27 մարտի 2023 թ.

N 23-Ն

Նախարար`

Ժ. Անդրեասյան

Հավելված

ՀՀ կրթության, գիտության, մշակույթի

և սպորտի նախարարի 27 մարտի

2023 թվականի N 23-Ն հրամանի

ՄՈԴՈՒԼԻ ԱՆՎԱՆՈՒՄԸ «ՀԱՂՈՐԴԱԿՑՈՒԹՅՈՒՆ»

1.

Մոդուլի դասիչը

ԱՀ-Հ-5-22-001

2.

Մոդուլի նպատակը

Մոդուլի նպատակն է զարգացնել ուսանողի անձնական շփման ունակությունները, ակտիվացնել միջանձնային հաղորդակցության հնարավորությունները, ձևավորել աշխատանքային և մասնագիտական գործունեության ընթացքում նպատակային հաղորդակցման, գործնական կապերի ու հարաբերությունների ստեղծման կարողությունը:

3.

Մոդուլի տևողությունը

 36 ժամ

4.

Մուտքային պահանջները

Այս մոդուլն ուսումնասիրելու համար սկզբնական մասնագիտական գիտելիքներ պետք չեն։

5.

Մոդուլի գնահատման կարգը

Մոդուլի ընդունելի կատարողականը յուրաքանչյուր արդյունքի համար սահմանված կատարման չափանիշների բավարար մակարդակի ապահովումն է։

6.

Ուսումնառության արդյունք 1

Ներկայացնել հաղորդակցության դերն ու նշանակությունը անձնական և մասնագիտական նպատակների իրականացման համար

7.

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է բացատրում հաղորդակցման անհրաժեշտությունը անձի ինքնադրսևորման և գործարար հաջողությունների համար,
2) ներկայացնում է շփման և անձնական հաղորդակցման ձևերը, բաղադրիչները,
3) ներկայացնում է գործնական հաղորդակցման եղանակները, բաղադրիչները,
4) շփման հնարավորությունը ուղղորդում է նպատակային հաղորդակցմանը,
5) անձնական հատկանիշները օգտագործում է գործնական հաղորդակցության մեջ:

8.

Ուսումնառության արդյունք 2

Կիրառել ուղղակի հաղորդակցման ձևերը

9.

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում ուղղակի հաղորդակցման ձևերը,
2) բանավոր հաղորդակցման ժամանակ վարում է զրույց, արձագանքում է հարցադրումներին,
3) հանդես է գալիս հաղորդումներով և զեկույցներով՝ ներկայացնում է հստակ և նպատակային խոսք,
4) ուղղակի հաղորդակցման ընթացքում հայտնում է տեսակետ, դրսևորում է հետաքրքրություններ, հաճոյախոսում է,
5) մասնակցում է դեբատների և բանավեճերի, պահպանում է համագործակցության շարունակականությունը:

10.

Ուսումնառության արդյունք 3

Կիրառել անուղղակի հաղորդակցման ձևերը

11.

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում անուղղակի հաղորդակցման ձևերը,
2) կազմում և ձևակերպում է գրավոր խոսք՝ պահպանելով նպատակայնությունն ու էթիկան,
3) օգտագործում է տեղեկատվական տեխնոլոգիաները և այլ տեխնիկական միջոցները՝ նպատակային տեղեկատվությունը փոխանցելու համար,
4) կազմում է գրություններ՝ ըստ հասցեատիրոջ և նպատակի,
5) վարում է տեղեկատվության հավաքագրման և փոխանցման փաստաթղթեր,
6) բանավոր հաղորդակցման նյութը փոխարկում է գրավորի,
7) գրավոր հաղորդակցման նյութը փոխարկում է բանավոր հակիրճ նյութի:

12.

Ուսումնառության արդյունք 4

Ձևավորել և զարգացնել միջանձնային հաղորդակցում

13.

Կատարման չափանիշներ

1) նախաձեռնում է անձնական և աշխատանքային շփում՝ ըստ իրավիճակի և զրուցակցի կամ հասցեատիրոջ,
2) ստանում, մշակում և դասակարգում է անհրաժեշտ (նպատակային) տեղեկատվությունը,
3) առկա տեղեկատվությունն օգտագործում է միջանձնային հաղորդակցում ձևավորելու համար,
4) օգտագործում է հաղորդակցման հնարքները և տեխնոլոգիաները՝ հետաքրքրություն առաջացնելու և շահադրդելու համար,
5) ներգրավվում է երկխոսություններում, քննարկումներում, հայտնում է կարծիք, հիմնավորում է տեսակետներ,
6) պահպանում և եզրափակում է երկխոսությունը,
7) կարողանում է հաղորդակցվել՝ հաշվի առնելով իրավիճակը և ունկնդրի հետաքրքրությունները:

14.

Ուսումնառության արդյունք 5

Խթանել համագործակցության ձևավորումը, ստեղծել նախապայմաններ շարունակական գործընկերության համար

15.

Կատարման չափանիշներ

1) ներկայացնում է համագործակցությանը խթանող միջոցառումները (գովազդ, հայտարարություններ, ցուցահանդեսներ և այլն),
2) հավանական գործընկերոջ վերաբերյալ հավաքագրում է անհրաժեշտ տեղեկատվությունը,
3) հավաքագրված տեղեկատվությունն օգտագործում է գործարար հաղորդակցում ձևավորելու համար,
4) օգտագործում է հաղորդակցման հնարքները և տեխնոլոգիաները՝ հետաքրքրություն առաջացնելու և շահադրդելու համար,
5) հաղորդակցման ընթացքում ձեռք է բերում վստահություն,
6) ապահովում է հետադարձ կապի միջոցառումներ:

ՄՈԴՈՒԼԻ ԱՆՎԱՆՈՒՄԸ «ԱՆՎՏԱՆԳՈՒԹՅՈՒՆ ԵՎ ԱՌԱՋԻՆ ՕԳՆՈՒԹՅՈՒՆ»

16.

Մոդուլի դասիչը

ԱՀ-ԱԱՕ-5-22-001

17.

Մոդուլի նպատակը

Մոդուլի նպատակն է ուսանողի մոտ ձևավորել աշխատանքային գործունեության ընթացքում և կենցաղում անվտանգության կանոնները պահպանելու, սանիտարահիգիենիկ պահանջներին համապատասխան կենցաղը և աշխատանքը կազմակերպելու, հավանական վտանգները և վթարները կանխարգելելու, արտադրական վթարների դեպքում՝ անվտանգության միջոցառումներ իրականացնելու և առաջին օգնություն ցուցաբերելու կարողություններ:

18.

Մոդուլի տևողությունը

36 ժամ

19.

Մուտքային պահանջները

Այս մոդուլն ուսումնասիրելու համար սկզբնական մասնագիտական գիտելիքներ պետք չեն։

20.

Մոդուլի գնահատման կարգը

Մոդուլի ընդունելի կատարողականը յուրաքանչյուր արդյունքի համար նախատեսված կատարման չափանիշների բավարար մակարդակի ապահովումն է։

21.

Ուսումնառության արդյունք 1

Ներկայացնել աշխատանքային գործունեության ընթացքում և կենցաղում անվտանգության կանոնները

22.

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է բացատրում անվտանգության կանոնների սահմանման, իրավական կարգավորման և պահպանման անհրաժեշտությունը,
2) ըստ հիմնական բնագավառների ճիշտ է ներկայացնում անվտանգության կանոնների պահանջները,
3) ճիշտ է ներկայացնում տեխնոլոգիական սարքավորումների շահագործման անվտանգության կանոնները,
4) ճիշտ է ներկայացնում հրդեհային անվտանգության և հակահրդեհային պաշտպանության կանոնները,
5) ճիշտ է ներկայացնում էլեկտրաանվտանգության կանոնները,
6) ներկայացնում է անվտանգության կանոնների խախտման հետևանքները, պատասխանատվությունները:

23.

Ուսումնառության արդյունք 2

Կազմակերպել կենցաղը և աշխատանքը սանիտարահիգիենիկ պահանջներին համապատասխան

24.

Կատարման չափանիշներ

1) ներկայացնում է մարդու առողջության և աշխատանքի ընթացքում աշխատունակության վրա ազդող գործոնները (սանիտարահիգենիկ, հոգեբանաֆիզիոլոգիական, էսթետիկական, սոցիալական-հոգեբանական),
2) ներկայացնում է աշխատավայրի սանիտարիայի և հիգիենայի ընդհանուր նորմերը (միկրոկլիման, ճառայգայթումը, լուսավորվածությունը, տատանումները և այլն)
3) ներկայացնում է աշխատանքի համար անհրաժեշտ նյութերը և դրանց անվնաս օգտագործումը,
4) ներկայացնում է սանիտարիայի և հիգիենայի պահպանման համար անհրաժեշտ միջոցառումները,

25.

Ուսումնառության արդյունք 3

Կանխել հավանական վտանգները և վթարները, իրականացնել անվտանգության միջոցառումներ

26.

Կատարման չափանիշներ

1) ներկայացնում է կենցաղային և արտադրական վթարների առաջացման պատճառները և հետևանքները,
2) ներկայացնում է արտադրական վթարների կանխման աշխատանքները,
3) ներկայացնում է առանձին խմբերի (հաշմանդամություն ունեցող անձինք, հղիներ, անչափահասներ և այլն) աշխատանքային առանձնահատուկ պայմանները և վտանգների կանխման սահմանված միջոցառումները,
4) ներկայացնում է կենցաղային և արտադրական վթարների ու դժբախտ պատահարների փաստաթղթային ձևակերպումների կարգը:

27.

Ուսումնառության արդյունք 4

Ցուցաբերել առաջին օգնություն

28.

Կատարման չափանիշներ

1) տիրապետում է տարբեր իրավիճակներում առաջին օգնության հիմնական կանոններին,
2) առաջին օգնության գործողությունների քայլերը ճիշտ է ներկայացնում,
3) կատարում է արհեստական շնչառության և սրտի աշխատանքի վերականգնման գործողություն,
4) կատարում է արյան հոսքի դադարեցման և բաց վնասվածքների վիրակապման գործողություն,
5) կատարում է այրվածքների նախնական մշակման և էլեկտրահարվածին առաջին օգնություն ցուցաբերելու գործողություններ,
6) կատարում է վիրակապման և անշարժացման գործողություն՝ տարբեր կոտրվածքների դեպքում,
7) ներկայացնում է տարբեր թունավորման դեպքերում առաջին օգնության կազմակերպման գործողությունները:

ՄՈԴՈՒԼԻ ԱՆՎԱՆՈՒՄԸ «ՀԱՄԱԿԱՐԳՉԱՅԻՆ ՕՊԵՐԱՏՈՐՈՒԹՅՈՒՆ»

29.

Մոդուլի դասիչը

ԱՀ-ՀՕ-5-22-001

30.

Մոդուլի նպատակը

Մոդուլի նպատակն է զարգացնել ուսանողի համակարգչային տեխնիկայից օգտվելու և դրա ծրագրային հնարավորությունները կիրառելու առաջնային կարողությունները, աշխատանքային գործունեության ընթացքում և անձնական կարիքների շրջանակներում կիրառել համակարգչային օպերացիոն համակարգերի, գրասենյակային փաթեթների (Մայքրոսոֆթ Օֆիս (Microsoft Office)) ծրագրերը, կատարելագործել համացանցից օգտվելու կարողությունները և տեղեկատվական բազաների հետ նպատակային աշխատելու հմտությունները։

31.

Մոդուլի տևողությունը

36 ժամ

32.

Մուտքային պահանջները

Այս մոդուլն ուսումնասիրելու համար սկզբնական մասնագիտական գիտելիքներ պետք չեն։

33.

Մոդուլի գնահատման կարգը

Մոդուլի ընդունելի կատարողականը յուրաքանչյուր արդյունքի համար նախատեսված կատարման չափանիշների բավարար մակարդակի ապահովումն է։

34.

Ուսումնառության արդյունք 1

Կիրառել համակարգչային համալիրում ներառվող բաղադրիչները և օպերացիոն համակարգը

35.

Կատարման չափանիշներ

1) համակարգչային համալիրում ներառվող հիմնական և լրացուցիչ բաղադրիչները բնութագրում է,
2) ճիշտ է պահպանում համակարգիչը և բաղադրիչները միացնելու, օգտագործելու և անջատելու տեխնիկական պայմանները,
3) օգտվում է համակարգչային օժանդակ տեխնիկական սարքերից,
4) ներկայացնում է օպերացիոն համակարգի պատուհանային կառուցվածքը,
5) ներկայացնում է կիրառվող հիմնական ծրագրերը,
6) բացում է առաջադրված թղթապանակը և ֆայլը,
7) օգտվում է պատուհանային մենյուի հիմնական հրամաններից,
8) ստեղծում է նոր թղթապանակ ու ֆայլ, պահպանում, բացում, փակում և տեղադրում է առաջադրված վայրում,
9) կատարում է փաստաթղթի տպագրում:

36.

Ուսումնառության արդյունք 2

Խմբագրել և ֆորմատավորել տեքստեր

37.

Կատարման չափանիշներ

1) նախապատրաստում է ծրագրերը՝ հայերեն և օտար լեզվով տեքստ մուտքագրելու համար,
2) մուտքագրում է տեքստ, մեծատառ նշաններ, սիմվոլներ, թվանշաններ,
3) տեքստային ցուցիչը տեղաշարժելով կատարում է ուղղումներ, ջնջումներ, լրացումներ, փոփոխություններ,
4) մուտքագրված տեքստի պարզագույն ֆորմատավորման գործողությունները ճիշտ է կատարում,
5) կարողանում է տեքստին կից ներմուծել նկարներ, գրաֆիկներ, աղյուսակներ, անիմացիաներ:

38.

Ուսումնառության արդյունք 3

Պատրաստել և խմբագրել աղյուսակներ

39.

Կատարման չափանիշներ

1) աղյուսակներ կազմելու համակարգչային ծրագրերը և դրանց կիրառումը ներկայացնում է,
2) առաջադրված չափերով կազմում է աղյուսակ և մուտքագրում տվյալներ,
3) աղյուսակում կատարում է ուղղումներ, լրացումներ, փոփոխություններ,
4) աղյուսակի տվյալների մեջ ստեղծում է պարզ ֆունկցիոնալ կախվածություն:

40.

Ուսումնառության արդյունք 4

Կատարել գրաֆիկական խմբագրում և նկարազարդում

41.

Կատարման չափանիշներ

1) գծագրում է գրաֆիկական օբյեկտներ` օգտագործելով նաև Autoshapes պատուհանի պատրաստի ձևերը,
2) գծագրում է կանոնավոր պատկերներ,
3) ֆորմատավորում է գրաֆիկական օբյեկտները` տեղափոխելով, պատճենելով, պտտելով և չափերը փոխելով,
4) խմբավորում է գրաֆիկական օբյեկտները,
5) գծագրում է տեքստային բլոկներ,
6) կատարում է գրաֆիկական օբյեկտների գունաերանգավորում:

42.

Ուսումնառության արդյունք 5

Համակարգչային ծրագրերով կազմակերպել ցուցադրություն

43.

Կատարման չափանիշներ

1) ցուցադրական ծրագրերը և դրանց պատուհանի կառուցվածքը ճիշտ է ներկայացնում,
2) մուտքագրում է տեքստ, թվային արժեքներ և պարզ գործողություններ,
3) ներբեռնում է նկարներ, տեսանյութեր, անիմացիաներ, տվյալներ՝ աղյուսակի, գրաֆիկի տեսքով,
4) կարողանում է առաջադրված թեմայով պատրաստել ավարտուն փաստաթուղթ ցուցադրության համար,
5) ցուցադրում է պատրաստված տեղեկատվական նյութը:

44.

Ուսումնառության արդյունք 6

Աշխատել համացանցում

45.

Կատարման չափանիշներ

1) ներկայացնում է «համացանց» հասկացությունը,
2) օգտագործում է ինտերնետային հիմնական ծրագրերը,
3) ներկայացնում է History, Favorites, Stop, Refresh հրամաների, Back և Forward կոճակների նշանակությունը,
4) փնտրում է առաջադրված տվյալները համացանցի տեղեկատվական բազաներում (որոնողական և բաց ցանցերից),
5) կարողանում է համացանցից ներբեռնել, պահպանել և օգտագործել տեղեկությունները,
6) գրանցվում է էլեկտրոնային փոստում, ինտերնետային ծրագրերում և այլ կայքերում,
7) օգտագործում է էլեկտրոնային փոստի հնարավորությունները, ուղարկում և ստանում ինֆորմացիա:

ՄՈԴՈՒԼԻ ԱՆՎԱՆՈՒՄԸ «ՁԵՌՆԵՐԵՑՈՒԹՅՈՒՆ»

46.

Մոդուլի դասիչը

ԱՀ-Ձ-5-22-001

47.

Մոդուլի նպատակը

Մոդուլի նպատակն է ուսանողի մոտ ձևավորել բիզնես գործունեություն իրականացնելու համար անհրաժեշտ գործնական հմտություններ: Դրանք ներառում են ինքնուրույն բիզնես կազմակերպելու և վարելու համար անհրաժեշտ գործողությունների իրականացման հմտություններ, որոնցում հաշվի է առնված ինչպես գործարար ոլորտին հատուկ սկզբունքները, այնպես էլ բիզնես գործունեությունը կարգավորող իրավական դաշտի առանձնահատկությունները

48.

Մոդուլի տևողությունը

72 ժամ

49.

Մուտքային պահանջները

Այս մոդուլի 1-ին և 2-րդ ուսումնառության արդյունքներն ուսումնասիրելու համար սկզբնական մասնագիտական գիտելիքներ պետք չեն: Մյուս ուսումնառության արդյունքների ուսումնասիրությունը նպատակահարմար է իրականացնել որոշակի մասնագիտական մոդուլներ յուրացնելուց հետո, որպեսզի դրանց գործնական ձեռքբերումները օգտագործվեն համապատասխան ծրագրեր մշակելու համար:

50.

Մոդուլի գնահատման կարգը

Մոդուլի ընդունելի կատարողականը յուրաքանչյուր արդյունքի համար սահմանված կատարման չափանիշների բավարար մակարդակի ապահովումն է։

51.

Ուսումնառության արդյունք 1

Ներկայացնել հիմնավորված բիզնես-գաղափարի ձևավորման գործընթացը

52.

Կատարման չափանիշներ

1) բիզնես-գործունեության էությունը ճիշտ է մեկնաբանում,
2) բիզնես-գործունեության տեսլականը, նպատակը և ռազմավարությունը ճիշտ է սահմանում,
3) բիզնես-գործունեության համար նախընտրելի անձնային հատկանիշների կարևորությունը հիմնավորում է,
4) բիզնես-գործունեության համար սեփական հնարավորությունների գնահատումը ճիշտ է,
5) բիզնես-գաղափարի էությունը ճիշտ է մեկնաբանում,
6) բիզնես-գաղափարի ձևավորման գործընթացի բաղադրիչների իմաստը ճիշտ է մեկնաբանում,
7) ըստ իրավիճակների հիմնավորում է ձևավորված բիզնես-գաղափարները,
8) բիզնես-գաղափարի տարբերակի գնահատումը ճիշտ է:

53.

Ուսումնառության արդյունք 2

Ներկայացնել կազմակերպության ստեղծման և գրանցման կարգը, կառավարման գործընթացը

54.

Կատարման չափանիշներ

1) կազմակերպության կազմակերպչա-իրավական ձևերի բնութագիրը ճիշտ է,
2) կազմակերպության աշխատանքը կարգավորող իրավական ակտերի պահանջների ընկալումը ճիշտ է,
3) կազմակերպության ստեղծման քայլերի հաջորդականությունը ճիշտ է մեկնաբանում,
4) կազմակերպության ստեղծման համար պահանջվող փաստաթղթերի ձևավորումը ճիշտ է,
5) կազմակերպության կառավարման անհրաժեշտությունը և խնդիրները ճիշտ է մեկնաբանում,
6) կառավարման ֆունկցիաների բնութագրերը ճիշտ են,
7) կառավարման ոճերի բնութագրերը ճիշտ են,
8) կառավարման ֆունկցիոնալ բաժինների ձևավորման մոտեցումները ճիշտ են,
9) աշխատատեղերի ձևավորման և պարտականությունների բաշխման մոտեցումները հիմնավոր է,
10) աշխատողների ընտրության կարգը հիմնավոր է,
11) կազմակերպության կառավարմանն առընչվող փաստաթղթերի ձևավորումը ամբողջական և հիմնավոր է,
12) կնքվելիք պայմանագրերի կազմը և բովանդակությունը իրավաբանորեն ճիշտ են,
13) կառավարման արդյունավետության գնահատման մոտեցումները հիմնավոր են:

55.

Ուսումնառության արդյունք 3

Կատարել շուկայի հետազոտման և գնահատման գործողություններ

56.

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է մեկնաբանում «շուկա» հասկացությունը,
2) շուկայի հետազոտման անհրաժեշտությունը հիմնավորում է,
3) շուկայի հետազոտման հիմնական ուղղությունները բացահայտում է,
4) շուկայի հետազոտման գործընթացի փուլերը ճիշտ է բնութագրում,
5) ըստ փուլերի շուկայի հետազոտման մեթոդների ընտրությունը հիմնավոր է,
6) շուկայական պահանջարկի ծավալի բացահայտման մոտեցումները ճիշտ են,
7) շուկայի վրա ազդող գործոնների և գնորդի վարքագծի գնահատումը ճիշտ է,
8) շուկայական մրցակցության գնահատումը հիմնավոր է,
9) շուկայի հատվածավորումը իրատեսական է,
10) մարքեթինգի գաղափարների /4P և 7P/ նշանակությունը ճիշտ է բացահայտում,
11) մարքեթինգային ռազմավարության մշակման մոտեցումները հիմնավորված է:

57.

Ուսումնառության արդյունք 4

Բնութագրել կազմակերպության ռեսուրսները և գնահատել օգտագործման արդյունավետությունը

58.

Կատարման չափանիշներ

1) կազմակերպության ռեսուրսների կազմը և կառուցվածքը ճիշտ է բացահայտում,
2) կազմակերպության ռեսուրսների խմբերի միջև օպտիմալ հարաբերակցության ապահովման անհրաժեշտությունը հիմնավորում է,
3) նյութական ռեսուրսների խմբերի տնտեսագիտական բնութագրերը ճիշտ է,
4) աշխատանքային ռեսուրսների բնութագիրը և դրանց առընչվող ցուցանիշների մեկնաբանությունը ճիշտ է,
5) աշխատանքի տեխնիկական նորմավորման էությունը ճիշտ է բացատրում, նորմաների մեծության ձևավորման մեխանիզմը ճիշտ է ներկայացնում,
6) ֆինանսական ռեսուրսների հետ կապված հասկացությունների բացատրությունը ճիշտ է,
7) ֆինանսական ռեսուրսների համալրման աղբյուրների առանձնահատկությունները ճիշտ է մեկնաբանում,
8) ռեսուրսների պահանջվելիք մեծության հաշվարկման մոտեցումները հիմնավոր է,
9) հիմնական կապիտալի առանձին խմբերի օգտագործման արդյունավետության ցուցանիշների հաշվարկը և արդյունքների գնահատումը ճիշտ է,
10) շրջանառու կապիտալի օգտագործման արդյունավետության ցուցանիշների հաշվարկը և արդյունքների գնահատումը ճիշտ է,
11) աշխատանքային ռեսուրսների օգտագործման արդյունավետության ցուցանիշների հաշվարկը և արդյունքների գնահատումը ճիշտ է,
12) ռեսուրսների օգտագործման վերաբերյալ պարզ վերլուծական գործողությունները և ըստ արդյունքների եզրահանգումները հիմնավոր է:

59.

Ուսումնառության արդյունք 5

Կատարել ծախսերի հաշվարկ, ձևավորել ապրանքի /ծառայության/ գինը

60.

Կատարման չափանիշներ

1) «ծախս» հասկացության բովանդակությունը ճիշտ է մեկնաբանում,
2) տարբերակում է ծախսերի խմբերը,
3) ծախսերը հիմնավորող փաստաթղթերի տեսակները և վավերապայմանները ճիշտ է ներկայացնում,
4) ծախսերի տարբեր խմբերի հաշվապահական ձևակերպումները ճիշտ են,
5) ապրանքների տարբեր տեսակների և ծառայությունների տարբեր խմբերի համար պահանջվող ծախսերի կազմը հիմնավոր է ներկայացնում,
6) ապրանքի կամ ծառայության ինքնարժեքի մեջ ներառվող ծախսերի հոդվածները ճիշտ է ներկայացնում,
7) ինքնարժեքի տարբեր հոդվածների մեծության հաշվարկման մեթոդաբանությունը ճիշտ է կիրառում,
8) հաշվում է ապրանքի կամ ծառայության միավորի ինքնարժեքը,
9) ինքնարժեքի իջեցման հնարավորությունները ճիշտ է գնահատում,
10) ինքնարժեք-շուկայական գին մարժայի տարբերության հիմնավորումը ճիշտ է,
11) անհատական գնից շուկայական գնի անցման տրամաբանությունը բացատրում է:

61.

Ուսումնառության արդյունք 6

Մշակել բիզնես պլան և գործողությունների ծրագիր

62.

Կատարման չափանիշներ

1) բիզնես գործունեության համար բիզնես պլանի անհրաժեշտությունը հիմնավորում է,
2) բիզնես պլանի բաժինների բովանդակության մեկնաբանությունները ճիշտ են,
3) բիզնես պլանի մշակման համար անհրաժեշտ ելակետային տվյալների կազմը և ձեռք բերման աղբյուրները ճիշտ է ներկայացնում,
4) ճիշտ է կատարում SWOT վերլուծություն,
5) SWOT վերլուծության արդյունքները կիրառում է բիզնես պլանը մշակելու գործընթացում,
6) բիզնես պլանով նախատեսվող միջոցառումները հիմնավորված են,
7) բիզնես պլանի կատարումն ապահովող գործողությունների ծրագիրը, ժամանակացույցը հիմնավոր է,
8) բիզնես պլանի կատարումն ապահովող ռեսուրսների մեծությունները ճիշտ է սահմանվել,
9) բիզնես պլանով նախատեսված միջոցառումների իրականացման ռիսկերը և դրանց հաղթահարման քայլերը հիմնավոր են:

63.

Ուսումնառության արդյունք 7

Հաշվել հարկեր, տուրքեր, կազմել ֆինանսական հաշվետվություններ

64.

Կատարման չափանիշներ

1) հարկային օրենսդրության հիմնական դրույթները ճիշտ է մեկնաբանում,
2) հարկային օրենսդրության հիմնական հասկացությունները ճիշտ է բացատրում,
3) հարկերի և տուրքերի մեծությունը հաշվելու համար կիրառվող ելակետային ցուցանիշների հաշվարկը ճիշտ է կատարում,
4) հարկերի և տուրքերի մեծությունը ճիշտ է հաշվարկում,
5) հարկերի վճարման ժամկետների գնահատումը համապատասխանում է օրենսդրության պահանջներին,
6) ֆինանսական հաշվետվությունների կազմը ճիշտ է ներկայացնում,
7) անհրաժեշտ ֆինանսական հաշվետվությունները ճիշտ է լրացնում,
8) ստուգումների իրականացման իրավական ակտերի պահանջները ճիշտ է բացատրում,
9) ստուգումների հետ կապված տնտեսվարողի իրավունքներն ու պարտականությունները ճիշտ է ներկայացնում:

ՄՈԴՈՒԼԻ ԱՆՎԱՆՈՒՄԸ «ԵՐԱԺՇՏՈՒԹՅԱՆ ՏԱՐՐԱԿԱՆ ՏԵՍՈՒԹՅՈՒՆ»

1.

Մոդուլի դասիչը

ԵԽՎ-5-22-001

2.

Մոդուլի նպատակը

Մոդուլի նպատակն է՝ ուսանողների մոտ ձևավորել երաժշտական կարևորագույն տարրերի, լեզվի, արտահայտչական միջոցների, օտարալեզու երաժշտական տերմինների, փոքր ծավալի երաժշտական տեքստերի կառուցվածքաբանական վերլուծության վերաբերյալ գիտելիքներ և դրանք գործնականում կիրառելու կարողություն:

3.

Մոդուլի տևողությունը

72 ժամ

4.

Մուտքային պահանջները

Այս մոդուլն ուսումնասիրելու համար սկզբնական մասնագիտական գիտելիքներ անհրաժեշտ չեն:

5.

Մոդուլի գնահատման կարգը

Մոդուլի ընդունելի կատարողականը յուրաքանչյուր արդյունքի համար նախատեսված կատարման չափանիշների բավարար մակարդակի ապահովումն է:

6.

Ուսումնառության արդյունք 1

Ներկայացնել երաժշտական հնչյունի հատկությունները, դինամիկայի նշանները, նոտա, ալտերացիայի (ածանցման) նշաններ, ձայնածավալ, ձայնասահման հասկացությունները, hնչյունների տառային և վանկային անվանումները, հնչյունաշարի բաժանումը օկտավաների, բանալիներ, օբերտոն, ռիթմ, մետր, չափ (տեսակները), նախատակտ, պաուզա, սինկոպա, խմբավորում հասկացությունները, տևողության բաժանման առանձնահատուկ ձևերը, տետրախորդ, ձայնակարգ (լադ) (մաժոր և մինոր, 4 տեսակ), տոնայնություն (զուգահեռ, համանուն, էնհարմոնիկ հավասար), գամմա, ինտերվալ (տեսակները), եռատոն հասկացությունները, հարմոնիկ ձայնակարգերին բնորոշ ինտերվալները

7.

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում հնչյունի հատկությունները` բարձրություն, տևողություն, ուժգնություն, հնչերանգ (տեմբր), դինամիկայի նշանները, ալտերացիայի (ածանցման) նշանները,
2) ճիշտ է ներկայացնում երաժշտական համակարգը, հնչյունաշարը, ձայնածավալը, ձայնասահմանը,
3) ճիշտ է ներկայացնում հնչյունաշարի բաժանումը օկտավաների, հնչյունների տառային և վանկային անվանումները,
4) ճիշտ է ներկայացնում նոտա, հնգագիծ, տևողություններ, պաուզա հասկացությունները, տևողությունը երկարացնող նշանները,
5) ճիշտ է ներկայացնում տարբեր բանալիներով գրառումը, ընթերցումը՝ դաշնամուրային ցուցադրությամբ,
6) ճիշտ է ներկայացնում տեմպերացիա, ալտերացիա, էնհարմոնիզմ հասկացությունները,
7) ճիշտ է ներկայացնում դիատոնիկ և քրոմատիկ կիսատոները և տոները,
8) ճիշտ է ներկայացնում ռիթմ, մետր, չափ (տարատեսակները), տակտ հասկացությունները,
9) ճիշտ է ներկայացնում խմբավորումը պարզ, բարդ և խառը չափերում երաժշտության մեջ,
10) ճիշտ է ներկայացնում նախատակտը, սինկոպան, շեշտը, տեմպը և նրա տեսակները,
11) ճիշտ է ներկայացնում ձայնակարգը (լադը), մաժոր և մինոր ձայնակարգերն իրենց 4 տեսակներով, տետրախորդը,
12) ճիշտ է ներկայացնում գամմա հասկացությունը,
13) ճիշտ է ներկայացնում տոնայնություն հասկացությունը, տեսակները՝ զուգահեռ, համանուն, ազգակից և էնհարմոնիկորեն հավասար,
14) ճիշտ է ներկայացնում տոնայնությունների կվինտային շրջանը,
15) ճիշտ է ներկայացնում ինտերվալ հասկացությունը, ինտերվալների անվանումները և տեսակները,
16) ճիշտ է ներկայացնում ինտերվալի աստիճանային և տոնային մեծությունը, կոնսոնանս և դիսոնանս ինտերվալները,
17) ճիշտ է ներկայացնում եռատոները և նրանց լուծումները, մաժոր և մինոր տոնայնություններում, տրված հնչյունից՝ տոնայնության որոշմամբ,
18) ճիշտ է ներկայացնում հարմոնիկ ձայնակարգերին բնորոշ ինտերվալները և նրանց լուծումները, մաժոր և մինոր տոնայնություններում, տրված հնչյունից՝ տոնայնության որոշմամբ:

8.

Ուսումնառության արդյունք 2

Ներկայացնել ակորդների կառուցման սկզբունքը, եռահնչյուն (տեսակները և շրջվածքները), սեպտակորդ (տեսակները և շրջվածքները), քրոմատիզմ, տրանսպոզիցիա, շեղում, համադրում, մոդուլյացիա հասկացությունները, առաջին կարգի ազգակից տոնայնությունները, քրոմատիկ գամմա հասկացությունը, միջնադարյան ձայնակարգերը, պենտատոնիկան, ձայնակարգային ածանցումները (լադային ալտերացիա), ածանցված քրոմատիկ ինտերվալները, մեղեդի, մելիզմ հասկացությունները

9.

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում ակորդը, եռահնչյան տեսակները և շրջվածքները,
2) ճիշտ է ներկայացնում մեծացված և փոքրացված եռահնչյունները տոնայնության մեջ,
3) ճիշտ է ներկայացնում մեծացված և փոքրացված եռահնչյունները հնչյունից (լուծումներով և տոնայնության որոշմամբ),
4) ճիշտ է ներկայացնում սեպտակորդ հասկացությունը՝ կառուցում 7 տեսակի սեպտակորդները՝ տրված հնչյունից,
5) ճիշտ է կառուցում դոմինանտսեպտակորդը (D7) և նրա շրջվածքները տոնայնության մեջ և տրված հնչյունից (լուծումներով և տոնայնության որոշմամբ),
6) ճիշտ է կառուցում սուբդոմինանտսեպտակորդը (II7-ը՝ իր տեսակներով) և նրա շրջվածքները տոնայնության մեջ և տրված հնչյունից (լուծումներով և տոնայնության որոշմամբ),
7) ճիշտ է կառուցում ձգտող սեպտակորդը (VII7–ը՝ իր տեսակներով) և նրա շրջվածքները տոնայնության մեջ և տրված հնչյունից (լուծումներով և տոնայնության որոշմամբ),
8) ճիշտ է ձևակերպում շեղում, համադրում, մոդուլյացիա հասկացությունները,
9) ճիշտ է ներկայացնում առաջին կարգի ազգակից տոնայնություններ հասկացությունը,
10) ճիշտ է ներկայացնում քրոմատիզմ հասկացությունը,
11) ճիշտ է ներկայացնում քրոմատիկ մաժոր և մինոր գամմաների ուղղագրությունը,
12) ճիշտ է ներկայացնում միջնադարյան ձայնակարգերը, պենտատոնիկան,
13) ճիշտ է ներկայացնում ձայնակարգային ածանցումները, քրոմատիկ ինտերվալները,
14) ճիշտ է ներկայացնում տրանսպոզիցիա հասկացությունը, դրա նշանակությունը,
15) ճիշտ է կատարում մեղեդու տոնայնական փոխադրումը (տրանսպոզիցիա),
16) ճիշտ է ներկայացնում երաժշտական կառուցվածքի պարզագույն ձևերը՝ մոտիվ, ֆրազ, նախադասություն, պարբերություն, մեղեդի, երաժշտական թեմա հասկացությունների սահմանումները,
17) ճիշտ է ներկայացնում դինամիկ նրբերանգները,
18) ճիշտ է ներկայացնում մելիզմների հիմնական տեսակները:

ՄՈԴՈՒԼԻ ԱՆՎԱՆՈՒՄԸ «ՍՈԼՖԵՋՈ»

10.

Մոդուլի դասիչը

ԵԽՎ-5-22-002

11.

Մոդուլի նպատակը

Մոդուլի նպատակն է՝ զարգացնել ուսանողի մեղեդիական և հարմոնիկ լսողությունը, երաժշտական հիշողությունը, մետրառիթմի զգացումը, մաքուր ինտոնացիայով երգելու ունակությունը, նոտային տեքստի ընթերցման կարողությունը, թելադրություն գրելու ունակությունը:

12.

Մոդուլի տևողությունը

284 ժամ

13.

Մուտքային պահանջները

Այս մոդուլն ուսումնասիրելու համար սկզբնական մասնագիտական գիտելիքներ անհրաժեշտ չեն:

14.

Մոդուլի գնահատման կարգը

Մոդուլի ընդունելի կատարողականը յուրաքանչյուր արդյունքի համար սահմանված կատարման չափանիշների բավարար մակարդակի ապահովումն է:

15.

Ուսումնառության արդյունք 1

Ներկայացնել մաժոր և մինոր լադերը (ձայնակարգ), դրանց 5 տեսակները, մաժորի և մինորի հիմնական աստիճանների ինտերվալները, նրանց շրջումը, բաղակազմ (բարդ) ինտերվալները, մինչև 5 նշան ունեցող տոնայնությունները, զուգահեռ և համանուն տոնայնությունները, եռահնչյուններն ըստ տեսակների, եռատոները, հարմոնիկ ձայնակարգերին բնորոշ ինտերվալները, սեպտակորդները (7 տեսակ), դոմինանտսեպտակորդը (D7)՝ իր շրջվածքներով և լուծումներով, դիատոնիկ սեկվենցիաներ, սինկոպա հասկացությունները

16․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում մաժոր և մինոր ձայնակարգերի 5 տեսակները (բնական, հարմոնիկ, կրկնակի հարմոնիկ, մեղեդային, քրոմատիկ),
2) ճիշտ է երգում մինչև 5 նշան ունեցող տոնայնությունները, նրանցում կայուն և անկայուն աստիճանները, անկայուն աստիճանների լուծումները կայուն աստիճանների մեջ,
3) ճիշտ է ներկայացնում տևողությունները, պաուզաները, պարզ և բարդ չափերը, նախատակտը, սինկոպան,
4) ճիշտ է ներկայացնում մաժորի և մինորի հիմնական աստիճանների ինտերվալները, դրանց շրջումը,
5) ճիշտ է ներկայացնում բաղակազմ (բարդ) ինտերվալները,
6) ճիշտ է սահմանում զուգահեռ և համանուն տոնայնությունները,
7) ճիշտ է կատարում տոնայնական փոխադրումներ,
8) ճիշտ է ներկայացնում մաժոր և մինոր տոնայնությունների գլխավոր աստիճանների եռահնչյունները՝ շրջվածքներով,
9) ճիշտ է կառուցում եռահնչյան 4 տեսակները, մաժոր և մինոր եռահնչյունների շրջվածքները՝ հնչյունից (վեր և վար),
10) ճիշտ է երգում եռատոներ՝ մաժոր և մինոր տոնայնություններում,
11) ճիշտ է երգում եռատոներ՝ տրված հնչյունից (լուծումներով, տոնայնության որոշմամբ),
12) ճիշտ է երգում հարմոնիկ ձայնակարգերին բնորոշ ինտերվալները տոնայնության մեջ և տրված հնչյունից (լուծումներով, տոնայնության որոշմամբ),
13) ճիշտ է կառուցում սեպտակորդը, նրա 7 տեսակները՝ տրված հնչյունից (լուծումներով և տոնայնության որոշմամբ),
14) ճիշտ է երգում դոմինանտսեպտակորդն (D7) ու նրա շրջվածքները տոնայնության մեջ,
15) ճիշտ է երգում դոմինանտսեպտակորդն (D7) ու նրա շրջվածքները՝ տրված հնչյունից (լուծումներով և տոնայնության որոշմամբ),
16) ճիշտ է սահմանում դիատոնիկա հասկացությունը, ներկայացնում դիատոնիկ սեկվենցիաները,
17) ճիշտ է ընթերցում երաժշտական օրինակներ,
18) ճիշտ է գրում միաձայն թելադրություններ,
19) ճիշտ է կատարում ինտոնացիոն վարժություններ,
20) ճիշտ է կատարում լսողական վերլուծություններ:

17.

Ուսումնառության արդյունք 2

Ներկայացնել ձայնակարգային ածանցումները (լադային ալտերացիա), քրոմատիկ ինտերվալները, մեծացված և փոքրացված եռահնչյունները, յոթերորդ աստիճանի սեպտակորդը (VII7) իր շրջվածքներով, 7 տեսակի սեպտակորդները, երկրորդ աստիճանի սեպտակորդը (II7) իր շրջվածքներով, միջնադարյան ձայնակարգերը, պենտատոնիկան

18.

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է երգում մինչև 7 նշան ունեցող տոնայնությունները,
2) ճիշտ է ներկայացնում ձայնակարգային ածանցում, էնհարմոնիզմ հասկացությունները,
3) ճիշտ է մեկնաբանում ձայնակարգային ածանցումները և դրա հետևանքով առաջացած մեծացված, փոքրացված, ինչպես նաև կրկնակի մեծացված և կրկնակի փոքրացված ինտերվալները,
4) ճիշտ է երգում մեծացված եռահնչյունը իր շրջվածքներով, տոնայնության մեջ և տրված հնչյունից (լուծումներով և տոնայնության որոշմամբ),
5) ճիշտ է երգում փոքրացված եռահնչյունը իր շրջվածքներով, տոնայնության մեջ և տրված հնչյունից (լուծումներով և տոնայնության որոշմամբ),
6) ճիշտ է կառուցում սեպտակորդի 7 տեսակները ձայնակարգում և տրված հնչյունից (լուծումով, տոնայնության որոշմամբ),
7) ճիշտ է երգում VII աստիճանի սեպտակորդը շրջվածքներով՝ տոնայնության մեջ, լուծումը տոնիկական խմբի ակորդների մեջ և դոմինանտային խմբի ակորդների միջոցով (ներֆունկցիոնալ եղանակով),
8) ճիշտ է երգում VII աստիճանի սեպտակորդը իր շրջվածքներով՝ տրված հնչյունից (լուծումով և տոնայնության որոշմամբ),
9) ճիշտ է երգում II աստիճանի սեպտակորդը իր շրջվածքներով, տոնայնության մեջ, լուծումը տոնիկական խմբի ակորդների մեջ, լուծումը դոմինանտային խմբի ակորդների միջոցով,
10) ճիշտ է երգում II աստիճանի սեպտակորդը իր շրջվածքներով՝ տրված հնչյունից (լուծումներով և տոնայնության որոշմամբ),
11) ճիշտ է ներկայացնում միջնադարյան ձայնակարգեր և պենտատոնիկա հասկացությունները,
12) ճիշտ է երգում միջնադարյան և պենտատոն ձայնակարգեր,
13) ճիշտ է ընթերցում երաժշտական օրինակներ (միաձայն և երկձայն),
14) ճիշտ է գրում միաձայն և երկձայն թելադրություններ,
15) ճիշտ է կատարում ինտոնացիոն վարժություններ,
16) ճիշտ է կատարում լսողական վերլուծություն:

19.

Ուսումնառության արդյունք 3

Ներկայացնել պարբերություն, նախադասություն, կադենցիա հասկացությունները, կադանսային կվարտսեքստակորդը (K46), անցողիկ և օժանդակ կվարտսեքստակորդները, դոմինանտնոնակորդը (D99), դոմինանտային եռահնչյունը և սեպտակորդը իրենց շրջվածքներով՝ սեքստայով, ձգտող սեպտակորդը իր շրջվածքներով՝ կվարտայով, օժանդակ եռահնչյունները, ընդհատված կադենցիան (D7-VI), օժանդակ սեպտակորդները, փռյուգիական դարձվածքը բնական մինորում, դոմինանտային և սուբդոմինանտային խմբի ակորդների ածանցումները

20.

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում պարբերություն, նախադասություն, կադենցիա հասկացությունները, կադանսային կվարտսեքստակորդը (K46), դրա գործածությունը,
2) ճիշտ է կատարում անցողիկ և օժանդակ կվարտսեքստակորդներով դարձվածքները,
3) ճիշտ է ներկայացնում անցողիկ կվարտսեքստակորդները II7-ի և նրա շրջվածքների միջև,
4) ճիշտ է ներկայացնում անցողիկ կվարտսեքստակորդները VII7-ի և դրա շրջվածքների միջև,
5) ճիշտ է ներկայացնում տարասեռ ակորդների միջև անցողիկ կվարտսեքստակորդներ՝ T46, D46, VI46, S46,
6) ճիշտ է երգում դոմինանտնոնակորդը (D9), դոմինանտային եռահնչյունը և սեպտակորդը իրենց շրջվածքներով՝ սեքստայով, ձգտող սեպտակորդը իր շրջվածքներով՝ կվարտայով,
7) ճիշտ է ներկայացնում օժանդակ եռահնչյունները, դրանց գործածությամբ երգում սեկվենցիոն ակորդային հաջորդականություններ,
8) ճիշտ է ընկալում բնական մինորը, փռյուգիական երկու դարձվածքները՝ սոպրանոյում և բասում,
9) ճիշտ է ներկայացնում դոմինանտային խմբի ակորդների՝ (D7 և D35) ածանցումները,
10) ճիշտ է ներկայացնում յոթերորդ աստիճանի սեպտակորդի (VII7) և նրա շրջվածքների ածանցումները,
11) ճիշտ է ներկայացնում սուբդոմինանտային խմբի ակորդների՝ (II35 , II6 և II7 շրջվածքներով) մաժոր և մինոր տոնայնություններում, իջեցված հիմնական տոնով ածանցումները,
12) ճիշտ է ներկայացնում երկրորդ աստիճանի սեպտակորդ (II7) շրջվածքներով, մաժոր տոնայնությունում, բարձրացված հիմնական տոնով ածանցումները,
13) ճիշտ է կատարում ակորդային հաջորդականությունները մեծացված և փոքրացված եռահնչյունների ներառմամբ,
14) ճիշտ է կատարում ակորդային հաջորդականությունների լսողական վերլուծությունը անցած բոլոր ակորդների կիրառմամբ,
15) ճիշտ է ընթերցում երաժշտական օրինակներ,
16) ճիշտ է գրում երկձայն թելադրություններ,
17) ճիշտ է կատարում ինտոնացիոն վարժություններ,
18) ճիշտ է կատարում լսողական վերլուծություն:

21.

Ուսումնառության արդյունք 4

Ներկայացնել շեղում, համադրում, մոդուլյացիա հասկացությունները, առաջին կարգի ազգակից տոնայնությունները, կրկնակի դոմինանտային խմբի ակորդները, կրկնակի դոմինանտային խմբի ակորդների ածանցումները, շեղումները դոմինանտային և սուբդոմինանտային խմբի ակորդների միջոցով, օժանդակ դոմինանտային և սուբդոմինանտային խմբի ակորդների ածանցումները, քրոմատիկ սեկվենցիաները, մոդուլյացիան դեպի առաջին կարգի ազգակից տոնայնություններ

22.

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում տոնայնական հարաբերակցության տեսակները, շեղում, համադրում, մոդուլյացիա հասկացությունները,
2) ճիշտ է ներկայացնում առաջին կարգի ազգակից տոնայնությունները,
3) ճիշտ է ներկայացնում կրկնակի դոմինանտային խմբի ակորդները կադանսներում,
4) ճիշտ է ներկայացնում կրկնակի դոմինանտային խմբի ակորդները կառուցվածքի ներսում,
5) ճիշտ է ներկայացնում կրկնակի դոմինանտային խմբի ակորդների ածանցումը,
6) ճիշտ է երգում շեղումներ մաժորում օժանդակ D-ներով դեպի զուգահեռ մինոր, D-ային ուղղվածության, S-ային ուղղվածության տոնայնություններ,
7) ճիշտ է երգում շեղումներ մաժորում օժանդակ S-ներով դեպի զուգահեռ մինոր, D-ային ուղղվածության, S-ային ուղղվածության տոնայնություններ,
8) ճիշտ է երգում շեղումներ մինորում օժանդակ D-ներով դեպի զուգահեռ մաժոր, D-ային ուղղվածության, S-ային ուղղվածության տոնայնություններ,
9) ճիշտ է երգում շեղումներ մինորում օժանդակ S-ներով դեպի զուգահեռ մաժոր, D-ային ուղղվածության, S-ային ուղղվածության տոնայնություններ,
10) ճիշտ է երգում քրոմատիկ սեկվենցիաներ (բարդեցված սինկոպաներով և տրիոլներով),
11) ճիշտ է երգում մոդուլյացիաներ մաժորից և մինորից դեպի առաջին կարգի ազգակից տոնայնություններ,
12) ճիշտ է երգում մոդուլյացիա մաժորից դեպի զուգահեռ մինոր, մաժոր դոմինանտա, դոմինանտայի զուգահեռ մինոր, մաժոր սուբդոմինանտա, սուբդոմինանտայի զուգահեռ մինոր, մինոր սուբդոմինանտա,
13) ճիշտ է երգում մոդուլյացիա մինորից դեպի զուգահեռ մաժոր, մինոր դոմինանտա և դրա զուգահեռ մաժոր, մինոր սուբդոմինանտա և դրա զուգահեռ մաժոր, մաժոր դոմինանտա,
14) ճիշտ է ընթերցում երաժշտական օրինակներ,
15) ճիշտ է գրում երկձայն թելադրություններ,
16) ճիշտ է կատարում ինտոնացիոն վարժություններ,
17) ճիշտ է կատարում լսողական վերլուծություն:

23.

Ուսումնառության արդյունք 5

Ներկայացնել մոդուլյացիան դեպի երկրորդ և երրորդ կարգի ազգակից ազգակից տոնայնություններ

24.

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է երգում երկրորդ կարգի մոդուլյացիա մաժորից դեպի մեծ սեկունդա վեր և վար մաժոր տոնայնությունները,
2) ճիշտ է երգում մոդուլյացիա մաժորից դեպի փոքր սեկունդա վար մինոր տոնայնություն,
3) ճիշտ է երգում մոդուլյացիա մաժորից դեպի մաքուր կվարտա վար մինոր տոնայնություն,
4) ճիշտ է երգում մոդուլյացիա մինորից դեպի մեծ սեկունդա վեր և վար մինոր տոնայնությունները,
5) ճիշտ է երգում մոդուլյացիա մինորից դեպի փոքր սեկունդա վեր մաժոր տոնայնություն,
6) ճիշտ է երգում մոդուլյացիա մինորից դեպի մաքուր կվարտա վեր մաժոր տոնայնություն,
7) ճիշտ է երգում երրորդ կարգի մոդուլյացիա մաժորից դեպի փոքր տերցիա վեր և վար (3 նշանի տարբերությամբ) մաժոր տոնայնություններ,
8) ճիշտ է երգում մոդուլյացիա մաժորից դեպի մեծ տերցիա վեր և վար (4 նշանի տարբերությամբ) մաժոր տոնայնություններ,
9) ճիշտ է երգում մոդուլյացիա մաժորից դեպի փոքր սեկունդա վեր և վար (5 նշանի տարբերությամբ) մաժոր տոնայնություններ,
10) ճիշտ է երգում մոդուլյացիա մաժորից դեպի մեծ սեկունդա վար և համանուն մինոր տոնայնություններ,
11) ճիշտ է երգում մոդուլյացիա մինորից դեպի փոքր տերցիա վեր և վար (3 նշանի տարբերությամբ) մինոր տոնայնություններ,
12) ճիշտ է երգում մոդուլյացիա մինորից դեպի մեծ տերցիա վեր և վար (4 նշանի տարբերությամբ) մինոր տոնայնություններ,
13) ճիշտ է երգում մոդուլյացիա մինորից դեպի փոքր սեկունդա վեր և վար (5 նշանի տարբերությամբ) մինոր տոնայնություններ,
14) ճիշտ է երգում մոդուլյացիա մինորից դեպի մեծ սեկունդա վեր և համանուն մաժոր տոնայնություններ,
15) ճիշտ է երգում ակորդային հաջորդականություններ և լսողական վերլուծություն` ձգտող սեպտակորդների և շրջվածքների կիրառմամբ,
16) ճիշտ է ընթերցում երաժշտական օրինակներ,
17) ճիշտ է գրում երկձայն թելադրություններ,
18) ճիշտ է կատարում ինտոնացիոն վարժություններ,
19) ճիշտ է կատարում լսողական վերլուծություն:

25.

Ուսումնառության արդյունք 6

Ներկայացնել մոդուլյացիան դեպի չորրորդ կարգի ազգակից տոնայնություններ

26.

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում և երգում մոդուլյացիա մաժորից և մինորից դեպի չորրորդ կարգի ազգակից տոնայնություններ,
2) ճիշտ է երգում մոդուլյացիոն սեկվենցիաները,
3) ճիշտ է ընթերցում երաժշտական օրինակներ,
4) ճիշտ է գրում երկձայն և եռաձայն թելադրություններ,
5) ճիշտ է կատարում ինտոնացիոն վարժություններ,
6) ճիշտ է կատարում լսողական վերլուծություն:

27.

Ուսումնառության արդյունք 7

Ներկայացնել էնհարմոնիկ մոդուլյացիան, մաժորամինորային և մինորամաժորային համակարգերը, մաժորից անցումները ցած երրորդ, ցած վեցերորդ, ցած յոթերորդ աստիճանի, մինոր դոմինանտայի ակորդների միջոցով, մինորից անցումները բարձր երրորդ, բարձր վեցերորդ, դորիական երկրորդ, դորիական չորրորդ աստիճանների ակորդների միջոցով, մոդուլյացիան երկրորդ աստիճանի նեոպոլիտանական եռահնչյան և սեքստակորդի միջոցով

28.

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է երգում էնհարմոնիկ մոդուլյացիա մաժորում և մինորում փոքրացված յոթերորդ աստիճանի սեպտակորդի (VII7) և շրջվածքների միջոցով,
2) ճիշտ է երգում էնհարմոնիկ մոդուլյացիա մաժորում և մինորում դոմինանտսեպտակորդի (D7) և շրջվածքների միջոցով,
3) ճիշտ է ներկայացնում մաժորամինորային համակարգը,
4) ճիշտ է կառուցում և երգում մաժորից անցումներ ցած երրորդ, ցած վեցերորդ, ցած յոթերորդ աստիճանների և մինոր դոմինանտայի ակորդների միջոցով,
5) ճիշտ է կառուցում և երգում մաժորից անցումներ երկրորդ աստիճանի նեապոլիտանական եռահնչյան և սեքստակորդի միջոցով,
6) ճիշտ է ներկայացնում մինորամաժորային համակարգը,
7) ճիշտ է կառուցում և երգում մինորից անցումներ բարձր երրորդ, բարձր վեցերորդ, դորիական երկրորդ և դորիական չորրորդ աստիճանների ակորդների միջոցով,
8) ճիշտ է կառուցում և երգում մինորից անցումներ երկրորդ աստիճանի նեապոլիտանական եռահնչյան և սեքստակորդի միջոցով,
9) ճիշտ է ընթերցում երաժշտական օրինակներ,
10) ճիշտ է գրում երկձայն և եռաձայն թելադրություններ,
11) ճիշտ է կատարում ինտոնացիոն վարժություններ,
12) ճիշտ է կատարում լսողական վերլուծություն:

29.

Ուսումնառության արդյունք 8

Ներկայացնել ոչ ակորդային հնչյունները (անցողիկ (դիատոնիկ, քրոմատիկ), օժանդակ (դիատոնիկ, քրոմատիկ), հապաղիկ, կանխիկ), էլիպսիսը

30.

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում ոչ ակորդային՝ հապաղիկ, կանխիկ, անցողիկ (դիատոնիկ, քրոմատիկ) և օժանդակ (դիատոնիկ, քրոմատիկ) հնչյուններ հասկացությունները,
2) ճիշտ է ներկայացնում էլիպսիս հասկացությունը և կիրառում այն,
3) ճիշտ է ընթերցում երաժշտական օրինակներ,
4) ճիշտ է ընթերցում թերթից քառաձայն խմբերգային պարտիտուրներ,
5) ճիշտ է գրում երկձայն, եռաձայն, քառաձայն թելադրություններ,
6) ճիշտ է կատարում ինտոնացիոն վարժություններ,
7) ճիշտ է կատարում լսողական վերլուծություն։

ՄՈԴՈՒԼԻ ԱՆՎԱՆՈՒՄԸ «ՀԱՐՄՈՆԻԱ»

31.

Մոդուլի դասիչը

ԵԽՎ-5-22-003

32.

Մոդուլի նպատակը

Մոդուլի նպատակն է՝ ուսանողի մոտ ձևավորել մեղեդու և բասի ներդաշնակման, հարմոնիկ հաջորդականություններ դաշնամուրով կատարելու, հարմոնիկ վերլուծության կարողություններ:

33.

Մոդուլի տևողությունը

178 ժամ

34.

Մուտքային պահանջները

Այս մոդուլն ուսումնասիրելուց առաջ ուսանողը պետք է ուսումնասիրի ԵԽՎ–5–22–001 «Երաժշտության տարրական տեսություն» մոդուլը։

35.

Մոդուլի գնահատման կարգը

Մոդուլի ընդունելի կատարողականը յուրաքանչյուր արդյունքի համար սահմանված կատարման չափանիշների բավարար մակարդակի ապահովումն է:

36․

Ուսումնառության արդյունք 1

Ներկայացնել հարմոնիա (ներդաշնակագիտություն) առարկայի նպատակներն ու խնդիրները, քառաձայն շարադրանք, ակորդի նեղ և լայն դասավորություն, ֆունկցիոնալ համակարգ, գլխավոր եռահնչյուններ, տերցիային տոների թռիչքներ, պարբերություն, նախադասություն, կադենցիա, կադանսային կվարտսեքստակորդ, գլխավոր եռահնչյունների սեքստակորդներ հասկացությունները, կատարել կվարտա-կվինտային հարաբերակցության ակորդների հարմոնիկ և մեղեդային, սեկունդային հարաբերակցության ակորդների մեղեդային միացումներ, մեղեդու ներդաշնակում գլխավոր եռահնչյուններով, բասի ներդաշնակում

37․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում հարմոնիայի դերը երաժշտական ամբողջության մեջ,

2) ճիշտ է ներկայացնում ակորդի տեսակները, գրառման ձևը, դասավորությունը, ձայների անվանումները,

3) ճիշտ է ներկայացնում եռահնչյան դասավորությունը, ակորդների հարաբերակցությունը,

4) ճիշտ է ներկայացնում ակորդների ֆունկցիոնալ համակարգը,

5) ճիշտ է ներկայացնում գլխավոր եռահնչյունների միացման ձևերը (հարմոնիկ և մեղեդային),

6) ճիշտ է կատարում մեղեդու և բասի ներդաշնակում ձայնակարգի գլխավոր աստիճանների եռահնչյուններով,

7) ճիշտ է ներդաշնակում մեղեդիները` օգտագործելով տերցիային տոնի թռիչքները (բասում և տենորում),

8) ճիշտ է ներկայացնում պարբերություն, նախադասություն, կադենցիա, K46 հասկացությունները,

9) ճիշտ է ներկայացնում գլխավոր եռահնչյունների սեքստակորդները, եռահնչյան և սեքստակորդի միացումները (սահուն ձայնատարությամբ և թռիչքների կիրառմամբ),

10) ճիշտ է կատարում երկու սեքստակորդների միացումները,

11) ճիշտ է ներդաշնակում խնդիրներ և կատարում դրանք դաշնամուրով,

12) ճիշտ է կատարում դաշնամուրով ակորդային հաջորդականությունները,

13) ճիշտ է կատարում երաժշտական օրինակների հարմոնիկ վերլուծություն:

38․

Ուսումնառության արդյունք 2

Ներկայացնել անցողիկ և օժանդակ կվարտսեքստակորդները, դոմինանտսեպտակորդը և նրա շրջվածքները, մաժորի և մինորի լրիվ ֆունկցիոնալ համակարգերը, երկրորդ աստիճանի եռահնչյունը (մաժորում) և սեքստակորդը (մաժորում և մինորում), հարմոնիկ մաժորը, վեցերորդ աստիճանի եռահնչյունը, ընդհատված դարձվածքը, ընդլայնված կադենցիան, կատարել մեղեդու և բասի ներդաշնակում

39․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում անցողիկ և օժանդակ կվարտսեքստակորդները,

2) ճիշտ է ներկայացնում հիմնական դոմինանտսեպտակորդը (D7), շրջվածքները, լուծումներով (սահուն ձայնատարությամբ և թռիչքների կիրառմամբ),

3) ճիշտ է ներկայացնում թերի դոմինանտսեպտակորդը (D7),

4) ճիշտ է ընկալում բնական մաժորի և հարմոնիկ մինորի լրիվ ֆունկցիոնալ համակարգերը,

5) ճիշտ է ներկայացնում երկրորդ աստիճանի եռահնչյունը և սեքստակորդը մաժորում,

6) ճիշտ է ներկայացնում հարմոնիկ մաժորը,

7) ճիշտ է ներկայացնում վեցերորդ աստիճանի եռահնչյունը,

8) ճիշտ է ներկայացնում ընդհատված դարձվածքը,

9) ճիշտ է ներկայացնում ընդլայնված կադենցիան,

10) ճիշտ է ներդաշնակում խնդիրներ և կատարում դրանք դաշնամուրով,

11) ճիշտ է կատարում դաշնամուրով ակորդային հաջորդականությունները,

12) ճիշտ է կատարում երաժշտական օրինակների հարմոնիկ վերլուծություն:

40․

Ուսումնառության արդյունք 3

Ներկայացնել սուբդոմինանտսեպտակորդը (II7)` շրջվածքներով, լուծման տարբեր եղանակներով, ձգտող սեպտակորդը (VII7)՝ շրջվածքներով, լուծման տարբեր եղանակներով, դոմինանտնոնակորդը (D9), դոմինանտային խմբի սակավ օգտագործվող ակորդները, փռյուգիական դարձվածքը, օժանդակ սեպտակորդները, դիատոնիկ սեկվենցիա հասկացությունը, կատարել մեղեդու և բասի ներդաշնակում

41․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում սուբդոմինանտսեպտակորդը (II7)` տեսակները և շրջվածքները,

2) ճիշտ է ներկայացնում սուբդոմինանտսեպտակորդը (II7)` տեսակները և շրջվածքների լուծումը տոնիկական խմբի ակորդների մեջ,

3) ճիշտ է ներկայացնում սուբդոմինանտսեպտակորդը (II7)` տեսակները և շրջվածքների լուծումը դոմինանտային խմբի ակորդների միջոցով,

4) ճիշտ է ներկայացնում սուբդոմինանտսեպտակորդը (II7)` տեսակները և շրջվածքները անցողիկ և օժանդակ դարձվածքներում,

5) ճիշտ է ներկայացնում սուբդոմինանտսեպտակորդը (II7)` տեսակները և շրջվածքները կադանսում,

6) ճիշտ է ներկայացնում յոթերորդ աստիճանի սեպտակորդները (VII7)`և շրջվածքները,

7) ճիշտ է ներկայացնում յոթերորդ աստիճանի սեպտակորդի (VII7)` և շրջվածքների լուծումը տոնիկական խմբի ակորդների մեջ,

8) ճիշտ է ներկայացնում յոթերորդ աստիճանի սեպտակորդի (VII7)` և շրջվածքների ներֆունկցիոնալ լուծումները,

9) ճիշտ է ներկայացնում յոթերորդ աստիճանի սեպտակորդը (VII7)` և շրջվածքների կիրառումը անցողիկ և օժանդակ դարձվածքներում,

10) ճիշտ է ներկայացնում VII34-ը VII2-ի կիրառումը որպես սուբդոմինանտային փոխարինող, կադանսը նախապատրաստող ակորդ,

11) ճիշտ է ներկայացնում դոմինանտնոնակորդը (D9),

12) ճիշտ է ներկայացնում դոմինանտային խմբի սակավ օգտագործվող ակորդները (ІІІ35 (մաժորում), VII6, D76, VII76),

13) ճիշտ է ներկայացնում փռյուգիական դարձվածքը բնական մինորում (մեղեդիում և բասում),

14) ճիշտ է ներկայացնում սեկվենցիա հասկացությունը,

15) ճիշտ է ներկայացնում դիատոնիկ սեկվենցիաները, օժանդակ սեպտակորդները,

16) ճիշտ է ներդաշնակում խնդիրներ և կատարում դրանք դաշնամուրով,

17) ճիշտ է կատարում դաշնամուրով ակորդային հաջորդականությունները,

18) ճիշտ է կատարում երաժշտական օրինակների հարմոնիկ վերլուծություն:

42․

Ուսումնառության արդյունք 4

Ներկայացնել կրկնակի դոմինանտան, կրկնակի դոմինանտայի խմբի ակորդների ածանցումները, շեղում, համադրում, մոդուլյացիա հասկացությունները, քրոմատիկ սեկվենցիաները, մոդուլյացիան դեպի առաջին կարգի ազգակից տոնայնություններ, կատարել մեղեդու և բասի ներդաշնակում

43․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում տոնայնական հարաբերակցության տեսակները,

2) ճիշտ է ներկայացնում կրկնակի դոմինանտան կադենցիայում,

3) ճիշտ է ներկայացնում կրկնակի դոմինանտայի կիրառումը կառուցվածքի մեջ,

4) ճիշտ է ներկայացնում կրկնակի դոմինանտային խմբի ակորդների՝ (DD7 և շրջվածքներ, DDVІІ և շրջվածքներ) ածանցումները,

5) ճիշտ է սահմանում շեղումը, մոդուլյացիան և համադրումը,

6) ճիշտ է կատարում շեղումներ օժանդակ դոմինանտաների և սուբդոմինանտաների միջոցով,

7) ճիշտ է ներկայացնում քրոմատիկ սեկվենցիաները,

8) ճիշտ է սահմանում մոդուլյացիա հասկացությունը,

9) ճիշտ է ներկայացնում մոդուլյացիան առաջին կարգի տոնայնությունների մեջ,

10) ճիշտ է ներդաշնակում խնդիրներ և կատարում դրանք դաշնամուրով,

11) ճիշտ է կատարում դաշնամուրով ակորդային հաջորդականությունները,

12) ճիշտ է կատարում երաժշտական օրինակների հարմոնիկ վերլուծություն:

44․

Ուսումնառության արդյունք 5

Ներկայացնել մոդուլյացիան դեպի երկրորդ, երրորդ, չորրորդ (հեռավոր) կարգի ազգակից տոնայնություններ, ոչ ակորդային հնչյունները, D-ային և S-ային խմբի ակորդների ածանցումները, ձայնառություն, էլիպսիս հասկացությունները, մոդուլացնող սեկվենցիաները, մաժորամինորային և մինորամաժորային համակարգերը, էնհարմոնիկ մոդուլյացիան, կատարել մեղեդու և բասի ներդաշնակում

45․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում ոչ ակորդային հնչյունները (անցողիկ, օժանդակ, հապաղիկ, կանխիկ),

2) ճիշտ է ներկայացնում մոդուլյացիան դեպի երկրորդ կարգի ազգակից տոնայնություններ,

3) ճիշտ է ներկայացնում մոդուլյացիան դեպի երրորդ կարգի ազգակից տոնայնություններ,

4) ճիշտ է ներկայացնում մոդուլյացիա դեպի հեռավոր կարգի ազգակից տոնայնություններ,

5) ճիշտ է ներկայացնում մոդուլացնող սեկվենցիաները,

6) ճիշտ է ներկայացնում D-ային խմբի ակորդների ածանցումները,

7) ճիշտ է ներկայացնում S-ային խմբի ակորդների ածանցումները,

8) ճիշտ է ներկայացնում ձայնառությունը,

9) ճիշտ է ներկայացնում էնհարմոնիկ մոդուլյացիա փոքրացված յոթերորդ աստիճանի սեպտակորդի (փքց. VII7) և շրջվածքների միջոցով,

10) ճիշտ է ներկայացնում էնհարմոնիկ մոդուլյացիա դոմիանանտսեպտակորդի (D7) և շրջվածքների միջոցով,

11) ճիշտ է ներկայացնում մաժորամինորային և մինորամաժորային համակարգերը,

12) ճիշտ է կատարում մոդուլյացիա նեապոլիտանական խմբի ակորդների միջոցով,

13) ճիշտ է ներկայացնում էլիպսիս հասկացությունը,

14) ճիշտ է ներդաշնակում խնդիրներ և կատարում դրանք դաշնամուրով,

15) ճիշտ է կատարում դաշնամուրով ակորդային հաջորդականությունները,

16) ճիշտ է կատարում երաժշտական օրինակների հարմոնիկ վերլուծություն:

ՄՈԴՈՒԼԻ ԱՆՎԱՆՈՒՄԸ «ԵՐԱԺՇՏԱԿԱՆ ՍՏԵՂԾԱԳՈՐԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ՎԵՐԼՈՒԾՈՒԹՅՈՒՆ»

46․

Մոդուլի դասիչը

ԵԽՎ-5-22-004

47․

Մոդուլի նպատակը

Մոդուլի նպատակն է՝ ուսանողի մոտ ձևավորել երաժշտական ստեղծագործությունների ձևի, բովանդակության, երաժշտական երկերի կառուցվածքի ձևավորման, ձևի և բովանդակության միասնության հարցերի վերաբերյալ գիտելիքներ, դրանք ներկայացնելու, երաժշտական ստեղծագործություններ վերլուծելու կարողություններ:

48․

Մոդուլի տևողությունը

 68 ժամ

49․

Մուտքային պահանջները

Այս մոդուլն ուսումնասիրելուց առաջ ուսանողը պետք է ուսումնասիրի ԵԽՎ–5–22–001 «Երաժշտության տարրական տեսություն» մոդուլը և մասնակիորեն՝ ԵԽՎ–5–22–002 «Սոլֆեջո», ԵԽՎ–5–22–003 «Հարմոնիա» և ԵԽՎ–5–22–005 «Երաժշտական գրականություն» մոդուլները։

50․

Մոդուլի գնահատման կարգը

Մոդուլի ընդունելի կատարողականը յուրաքանչյուր արդյունքի համար սահմանված կատարման չափանիշների բավարար մակարդակի ապահովումն է:

51․

Ուսումնառության արդյունք 1

Ներկայացնել երաժշտական արվեստի դերը, առանձնահատկությունները, երաժշտական արտահայտչամիջոցները, պարզ և բարդ երաժշտական ձևերը

52․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում երաժշտական արվեստի դերն ու տեղը հասարակական կյանքում, այդ թվում՝ դրա դաստիարակչական դերը,

2) ճիշտ է բնութագրում մեղեդի, ձայնակարգ, մետրառիթմ, հարմոնիա հասկացությունները,

3) ճիշտ է սահմանում երաժշտական կառուցվածքի պարզագույն ձևերը՝ մոտիվ, ֆրազ, նախադասություն, պարբերություն, մեղեդի, երաժշտական թեմա հասկացությունները,

4) ճիշտ է դասակարգում ըստ ժանրերի երաժշտական ստեղծագործությունները,

5) ճիշտ է ներկայացնում հետևյալ կառուցվածքները` պարբերություն, պարզ երկմաս ձև, պարզ եռամաս ձև, բարդ եռամաս ձև,

6) ճիշտ է ներկայացնում հետևյալ կառուցվածքները` վարիացիա (իր տարատեսակներով), ռոնդո,

7) ճիշտ է որոշում ստեղծագործությունների երաժշտական ֆակտուրան,

8) ճիշտ է կատարում երաժշտական ստեղծագործությունների վերլուծություն:

53․

Ուսումնառության արդյունք 2

Ներկայացնել սոնատային, ռոնդո-սոնատային ձևերը, սյուիտը, սոնատ-սիմֆոնիկ ցիկլը, ցիկլային վոկալ-սիմֆոնիկ ստեղծագործությունները, բնութագրել երաժշտաբեմական ժանրերը

54․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում սոնատային և ռոնդո-սոնատային ձևերի կառուցվածքները,

2) ճիշտ է ներկայացնում էքսպոզիցիայում հանդես եկող գլխավոր, օժանդակ, կապող և եզրափակիչ թեմաները,

3) ճիշտ է ներկայացնում սոնատային ձևի տարատեսակները,

4) ճիշտ է ներկայացնում հնագույն երկմաս, հնագույն սոնատային, պոլիֆոնիկ ձևերը,

5) ճիշտ է ներկայացնում սյուիտի հիմնական սխեման,

6) ճիշտ է բնութագրում սյուիտի պարտադիր և ներդրված պարերը,

7) ճիշտ է բնութագրում սոնատ-սիմֆոնիկ ցիկլի մասերը,

8) ճիշտ է սահմանում պարաֆրազ, տրանսկրիպցիա, ֆանտազիա, մշակում, իմպրովիզացիա հասկացությունները,

9) ճիշտ է ներկայացնում քառյակային ձևը,

10) ճիշտ է ներկայացնում բարդ երկմաս ձևը,

11) ճիշտ է բնորոշում օրատորիայի և կանտատի ընդհանուր գծերը, դրանց բնորոշ սյուժեները, կատարողական կազմերը և դրանց տարբերությունը,

12) ճիշտ է բնութագրում օպերան՝ որպես սինթետիկ ժանր,

13) ճիշտ է ներկայացնում օպերայի կառուցվածքը, երաժշտական համարները,

14) ճիշտ է ներկայացնում օպերայի տարբեր ժանրերը,

15) ճիշտ է բնութագրում օպերետ, մյուզիքլ, բալետ ժանրերը,

16) ճիշտ է կատարում երաժշտական ստեղծագործությունների վերլուծություն:

ՄՈԴՈՒԼԻ ԱՆՎԱՆՈՒՄԸ «ԱՐՏԱՍԱՀՄԱՆՅԱՆ ԵՐԱԺՇՏԱԿԱՆ ԳՐԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ»

55․

Մոդուլի դասիչը

ԵԽՎ-5-22-005

56․

Մոդուլի նպատակը

Մոդուլի նպատակն է՝ ուսանողի մոտ ձևավորել արտասահմանյան երաժշտության վերաբերյալ գիտելիքներ, դրանք ներկայացնելու կարողություն, նպաստել մասնագիտական երաժշտական ճաշակի ձևավորմանը, աշխարհայացքի ընդլայնմանը:

57․

Մոդուլի տևողությունը

284 ժամ

58․

Մուտքային պահանջները

Այս մոդուլն ուսումնասիրելու համար սկզբնական մասնագիտական գիտելիքներ անհրաժեշտ չեն:

59․

Մոդուլի գնահատման կարգը

Մոդուլի ընդունելի կատարողականը յուրաքանչյուր արդյունքի համար սահմանված կատարման չափանիշների բավարար մակարդակի ապահովումն է:

60․

Ուսումնառության արդյունք 1

Ներկայացնել արտասահմանյան երաժշտական մշակույթը մինչև վաղ կլասիցիզմի ժամանակաշրջանը, այդ դարաշրջանում ստեղծագործած կոմպոզիտորների գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները

61․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում միջնադարի և Վերածննդի երաժշտական մշակույթը՝ ընդհանուր գծերով,

2) ճիշտ է ներկայացնում օպերային ժանրի առաջացումը,

3) ճիշտ է ներկայացնում հիմնական օպերային ժանրերը,

4) ճիշտ է ներկայացնում կոմպոզիտորական դպրոցների ձևավորումը եվրոպական երկրներում,

5) ճիշտ է ներկայացնում XVII-XVIII դդ. գործիքային երաժշտության ժանրերը

6) ճիշտ է ներկայացնում Անգլիայի վերջինալահարների արվեստը,

7) ճիշտ է ներկայացնում Ֆրանսիայի կլավեսինահարների արվեստը,

8) ճիշտ է ներկայացնում Իտալիայի ջութակի դպրոցը,

9) ճիշտ է ներկայացնում բարոկկոյի ժամանակաշրջանի երաժշտական մշակույթը,

10) ճիշտ է ներկայացնում բարոկկոյի ժամանակաշրջանի կոմպոզիտորներ Գ. Ֆ. Հենդելի, Յ. Ս. Բախի, Ք. Վ. Գլյուկի գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները,

11) ճիշտ է ներկայացնում կլասիցիզմի ժամանակաշրջանի երաժշտական մշակույթը, Վիեննական դասական դպրոցը,

12) ճիշտ է ներկայացնում Ֆ. Յ. Հայդնի գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները,

13) լսողությամբ ճանաչում է տվյալ ժամանակաշրջանի երաժշտական ստեղծագործությունները:

62․

Ուսումնառության արդյունք 2

Ներկայացնել արտասահմանյան երաժշտական մշակույթը կլասիցիզմի, ռոմանտիզմի ժամանակաշրջանում, այդ ժամանակաշրջանում ստեղծագործած կոմպոզիտորների գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները

63․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում կլասիցիզմի ժամանակաշրջանի կոմպոզիտորներ Վ. Ա. Մոցարտի, Լ. Բեթհովենի գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները,

2) ճիշտ է ներկայացնում ռոմանտիզմի ժամանակաշրջանի երաժշտական մշակույթը,

3) ճիշտ է ներկայացնում ռոմանտիզմի վաղ շրջանում ստեղծագործած կոմպոզիտորներ Ֆ. Շուբերտի, Կ. Մ. Վեբերի գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները,

4) ճիշտ է ներկայացնում հասուն ռոմանտիզմի ժամանակաշրջանի երաժշտական մշակույթը,

5) ճիշտ է ներկայացնում հասուն ռոմանտիզմի ժամանակաշրջանի կոմպոզիտորներ Ֆ. Մենդելսոնի, Ջ. Ռոսսինիի գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները,

6) լսողությամբ ճանաչում է այս ժամանակաշրջանի երաժշտական ստեղծագործությունները:

64․

Ուսումնառության արդյունք 3

Ներկայացնել արտասահմանյան երաժշտական մշակույթը հասուն և ուշ ռոմանտիզմի ժամանակաշրջաններում, այդ ժամանակաշրջաններում ստեղծագործած կոմպոզիտորների գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները

65․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում հասուն և ուշ ռոմանտիզմի ժամանակաշրջանների երաժշտական մշակույթը,

2) ճիշտ է ներկայացնում հասուն ռոմանտիզմի ժամանակաշրջանի այլ կոմպոզիտորներ Ռ. Շումանի, Ֆ. Շոպենի, Հ. Բեռլիոզի, Ֆ. Լիստի, Ռ. Վագների գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները,

3) լսողությամբ ճանաչում է նշված ժամանակաշրջանի երաժշտական ստեղծագործությունները:

66․

Ուսումնառության արդյունք 4

Ներկայացնել արտասահմանյան երաժշտական մշակույթը ուշ ռոմանտիզմի ժամանակաշրջանից մինչև XX դարասկիզբը, այդ ժամանակաշրջանում ստեղծագործած կոմպոզիտորների գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները

67․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում ուշ ռոմանտիզմի ժամանակաշրջանի կոմպոզիտորներ՝ Յ. Բրամսի, Ջ. Վերդիի, Շ. Գունոյի, Ժ. Բիզեի գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները,

2) ճիշտ է ներկայացնում XIX դարավերջից մինչև XX դարասկզբի արտասահմանյան երաժշտական մշակույթը, ազգային կոմպոզիտորական դպրոցների ձևավորումը,

3) ճիշտ է ներկայացնում Է. Գրիգի ստեղծագործական գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները,

4) ճիշտ է ներկայացնում Բ․ Սմետանայի և Ա. Դվորժակի ստեղծագործական գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները,

5) ճիշտ է ներկայացնում Մ․ Գլինկայի ստեղծագործական գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները,

6) լսողությամբ ճանաչում է նշված ժամանակաշրջանի երաժշտական ստեղծագործությունները:

68․

Ուսումնառության արդյունք 5

Ներկայացնել ռուս դասական երաժշտությունը «Հզոր խմբակի» գործունեությունից մինչև Պ. Չայկովսկու ստեղծագործական գործունեությունը, այդ ժամանակաշրջանում ստեղծագործած կոմպոզիտորների գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները

69․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում Ա. Դարգոմիժսկու ստեղծագործական գործունեությունը երաժշտական ստեղծագործությունները:

2) ճիշտ է ներկայացնում Ա. Բորոդինի ստեղծագործական գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները,

3) ճիշտ է ներկայացնում Մ. Մուսորգսկու ստեղծագործական գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները,

4) ճիշտ է ներկայացնում Ն. Ռիմսկի-Կորսակովի ստեղծագործական գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները,

5) ճիշտ է ներկայացնում Պ. Չայկովսկու ստեղծագործական գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները,

6) լսողությամբ ճանաչում է նշված ժամանակաշրջանի երաժշտական ստեղծագործությունները:

70․

Ուսումնառության արդյունք 6

Ներկայացնել արտասահմանյան երաժշտական մշակույթը մինչև XX դարասկիզբը, այդ ժամանակաշրջանում ստեղծագործած կոմպոզիտորների գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները

71․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում նշված ժամանակաշրջանի գեղարվեստական ոճական ուղղությունները (իմպրեսիոնիզմ, վերիզմ, էքսպրեսիոնիզմ),

2) ճիշտ է ներկայացնում իմպրեսիոնիզմի հիմնական ներկայացուցիչների՝ Կ. Դեբյուսիի, Մ. Ռավելի ստեղծագործական գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները,

3) ճիշտ է ներկայացնում Ջ. Պուչչինիի ստեղծագործական գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները,

4) ճիշտ է ներկայացնում Ռ. Շտրաուսի ստեղծագործական գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները,

5) ճիշտ է ներկայացնում Գ. Մալերի ստեղծագործական գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները,

6) ճիշտ է ներկայացնում Ա. Շյոնբերգի ստեղծագործական գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները,

7) ճիշտ է ներկայացնում Ա. Վեբերնի ստեղծագործական գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները,

8) ճիշտ է ներկայացնում Ա. Բերգի ստեղծագործական գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները,

9) ճիշտ է ներկայացնում Ի. Ստրավինսկու ստեղծագործական գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները,

10) լսողությամբ ճանաչում է նշված ժամանակաշրջանի երաժշտական ստեղծագործությունները:

72․

Ուսումնառության արդյունք 7

Ներկայացնել մինչև XX դարի առաջին կեսի ռուս և արևմտյան երաժշտական մշակույթը, այդ ժամանակաշրջանում ստեղծագործած կոմպոզիտորների գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները

73․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում Ա.Սկրյաբինի ստեղծագործական գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները,

2) ճիշտ է ներկայացնում Ս.Ռախմանինովի ստեղծագործական գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները,

3) ճիշտ է ներկայացնում «Ֆրանսիական վեցյակի» գործունեությունը,

4) ճիշտ է ներկայացնում Ա.Օնեգերի ստեղծագործական գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները,

5) ճիշտ է ներկայացնում Դ.Միոյի ստեղծագործական գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները,

6) ճիշտ է ներկայացնում Ֆ.Պուլենկի ստեղծագործական գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները,

7) ճիշտ է ներկայացնում Բ.Բրիտենի ստեղծագործական գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները,

8) ճիշտ է ներկայացնում Յ․Սիբելիուսի ստեղծագործական գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները,

9) ճիշտ է ներկայացնում Բ.Բարտոկի ստեղծագործական գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները,

10) ճիշտ է ներկայացնում Ջ․Գերշվինի ստեղծագործական գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները,

11) ճիշտ է ներկայացնում Կ.Օրֆի ստեղծագործական գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները,

12) ճիշտ է ներկայացնում Պ.Հինդեմիտի ստեղծագործական գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները,

13) լսողությամբ ճանաչում է նշված ժամանակաշրջանի երաժշտական ստեղծագործությունները:

* Ուսումնական հաստատությունը կարող է ուսումնական ծրագրում ներառել տվյալ ժամանակաշրջանի այլ կոմպոզիտորների։

74․

Ուսումնառության արդյունք 8

Ներկայացնել XX դարի երկրորդ կեսի ռուս և արևմտյան երաժշտական մշակույթը, այդ ժամանակաշրջանում ստեղծագործած կոմպոզիտորների գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները

75․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում Ն.Մյասկովսկու ստեղծագործական գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները,

2) ճիշտ է ներկայացնում Ս.Պրոկոֆևի ստեղծագործական գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները,

3) ճիշտ է ներկայացնում Դ.Շոստակովիչի ստեղծագործական գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները,

4) ճիշտ է ներկայացնում Ռ․Շչեդրինի ստեղծագործական գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները,

5) ճիշտ է ներկայացնում Օ․Մեսիանի ստեղծագործական գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները,

6) ճիշտ է ներկայացնում Պ․Բուլեզի ստեղծագործական գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները,

7) ճիշտ է ներկայացնում Ա․Շնիտկեի ստեղծագործական գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները,

8) ճիշտ է ներկայացնում Ք․Պենդերեցկու ստեղծագործական գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները,

9) ճիշտ է ներկայացնում Ս.Գուբայդուլինայի ստեղծագործական գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները,

10) լսողությամբ ճանաչում է նշված ժամանակաշրջանի երաժշտական ստեղծագործությունները:

* Ուսումնական հաստատությունը կարող է ուսումնական ծրագրում ներառել տվյալ ժամանակաշրջանի այլ կոմպոզիտորների։

ՄՈԴՈՒԼԻ ԱՆՎԱՆՈՒՄԸ «ՀԱՅ ԺՈՂՈՎՐԴԱԿԱՆ ԵՐԱԺՇՏԱԿԱՆ ՍՏԵՂԾԱԳՈՐԾՈՒԹՅՈՒՆ»

76․

Մոդուլի դասիչը

ԵԽՎ-5-22-006

77․

Մոդուլի նպատակը

Մոդուլի նպատակն է՝ ուսանողի մոտ ձևավորել հայ ազգային երաժշտության վերաբերյալ գիտելիքներ, դրանք ներկայացնելու կարողություն, նպաստել մասնագիտական երաժշտական ճաշակի զարգացմանը, աշխարհայացքի ընդլանմանը:

78․

Մոդուլի տևողությունը

72 ժամ

79․

Մուտքային պահանջները

Այս մոդուլն ուսումնասիրելու համար սկզբնական մասնագիտական գիտելիքներ անհրաժեշտ չեն:

80․

Մոդուլի գնահատման կարգը

Մոդուլի ընդունելի կատարողականը յուրաքանչյուր արդյունքի համար սահմանված կատարման չափանիշների բավարար մակարդակի ապահովումն է:

81․

Ուսումնառության արդյունք 1

Ներկայացնել հայ ազգային երաժշտության շերտերը, հնչյունաշարի և ձայնակարգերի կառուցվածքը, ժողովրդական երաժշտական արվեստի զարգացման ուղին, գեղջկական երգաժանրերը, աշխատանքային երգերը, երգել ժողովրդական երգեր

82․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում հայ ազգային երաժշտության շերտերը,

2) ճիշտ է ներկայացնում հայկական ձայնակարգերը,

3) ճիշտ է ներկայացնում հայ երգարվեստի պատմությունը,

4) ճիշտ է ներկայացնում աշխատանքային երգերը,

5) ճիշտ է երգում ժողովրդական երգեր:

83․

Ուսումնառության արդյունք 2

Ներկայացնել ծիսական և քնարական երգերը, ողբերը, լացերը, հայ հոգևոր երգաժանրերը, հայ նոր նոտագրության համակարգը, հայ երգի պահպանման և ուսումնասիրման խնդիրները, ժողովրդական երաժշտության կիրառումը կոմպոզիտորական արվեստում

84․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում ծիսական և քնարական երգերը,

2) ճիշտ է ներկայացնում ողբերը, լացերը,

3) ճիշտ է ներկայացնում սաղմոս, շարական, տաղ ժանրերը,

4) ճիշտ է ներկայացնում հայ նոր նոտագրության համակարգը (Լիմոնջյան համակարգ), ընթերցում այդ համակարգով գրառված երգեր,

5) ճիշտ է ներկայացնում Կոմիտասի դերը հայ երաժշտության պատմության մեջ (իբրև ազգագրագետ, գիտնական, կոմպոզիտոր),

6) ճիշտ է երգում ժողովրդական և հոգևոր երգեր:

85․

Ուսումնառության արդյունք 3

Ներկայացնել կատակային, երգիծական, էպիկական երգերը, վիպերգերը, օրորները, պարերգերը, պանդխտության երգերը

86․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում կատակային, երգիծական երգերը

2) ճիշտ է ներկայացնում էպիկական երգերը, վիպերգերը

3) ճիշտ է ներկայացնում օրորները, նանիկները,

4) ճիշտ է ներկայացնում պարերգերը,

5) ճիշտ է ներկայացնում պանդխտության երգերը, անտունիները,

6) ճիշտ է երգում ժողովրդական և հոգևոր երգեր:

87․

Ուսումնառության արդյունք 4

Ներկայացնել հայ ժողովրդական երաժշտական գործիքները, հայ ժողովրդապրոֆեսիոնալ երաժշտական արվեստը

88․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում հայ ժողովրդական երաժշտական գործիքային խմբերը, երաժշտական գործիքները, դրանց կատարման կերպը,

2) ճիշտ է տարբերակում, ըստ հնչերանգի, երաժշտական գործիքները,

3) ճիշտ է ներկայացնում աշուղական արվեստը,

4) ճիշտ է ներկայացնում աշուղական երգի ժանրերը,

5) ճիշտ է ներկայացնում աշուղական երգարվեստի առավել վառ ներկայացուցիչների գործունեությունը,

6) ճիշտ է ներկայացնում քաղաքային երգը,

7) ճիշտ է երգում ժողովրդական, հոգևոր, աշուղական և քաղաքային երգեր:

ՄՈԴՈՒԼԻ ԱՆՎԱՆՈՒՄԸ «ՀԱՅ ԵՐԱԺՇՏԱԿԱՆ ԳՐԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ»

89․

Մոդուլի դասիչը

ԵԽՎ-5-22-007

90․

Մոդուլի նպատակը

Մոդուլի նպատակն է՝ ուսանողի մոտ ձևավորել հայ դասական երաժշտության վերաբերյալ գիտելիքներ, դրանք ներկայացնելու կարողություն, նպաստել մասնագիտական երաժշտական ճաշակի զարգացմանը, աշխարհայացքի ընդլանմանը:

91․

Մոդուլի տևողությունը

72 ժամ

92․

Մուտքային պահանջները

Այս մոդուլն ուսումնասիրելուց առաջ ուսանողը պետք է ուսումնասիրի ԵԽՎ–5–22–006 «Հայ ժողովրդական երաժշտական ստեղծագործություն» մոդուլը և մասնակիորեն՝ ԵԽՎ–5–22–005 «Արտասահմանյան երաժշտական գրականություն» մոդուլը։

93․

Մոդուլի գնահատման կարգը

Մոդուլի ընդունելի կատարողականը յուրաքանչյուր արդյունքի համար սահմանված կատարման չափանիշների բավարար մակարդակի ապահովումն է:

94․

Ուսումնառության արդյունք 1

Ներկայացնել հայ երաժշտական մշակույթը XIX դարից մինչև XX դարի առաջին երկու տասնամյակները, այդ ժամանակաշրջանում ստեղծագործած կոմպոզիտորների գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները

95․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում XIX դարի հայ երաժշտական մշակույթը,

2) ճիշտ է ներկայացնում Տ.Չուխաջյանի ստեղծագործական գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները,

3) ճիշտ է ներկայացնում Ք.Կարա-Մուրզայի ստեղծագործական գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները,

4) ճիշտ է ներկայացնում Մ.Եկմալյանի ստեղծագործական գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները,

5) ճիշտ է ներկայացնում Ն.Տիգրանյանի ստեղծագործական գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները,

6) ճիշտ է ներկայացնում Կոմիտասի ստեղծագործական գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները,

7) ճիշտ է ներկայացնում հայ երաժշտական մշակույթը XX դարի առաջին երկու տասնամյակների ընթացքում,

8) լսողությամբ ճանաչում է նշված ժամանակաշրջանի երաժշտական ստեղծագործությունները:

96․

Ուսումնառության արդյունք 2

Ներկայացնել հայ երաժշտական մշակույթը մինչև հայ նոր կոմպոզիտորական դպրոցի ձևավորումը, այդ ժամանակաշրջանում ստեղծագործած կոմպոզիտորների գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները

97․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում Ա.Սպենդիարյանի ստեղծագործական գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները,

2) ճիշտ է ներկայացնում Ա.Տիգրանյանի ստեղծագործական գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները,

3) ճիշտ է ներկայացնում 1920-1945 թթ. հայ երաժշտական մշակույթը,

4) ճիշտ է ներկայացնում Ռ.Մելիքյանի ստեղծագործական գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները,

5) ճիշտ է ներկայացնում Հ.Ստեփանյանի ստեղծագործական գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները,

6) ճիշտ է ներկայացնում Գ.Եղիազարյանի ստեղծագործական գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները,

7) լսողությամբ ճանաչում է նշված ժամանակաշրջանի երաժշտական ստեղծագործությունները:

98․

Ուսումնառության արդյունք 3

Ներկայացնել հայ նոր կոմպոզիտորական դպրոցի ձևավորումը (Ա. Խաչատրյանի ստեղծագործական գործունեությունը), 1945-1960 թթ. հայ երաժշտական մշակույթը, «Հայկական հնգյակի» ներկայացուցիչների ստեղծագործական գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները

99․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում Ա.Խաչատրյանի ստեղծագործական գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները,

2) ճիշտ է ներկայացնում 1945-1960 թթ. հայ երաժշտական մշակույթը,

3) ճիշտ է ներկայացնում Ա.Հարությունյանի ստեղծագործական գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները,

4) ճիշտ է ներկայացնում Ա.Բաբաջանյանի ստեղծագործական գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները,

5) ճիշտ է ներկայացնում Է.Միրզոյանի ստեղծագործական գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները,

6) ճիշտ է ներկայացնում Ղ.Սարյանի ստեղծագործական գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները,

7) լսողությամբ ճանաչում է նշված ժամանակաշրջանի երաժշտական ստեղծագործությունները:

100․

Ուսումնառության արդյունք 4

Ներկայացնել հայ երաժշտական մշակույթը սկսած 1960 թվականից մինչև մեր օրերը, այս ժամանակաշրջանում ժամանակաշրջանում ստեղծագործած կոմպոզիտորների գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները

101․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում հայ երաժշտական մշակույթը 1960-1970 թթ.,

2) ճիշտ է ներկայացնում Է.Հովհաննիսյանի ստեղծագործական գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները,

3) ճիշտ է ներկայացնում Ա.Տերտերյանի ստեղծագործական գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները,

4) ճիշտ է ներկայացնում Տ.Մանսուրյանի ստեղծագործական գործունեությունը, երաժշտական ստեղծագործությունները,

5) ճիշտ է ներկայացնում սփյուռքահայ երաժշտական մշակույթը,

6) ճիշտ է ներկայացնում արդի հայ երաժշտական մշակույթը,

7) լսողությամբ ճանաչում է նշված ժամանակաշրջանի երաժշտական ստեղծագործությունները:

ՄՈԴՈՒԼԻ ԱՆՎԱՆՈՒՄԸ «ԱՐՎԵՍՏԻ ՊԱՏՄՈՒԹՅՈՒՆ»

102․

Մոդուլի դասիչը

ԵԽՎ-5-22-008

103․

Մոդուլի նպատակը

Մոդուլի նպատակն է` ուսանողի մոտ ձևավորել արվեստի տարբեր ճյուղերի վերաբերյալ գիտելիքներ, դրանք ներկայացնելու կարողություն, նպաստել մասնագիտական երաժշտական ճաշակի զարգացմանը, աշխարհայացքի ընդլայնմանը:

104․

Մոդուլի տևողությունը

72 ժամ

105․

Մուտքային պահանջները

Այս մոդուլն ուսումնասիրելու համար նախնական մասնագիտական գիտելիքներ անհրաժեշտ չեն:

106․

Մոդուլի գնահատման կարգը

Մոդուլի ընդունելի կատարողականը յուրաքանչյուր արդյունքի համար սահմանված կատարման չափանիշների բավարար մակարդակի ապահովումն է:

107․

Ուսումնառության արդյունք 1

Ներկայացնել արվեստի տեսակները և ժանրերը, նախնադարյան արվեստը, առաջավոր Ասիայի երկրների և հին Եգիպտոսի արվեստը

108․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում արվեստի տեսակներն ու ժանրերը,

2) ճիշտ է նկարագրում նախնադարյան արվեստը, ճանաչում դրան բնորոշ նմուշները,

3) ճիշտ է ներկայացնում շումերական պետության մշակույթը,

4) ճիշտ է ներկայացնում Ասորեստանի հնագույն ճարտարապետությունը և որմնագրությունը,

5) ճիշտ է ներկայացնում հին Եգիպտոսի մշակույթի պատմական շրջանները,

6) ճիշտ է ներկայացնում ուսումնական տեսանյութերում ընդգրկված քանդակները, փարավոնների դամբարանները:

109․

Ուսումնառության արդյունք 2

Ներկայացնել Ուրարտուի, հին Եգիպտոսի, հին Հունաստանի և հին Հռոմի մշակույթները

110․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում ուրարտական մշակույթի զարգացման հիմքերը, առանձնահատկությունները,

2) ճիշտ է ներկայացնում հին Եգիպտոսի տաճարաշինությունը, քանդակագործությունը (ընդհանուր բնութագիրը),

3) ճիշտ է ներկայացնում եգիպտացիների նվաճումները ֆիզիկայի, քիմիայի, բժշկության, թվաբանության, երկրաչափության, աստղագիտության բնագավառներում,

4) ճիշտ է ներկայացնում հին Հունաստանի մշակույթի դերը արվեստի պատմության մեջ,

5) ճիշտ է նկարագրում հին Հունաստանի մշակույթի պատմական շրջանները` հոմերոսյան, արխայիկ, դասական և հելլենիստական,

6) ճիշտ է ներկայացնում հին Հռոմի մշակույթի առաջատար դերը անտիկ աշխարհում,

7) ճիշտ է ներկայացնում ուսումնական տեսանյութերում ընդգրկված արվեստի նմուշները և կատարում նրանց համեմատությունը:

111․

Ուսումնառության արդյունք 3

Ներկայացնել միջնադարի, Վերածննդի, XVII-XVIII դարերի մշակույթը

112․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում միջնադարյան արվեստի բնույթը,

2) ճիշտ է նկարագրում բյուզանդական և Կիևյան Ռուսիայի արվեստը միջնադարում,

3) ճիշտ է բացատրում ռոմանական ոճ և գոթական ոճ հասկացությունները ,

4) ճիշտ է բնութագրում Վերածննդի արվեստը Իտալիայում, դրա տարածումը Եվրոպայի այլ երկրներում,

5) ճիշտ է վերլուծում Վերածննդի կերպարվեստի ներկայացուցիչների ստեղծագործությունները և դասակարգում ըստ ժանրերի (կենցաղային, պեյզաժ, դիմանկար, նատյուրմորտ),

6) ճիշտ է ներկայացնում XVII-XVIII դդ. կազմավորված գեղանկարչության դպրոցները,

7) ճիշտ է ներկայացնում բարոկկո, ռոկոկո, կլասիցիզմ ոճերը:

113․

Ուսումնառության արդյունք 4

Ներկայացնել XVIII-XX դդ. մշակույթը (արևմտաեվրոպական երկրների, Ռուսաստանի), հայ մշակույթը

114․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է բնութագրում XVIII դարը որպես լուսավորչության դարաշրջան,

2) ճիշտ է բնութագրում XIX դարի հիմնական ոճական ուղղությունները (ռոմանտիզմ, ռեալիզմ),

3) ճիշտ է ներկայացնում ֆրանսիական իմպրեսիոնիզմը և ռուս պերեդվիժնիկների արվեստը,

4) ճիշտ է բնութագրում XX դարի ուղղությունները (էքսպրեսիոնիզմ, կուբիզմ, աբստրակցիոնիզմ, էքզիստենցիալիզմ, սյուրռեալիզմ, նեոկլասիցիզմ),

5) ճիշտ է ներկայացնում XX դարի երաժշտական մշակույթի ընդհանուր բնութագիրը,

6) ճիշտ է ներկայացնում հայ մշակույթի զարգացման տարբեր շրջանները (հնագույն ժամանակից մինչև մեր օրերը):

ՄՈԴՈՒԼԻ ԱՆՎԱՆՈՒՄԸ «ՀՈԳԵԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆ»

115․

Մոդուլի դասիչը

ԵԽՎ-5-22-009

116․

Մոդուլի նպատակը

Մոդուլի նպատակն է` ուսանողի մոտ ձևավորել մարդու հոգեկան կյանքի, դրա զարգացման, ընդհանուր օրինաչափությունների, գործընթացների, որակների և վիճակների մասին գիտելիքներ և դրանք ներկայացնելու կարողություն, ինչպես նաև ձևավորել դպրոցական տարիքի երեխաների հոգեկան ձևավորման և զարգացման գործընթացը ճիշտ ուղղորդելու կարողություններ:

117․

Մոդուլի տևողությունը

36 ժամ

118․

Մուտքային պահանջները

Այս մոդուլն ուսումնասիրելու համար սկզբնական մասնագիտական գիտելիքներ անհրաժեշտ չեն։

119․

Մոդուլի գնահատման կարգը

Մոդուլի ընդունելի կատարողականը յուրաքանչյուր արդյունքի համար նախատեսված կատարման չափանիշների բավարար մակարդակի ապահովումն է:

120․

Ուսումնառության արդյունք 1

Ներկայացնել հոգեբանության դերը և նշանակությունը, նրա ուսումնասիրման մեթոդները, սկզբունքները, գործառույթները և բնագավառները

121․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում հոգեբանությունը որպես գիտություն, նրա զարգացման հիմնական փուլերը,

2) ճիշտ է մեկնաբանում անձի հոգեկան կառուցվածքի ուսումնասիրության ժամանակ կիրառվող հոգեբանական մեթոդները,

3) ճիշտ է ներկայացնում հոգեբանության սկբունքները, գործառույթները, հոգեկանի ռեֆլեկտոր բնույթը,

4) ճիշտ է բացատրում հոգեբանության բնագավառները և միջառարկայական կապերը:

122․

Ուսումնառության արդյունք 2

Ներկայացնել անձի հոգեկան կյանքը և գործունեությունը

123․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է բացատրում անձ, անհատ, անհատականություն, մարդ հասկացությունները,

2) ճիշտ է ներկայացնում անձի գործունեությունը, դրա տեսակները տարբեր տարիքային փուլերում,

3) ճիշտ է ներկայացնում անձի վարքը, նրա ինքնակառավարման հնարավորությունները:

124․

Ուսումնառության արդյունք 3

Ներկայացնել անձի ճանաչողական գործընթացները

125․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում անձի ուշադրությունը, դրա տեսակները, հիմնական որակները,

2) ճիշտ է ներկայացնում դպրոցականի ուշադրությունը որպես ճանաչողաիմացական գործընթաց,

3) ճիշտ է ներկայացնում զգայությունը, դրա առանձնահատկություններ, տեսակները,

4) ճիշտ է ներկայացնում դպրոցականի զգայությունները,

5) ճիշտ է ներկայացնում ընկալումները, դրա տեսակները, առանձնահատկությունները և դրանց իմացական դերը,

6) ճիշտ է ներկայացնում հիշողությունը, դրա տեսակները, հիմնական գործընթացները,

7) ճիշտ է ներկայացնում երևակայությունը, դրա տեսակները,

8) ճիշտ է ներկայացնում դպրոցական տարիքի երեխաների երևակայության առանձնահատկությունները,

