդ հոդվածով նախատեսված տոկոսների պահանջի մասով, հայցը մերժվել է:

Սույն գործով վճռաբեկ բողոք է ներկայացրել Մամո Ամոյանը:

Վճռաբեկ բողոքին պատասխան չի ներկայացվել:

2. Վճռաբեկ բողոքի հիմքերը, փաստարկները և պահանջը.

Սույն վճռաբեկ բողոքը քննվում է հետևյալ հիմքի սահմաններում ներքոհիշյալ հիմնավորումներով.

Վերաքննիչ դատարանը խախտել է ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 53-րդ հոդվածի 1-ին մասը, ինչի արդյունքում չի կիրառել ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 1-ին հոդվածի 4-րդ մասը, ինչպես նաև 411-րդ հոդվածի 1-ին մասը, որոնք պետք է կիրառեր:

Բողոք բերած անձը վճռաբեկ բողոքի սույն հիմքը պատճառաբանել է հետևյալ փաստարկով.

Վերաքննիչ դատարանը նշել է, որ չի ներկայացվել ապացույց այն մասին, որ Ընկերությունը Մամո Ամոյանին հասանելիք աշխատավարձը չվճարելու կամ ուշ վճարելու դեպքում պարտավորվել է վերջինիս վճարել ՀՀ կենտրոնական բանկի կողմից սահմանված տոկոսները:

Բացի այդ, Ընկերության և Մամո Ամոյանի միջև առկա չէ վնասների հատուցման այլ կարգ կամ տույժի այլ չափ:

Վերոգրյալի հիման վրա բողոք բերած անձը պահանջել է բեկանել Վերաքննիչ դատարանի 15.02.2007 թվականի վճռի` հայցը մերժելու մասը, փոփոխել այն և բռնագանձել պատասխանողից 305.145 ՀՀ դրամ՝ որպես չվճարված աշխատավարձի նկատմամբ հաշվարկված տոկոսներ:

3. Վճռաբեկ բողոքի քննության համար նշանակություն ունեցող փաստերը.

Վճռաբեկ բողոքի քննության համար էական նշանակություն ունեն հետևյալ փաստերը՝

1) Ընկերության 26.09.2006 թվականի թիվ 01/113 տեղեկանքի համաձայն` 26.09.2006 թվականի դրությամբ Մամո Ամոյանի նկատմամբ պարտքը կազմել է 478.671 ՀՀ դրամ:

2) Վերաքննիչ դատարանը ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 411-րդ հոդվածով սահմանված տոկոսների բռնագանձման պահանջը մերժել է՝ պատճառաբանելով, որ հայցվորը դատարանին չի ներկայացրել ապացույց այն մասին, որ Ընկերությունն աշխատավարձը չվճարելու կամ ուշ վճարելու դեպքում պարտավոր է վճարել վերոհիշյալ հոդվածով նախատեսված տոկոսները:

4. Վճռաբեկ դատարանի պատճառաբանությունները և եզրահանգումները.

Քննելով վճռաբեկ բողոքը նշված հիմքի սահմաններում՝ Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ այն հիմնավոր է հետևյալ պատճառաբանությամբ.

ՀՀ աշխատանքային օրենսգրքի 198-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ եթե գործատուի մեղքով աշխատավարձը և դրան հավասարեցված այլ վճարումներ կատարվում են սահմանված ժամկետների խախտումով, ապա գործատուն աշխատողին օրենքով սահմանված չափերով և կարգով վճարում է տուժանք:

ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 1-ին հոդվածի 4-րդ մասի համաձայն` ընտանեկան, աշխատանքային, բնական պաշարների օգտագործման և շրջակա միջավայրի պահպանության հարաբերությունները կարգավորվում են քաղաքացիական օրենսդրությամբ և այլ իրավական ակտերով, եթե այլ բան նախատեսված չէ ընտանեկան, աշխատանքային, հողային, բնական և այլ հատուկ օրենսդրությամբ:

Սահմանված կարգով և ժամկետներում աշխատողին աշխատանքի վարձատրության գործատուի պարտավորությունների չկատարման կամ ոչ պատշաճ կատարման դեպքում վճարման ենթակա տուժանքի չափի և վճարման կարգի վերաբերյալ կանոններ ՀՀ աշխատանքային օրենսդրությամբ սահմանված չեն, հետևաբար, այդ իրավահարաբերություների կարգավորման նկատմամբ պետք է կիրառվեն ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի համապատասխան դրույթները:

ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 411-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` ուրիշի դրամական միջոցներն ապօրինի պահելու, դրանք վերադարձնելուց խուսափելու, վճարման այլ կետանցով դրանք օգտագործելու, կամ այլ անձի հաշվին անհիմն ստանալու կամ խնայելու դեպքում այդ գումարին վճարվում են տոկոսներ: Տոկոսները հաշվարկվում են կետանցի օրվանից մինչև պարտավորության դադարման օրն ըստ համապատասխան ժամանակահատվածների համար Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական բանկի սահմանած բանկային տոկոսի հաշվարկային դրույքների:

«Աշխատանքի վարձատրության մասին» ՀՀ օրենքի 1-ին հոդվածի համաձայն՝ աշխատավարձը գործատուների կողմից աշխատողներին նրանց կատարած աշխատանքի դիմաց դրամական կամ ՀՀ օրենսդրությամբ սահմանված այլ ձևերով կատարվող վճարումն է:

Հայաստանի Հանրապետությունում յուրաքանչյուր աշխատող ունի իր կատարած աշխատանքի համար աշխատավարձ ստանալու իրավունք: Աշխատավարձի վճարման օրվանից աշխատողի մոտ ծագում է գործատուից այն պահանջելու իրավունք: Այսինքն՝ աշխատավարձի վճարման համար սահմանված ժամկետից դրա նկատմամբ ծագում է աշխատողի սեփականության իրավունքը (սույն իրավական խնդրի վերաբերյալ նմանատիպ դիրքորոշում է հայտնել նաև ՀՀ սահմանադրական դատարանը՝ 04.10.2006 թվականի թիվ ՍԴՈ-649 որոշմամբ), հետևաբար, սույն գործով Ընկերությունը ժամանակին չվճարելով հայցվորի աշխատավարձը՝ ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 411-րդ հոդվածի իմաստով ապօրինի պահել է վերջինիս դրամական միջոցները (տես օրինակ՝ Մարտուն Ազատյան ընդդեմ «Ախթալայի ԼՀԿ» ՓԲԸ, 10.10.2007 թ., քաղաքացիական գործ 03-1321(ՎԴ) (աշխատավարձը և ապրանքային արժեքների գումարը բռնագանձելու պահանջով)):

Հիմք ընդունելով վերոնշյալը, Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ գործատուի և աշխատողի միջև կնքված՝ աշխատանքի վարձատրության չափն ու պայմանները սահմանող պայմանագրով և իրավական այլ ակտերով աշխատավարձի չվճարման համար տոկոսների այլ չափ սահմանված չլինելու պայմաններում, Ընկերության կողմից չվճարված աշխատավարձի նկատմամբ տոկոսները ենթակա են հաշվարկման ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 411-րդ հոդվածով սահմանված կարգով:

Հետևաբար, Վերաքննիչ դատարանի վճռի հիմքում դրված պատճառաբանությունն այն մասին, որ հայցվորը դատարանին չի ներկայացրել ապացույց, որ Ընկերությունը աշխատավարձը չվճարելու կամ ուշ վճարելու դեպքում պարտավոր է վճարել ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 411-րդ հոդվածով նախատեսված տոկոսները, Վճռաբեկ դատարանը գտնում է անհիմն:

Այսպիսով, Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ սույն վճռաբեկ բողոքի հիմքի առկայությունը ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 226-րդ հոդվածի ուժով Վերաքննիչ դատարանի 15.02.2007 թվականի վճիռը մասնակիորեն բեկանելու հիմք է:

Ելնելով վերոգրյալից և ղեկավարվելով ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 236-239-րդ հոդվածներով՝ Վճռաբեկ դատարանը

ՈՐՈՇԵՑ

1. Վճռաբեկ բողոքը բավարարել մասնակիորեն: Բեկանել ՀՀ քաղաքացիական գործերով վերաքննիչ դատարանի 15.02.2007 թվականի վճռի` հայցը մերժելու մասը և գործն այդ մասով ուղարկել նույն դատարան՝ այլ կազմով նոր քննության:

2. Սույն որոշումն օրինական ուժի մեջ է մտնում հրապարակման պահից և ենթակա չէ բողոքարկման: