«Վավերացնում եմ»

Հայաստանի Հանրապետության

Նախագահ Ռ. Քոչարյան

26 հունիսի 2003 թ.

 

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅՈՒՆ

 

Ո Ր Ո Շ ՈՒ Մ

 

17 հունիսի 2003 թվականի N 754-Ն

 

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՎԱՅՈՑ ՁՈՐԻ ՄԱՐԶԻ ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ՄՇԱԿՈՒՅԹԻ ԱՆՇԱՐԺ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐԻ ՊԵՏԱԿԱՆ ՑՈՒՑԱԿԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

 

«Պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ու պատմական միջավայրի պահպանության և օգտագործման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 13-րդ հոդվածին համապատասխան՝ Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը որոշում է.

1. Հաստատել Վայոց ձորի մարզի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների պետական ցուցակը՝ համաձայն հավելվածի։

2. Ուժը կորցրած ճանաչել Հայկական ՍՍՀ Մինիստրների խորհրդի 1983 թվականի հուլիսի 4-ի «Հայկական ՍՍՀ տարածքում պետական պահպանության տակ վերցված պատմության և կուլտուրայի հուշարձանների և նրանց պահպանական գոտիների ցուցակների հաստատման մասին» N 377 որոշման 1-ին կետը՝ նախկին Եղեգնաձորի և Ազիզբեկովի շրջանների պատմության և կուլտուրայի հուշարձանների ցուցակի մասով։

3. Սույն որոշումն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակմանը հաջորդող օրվանից։

Հայաստանի Հանրապետության վարչապետ	Ա. Մարգարյան
2003 թ. հունիսի 20 Երևան

Հավելված ՀՀ կառավարության 2003 թվականի հունիսի 17-ի N 754-Ն որոշման

 

Պ Ե Տ Ա Կ Ա Ն  Ց ՈՒ Ց Ա Կ

 

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ՄՇԱԿՈՒՅԹԻ ԱՆՇԱՐԺ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐԻ

 

9. ՎԱՅՈՑ ՁՈՐԻ ՄԱՐԶ

 

9.1. Եղեգնաձոր քաղաք

 

Հուշարձանի համարը	Հուշարձանի ենթահամարը (ենթահամարները)			Հուշարձանախումբը, հուշարձանը	Ժամանակը	Տեղը բնակավայրի նկատմամբ, հասցեն	Նշանակությունը հանրապետական, տեղական	Ծանոթագրություն
1	2	3	4	5	6	7	8	9
1.				ԱՂԲՅՈՒՐ	1890 թ.	Միկոյան փող.	Հ	պատվիրատու՝ Ալեքսան աղա Անդրեասյան վրկնգ.՝ 2000թ. ճարտ.՝ Ս. Աղաջանյան
2.				ԱՄՐՈՑ «ՔՅՈՇԿ»	մթա 7-րդ դ.-մթ 5-րդ դ., 17-րդ դ.	հվ-ամ մասում	Հ
	2.1.			եկեղեցի ս. Սարգիս	17-րդ դ.		Տ	ամրոցից հս
		2.1.1		խաչքար	1456 թ.		Հ	ագուցված աե պատին, արտաքուստ
		2.1.2		տապանաքար	16-րդ դ.		Տ	եկեղեցու հվ պատի տակ, արտաքուստ
3.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	19-րդ դ. վրջ	Մոմիկի փող. 3	Տ	Կ. Հախնազարյանի տունը
4.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	13-20-րդ դդ.	հվ-ամ մասում	Տ	գործող գերեզմանոցի աե եզրը զբաղեցնող բլրի վրա
	4.1.			խաչքար	1281 թ.		Հ	ընկած գետնին, կիսաթեք
	4.2.			խաչքար	16-րդ դ.		Հ	կիսով թաղված հողի մեջ
5.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	10-17-րդ դդ.	1,5 կմ հվ	Տ	Ագարակաձոր տանող ճանապարհից աջ, տարածքում պահպանվում է ժամանակակից ս. Գևորգ մատուռը
6.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2-1 հզմ	հվ-աե մասում	Հ	Պանրագործարանի մոտ
7.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2 հզմ-մթ 3-րդ դ.	ամ մասում	Հ	ներկայիս գերեզմանատան և մեքենաների կայանի տարածքում
8.				ԹԱՆԳԱՐԱՆԻ ՇԵՆՔ. ՎԱՅՈՑ ՁՈՐԻ  ԵՐԿՐԱԳԻՏԱԿԱՆ ԹԱՆԳԱՐԱՆԸ	1957 թ.	Շահումյան փող. 2	Տ	վրկնգ.՝ 1984 թ.
9.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1970 թ.	ամ մասում	Տ	ճարտ.՝ Ռ. Իսրայելյան
10.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՍԱՅԻ ՆՉԵՑՈՒ	1980 թ.	հվ մասում	Տ	Երևան-Եղեգնաձոր մայրուղու խաչմերուկում քանդ.՝ Լ. Թոքմաջյան ճարտ.՝ Հ. Խաչատրյան
11.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԽՈՐՀՐԴԱՅԻՆ ԿԱՐԳԵՐԻ ՀԱՍՏԱՏՄԱՆ ՀԱՄԱՐ ԶՈՀՎԱԾ ՄԱՐՏԻԿՆԵՐԻՆ	1971 թ.	քաղաքի մեջ (այսուհետև՝ ք. մ.)	Տ	Մարզպետարանի շենքի մոտ
12.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԱՆԱՍՏԱՍ ՄԻԿՈՅԱՆԻ	1947 թ.	ք. մ.	Հ	Մոմիկի անվ. քաղաքային այգում քանդ.՝ Ս. Մերկուրով
13.				ՄԱՏՈՒՌ Ս. ՀՈՎՀԱՆՆԵՍ	10-17-րդ դդ.	1 կմ հվ-աե	Տ	Ագարակաձոր տանող ճանապարհից աջ
	13.1.			խաչքար	10-րդ դ.		Հ	հենած հս պատին, արտաքուստ
	13.2.			խաչքար	13-րդ դ.		Հ	բեմին
14.				ՎԻՇԱՊԱՔԱՐ	մթա 2 հզմ	ք. մ.	Հ	Մոմիկի անվ. քաղաքային այգում

 

____________

*Հուշարձանների պետական ցուցակը կազմելիս հիմք է ընդունվել «Հայաստանի Հանրապետության վարչատարածքային բաժանման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով սահմանված կառուցվածքը` մարզի և բնակավայրերի նույն համարակալմամբ

 

9.2. Ջերմուկ քաղաք

 

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1.				ԱՌԱՆՁՆԱՏՈՒՆ ՀԿԿ ԿԵՆՏԿՈՄԻ ՔԱՐՏՈՒՂԱՐ ԳՐԻԳՈՐ ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆԻ	1952 թ.	Անտառային փող. 2	Հ	ճարտ.՝ Մ. Գրիգորյան
2.				ԱՌՈՂՋԱՐԱՆԱՅԻՆ ՀԱՄԱԼԻՐ. ՀՀ ԱՌՈՂՋԱՊԱՀՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱՐԱՐՈՒԹՅԱՆ ԱՌՈՂՋԱՐԱՆԱՅԻՆ ՀԱՄԱԼԻՐԸ	1952-1953 թթ.	ք. մ.	Հ
	2.1.			առողջարանի շենք. N 3 կլինիկական առողջարանը	1953 թ.		Հ	ճարտ.՝ Գ. Թամանյան
	2.2.			առողջարանի շենք. ՀՀ առողջապահության նախարարության ընդունարանը (N 4 վարչության առողջարանը)	1952-1953 թթ.			ճարտ.՝ Մ. Գրիգորյան
	2.3.			ըմպելասրահի շենք	1966 թ.		Հ	ճարտ.՝ Գ. Թամանյան
3.				ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ	մթա 2-1 հզմ		Հ	Օդանավակայանի մոտ, մի մասը մնացել է թռիչքուղու տակ
4.				ՀՅՈՒՐԱՆՈՑԻ ՇԵՆՔ	1950-ական թթ.	ք. մ.	Տ	ճարտ.՝ Հ. Հակոբյան 1972-ից՝ ՀՀ Ազգային պատկերասրահի  Ջերմուկի մասնաճյուղի  շենք
5.				ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ	1978 թ.	ք. մ.	Տ	քաղաք մտնող ճանապարհին ճարտ.՝ Ն. Սողոմոնյան
6.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԻՍՐԱՅԵԼ ՕՐՈՒ	1978 թ.	ք. մ.	Տ
7.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ՄԵԾ ՀՈԿՏԵՄԲԵՐԻ 50- ԱՄՅԱԿԻՆ	1967 թ.	ք. մ.	Տ
8.				ՇԱՏՐՎԱՆ «ՊԱՐՈՂ ԱՂՋԻԿՆԵՐ»	1978 թ.	ք. մ.	Տ	քանդ.՝ Կ. Մեծատուրյան ճարտ.՝ Վ. Ակշեհիրլյան

 

9.2.1. Կեչուտ գյուղ

 

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	9-17-րդ դդ.	0,5 կմ հվ-ամ	Տ	Ղուշչի գյուղատեղից հվ, գերեզմանոցի հիմնական մասը մնացել է Կեչուտի ջրամբարի տակ
2.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	13-20-րդ դդ.	հվ-ամ մասում	Տ	հվ-ամ եզրին, լճափին, բարձունքի վրա
	2.1.			խաչքար	13-14-րդ դդ.		Հ	պատվանդանին
	2.2.			խաչքար	14-րդ դ.		Հ	խրված հողի մեջ, վերնամասը կոտրված
3.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՂՈՒՇՉԻ»	7-20-րդ դդ.	ամ մասում	Տ	Հին Կեչուտ գյուղն է, որի 7-րդ-րդ դ. եկեղեցին մնացել է Կեչուտի ջրամբարի տակ
	3.1.			եկեղեցի	13-14-րդ դդ.		Տ	ավերակ
	3.2.			եկեղեցի	17-18-րդ դդ.		Տ	ավերակ
	3.3.			եկեղեցի ս. Հովհաննես	19-րդ դ.		Տ
	3.4.			մատուռ ս. Գևորգ	19-րդ դ.		Տ
	3.5.			մատուռ Թուխ Մանուկ	19-րդ դ.		Տ
		3.5.1		խաչքար	10-11-րդ դդ.		Հ	ագուցված ամ պատին, մուտքից ձախ, արտաքուստ
		3.5.2		խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	մատուռի ներսում, վերնամասն ու ձախ եզրագոտին կոտրված
		3.5.3		խաչքար	15-րդ դ.		Հ	ագուցված աե պատին, ներքուստ
4.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՆԵՐՔԻՆ ԶԻՐԱԿ»	13-19-րդ դդ.	1,5 կմ հս-աե	Տ	քարհանք տանող ճանապարհի 2 կողմերում
5.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՋՐԱՆԼՈՒ»	13-19-րդ դդ.	2 կմ հս-ամ	Տ	Վայք-Ջերմուկ հին ավտոճանապարհից հս, Կեչուտի ջրամբարի հս եզրից 0,5 կմ դեպի հս
6.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՎԵՐԻՆ ԶԻՐԱԿ»	13-19-րդ դդ.	3 կմ հս-աե	Տ	նախկին Զիրակ գյուղն է՝ լքված 1949թ.
7.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2-1 հզմ	1-2 կմ հվ	Հ	Վայք-Ջերմուկ ավտոճանապարհի աջ կողմում, պահպանվել է 2 կղզյակներով
8.				ԽԱՉՔԱՐ ԴԱՎԹԻ	886 թ.	գյուղի մեջ (այսուհետև՝ գ. մ.)	Հ	«Էլեկտրոն» առողջարանի տարածքում, կանգնեցված գետնին, վերնամասը չի պահպանվել, կազմող՝ Հուսեփ
9.				ԽԱՉՔԱՐ	9-10-րդ դդ.	գ. մ.	Հ	«Էլեկտրոն» առողջարանի տարածքում, ընկած գետնին
10.				ԽԱՉՔԱՐ	9-10-րդ դդ.	գ. մ.	Հ	ընկած դպրոցի բակում
11.				ԽԱՉՔԱՐ	11-րդ դ.	գ. մ.	Հ	ընկած դպրոցի բակում
12.				ԽԱՉՔԱՐ	1286 թ.	գ. մ.	Հ	ընկած դպրոցի բակում կոտրված
13.				ԽԱՉՔԱՐ` ԱՄԻՐԻ	16-17-րդ դդ.	գ. մ.	Հ	դպրոցում ստորին մասը կոտրված
14.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1985 թ.	գ. մ.	Տ	հեղ.՝ Է. Թադևոսյան
15.				ՔԱՐԱՅՐ-ԿԱՑԱՐԱՆՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ «ՓԻԼՔԱՀԱՍ»	մթա 3-1 հզմ, 10-17-րդ դդ.	1 կմ հս	Տ	Արփա գետի կիրճում, Ջերմուկ քաղաքից 2,5 կմ հվ, Վայք-Ջերմուկ հին ավտոճանապարհից ձախ
	15.1.			քարայր-կացարան	10-17-րդ դդ.		Տ
	15.2.			քարայր-կացարան	10-17-րդ դդ.		Տ	աղբյուրով
	15.3.			քարայր-կացարան	10-17-րդ դդ.		Տ	խաչքարերով
	15.4.			քարայր-կացարան	10-17-րդ դդ.		Տ
	15.5.			վիշապաքար	մթա 3-1 հզմ		Հ	աղբյուրով քարայր-կացարանի մուտքի մոտ

 

9.3. Վայք քաղաք

 

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1.				ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ	մթա 2-1 հզմ	ք. մ.	Հ
2.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	16-20-րդ դդ.	հս-աե մասում	Տ	գործող գերեզմանոցի հին հատվածն է
3.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2-1 հզմ	հս մասում	Հ
4.				ԽԱՉՔԱՐ	1222 թ.	աե մասում	Հ	Վայք-Ջերմուկ ճանապարհի ձախ կողմում, կանգնեցված գետնին, պատվիրատու՝ Շապուհ
5.				ԽԱՉՔԱՐ` ԱԼԱՄՀԱՏԻ	1251 թ.		Հ	Վայքի ենթաշրջանի մուտքի մոտ, քաղաք մտնող ճանապարհի աջ կողմում
6.				ԽԱՉՔԱՐ	1541 թ.		Հ	Վայք տանող ճանապարհի աջ կողմում, ընկած գետնին, երկատված, վերին աջ քառորդը չի պահպանվել
7.				ԽԱՉՔԱՐ	16-րդ դ.		Հ	Վայքի ենթաշրջանի մուտքի մոտ, քաղաք մտնող ճանապարհի աջ կողմում, եղծված արձանագրությամբ
8.				ԿԱՄՈՒՐՋ. ՊԱՍԿԵՎԻՉԻ ԿԱՄՈՒՐՋԸ	17-րդ դ.	1 կմ ամ	Տ	Արփա գետի վրա վրնրգ.՝ 1827 թ. Պասկևիչի կողմից

 

9.4. Ագարակաձոր գյուղ

 

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1.				ԱՄՐՈՑ	9-րդ դ.	1,5 կմ հվ-աե	Հ
	1.1.			գյուղատեղի «Անապատ»	9-15-րդ դդ.	1,5 կմ հվ-աե	Տ	ամրոցի հվ ստորոտին
	1.2.			մատուռ «Անապատ»	13-14-րդ դդ., 19-րդ դ.		Տ	վրկնգ.՝ 1960 թ.
	1.3.			գերեզմանոց	12-14-րդ դդ.		Տ
2.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	9-10-րդ դդ.	9,5 կմ հվ	Տ	Գանձակ գյուղատեղի տանող ճանապարհի աջ կողմում
	2.1.			խաչքար	9-10-րդ դդ.		Հ	եզրագոտին ջարդոտված
	2.2.			խաչքար	10-րդ դ.		Հ
3.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	10-17-րդ դդ.	հվ-աե մասում	Տ	գյուղի եզրին, ջրի մագիստրալի մոտ
4.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	13-15-րդ դդ.	2 կմ աե	Տ	Արփա գետի ափին, բարձունքի վրա
	4.1.			խաչքար` Մարկոսի, Վարդի և Միրի	1281 թ.		Հ
	4.2.			խաչքար	1303 թ.		Հ
	4.3.			խաչքար	1456 թ.		Հ
5.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ ԲՈԼՈՐԱԲԵՐԴ	16-20-րդ դդ.	10 կմ հվ	Տ	նախկին Բոլորաբերդ գյուղն է՝ ապաբնակեցված 1960-ական թթ.
	5.1.			եկեղեցի Թուխ Մանուկ	18-րդ դ.		Տ
		5.1.1		խաչքար	1572 թ.		Հ	ագուցված հվ պատին, մուտքից ձախ
		5.1.2		խաչքար	16-17-րդ դդ.		Հ	հենած հվ պատին, երկատված
		5.1.3		խաչքար	16-17-րդ դդ.		Հ	ագուցված հվ պատին, արտաքուստ
		5.1.4		խաչքար	17-րդ դ.		Հ	ագուցված հվ պատին, արտաքուստ
	5.2.			գերեզմանոց	10-16-րդ դդ.		Տ	գյուղատեղիի հվ-ամ եզրին
	5.3.			խաչքար	1551 թ.		Հ	գյուղատեղիի հս կողմում, Ագարակաձոր տանող ճանապարհի ձախ կողմում, կանգնեցված գետնին
6.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ ԳԱՆՁԱԿ (ՆՈՐԻՔ, ԷՆԳԻՋԱ)	13-20-րդ դդ.	12 կմ հվ-ամ	Հ	Գնիշիկ տանող ճանապարհից ձախ, Գնիշիկից 3-4 կմ հս-աե, նախկին Գանձակ գյուղն է՝ ապաբնակեցված 1970-ական թթ.
	6.1.			եկեղեցի	19-րդ դ.		Տ	գյուղատեղիի կնտ-ում
		6.1.1		խաչքար` Խորամփաշու	13-14-րդ դդ.		Հ	ագուցված հս ավանդատան մուտքից աջ, ստորին մասն ու ձախ եզրը կոտրված պատվիրատու՝ Հովսեփ
		6.1.2		խաչքար	14-15-րդ դդ.		Հ	ագուցված հս ավանդատան մուտքից վեր, հորիզոնական դիրքով, արձանագիր
		6.1.3		խաչքար	1587 թ.		Հ	ագուցված եկեղեցու բեմին, 5 խաչքարերից ձախից 4-րդը
		6.1.4		խաչքար Էլաղեսի	1597 թ.		Հ	եկեղեցու բեմին
		6.1.5		խաչքար	16-րդ դ.		Հ	ագուցված եկեղեցու բեմին, 5 խաչքարերից ձախից 3-րդը, արձանագիր, ստորին մասը չի պահպանվել
		6.1.6		խաչքար	16-րդ դ.		Հ	ագուցված եկեղեցու բեմին, 5 խաչքարերից ձախից 2-րդը, արձանագիր, ստորին մասը կոտրված
		6.1.7		խաչքար` Փիրիջանի	16-րդ դ.		Հ	ագուցված հվ ավանդատան մուտքից ձախ
		6.1.8		խաչքար	16-17-րդ դդ.		Հ	ագուցված հվ պատին, արտաքուստ, արձանագիր
		6.1.9		տապանաքար	16-17-րդ դդ.		Տ	եկեղեցու հվ պատի մոտ
	6.2.			գերեզմանոց	10-17-րդ դդ.		Տ	գյուղատեղիի հս-աե եզրին, բլրալանջին
		6.2.1		խաչքար	1085 թ.		Հ	ընկած գետնին, վերին ձախ անկյունը կոտրված
		6.2.2		խաչքար` Մաթի	13-րդ դ.		Հ	ընկած գետնին, եզրերը կոտրատված
		6.2.3		խաչքար	1222 թ.		Հ	ընկած գետնին, պահպանվել է ստորին մասը
		6.2.4		խաչքար	1242 թ.		Հ	ընկած գետնին, վերին եզրը ջարդված
	6.3.			գերեզմանոց	10-20-րդ դդ.		Տ	գյուղատեղիի հվ եզրին, Գնիշիկ տանող ճանապարհի ձախ կողմում
	6.4.			խաչքար	10-րդ դ.		Հ	հենած ավերակ տներից մեկի պատին
	6.5.			մատուռ	10-13-րդ դդ.		Տ	գյուղատեղիից 0,5 կմ ամ
7.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ ՎԱՐԴԱԲԼՈՒՐ	13-18-րդ դդ.	12-14 կմ հվ	Տ	Բոլորաբերդից 2 կմ հվ, Վարդաբլուր լեռան լանջին
	7.1.			եկեղեցի	1740 թ.		Տ
	7.2.			գերեզմանոց	17-18-րդ դդ.		Տ	եկեղեցու շուրջը
8.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2-1 հզմ	հվ-ամ մասում	Հ
9.				ԵԿԵՂԵՑԻ	17-րդ դ.	հս-աե մասում	Տ	ծիրանի այգիների մեջ
	9.1.			խաչքար	1461 թ.		Հ	բեմին
	9.2.			խաչքար	15-րդ դ.		Հ	ամ պատի տակ, երկատված
10.				ԿԱՄՈՒՐՋ ԴԱԴԱԼԻ	13-րդ դ.	2,5 կմ ամ	Հ	Արփա գետի վրա վրնրգ.՝ 1957 թ.
11.				ՁԻԹՀԱՆ	18-19-րդ դդ.	գ. մ.	Տ
12.				ՄԱՏՈՒՌ	1605 թ.	9,5 կմ հվ	Տ	Գանձակ գյուղատեղի տանող ճանապարհից աջ, բլրի վրա
	12.1.			խաչքար	9-10-րդ դդ.		Հ	10 մ հս, ընկած գետնին
	12.2.			խաչքար	14-15-րդ դդ.		Հ	մատուռի ներսում պահպանվել է միջին մասը
	12.3.			գերեզմանոց	10-19-րդ դդ.		Հ	մատուռի շուրջը

 

9.5. Ազատեկ գյուղ

 

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1.				ԱՄՐՈՑ	մթա 1 հզմ, 19-րդ դ.	1,5 կմ հվ	Հ
	1.1.			մատուռ ս. Վարվառա	19-րդ դ.		Տ
2.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	13-20-րդ դդ.	հվ-ամ մասում		գյուղի եզրի սարալանջի ստորոտին
	2.1.			խաչքար	13-14-րդ դդ.		Հ	գերեզմանոցի հվ եզրին, ընկած գետնին
	2.2.			խաչքար	1521 թ.		Հ	կանգնեցված գետնին, ստորին մասը կոտրված պատվիրատու՝ Ջանիբեկ
	2.3.			խաչքար Սերզազի և Ասամզատի	16-17-րդ դդ.		Հ	կանգնեցված որպես պատվանդան ծառայող ջրաղացի քարին, պատվիրատու՝ Միրէսբէկ
3.				ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ՍՏԵՓԱՆՈՍ	17-րդ դ.	գ. մ.	Տ	վրկնգ.՝ 1830-ական թթ.
4.				ԽԱՉՔԱՐ	13-14-րդ դդ.	գ. մ.	Հ	գյուղի գերեզմանոցից 150 մ հս, կանգնեցված Թորգոմ Ղազարյանի գոմի մոտ, ցանկապատին կից, ստորին մասը կոտրված
5.				ԽԱՉՔԱՐ	13-14-րդ դդ.	գ. մ.	Հ	գյուղի գերեզմանոցից 150 մ հս, կանգնեցված Թորգոմ Ղազարյանի գոմի մոտ, ցանկապատին կից
6.				ԽԱՉՔԱՐ	13-14-րդ դդ.	գ. մ.	Հ	գյուղի գերեզմանոցից 150 մ հս, կանգնեցված Թորգոմ Ղազարյանի գոմի մոտ, ցանկապատին կից, ստորին մասը կոտրված
7.				ԽԱՉՔԱՐ	13-14-րդ դդ.	գ. մ.	Հ	կանգնեցված պատվանդանին, արձանագիր, «Փոքր սուրբ» կոչվող մատուռի հս պատի տակ, ներքուստ
8.				ՄԱՏՈՒՌ Ս. ՀԱԿՈԲ (ՄԵԾ ՍՈՒՐԲ)	1623 թ.	2 կմ ամ	Տ
	8.1.			տապանաքար Շաքարբէկի	1623 թ.		Տ	մատուռի ներսում այս գերեզմանի վրա էլ կառուցվել է մատուռը

 

9.6. Աղավնաձոր գյուղ

 

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1.				ԱՄՐՈՑ	մթա 2-1 հզմ	5-6 կմ հս-աե	Հ
	1.1.			բնակատեղի	մթա 2-1 հզմ		Հ
	1.2.			դամբարանադաշտ	մթա 2-1 հզմ		Հ
2.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	10-14-րդ դդ.	2 կմ հս	Տ	լեռան գագաթի տափարակին և նրան հարող լանջերին
	2.1.			գերեզմանոց	10-14-րդ դդ.		Տ
3.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՎԱՆՔԻ ՁՈՐ» («ՆԵՐՔԻՆ ՈՒԼԳՅՈՒՐ»)	9-14-րդ դդ.	4 կմ հս-ամ	Տ	Ռինդ և Աղավնաձոր գյուղերի միջև, Վերին Ուլգյուրից  աե
	3.1.			եկեղեցի ս. Աստվածածին	13-14-րդ դդ.		Հ
	3.2.			գերեզմանոց	10-14-րդ դդ.		Տ	եկեղեցու շուրջը
		3.2.1		խաչքար	մթա 2 հզմ, 1009 թ.		Հ	հվ-ամ կողմում: Նախնական նշանակությամբ՝ ցլակերպ վիշապ պատվիրատու՝ Սարգիս երեց
		3.2.2		խաչքար	մթա 2 հզմ, 1199 թ.		Հ	հվ-ամ կողմում: Նախնական նշանակությամբ՝ ցլակերպ վիշապ
		3.2.3		խաչքար	12-րդ դ.		Հ	ընկած գետնին
		3.2.4		խաչքար	1263 թ.		Հ	եկեղեցուց աե, ընկած գետնին, երկատված, ստորին մասը չի պահպանվել, պատվիրատու՝ Հովհաննես
		3.2.5		խաչքար	1274 թ.		Հ	հենած եկեղեցու հս պատին պատվիրատու՝ Լիպարիտ
		3.2.6		խաչքար	13-րդ դ.		Հ	հենած եկեղեցու ամ պատին, վերնամասը թեքությամբ կոտրված
		3.2.7		խաչքար	13-րդ դ.		Հ	հենած եկեղեցու աե պատին
		3.2.8		խաչքար	13-րդ դ.		Հ	եկեղեցու ներսում, դրված հորիզոնական դիրքով
		3.2.9		խաչքար	14-րդ դ.		Հ	ընկած գետնին
4.				ԽԱՉՔԱՐ	9-10-րդ դդ.	հս-աե մասում	Հ	«Խաչի թիլ» վայրում, ավերակ շինության ներսում, աջ կողմը վնասված
5.				ԽԱՉՔԱՐ	13-րդ դ.	5 կմ հս-ամ	Հ	«Ներքին Ուլգյուր» գյուղատեղիից 1 կմ աե, Ժայռախաչ
6.				ԽԱՉՔԱՐ	1564 թ.	գ. մ.	Հ	Արուս Հովհաննիսյանի տանը, ստորին մասը կոտրված
7.				ԽԱՉՔԱՐ	16-րդ դ.	գ. մ.	Հ	Զուլալ Պետրոսյանի տան մոտ գտնվող և որպես մատուռ ծառայող կիսաքանդ շինության ներսում
8.				ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1947 թ.	գ. մ.	Տ
9.				ՄԱՏՈՒՌ «ՀՈԲԿԱԽԱՉ»	10-12-րդ դդ.	հվ մասում	Տ	հվ եզրին, դաշտամիջյան ճանապարհից աջ
	9.1.			խաչքար	10-12-րդ դդ.		Հ

 

9.7. Աղնջաձոր գյուղ

 

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1.				ԱՄՐՈՑ	մթա 2-1 հզմ, 4-14-րդ դդ.	10 կմ հս	Հ	Սելիմի քարավանատնից հս-աե
	1.1.			դամբարանադաշտ	մթա 2-1 հզմ		Հ
	1.2.			Քարավանատուն Սելիմի	1332 թ.		Հ
2.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	11-13-րդ դդ., 14-րդ դ., 19-րդ դ.	2 կմ հս	Տ	Գեղարքունիք-Վայոց Ձոր հին քարավանային ճանապարհին, Սելիմի լեռնանցքի հվ ստորոտին
	2.1.			գերեզմանոց	11-13-րդ դդ.		Տ	աե մասում, ձորալանջին
	2.2.			քարավանատուն	14-րդ դ.		Հ	հս մասում, միանավ
	2.3.			կամուրջ	19-րդ դ.		Տ	հվ մասում
	2.4.			կամուրջ	19-րդ դ.		Տ	հվ մասում
3.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՅԱՎԱՐ»	11-17-րդ դդ.	2 կմ հս-աե	Տ
	3.1.			խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ
4.				ԽԱՉՔԱՐ	10-րդ դ.	գ. մ.	Հ	Ս. Խուդոյանի տնամերձում, երկատված
5.				ԽԱՉՔԱՐ	11-րդ դ.	5 կմ ամ	Հ	խնձորի այգիների մեջ, կանգնեցված գլխիվայր

 

9.8. Արենի գյուղ

 

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1.				ԱՄՐՈՑ	մթա 2-1 հզմ	9 կմ հվ-ամ	Հ	«Ամաղու» գյուղատեղիից 1 կմ հվ-ամ
2.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԱՄԱՂՈՒ» («ՎԵՐԻՆ ԱՄԱՂՈՒ»)	10-20-րդ դդ.	8 կմ հվ	Տ	Գնիշիկ գետի ձախ ափին, բարձրադիր, Մարդաղ լեռան լանջին
3.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԱՌՓԱ»	8-17-րդ դդ.	աե մասում	Հ	Արփա գետի ձախ ափին
	3.1.			եկեղեցի ս. Աստվածածին	1321 թ.		Հ	ճարտ.՝ Մոմիկ, պատվիրատու՝ Սյունյաց եպիսկոպոս Հովհաննես վրկնգ.՝ 1967-1969թթ. վրկնգ. ճարտ.՝ Շ. Ազատյան, Յու. Թամանյան
		3.1.1		խաչքար` Գրիգորի	1191 թ.		Հ	եկեղեցու ներսում վերնամասը չի պահպանվել
	3.2.			գավիթ	14-րդ դ.		Հ
		3.2.1		խաչքար	1559 թ.		Հ	հենած ամ պատին, ստորին մասը չի պահպանվել, կազմող՝ Ակոբ պատվիրատու՝ Մելիքբեկ
		3.2.2		խաչքար	16-րդ դ.		Հ	հենած ամ պատին, ստորին մասը չի պահպանվել, կազմող՝ Ակոբ պատվիրատու՝ Մեհրապ
	3.3.			գերեզմանոց	8-17-րդ դդ.		Հ	եկեղեցու շուրջը
		3.3.1		խաչքար	8-րդ դ.		Հ	եկեղեցուց հս-աե, 3 խաչքարերից կենտրոնինը
		3.3.2		խաչքար	8-րդ դ.		Հ	եկեղեցուց հս-աե, 3 խաչքարերից ձախակողմյանը, կենտրոնից ճաքած
		3.3.3		խաչքար	8-րդ դ.		Հ	եկեղեցուց հս-աե, 3 խաչքարերից աջակողմյանը
		3.3.4		խաչքար	9-րդ դ.		Հ	զույգ խաչքարերից աջակողմյանը
		3.3.5		խաչքար	1341 թ.		Հ	եկեղեցուց ամ, պատվանդանին, պատվիրատու՝ Մխիթար
		3.3.6		խաչքար	1546 թ.		Հ	եկեղեցուց հս, երկատված, պատվանդանին
		3.3.7		խաչքար	16-րդ դ.		Հ	եկեղեցուց աե, պատվանդանին
		3.3.8		տապանաքար	16-րդ դ.		Տ	եկեղեցուց հս-ամ, խիստ քայքայված
		3.3.9		տապանաքար	16-17-րդ դդ.		Տ	եկեղեցուց հս-աե, եղծված արձանագրությամբ
		3.3.10		տապանաքար` Թադոսի	1672 թ.		Տ	եկեղեցուց հս-աե
		3.3.11		տապանաքար` Ծատուրի	1708 թ.		Տ	գերեզմանոցի հվ մասում, տեղահանված
4.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	անտիկ	ամ մասում	Հ
5.				ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ՍԱՐԳԻՍ	13-17-րդ դդ.	3 կմ ամ	Տ	բլրի վրա, ավերված
6.				ԽԱՉՔԱՐ	1303 թ.	հվ-ամ մասում	Հ	«Վարդապետի հողեր» վայրում, գինու գործարանի դիմաց 3 խաչքարերից կենտրոնինը
7.				ԽԱՉՔԱՐ	14-րդ դ.	հվ-ամ մասում	Հ	«Վարդապետի հողեր» վայրում, գինու գործարանի դիմաց 3 խաչքարերից աջակողմյանը
8.				ԽԱՉՔԱՐ	14-րդ դ.	հվ-ամ մասում	Հ	«Վարդապետի հողեր» վայրում, գինու գործարանի դիմաց 3 խաչքարերից ձախակողմյանը
9.				ԿԱՄՈՒՐՋ	13-րդ դ.	հս-աե մասում	Հ	Արփա գետի վրա, հէկ-ի մոտ պատվիրատու՝ սյունյաց իշխան Տարսայիճ Օրբելյան
10.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1969 թ.	կնտ	Տ
11.				ՔԱՐԱՆՁԱՎ. ՄԱԳԵԼԱՆԻ ՔԱՐԱՆՁԱՎԸ		3 կմ աե	Տ	կարստային քարանձավ Ուփի ձորում Նորավանքի ձոր տանող ճանապարհի 2-րդ կմ-ի մոտ

 

9.8.1. Ամաղու գյուղ

 

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1.				ՎԱՆԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ «ՆՈՐԱՎԱՆՔ» (ԱՄԱՂՈՒԻ ՆՈՐԱՎԱՆՔ)	12-17-րդ դդ.	3 կմ հվ-աե	Հ	Գնիշիկ գետի աջ ափին
	1.1.			եկեղեցի ս. Աստվածածին (Բուրթելաշեն)	1339 թ.		Հ	համալիրից հվ-աե
		1.1.1		խաչքար	13-րդ դ.		Հ	եկեղեցու 1-ին հարկում, արձանագիր
		1.1.2		խաչքար` Թաղէնի, Սաղունի	14-րդ դ.		Հ	ագուցված աե պատին, արտաքուստ
		1.1.3		խաչքար Բուղտայի	1318 թ.		Հ	եկեղեցու ներսում, վերին աջ և ստորին մասերը կոտրված, պատվիրատու՝ Բուրթել Օրբելյան
		1.1.4		խաչքար Մոմիկի	1333 թ.		Հ	եկեղեցու ներսում
		1.1.5		խաչքար	1432 թ.		Հ	Բուրթելաշեն եկեղեցու 2-րդ հարկում, հենած ամ պատին, երկատված
		1.1.6		տապանաքար` Վրթանես քահանայի	1348 թ.		Հ	ներսում
	1.2.			եկեղեցի ս. Կարապետ	1216-1223 թթ.		Հ	համալիրի հս-ամ կողմում
		1.2.1		խաչքար` տեր Գրիգորի	13-րդ դ.		Հ	ագուցված ամ ճակատին, պատուհանից ձախ, արտաքուստ
		1.2.2		խաչքար	13-րդ դ.		Հ	ագուցված ամ ճակատին, պատուհանից վեր, արտաքուստ, արձանագիր
		1.2.3		խաչքար` Յուսուփի	13-րդ դ.		Հ	ագուցված ամ ճակատին, պատուհանից աջ, արտաքուստ
		1.2.4		խաչքար` Ազիզի	1221 թ.		Հ	ագուցված հս-աե ավանդատան մուտքից վեր
		1.2.5		խաչքար` Հովհաննեսի	1277 թ.		Հ	հենած հս պատին, գլխիվայր, ներքուստ, ստորին աջ անկյունը կոտրված
	1.3.			գավիթ. ս. Կարապետ եկեղեցու գավիթը	13-րդ դ.		Հ
		1.3.1		խաչքար	9-10-րդ դդ.		Հ	հենած հվ պատին, որմնասյանը, անկյունները ջարդոտված
		1.3.2		խաչքար	10-րդ դ.		Հ	ագուցված հս պատին, արտաքուստ, երկատված
		1.3.3		խաչքար	12-րդ դ.		Հ	ագուցված ամ պատին, մուտքից ձախ, վերին աջ անկյունը կոտրված
		1.3.4		խաչքար	13-րդ դ.		Հ	ագուցված ամ պատին, ներքուստ, արձանագիր
		1.3.5		խաչքար Սարգսի	13-րդ դ.		Հ	ագուցված գավթի հս որմնասյանը
		1.3.6		խաչքար	13-րդ դ.		Հ	ագուցված հս պատին, ներքուստ
		1.3.7		խաչքար	13-րդ դ.		Հ	ագուցված հս պատին, արտաքուստ, խիստ հողմահարված
		1.3.8		խաչքար	13-րդ դ.		Հ	ագուցված ամ միջնորմին, դրված խարսխի վրա
		1.3.9		խաչքար	13-րդ դ.		Հ	ագուցված հս միջնորմին, դրված խարսխի վրա
		1.3.10		խաչքար	13-րդ դ.		Հ	հենած հվ պատին, երկատված, վերին աջ մասը չի պահպանվել
		1.3.11		խաչքար	13-րդ դ.		Հ	ագուցված ամ միջնորմին, դրված խարսխի վրա
		1.3.12		խաչքար	13-րդ դ.		Հ	ագուցված հվ միջնորմի սյուներից մեկին, վերին աջ անկյունը կոտրված
		1.3.13		խաչքար` Շարաբի	1233 թ.		Հ	ագուցված ամ պատին, արտաքուստ, մուտքից աջ
		1.3.14		խաչքար	1240 թ.		Հ	ներսում, ամ պատի տակ, ընդհանուր պատվանդանին կանգնած զույգ խաչքարերից աջակողմյանը
		1.3.15		խաչքար` Բալապանի	1258 թ.		Հ	ագուցված ամ պատին, պատուհանի կողին, ներքուստ, պատվիրատու՝ Փախրադոլա
		1.3.16		խաչքար` Բուրթել իշխանի	1261 թ.		Հ	գավթի ներսում, աե պատի մոտ
		1.3.17		խաչքար` Թամթայի	1261 թ.		Հ	ներսում, ամ պատի տակ, ընդհանուր պատվանդանին կանգնած զույգ խաչքարերից ձախակողմյանը, պատվիրատու՝ Բուրթել իշխան
		1.3.18		խաչքար` Դեղի	1269 թ.		Հ	ագուցված հս միջնորմին, դրված խարսխի վրա
		1.3.19		խաչքար`Ափսի	1285 թ.		Հ	ներսում, ընկած, երկատված պատվիրատու՝ Կուկոր
		1.3.20		խաչքար` Փալկայի	1285 թ.		Հ	ներսում, ընկած գետնին պատվիրատու՝ Կուկոր
		1.3.21		խաչքար` Սարգսի	1332 թ.		Հ	ներսում
		1.3.22		խաչքար` տեր Ստեփանոսի զավակաց	14-15-րդ դդ.		Հ	ագուցված ամ պատին, մուտքից վեր, արտաքուստ
		1.3.23		խաչքար` տեր Ստեփանոսի	14-15-րդ դդ.		Հ	ագուցված ամ պատին, մուտքից վեր, արտաքուստ, վերնամասը չի պահպանվել
		1.3.24		խաչքար` Առաքել եպիսկոպոսի	1569 թ.		Հ	ներսում, վերնամասը կոտրված, կազմող՝ Ակոբ
		1.3.25		տապանաքար Թամթայի	13-րդ դ.		Հ	ներսում, աե կողմում
		1.3.26		տապանաքար` իշխանաց իշխան Էլիկումի	1253 թ.		Հ	ներսում, աե կողմում
		1.3.27		տապանաքար` Սյունյաց Ստեփանոս եպիսկոպոսի	1260 թ.		Հ	ներսում, աե կողմում
		1.3.28		տապանաքար` Իվանեի	1260 թ.		Հ	ներսում, աե կողմում
		1.3.29		տապանաքար` Փախրադոլայի	1260-1262 թթ.		Հ	ներսում, աե մասում
		1.3.30		տապանաքար` Ասփայի	1263 թ.		Հ	ներսում, աե կողմում
		1.3.31		տապանաքար` Նաթելի	1294 թ.		Հ	ներսում, կնտ-ում
		1.3.32		տապանաքար` Զուլուկի	1295 թ.		Հ	ներսում, կնտ-ում, ճեղքված
		1.3.33		տապանաքար` Սյունյաց Սարգիս եպիսկոպոսի	1298 թ.		Հ	ներսում, հվ մուտքի մոտ
		1.3.34		տապանաքար` Իվանեի	14-րդ դ.		Հ	ներսում, աե կողմում, Չեսար Օրբելյանի որդու տապանաքարն է
		1.3.35		տապանաքար` Ստեփանոս Օրբելյանի (Սյունյաց մետրապոլիտ Ստեփանոս)	1303 թ.		Հ	ներսում, ամ կողմում
		1.3.36		տապանաքար` Սյունյաց Գրիգոր եպիսկոպոսի	1305 թ.		Հ	հվ մուտքի մոտ
		1.3.37		տապանաքար` Եղիայի	1320 թ.		Հ	ամ մուտքի մոտ, դրսում
		1.3.38		տապանաքար` Օրբել Հովհաննեսի	1324 թ.		Հ	ներսում, ամ կողմում
		1.3.39.		տապանաքար` ոմն սարկավագի	1409 թ.		Հ	ներսում, ամ մուտքի դիմաց
	1.4.			դամբարան Սմբատ իշխանի (եկեղեցի ս. Գրիգոր)	1275 թ.		Հ	ս. Կարապետ եկեղեցու հս կողմում, ճարտ.՝ Սիրանես
		1.4.1		խաչքար	1271 թ.		Հ	ագուցված աե պատին, մուտքից վեր պատվիրատու՝ Ազատշահ
		1.4.2		տապանաքար` Սմբատ Օրբելյանի	1273 թ.		Հ	բեմի առջև դրված տապանաքարերի շարքում
		1.4.3		տապանաքար` Տարսայիճ Օրբելյանի	1289 թ.		Հ	բեմի առջև դրված տապանաքարերի շարքում, պատմիչ Ստեփանոս Օրբելյանի հոր տապանաքարն է
		1.4.4		տապանաքար` Փախրադոլայի	1296 թ.		Հ	հվ պատի տակ, տապանաքարերի 1-ին շարքում Տարսայիճ Օրբելյանի որդու, պատմիչ Ստեփանոս Օրբելյանի կրտսեր եղբոր տապանաքարն է
		1.4.5		տապանաքար` Մինա խաթունի	1298 թ.		Հ	տապանաքարերի 2-րդ շարքում, Տարսայիճ Օրբելյանի կնոջ տապանաքարն է
		1.4.6		տապանաքար` Էլիկումի	1300 թ.		Հ	բեմի առջև դրված տապանաքարերի շարքում, Տարսայիճ Օրբելյանի ավագ որդու տապանաքարն է
		1.4.7		տապանաքար` Թամթա խաթունի	1312 թ.		Հ	տապանաքարերի 2-րդ շարքում, իշխանաց իշխան Բուրթելի մոր տապանաքարն է
		1.4.8		տապանաքար` Պուղտայի	1318 թ.		Հ	տապանաքարերի 2-րդ շարքում, իշխանաց իշխան Բուրթելի փոքր եղբոր տապանաքարն է
	1.5.			գերեզմանոց	10-14-րդ դդ.		Հ
		1.5.1		խաչքար	10-րդ դ.		Հ	ս. Կարապետ եկեղեցուց 10 մ աե, ընկած գետնին
		1.5.2		խաչքար	11-րդ դ.		Հ	հենած Բուրթելաշեն եկեղեցու ամ պատին, եզրերը կոտրատված
		1.5.3		խաչքար` Գորգ Զաբլի	1114 թ.		Հ	ս. Կարապետ եկեղեցուց աե, ընկած քարաբեկորների մեջ
		1.5.4		խաչքար	13-րդ դ.		Հ	Բուրթելաշեն եկեղեցուց 25 մ հս, ընկած գետնին, արձանագիր, վերնամասը կոտրված
		1.5.5		խաչքար	13-րդ դ.		Հ	Բուրթելաշեն եկեղեցուց 10 մ հս-աե, հենած պարսպին, վերնամասը ջարդոտված
	1.6.			բնակելի և տնտեսական շինություններ	11-14-րդ դդ.		Հ
	1.7.			մատուռ	11-13-րդ դդ.		Հ	Նորավանքից 0,3 կմ աե
	1.8.			մատուռ Փոկաս Հայրապետի	11-րդ դ.		Հ	պարսպից դուրս, համալիրի աե կողմում
	1.9.			իջևանատուն (հյուրատուն)	1273-1290 թթ.		Հ	համալիրի պարսպից դուրս, Փոկաս հայրապետի մատուռից հս-ամ պատվիրատու՝ Տարսայիճ Օրբելյան, Սարգիս եպիսկոպոս
		1.9.1		խաչքար	11-րդ դ.		Հ	ագուցված հս պատին, ներքուստ
		1.9.2		խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	ագուցված աե պատուհանի վերնամասում, ներքուստ, արձանագիր
		1.9.3		խաչքար	13-րդ դ.		Հ	ագուցված հվ պատին, ներքուստ, կրում է հյուրատան կառուցման արձանագրությունը (28 տող)
	1.10.			պարիսպ	17-18-րդ դդ.		Հ

 

9.9. Արին գյուղ

 

1	2	3	4	5	6	7	8.	9
1.				ԲԱՑՕԹՅԱ ԿԱՅԱՆ «ԲԱԶԱՐԽԱՆԱ»	քարի դար	2 կմ ամ	Հ
2.				ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ «ՍՈՒԼԹԱՆ ՔԱՀԱՍԻ»	մթա 3-2 հզմ	2,5 կմ ամ	Հ
3.				ՄԱՏՈՒՌ	13-14-րդ դդ.	2,5 կմ հս-ամ	Տ	«Նավեր» հանդամասում

 

9.10. Արտաբույնք գյուղ

 

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1.				ԱՄՐՈՑ ՍՄԲԱՏԱԲԵՐԴ	10-14-րդ դդ.	750 մ հվ-աե	Հ
	1.1.			գերեզմանոց	13-14-րդ դդ.		Հ	Սմբատաբերդ տանող ճանապարհին
2.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	19-րդ դ. վրջ	գ. մ.	Հ	Արփենիկ Շահգալդյանի
3.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	9-20-րդ դդ.	գ. մ.	Տ	թեք սարալանջին, դեպի «Չըռի ժամատուն» տանող ճանապարհին, գերեզմանոցի խաչքարերից և տապանաքարերից օգտագործված են տարածքում 1975 թ. տեղացիների կողմից կառուցված ս. Աստվածածին եկեղեցու շինարարության համար
	3.1.			խաչքար	9-10-րդ դդ.		Հ	ագուցված եկեղեցու աե պատին, մուտքից ձախ
	3.2.			խաչքար	9-10-րդ դդ.		Հ	ագուցված եկեղեցու աե պատին, ներքուստ
	3.3.			խաչքար	1054 թ.		Հ	գլխիվայր ագուցված եկեղեցու հս պատին, ներքուստ
	3.4.			խաչքար	11-րդ դ.		Հ	ընկած գետնին, ստորին աջ անկյունը կոտրված
	3.5.			խաչքար	11-12-րդ դդ.		Հ	ագուցված գյուղամիջյան ս. Աստվածածին եկեղեցու աե պատին, ներքուստ, վերնամասը չի պահպանվել, արձանագիր
	3.6.			խաչքար	1289 թ.		Հ	ընկած գետնին
	3.7.			խաչքար	1305 թ.		Հ	եկեղեցուց հս-աե, ընկած գետնին
	3.8.			խաչքար	16-րդ դ.		Հ
	3.9.			խաչքար	17-րդ դ.		Հ	եկեղեցուց ամ, ընկած գետնին, վերնամասը չի պահպանվել
4.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	10-13-րդ դդ.	հվ-ամ մասում	Տ	գյուղի հվ-ամ եզրին, գործող գերեզմանոցի հվ մասում
	4.1.			խաչքար	10-11-րդ դդ.		Հ	կանգնեցված գետնին
	4.2.			մատուռ	19-րդ դ.		Տ
5.				ԵԿԵՂԵՑԻ	11-12-րդ դդ.	2 կմ հս	Տ	բարձր սարահարթի վրա
	5.1.			գերեզմանոց	11-13-րդ դդ.		Տ	եկեղեցու շուրջը
6.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԱՎԱՐԱՅՐԻ ՃԱԿԱՏԱՄԱՐՏՈՒՄ ԵՎ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1977 թ.	գ. մ.	Տ	քանդ.՝ Վ. Եղյան
7.				ՄԱՏՈՒՌ	վրկնգ.՝20-րդ դ.	աե մասում	Տ	աե եզրին, ջրաղացներ տանող կամրջից 150 մ աե, այգիների մեջ
8.				ՄԱՏՈՒՌ «ՉԸՌԻ ԺԱՄԱՏՈՒՆ»	14-րդ դ.	1 կմ ամ	Հ	«Չըռի» ձորում, սարալանջին
9.				ՎԱՆԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ ՑԱՂԱՑ ՔԱՐ (ՑԱԽԱՑ ՔԱՐ, ՂՈՇԱՎԱՆՔ)	9-14-րդ դդ.	6 կմ հս-աե	Հ
	9.1.			եկեղեցի ս. Աստվածածին	10-րդ դ.		Հ	համալիրի ամ-յան կառույցների խմբում, գմբեթավոր եկեղեցի
	9.2.			եկեղեցի ս. Առաքելոց	13-րդ դ. սկզբ		Հ	ս. Աստվածածին եկեղեցու աե կողմում
		9.2.1		տապանաքար` Խաթու Մղլիքի	1345 թ.		Հ
	9.3.			եկեղեցի ս. Նշան (տապանատուն)	1041 թ.		Հ	ս. Կարապետ եկեղեցուց հս-աե, երկհարկ պատվիրատու՝ վանքի առաջնորդ Վարդիկ
	9.4.			եկեղեցի ս. Հովհաննես	989 թ.		Հ	համալիրի ամ-յան կառույցների հվ-ամ մասում
		9.4.1		գավիթ	13-րդ դ.		Հ
			9.4.1.1.	խաչքար` Սիրաշահի	1244 թ.		Հ
			9.4.1.2.	խաչքար` Փաշաբեկի	1456 թ.		Հ
			9.4.1.3.	խաչքար` Ծատուրի	1460 թ.		Հ
			9.4.1.4.	խաչքար` Մեհրիկի	1464 թ.		Հ
			9.4.1.5.	խաչքար` Վասակի	1479 թ.		Հ
			9.4.1.6.	խաչքար` Թամաքհի	15-րդ դ.		Հ
			9.4.1.7.	խաչքար` Ստեփանոսի	1555 թ.		Հ
			9.4. 1.8	տապանաքար` Լիպարիտի	1281 թ.		Հ
			9.4.1.9.	տապանաքար` Էսուկանի	1301 թ.		Հ
			9.4.1.10	տապանաքար` Բարսեղ քահանայի	1433 թ.		Հ
			9.4.1.11	տապանաքար` Դետի	1446 թ.		Հ
			9.4.1.12	տապանաքար` Խոշիշի	1460 թ.		Հ
			9.4.1.13	տապանաքար` Գոնցայի	1467 թ.		Հ
			9.4.1.14	տապանաքար` Թումայի	1473 թ.		Հ
			9.4.1.15	տապանաքար Խաչատուր քահանայի	1496 թ.		Հ
			9.4.1.16	տապանաքար` Գրիգոր եպիսկոպոսի	1510 թ.		Հ
		9.4.2		խաչքար` Սմպատի	1219 թ.		Հ	եկեղեցու սյունասրահում
		9.4.3		խաչքար` Թանկողիլի	1499 թ.		Հ	եկեղեցու սյունասրահում
	9.5.			եկեղեցի ս. Կարապետ	1041 թ.		Հ	համալիրի աե-յան կառույցների հս մասում, պատվիրատու՝ վանքի առաջնորդ Վարդիկ
	9.6.			մատուռ (մատուռ-եկեղեցի)	13-րդ դ.		Հ	կառուցված համալիրի դարպասի վրա
	9.7.			բնակելի և տնտեսական շինություններ	13-14-րդ դդ.		Հ	համալիրի ամ-յան կառույցների խմբում
	9.8.			պարիսպ	10-11-րդ դդ.		Հ
	9.9.			գերեզմանոց	10-14-րդ դդ.		Հ	համալիրի աե մասում
		9.9.1		խաչքար	977 թ.		Հ	ս. Կարապետ եկեղեցուց հվ-աե եզրերը ջարդոտված
		9.9.2		խաչքար	983 թ.		Հ	ս. Հովհաննես եկեղեցուց 10 մ աե, ընկած գետնին, արձանագրությունն՝ եղծված
		9.9.3		խաչքար	10-րդ դ.		Հ	գմբեթավոր եկեղեցուց 50 մ հվ, ընկած գետնին
		9.9.4		խաչքար	10-րդ դ.		Հ	ս. Հովհաննես եկեղեցուց 15 մ աե, ընկած գետնին, երկատված
		9.9.5		խաչքար	10-11-րդ դդ.		Հ	ս. Կարապետ եկեղեցուց 30 մ հվ
		9.9.6		խաչքար` Սարգսի	1023 թ.		Հ	ս. Կարապետ եկեղեցուց 50 մ հվ, ընկած գետնին
		9.9.7		խաչքար` Թեոդորոսի	1040 թ.		Հ	ս. Հովհաննես եկեղեցուց 10 մ հվ, ընկած գետնին
		9.9.8		խաչքար	1041 թ.		Հ	ս. Հովհաննես եկեղեցու ամ ճակատին, կրկնակի կամարով ձևավորված խորշի 2 կողմերում
		9.9.9		խաչքար	1041 թ.		Հ	ս. Հովհաննես եկեղեցու ամ ճակատին, կրկնակի կամարով ձևավորված խորշի 2 կողմերում
		9.9.10		խաչքար	11-րդ դ.		Հ	ս. Կարապետ եկեղեցուց 25 մ հվ, եղծված արձանագրությամբ
		9.9.11		խաչքար	11-րդ դ.		Հ	ս. Հովհաննես եկեղեցուց 200 մ հվ, հենած քարաբեկորներին, վերնամասը չի պահպանվել
		9.9.12		խաչքար	11-րդ դ.		Հ	ս. Կարապետ եկեղեցուց 10 մ հվ, պատվանդանին, զույգ խաչքարերից աջակողմյանը
		9.9.13		խաչքար	11-րդ դ.		Հ	ս. Կարապետ եկեղեցուց 10 մ հվ, պատվանդանին, զույգ խաչքարերից ձախակողմյանը
		9.9.14		խաչքար	11-12-րդ դդ.		Հ	ս. Կարապետ եկեղեցուց հվ, ընկած գետնին
		9.9.15		խաչքար	11-12-րդ դդ.		Հ	ագուցված ս. Կարապետ եկեղեցու հս պատին, արտաքուստ
		9.9.16		խաչքար	11-12-րդ դդ.		Հ	ս. Հովհաննես եկեղեցու գավթում, ստորին մասը կոտրված
		9.9.17		խաչքար	11-12-րդ դդ.		Հ	ս. Կարապետ եկեղեցուց 50 մ հվ, հենած քարաբեկորներին
		9.9.18		խաչքար` Գրիգոր քահանայի	1151 թ.		Հ	կանգնեցված ս. Հովհաննես եկեղեցու գավթի ամ պատի տակ
		9.9.19		խաչքար	12-րդ դ.		Հ	ագուցված ս. Կարապետ եկեղեցու հս պատին, արտաքուստ
		9.9.20		խաչքար	12-րդ դ.		Հ	կանգնեցված ցածրիկ պատվանդանին
		9.9.21		խաչքար	12-րդ դ.		Հ	ս. Հովհաննես եկեղեցուց 25 մ հվ, ընկած գետնին
		9.9.22		խաչքար	12-րդ դ.		Հ	ս. Հովհաննես եկեղեցուց 15 մ աե, ընկած գետնին, խիստ հողմահարված
		9.9.23		խաչքար` Սարգսի	12-13-րդ դդ.		Հ	ս. Կարապետ եկեղեցուց հվ, ընկած գետնին, վերնամասը չի պահպանվել
		9.9.24		խաչքար` Բարդուղիմեոսի	1211 թ.		Հ
		9.9.25		խաչքար	1215 թ.		Հ	ս. Հովհաննես եկեղեցու գավթում, կոտրված
		9.9.26		խաչքար` Վասակի	1220 թ.		Հ	ս. Կարապետ եկեղեցուց հվ
		9.9.27		խաչքար	1273 թ.		Հ	ս. Հովհաննես եկեղեցու ամ պատի տակ, մուտքից աջ
		9.9.28		խաչքար	1274 թ.		Հ	ս. Կարապետ եկեղեցուց 2 մ հվ, պատվանդանին, երկատված, վերին մասն ընկած պատվանդանի կողքին
		9.9.29		խաչքար` Թաթեոսի	1275 թ.		Հ	ս. Կարապետ եկեղեցուց հվ
		9.9.30		խաչքար	13-րդ դ.		Հ	գմբեթավոր եկեղեցուց 10 մ հս-աե, ընկած գետնին
		9.9.31		խաչքար	13-րդ դ.		Հ	ս. Կարապետ եկեղեցուց 2 մ հվ-ամ
		9.9.32		խաչքար	13-րդ դ.		Հ	ս. Հովհաննես եկեղեցուց 15 մ աե, թեքությամբ խրված հողի մեջ, ստորին մասը կոտրված
		9.9.33		խաչքար	13-րդ դ.		Հ	ս. Կարապետ եկեղեցուց հվ, ընկած իր պատվանդանի մոտ, պատվանդանն արձանագիր
		9.9.34		խաչքար	13-14-րդ դդ.		Հ	ս. Հովհաննես եկեղեցուց 300 մ հվ, խրված հողի մեջ
		9.9.35		խաչքար	14-րդ դ.		Հ	գմբեթավոր եկեղեցուց 10 մ հվ-աե, ընկած գետնին
		9.9.36		խաչքար` Մարիամի	1464 թ.		Հ	միջանցք-դարպասի մոտ
		9.9.37		խաչքար` Մանուշակի	1559 թ.		Հ	միջանցք-դարպասի մոտ
		9.9.38		խաչքար	16-17-րդ դդ.		Հ	ս. Հովհաննես եկեղեցուց 10 մ ամ, օժանդակ շինության ներսում

 

9.11. Արտավան գյուղ

 

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	9-16-րդ դդ.	0,6 կմ հս	Տ	գյուղ մտնող ճանապարհի աջ կողմում
	1.1.			խաչքար	10-րդ դ.		Հ	ընկած գետնին
	1.2.			խաչքար	11-րդ դ.		Հ	կանգնեցված գետնին, քարերով ամրացված
2.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԴԱՄՐՉԼԱՐ»  («ԴԱՐԲՆ», ԴԵՐԲ»)	15-17-րդ դդ.	6 կմ հս-աե	Տ	Արփայի ձախ վտակ Դարբ գետի ձախ ափին պատմական Դարբն և ԴԵրբ գյուղերի տարածքն է՝ լքված՝ 1920-ական թթ.
	2.1.			գերեզմանոց	15-17-րդ դդ.		Տ	գյուղատեղիի հս մասում, բլրալանջին
		2.1.1		խաչքար	15-րդ դ.		Հ	ընկած գետնին, խիստ մամռապատ
		2.1.2		տապանաքար	16-17-րդ դդ.		Տ	հս կողի անկյունը կոտրված
		2.1.3		տապանաքար	16-17-րդ դդ.		Տ	ստորին մասը կոտրված
		2.1.4		տապանաքար	16-17-րդ դդ.		Տ	ստորին անկյունները կոտրված
3.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՄԱՐԱԹՈՒԶ»	10-18-րդ դդ.	3 կմ աե	Տ
	3.1.			եկեղեցի	10-րդ դ.		Հ	ավերված՝ 1936-1937 թթ.
		3.1.1		խաչքար` Տպղելի	1324 թ.		Հ	ագուցված եկեղեցու մասամբ պահպանված հվ պատին՝ հորիզոնական դիրքով
	3.2.			գերեզմանոց	10-18-րդ դդ.		Տ	գյուղատեղիի հս եզրին
		3.2.1		խաչքար	10-11-րդ դդ.		Հ	եկեղեցու ավերակներից 10 մ հվ, արձանագիր
		3.2.2		խաչքար	1057 թ.		Հ	հվ մասում, ընկած գետնին
		3.2.3		խաչքար	11-րդ դ.		Հ	խրված հողի մեջ, խիստ մամռապատ
		3.2.4		խաչքար	11-րդ դ.		Հ	խրված հողի մեջ
		3.2.5		խաչքար	14-15-րդ դդ.		Հ	կանգնեցված գետնին, վերնամասը վնասված, ստորին մասում 1 տող արձանագրություն
		3.2.6		խաչքար` Զաքարի և Զազի	1324 թ.		Հ	ընկած եկեղեցու ավերակների մոտ, պահպանվել է կիսով
		3.2.7		խաչքար	15-16-րդ դդ.		Հ	ընկած եկեղեցու մոտ, աջ եզրը ջարդոտված
		3.2.8		խաչքար	16-17-րդ դդ.		Հ	ընկած գետնին
		3.2.9		խաչքար	16-17-րդ դդ.		Հ	կանգնեցված գետնին, եղծված արձանագրությամբ
		3.2.10		խաչքար	16-17-րդ դդ.		Հ	կանգնեցված գետնին, թեքված
		3.2.11		խաչքար	1651 թ.		Հ	ընկած գերեզմանոցի ամ եզրին
		3.2.12		խաչքար` Խանաղի	1721 թ.		Հ	ընկած ամ եզրին
4.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՉՐԱԽԼՈՒ»	13-19-րդ դդ.	5 կմ հս-աե	Տ
	4.1.			եկեղեցի	18-19-րդ դդ.		Տ	գյուղատեղիի հվ-աե մասում, ավերակ
	4.2.			գերեզմանոց	13-18-րդ դդ.		Տ
		4.2.1		խաչքար	13-րդ դ.		Հ	կանգնեցված գետնին, վերին աջ անկյունը ջարդոտված
5.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՋՈՒԼ»	10-18-րդ դդ.	կնտ	Տ	հին Արտավանի մի հատվածն է, որի 1703թ. կառուցված եկեղեցին քանդվել, իսկ գերեզմանոցը ավերվել է: Տարածքում պահպանվել են տեղահանված խաչքարեր ու տապանաքարեր
	5.1.			խաչքար	9-10-րդ դդ.	գ. մ.	Հ	գյուղամիջում, կանգնեցված գետնին
	5.2.			խաչքար` Հակոբի	1260 թ.	գ. մ.	Հ
	5.3.			խաչքար	14-15-րդ դդ.	գ. մ.	Հ	կանգնեցված գետնին, աջ եզրագոտին և վերնամասը ջարդոտված
	5.4.			խաչքար` Սմբատ Անհաղթի	1449 թ.	գ. մ.	Հ	գյուղի կենտրոնական Ճանապարհի եզրին, վերնամասն ու աջ կեսը կոտրված
	5.5.			կամուրջ	17-րդ դ.		Տ	գյուղապետարանի շենքի մոտ
6.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2-1 հզմ	հս մասում	Հ
7.				ԽԱՉՔԱՐ	10-րդ դ.	գ. մ.	Հ	Կառլեն Մակարյանի բակում, մատուռի ներսում, եռատված
8.				ԽԱՉՔԱՐ	10-11-րդ դդ.	գ. մ.	Հ	Միսակ Գևորգյանի բակում, մատուռի ներսում
9.				ԽԱՉՔԱՐ	11-12-րդ դդ.	հվ մասում	Հ	հվ եզրին, կանգնեցված գետնին, աջ կեսը չի պահպանվել
10.				ԽԱՉՔԱՐ	1260 թ.	գ. մ.	Հ	հենած գործարանի շենքի պատին, ստորին աջ մասը կոտրված
11.				ՋՐԱՄԲԱՐ	12-16-րդ դդ.	6 կմ աե	Հ	«Հայելի գոլ» սարի ստորոտին
12.				ՏԱՊԱՆԱՔԱՐ	1682 թ.	գ. մ.	Տ	Զարիկ Վարդանյանի տնամերձի ցանկապատի շարվածքում
13.				ՏԱՊԱՆԱՔԱՐ	17-18-րդ դդ.	գ. մ.	Տ	Զարիկ Վարդանյանի տնամերձի ցանկապատի շարվածքում
14.				ՏԱՊԱՆԱՔԱՐ	17-18-րդ դդ.	գ. մ.	Տ	Զարիկ Վարդանյանի տնամերձի ցանկապատի շարվածքում
15.				ՏԱՊԱՆԱՔԱՐ	17-18-րդ դդ.	գ. մ.	Տ	Զարիկ Վարդանյանի տնամերձի ցանկապատի շարվածքում
16.				ՏԱՊԱՆԱՔԱՐ	19-րդ դ.	գ. մ.	Տ	Զարիկ Վարդանյանի տնամերձի ցանկապատի շարվածքում

 

9.12. Արփի գյուղ

 

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1.				ԱՄՐՈՑ «ԷՐԹԻՉ»	12-14-րդ դդ.	2 կմ հվ	Հ
	1.1.			գյուղատեղի «Էրթիչ»	12-14-րդ դդ.		Տ
	1.2.			գերեզմանոց	12-14-րդ դդ.		Տ	գյուղատեղիի տարածքում
	1.3.			մատուռ «Ջրով վանք»	12-14-րդ դդ.		Տ
		1.3.1		խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	մատուռի ներսում
		1.3.2		խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	մատուռի ներսում
		1.3.3		խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	մատուռի ներսում
	1.4.			քարայր-կացարանների համալիր	12-14-րդ դդ.		Հ	գյուղատեղիի հս և հս-ամ մասերում
2.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2-1 հզմ	հվ մասում	Հ	«Արջի» քարանձավից հս
3.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ՎԱՀԻԿ ԼԵՎՈՆՅԱՆԻ	1956 թ.	գ. մ.	Տ	Խորհրդային Միության հերոսի համանուն դպրոցի առջև
4.				ՔԱՐԱՆՁԱՎ «ԱՐՋԻ»		4 կմ հվ	Տ	կարստային քարանձավ բացվել է 1981թ.
5.				ՔԱՐԱՆՁԱՎ «ՄՈԶՐՈՎԻ»		4 կմ հվ	Տ	կարստային քարանձավ բացվել է 1980թ.՝ ճանապարհաշինական պայթեցումների ժամանակ

 

9.13. Բարձրունի գյուղ

 

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՀԻՆ ԲԱՐՁՐՈՒՆԻ»	14-19-րդ դդ.	1 կմ հվ-աե	Տ	նախկին Սուլթանբեկ գյուղն է՝ լքված 19-րդ դ. 2-րդ կեսին
	1.1.			եկեղեցի	14-15-րդ դդ.		Տ	կիսավեր
		1.1.1		խաչքար	14-րդ դ.		Հ	հս պատի խորշում, ստորին մասը չի պահպանվել
		1.1.2		խաչքար	14-րդ դ.		Հ	հվ պատի շարվածքում, ստորին մասը չի պահպանվել
	1.2.			գերեզմանոց	14-19-րդ դդ.		Տ	գյուղատեղիի աե մասում
		1.2.1		խաչքար	15-րդ դ.		Հ	ընկած գետնին, հողմահարված
		1.2.2		խաչքար` Յակոբոսի	1517 թ.		Հ	զույգ խաչքարերից աջակողմյանը պատվիրատու՝ Ակոբ
		1.2.3		խաչքար` Հասի	1579 թ.		Հ	խրված հողի մեջ, թեքված պատվիրատու՝ Ստեփանոս
		1.2.4		խաչքար` Խաթունի և Աղաբեկի	1597 թ.		Հ	խրված հողի մեջ
		1.2.5		խաչքար` Թամարի	16-րդ դ.		Հ	զույգ խաչքարերից ձախակողմյանը պատվիրատու՝ Ակոբ
		1.2.6		խաչքար` Մարգարիտի	16-րդ դ.		Հ	խրված հողի մեջ, թեքված
		1.2.7		տապանաքար	15-16-րդ դդ.		Հ
		1.2.8		տապանաքար` Ոսկանի	1611 թ.		Հ
2.				ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԳԵՎՈՐԳ	1864 թ.	գ. մ.	Տ
	2.1.			խաչքար` Փիրիջանի, Խոճիկի, Շմավոնի, Աբելի	1291 թ.		Հ	ագուցված մուտքից վեր, եզրերն ու վերնամասը ջարդոտված
	2.2.			խաչքար` Ղարաճի	14-րդ դ.		Հ	ագուցված հս պատին, մկրտարանի խորշում, աջակողմյան 1/3-ը չի պահպանվել
	2.3.			խաչքար` Մխիթարի	14-րդ դ.		Հ	ագուցված հս պատին, մկրտարանի խորշում, ստորին ձախ անկյունը վնասված
3.				ՄԱՏՈՒՌ	19-րդ դ.	հս-աե մասում	Տ	գյուղ մտնող ճանապարհից ձախ վրկնգ՝ 2002թ.
	3.1.			խաչքար	1291 թ.		Հ	բակում
	3.2.			խաչքար	13-րդ դ.		Հ	բակում վերնամասն ու աջ կողմը չեն պահպանվել, արձանագիր
	3.3.			խաչքար	16-17-րդ դդ.		Հ	բակում, երկատված
4.				ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1957 թ.	գ. մ.	Տ
5.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1960 թ.	գ. մ.	Տ

 

9.14. Գետափ գյուղ

 

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1.				ԱՄՐՈՑ «ԴԱԴԱՅԻ»	մթա 2-1 հզմ	2 կմ հս-ամ	Հ	Գետափ-Շատին հին ճանապարհի ձախ եզրին, ջրհան կայանի մոտ
	1.1.			բնակատեղի	մթա 2-1 հզմ		Հ
2.				ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ	մթա 2-1 հզմ, 9-17-րդ դդ.	4 կմ հս	Հ	Գետափ-Շատին ճանապարհի աջ եզրին
	2.1.			դամբարանադաշտ	մթա 2-1 հզմ		Հ
	2.2.			գերեզմանոց	9-17-րդ դդ.		Տ	բնակատեղիի հվ մասում, մայրուղու եզրին բարձրացող բլրին
3.				ԽԱՉՔԱՐ	12-13-րդ դդ.	2 կմ ամ	Հ	Դադայի ամրոց տանող ճանապարհին, կանգնեցված
4.				ԿԱՄՈՒՐՋ	19-րդ դ.	2 կմ հս-ամ	Տ	Դադայի ձորով հոսող վտակի վրա պահպանվում է «Դադայի» ամրոցի պահպանական գոտու սահմաններում
5.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1971 թ.	գ. մ.	Տ

 

9.15. Գլաձոր գյուղ

 

1	2	3	4	5	6	7	8	9.
1.				ԱՄՐՈՑ ՊՌՈՇԱԲԵՐԴ (ԲՈԼՈՐԱԲԵՐԴ)	13-14-րդ դդ.	15 կմ հս	Հ	լեռան գագաթին Պռոշյանների աթոռանիստը, պատվիրատու՝ Պռոշ իշխան
2.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	9-20-րդ դդ.	հս-ամ մասում	Տ
	2.1.			խաչքար	10-11-րդ դդ.		Հ	կանգնեցված պատվանդանին
	2.2.			խաչքար	11-12-րդ դդ.		Հ	երկատված, վերին մասն ընկած գետնին, ստորին կեսը գլխիվայր խրված հողի մեջ
	2.3.			խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	ընկած գետնին
	2.4.			տապանաքար	16-17-րդ դդ.		Հ	տեղաշարժված
	2.5.			տապանաքար` Ուղուրլուի	1518 թ.		Հ	ստորին մասը չի պահպանվել
3.				ԵԿԵՂԵՑԻ Ս.ՀՐԵՇՏԱԿԱՊԵՏԱՑ	1692 թ.	հվ մասում	Տ	դպրոցից 750 մ հվ
	3.1.			խաչքար	10-11-րդ դդ.		Հ	ագուցված հվ պատին, ներքուստ 3 խաչքարերից ձախակողմյանը
	3.2.			խաչքար	10-11-րդ դդ.		Հ	ագուցված հվ պատին, ներքուստ 3 խաչքարերից աջակողմյանը
	3.3.			խաչքար	10-11-րդ դդ.		Հ	ագուցված հվ պատին, ներքուստ 3 խաչքարերից կենտրոնինը
	3.4.			գերեզմանոց	9-17-րդ դդ.		Տ	եկեղեցու շուրջը, գյուղամիջյան ճանապարհով կիսված 2 հատվածների
		3.4.1		խաչքար	14-15-րդ դդ.		Հ	ընկած գետնին
		3.4.2		խաչքար	16-17-րդ դդ.		Հ	ընկած եկեղեցու մուտքի մոտ, վերնամասը չի պահպանվել
4.				ՎԱՆԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ ՍՊԻՏԱԿԱՎՈՐ Ս. ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ (ԲՈԼՈՐԱԲԵՐԴԻ ԱՆԱՊԱՏ, ԳՅՈՒԼՎԱՆՔ)	1321 թ.	13 կմ հս	Հ	Վարդենիսի լեռնաշղթայի հվ լանջին. պատվիրատու՝ Էաչի և Ամիր Հասան Պռոշյաններ, վրկնգ.՝ 1970-ական թթ.
	4.1.			գավիթ	1301-1330 թթ.		Հ
	4.2.			զանգակատուն	1330 թ.		Հ	պատվիրատու՝ Հովհաննես և նրա տիկին Թաճ
	4.3.			պարիսպ	14-15-րդ դդ.		Հ
	4.4.			խաչքար	14-րդ դ.		Հ	հենած եկեղեցու ամ պատին, վերին ձախ անկյունը կոտրված
	4.5.			խաչքար	15-րդ դ.		Հ	հենած եկեղեցու ամ պատին
	4.6.			խաչքար	1473 թ.		Հ	եկեղեցուց հվ, ստորին մասը չի պահպանվել
	4.7.			տապանաքար	1320 թ.		Հ	եկեղեցուց հվ, կոտրված
	4.8.			գերեզման Գարեգին Նժդեհի	1987թ.		Հ	եկեղեցու բակում
5.				ԽԱՉՔԱՐ	1311 թ.	հվ-ամ մասում	Հ	մանկապարտեզի մոտ, կանգնեցված բետոնե հարթակին
6.				ԽԱՉՔԱՐ	14-15-րդ դդ.	գ. մ.	Հ	Գոհար Հովհաննիսյանի տան մոտ
7.				ԽԱՉՔԱՐ	1503 թ.	գ. մ.	Հ	դպրոցի բակում
8.				ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ՝ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1950 թ.	գ. մ.	Տ
9.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1982 թ.	գ. մ.	Տ	քանդ.՝ Վ. Եղյան
10.				ՄԱՏՈՒՌ	19-րդ դ.	գ. մ.	Տ
	10.1.			խաչքար	14-15-րդ դդ.		Հ	ագուցված աե պատին
11.				ՄԱՏՈՒՌ «ԳՈՄԲԼԱ»	19-20-րդ դդ.	հվ-աե մասում	Տ	նոր գերեզմանոց տանող ճանապարհի եզրին

 

9. 16. Գնդեվազ գյուղ

 

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1.				ԱՄՐՈՑ «ԲԵՐԴԻ ԳԼՈՒԽ»	մթա 3 հզմ-մջնդ	հս-ամ մասում	Հ	գյուղի եզրին, Արփայի կիրճին նայող բարձր հրվանդանին
	1.1.			դամբարանադաշտ	մթա 2-1 հզմ		Հ	ամրոցից 200-300 մ հս-աե, ս. Խաչ մատուռից հս պահպանվել է 3 կղզյակներով
2.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	13-17-րդ դդ.	կնտ	Տ	ս. Աստվածածին եկեղեցուց 250 մ աե
	2.1.			խաչքար	13-14-րդ դդ.		Հ	ընկած գետնին
	2.2.			խաչքար` Դավթի	14-րդ դ.		Հ	կանգնեցված պատվանդանին
3.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	19-20-րդ դդ.	հվ-աե մասում	Տ	Ջերմուկ տանող ավտոխճուղու ձախ կողմում
4.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՄԱՄԱՐԶԱ»	13-19-րդ դդ.	5 կմ հվ-աե	Տ
5.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԱՐԾԱԹԱՎԱՆ» («ԳՅՈՒՄԱՇԽԱՆԵ»)	9-14-րդ դդ., 19-20-րդ դդ.	4 կմ հվ-աե	Տ	տարածվում է 2 բլրալանջերին
	5.1.			գերեզմանոց	9-14-րդ դդ.		Տ	գյուղատեղիի աե եզրին
		5.1.1		խաչքար	10-րդ դ.		Հ	ընկած գետնին, վերին կեսը չի պահպանվել
		5.1.2		խաչքար	10-րդ դ.		Հ	խրված հողի մեջ
		5.1.3		խաչքար	10-11-րդ դդ.		Հ	ընկած գետնին, վերնամասը չի պահպանվել, արձանագիր
		5.1.4		խաչքար	11-րդ դ.		Հ	խրված հողի մեջ, վերնամասը չի պահպանվել
		5.1.5		խաչքար` Թավրեզի	12-13-րդ դդ.		Հ	ընկած գետնին, վերնամասը չի պահպանվել
		5.1.6		խաչքար` Գոհարի և Բեկի	1309 թ.		Հ	ընկած գետնին պատվիրատու՝ Գրիգոր
		5.1.7		խաչքար` Վիրապշատի	1320 թ.		Հ	կանգնեցված պատվանդանին
		5.1.8		խաչքար	1446 թ.		Հ	ընկած գետնին, ձախ եզրը ջարդոտված
		5.1.9		խաչքար` Ուսաթի, Թաղումի, Էլիճանի	16-17-րդ դդ.			ագուցված թիվ 2 հանքամիջանցքին
6.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2-1 հզմ	2,5 կմ հվ	Հ	Վայք-Գնդեվազ ավտոխճուղու ոլորանի շրջակայքում պահպանվել է 3 կղզյակներով
7.				ԵԿԵՂԵՑԻ	17-18-րդ դդ.	ամ մասում	Տ	ս. Աստվածածին տանող գյուղամիջյան ճանապարհի ձախ կողմում, ավերակ
	7.1.			ձիթհան	19-րդ դ.		Տ	կցվել է եկեղեցու ամ պատին
8.				ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ	1686 թ.	հս-ամ մասում	Տ	«Բերդի գլուխ» ամրոցից 150 մ աե պատվիրատու՝ Պետրոս վարդապետ
	8.1.			խաչքար	10-րդ դ.		Հ	հենած հվ պատին, եզրերը ջարդոտված
9.				ԽԱՉՔԱՐ	9-10-րդ դդ.	գ. մ.	Հ	Երազիկ Հակոբյանի տան մոտ, կանգնեցված
10.				ԽԱՉՔԱՐ	11-րդ դ.	գ. մ.	Հ	խանութի մոտ, կանգնեցված
11.				ԽԱՉՔԱՐ` ԿԱՐԱՊԵՏ ԵՐԵՑԻ	1322 թ.	գ. մ.	Հ	խանութի մոտ, կանգնեցված
12.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1960 թ.	գ. մ.	Տ
13.				ՁԻԹՀԱՆ	18-19-րդ դդ.	գ. մ.	Տ
	13.1.			խաչքար	11-րդ դ.		Հ	կանգնեցված, քիվը ջարդոտված
14.				ՄԱՏՈՒՌ Ս. ԽԱՉ	14-15-րդ դդ., 20-րդ դ.	հս մասում	Տ	հս եզրին, բարձունքին
15.				ՎԱՆԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ «ԳՆԴԵՎԱՆՔ»	10-17-րդ դդ.	1 կմ ամ	Հ	Արփա գետի կիրճում, գետի ձախ ափին, Վայք-Ջերմուկ հին ճանապարհի աջ կողմում
	15.1.			եկեղեցի ս. Աստվածածին	936 թ.		Հ	պատվիրատու՝ իշխանուհի Սոփի վրկնգ.՝ 1309թ., 1691 թ., 1965-1970 թթ.
		15.1.1.		խաչքար	10-11-րդ դդ.		Հ	ագուցված հվ մուտքից ձախ, վերին և ստորին ձախ անկյունները կոտրված
		15.1.2.		խաչքար	10-11-րդ դդ.		Հ	ագուցված ամ պատին, արտաքուստ
		15.1.3.		խաչքար	1035 թ.		Հ	խորանում
		15.1.4.		խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	հենած ամ պատին, ստորին մասը կոտրված
		15.1.5.		խաչքար	14-րդ դ.		Հ	ագուցված ամ պատին, արտաքուստ, արձանագիր
		15.1.6.		խաչքար` Ներսեսի	16-րդ դ.		Հ	ներսում, հվ խորշի մեջ
		15.1.7.		խաչքար	1573 թ.		Հ	ագուցված ամ մուտքից վեր, կազմող՝ Ղարտաշ
		15.1.8.		խաչքար	1573 թ.		Հ	ագուցված ամ մուտքից վեր կազմող՝ Ղարտաշ
	15.2.			գավիթ	999 թ.		Հ	պատվիրատու՝ Քրիստափոր վանահայր վրկնգ.՝ 1309թ., 1691 թ., 1965-1970 թթ.
		15.2.1.		խաչքար	10-րդ դ.		Հ	ներսում, խորշի մեջ
		15.2.2.		խաչքար	10-րդ դ.		Հ	հենած ամ պատին, ստորին մասը կոտրված
		15.2.3.		խաչքար	10-րդ դ.		Հ	հենած հվ պատին
		15.2.4.		խաչքար	10-11-րդ դդ.		Հ	հենած հվ պատին, ստորին աջ անկյունը կոտրված արձանագիր
		15.2.5.		խաչքար	13-14-րդ դդ.		Հ	ագուցված ամ պատին, մուտքից աջ
		15.2.6.		խաչքար` Ավագի, ծնողաց և Խոցադեղի	1437 թ.		Հ	հենած հվ պատին, երկատված
		15.2.7.		խաչքար	15-րդ դ.		Հ	ագուցված ամ պատին
		15.2.8.		խաչքար	1551 թ.		Հ	գավթի ներսում
	15.3.			սեղանատուն	1691 թ.		Հ	կից վանքի հվ պարսպին պատվիրատու՝ Պետրոս վարդապետ
	15.4.			տնտեսական շինություններ	17-րդ դ.		Հ	կից վանքի հվ և ամ պարիսպներին
		15.4.1		խաչքար	10-րդ դ.		Հ	ագուցված հվ պատին, ներքուստ, արձանագիր
		15.4.2.		խաչքար	10-11-րդ դդ.		Հ	ագուցված պատին, արտաքուստ, ստորին մասը կոտրված
		15.4.3.		խաչքար	11-րդ դ.		Հ	ագուցված հս պատին, արտաքուստ
		15.4.4.		խաչքար` Ուբախի	11-12-րդ դդ.		Հ	ագուցված հվ պատին, ներքուստ
		15.4.5.		խաչքար` Թավրիզի	16-րդ դ.		Հ	ագուցված աե պատին, ներքուստ
		15.4.6.		խաչքար` Մեսրոպի	1573 թ.		Հ	ագուցված պատին, արտաքուստ
		15.4.7.		խաչքար	1573 թ.		Հ	ագուցված հս պատին, արտաքուստ պատվիրատու՝ Մալի
	15.5.			պարիսպ	1691 թ.		Հ	պատվիրատու՝ Պետրոս վարդապետ
	15.6.			խաչքար	9-րդ դ.		Հ	բակում, կանգնեցված գետնին
	15.7.			խաչքար	9-10-րդ դդ.		Հ	բակում, եկեղեցուց ամ, ստորին մասը կոտրված
	15.8.			խաչքար	9-10-րդ դդ.		Հ	հենած եկեղեցու հվ պատին, արտաքուստ, վերնամասը չի պահպանվել
	15.9.			խաչքար` Սարգս և Գրիգոր քահանաների	10-րդ դ.		Հ	հենած եկեղեցու հվ պատին, արտաքուստ
	15.10.			խաչքար` հայր Սուփանի	937 թ.		Հ	բակում, եռատված
	15.11.			խաչքար` Փաշի	10-11-րդ դդ.		Հ	բակում, եկեղեցուց աե, զույգ խաչքարերից ձախակողմյանը
	15.12.			խաչքար	10-11-րդ դդ.		Հ	բակում, եկեղեցուց 20 մ աե, ընկած գետնին, արձանագիր
	15.13.			խաչքար	11-րդ դ.		Հ	բակում, հենած եկեղեցու հվ պատին, վերնամասը չի պահպանվել
	15.14.			խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	բակում, հենած եկեղեցու ամ պատին, մուտքից աջ, զույգ խաչքարերից ձախակողմյանը, արձանագիր
	15.15.			խաչքար	1551 թ.		Հ	բակում, եկեղեցու ամ պատի մոտ, մուտքից ձախ
	15.16.			խաչքար` Խանի	1611 թթ.		Հ	բակում, կանգնեցված գետնին
	15.17.			տապանաքար	15-16-րդ դդ.		Հ	բակի ամ կողմում
	15.18.			տապանաքար	1567 թ.		Հ	բակում, գավթր հվ ճակատի հանդիպակաց հատվածում

 

9. 17. Գնիշիկ գյուղ

 

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԳՆԻՇԻԿ»	9-20-րդ դդ.	ամ մասում	Տ
	1.1.			գերեզմանոց	9-20-րդ դդ.	ամ մասում	Տ	տարածվում է գյուղ մտնող ճանապարհի 2 կողմերում, գյուղատեղիի ամ և հվ մասերում
		1.1.1		խաչքար	9-րդ դ.		Հ	կանգնեցված հողի մեջ
		1.1.2		խաչքար	9-րդ դ.		Հ	կանգնեցված հողի մեջ
		1.1.3		խաչքար	9-10-րդ դդ.		Հ	ընկած գետնին, ստորին հատվածն ու ձախ եզրը կոտրված
		1.1.4		խաչքար	9-10-րդ դդ.		Հ	ընկած գետնին
		1.1.5		խաչքար	10-րդ դ.		Հ	խրված հողի մեջ, եզրերը ջարդոտված
		1.1.6		խաչքար	10-րդ դ.		Հ	խրված հողի մեջ, թեքությամբ
		1.1.7		խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	ընկած գետնին, երկատված, արձանագիր
		1.1.8		խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	ընկած գետնին, ստորին մասը՝ արձանագիր
		1.1.9		խաչքար` Վասակի	12-13-րդ դդ.		Հ	ընկած գետնին, լայնական ճաքած
		1.1.10.		խաչքար	14-րդ դ.		Հ	խրված հողի մեջ, թեքությամբ
		1.1.11.		խաչքար	15-րդ դ.		Հ	խրված հողի մեջ, վերնամասը թեքությամբ կոտրված, արձանագիր
		1.1.12.		խաչքար` Ծատուր աբեղայի, եղբոր և Խաթունի	15-16-րդ դդ.		Հ	ընկած գետնին, արձանագրությունը եղծված
		1.1.13.		խաչքար	16-րդ դ.		Հ	ընկած գետնին, ստորին մասը չի պահպանվել, արձանագիր
		1.1.14.		խաչքար	1646 թ.		Հ	ընկած գետնին, երկայնքով կոտրված, պահպանվել է միայն աջակողմյան հատվածը
		1.1.15.		խաչքար	1651 թ.		Հ	ամ մասում, թեքությամբ խրված հողի մեջ, կողն արձանագիր
		1.1.16.		խաչքար` Աղաբեկի	1664 թ.		Հ	հվ մասում, կանգնեցված գետնին, եզրերը կոտրատված
		1.1.17.		տապանաքար	16-րդ դ.		Տ	հս-աե եզրին, խոյատապան
		1.1.18.		տապանաքար	1544 թ.		Տ
		1.1.19.		տապանաքար` Պողոսի	1551 թ.		Տ	հվ մասում, խոյատապան
		1.1.20.		տապանաքար` Մուրադ փաշի	1552 թ.		Տ
		1.1.21.		տապանաքար	1581 թ.		Տ	հվ մասում
		1.1.22.		տապանաքար` Աղաբաբի	16-17-րդ դդ.		Տ	Խոյատապան
		1.1.23.		տապանաքար` Քանիկի	1651 թ.		Տ	հվ մասում
		1.1.24.		տապանաքար` Ղազարի	1671 թ.		Տ	հվ մասում
		1.1.25.		տապանաքար` Խաչատուրի, Մարգարիտի	1678 թ.		Տ	հվ մասում
		1.1.26.		տապանաքար	1685 թ.		Տ	հվ մասում
	1.2.			եկեղեցի	19-րդ դ.		Տ	գյուղատեղիի կնտ-ում
		1.2.1		խաչքար	13-րդ դ.		Հ	ագուցված հվ պատին
		1.2.2		խաչքար	1463 թ.		Հ	ագուցված հվ պատին
		1.2.3		խաչքար	16-րդ դ.		Հ	ագուցված հվ պատին
		1.2.4		խաչքար` Հանեսի	1565 թ.		Հ	ագուցված աե պատին, արտաքուստ
		1.2.5		խաչքար` Մուրատի	1577 թ.		Հ	ագուցված աե պատին
		1.2.6		խաչքար	16-17-րդ դդ.		Հ	ագուցված հվ պատին, արտաքուստ
		1.2.7		տապանաքար` Փիրբեկի	16-րդ դ.		Տ	եկեղեցու հվ-ամ կողմում
	1.3.			խաչքար	9-10-րդ դդ.	գ. մ.	Հ	կնտ.-ում, երկատված, ստորին մասը չի պահպանվել
2.				ԵԿԵՂԵՑԻ	10-րդ դ.	1 կմ հս-աե	Հ	ավերված
3.				ԵԿԵՂԵՑԻ	18-19-րդ դդ.	2 կմ հս	Տ
4.				ԽԱՉՔԱՐ	1289 թ.	1,5 կմ հվ-աե	Հ	ընկած գետնին, պատվիրատու՝ Մխիթար

 

9. 19. Գոմք գյուղ

 

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	10-16-րդ դդ.	գ. մ.	Տ
	1.1.			խաչքար` Օհանի	10-11-րդ դդ.		Հ	կանգնեցված գետնին, թեքված
	1.2.			խաչքար` Աթանես աբեղայի և Հալվա խաթունի	12-13-րդ դդ.		Հ	կանգնեցված 4 խաչքարերից աջից 1-ինը, վերին աջ անկյունը կոտրված
	1.3.			խաչքար` (մատուռ-խաչքար)	1263 թ.		Հ	որմնափակ, պատվիրատու՝ Մխիթար և Արևիկ, կազմող՝ Մխիթար և Շնորհավոր
	1.4.			խաչքար	14-15-րդ դդ.		Հ	կանգնեցված 4 խաչքարերից ձախից 1-ինը
	1.5.			խաչքար	15-16-րդ դդ.		Հ	կանգնեցված 4 խաչքարերից աջից 3-րդը, վերնամասը չի պահպանվել
2.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	13-18-րդ դդ.	հվ մասում	Տ	հվ եզրին, Կապույտ տանող ճանապարհի ձախ կողմում
	2.1.			խաչքար	10-11-րդ դդ.		Հ	ընկած գետնին, ներկված սպիտակ
	2.2.			խաչքար	13-րդ դ.		Հ	ստորին մասով խրված հողի մեջ
3.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԱԽՏԱ» («ՎԵՐԻՆ ԱԽՏԱ»)	13-19-րդ դդ.	2 կմ հս-ամ	Տ	հավանաբար պատմական Աղթաբույնք գյուղն է
4.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԴԱՐԱՔԱՅԱՆԴ»	14-20-րդ դդ.	6 կմ աե	Տ
5.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2-1 հզմ	հս-աե մասում	Հ	տարածվում է ձորի երկայնքով
6.				ԵԿԵՂԵՑԻ	16-17-րդ դդ.	գ. մ.	Տ	կիսավեր
	6.1.			խաչքար` Սուքիասի	1504 թ.		Հ	ագուցված ամ պատին, ներքուստ
7.				ԽԱՉՔԱՐ	1288 թ.	2 կմ ամ	Հ	«Խաչաձոր» վայրում, ձորալանջին, ընկած գետնին, պատվիրատու՝ Սարգիս և Պետրոս, կրում է արձանագրություն՝ գյուղի աղբյուրի կառուցման մասին

 

9. 19. 2. Կապույտ գյուղ

 

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1.				ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ	մթա 2-1 հզմ		Հ
	1.1.			դամբարանադաշտ	մթա 2-1 հզմ		Հ
2.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	13-17-րդ դդ.	0,7 կմ աե	Տ	«Վանքի ձոր» տանող ճանապարհին, փոքրիկ բլրին
	2.1.			խաչքար	13-րդ դ.		Հ	ընկած գետնին, խիստ հողմահարված
3.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՎԱՆՔԻ ՁՈՐ»	9-14-րդ դդ.	1,5 կմ աե	Տ
	3.1.			եկեղեցի	10-րդ դ.		Հ	կնտ.-ում, ավերակ
	3.2.			խաչքար	9-րդ դ.	գ. մ.	Հ	հենած քարաբեկորներին, ստորին մասը չի պահպանվել
	3.3.			խաչքար	10-րդ դ.		Հ	խրված հողի մեջ
	3.4.			խաչքար	10-րդ դ.		Հ	աե եզրին, ընկած գետնին
	3.5.			խաչքար	10-րդ դ.		Հ	կանգնեցված գետնին
	3.6.			խաչքար	10-րդ դ.		Հ	ավերակ եկեղեցու մոտ, կիսով խրված հողի մեջ
	3.7.			խաչքար	10-րդ դ.		Հ	հենած տնամերձերից մեկի ցանկապատին
	3.8.			խաչքար	11-րդ դ.		Հ	խրված հողի մեջ, ժայռափոր խաչքարից 30 մ հվ-ամ
	3.9.			խաչքար	11-րդ դ.		Հ	խրված հողի մեջ
	3.10.			խաչքար	12-րդ դ.		Հ	կերտված է ժայռին
	3.11.			խաչքար	12-րդ դ.		Հ	ավերակ եկեղեցու մոտ, խրված հողի մեջ
	3.12.			խաչքարերի խումբ	12-15-րդ դդ.		Հ	կերտված ժայռին
	3.13.			խաչքար` Միրաջեր քահանայի	1261 թ.		Հ	խրված հողի մեջ, պատվիրատու՝ Ղուկաս և Եղիա
	3.14.			խաչքար	1290 թ.		Հ	ընկած գետնին, խիստ հողմահարված, պատվիրատու՝ Դեղ
	3.15.			կոթող	12-13-րդ դդ.		Հ	պատվանդանը և վերնամասը չեն պահպանվել, տեղահանված, արձանագիր
4.				ԽԱՉՔԱՐ	1501 թ.	գ. մ.	Հ	հորիզոնական դիրքով ագուցված խանութի ամ ճակատի անկյունում, ստորին մասը չի պահպանվել
5.				ԽԱՉՔԱՐ	1531 թ.	գ. մ.	Հ	ագուցված խանութի ամ ճակատին, ձախ եզրագոտին վնասված, արձանագրությունը եղծված
6.				ԽԱՉՔԱՐ	1549 թ.	գ. մ.	Հ	խանութի պատի շարվածքում, ստորին հատվածը չի պահպանվել

 

9. 20. Ելփին գյուղ

 

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	14-20-րդ դդ.	գ. մ.	Տ	խիտ կառուցապատված միջավայրում
	1.1.			խաչքար	14-րդ դ.		Հ	հվ կողմում, ընկած գետնին
2.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	14-19-րդ դդ.	1 կմ հվ-ամ	Տ	Ելփին-Եղեգնաձոր ճանապարհի եզրին, բարձրադիր տեղանքում
	2.1.			մատուռ Թուխ Մանուկ	17-րդ դ., 19-րդ դ.		Տ
	2.2.			խաչքար	14-րդ դ.		Հ	մատուռի հվ կողմում
3.				ԵԿԵՂԵՑԻ	1908 թ.	հս մասում	Տ	կիսավեր
4.				ԽԱՉՔԱՐ	10-րդ դ.	0,5 կմ հվ-աե	Հ	Եղեգնաձոր տանող ճանապարհի աջ կողմում, ամրացված բետոնով

 

9. 21. Եղեգիս գյուղ

 

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	13-14-րդ դդ.	հս-աե մասում	Տ	ս. Նշան եկեղեցուց 200 մ ամ, տնամերձում ս. Նշան եկեղեցու շուրջը տարածվող գերեզմանոցի մի հատվածն է՝ առանձնացված կառուցապատման հետևանքով
	1.1.			խաչքար	10-11-րդ դդ.		Հ	աե եզրին, ընկած գետնին
	1.2.			խաչքար	1253 թ.		Հ	շարքով կանգնած 4 խաչքարերից աջից 1-ինը պատվիրատու՝ Մխիթար
	1.3.			խաչքար	1253 թ.		Հ	շարքով կանգնած 4 խաչքարերից աջից 2-րդը պատվիրատու՝ Մարգարէ
	1.4.			խաչքար	1253 թ.		Հ	շարքով կանգնած 4 խաչքարերից աջից 3-րդը պատվիրատու՝ Ապլիկ
	1.5.			խաչքար	1253 թ.		Հ	շարքով կանգնած 4 խաչքարերից աջից վերջինը
	1.6.			խաչքար	1556 թ.		Հ	հվ մասում, հենած քարաբեկորներին
2.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	13-14-րդ դդ.	2 կմ ամ	Տ	գյուղ մտնող ճանապարհից ձախ, սարալանջին
	2.1.			խաչքար	1283 թ.		Հ	կանգնեցված պատվանդանին, պատվիրատու՝ Ավետիս, Մխիթար, նախնական կառուցվածքը՝ որմնափակ
3.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ. ՕՐԲԵԼՅԱՆՆԵՐԻ ՏՈՀՄԱԿԱՆ ՏԱՊԱՆԱՏՈՒՆԸ	13-14-րդ դդ.	ամ մասում	Տ	գյուղ մտնող ճանապարհից ձախ, դպրոցից 100 մ աե, բարեկարգված՝ 1970-ական թթ.
	3.1.			խաչքար	13-րդ դ.		Հ	որմնափակ, զույգ խաչքարեր
	3.2.			տապանաքար` Սմբատի	1280 թ.		Հ
	3.3.			տապանաքար` Մաթունի	1292 թ.		Հ
	3.4.			տապանաքար` Հազայրդեղի և Հասան Պուղի	1303 թ.		Հ
	3.5.			տապանաքար	16-17-րդ դդ.		Տ
4.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	15-17-րդ դդ.	ամ մասում	Տ	գյուղ մտնող ճանապարհից աջ, դպրոցից 50 մ աե
	4.1.			խաչքար	1468 թ.		Հ	կանգնեցված գետնին, հողմահարված
	4.2.			խաչքար	1501 թ.		Հ	ընկած գետնին
	4.3.			խաչքար	16-րդ դ.		Հ	կանգնեցված գետնին, արձանագիր
	4.4.			տապանաքար` Հակոբի	1556 թ.		Տ
	4.5.			տապանաքար` Համբարձում սարկավագի	1564 թ.		Տ
	4.6.			տապանաքար` Ավանեսի	16-17-րդ դդ.		Տ
	4.7.			տապանաքար	16-17-րդ դդ.		Տ
5.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	14-17-րդ դդ.	հվ-աե մասում	Տ	Եղեգիս գետի ձախ ափին, «Յապոնի բաղեր» վայրում, թեք ձորալանջին
	5.1.			գերեզմանոց	14-17-րդ դդ.		Տ	գյուղատեղիի ամ մասում, եբրայերեն արձանագիր տապանաքարերով
	5.2.			ջրաղաց	14-15-րդ դդ.		Տ	գյուղատեղիի հս-աե կողմում, հանքային ջրի աղբյուրների մոտ
	5.3.			ջրաղաց	14-15-րդ դդ.		Տ
	5.4.			ջրաղաց	14-19-րդ դդ.		Տ
6.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	11-17-րդ դդ.	5 կմ հս	Տ	գյուղի արոտավայրերում, Ցաղաց քար համալիրից 1 կմ աե
	6.1.			գերեզմանոց	14 14-րդ դդ.		Տ	գյուղատեղիի հս մասում, տեղանքի թեքության պատճառով խիստ ավերված
		6.1.1		խաչքար	11-րդ դ.		Հ	արձանագիր
		6.1.2		խաչքար	11-րդ դ.		Հ	արձանագիր
7.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՀՈՍՏՈՒՆ» («ՈՍՏԻՆՔ»)	5-17-րդ դդ.	2 կմ ամ	Տ	Եղեգիս և Շատին գյուղերի միջև, Եղեգիս գետի աջ ափին
	7.1.			եկեղեցի	17-րդ դ.		Տ	գյուղատեղիի ամ մասում
		7.1.1		խաչքար	10-րդ դ.		Հ	ագուցված խորանի հս պատին, ներքուստ, վերին ձախ անկյունը վնասված
		7.1.2		խաչքար	11-րդ դ.		Հ	ագուցված խորանի հս պատին
		7.1.3		խաչքար	1271 թ.		Հ	եկեղեցու հս-ամ մույթի շարվածքում, երկայնական կոտրված
		7.1.4		խաչքար	1273 թ.		Հ	հորիզոնական դիրքով ագուցված հվ ավանդատան մուտքից վեր
		7.1.5		խաչքար	13-րդ դ.		Հ	եկեղեցու ներսում, հենած հս-ամ մույթին
		7.1.6		խաչքար	13-րդ դ.		Հ	հորիզոնական դիրքով ագուցված հս ավանդատան մուտքից վեր
		7.1.7		խաչքար	16-րդ դ.		Հ	ագուցված հս ավանդատան մուտքին, ստորին ձախ անկյունը կոտրված, զույգ խաչքարերից վերինը, արձանագիր
		7.1.8		խաչքար	16-րդ դ.		Հ	ագուցված եկեղեցու հս-ամ մույթի ստորին մասում
		7.1.9		խաչքար	16-րդ դ.		Հ	ագուցված խորանում, ստորին մասը չի պահպանվել
		7.1. 10		խաչքար` Մասումփի	1551 թ.		Հ	ագուցված խորանում
		7.1. 11		խաչքար	1607 թ.		Հ	հորիզոնական դիրքով դրված խորանի հս խորշում
	7.2.			գերեզմանոց	13-17-րդ դդ.		Տ
8.				ԵԿԵՂԵՑԻ	12-րդ դ.	գ. մ.	Հ	թաղածածկ
9.				ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ	10-րդ դ., վրկնգ.՝ 1703 թ.	գ. մ.	Տ
	9.1.			խաչքար` Ավանիկի	11-րդ դ.		Հ	ագուցված հվ պատին
	9.2.			խաչքար	13-րդ դ.		Հ	ագուցված հս ավանդատան մուտքից վեր
	9.3.			խաչքար	13-րդ դ.		Հ	եկեղեցու ներսում, հենած հվ պատին, եռատված
	9.4.			խաչքար	13-14-րդ դդ.		Հ	ագուցված հվ մուտքից վեր, արտաքուստ
	9.5.			խաչքար	13-14-րդ դդ.		Հ	հորիզոնական դիրքով կիսով թաղված եկեղեցու հվ մուտքի մոտ
	9.6.			խաչքար	13-14-րդ դդ.		Հ	ագուցված ամ պատին, մուտքից վեր, արտաքուստ
	9.7.			խաչքար` Մելիքշահի	14-րդ դ.		Հ	ագուցված հվ պատին, մուտքի մոտ, արտաքուստ
	9.8.			խաչքար	16-17-րդ դդ.		Հ	ագուցված հվ ավանդատան մուտքից վեր
	9.9.			խաչքար	1701 թ.		Հ	ագուցված հվ ավանդատան հս խորշում, հորիզոնական դիրքով
	9.10.			տապանաքար	1345 թ.		Հ	ագուցված հվ պատին, արտաքուստ
10.				ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ՆՇԱՆ (Ս. ԿԱՐԱՊԵՏ)	13-րդ դ.	աե մասում	Հ	վրկնգ.՝ 1973-1974 թթ. վրկնգ ճարտ.՝ Յու. Թամանյան
	10.1.			գավիթ	13-14-րդ դդ.		Հ
	10.2.			գերեզմանոց	13-17-րդ դդ.		Հ
		10.2.1.		խաչքար	10-11-րդ դդ.		Հ	գավթի ամ պատի մոտ, հենած քարաբեկորներին, ստորին մասը կոտրված
		10.2.2.		խաչքար` Հոգսադեղի	1305 թ.		Հ	գավթում, կանգնեցված գետնին
		10.2.3.		խաչքար	15-16-րդ դդ.		Հ	գավթում, ստորին մասով խրված հողի մեջ
		10.2.4.		խաչքար	15-16-րդ դդ.		Հ	եկեղեու հս կողմում, զույգ խաչքարերից աջակողմյանը, վերին ձախ մասը կոտրված
		10.2.5.		խաչքար` Խոնդըշի	1503 թ.		Հ	գավթում, ստորին մասով խրված հողի մեջ, վերին աջ անկյունը կոտրված
		10.2.6.		խաչքար` Փաշիկի	1549 թ.		Հ	եկեղեու հս կողմում, զույգ խաչքարերից ձախակողմյանը, վերին ձախ մասը վնասված
		10.2.7.		խաչքար	1550 թ.		Հ	եկեղեցու ամ մասում, հենած պատին, ստորին մասը չի պահպանվել
		10.2.8.		խաչքար	16-րդ դ.		Հ	գավթում, ստորին մասով խրված հողի մեջ
		10.2.9.		խաչքար	16-րդ դ.		Հ	եկեղեցու ամ մասում, հենած պատին
		10.2.10.		տապանաքար` պարոն Լուսի	1320 թ.		Հ	գավթում, հս պատի մոտ
		10.2.11.		տապանաքար	15-16-րդ դդ.		Տ	գավթում, սֆինքսաձև
11.				ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ՍՏԵՓԱՆՈՍ (ԶՈՐԱՑ ԵԿԵՂԵՑԻ)	14-րդ դ.	աե մասում	Հ	աե եզրին, Եղեգիս գետի աջ ափին, պատվիրատու՝ Ստեփանոս Տարսայիճ, վրկնգ.՝ 1971-1972 թթ., վրկնգ ճարտ.՝ Յու. Թամանյան
	11.1.			խաչքար` Իգնատիոսի	13-րդ դ.		Հ	ագուցված բեմի ամ պատին, արտաքուստ
	11.2.			խաչքար` Գրիգորի	14-րդ դ.		Հ	ագուցված ամ պատին, արտաքուստ
	11.3.			գավիթ	14-րդ դ.		Հ	ավերված
		11.3.1.		խաչքար	16-րդ դ.		Հ	ընկած գավթում, վերնամասը չի պահպանվել
	11.4.			գերեզմանոց	9-17-րդ դդ.		Տ
		11.4.1.		խաչքար	14-րդ դ.		Հ	ընկած բակում, ստորին մասը չի պահպանվել
	11.5.			պարիսպ	14-րդ դ.		Հ
12.				ԽԱՉՔԱՐ	1247 թ.	1 կմ ամ	Հ	գյուղ մտնող ճանապարհից ձախ, որմնափակ, պատվիրատու՝ Գրիգոր
13.				ԽԱՉՔԱՐ	1273 թ.	աե մասում	Հ	Զորաց եկեղեցուց 200 մ հվ-ամ, որմնափակ
14.				ԽԱՉՔԱՐ	1313 թ.	1,2 կմ ամ	Հ	ճանապարհի աջ եզրին պատվիրատու՝ Էլխաթուն
15.				ԽԱՉՔԱՐ	1340 թ.	0,5 կմ ամ	Հ	գյուղ մտնող ճանապարհից աջ որմնափակ, պատվիրատու՝ Գրիգոր և Մխիթար
16.				ԽԱՉՔԱՐ	17-րդ դ.	գ. մ.	Հ	ս. Աստվածածին եկեղեցուց 40 մ հս-ամ, տնամերձում, կանգնեցված գետնին
17.				ՎԱՆԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ. ՀԵՐՄՈՆԻ ՎԱՆՔԸ (ԿՆԵՎԱՆՔ)	936 թ., 10-17-րդ դդ.	3 կմ աե	Հ	Եղեգիս-Հերմոն ճանապարհից 700 մ հս
	17.1.			եկեղեցի՝ ս. Գրիգոր Լուսավորիչ	936 թ., 17-րդ դ.		Հ
		17.1.1.		խաչքար` Երեմիայի	1451 թ.		Հ	ագուցված հս պատին
		17.1.2.		խաչքար	1458 թ.		Հ	ագուցված հս մույթի ամ երեսին
		17.1.3.		խաչքար	1539 թ.		Հ	խորանում վերնամասը չի պահպանվել
		17.1.4.		խաչքար` Սարգսի	15-16-րդ դդ.		Հ	ագուցված ամ պատին, մուտքից ձախ
		17.1.5.		խաչքար` Անտոն վարդապետի	17-րդ դ.		Հ	եկեղեցու ամ պատի մոտ, մուտքից աջ, վերին աջ անկյունը կոտրված
	17.2.			պարիսպ	16-րդ դ.		Հ
	17.3.			գերեզմանոց	10-16-րդ դդ.		Հ
18.				ՎԱՆԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ «ՃԳՆԱՎՈՐԻ ՔԱՐ ԱՆԱՊԱՏ» («ԳՅՈԼՈՒՄ ԲՈՒԼԱՂ»)	13-18-րդ դդ.	4 կմ հս-աե	Հ	ավերված
	18.1.			եկեղեցի ս. Աստվածածին	13-14-րդ դդ.		Հ
		18.1.1.		խաչքար	13-րդ դ.		Հ	եկեղեցու ավերակների մեջ, վերնամասը չի պահպանվել, արձանագիր
		18.1.2.		խաչքար	1241 թ.		Հ	եկեղեցու ավերակների մեջ, բեկորված
		18.1.3.		խաչքար	13-14-րդ դդ.		Հ	եկեղեցու ավերակների մեջ, երկատված
	18.2.			գերեզմանոց	13-14-րդ դդ.		Տ
19.				ՎԱՆԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ ՔԱՐԵՎԱՆՔ	9-10-րդ դդ.	3 կմ հս-աե	Տ	Եղեգիսի կիրճում, Հերմոնի վանքից հս, բարձր ժայռի գագաթին

 

9. 22. Զառիթափ գյուղ

 

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1.				ԱՄՐՈՑ	մթա 2-1 հզմ	գ. մ.	Հ	մասնակի ավերված՝ ՄՏԿ-ի կառուցման հետևանքով
	1.1.			բնակատեղի	մթա 2-1 հզմ		Հ
2.				ԱՄՐՈՑ «ՓՇՈՆՔ»	17-18-րդ դդ.	աե մասում	Տ
	2.1.			գյուղատեղի «Բերդի վիզ»	17-18 դդ.		Տо	ամրոցի աե կողմում
3.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2-1 հզմ, 9-20-րդ դդ.	աե մասում		դամբարանադաշտի վրա տարածվում է միջնադարյան գերեզմանոցը, ուր թաղումները շարունակվում են ցայսօր
	3.1.			գերեզմանոց	9-20-րդ դդ.		Տ
		3.1.1		խաչքար	9-րդ դ.		Հ	ընկած գետնին
		3.1.2		խաչքար	9-10-րդ դդ.		Հ	ընկած գետնին
		3.1.3		խաչքար	9-10-րդ դդ.		Հ	ընկած գետնին
		3.1.4		խաչքար	9-10-րդ դդ.		Հ	ընկած գետնին
		3.1.5		խաչքար	9-10-րդ դդ.		Հ	ընկած գետնին
		3.1.6		խաչքար	9-10-րդ դդ.		Հ	ընկած գետնին
		3.1.7		խաչքար	10-րդ դ.		Հ	ընկած գետնին
		3.1.8		խաչքար	10-րդ դ.		Հ	ընկած գետնին
		3.1.9		խաչքար	11-րդ դ.		Հ	ընկած գետնին
		3.1.10		խաչքար	11-րդ դ.		Հ	ընկած գետնին
		3.1.11		խաչքար	10-11-րդ դդ.		Հ	ընկած գետնին, արձանագիր
		3.1.12		խաչքար	12-րդ դ.		Հ	ընկած գետնին
		3.1.13		խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	ընկած գետնին
		3.1.14		խաչքար	14-15-րդ դդ.		Հ	խրված հողի մեջ
		3.1.15		խաչքար` Ղաքարի	17-18-րդ դդ.		Հ	ընկած գետնին
4.				ԽԱՉՔԱՐ	1258 թ.	գ. մ.	Հ	«Կույս Վարվառա» մատուռի մոտ, պատվիրատու՝ Չռալու և Արզու խաթուն
5.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1974 թ.	գ. մ.	Տ

 

9. 22. 1. Հորադիս գյուղ

 

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՀՈՐԱԴԻՍ»	11-20-րդ դդ.	2,5 կմ ամ	Տ	հին գյուղն է՝ ապաբնակեցված 1970-ական թթ.
	1.1.			եկեղեցի. ս. Նիկողոս	1666 թ.		Տ	գյուղատեղիի կնտ.-ում
		1.1.1		խաչքար	15-16-րդ դդ.		Հ	ագուցված հվ ավանդատան մուտքին՝ որպես ճակատակալ քար, արձանագիր
	1.2.			գերեզմանոց	11-20-րդ դդ.		Տ	գյուղատեղիի ամ մասում, բլրի վրա
		1.2.1		խաչքար	11-րդ դ.		Հ	ընկած գետնին, եզրերը ջարդոտված
		1.2.2		խաչքար` Քրմի	18-րդ դ.		Հ	խրված հողի մեջ
		1.2.3		խաչքար	1701 թ.		Հ	ընկած գետնին պատվիրատու՝ Ատրբետ
		1.2.4		խաչքար` Վարդանի	1701 թ.		Հ	խրված հողի մեջ պատվիրատու՝ Ակոբ
		1.2.5		խաչքար` Սիմոնի	1701 թ.		Հ	ընկած գետնին պատվիրատու՝ տեր Ակոբ
		1.2.6		խաչքար` Բաբաջանի	1701 թ.		Հ	ընկած գետնին
		1.2.7		խաչքար` Մինասի	1702 թ.		Հ	ընկած գետնին
		1.2.8		խաչքար` Գիրակոսի	1702 թ.		Հ	խրված հողի մեջ պատվիրատու՝ Մելիք
		1.2.9		խաչքար` Մելիքի	1702 թ.		Հ	խրված հողի մեջ, վերին աջ կողը վնասված, պատվիրատու՝ Հակոբ
		1.2.10		խաչքար	1702 թ.		Հ	խրված հողի մեջ
		1.2.11		խաչքար	1714 թ.		Հ	թեքությամբ խրված հողի մեջ
		1.2.12		խաչքար	1717 թ.		Հ	ընկած գետնին, հողմահարված
2.				ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ (ՓՈՔՐ ՎԱՆՔ)	17-18-րդ դդ.	գ. մ.	Տ	գյուղի սկզբնամասում, գյուղ մտնող ճանապարհից աջ
	2.1.			խաչքար	16-17-րդ դդ.		Հ	ագուցված բեմի ճակատին
	2.2.			խաչքար` Աթանեսի	17-րդ դ.		Հ	ագուցված բեմի ճակատին
	2.3.			խաչքար` Բաբաջանի, Նազաղի	1630 թ.		Հ	մատուռի ներսում, հենած պատին, ստորին մասը չի պահպանվել
	2.4.			խաչքար`	17-18-րդ դդ.		Հ	ագուցված ամ ճակատին, մուտքից աջ, արտաքուստ, արձանագիր
	2.5.			տապանաքար	1523 թ.		Տ	եկեղեցուց հվ
	2.6.			տապանաքար` Պարազանի	16-17-րդ դդ.		Տ	եկեղեցուց հվ
	2.7.			տապանաքար` Ակոբի	17-18-րդ դդ.		Տ	հենած ամ պատին, մուտքից աջ
3.				ԵԿԵՂԵՑԻ «ՄԵԾ ՎԱՆՔ»	1679 թ.	1 կմ հվ-աե	Տ	«Սպիտակ աղբյուր» («Վանքի ձոր») կոչվող ձորի բարձրադիր ափին
	3.1.			խաչքար` Կոստանդ քահանայի, Եղիսաբեթի	16-րդ դ.		Հ	ագուցված մուտքից վեր՝ որպես բարավոր
4.				ԽԱՉՔԱՐ	9-10-րդ դդ.	ամ մասում	Հ	Հորադիս գյուղատեղի տանող ճանապարհի ձախ կողմում
5.				ՄԱՏՈՒՌ «ՉՌԱՎԱՆՔ»	19-րդ դ.	0,5 կմ ամ	Տ

 

9. 24. Թառաթումբ գյուղ

 

1	2.	3	4	5	6	7	8	9
1.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	10-17-րդ դդ.	1 կմ հվ-աե	Տ	«Մարտոյի խաչքար» վայրում, տարածքում նշմարվում են ավերակ եկեղեցու հետքեր
	1.1.			խաչքար` Խոցադեղի	991 թ.		Հ	եկեղեցու փլատակների վրա, կրում է 7 տողանոց արձանագրություն, խիստ եղծված
	1.2.			խաչքար	9-10-րդ դդ.		Հ	կանգնեցված գլխիվայր, վերնամասը չի պահպանվել
	1.3.			խաչքար	10-րդ դ.		Հ
2.				ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ՀՈՎՀԱՆՆԵՍ	1896 թ.	գ. մ.	Տ	վրկնգ.՝ 1999թ., տեղաբնակ Հուսիկ Մարկոսյանի միջոցներով
3.				ԽԱՉՔԱՐ	11-րդ դ.	0,3 կմ աե	Հ	ընկած գետնին, եզրագոտին արձանագիր
4.				ԽԱՉՔԱՐ	1251 թ.	գ. մ.	Հ	Դենիկ Ոսկանյանի հողամասում
5.				ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1956 թ.	գ. մ.	Տ
6.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1972 թ.	գ. մ.	Տ

 

9. 25. Խաչիկ գյուղ

 

1	2	3	4	5	6	7.	8	9
1.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	16-20-րդ դդ.	աե մասում	Տ	խիտ կառուցապատված միջավայրում
	1.1.			տապանաքար` Աղափիրի	16-17-րդ դդ.		Տ
	1.2.			տապանաքար	16-17-րդ դդ.		Տ	եղծված արձանագրությամբ
2.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԱՌՆԵՏ»	10-13-րդ դդ.	6 կմ հս	Տ	2 ձորակների միջև, գոմերի մոտ, ենթադրվում է, որ պատմական Արաստամուխ գյուղն է
	2.1.			խաչքար	10-11-րդ դդ.		Հ	Քարկոփի վանք տանող ճանապարհին, կանգնեցված գետնին
3.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՀԻՆ ԳՅՈՒՂ»	10-15-րդ դդ.	0,5 կմ հվ-աե	Տ
	3.1.			գերեզմանոց	10-15-րդ դդ.		Տ
		3.1.1		խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	ընկած գետնին
		3.1.2		խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	ընկած գետնին
4.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՔԱՐԿՈՓ»	10-15-րդ դդ.	4 կմ հս	Տ
	4.1.			վանական համալիր Քարկոփի ս. Աստվածածին (Խոտակերաց վանք)	910 թ., 10-13-րդ դդ.		Հ	պատվիրատու՝ Սյունյաց իշխանուհի Շուշան
		4.1.1		եկեղեցի ս. Աստվածածին	910 թ.		Հ
		4.1.2		գավիթ	11-12-րդ դդ.		Հ	պահպանվել են հիմնապատերը
		4.1.3		մատուռ	13-րդ դ.			գավթին կից, պահպանվել են հիմնապատերը
		4.1.4		մատուռ	13-րդ դ.			գավթին կից, պահպանվել են հիմնապատերը
		4.1.5		գերեզմանոց	10-15-րդ դդ.		Հ	վանքից հվ-աե
			4.1. 5.1.	խաչքար	1271 թ.		Հ	կանգնեցված երկաստիճան պատվանդանին
5.				ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ	1681 թ.	գ. մ.	Տ	վրնրգ.՝ 1888թ.
	5.1.			խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	ագուցված խորանի հս խորշում
	5.2.			խաչքար	15-16-րդ դդ.		Հ	ագուցված աե պատին, արտաքուստ
	5.3.			խաչքար	1553 թ.		Հ	ագուցված խորանի հվ խորշում
	5.4.			խաչքար	1566 թ.		Հ	ագուցված աե պատին, արտաքուստ
	5.5.			խաչքար	16-17 թթ.		Հ	ագուցված հվ պատին, արտաքուստ
	5.6.			խաչքար	1627 թ.		Հ	ագուցված հս պատի խորշում
6.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1970 թ.	գ. մ.	Տ	ճարտ.՝ Է. Արևշատյան
7.				ՄԱՏՈՒՌ «ՀԱԶԱՐԱՓՐԿԻՉ» («ԸՆԿԶԱՐԱԹ»)	18-19-րդ դդ.	2,5 կմ հվ-աե	Տ	դաշտամիջյան ճանապարհի եզրին, թեք սարալանջին

 

9. 26. Խնձորուտ գյուղ

 