9) ճիշտ է մեկնաբանում մտածողությունը, դրա հիմնական գործընթացները:

126․

Ուսումնառության արդյունք 4

Ներկայացնել անձի գործունեության հուզակամային ոլորտը

127․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է բացատրում հույզերը և զգացմունքները, դրանց տեսակները,

2) ճիշտ է ներկայացնում կամքը, կամային ոլորտի դրսևորումները, հիմնական գործառույթները,

3) ճիշտ է ներկայացնում սթրեսը, աֆեկտը, կիրքը, դրանք՝ իբրև հնարավոր հոգեբանական խաթարումների նախադրյալներ:

128․

Ուսումնառության արդյունք 5

Ներկայացնել անձի որակները և առանձնահատկությունները

129․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում խառնվածքը իբրև հոգեկան որակ, դրա հոգեբանական բնութագիրը, նյարդային համակարգի համապատասխան տիպերը,

2) ճիշտ է մեկնաբանում բնավորությունը, դրա դրսևորումները,

3) ճիշտ է մեկնաբանում ընդունակությունը, դրա տեսակները, դրսևորման պայմանները,

4) ճիշտ է ներկայացնում դիրքորոշումների կառուցվածքը, տեսակները և գործառույթները,

130․

Ուսումնառության արդյունք 6

Ներկայացնել մանկավարժական հոգեբանության կապը տարիքային հոգեբանության հետ

131․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է մեկնաբանում տարիքային և մանկավարժական հոգեբանությունը, դրա մեթոդներն ու սկզբունքները,

2) ճիշտ է բացատրում տարիքային տարբեր փուլերում գտնվող երեխաների զարգացման հոգեբանական առանձնահատկությունները:

ՄՈԴՈՒԼԻ ԱՆՎԱՆՈՒՄԸ «ՄԱՆԿԱՎԱՐԺՈՒԹՅՈՒՆ»

132․

Մոդուլի դասիչը

ԵԽՎ-5-22-010

133․

Մոդուլի նպատակը

Մոդուլի նպատակն է` ուսանողի մոտ ձևավորել մանկավարժության խնդիրների, հիմնական հասկացությունների և գործառույթների, մանկավարժական գիտության և պրակտիկայի փոխադարձ կապի վերաբերյալ գիտելիքներ և դրանք գործնականում կիրառելու կարողություններ:

134․

Մոդուլի տևողությունը

36 ժամ

135․

Մուտքային պահանջները

Այս մոդուլն ուսումնասիրելու համար սկզբնական մասնագիտական գիտելիքներ անհրաժեշտ չեն։

136․

Մոդուլի գնահատման կարգը

Մոդուլի ընդունելի կատարողականը յուրաքանչյուր արդյունքի համար նախատեսված կատարման չափանիշների բավարար մակարդակի ապահովումն է:

137․

Ուսումնառության արդյունք 1

Ներկայացնել մանկավարժություն առարկան, խնդիրները և մեթոդները

138․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում մանկավարժություն առարկան, երաժշտական մանկավարժությունը,

2) ճիշտ է ներկայացնում մանկավարժության խնդիրները,

3) ճիշտ է թվում և մեկնաբանում մանկավարժության մեթոդները:

139․

Ուսումնառության արդյունք 2

Ներկայացնել անձի զարգացումը, դաստիարակությունը և ձևավորումը

140․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում սերնդի դաստիարակության նպատակը,

2) ճիշտ է ներկայացնում անձի բազմակողմանի, ներդաշնակ զարգացման խնդիրները,

3) ճիշտ է ներկայացնում երաժշտական դաստիարակության և կրթության համակարգը:

141․

Ուսումնառության արդյունք 3

Ներկայացնել կրթական գործընթացի հիմնական սկզբունքները, մանկավարժական գործունեության հիմնահարցերը

142․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում նախնական երաժշտական կրթությունը,

2) ճիշտ է թվարկում երաժշտական դպրոցներում ուսուցման կազմակերպման ձևերը, մեթոդները,

3) ճիշտ է ներկայացնում ուսուցչի մանկավարժական ընդունակությունները, կարողությունները և հմտությունները,

4) ճիշտ է ներկայացնում ուսուցչի անձի մասնագիտական որակները,

5) ճիշտ է ներկայացնում մանկավարժական տակտիկան, մանկավարժական էթիկայի հոգեբանական հիմունքները:

143․

Ուսումնառության արդյունք 4

Ներկայացնել երեխայի անձնավորության զարգացման և դաստիարակության խնդիրները ուսման ընթացքում

144․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում երեխայի դպրոցական կյանքի սկզբնական շրջանի առանձնահատկությունները,

2) ճիշտ է ներկայացնում երեխաների տարիքային բազմակողմանի զարգացումը,

3) ճիշտ է ներկայացնում երեխայի անձնավորության զարգացումը և դաստիարակությունը ուսման ընթացքում,

4) ճիշտ է ներկայացնում երեխայի դաստիարակության և զարգացման ուղղությամբ տարվող համատեղ աշխատանքը ընտանիքում, հանրակրթական և երաժշտական դպրոցներում:

ՄՈԴՈՒԼԻ ԱՆՎԱՆՈՒՄԸ «ԴԱՇՆԱՄՈՒՐԱՅԻՆ ԿԱՏԱՐՈՂԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ»

145․

Մոդուլի դասիչը

ԵԽՎ-5-22-011

146․

Մոդուլի նպատակը

Մոդուլի նպատակն է՝ զարգացնել ուսանողի դաշնամուրային կատարողական ունակությունները, ձևավորել նոտային տեքստի համպատրաստից ընթեցման, սիմֆոնիկ, օպերային, խմբերգային, կամերային երաժշտության դաշնամուրային փոխադրումների կատարման, ինչպես նաև նվագակցային կարողություններ:

147․

Մոդուլի տևողությունը

284 ժամ

148․

Մուտքային պահանջները

Այս մոդուլն ուսումնասիրելու համար սկզբնական մասնագիտական գիտելիքներ անհրաժեշտ չեն:

149․

Մոդուլի գնահատման կարգը

Մոդուլի ընդունելի կատարողականը յուրաքանչյուր արդյունքի համար սահմանված կատարման չափանիշների բավարար մակարդակի ապահովումն է:

150․

Ուսումնառության արդյունք 1

Տիրապետել դաշնամուրի կատարողական առանձնահատկություններին, նվագել գամմաներ, վարժություններ, կատարել երաժշտական ստեղծագործություններ, տիրապետել բեմական կեցվածքի և պահվածքի հիմնատարրերին

151․

Կատարման չափանիշներ

1) նվագում է գամմաներ, վարժություններ,

2) ճիշտ է ընթերցում նոտային տեքստ,

3) կատարում է տարբեր ժանրերի երաժշտական ստեղծագործություններ՝ ըստ հաստատության հաստատած ուսումնական ծրագրի*,

4) նվագում է ճիշտ կատարողական կեցվածքով և դրվածքով, ճիշտ մատնադրությամբ, հստակ ռիթմով,

5) ճիշտ է մեկնաբանում (բացատրում նշանակությունը) և կատարում երաժշտական տեքստում առկա տեմպային, դինամիկ և հնչերանգային նշումները,

6) ճիշտ է օգտագործում ոտնակները,

7) տիրապետում է բեմական կեցվածքի և պահվածքի հիմնատարրերին:

* Մոդուլի յուրաքանչյուր ուսումնառության արդյունքի համար նվագացանկն ընտրվում է դասավանդող դասախոսի կողմից՝ համաձայն ուսումնամեթոդական խորհրդի կողմից հաստատված օրինակելի նվագացանկի բարդության աստիճանի: Յուրաքանչյուր ուսումնառության արդյունքի համար ուսումնամեթոդական խորհուրդը սահմանում է պարտադիր ծրագրային չափանիշներ՝ հետևյալ ժանրերից՝

Ուսումնամեթոդական խորհուրդն է սահմանում յուրաքանչյուր ժանրի ստեղծագործությունների՝ պահանջվող նվազագույն քանակը։

152․

Ուսումնառության արդյունք 2

Կատարելագործել դաշնամուրային կատարողականությունը, նվագել գամմաներ, վարժություններ, կատարել երաժշտական ստեղծագործություններ, երաժշտական կատարման ընթացքում դրսևորել բեմական կեցվածք և պահվածք

153․

Կատարման չափանիշներ

1) նվագում է գամմաներ, վարժություններ,

2) ճիշտ է հանպատրաստից ընթերցում նոտային տեքստ,

3) կատարում է տարբեր ժանրերի երաժշտական ստեղծագործություններ,

4) նվագում է ճիշտ կատարողական կեցվածքով և դրվածքով, ճիշտ մատնադրությամբ, ճիշտ հնչարտաբերմամբ, հստակ ռիթմով,

5) ճիշտ է մեկնաբանում (բացատրում նշանակությունը) և կատարում երաժշտական տեքստում առկա տեմպային, դինամիկ և հնչերանգային նշումները,

6) ճիշտ է օգտագործում ոտնակները,

7) երաժշտական կատարման ընթացքում դրսևորում է երաժշտական ստեղծագործության կերպարային նկարագրի ընկալում,

8) երաժշտական կատարման ընթացքում դրսևորում է բեմական կեցվածք և պահվածք:

154․

Ուսումնառության արդյունք 3

Կատարելագործել դաշնամուրային կատարողականությունը, նվագել գամմաներ, վարժություններ, կատարել երաժշտական ստեղծագործություններ, երաժշտական կատարման ընթացքում դրսևորել արտիստիզմ

155․

Կատարման չափանիշներ

1) նվագում է գամմաներ, վարժություններ,

2) ճիշտ է հանպատրաստից ընթերցում նոտային տեքստ,

3) կատարում է տարբեր ժանրերի երաժշտական ստեղծագործություններ,

4) նվագում է ճիշտ կատարողական կեցվածքով և դրվածքով, ճիշտ մատնադրությամբ, ճիշտ հնչարտաբերմամբ, հստակ ռիթմով,

5) ճիշտ է մեկնաբանում (բացատրում նշանակությունը) և կատարում երաժշտական տեքստում առկա տեմպային, դինամիկ և հնչերանգային նշումները,

6) ճիշտ է օգտագործում ոտնակները,

7) երաժշտական կատարման ընթացքում դրսևորում է երաժշտական ստեղծագործության կերպարային և ոճային նկարագրի ընկալում,

8) երաժշտական կատարման ընթացքում դրսևորում է արտիստիզմ:

156․

Ուսումնառության արդյունք 4

Կատարելագործել դաշնամուրային կատարողականությունը, նվագել գամմաներ, վարժություններ, կատարել երաժշտական ստեղծագործություններ, երաժշտական կատարման ընթացքում դրսևորել արտիստիզմ

157․

Կատարման չափանիշներ

1) նվագում է գամմաներ, վարժություններ,

2) ճիշտ է հանպատրաստից ընթերցում նոտային տեքստ,

3) կատարում է տարբեր ժանրերի երաժշտական ստեղծագործություններ,

4) նվագում է ճիշտ կատարողական կեցվածքով և դրվածքով, ճիշտ մատնադրությամբ, ճիշտ հնչարտաբերմամբ, հստակ ռիթմով,

5) ճիշտ է մեկնաբանում (բացատրում նշանակությունը) և կատարում երաժշտական տեքստում առկա տեմպային, դինամիկ և հնչերանգային նշումները,

6) ճիշտ է օգտագործում ոտնակները,

7) երաժշտական կատարման ընթացքում դրսևորում է երաժշտական ստեղծագործության կերպարային, ոճային և գեղագիտական նկարագրի ընկալում,

8) երաժշտական կատարման ընթացքում դրսևորում է արտիստիզմ:

158․

Ուսումնառության արդյունք 5

Կատարելագործել դաշնամուրային կատարողականությունը, նվագել գամմաներ, վարժություններ, կատարել երաժշտական ստեղծագործություններ, երաժշտական կատարման ընթացքում դրսևորել արտիստիզմ

159․

Կատարման չափանիշներ

1) կարողանում է կատարել գամմաներ, վարժություններ,

2) ճիշտ է հանպատրաստից ընթերցում նոտային տեքստ,

3) կարողանում է կատարել տարբեր ժանրերի երաժշտական ստեղծագործություններ,

4) նվագում է ճիշտ կատարողական կեցվածքով և դրվածքով, ճիշտ մատնադրությամբ, ճիշտ հնչարտաբերմամբ, հստակ ռիթմով,

5) ճիշտ է մեկնաբանում (բացատրում նշանակությունը) և կատարում երաժշտական տեքստում առկա տեմպային, դինամիկ և հնչերանգային նշումները,

6) ճիշտ է օգտագործում ոտնակները,

7) երաժշտական կատարման ընթացքում դրսևորում է երաժշտական ստեղծագործության կերպարային, ոճային և գեղագիտական նկարագրի ընկալում,

8) երաժշտական կատարման ընթացքում դրսևորում է արտիստիզմ:

160․

Ուսումնառության արդյունք 6

Կատարելագործել դաշնամուրային կատարողականությունը, նվագել գամմաներ, վարժություններ, կատարել երաժշտական ստեղծագործություններ, երաժշտական կատարման ընթացքում դրսևորել արտիստիզմ

161․

Կատարման չափանիշներ

1) կարողանում է կատարել գամմաներ, վարժություններ,

2) ճիշտ է հանպատրաստից ընթերցում նոտային տեքստ,

3) կարողանում է կատարել տարբեր ժանրերի երաժշտական ստեղծագործություններ,

4) նվագում է ճիշտ կատարողական կեցվածքով և դրվածքով, ճիշտ մատնադրությամբ, ճիշտ հնչարտաբերմամբ, հստակ ռիթմով,

5) ճիշտ է մեկնաբանում (բացատրում նշանակությունը) և կատարում երաժշտական տեքստում առկա տեմպային, դինամիկ և հնչերանգային նշումները,

6) ճիշտ է օգտագործում ոտնակները,

7) երաժշտական կատարման ընթացքում դրսևորում է երաժշտական ստեղծագործության կերպարային, ոճային և գեղագիտական նկարագրի ընկալում,

8) երաժշտական կատարման ընթացքում դրսևորում է արտիստիզմ:

162․

Ուսումնառության արդյունք 7

Կատարելագործել դաշնամուրային կատարողականությունը, նվագել գամմաներ, վարժություններ, կատարել երաժշտական ստեղծագործություններ, երաժշտական կատարման ընթացքում դրսևորել մասնագիտական երաժշտական ճաշակ և արտիստիզմ

163․

Կատարման չափանիշներ

1) կարողանում է կատարել գամմաներ, վարժություններ,

2) ճիշտ է հանպատրաստից ընթերցում նոտային տեքստ,

3) կարողանում է կատարել տարբեր ժանրերի երաժշտական ստեղծագործություններ,

4) նվագում է ճիշտ կատարողական կեցվածքով և դրվածքով, ճիշտ մատնադրությամբ, ճիշտ հնչարտաբերմամբ, հստակ ռիթմով,

5) ճիշտ է մեկնաբանում (բացատրում նշանակությունը) և կատարում երաժշտական տեքստում առկա տեմպային, դինամիկ և հնչերանգային նշումները,

6) ճիշտ է օգտագործում ոտնակները,

7) երաժշտական կատարման ընթացքում դրսևորում է երաժշտական ստեղծագործության կերպարային, ոճային, ձևաբանական, գեղագիտական նկարագրի համալիր ընկալում, երաժշտական մասնագիտական ճաշակ,

8) երաժշտական կատարման ընթացքում դրսևորում է արտիստիզմ:

164․

Ուսումնառության արդյունք 8

Կատարելագործել դաշնամուրային կատարողականությունը, նվագել գամմաներ, վարժություններ, կատարել երաժշտական ստեղծագործություններ, երաժշտական կատարման ընթացքում դրսևորել մասնագիտական երաժշտական ճաշակ, մեկնաբանման անհատական մոտեցում և արտիստիզմ

165․

Կատարման չափանիշներ

1) կարողանում է կատարել գամմաներ, վարժություններ,

2) ճիշտ է հանպատրաստից ընթերցում թերթից նոտային տեքստ,

3) կարողանում է կատարել տարբեր ժանրերի երաժշտական ստեղծագործություններ,

4) նվագում է ճիշտ կատարողական կեցվածքով և դրվածքով, ճիշտ մատնադրությամբ, ճիշտ հնչարտաբերմամբ, հստակ ռիթմով,

5) ճիշտ է մեկնաբանում (բացատրում նշանակությունը) և կատարում երաժշտական տեքստում առկա տեմպային, դինամիկ և հնչերանգային նշումները,

6) ճիշտ է օգտագործում ոտնակները,

7) երաժշտական կատարման ընթացքում դրսևորում է երաժշտական ստեղծագործության կերպարային, ոճային, ձևաբանական, գեղագիտական նկարագրի համալիր ընկալում, երաժշտական մասնագիտական ճաշակ, երաժշտական ստեղծագործության մեկնաբանման անհատական մոտեցում,

8) երաժշտական կատարման ընթացքում դրսևորում է արտիստիզմ:

ՄՈԴՈՒԼԻ ԱՆՎԱՆՈՒՄԸ « ՍՈԼՖԵՋՈՅԻ ԴԱՍԱՎԱՆԴՄԱՆ ՄԵԹՈԴԻԿԱ»

166․

Մոդուլի դասիչը

ԵԽՎ-5-22-012

167․

Մոդուլի նպատակը

Մոդուլի նպատակն է՝ ուսանողի մոտ ձևավորել երաժշտական դպրոցի ուսումնադաստիարակչական գործընթացի, սոլֆեջիոյի դասավանդման մեթոդների վերաբերյալ գիտելիքներ, աշխատանքային գործընթացում դրանք կիրառելու հմտություններ:

168․

Մոդուլի տևողությունը

36 ժամ

169․

Մուտքային պահանջները

Այս մոդուլն ուսումնասիրելու համար անհրաժեշտ է ԵԽՎ-5-22-009 «Հոգեբանություն», ԵԽՎ-5-22-010 «Մանկավարժություն» մոդուլների ուսումնասիրությունը, ԵԽՎ-5-22-002 «Սոլֆեջո» մոդուլի մասնակի ուսումնասիրությունը:

170․

Մոդուլի գնահատման կարգը

Մոդուլի ընդունելի կատարողականը յուրաքանչյուր արդյունքի համար սահմանված կատարման չափանիշների բավարար մակարդակի ապահովումն է։

171․

Ուսումնառության արդյունք 1

Ներկայացնել ուսումնական գործընթացի սկզբնական փուլի աշխատանքները, սոլֆեջոյի դասավանդման գործընթացը

172․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում սոլֆեջիո առարկայի նշանակությունը երաժշտական դպրոցում,

2) ճիշտ է ներկայացնում երաժշտական դպրոցի ընդունելության մուտքային պահանջները, երաժշտական տվյալների որոշման մեթոդները,

3) ճիշտ է ներկայացնում սոլֆեջիո առարկայի կրթական ծրագիրը երաժշտական դպրոցներում,

4) ճիշտ է ներկայացնում կիսամյակային և տարեկան աշխատանքային պլան կազմելու, աշակերտական խմբեր ձևավորելու սկզբունքները,

5) ճիշտ է ներկայացնում դասի անցկացման ընդհանուր պլանը, աշխատանքի բաժանումն ըստ ժամանակի,

6) ճիշտ է ներկայացնում տեսական նյութի մատուցման մեթոդները,

7) ճիշտ է ներկայացնում գործնական պարապմունքների անցկացման եղանակները,

8) ճիշտ է ներկայացնում ձայնակարգային (լադային) մտածողության զարգացման մեթոդները,

9) ճիշտ է ներկայացնում մաքուր ինտոնացիայով ձայնարտաբերմանն ուղղված աշխատանքի մեթոդները,

10) ճիշտ է ներկայացնում լսողական վերլուծության հմտություններ զարգացնելու ձևերը,

11) ճիշտ է ներկայացնում մետրառիթմի զգացումը զարգացնելու մեթոդները,

12) ճիշտ է ներկայացնում ինտերվալներ և ակորդներ՝ տոնայնության մեջ և հնչյունից կառուցելու ուսուցման մեթոդները,

13) ճիշտ է ներկայացնում երաժշտական թելադրություն գրելու հմտություններ զարգացնելու մեթոդները։

173․

Ուսումնառության արդյունք 2

Ներկայացնել սոլֆեջոյի դասի անցկացման ձևը, դասի անցկացմանն օժանդակող աշխատանքային ձևերը

174․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում երաժշտական մտածողության դաստիարակման մեթոդները,

2) ճիշտ է ներկայացնում երաժշտական տարրերի վերլուծության կարողությունների զարգացման մեթոդները,

3) ճիշտ է ներկայացնում ստեղծագործական կարողությունների զարգացման մեթոդները,

4) ճիշտ է ներկայացնում նոր նյութի շարադրման մեթոդները,

5) ճիշտ է պատկերացնում տնային հանձնարարությունների դերը աշխատանքային գործընթացում` իբրև նյութի ամրապնդման միջոց,

6) ճիշտ է ներկայացնում հարցման մեթոդները,

7) ճիշտ է ներկայացնում գնահատման չափանիշները,

8) ճիշտ է ընտրում դասին անհրաժեշտ երաժշտական նյութերը, օգտագործվող ուսուցողական և մեթոդական ձեռնարկները,

9) ճիշտ է վերլուծում ունկնդրված դասերը,

10) ճիշտ է վերլուծում իր վարած դասը:

ՄՈԴՈՒԼԻ ԱՆՎԱՆՈՒՄԸ «ՎԵՐԱԴԱՇՆԱԿՈՒՄ»

175․

Մոդուլի դասիչը

ԵԽՎ-5-22-013

176․

Մոդուլի նպատակը

Մոդուլի նպատակն է՝ ուսանողի մոտ ձևավորել վոկալ և խմբերգային ստեղծագործությունների վերադաշնակման և դաշնամուրով կատարման կարողություններ:

177․

Մոդուլի տևողությունը

72 ժամ

178․

Մուտքային պահանջները

Այս մոդուլն ուսումնասիրելու համար անհրաժեշտ է ԵԽՎ-5-22-003 «Հարմոնիա» մոդուլի մասնակի ուսումնասիրությունը:

179․

Մոդուլի գնահատման կարգը

Մոդուլի ընդունելի կատարողականը յուրաքանչյուր արդյունքի համար նախատեսված կատարման չափանիշների բավարար մակարդակի ապահովումն է:

180․

Ուսումնառության արդյունք 1

Ներկայացնել միասեռ խմբերգերի վերադաշնակումը խառը խմբերգերի

181․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է կատարում երկձայն և եռաձայն միասեռ խմբերգերի վերադաշնակումը քառաձայն խառը խմբերգերի,

2) ճիշտ է կատարում քառաձայն միասեռ խմբերգերի վերադաշնակումը քառաձայն խառը խմբերգերի:

182․

Ուսումնառության արդյունք 2

Ներկայացնել խառը խմբերգերի վերադաշնակումը միասեռ և խառը խմբերգերի

183․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է կատարում քառաձայն խառը խմբերգերի վերադաշնակումը քառաձայն միասեռ խմբերգերի,

2) ճիշտ է կատարում քառաձայն խառը խմբերգերի վերադաշնակումը երկձայն և եռաձայն միասեռ խմբերգերի,

3) ճիշտ է կատարում բազմաձայն խառը խմբերգերի վերադաշնակումը քառաձայն խառը խմբերգերի:

184․

Ուսումնառության արդյունք 3

Ներկայացնել վոկալ ստեղծագործությունների վերադաշնակումը տարբեր խմբերգային կազմերի համար

185․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է կատարում վոկալ ստեղծագործությունների՝ a capella վերադաշնակումը,

2) ճիշտ է կատարում վոկալ ստեղծագործությունների վերադաշնակումը երկձայն և եռաձայն միասեռ խմբերգի` պահպանելով նվագակցությունը,

3) ճիշտ է կատարում վոկալ ստեղծագործությունների վերադաշնակումը եռաձայն թերի խառը խմբերգի` պահպանելով նվագակցությունը:

186․

Ուսումնառության արդյունք 4

Ներկայացնել վոկալ ստեղծագործությունների վերադաշնակումը խառը երգչախմբի, մեներգչի և երգչախմբի համար

187․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է կատարում վոկալ ստեղծագործության վերադաշնակումը քառաձայն խառը խմբերգի` պահպանելով նվագակցությունը,

2) ճիշտ է կատարում վոկալ ստեղծագործության վերադաշնակումը բազմաձայն խառը խմբերգի` պահպանելով նվագակցությունը,

3) ճիշտ է կատարում վոկալ ստեղծագործության վերադաշնակումը մեներգչի և երգչախմբի համար` փոխերգեցողությամբ և միաժամանակյա կատարման համար:

ՄՈԴՈՒԼԻ ԱՆՎԱՆՈՒՄԸ «ԵՐԳՉԱԽՄԲԱՎԱՐՈՒԹՅՈՒՆ»

188․

Մոդուլի դասիչը

ԵԽՎ-5-22-014

189․

Մոդուլի նպատակը

Մոդուլի նպատակն է՝ ուսանողի մոտ ձևավորել երգչախմբային դիրիժորական հմտություններ:

190․

Մոդուլի տևողությունը

284 ժամ

191․

Մուտքային պահանջները

Այս մոդուլն ուսումնասիրելու համար նախնական մասնագիտական գիտելիքներ անհրաժեշտ չեն:

192․

Մոդուլի գնահատման կարգը

Մոդուլի ընդունելի կատարողականը յուրաքանչյուր արդյունքի համար սահմանված կատարման չափանիշների բավարար մակարդակի ապահովումն է:

193․

Ուսումնառության արդյունք 1

Ներկայացնել խմբավարական ապարատ հասկացությունը, խմբավարության տեխնիկայի միջոցները, խմբավարական շարժումների բնույթն ու հիմնական սկզբունքները, տիրապետել բեմական կեցվածքի և պահվածքի հիմնատարրերին

194․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում խմբավարության տեխնիկան և դրա նշանակությունը խմբավարի համար,

2) ճիշտ է ներկայացնում խմբավարության տեխնիկական միջոցները, խմբավարական ապարատ հասկացությունը,

3) ճիշտ է ներկայացնում խմբավարի հիմնական դիրքը (մարմնի, ձեռքերի, գլխի դրվածքը),

4) ճիշտ է ներկայացնում խմբավարական շարժումների բնույթն ու հիմնական սկզբունքները,

5) ճիշտ է ներկայացնում նպատակային, դիպուկ շարժումները (գերմ․՝ auftakt),

6) ճիշտ է ներկայացնում խմբավարական շարժումների մասշտաբները միջին տեմպային և դինամիկ ցուցիչների դեպքում,

7) ճիշտ է բնութագրում մետրոնոմայնությունը,

8) ճիշտ է ներկայացնում տակտի հիմնական մասերի ամրագրման (ֆիքսման) սահմանները,

9) ճիշտ է ներկայացնում եզրափակման տեխնիկան (նախապատրաստումը և եզրափակումը),

10) կատարում է խմբերգային ստեղծագործություններ (երգում է a capella, երգում է՝ ինքնուրույն նվագակցելով, նվագում է դաշնամուրով),

11) անգիր երգում է խմբերգային ստեղծագործությունների բոլոր ձայնաբաժինները՝ դիրիժորությամբ,

12) ճիշտ է գրում անոտացիաներ խմբերգային ստեղծագործությունների վերաբերյալ,

13) ղեկավարում է խմբերգային ստեղծագործություններ,

14) տիրապետում է բեմական կեցվածքի և պահվածքի հիմնատարրերին:

195․

Ուսումնառության արդյունք 2

Կատարելագործել խմբավարական ունակությունները, ղեկավարել երաժշտական ստեղծագործություններ, ղեկավարման ընթացքում դրսևորել բեմական կեցվածք և պահվածք

196․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում 2/4, 3/4, 4/4 չափերի ղեկավարումը դանդաղ և միջին տեմպերում,

2) ճիշտ է ներկայացնում non legato-ի ղեկավարումը,

3) ճիշտ է ներկայացնում հիմնական դինամիկ ցուցիչների ղեկավարումը,

4) ճիշտ է ներկայացնում մուտքի ցուցադրումը տակտի տարբեր մասերում,

5) ճիշտ է ներկայացնում կոտորակված մուտքի ցուցադրումը,

6) ճիշտ է ներկայացնում ֆերմատաների կատարման եղանակները,

7) ճիշտ է ներկայացնում պաուզաների և ցեզուրաների ցուցադրումը,

8) ճիշտ է ներկայացնում ձախ ձեռքի աշխատանքը պահված հնչյունների ցուցադրման ընթացքում,

9) ճիշտ է ներկայացնում աշխատանքը կամերտոնով,

10) կատարում է խմբերգային ստեղծագործություններ (երգում է a capella, երգում է՝ ինքնուրույն նվագակցելով, նվագում է դաշնամուրով),

11) անգիր երգում է խմբերգային ստեղծագործությունների բոլոր ձայնաբաժինները՝ դիրիժորությամբ,

12) ճիշտ է գրում անոտացիաներ խմբերգային ստեղծագործությունների վերաբերյալ,

13) ղեկավարում է խմբերգային ստեղծագործություններ,

14) ղեկավարման ընթացքում դրսևորում է երաժշտական ստեղծագործության կերպարային նկարագրի ընկալում,

15) ղեկավարման ընթացքում դրսևորում է բեմական կեցվածք և պահվածք:

197․

Ուսումնառության արդյունք 3

Կատարելագործել խմբավարական ունակությունները, ղեկավարել երաժշտական ստեղծագործություններ, ղեկավարման ընթացքում դրսևորել արտիստիզմ

198․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում legato-ի ղեկավարումը,

2) ճիշտ է ներկայացնում 6/8 և 6/4 ճափերի ղեկավարումը վեց և երկու մասով սխեմաներով,

3) ճիշտ է ներկայացնում staccato-ի ղեկավարումը,

4) ճիշտ է ներկայացնում չհանվող ֆերմատայի կատարման ձևերը,

5) կատարում է խմբերգային ստեղծագործություններ (երգում է՝ ինքնուրույն նվագակցելով, նվագում է դաշնամուրով, մի ձեռքով նվագում է, մյուսով՝ ղեկավարում, երգում է a capella ստեղծագործության ակորդները ուղղահայաց),

6) անգիր երգում է խմբերգային ստեղծագործությունների բոլոր ձայնաբաժինները՝ դիրիժորությամբ,

7) ճիշտ է գրում անոտացիաներ խմբերգային ստեղծագործությունների վերաբերյալ,

8) ղեկավարում է խմբերգային ստեղծագործություններ,

9) երաժշտական կատարման ընթացքում դրսևորում է երաժշտական ստեղծագործության կերպարային և ոճային նկարագրի ընկալում,

10) երաժշտական կատարման ընթացքում դրսևորում է արտիստիզմ:

199․

Ուսումնառության արդյունք 4

Կատարելագործել խմբավարական ունակությունները, ղեկավարել երաժշտական ստեղծագործություններ, ղեկավարման ընթացքում դրսևորել արտիստիզմ

200․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում հնչողության ուժգնության փոփոխությունների (դինամիկա) ղեկավարումը,

2) ճիշտ է ներկայացնում սինկոպաների, շեշտադրումների (ակցենտ) ղեկավարումը,

3) կատարում է խմբերգային ստեղծագործություններ (երգում է՝ ինքնուրույն նվագակցելով, նվագում է դաշնամուրով, մի ձեռքով նվագում է, մյուսով՝ ղեկավարում, երգում է a capella ստեղծագործության ակորդները ուղղահայաց),

4) անգիր երգում է խմբերգային ստեղծագործությունների բոլոր ձայնաբաժինները՝ դիրիժորությամբ,

5) ճիշտ է գրում անոտացիաներ խմբերգային ստեղծագործությունների վերաբերյալ,

6) ղեկավարում է խմբերգային ստեղծագործություններ,

7) ճիշտ է մեկնաբանում (բացատրում նշանակությունը) և ղեկավարում երաժշտական տեքստում առկա տեմպային, դինամիկ և հնչերանգային նշումները,

8) երաժշտական կատարման ընթացքում դրսևորում է երաժշտական ստեղծագործության կերպարային, ոճային և գեղագիտական նկարագրի ընկալում,

9) երաժշտական կատարման ընթացքում դրսևորում է արտիստիզմ:

201․

Ուսումնառության արդյունք 5

Կատարելագործել խմբավարական ունակությունները, ղեկավարել երաժշտական ստեղծագործություններ, ղեկավարման ընթացքում դրսևորել արտիստիզմ

202․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում 5/8 և 5/4 չափերի ղեկավարումը արագ շարժմամբ, երկմասանի սխեմայով,

2) ճիշտ է ներկայացնում 5/4 չափի ղեկավարումը հինգ մասով սխեմայով, տարբեր դինամիկ և տեմպային ցուցիչներով,

3) ճիշտ է ներկայացնում հիմնական մետրական միավորի կոտորակումը 2/4, 3/4, 4/4 չափերում, դանդաղ տեմպում,

4) ճիշտ է ներկայացնում 4/4 չափի (alla breve) ղեկավարումը,

5) ճիշտ է ներկայացնում 3/4 և 3/8 չափերի ղեկավարումը արագ տեմպում,

6) ճիշտ է աշխատում ուսումնական երգչախմբի հետ,

7) կատարում է խմբերգային ստեղծագործություններ (երգում է՝ ինքնուրույն նվագակցելով, նվագում է դաշնամուրով, մի ձեռքով նվագում է, մյուսով՝ ղեկավարում, երգում է a capella ստեղծագործության ակորդները ուղղահայաց),

8) անգիր երգում է խմբերգային ստեղծագործությունների բոլոր ձայնաբաժինները՝ դիրիժորությամբ,

9) ճիշտ է գրում անոտացիաներ խմբերգային ստեղծագործությունների վերաբերյալ,

10) ղեկավարում է խմբերգային ստեղծագործություններ,

11) ճիշտ է մեկնաբանում (բացատրում նշանակությունը) և ղեկավարում երաժշտական տեքստում առկա տեմպային, դինամիկ և հնչերանգային նշումները,

12) երաժշտական կատարման ընթացքում դրսևորում է երաժշտական ստեղծագործության կերպարային, ոճային և գեղագիտական նկարագրի ընկալում,

13) երաժշտական կատարման ընթացքում դրսևորում է արտիստիզմ:

203․

Ուսումնառության արդյունք 6

Կատարելագործել խմբավարական ունակությունները, ղեկավարել երաժշտական ստեղծագործություններ, ղեկավարման ընթացքում դրսևորել արտիստիզմ

204․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում presto և largo տեմպերի ղեկավարումը,

2) ճիշտ է ներկայացնում երկարատև արագացման ղեկավարումը,

3) ճիշտ է ներկայացնում երկարատև crescendo-ի և diminuendo-ի ղեկավարումը,

4) ճիշտ է ներկայացնում պոլիֆոնիկ ստեղծագործությունների ղեկավարման եղանակները,

5) ճիշտ է ներկայացնում օպերային ստեղծագործությունների ռեչիտատիվային և սոլո երգամասերի ղեկավարման եղանակները,

6) ճիշտ է աշխատում ուսումնական երգչախմբի հետ, ղեկավարում այն,

7) կատարում է խմբերգային ստեղծագործություններ (երգում է՝ ինքնուրույն նվագակցելով, նվագում է դաշնամուրով, մի ձեռքով նվագում է, մյուսով՝ ղեկավարում, երգում է a capella ստեղծագործության ակորդները ուղղահայաց),

8) անգիր երգում է խմբերգային ստեղծագործությունների բոլոր ձայնաբաժինները՝ դիրիժորությամբ,

9) ճիշտ է գրում անոտացիաներ խմբերգային ստեղծագործությունների վերաբերյալ,

10) ղեկավարում է երաժշտական ստեղծագործություններ (այդ թվում՝ խմբերգային հատվածներ վոկալ-սիմֆոնիկ և օպերային ստեղծագործություններից),

11) ճիշտ է մեկնաբանում (բացատրում նշանակությունը) և ղեկավարում երաժշտական տեքստում առկա տեմպային, դինամիկ և հնչերանգային նշումները,

12) ղեկավարման ընթացքում դրսևորում է երաժշտական ստեղծագործության կերպարային, ոճային և գեղագիտական նկարագրի ընկալում,

13) ղեկավարման ընթացքում դրսևորում է արտիստիզմ:

205․

Ուսումնառության արդյունք 7

Կատարելագործել խմբավարական ունակությունները, ղեկավարել երաժշտական ստեղծագործություններ, ղեկավարման ընթացքում դրսևորել երաժշտական մասնագիտական ճաշակ և արտիստիզմ

206․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում 7/4 և 7/8 չափերի ղեկավարումը յոթմասանի սխեմայով չափավոր և միջին տեմպերում,

2) ճիշտ է ներկայացնում 9/4 և 9/8 չափերի ղեկավարումը ինը և երեք մասով սխեմաներով,

3) ճիշտ է ներկայացնում 12/4 և 12/8 չափերի ղեկավարումը տասներկու և երեք մասով սխեմաներով,

4) ճիշտ է ներկայացնում 11/4 չափի ղեկավարումը հինգ մասով սխեմայով, արագ տեմպում,

5) ճիշտ է ներկայացնում ղեկավարումը պարզ և բարդ չափերի հերթագայությամբ,

6) ճիշտ է աշխատում երգչախմբի հետ, ղեկավարում այն,

7) կատարում է խմբերգային ստեղծագործություններ (երգում է՝ ինքնուրույն նվագակցելով, նվագում է դաշնամուրով, մի ձեռքով նվագում է, մյուսով՝ ղեկավարում, երգում է a capella ստեղծագործության ակորդներն ուղղահայաց),

8) անգիր երգում է խմբերգային ստեղծագործությունների բոլոր ձայնաբաժինները՝ դիրիժորությամբ,

9) ճիշտ է գրում անոտացիաներ խմբերգային ստեղծագործությունների վերաբերյալ,

10) ղեկավարում է երաժշտական ստեղծագործություններ (այդ թվում՝ խմբերգային հատվածներ վոկալ-սիմֆոնիկ և օպերային ստեղծագործություններից),

11) ճիշտ է մեկնաբանում (բացատրում նշանակությունը) և ղեկավարում երաժշտական տեքստում առկա տեմպային, դինամիկ և հնչերանգային նշումները,

12) ղեկավարման ընթացքում դրսևորում է երաժշտական ստեղծագործության կերպարային, ոճային, ձևաբանական, գեղագիտական նկարագրի համալիր ընկալում, երաժշտական մասնագիտական ճաշակ,

13) ղեկավարման ընթացքում դրսևորում է արտիստիզմ:

207․

Ուսումնառության արդյունք 8

Կատարելագործել խմբավարական ունակությունները, ղեկավարել երաժշտական ստեղծագործություններ, ղեկավարման ընթացքում դրսևորել մասնագիտական երաժշտական ճաշակ, մեկնաբանման անհատական մոտեցում և արտիստիզմ

208․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է աշխատում երգչախմբի հետ, ղեկավարում այն,

2) ճիշտ է գրում անոտացիաներ խմբերգային ստեղծագործությունների վերաբերյալ,

3) ղեկավարում է երաժշտական ստեղծագործություններ (այդ թվում՝ խմբերգային հատվածներ վոկալ-սիմֆոնիկ և օպերային ստեղծագործություններից)

4) ճիշտ է մեկնաբանում (բացատրում նշանակությունը) և ղեկավարում երաժշտական տեքստում առկա տեմպային, դինամիկ և հնչերանգային նշումները,

5) ղեկավարման ընթացքում դրսևորում է երաժշտական ստեղծագործության կերպարային, ոճային, ձևաբանական, գեղագիտական նկարագրի համալիր ընկալում, երաժշտական մասնագիտական ճաշակ, երաժշտական ստեղծագործության մեկնաբանման անհատական մոտեցում,

6) ղեկավարման ընթացքում դրսևորում է արտիստիզմ:

ՄՈԴՈՒԼԻ ԱՆՎԱՆՈՒՄԸ « ԽՄԲԵՐԳԱՅԻՆ ՊԱՐՏԻՏՈՒՐԻ ԸՆԹԵՐՑՈՒՄ»

209․

Մոդուլի դասիչը

ԵԽՎ-5-22-015

210․

Մոդուլի նպատակը

Մոդուլի նպատակն է՝ ուսանողի մոտ ձևավորել խմբերգային պարտիտուրի ընթերցման, վերլուծման, դաշնամուրով և ձայնով վերարտադրման հմտություններ, զարգացնել ուսանողի բազմաձայն լսողությունը:

211․

Մոդուլի տևողությունը

142 ժամ

212․

Մուտքային պահանջները

Այս մոդուլն ուսումնասիրելու համար սկզբնական մասնագիտական գիտելիքներ անհրաժեշտ չեն:

213․

Մոդուլի գնահատման կարգը

Մոդուլի ընդունելի կատարողականը յուրաքանչյուր արդյունքի համար սահմանված կատարման չափանիշների բավարար մակարդակի ապահովումն է:

214․

Ուսումնառության արդյունք 1

Ներկայացնել խմբերգային պարտիտուրը և դրա առանձնահատկությունները, խմբերգային պարտիտուրներում կիրառվող բանալիները, դաշնամուրով կատարել խմբերգային պարտիտուրներ, տիրապետել բեմական կեցվածքի և պահվածքի հիմնատարրերին

215․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում պարտիտուր հասկացությունը,