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԽՆՁՈՐՈՒՏ»	9-20-րդ դդ.	2 կմ հվ-ամ	Տ	Հին Խնձորուտ (Ալմալու) գյուղն է՝ լքված 1969-1970 թթ.
	1.1.			գերեզմանոց	9-14-րդ դդ.		Տ	բլրալանջին, դպրոցի մոտ
	1.2.			եկեղեցի	1866-1884 թթ.		Տ
2.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՕՂԲԻՆ»	17-20-րդ դդ.	8 կմ հս-աե	Տ
	2.1.			եկեղեցի	1666 թ.		Տ	գյուղատեղիի հս եզրին
		2.1.1		խաչքար` Խաչատուրի և Շուշանի	1649 թ.		Հ	ագուցված հվ ավանդատան մուտքից վեր
		2.1.2		խաչքար	1666 թ.		Հ	ագուցված հվ մուտքից վեր, կրում է եկեղեցու կառուցման արձանագրությունը
	2.2.			գերեզմանոց	17-20-րդ դդ.		Տ	գյուղատեղիի հս եզրին, եկեղեցու շուրջը
		2.2.1		տապանաքար	17-րդ դ.		Տ	ընկած եկեղեցուց հվ, արձանագիր, պատվիրատու՝ Ահերոն
3.				ՄԱՏՈՒՌ	19-րդ դ.	3-4 կմ հս-ամ	Տ	բարձրադիր վայրում

 

9. 27. Կարմրաշեն գյուղ

 

1	2.	3	4	5	6	7	8	9
1.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	10-20-րդ դդ.	հվ-աե մասում	Տ	հվ-աե եզրին, գործող գերեզմանոցի հին հատվածն է
2.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԳԵՆԴԻՐԵ» («ԳԵՆԴԱՐԱ»)	13-19-րդ դդ.	3 կմ հս-ամ	Տ	ձգվում է Հերհեր գետի հս վտակի երկայնքով
3.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԳՈՒՏԵՆԻ» («ՔՅՈԹԱՆԼԻ»)	9-17-րդ դդ.	2 կմ հվ	Տ	տարածվում է 4 բլուրներին
	3.1.			գերեզմանոց	9-17-րդ դդ.		Տ	գյուղատեղիի հվ մասում
		3.1.1		խաչքար	9-րդ դ.		Հ	խրված հողի մեջ, վերնամասը ջարդոտված
		3.1.2		խաչքար	9-րդ դ.		Հ	խրված հողի մեջ, եզրերը վնասված
		3.1.3		խաչքար	13-րդ դ.		Հ	ընկած գետնին, երկատված
		3.1.4		խաչքար	13-14-րդ դդ.		Հ	շարքով կանգնած 3 խաչքարերից ձախակողմյանը
		3.1.5		խաչքար	13-14-րդ դդ.		Հ	շարքով կանգնած 3 խաչքարերից ձախակողմյանը
		3.1.6		խաչքար	13-14-րդ դդ.		Հ	կանգնեցված պատվանդանին, վերին աջ եզրը կոտրված
		3.1.7		խաչքար	15-րդ դ.		Հ	շարքով կանգնած 3 խաչքարերից կենտրոնինը
		3.1.8		խաչքար	16-րդ դ.		Հ	ընկած գետնին
		3.1.9		խաչքար	16-րդ դ.		Հ	ընկած գետնին
		3.1.10.		տապանաքար	1605 թ.		Տ	պատվիրատու՝ Դիլիջան
	3.2.			գերեզմանոց	15-17-րդ դդ.		Տ	գյուղատեղիի հվ-ամ եզրին
	3.3.			գերեզմանոց	16-18-րդ դդ.		Տ	գյուղատեղիի կենտրոնական բլրին
	3.4.			եկեղեցի	17-18-րդ դդ.		Տ	ավերված
	3.5.			խաչքար` ս. Պողոս-Պետրոս խաչքարը	1291 թ.		Հ	գյուղատեղիի հս եզրին, որմնափակ, կիսավեր
	3.6.			խաչքար	13-րդ դ.		Հ	գյուղատեղիի կնտ-ում, կանգնեցված ժայռաբեկորին, քայքայված, արձանագիր
	3.7.			խաչքար	1303 թ.		Հ	գյուղատեղիի կնտ-ում, կանգնեցված ժայռաբեկորին, պատվիրատու՝ Խոյդան
4.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՋԵՎԵԴԱՐԱ»	9-19-րդ դդ.	աե մասում	Տ	աե եզրին, դեպի հանքահորեր տանող ճանապարհի 2 կողմերում
	4.1.			եկեղեցի	9-10-րդ դդ.		Տ	պահպանվել են հիմքերը
	4.2.			խաչքար	990 թ.		Հ	կանգնեցված գյուղատեղիի հս մասում, ավերակ ջրաղացի մոտ, պատվիրատու՝ Գրիգոր
5.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2-1 հզմ	2 կմ հվ	Հ	Հերհեր-Կարմրաշեն ավտոճանապարհի 2 կողմերում

 

9. 28. Հերհեր գյուղ

 

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1.				ԱՄՐՈՑ «ԿԱՊՈՒՅՏ»	10-14-րդ դդ.	0,5 կմ հվ-աե	Հ	Գյոյդաղ լեռնագագաթին
	1.1.			եկեղեցի	10-12-րդ դդ.		Հ	ավերված
	1.2.			գերեզմանոց	10-13-րդ դդ.		Տ	ամրոցի հս հատվածում
	1.3.			վիմագրություն	1142 թ.		Հ	ամրոցի արևելահայաց ապառաժոտ լանջին
2.				ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ «ՉԱՅԻՆ ԴՈՒԶ»	մթա 2 հզմ-19-րդ դ.	աե մասում	Հ	աե եզրին, ս. Գևորգ եկեղեցու աե կողմում
3.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	9-20-րդ դդ.	0,5 կմ հվ	Տ	«Կապույտ բերդ» ամրոցի հվ-ամ ստորոտին, դեպի «Չիքի վանք» տանող ճանապարհին
	3.1.			խաչքար	9-10-րդ դդ.		Հ	ընկած գետնին, վերնամասը չի պահպանվել
	3.2.			խաչքար	9-10-րդ դդ.		Հ	ընկած գետնին
	3.3.			խաչքար	10-րդ դ.		Հ	ընկած գետնին
	3.4.			խաչքար	10-րդ դ.		Հ	ընկած գետնին
	3.5.			խաչքար	10-11-րդ դդ.		Հ	ընկած գետնին
	3.6.			խաչքար	10-11-րդ դդ.		Հ	ընկած գետնին
	3.7.			խաչքար	10-11-րդ դդ.		Հ	ընկած գետնին
	3.8.			խաչքար	10-11-րդ դդ.		Հ	ընկած գետնին
	3.9.			խաչքար	1077 թ.		Հ	ընկած գետնին, խիստ հողմահարված պատվիրատու՝ Ուրիղան
	3.10.			խաչքար	11-րդ դ.		Հ	ընկած գետնին
	3.11.			խաչքար	11-րդ դ.		Հ	ընկած գետնին
	3.12.			խաչքար	11-րդ դ.		Հ	ընկած գետնին
	3.13.			խաչքար	11-րդ դ.		Հ	ընկած գետնին
	3.14.			խաչքար	11-րդ դ.		Հ	ընկած գետնին
	3.15.			խաչքար	11-րդ դ.		Հ	ընկած գետնին
	3.16.			խաչքար	11-րդ դ.		Հ	ընկած գետնին
	3.17.			խաչքար	11-րդ դ.		Հ	ընկած գետնին
	3.18.			խաչքար	11-12-րդ դդ.		Հ	ընկած գետնին
	3.19.			խաչքար՝ Խորինշահի	1159 թ.		Հ	կանգնեցված գետնին
	3.20.			խաչքար	12-րդ դ.		Հ	ընկած գետնին
	3.21.			խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	ընկած գետնին, արձանագիր
	3.22.			խաչքար՝ Դեղկի	1244 թ.		Հ	ընկած գետնին
4.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	13-17-րդ դդ.	1 կմ հվ-աե	Տ	«Կապույտ բերդ» ամրոցի հս-աե կողմում
5.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	13-19-րդ դդ.	հվ մասում	Տ	գյուղ մտնող ճանապարհի 2 կողմերում, այգիների տարածքում
6.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԱՌԻՆՋ»	10-19-րդ դդ.	6 կմ հվ	Տ	լքվել է 1940-ական թթ.՝ գյուղերի խոշորացման հետևանքով, Վայք-Հերհեր ավտոճանապարհի աջ կողմում, Հերհերի ջրամբարի հս եզրին, Հերհեր գետի 2 ափերին
	6.1.			խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	կանգնեցված ցածր պատվանդանին, քիվը ջարդոտված
7.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԲԱԶՄԱՂԲՅՈՒՐ» («ՂՈՇԱԲՈՒԼԱՂ», «ԲՈՒԼԱՂԼԱՐ»)	10-17-րդ դդ.	2-3 կմ հվ	Տ	Առինջից 2 կմ հս, Վայք-Հերհեր ավտոճանապարհի աջ կողմում  նախկին Բուլաղլար գյուղն է՝ լքված 1949թ.
8.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԳՅՈՅԱԲԱՍ»	12-17-րդ դդ.	2,5 կմ հս	Տ	նախկին Գյոգաբաս գյուղն է՝ լքված 1918 թ.
	8.1.			գերեզմանոց	12-17-րդ դդ.		Տ	գյուղատեղիի հվ մասում
		8.1.1		խաչքար	11-12-րդ դդ.		Հ	զույգ խաչքարերից աջակողմյանը
		8.1.2		խաչքար	13-րդ դ.		Հ	կանգնեցված գետնին, եզրերը վնասված
		8.1.3		խաչքար` Նաճմադինի	1200 թ.		Հ	կանգնեցված գետնին
		8.1.4		խաչքար` Ավագի և Դովլաթի	1285 թ.		Հ	ընկած գետնին, երկատված պատվիրատու՝ Սարգիս և Սարկավագ
		8.1.5		խաչքար` Բաբի	13-14-րդ դդ.		Հ	կանգնեցված գետնին պատվիրատու՝ Արղութ
		8.1.6		խաչքար	14-րդ դ.		Հ	ընկած գետնին
		8.1.7		խաչքար	1300 թ.		Հ	խրված հողի մեջ
		8.1.8		խաչքար	1305 թ.		Հ	կանգնեցված գետնին
		8.1.9		խաչքար	15-16-րդ դդ.		Հ	ընկած գերեզմանոցում, եղծված արձանագրությամբ, եզրերը վնասված
		8.1.10		խաչքար` պարոն Սմպատի	1589 թ.		Հ	կանգնեցված գետնին պատվիրատու՝ Խաչատուր երեց
9.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՄԱՀՄԵԴՈԼԱՆ»	12-19-րդ դդ.	5 կմ հս-աե	Տ	Կարմրաշենից 3 կմ աե, համանուն անասնապահական ամառանոցների տարածքում
10.				ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԳԵՎՈՐԳ («ՉԻՔԻ ՎԱՆՔ»)	1297 թ.	1,5 կմ հվ	Հ	պատվիրատու՝ Շաշ մենակյաց և Մամախաթուն
	10.1.			խաչքար	1383 թ.		Հ	մուտքի մոտ, երկատված
11.				ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԳԵՎՈՐԳ	1897 թ.	հվ մասում	Տ
	11.1			խաչքար	9-10-րդ դդ.		Հ	հենած ամ պատին, արտաքուստ
	11.2			խաչքար	10-11-րդ դդ.		Հ	ագուցված աե պատին, արտաքուստ, արձանագիր, վերնամասը չի պահպանվել
	11.3			խաչքար	10-11-րդ դդ.		Հ	ամրացված բեմին
	11.4			խաչքար	10-11-րդ դդ.		Հ	ագուցված հս պատին, մկրտարանից ձախ
	11.5			խաչքար	11-րդ դ.		Հ	ագուցված աե պատին, արտաքուստ, վերնամասը չի պահպանվել
	11.6			խաչքար	11-12-րդ դդ.		Հ	ագուցված ամ պատին, արտաքուստ, ստորին մասը կոտրված
	11.7			խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	ագուցված խորանի խորշում
	11.8			խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	ագուցված խորանի խորշում
	11.9			խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	ագուցված աե պատին, ներքուստ
	11.10.			խաչքար	1235 թ.		Հ	ագուցված խորանում
	11.11.			խաչքար` Պետրոսի	13-րդ դ.		Հ	ագուցված աե պատին, արտաքուստ, երկատված
	11.12			խաչքար` Խոնդշի, Ղատասշի, Խաչումի, Մարգարտի	13-րդ դ.		Հ	ագուցված ամ մուտքին՝ որպես բարավոր
	11.13			խաչքար	1357 թ.		Հ	ագուցված խորանում, խորշից վեր
	11.14			խաչքար` Սորղանի և Փախաթունի	1431 թ.		Հ	ագուցված հվ ավանդատան խորշում
	11.15			խաչքար	1447 թ.		Հ	ագուցված հվ ավանդատան խորշում պատվիրատու՝ Սարկավագ
	11.16			խաչքար` Կամպիրգէլի	1447 թ.		Հ	ագուցված հս-աե մույթին
	11.17			խաչքար	1474 թ.		Հ	ագուցված ամ պատին, արտաքուստ
	11.18			խաչքար` Մամի	15-16-րդ դդ.		Հ	ագուցված հվ ավանդատան խորշում, ստորին մասը չի պահպանվել
	11.19			խաչքար	16-րդ դ.		Հ	ագուցված հս պատին, ներքուստ
	11.20			խաչքար	1604 թ.		Հ	ագուցված խորանում
	11.21			գերեզմանոց	13-19-րդ դդ.		Տ	եկեղեցու շուրջը
		11.21.1		խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	հենած ամ պատին, արտաքուստ, բեկոր
		11.21.2		խաչքար` Ռստակես քահանայի և ամուսնու	1290 թ.		Հ	եկեղեցուց հվ, պատվանդանին
		11.21.3		խաչքար` Հովհաննեսի	13-րդ դ.		Հ	եկեղեցուց հվ, կանգնեցված պատվանդանին, վերնամասը չի պահպանվել
12.				ԽԱՉՔԱՐ	13-րդ դ.	գ. մ.	Հ	Գուրգեն Աբրահամյանի բակում, երկատված
13.				ԽԱՉՔԱՐ ՄԱՄԱՔԻ	1281 թ.	1,5 կմ հվ	Հ	կանգնեցված Վայք-Հերհեր ավտոճանապարհի աջ եզրին
14.				ԽԱՉՔԱՐ	1282 թ.	գ. մ.	Հ	Մովսես Վարդանյանի տնամերձում, պատվիրատու՝ Գրիգոր
15.				ԽԱՉՔԱՐ	1284 թ.	1,5 կմ հվ	Հ	կանգնեցված Վայք-Հերհեր ավտոճանապարհի աջ եզրին պատվիրատու՝ Հովհաննես
16.				ԽԱՉՔԱՐ	1289 թ.	գ. մ.	Հ	Անուշավան Թևանյանի տնամերձում պատվիրատու՝ Վահրամ, Սարգիս
17.				ԽԱՉՔԱՐ	14-րդ դ.	գ. մ.	Հ	աղբյուր-հուշարձանի մոտ, հենած գյուղապետարանի շենքի ամ պատին, ստորին աջ անկյունը կոտրված
18.				ԽԱՉՔԱՐ` ԱԲՐԱՀԱՄԻ	1304 թ.	գ. մ.	Հ	աղբյուր-հուշարձանի մոտ
19.				ՄԱՏՈՒՌ Ս. ԳՐԻԳՈՐ ԼՈՒՍԱՎՈՐԻՉ	1296 թ.	հվ մասում	Տ	գյուղ մտնող ճանապարհի ձախ կողմում, բարձունքին, պատվիրատու՝ Գրիգոր
	19.1.			խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	ագուցված ամ պատին, արտաքուստ
20.				ՎԱՆԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ Ս. ՍԻՈՆ	10-13-րդ դդ.	0,5 կմ հս-աե	Հ
	20.1.			եկեղեցի ս. Աստվածածին	1282 թ.		Հ	պատվիրատու՝ Վահրամ իշխան
	20.2.			եկեղեցի ս. Հովհաննես	10-րդ դ.		Հ
		20.2.1.		խաչքար	1194 թ.		Հ	ագուցված ամ պատին, արտաքուստ
		20.2.2.		խաչքար` Շահապի	1291 թ.		Հ	կանգնեցված ամ պատի մոտ, պատվանդանին
		20.2.3.		խաչքար` Բլղատարի	13-14-րդ դդ.		Հ	ամ պատի մոտ, ցածր պատվանդանին, արտաքուստ
		20.2.4.		խաչքար` Վարդան վարդապետի, Մխիթարի ...	1310 թ.		Հ	ամ պատի մոտ, խրված հողի մեջ
		20.2.5.		խաչքար` Ջանիկի	1415 թ.		Հ	հենած խորանի աե պատին
		20.2.6.		խաչքար	1435 թ.		Հ	բակում, կանգնեցված ս. Հովհաննես եկեղեցու ամ պատի մոտ, վերնամասը կոտրված
		20.2.7.		խաչքար	1504 թ.		Հ	մուտքի մոտ, ստորին մասը կոտրված, պատվիրատու՝ Ղազար աբեղա
		20.2.8.		խաչքար` Զանիկի	1555 թ.		Հ	հենած ավանդատան ամ պատին
		20.2.9.		խաչքար` Հովհաննես քահանայի	1581 թ.		Հ	բեմին, դրված գլխիվայր
	20.3.			մատուռ	13-րդ դ.		Հ
	20.4.			տնտեսական շենքեր	13-18-րդ դդ.		Հ	վանքի հս կողմում
	20.5.			գերեզմանոց	10-16-րդ դդ.		Հ	վանքի ամ կողմում
		20.5.1.		խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	կանգնեցված գետնին, վերնամասը կոտրված
		20.5.2.		խաչքար	13-րդ դ.		Հ	հենած քարաբեկորներին, խիստ հողմահարված
		20.5.3.		խաչքար	14-րդ դ.		Հ	կանգնեցված գետնին, վերին անկյունները կոտրված
		20.5.4.		խաչքար	1315 թ.		Հ	բեկոր, պահպանվել է քիվը՝ ջարդված 3 մասի
		20.5.5.		խաչքար	1383 թ.		Հ	թեքությամբ խրված հողի մեջ պատվիրատու՝ Ստեփանոս աբեղա
		20.5.6.		խաչքար` Մարտիրոսի	1385 թ.		Հ	խրված հողի մեջ
		20.5.7.		խաչքար` Վարդանի	14-15-րդ դդ.		Հ	հենած պարսպին, երկատված
		20.5. 8.		խաչքար	14-15-րդ դդ.		Հ	խրված հողի մեջ
		20.5.9.		խաչքար	1412 թ.		Հ	խրված հողի մեջ պատվիրատու՝ Գուգոր
		20.5.10.		խաչքար	1413 թ.		Հ	խրված հողի մեջ, վերնամասը ջարդված
		20.5.11.		խաչքար` Սոլթանի	1430 թ.		Հ	խրված հողի մեջ
		20.5.12.		խաչքար` Թուդանբուրի	1435 թ.		Հ	խրված հողի մեջ, վերին աջ անկյունը կոտրված
		20.5.13.		խաչքար	1452 թ.		Հ	ընկած գետնին, ստորին մասը չի պահպանվել
		20.5.14.		խաչքար	15-16-րդ դդ.		Հ	կանգնեցված գետնին
		20.5.15.		խաչքար	16-րդ դ.		Հ	խրված հողի մեջ
		20.5.16.		խաչքար` Սերոբ եպիսկոպոսի	1569 թ.		Հ	խրված հողի մեջ պատվիրատու՝ Ակոբ աբեղա
		20.5.17.		խաչքար` Հայրապետ եպիսկոպոսի	1649 թ.		Հ	կանգնեցված գետնին
		20.5.18.		խաչքար` Մարինայի	1649 թ.		Հ	կանգնեցված գետնին

 

9. 29. 1. Արատես գյուղ

 

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1.				ՎԱՆԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ. ԱՐԱՏԵՍԻ ՎԱՆՔԸ	10-13-րդ դդ.	գ.մ.	Հ
	1.1.			եկեղեցի ս. Աստվածածին	11-րդ դ.		Հ
	1.2.			եկեղեցի ս. Կարապետ	12-13-րդ դդ.		Հ
	1.3.			եկեղեցի ս. Սիոն	10-րդ դ.		Հ
	1.4.			մատուռ	10-րդ դ.		Հ
		1.4.1		խաչքար` Սահակ երեցի	975 թ.		Հ	ագուցված ամ պատին, ներքուստ
	1.5.			գավիթ	1270 թ.		Հ	ճարտ.՝ Սիրանես
		1.5.1		խաչքար` Ջահակի	1597 թ.		Հ	ընկած գետնին
	1.6.			գավիթ	13-րդ դ.		Հ	պահպանվել են հիմքերը, սյուների խոյակների և խարիսխների մնացորդներ
	1.7.			գերեզմանոց	10-18-րդ դդ.		Հ	վանքի շուրջը
		1.7.1		խաչքար	12-րդ դ.		Հ	վանքից հվ-աե, հենած քարերին, ստորին մասը չի պահպանվել
		1.7.2		խաչքար` Ղան աղի	1285 թ.		Հ	վանքից հվ, կանգնեցված 4 խաչքարերից աջից 3-րդն է
		1.7.3		խաչքար` Անդրեասի	13-րդ դ.		Հ	վանքից հվ-ամ, կանգնեցված գլխիվայր
		1.7.4		խաչքար` Զիաթի	14-րդ դ.		Հ	գավթից ամ, ստորին մասը չի պահպանվել
		1.7.5		խաչքար` Հոռոմսիմի	14-րդ դ.		Հ	հենած վանքի ամ պատին, ավարտվում է երկթեք քիվով
		1.7.6		խաչքար` Սիրամարգի	1503 թ.		Հ	հենած վանքի ամ պատին
		1.7.7		խաչքար	1557 թ.		Հ	վանքից հվ, կանգնեցված 4 խաչքարերից աջից 2-րդը
		1.7.8		խաչքար	1569 թ.		Հ	վանքից հվ, կանգնեցված 4 խաչքարերից աջից 4-րդը, վերնամասը վնասված
		1.7.9		խաչքար	16-րդ դ.		Հ	վանքից հվ, կանգնեցված 4 խաչքարերից աջից 1-ինը, քիվն արձանագիր
		1.7.10		տապանաքար	1464 թ.		Հ	վանքից հվ
		1.7.11		տապանաքար	1577 թ.		Հ	վանքից ամ
	1.8.			ջրաղաց	13-14-րդ դդ.		Տ	վանքից հս-ամ
	1.9.			ջրաղաց	13-14-րդ դդ.		Տ	վանքից հվ-ամ

 

9. 30. Հորբատեղ գյուղ

 

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	10-17-րդ դդ.	0,5 կմ հվ-աե	Տ	Առջաձոր առվակի եզերքին
2.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	16-18-րդ դդ.	հս մասում	Տ	հս եզրին
3.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԱՅԳԻԿ» («ԲԱԽՉԱՋՈՒՂ»)	9-15-րդ դդ.	0,5 կմ հս	Տ	Հորբատեղ գետակի ձախ ափին
	3.1.			գերեզմանոց	9-15-րդ դդ.		Տ	գյուղատեղիի հվ-աե եզրին
		3.1.1		խաչքար	9-10-րդ դդ.		Հ	կնտ-ում, եզրերը կոտրատված
	3.2.			խաչքար	1291 թ.		Հ	գյուղատեղիի ամ եզրին, զույգ խաչքարերից աջակողմյանը
	3.3.			խաչքար	13-րդ դ.		Հ	գյուղատեղիի ամ եզրին, զույգ խաչքարերից ձախակողմյանը, երկատված
4.				ԵԿԵՂԵՑԻ	10-11-րդ դդ., 13-15-րդ դդ.	2 կմ հս-ամ	Հ	«Աղայարի բիչանակ», «Խաչի քար», «Գութանի արտ» կոչվող տեղանքում, ավերված: Մելիորացման աշխատանքների հետևանքով չի պահպանվել նաև եկեղեցու շուրջը տարածվող երբեմնի միջնադարյան գյուղատեղին
	4.1.			խաչքար	15-16-րդ դդ.		Հ	հվ կողն արձանագիր
5.				ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ՀՐԵՇՏԱԿԱՊԵՏԱՑ	1692 թ.	գ. մ.	Հ
	5.1.			խաչքար	13-րդ դ.		Հ	հս պատի մոտ, գլխիվայր
	5.2.			խաչքար	1302 թ.		Հ	ագուցված աե ճակատին, հորիզոնական դիրքով
	5.3.			խաչքար	1318 թ.		Հ	խորանում
	5.4.			խաչքար	16-րդ դ.		Հ	խորանից ձախ, պատի շարվածքում
	5.5.			խաչքար` Եղիշի	16-րդ դ.		Հ	հվ պատի շարվածքում
	5.6.			խաչքար	1561 թ.		Հ	ագուցված աե ճակատին
	5.7.			խաչքար	16-17-րդ դդ.		Հ	ներսում
	5.8.			խաչքար	16-17-րդ դդ.		Հ	ներսում, արձանագիր
	5.9.			խաչքար	16-17-րդ դդ.			ներսում
	5.10.			գերեզմանոց	10-18-րդ դդ.		Տ	եկեղեցու շուրջը
		5.10.1.		խաչքար	10-րդ դ.		Հ	ստորին ձախ անկյունը կոտրված
		5.10.2.		խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	եկեղեցուց ամ, եզրերը վնասված
		5.10.3.		խաչքար	1385 թ.		Հ	եկեղեցուց հվ
		5.10.4.		խաչքար	1517 թ.		Հ	ստորին մասը չի պահպանվել
6.				ԽԱՉՔԱՐ	9-10-րդ դդ.	գ. մ.	Հ	Հենրիկ Սահակյանի տնամերձում, վերին աջ անկյունը կոտրված
7.				ԽԱՉՔԱՐ	10-րդ դ.	գ. մ.	Հ	Կամո Ներսեսյանի տնամերձում
8.				ԽԱՉՔԱՐ	1688 թ.	գ. մ.	Հ	Արշավիր Սանթուրյանի տնամերձում, երկատված
9.				ԽԱՉՔԱՐ	1715 թ.	գ. մ.	Հ	Եղիշե Սարգսյանի տնամերձում

 

9. 31. Հորս գյուղ

 

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ. ԻՇԽԱՆ ՉԵՍԱՐ ՕՐԲԵԼՅԱՆԻ ԱՊԱՐԱՆՔԸ (ՉԵՍԱՐԻ ԴԱՐՊԱՍ)	14-րդ դ.	կնտ	Հ	գյուղապետարանի շենքի հս-ամ կողմում
2.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	10-17-րդ դդ.	2 կմ հվ-աե	Տ	«Ղուշխանա» վայրում, լեռան գագաթին
3.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	12-14-րդ դդ.	հս մասում	Տ	խիտ կառուցապատված միջավայրում
	3.1.			խաչքար` տեր Տիրի	12-13-րդ դդ.		Հ	Հրանուշ Մանվելյանի տնամերձում, ստորին մասը կոտրված
	3.2.			խաչքար` Գրիգորի	1296 թ.		Հ	Հրանուշ Մանվելյանի տնամերձում, կանգնեցված գետնին
4.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՎԱՆՔ»	9-17-րդ դդ.	3 կմ հս-ամ	Տ	Գնդասարի գագաթին մոտ, տափարակին
	4.1.			գերեզմանոց	9-17-րդ դդ.		Տ	տարածքում նորակառույց մատուռն է՝ կառուցված տեղաբնակ Գուրգեն Հակոբյանի միջոցներով
5.				ԵԿԵՂԵՑԻ	13-14-րդ դդ.	հս-ամ մասում	Հ
	5.1.			խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	եկեղեցու մոտ, ընկած գետնին, աջակողմյան և վերին հատվածները կոտրված
	5.2.			խաչքար	1304 թ.		Հ	եկեղեցու մոտ, ընկած գետնին, ստորին մասը չի պահպանվել
	5.3.			խաչքար` Ջեսարի	1572 թ.		Հ	եկեղեցու հվ-աե կողմում, թեքությամբ ընկած գետնին
6.				ՁԻԹՀԱՆ	1603 թ.	ամ մասում	Տ	Հրաչ Մովսիսյանի հողամասում

 

9. 32. Մալիշկա գյուղ

 

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	13-20-րդ դդ.	աե մասում	Տ	աե եզրին, Հին Մալիշկայում, թեք սարալանջին
	1.1.			խաչքար	1271 թ.		Հ	ընկած գետնին, կոտրված
	1.2.			խաչքար	1283 թ.		Հ	ընկած գետնին, երկատված
	1.3.			տապանաքար` Էլասանի	1306 թ.		Հ
	1.4.			տապանաքար	14-րդ դ.		Հ
2.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	1-3-րդ դդ.	աե մասում	Հ	գյուղի աե եզրին
3.				ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԳԵՎՈՐԳ	1863 թ.	աե մասում	Տ	աե եզրին, Հին Մալիշկայում
4.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1979 թ.	գ. մ.	Տ
5.				ՔԱՂԱՔԱՏԵՂԻ «ՄՈԶ»	մթա 2-1 հզմ, 5-15-րդ դդ.	4 կմ հվ-աե	Հ	Արփայի աջ ափին
	5.1.			դամբարանադաշտ	մթա 2-1 հզմ		Հ	քաղաքատեղիից 2-3 կմ աե
	5.2.			գերեզմանոց	10-13-րդ դդ.		Հ	քաղաքատեղիի հս- աե մասում
		5.2.1		խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	թեքությամբ խրված հողի մեջ
		5.2.2		խաչքար	13-14-րդ դդ.		Հ	ընկած գետնին, վերին աջ անկյունը կոտրված
		5.2.3		խաչքար	13-14-րդ դդ.		Հ	կանգնեցված պատվանդանին, վերնամասը թեքությամբ կոտրված

 

9. 33. Մարտիրոս գյուղ

 

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	9-20-րդ դդ.	ամ մասում	Տ	ամ եզրին
	1.1.			խաչքար	9-10-րդ դդ.		Հ	ընկած գետնին
	1.2.			խաչքար	11-12-րդ դդ.		Հ	ընկած գետնին
	1.3.			խաչքար	13-14-րդ դդ.		Հ	ընկած գետնին, արձանագիր
	1.4.			խաչքար` Գորքլուի, Եղնիկի	15-րդ դ.		Հ	խրված հողի մեջ
	1.5.			խաչքար` Թովնինի	1493 թ.		Հ	ընկած գետնին
	1.6.			խաչքար` Տոլանտի	1493 թ.		Հ	կանգնեցված երկաստիճան պատվանդանին
	1.7.			խաչքար	15-16-րդ դդ.		Հ	ընկած գետնին
	1.8.			խաչքար` Շարմավորի	1500 թ.		Հ	խրված հողի մեջ
	1.9.			խաչքար` Սրապիոնի, Գոհարի	1504 թ.		Հ	խրված հողի մեջ
	1.10.			խաչքար` Բախշայի	1524 թ.		Հ	խրված հողի մեջ
	1.11.			խաչքար` Հասանճանի	1557 թ.		Հ	շարքով կանգնած 4 խաչքարերից ձախից 2-րդը
	1.12.			խաչքար` Պապի	1558 թ.		Հ	շարքով կանգնած 4 խաչքարերից ձախակողմյանը
	1.13.			խաչքար` Մարտիրոսի	1558 թ.		Հ	շարքով կանգնած 4 խաչքարերից աջակողմյանը
	1.14.			խաչքար	16-րդ դ.		Հ	շարքով կանգնած 4 խաչքարերից ձախից 3-րդը, արձանագիր
	1.15.			խաչքար	16-րդ դ.		Հ	խրված հողի մեջ, մամռապատ
	1.16.			խաչքար	16-րդ դ.		Հ	հվ-աե եզրին, կանգնեցված գետնին
	1.17.			տապանաքար	16-րդ դ.		Տ
2.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	13-17-րդ դդ.	հվ-աե մասում	Տ	հվ-աե եզրին, բարձունքին
	2.1.			խաչքար	13-րդ դ.		Հ	խրված հողի մեջ, վերին ձախ անկյունը կոտրված
	2.2.			խաչքար	13-րդ դ.		Հ	խրված հողի մեջ
	2.3.			խաչքար	13-14-րդ դդ.		Հ	կանգնեցված պատվանդանին, աջ եզրը վնասված
	2.4.			խաչքար	15-16-րդ դդ.		Հ	խրված հողի մեջ
	2.5.			խաչքար	16-րդ դ.		Հ	խրված հողի մեջ, թեքությամբ, արձանագիր
	2.6.			խաչքար` Հեճիմանի	16-րդ դ.		Հ	խրված հողի մեջ, թեքությամբ, արձանագիր
3.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԱՂԽԱՉ»	15-20-րդ դդ.	7-8 կմ ամ	Տ	Հորադիս տանող ճանապարհի աջ կողմում
	3.1.			եկեղեցի	15-17-րդ դդ.		Տ	գյուղատեղիի հվ մասում, կիսավեր
	3.2.			գերեզմանոց	17-20-րդ դդ.		Տ	գյուղատեղիի աե եզրին
		3.2.1		խաչքար	9-10-րդ դդ.		Հ	խրված հողի մեջ, ստորին ձախ անկյունը վնասված
		3.2.2		խաչքար	9-10-րդ դդ.		Հ	ընկած գետնին
		3.2.3		խաչքար	9-10-րդ դդ.		Հ	ընկած գետնին
		3.2.4		խաչքար	9-10-րդ դդ.		Հ	խրված հողի մեջ, վերնամասը ջարդված
		3.2.5		խաչքար	9-10-րդ դդ.		Հ	խրված հողի մեջ գլխիվայր, ձախ եզրը ջարդված
		3.2.6		խաչքար	9-11-րդ դդ.		Հ	խրված հողի մեջ
		3.2.7		խաչքար` Ատրպետի	17-րդ դ.		Հ	ընկած գետնին
		3.2.8		խաչքար` Գրիգորիկի	1651 թ.		Հ	ընկած գետնին
		3.2.9		տապանաքար` Սարգսի	16-17-րդ դդ.		Տ
		3.2.10		տապանաքար Նիոճանոսի	1681 թ.		Հ	տեղահանված
		3.2.11		տապանաքար	1705 թ.		Հ	հորիզոնական դիրքով խրված հողի մեջ
4.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԼՎԻՍ»	9-17-րդ դդ.	4 կմ հվ-ամ	Տ	Լվիս գյուղն է՝ լքված 1918 թ.
	4.1.			եկեղեցի	16-17-րդ դդ.		Տ	ավերված
	4.2.			գերեզմանոց	9-17-րդ դդ.		Տ	բարձունքի վրա
		4.2.1		խաչքար	9-10-րդ դդ.		Հ	ընկած գետնին
		4.2.2		խաչքար	9-10-րդ դդ.		Հ	խրված հողի մեջ
		4.2.3		խաչքար	16-րդ դ.		Հ	ընկած գետնին, վերին անկյունները կոտրված
		4.2.4		խաչքար` Միքայելի	1508 թ.		Հ	ընկած գետնին, վերին աջ անկյունը կոտրված
		4.2.5		խաչքար` Հուրի	1608 թ.		Հ	ընկած գետնին, եռատված
		4.2.6		խաչքար` Ղարիպճանի	1630 թ.		Հ	ընկած եկեղեցու շրջակայքում, ստորին մասը չի պահպանվել
		4.2.7		խաչքար` Ազարի	1653 թ.		Հ	ընկած եկեղեցու շրջակայքում
5.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՎԵՐԻՆ ԼԻՃ» («ՎԵՐԻՆ ԳՅՈԼ»)	9-17-րդ դդ.	2 կմ աե	Տ
	5.1.			գերեզմանոց	9-17-րդ դդ.		Տ
		5.1.1		խաչքար	9-10-րդ դդ.		Հ	ընկած գետնին
		5.1.2		խաչքար	9-10-րդ դդ.		Հ	ընկած գետնին, երկատված, ստորին աջ անկյունը կոտրված
		5.1.3		խաչքար	9-10-րդ դդ.		Հ	ընկած գետնին, երկատված
		5.1.4		խաչքար	10-րդ դ.		Հ	ընկած գետնին, եռատված, եղծված արձանագրությամբ
		5.1.5		խաչքար	10-11-րդ դդ.		Հ	ընկած գետնին, երկատված
		5.1.6		խաչքար	12-րդ դ.		Հ	ընկած գետնին, ստորին մասը չի պահպանվել
		5.1.7		խաչքար	13-րդ դ.		Հ	ընկած գետնին, վերնամասը չի պահպանվել, արձանագիր
		5.1.8		խաչքար	14-15-րդ դդ.		Հ	ընկած գետնին, խիստ հողմահարված
	5.2.			մատուռ ս. Գայանե	14-15-րդ դդ.		Տ	«Չումով լիճ» բարձունքին
	5.3.			մատուռ ս. Հովհաննես	13-14-րդ դդ.	2 կմ աե	Տ	«Չումով լիճ» բարձունքին
		5.3.1		խաչքար	15-րդ դ.		Հ	ընկած գետնին, մատուռում
		5.3.2		խաչքար	15-16-րդ դդ.		Հ	կանգնեցված բեմին
	5.4.			մատուռ ս. Հռիփսիմե	14-15-րդ դդ.		Տ	«Չումով լիճ» բարձունքին
		5.4.1		խաչքար	9-10-րդ դդ.		Հ	խրված հողի մեջ
		5.4.2		խաչքար	9-10-րդ դդ.		Հ	խրված հողի մեջ
	5.5.			խաչքար` Խտրշի և Սօրղանի	1499 թ.		Հ	կանգնեցված մատուռների միջև, պատվիրատու՝ Երեմիա աբեղա
6.				ԵԿԵՂԵՑԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ Ս. ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ (ՄԱՐՏԻՐՈՍԱՑ ՎԱՆՔ)	1286 թ.	2 կմ հվ-աե	Հ	Նզար լեռան լանջին, վիմափոր, ճարտ.՝ Գրիգորիկ պատվիրատու՝ Մատթեոս վարդապետ
	6.1.			եկեղեցի ս. Աստվածածին	1286 թ.		Հ
		6.1.1		խաչքար	11-12-րդ դդ.		Հ	եկեղեցու ներսում, կոտրված
	6.2.			գավիթ	1286 թ.		Հ
	6.3.			տապանատուն	1286 թ.
	6.4.			գերեզմանոց	13-14-րդ դդ.		Տ
		6.4.1		խաչքար` Մատթեոս վարդապետի, Պետրոսի և ծնողաց	1275 թ.		Հ	կանգնեցված պատվանդանին
	6.5.			խաչքար	9-10-րդ դդ.		Հ	եկեղեցու մոտ, վերնամասը ջարդված
	6.6.			խաչքար	10-11-րդ դդ.		Հ	եկեղեցու մոտ, երկատված
7.				ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ	1866 թ.	գ. մ.	Տ
	7.1.			խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	հենած ամ պատին, արտաքուստ
	7.2.			խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	ագուցված ամ պատին, արտաքուստ, շքամուտքից ձախ
	7.3.			խաչքար	13-րդ դ.		Հ	հենած ամ պատին, արտաքուստ
	7.4.			կոթող	14-15-րդ դդ.		Հ	հենած ամ պատին
	7.5.			տապանաքար	1610 թ.		Տ	եկեղեցու ներսում
8.				ԽԱՉՔԱՐ. ՄԱՐՏԻՐՈՍ ԳՅՈՒՂԻ ՀԻՄՆԱԴՐՄԱՆ ԽԱՉՔԱՐԸ (ԽԱՉՔԱՐ ԽԱՐԻՓՇԱՀԻ ԵՎ ՌՈՒԶՈՒՔԱՆԻ)	1283 թ.	գ.մ.	Հ	ս. Աստվածածին եկեղեցու մոտ, կազմող՝ Շնահավոր
9.				ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1948 թ.	գ. մ.	Տ

 

9. 35. Շատին գյուղ

 

1	2	3	4	5	6.	7	8	9
1.				ԱՄՐՈՑ «ԲԵՐԴԱՔԱՐ»	5-րդ դ., 13-14-րդ դդ.	1 կմ հվ	Հ	Անգեղի ձորի հս եզրին բարձրացող լեռան գագաթին
2.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԱՆԳԵՂԻ»	5-20-րդ դդ.	1 կմ հվ	Տ	Անգեղի ձորում, ձորալանջին
	2.1.			մատուռ «Անգեղի» («Նահատակի»)	5-19-րդ դդ.		Տ	գյուղատեղիի հվ-աե եզրին
	2.2.			գերեզմանոց	9-20-րդ դդ.		Տ	մատուռից ամ
		2.2.1		խաչքար	1291 թ.		Հ	կանգնեցված
3.				ԵԿԵՂԵՑԻ	9-10-րդ դդ.	3 կմ հս-ամ	Հ	«Ղըշլաղ» վայրում
4.				ԵԿԵՂԵՑԻ	19-րդ դ.	աե մասում	Տ	«Վանքի ձոր» թաղամասում
5.				ԵԿԵՂԵՑԻ «ԱՂՎԱՆՔ»	13-14-րդ դդ.	5 կմ հվ-ամ	Տ
6.				ԽԱՉՔԱՐ	12-13-րդ դդ.	գ. մ.	Հ	«Հասան չփլան» մատուռի ներսում
7.				ԽԱՉՔԱՐ	12-13-րդ դդ.	գ. մ.	Հ	«Հասան չփլան» մատուռի ներսում
8.				ԽԱՉՔԱՐ	12-13-րդ դդ.	գ. մ.	Հ	«Հասան չփլան» մատուռի ներսում
9.				ԽԱՉՔԱՐ	13-րդ դ.	հվ մասում	Հ	թեք սարալանջին, «Չուբուկ քյորփի» կամրջի մոտ, պատվանդանին, արձանագիր
10.				ԿԱՄՈՒՐՋ՝ ԾԱՏՈՒՐԻ	1666 թ.	4 կմ հվ	Հ	Եղեգիս գետի վրա, հէկ-ից հվ պահպանվել է միայն աջակողմյան խելը, պատվիրատու՝ Շատիվանքի առաջնորդ Սարգիս
11.				ԿԱՄՈՒՐՋ «ՉՈՒԲՈՒԿ ՔՅՈՐՓԻ»	13-14-րդ դդ., 19-րդ դ., 1950-ական թթ.	հվ մասում	Հ	Եղեգիս գետի վրա
12.				ՄԱՏՈՒՌ Ս. ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ	17-20-րդ դդ.	գ. մ.	Տ	Եղեգիս գետի աջ ափին, գյուղի դպրոցից հս
13.				ՄԱՏՈՒՌ «ՓՈՍՈՐԻ»	19-րդ դ.	1 կմ հվ	Տ	Եղեգիս գետի աջ ափին Վրնրգ.՝ 1990-ական թթ.
	13.1			խաչքար	9-10-րդ դդ.		Հ	ագուցված աե պատին, ներքուստ
14.				ՎԱՆԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ ՇԱՏԻՎԱՆՔ (ՇԱՏԱՆՅԱ ՎԱՆՔ, ՇԱՏԻՆԻ ՎԱՆՔ, ՇԱՏԻԿՈ ԱՆԱՊԱՏ)	929 թ., 10-17-րդ դդ.	4 կմ աե	Հ	Եղեգիսի ձախ ափին, լեռնալանջին
	14.1.			եկեղեցի ս. Սիոն	1655 թ.		Հ	պատվիրատու՝ ջուղայեցի վաճառական Հակոբ
		14.1.1		խաչքար` Ստեփանոսի	931 թ.		Հ	ագուցված ամ պատին
		14.1.2		խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	աե պատի մոտ, արտաքուստ պատվիրատու՝ Ստեփանոս
		14.1.3		խաչքար	13-14-րդ դդ.		Հ	ագուցված հվ պատին
		14.1.4		խաչքար` մահտեսի Հակոբ Ջուղայեցու	1656 թ.		Հ	ագուցված ամ ճակատին, մուտքի կամարից վեր
	14.2.			գավիթ	17-րդ դ.		Հ
	14.3.			արտադրական և տնտեսական շենքեր	17-րդ դ.		Հ	վանքի ամ և աե կողմերում, պարսպին կից և նրանից դուրս
		14.3.1		ձիթհան	17-18-րդ դդ.		Տ	կից վանքի ամ պարսպին, արտաքուստ
		14.3.2		ձիանոց	17-րդ դ., վրնրգ.՝ 1739 թ.		Տ	կից վանքի ամ պարսպին, արտաքուստ
		14.3.3		ջրաղաց	17-րդ դ.		Տ	համալիրի հվ-աե կողմում, պարսպից դուրս
	14.4.			պարիսպ	17-րդ դ.		Հ
		14.4.1		խաչքար	9-10-րդ դդ.		Հ	ագուցված պարսպի մուտքից վեր
	14.5.			գերեզմանոց	10-18-րդ դդ.		Տ	վանքից հս-աե, պարսպից դուրս
		14.5.1		խաչքար	10-րդ դ.		Հ	կանգնեցված վանքի բակում, արձանագիր
		14.5.2		խաչքար	15-16-րդ դդ.		Հ	ս. Սիոն եկեղեցու ամ պատի մոտ
		14.5.3		խաչքար	1510 թ.		Հ	ընկած եկեղեցուց աե
		14.5.4		խաչքար` մահտեսի Հակոբ վաճառականի	1661 թ.		Հ	ընկած գետնին
		14.5.5		խաչքար	17-րդ դ.		Հ	ընկած գետնին, խիստ հողմահարված
		14.5.6		խաչքար` մահտեսի Պետրոսի	17-րդ դ.		Հ	երկատված, ստորին մասը կանգնեցված պատվանդանին

 

9. 36. Չիվա գյուղ

 

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	13-18-րդ դդ.	0,5 կմ ամ	Տ	Չիվա-Եղեգնաձոր ճանապարհի աջ կողմում Գյուղատեղիի կնտ-ում նորակառույց մատուռն է
	1.1.			գերեզմանոց	13-18-րդ դդ.		Տ	գյուղատեղիի հվ-ամ կողմում, բլրի վրա
2				ԽԱՉՔԱՐ	1306 թ.	գյուղից 8 կմ հս, Վարդանես գյուղատեղիից 1 կմ հս-աե	Հ	Ժայռաքանդակ

(9.36-րդ կետը լրաց. 12.04.07 N 456-Ն)

 

9. 37. Ռինդ գյուղ

 

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	9-10-րդ դդ.	8 կմ հս	Տ
	1.1.			գերեզմանոց	9-10-րդ դդ.		Տ	գյուղատեղիի ամ եզրին
	1.2.			գերեզմանոց	9-10-րդ դդ.		Տ	գյուղատեղիի աե եզրին
2.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԲԱԽՉԱՋՈՒՂ»	10-15-րդ դդ.	2 կմ հս-աե	Տ
	2.1.			մատուռ «Ճգնավոր»	13-14-րդ դդ.		Տ	վիմափոր
3.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՌԻՆԴ»	13-20-րդ դդ.	4 կմ հս-աե	Տ
	3.1.			եկեղեցի	19-րդ դ.		Տ	գյուղատեղիի կնտ-ում, կիսավեր
	3.2.			եկեղեցի «Ծաղկավանք»	12-13-րդ դդ.		Հ	գյուղատեղիի կնտ-ում, ավերված
	3.3.			գերեզմանոց	13-20-րդ դդ.		Տ	գյուղատեղիի ամ եզրին
		3.3.1		խաչքար	13-րդ դ.		Հ	հենած Ծաղկավանքի ամ պատին, արտաքուստ
		3.3.2		խաչքար	14-15-րդ դդ.		Հ	ընկած գետնին, արձանագիր
4.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՎԵՐԻՆ ՈՒԼԳՅՈՒՐ»	10-18-րդ դդ.	7 կմ հս-աե	Տ
	4.1.			եկեղեցի ս. Ստեփանոս	10-րդ դ., 17-18-րդ դդ.		Հ	կիսավեր
	4.2.			գերեզմանոց	10-18-րդ դդ.		Տ
		4.2.1		խաչքար	10-րդ դ.		Հ	եկեղեցուց հվ, խրված հողի մեջ
		4.2.2		խաչքար	10-րդ դ.		Հ	կանգնեցված եկեղեցու բեմին
		4.2.3		խաչքար	10-րդ դ.		Հ	եկեղեցուց հվ, խրված հողի մեջ
		4.2.4		խաչքար	10-11-րդ դդ.		Հ	եկեղեցուց հվ, ընկած գետնին
		4.2.5		խաչքար	10-11-րդ դդ.		Հ	ընկած, եզրերը կոտրված
		4.2.6		խաչքար	11-րդ դ.		Հ	եկեղեցու ներսում, ընկած
		4.2.7		խաչքար	11-12-րդ դդ.		Հ	խրված հողի մեջ, թեքությամբ
		4.2.8		խաչքար	11-12-րդ դդ.		Հ	ընկած գետնին
		4.2.9		խաչքար	11-12-րդ դդ.		Հ	հենած եկեղեցու փլատակներին
		4.2.10		խաչքար	11-12-րդ դդ.		Հ	եկեղեցու ներսում, ստորին ձախ մասը կոտրված
		4.2.11		խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	եկեղեցու հվ պատի մոտ, զույգ խաչքարերից աջակողմյանը
		4.2.12		խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	շարքով կանգնած 7 խաչքարերից աջից 1-ինը
		4.2.13		խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	եկեղեցուց հվ, խրված հողի մեջ, արձանագիր
		4.2.14		խաչքար	1261 թ.		Հ	եկեղեցուց 10 մ հվ-աե, խրված հողի մեջ
		4.2.15		խաչքար` Կուկի	1283 թ.		Հ	շարքով կանգնած 7 խաչքարերից աջից 2-րդն է
		4.2.16		խաչքար	1290 թ.		Հ	շարքով կանգնած 7 խաչքարերից աջից 3-րդն է պատվիրատու՝ Անդրեաս
		4.2.17		խաչքար` Խոսրովի	13-րդ դ.		Հ	շարքով կանգնած 7 խաչքարերից աջից 4-րդը
		4.2.18		խաչքար	13-րդ դ.		Հ	եկեղեցու հվ պատի մոտ, զույգ խաչքարերից ձախակողմյանը
		4.2.19		խաչքար	13-14-րդ դդ.		Հ	շարքով կանգնած 7 խաչքարերից ձախից 2-րդը
		4.2.20		խաչքար	13-14-րդ դդ.		Հ	եկեղեցուց հվ, կանգնեցված գետնին
		4.2.21		խաչքար` Ծառուկի և զավակաց	1321 թ.		Հ	շարքով կանգնած 7 խաչքարերից ձախից 3-րդն է
		4.2.22		խաչքար	14-րդ դ.		Հ	ընկած գետնին
		4.2.23		խաչքար	14-րդ դ.		Հ	ընկած գետնին
		4.2.24		խաչքար	14-րդ դ.		Հ	ընկած գետնին
		4.2.25		խաչքար	14-րդ դ.		Հ	եկեղեցուց 200 մ հվ, ընկած գետնին պատվիրատու՝ Ասկանդար, Մոմիկի որդի
		4.2.26		խաչքար	14-15-րդ դդ.		Հ	եկեղեցուց հվ, կանգնեցված գետնին, եղծված արձանագրությամբ
		4.2.27		խաչքար	14-15-րդ դդ.		Հ	եկեղեցու ներսում, վերնամասը կոտրված
		4.2.28		խաչքար	15-րդ դ.		Հ	եկեղեցու ներսում
		4.2.29		խաչքար	15-16-րդ դդ.		Հ	եկեղեցուց հվ-աե, երկթեք ավարտով
		4.2.30		խաչքար	16-17-րդ դդ.		Հ	ստորին մասն անմշակ
		4.2.31		խաչքար	16-17-րդ դդ.		Հ	եկեղեցու ներսում, հենած հա պատին
5.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 1 հզմ	?	Հ	Գյուղի շրջակայքում
6.				ԽԱՉՔԱՐ	12-13-րդ դդ.	8 կմ հս	Հ	Ժայռափոր
7.				ԽԱՉՔԱՐ` ՄԽԻԹԱՐԻ	13-րդ դ.	4 կմ հվ	Հ	Արենի տանող ճանապարհից աջ պատվիրատու՝ Ազիզբեկ սարկավագ
8.				ԽԱՉՔԱՐ	1301 թ.	2,5 կմ հվ	Հ	Արենի տանող ճանապարհից աջ, պատվանդանին, անկյունները կոտրված
9.				ԽԱՉՔԱՐ	13-14-դդ.	գյուղից 4 կմ հվ-աե, Արենի տանող ճանապարհից աջ	Հ
10.				ԽԱՉՔԱՐ	14 դ.	գյուղից 4.7 կմ հս, ջրաղացից 0.6 կմ հս, Ղոզլջա գետակի ձախ կողմում, գերեզմանոցի մոտ	Հ
11.				ԽԱՉՔԱՐ	15-16 դդ.	գյուղի աե մասում Անդրանիկ Գալստյանի տնից 180 մ հվ-աե, տնամերձ հողամասի եզրին	Հ	միջնադարյան տապանաքարի հարևանությամբ
12.				ԽԱՉՔԱՐ	15-16 դդ.	գյուղի աե մասում Անդրանիկ Գալստյանի տնից 230 մ հվ-աե, զառիթափ լանջի վրա	Հ
13.				ԽԱՉՔԱՐ	15-16 դդ.	գյուղի աե մասում, նախորդի մոտ	Հ
14.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1983 թ.	գյուղի կենտրոնում	Տ

(9.37-րդ կետը լրաց. 12.04.07 N 456-Ն)

 

9. 38. Սալլի գյուղ

 

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1.				ՎԱՆԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ Ս. ՄԱՄԱՍ	13-14-րդ դդ.	1 կմ հս-ամ	Հ	պատվիրատու՝ Սեթ կրոնավոր և մարզպանի ծառա ոմն Սևճի, ավերակ
	1.1.			եկեղեցի	13-րդ դ.		Հ	հս եկեղեցի
	1.2.			եկեղեցի ս. Պողոս	1230 թ.		Հ	հվ եկեղեցի
	1.3.			գերեզմանոց	10-20-րդ դդ.		Հ	վանքի շուրջը
		1.3.1		խաչքար	10-11-րդ դդ.		Հ	կանգնեցված ժայռին
		1.3.2		խաչքար	10-11-րդ դդ.		Հ	կիսով թաղված հողի մեջ
		1.3.3		խաչքար	11-12-րդ դդ.		Հ	խիստ հողմահարված
		1.3.4		խաչքար	12-րդ դ.		Հ	խրված հողի մեջ, հողմահարված
		1.3.5		խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	կանգնեցված գետնին, վերնամասը կոտրված
		1.3.6		խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	ընկած գետնին
		1.3.7		խաչքար` Դավթի և Կիմա խաթունի	1291 թ.		Հ
		1.3.8		խաչքար	13-րդ դ.		Հ	արձանագիր, հավանաբար որմնափակ խաչքարի մաս է
		1.3.9		խաչքար` Ալեքսանոսի	13-րդ դ.		Հ	ընկած գետնին
		1.3.10		խաչքար	13-14-րդ դդ.		Հ	վանքից 200 մ հս, բլրի վրա, պատվանդանին
		1.3.11		խաչքար	14-15-րդ դդ.		Հ	խրված հողի մեջ
		1.3.12		խաչքար	16-րդ դ.		Հ	խրված հողի մեջ, եզրագոտին վնասված
		1.3.13		խաչքար	17-րդ դ.		Հ	քիվն արձանագիր, ընկած գետնին
		1.3.14		խաչքար	17-րդ դ.		Հ	քիվն արձանագիր, ընկած գետնին
		1.3.15		տապանաքար	1584 թ.		Հ	հս-ամ կողմում
		1.3.16		տապանաքար` տեր Անտոնի	1707 թ.		Տ	հվ-աե կողմում

 

3. 39. Սարավան գյուղ

 

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	12-17-րդ դդ.	0,5 կմ հս-ամ	Տ	մայրուղու ձախ կողմում
	1.1.			խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	ընկած գետնին
2.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԴԱՐԲ» («ԹԱՐՓ»)	13-14 դդ, 17-20-րդ դդ.	5 կմ հվ	Տ
3.				ԵԿԵՂԵՑԻ	19-րդ դ.	1 կմ հվ-ամ	Տ

 

9. 39. 1. Ուղեձոր գյուղ

 

1	2	3	4	5	6.	7	8	9
1.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	15-16-րդ դդ.	հս-ամ մասում	Տ	գյուղի եզրին, փոքր բլրի վրա
	1.1.			տապանաքար	16-17-րդ դդ.		Տ	խոյատապան
	1.2.			տապանաքար	16-17-րդ դդ.		Տ
2.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2-1 հզմ	հս մասում	Հ	տարածվում է հս-աե և հս-ամ կողմերում

 

9. 40. Սերս գյուղ

 

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	10-20-րդ դդ.	հվ մասում	Տ	հվ եզրին
	1.1.			խաչքար	10-11-րդ դդ.		Հ	ընկած գետնին, բեկոր
	1.2.			խաչքար	12-րդ դ.		Հ	ընկած գետնին, վերին աջ անկյունը և ստորին մասը կոտրված
	1.3.			խաչքար` Էտիլնի	1514 թ.		Հ	եկեղեցուց 100 մ աե, խրված հողի մեջ, վերին ձախ եզրը վնասված
	1.4.			տապանաքար	16-17-րդ դդ.		Տ	աե կողմում
	1.5.			տապանաքար` Միրզի	1658 թ.		Տ	եկեղեցուց աե
	1.6.			եկեղեցի	19-րդ դ.		Տ	գերեզմանոցի ամ մասում
		1.6.1		խաչքար	10-11-րդ դդ.		Հ	ագուցված հվ ավանդատան աե պատին
		1.6.2		խաչքար` Աստվածատուրի	12-13-րդ դդ.		Հ	ագուցված ամ պատին, արտաքուստ
		1.6.3		խաչքար	1484 թ.		Հ	ագուցված հվ ավանդատան աե պատին
		1.6.4		խաչքար` Յինի	1558 թ.		Հ	ագուցված հվ ավանդատան մուտքից վեր
		1.6.5		խաչքար` Արիջանի	16-րդ դ.		Հ	ագուցված ամ պատին, մուտքից ձախ պատվիրատու՝ Առաքել
		1.6.6		խաչքար` Կիրակոսի	1634 թ.		Հ	ագուցված ձախակողմյան ավանդատան խորշում
2.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	17-19-րդ դդ.	3 կմ հվ	Տ	Բարձրունի տանող ճանապարհին, «Վանքի դուզ» կոչվող վայրում
	2.1.			մատուռ ս. Հովհաննես («Մեծ վանք»)	19-րդ դ.		Տ
	2.2.			գերեզմանոց	17-19-րդ դդ.		Տ	մատուռի շուրջը
3.				ՄԱՏՈՒՌ ԹՈՒԽ ՄԱՆՈՒԿ (ՓՈՔՐ ՎԱՆՔ)	19-րդ դ.	1,5 կմ հվ-ամ	Տ
	3.1.			խաչքար	9-10-րդ դդ.		Հ	ագուցված բեմին, վերնամասը ջարդոտված
4.				ՁԻԹՀԱՆ. ԹՈՒՄՈՅԵՆՑ ՁԻԹՀԱՆԸ	19-րդ դ.	հվ-աե մասում	Տ	գյուղի եզրին, ճանապարհի աջ կողմում, «Պիտոյենց ձոր» վայրում
5.				ՁԻԹՀԱՆ. ՍԱՄՎԵԼԵՆՑ ՁԻԹՀԱՆԸ	19-րդ դ.	1 կմ հվ-աե	Տ	«Բազըրխանա» վայրում, ձիթհանների ձորի սկզբնամասում

 

9. 41. Վարդահովիտ գյուղ

 

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՋԱՆԻ»	9-17-րդ դդ.	1 կմ հս-աե	Տ	Եղեգիս գետի ձախ ափին, անտառի բացատում
	1.1.			գերեզմանոց	9-17-րդ դդ.		Տ	գյուղատեղիի հվ մասում
		1.1.1		խաչքար` Մարտիրոս քահանայի	1347 թ.		Հ	կիսով թաղված հողի մեջ
		1.1.2		խաչքար	15-րդ դ.		Հ	ընկած գետնին, վերին ձախ անկյունը կոտրված
		1.1.3		խաչքար	1501 թ.		Հ	կիսով խրված հողի մեջ
		1.1.4		խաչքար` Ալեքսանի	1564 թ.		Հ	ընկած գետնին
		1.1.5		տապանաքար` Առաքելի	1551 թ.		Տ
		1.1.6		տապանաքար` Ովաննեսի	1552 թ.		Տ
2.				ԽԱՉՔԱՐ` ՍՄԲԱՏԻ	1291 թ.	գ. մ.	Հ	տեղափոխվել է միջնադարյան գերեզմանոցից և կանգնեցվել, զույգ խաչքարերից ձախակողմյանը
3.				ԽԱՉՔԱՐ	13-14-րդ դդ.	գ. մ.	Հ	տեղափոխվել է միջնադարյան գերեզմանոցից և կանգնեցվել, զույգ խաչքարերից աջակողմյանը
4.				ՋՐԱՂԱՑ	5-6-րդ դդ.	2 կմ հս	Տ	«Ջանի» գյուղատեղիից 1 կմ հս-ամ

 

9. 41. 1. Գետիկվանք գյուղ

 

1	2	3	4	5	6.	7	8	9
1.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	12-16-րդ դդ.	գ. մ.	Տ	Գյադիկվան գետի աջ ափին, գյուղ մտնող ճանապարհից ձախ
	1.1.			խաչքար` Մանաս խաթունի	1515 թ.		Հ	ընկած գետնին
	1.2.			տապանաքար` Շաղուպաթի	1501 թ.			տեղահանված
	1.3.			տապանաքար` Յոհան պատանու	1505 թ.		Հ	տեղահանված
2.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	11-14-րդ դդ.	հվ-աե մասում	Տ
3.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	14-15-րդ դդ.	աե մասում	Տ
4.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	13-17-րդ դդ.	աե մասում	Տ	աե եզրին, Գյադիկվան գետի ձախ ափին, թեք սարալանջին
	4.1.			գերեզմանոց	13-17-րդ դդ.		Տ	գյուղատեղիի ամ կողմում
5.				ԵԿԵՂԵՑԻ	1271 թ.	գ. մ.	Տ

 

9. 42. Վերնաշեն գյուղ

 

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	10-20-րդ դդ.	աե մասում	Տ	աե եզրին, Թանահատի վանք տանող ճանապարհին
2.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	11-13-րդ դդ.	9 կմ աե	Տ	Արկազնի ս. Խաչ եկեղեցուց 1,5 կմ հս-ամ
3.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԱՐԿԱԶՆ» («ԱՐԿԱԶԱՆ»)	8-20-րդ դդ.	9 կմ աե	Տ	լքվել և անմարդաբնակ է դարձել 1920-ական թթ.
	3.1.			եկեղեցի ս. Խաչ (Արկազնի ս. Խաչ)	1872 թ.		Տ	պատվիրատու՝ Գևորգ Դ կաթողիկոս
	3.2.			գերեզմանոց	9-20-րդ դդ.		Տ	եկեղեցուց հս-աե
		3.2.1		խաչքար	9-10-րդ դդ.		Հ	ընկած գետնին, եզրերը ջարդոտված
		3.2.2		խաչքար	1275 թ.		Հ	գերեզմանոցի հս եզրին
		3.2.3		խաչքար` Ասլան Բեկի և Ասլան Խաթունի	1404 թ.		Հ	հենած եկեղեցու ամ պատին
		3.2.4		խաչքար	15-16-րդ դդ.		Հ	եկեղեցուց աե, կանգնեցված ժայռի վրա, անկյունները կոտրատված, եղծված արձանագրությամբ
4.				ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ՀԱԿՈԲ	19-րդ դ.	աե մասում	Տ
	4.1.			խաչքար	14-15-րդ դդ.		Հ	կանգնեցված եկեղեցուց ամ, վերին աջակողմյան մասը ջարդոտված
	4.2.			խաչքար	1544 թ.		Հ	հենած ամ պատին, ստորին մասը չի պահպանվել, պահպանված կեսը ջարդոտված
	4.3.			խաչքար	16-17-րդ դդ.		Հ	ագուցված հվ պատին, մուտքից ձախ, խիստ հողմահարված
	4.4.			տապանաքար` պարոն Արղութի	14-15-րդ դդ.		Հ	եկեղեցու ամ պատի մոտ կազմող՝ Դավիթ
5.				ԽԱՉՔԱՐ	12-13-րդ դդ.	հս-աե եզրին	Հ	Սրկղունք գետի ձախ ափին, նորաշեն մատուռում
6.				ԽԱՉՔԱՐ	1271 թ.	հս մասում	Հ	նորաշեն «Եղիա» մատուռի բեմին, բեկոր
7.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1979 թ.	գ. մ.	Տ	քանդ.՝ Վ. Եղյան
8.				ՎԱՆԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ. ԹԱՆԱՀԱՏԻ ՎԱՆՔԸ (ԹԱՆԱԴԵ ՎԱՆՔ, ԳԱՐԱՎԱՆՔ)	13-14-րդ դդ.	7 կմ աե	Հ
	8.1.			եկեղեցի ս. Ստեփանոս	1273-1279 թթ.		Հ	պատվիրատու՝ Պռոշյաններ
	8.2.			եկեղեցի Վարագա ս. Նշան	14-րդ դ.		Հ
	8.3.			համալսարանի շենք. Գլաձորի համալսարանը	1290-1340 թթ.		Հ	բացված 1970-ական թթ. Ի. Ղարիբյանի պեղումների արդյունքում
	8.4.			տնտեսական շինություններ	13-18-րդ դդ.		Հ	բացվել են 1969-1970-ական թթ. պեղումների արդյունքում
	8.5.			գերեզմանոց	12-16-րդ դդ.		Հ	վանքի շուրջը
		8.5.1		խաչքար	9-10-րդ դդ.		Հ	ս. Ստեփանոս եկեղեցուց հվ, իրար մոտ կանգնած 3 խաչքարերից աջակողմյանը
		8.5.2		խաչքար	10-րդ դ.		Հ	ս. Նշան եկեղեցուց 25 մ հվ, կից կանգնեցված 3 խաչքարերից աջակողմյանը
		8.5.3		խաչքար	10-րդ դ.		Հ	ս. Նշան եկեղեցուց 25 մ հվ, կից կանգնեցված 3 խաչքարերից կենտրոնինը
		8.5.4		խաչքար	1180 թ.		Հ	վանքի բակում, վերնամասը չի պահպանվել
		8.5.5		խաչքար	12-րդ դ.		Հ	ս. Նշան եկեղեցուց 25 մ հվ, 3 խաչքարերից ձախակողմյանը
		8.5.6		խաչքար` Յովանիսի	12-րդ դ.		Հ	Ս. Ստեփանոս եկեղեցուց հվ
		8.5.7		խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	ս. Ստեփանոս եկեղեցուց հվ, իրար մոտ կանգնած 3 խաչքարերից կենտրոնինը, վերնամասը չի պահպանվել
		8.5.8		խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	ս. Ստեփանոս եկեղեցուց հվ-ամ, ստորին ձախ եզրը կոտրված
		8.5.9		խաչքար	13-րդ դ.		Հ	վանքից հվ, երկատված, վերնամասը չի պահպանվել
		8.5.10		խաչքար	13-րդ դ.		Հ	ս. Ստեփանոս եկեղեցուց 5 մ հվ, կանգնեցված գետնին
		8.5.11		խաչքար	13-րդ դ.		Հ	ս. Նշան եկեղեցուց 15 մ հս-ամ, հենած կիսավեր շինության պատին, ստորին մասը չի պահպանվել
		8.5.12		խաչքար	13-րդ դ.		Հ	ս. Նշան եկեղեցուց 15 մ հվ-ամ, հենած կիսավեր տնտեսական շենքերից մեկի պատին պահպանվել է միայն միջին հատվածը
		8.5.13		խաչքար	1296 թ.		Հ	հենած կիսավեր շինություններից մեկի պատին, վերին մասը չի պահպանվել
		8.5.14		խաչքար	14-15-րդ դդ.		Հ	ս. Ստեփանոս եկեղեցուց հվ, իրար մոտ կանգնած 3 խաչքարերից ձախակողմյանը, վերին աջ անկյունը կոտրված
		8.5.15		խաչքար` Վահրամի	1497 թ.		Հ	հենած ս. Ստեփանոս եկեղեցու ամ պատին, երկատված երկայնական առանցքով, վերին ձախ հատվածը չի պահպանվել
		8.5.16		խաչքար	16-17-րդ դդ.		Հ	հենած շինության պատին
	8.6.			գերեզմանոց	10-14-րդ դդ.		Հ	վանքից 200 մ հվ, բլրին
		8.6.1		խաչքար	11-12-րդ դդ.		Հ	խրված հողի մեջ
		8.6.2		խաչքար	11-12-րդ դդ.		Հ	ընկած գետնին, երկատված
		8.6.3		խաչքար	13-րդ դ.		Հ	երկատված, ստորին բեկորը կանգնեցված պատվանդանին, վերինը՝ ընկած գետնին, արձանագիր
		8.6.4		խաչքար` Վաչեի	1280 թ.		Հ	կանգնեցված պատվանդանին, հողմահարված
		8.6.5		խաչքար	1282 թ.		Հ	կանգնեցված պատվանդանին
	8.7.			գերեզմանոց	13-14-րդ դդ.		Հ	վանքից 300 մ հս-ամ
		8.7.1		խաչքար	13-րդ դ.		Հ	կանգնեցված գետնին, գլխիվայր, արձանագիր
		8.7.2		խաչքար` Սարգսի և Աբրահամի	1287 թ.		Հ	կանգնեցված ցածր պատվանադանին

 

9. 43. Փոռ գյուղ

 

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	13-19-րդ դդ.	հվ մասում	Տ
2.				ԵԿԵՂԵՑԻ (ԺԱՄԱՏՈՒՆ)	1830 թ.	գ. մ.	Տ	զանգակատունը՝ 1910 թ.

 

9. 44. Քարագլուխ գյուղ

 

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՔԱՐԱԳԼՈՒԽ»	7-18-րդ դդ.	3 կմ հս	Տ	2 ձորակների միջև ընկած սարահարթին
	1.1.			եկեղեցի Թուխ Մանուկ	12-18-րդ դդ.		Հ	հիմնովին վրկնգ.՝ 18-րդ դ.
	1.2.			գերեզմանոց	7-15-րդ դդ.		Հ	եկեղեցու շուրջը
		1.2.1		կոթող	6-7-րդ դդ.		Հ	եկեղեցուց 20 մ հս-ամ, վերնամասը չի պահպանվել
		1.2.2		խաչքար	11-րդ դ.		Հ	ամ պատի տակ
		1.2.3		խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	եկեղեցուց հս, պատվանդանին
		1.2.4		խաչքար	13-րդ դ.		Հ	եկեղեցուց հս, կանգնեցված գետնին
		1.2.5		խաչքար	13-րդ դ.		Հ	եկեղեցուց հս, կանգնեցված գետնին, ստորին մասը կոտրված
		1.2.6		խաչքար	13-րդ դ.		Հ	եկեղեցու հվ պատի մոտ, վերին ձախ անկյունը կոտրված
		1.2.7		խաչքար` Ովանիսի	1303 թ.		Հ	եկեղեցու մոտ, կանգնեցված ցածր պատվանդանին
		1.2.8		խաչքար	14-15-րդ դդ.		Հ	ընկած եկեղեցուց հվ-աե, հողմահարված
		1.2.9		խաչքար	15-16-րդ դդ.		Հ	եկեղեցուց հվ-աե, կանգնեցված գետնին
2.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	16-20-րդ դդ.	հվ-ամ մասում	Տ	հվ-ամ եզրի բլրին, դպրոցից 400 մ հս-ամ
	2.1.			խաչքար	16-17-րդ դդ.		Հ	հվ-ամ եզրին, ընկած գետնին
	2.2.			խաչքար	16-17-րդ դդ.		Հ	հվ-ամ եզրին, ընկած գետնին
	2.3.			խաչքար	16-17-րդ դդ.		Հ	կնտ-ում, ընկած գետնին
	2.4.			խաչքար	17-րդ դ.		Հ	հս կողմում, ընկած գետնին
	2.5.			խաչքար	17-18-րդ դդ.		Հ	հվ-ամ եզրին, ընկած գետնին
	2.6.			խաչքար	17-18-րդ դդ.		Հ	ամ եզրին, ընկած գետնին
3.				ԵԿԵՂԵՑԻ	19-րդ դ.	կնտ	Տ
	3.1.			խաչքար	17-րդ դ.		Հ	հենած ամ պատին, երկատված, վերնամասը չի պահպանվել
	3.2.			խաչքար	17-րդ դ.		Հ	ագուցված ամ պատին, մուտքից աջ
4.				ԽԱՉՔԱՐ` ԹԱՑԻԿԻ	1290 թ.	1,5 կմ հվ	Հ	Եղեգնաձոր տանող ճանապարհի ձախ կողմում, պատվանդանին
5.				ԽԱՉՔԱՐ	1292 թ.	1,5 կմ հվ-աե		ձորի ձախ կողմում, հենած պատվանդանին
6.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1948 թ.	գ. մ.	Տ

 

Ընդամենը` Վայոց ձորի մարզում՝

1380 ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ

(հավելվածը լրաց. 12.04.07 N 456-Ն)

Հայաստանի Հանրապետության կառավարության աշխատակազմի ղեկավար-նախարար

Մ. Թոփուզյան