2) ճիշտ է ներկայացնում ակոլադ հասկացությունը, գրառման սկզբունքները,

3) ճիշտ է ներկայացնում խմբերգային պարտիտուրի ձևավորման և զարգացման ընթացքը,

4) ճիշտ է ներկայացնում խմբերգային պարտիտուրներում կիրառվող բանալիները,

5) ճիշտ է ներկայացնում երգչական ձայների դասակարգումը, անվանումները,

6) ճիշտ է ներկայացնում ձայնաբաժինների գրառման հիմնական սկզբունքները,

7) ճիշտ է ներկայացնում գրառված ձայնաբաժինների ձայնասահմանները (տեսիտուրա)՝ պարտիտուրի դաշնամուրային կատարման դեպքում,

8) դաշնամուրով կատարում է խմբերգային պարտիտուրներ՝ միաժամանակ երգելով ձայներից մեկը,

9) ճիշտ է մեկնաբանում (բացատրում նշանակությունը) և կատարում երաժշտական տեքստում առկա տեմպային, դինամիկ և հնչերանգային նշումները,

10) ճիշտ է օգտագործում ոտնակները,

11) տիրապետում է բեմական կեցվածքի և պահվածքի հիմնատարրերին:

216․

Ուսումնառության արդյունք 2

Կատարելագործել խմբերգային պարտիտուրների՝ դաշնամուրային կատարողականությունը, երաժշտական կատարման ընթացքում դրսևորել բեմական կեցվածք և պահվածք

217․

Կատարման չափանիշներ

1) դաշնամուրով կատարում է խմբերգային պարտիտուրներ՝ միաժամանակ երգելով ձայներից մեկը,

2) ճիշտ է մեկնաբանում (բացատրում նշանակությունը) և կատարում երաժշտական տեքստում առկա տեմպային, դինամիկ և հնչերանգային նշումները,

3) երաժշտական ստեղծագործությունները կատարում է՝ հետևելով ձայնատարությանը, ձայնաբաժինների հնչերանգային առանձնահատկություններին,

4) ճիշտ է օգտագործում ոտնակները,

5) երաժշտական կատարման ընթացքում դրսևորում է երաժշտական ստեղծագործության կերպարային նկարագրի ընկալում,

6) երաժշտական կատարման ընթացքում դրսևորում է բեմական կեցվածք և պահվածք:

218․

Ուսումնառության արդյունք 3

Ներկայացնել խմբերգային պարտիտուրի գրառման ձևերը, կատարելագործել խմբերգային պարտիտուրների՝ դաշնամուրային կատարողականությունը, երաժշտական կատարման ընթացքում դրսևորել արտիստիզմ

219․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում խմբերգային պարտիտուրի գրառման համակարգը,

2) ճիշտ է ներկայացնում խմբերգային պարտիտուրի գրառման համակարգում կատարվող փոփոխությունները՝ կախված երգչախմբի տեսակից և ձևից,

3) ճիշտ է ներկայացնում միասեռ և երկսեռ երգչախմբերի համար գրված ստեղծագործությունների՝ պարտիտուրային շարադրման սկզբունքները,

4) ճիշտ է ներկայացնում երկտող, եռատող, քառատող պարտիտուրների շարադրման սկզբունքները,

5) ճիշտ է ներկայացնում մինչև 8 տողով խմբերգային պարտիտուրների շարադրման սկզբունքները,

6) ճիշտ է ներկայացնում մեկ կամ մի քանի մենակատարի մասնակցությամբ խմբերգային պարտիտուրների շարադրման սկզբունքները,

7) ճիշտ է ներկայացնում գործիքային նվագակցությամբ խմբերգային ստեղծագործությունների շարադրման սկզբունքները,

8) ճիշտ է ներկայացնում սիմֆոնիկ նվագախմբի հետ կատարման համար նախատեսված խմբերգային ստեղծագործությունների շարադրման սկզբունքները,

9) ճիշտ է երգում պարտիտուրի ակորդներն ուղղահայաց,

10) դաշնամուրով կատարում է խմբերգային պարտիտուրներ՝ միաժամանակ երգելով ձայներից մեկը (պարտիտուրը նվագում է ինչպես ամբողջությամբ, նույնպես և՝ բաց թողնելով երգվող ձայնը),

11) ճիշտ է մեկնաբանում (բացատրում նշանակությունը) և կատարում երաժշտական տեքստում առկա տեմպային, դինամիկ և հնչերանգային նշումները,

12) երաժշտական ստեղծագործությունները կատարում է՝ հետևելով ձայնատարությանը, ձայնաբաժինների հնչերանգային առանձնահատկություններին,

13) ճիշտ է օգտագործում ոտնակները,

14) երաժշտական կատարման ընթացքում դրսևորում է երաժշտական ստեղծագործության կերպարային և ոճային նկարագրի ընկալում,

15) երաժշտական կատարման ընթացքում դրսևորում է արտիստիզմ:

220․

Ուսումնառության արդյունք 4

Կատարելագործել խմբերգային պարտիտուրների՝ դաշնամուրային կատարողականությունը, երաժշտական կատարման ընթացքում դրսևորել արտիստիզմ

221․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է երգում խմբերգային պարտիտուրի ակորդներն ուղղահայաց,

2) դաշնամուրով կատարում է խմբերգային պարտիտուրներ՝ միաժամանակ երգելով ձայներից մեկը (պարտիտուրը նվագում է ինչպես ամբողջությամբ, նույնպես և՝ բաց թողնելով երգվող ձայնը),

3) ճիշտ է մեկնաբանում (բացատրում նշանակությունը) և կատարում երաժշտական տեքստում առկա տեմպային, դինամիկ և հնչերանգային նշումները,

4) ճիշտ է օգտագործում ոտնակները,

5) երաժշտական ստեղծագործությունները կատարում է՝ հետևելով ձայնատարությանը, ձայնաբաժինների հնչերանգային առանձնահատկություններին,

6) երաժշտական կատարման ընթացքում դրսևորում է երաժշտական ստեղծագործության կերպարային և ոճային նկարագրի ընկալում,

7) երաժշտական կատարման ընթացքում դրսևորում է արտիստիզմ:

222․

Ուսումնառության արդյունք 5

Ներկայացնել տարբեր տեսակի և բարդության խմբերգային պարտիտուրների՝ դաշնամուրային կատարման սկզբունքներն ու առանձնահատկությունները, կատարելագործել խմբերգային պարտիտուրների՝ դաշնամուրային կատարողականությունը, երաժշտական կատարման ընթացքում դրսևորել արտիստիզմ, կատարել խմբերգային պարտիտուրների տոնայնական փոխադրումներ

223․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում առանց նվագակցության պարտիտուրների՝ դաշնամուրային կատարման սկզբունքներն ու առանձնահատկությունները,

2) ճիշտ է ներկայացնում միասեռ և երկսեռ երգչախմբերի համար գրված՝ պարտիտուրային շարադրմամբ ստեղծագործությունների՝ դաշնամուրային կատարման սկզբունքներն ու առանձնահատկությունները,

3) ճիշտ է ներկայացնում միասեռ (կանանց, տղամարդկանց), մանկական, թերի երկսեռ երգչախմբերի համար գրված՝ պարտիտուրային շարադրմամբ ստեղծագործությունների՝ դաշնամուրային կատարման սկզբունքներն ու առանձնահատկությունները,

4) ճիշտ է ներկայացնում հոմոֆոն-հորմոնիկ շարադրանքով պարտիտուրների՝ դաշնամուրային կատարման սկզբունքներն ու առանձնահատկությունները,

5) ճիշտ է ներկայացնում ոտնակների կիրառման սկզբունքները խմբերգային պարտիտուրների՝ դաշնամուրային կատարման մեջ,

6) ճիշտ է երգում խմբերգային պարտիտուրի ակորդներն ուղղահայաց,

7) դաշնամուրով կատարում է խմբերգային պարտիտուրներ՝ միաժամանակ երգելով ձայներից մեկը (պարտիտուրը նվագում է ինչպես ամբողջությամբ, նույնպես և՝ բաց թողնելով երգվող ձայնը),

8) ճիշտ է մեկնաբանում (բացատրում նշանակությունը) և կատարում երաժշտական տեքստում առկա տեմպային, դինամիկ և հնչերանգային նշումները,

9) երաժշտական ստեղծագործությունները կատարում է՝ հետևելով ձայնատարությանը, ձայնաբաժինների հնչերանգային առանձնահատկություններին,

10) ճիշտ է օգտագործում ոտնակները,

11) երաժշտական կատարման ընթացքում դրսևորում է երաժշտական ստեղծագործության կերպարային, ոճային և գեղագիտական նկարագրի ընկալում,

12) երաժշտական կատարման ընթացքում դրսևորում է արտիստիզմ,

13) դաշնամուրով կատարում է խմբերգային պարտիտուրների տոնայնական փոխադրումներ վեր և վար:

224․

Ուսումնառության արդյունք 6

Ներկայացնել տարբեր տեսակի և բարդության խմբերգային պարտիտուրների՝ դաշնամուրային կատարման սկզբունքներն ու առանձնահատկությունները, կատարելագործել խմբերգային պարտիտուրների՝ դաշնամուրային կատարողականությունը, երաժշտական կատարման ընթացքում դրսևորել արտիստիզմ, կատարել խմբերգային պարտիտուրների տոնայնական փոխադրումներ

225․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում բազմատող պարտիտուրների՝ դաշնամուրային կատարման սկզբունքներն ու առանձնահատկությունները,

2) ճիշտ է ներկայացնում ձայների խաչաձևում պարունակող պարտիտուրների՝ դաշնամուրային կատարման սկզբունքներն ու առանձնահատկությունները,

3) ճիշտ է ներկայացնում բազմաձայն պարտիտուրների պարզեցման եղանակները դաշնամուրային կատարման համար,

4) ճիշտ է ներկայացնում պոլիֆոնիկ պարտիտուրի՝ դաշնամուրային կատարման եղանակները,

5) ճիշտ է ներկայացնում գործիքային նվագակցությամբ պարտիտուրների՝ դաշնամուրային կատարման սկզբունքներն ու առանձնահատկությունները,

6) ճիշտ է ներկայացնում խմբերգային պարտիտուրի՝ տոնայնական փոխադրմամբ կատարման սկզբունքները,

7) ճիշտ է երգում խմբերգային պարտիտուրի ակորդներն ուղղահայաց,

8) դաշնամուրով կատարում է խմբերգային պարտիտուրներ՝ միաժամանակ երգելով ձայներից մեկը (պարտիտուրը նվագում է ինչպես ամբողջությամբ, նույնպես և՝ բաց թողնելով երգվող ձայնը),

9) ճիշտ է մեկնաբանում (բացատրում նշանակությունը) և կատարում երաժշտական տեքստում առկա տեմպային, դինամիկ և հնչերանգային նշումները,

10) երաժշտական ստեղծագործությունները կատարում է՝ հետևելով ձայնատարությանը, ձայնաբաժինների հնչերանգային առանձնահատկություններին,

11) ճիշտ է օգտագործում ոտնակները,

12) երաժշտական կատարման ընթացքում դրսևորում է երաժշտական ստեղծագործության կերպարային, ոճային և գեղագիտական նկարագրի ընկալում,

13) երաժշտական կատարման ընթացքում դրսևորում է արտիստիզմ,

14) դաշնամուրով կատարում է խմբերգային պարտիտուրների տոնայնական փոխադրումներ վեր և վար:

226․

Ուսումնառության արդյունք 7

Ներկայացնել խմբերգային պարտիտուրի վերլուծություն, կատարելագործել խմբերգային պարտիտուրների՝ դաշնամուրային կատարողականությունը, երաժշտական կատարման ընթացքում դրսևորել մասնագիտական երաժշտական ճաշակ և արտիստիզմ, կատարել խմբերգային պարտիտուրների տոնայնական փոխադրումներ

227․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում տեղեկություններ խմբերգի երաժշտության և գրական տեքստի հեղինակների մասին (համառոտ կենսագրականներ, ստեղծագործական գործունեություն, ստեղծագործական ժառանգություն),

2) ճիշտ է ներկայացնում ստեղծագործության բովանդակությունը,

3) ճիշտ է կատարում խմբերգի վերլուծություն (ձևի, մետրական, ռիթմական, մեղեդիական, հարմոնիկ, ձայնակարգային, տոնայնական բաղադրատարրերը, երաժշտական մտքի զարգացման կերպը, շարադրանքի ֆակտուրային առանձնահատկությունները)

4) ճիշտ է կատարում ստեղծագործության կատարողական վերլուծություն (գրական տեքստի կերպարային կապը երաժշտության հետ, ֆրազավորումը, տեմպի, բնույթի, ձայնատարության, դինամիկայի, շտրիխների, կուլմինացիաների պարզաբանումը),

5) ճիշտ է երգում խմբերգային պարտիտուրի ակորդներն ուղղահայաց,

6) դաշնամուրով կատարում է խմբերգային պարտիտուրներ՝ միաժամանակ երգելով ձայներից մեկը (պարտիտուրը նվագում է ինչպես ամբողջությամբ, նույնպես և՝ բաց թողնելով երգվող ձայնը),

7) ճիշտ է մեկնաբանում (բացատրում նշանակությունը) և կատարում երաժշտական տեքստում առկա տեմպային, դինամիկ և հնչերանգային նշումները,

8) երաժշտական ստեղծագործությունները կատարում է՝ հետևելով ձայնատարությանը, ձայնաբաժինների հնչերանգային առանձնահատկություններին,

9) ճիշտ է օգտագործում ոտնակները,

10) երաժշտական կատարման ընթացքում դրսևորում է երաժշտական ստեղծագործության կերպարային, ոճային, ձևաբանական, գեղագիտական նկարագրի համալիր ընկալում, երաժշտական մասնագիտական ճաշակ,

11) երաժշտական կատարման ընթացքում դրսևորում է արտիստիզմ,

12) դաշնամուրով կատարում է խմբերգային պարտիտուրների տոնայնական փոխադրումներ վեր և վար:

228․

Ուսումնառության արդյունք 8

Ներկայացնել խմբերգային պարտիտուրի վերլուծություն, դաշնամուրով կատարել խմբերգային պարտիտուրներ, երաժշտական կատարման ընթացքում դրսևորել մասնագիտական երաժշտական ճաշակ, մեկնաբանման անհատական մոտեցում և արտիստիզմ

229․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է երգում խմբերգային պարտիտուրի ակորդներն ուղղահայաց,

2) դաշնամուրով կատարում է խմբերգային պարտիտուրներ՝ միաժամանակ երգելով ձայներից մեկը (պարտիտուրը նվագում է ինչպես ամբողջությամբ, նույնպես և՝ բաց թողնելով երգվող ձայնը),

3) ճիշտ է մեկնաբանում (բացատրում նշանակությունը) և կատարում երաժշտական տեքստում առկա տեմպային, դինամիկ և հնչերանգային նշումները,

4) երաժշտական ստեղծագործությունները կատարում է՝ հետևելով ձայնատարությանը, ձայնաբաժինների հնչերանգային առանձնահատկություններին,

5) ճիշտ է օգտագործում ոտնակները,

6) երաժշտական կատարման ընթացքում դրսևորում է երաժշտական ստեղծագործության կերպարային, ոճային, ձևաբանական, գեղագիտական նկարագրի համալիր ընկալում, երաժշտական մասնագիտական ճաշակ, երաժշտական ստեղծագործության մեկնաբանման անհատական մոտեցում,

7) երաժշտական կատարման ընթացքում դրսևորում է արտիստիզմ,

8) դաշնամուրով կատարում է խմբերգային պարտիտուրների տոնայնական փոխադրումներ վեր և վար:

ՄՈԴՈՒԼԻ ԱՆՎԱՆՈՒՄԸ «ԵՐԳՉԱԽՈՒՄԲ»

230․

Մոդուլի դասիչը

ԵԽՎ-5-22-016

231․

Մոդուլի նպատակը

Մոդուլի նպատակն է՝ ուսանողի մոտ ձևավորել երգչախմբի կազմում երգելու հմտություններ:

232․

Մոդուլի տևողությունը

498 ժամ

233․

Մուտքային պահանջները

Այս մոդուլն ուսումնասիրելու համար նախնական մասնագիտական գիտելիքներ անհրաժեշտ չեն:

234․

Մոդուլի գնահատման կարգը

Մոդուլի ընդունելի կատարողականը յուրաքանչյուր արդյունքի համար սահմանված կատարման չափանիշների բավարար մակարդակի ապահովումն է:

235․

Ուսումնառության արդյունք 1

Երգել երգչախմբի կազմում

236․

Կատարման չափանիշներ

1) տիրապետում է վոկալ կատարողական կեցվածքի հիմնատարրերին (իրանի, պարանոցի, գլխի, ծնոտի, դեմքի մկանների, կոկորդի դիրքերին),

2) տիրապետում է երգեցողական շնչառության հիմնատարրերին,

3) մաքուր ինտոնացիայով երգում է միամեղեդային և բազմաձայն ստեղծագործություններ (իր երգաբաժինը),

4) խմբերգերի գրական տեքստերն արտաբերում է ուղղախոսության կանոնների համաձայն,

5) ճիշտ է ընկալում խմբավարի շարժումների նշանակությունը,

6) ճիշտ է կատարում խմբավարի ցուցումները,

7) երգեցողության ընթացքում պարտիտուրով հետևում է նաև այլ երգաբաժիններին,

8) երգեցողության ընթացքում հետևում է նաև այլ երգաբաժինների հնչողությանը,

9) ճիշտ է ներկայացնում կատարվող ստեղծագործությունների բովանդակությունը, կերպարները:

* Մոդուլի յուրաքանչյուր ուսումնառության արդյունքի համար երկացանկն ընտրում է խմբավարը:

237․

Ուսումնառության արդյունք 2

Կատարելագործել երգչախմբի կազմում երգելու հմտությունները

238․

Կատարման չափանիշներ

1) վոկալ կատարման ընթացքում դրսևորում է ճիշտ կատարողական կեցվածք,

2) տիրապետում է երգեցողական շնչառության հիմնատարրերին,

3) մաքուր ինտոնացիայով երգում է միամեղեդային և բազմաձայն ստեղծագործությունները (իր երգաբաժինը),

4) խմբերգերի գրական տեքստերն արտաբերում է ուղղախոսության կանոնների համաձայն,

5) ճիշտ է ընկալում խմբավարի շարժումների նշանակությունը,

6) ճիշտ է կատարում խմբավարի ցուցումները,

7) երգեցողության ընթացքում պարտիտուրով հետևում է նաև այլ երգաբաժիններին,

8) երգեցողության ընթացքում հետևում է նաև այլ երգաբաժինների հնչողությանը,

9) ճիշտ է ներկայացնում կատարվող ստեղծագործությունների բովանդակությունը, կերպարները:

239․

Ուսումնառության արդյունք 3

Կատարելագործել երգչախմբի կազմում երգելու հմտությունները

240․

Կատարման չափանիշներ

1) վոկալ կատարման ընթացքում դրսևորում է ճիշտ կատարողական կեցվածք,

2) երգում է ճիշտ երգեցողական շնչառությամբ,

3) մաքուր ինտոնացիայով երգում է միամեղեդային և բազմաձայն ստեղծագործությունները (իր երգաբաժինը),

4) խմբերգերի գրական տեքստերն արտաբերում է ուղղախոսության կանոնների համաձայն,

5) ճիշտ է ընկալում խմբավարի շարժումների նշանակությունը,

6) ճիշտ է կատարում խմբավարի ցուցումները,

7) երգեցողության ընթացքում պարտիտուրով հետևում է նաև այլ երգաբաժիններին,

8) երգեցողության ընթացքում հետևում է նաև այլ երգաբաժինների հնչողությանը,

9) ճիշտ է ներկայացնում կատարվող ստեղծագործությունների բովանդակությունը, կերպարները:

241․

Ուսումնառության արդյունք 4

Կատարելագործել երգչախմբի կազմում երգելու հմտությունները

242․

Կատարման չափանիշներ

1) վոկալ կատարման ընթացքում դրսևորում է ճիշտ կատարողական կեցվածք,

2) երգում է ճիշտ երգեցողական շնչառությամբ,

3) երգում է ճիշտ երգեցողական առոգանությամբ,

4) ճիշտ է օգտագործում ռեզոնատորները (կրծքային, գլխային),

5) մաքուր ինտոնացիայով երգում է միամեղեդային և բազմաձայն ստեղծագործությունները (իր երգաբաժինը),

6) խմբերգերի գրական տեքստերն արտաբերում է ուղղախոսության կանոնների համաձայն,

7) ճիշտ է ընկալում խմբավարի շարժումների նշանակությունը,

8) ճիշտ է կատարում խմբավարի ցուցումները,

9) երգեցողության ընթացքում պարտիտուրով հետևում է նաև այլ երգաբաժիններին,

10) երգեցողության ընթացքում հետևում է նաև այլ երգաբաժինների հնչողությանը,

11) ճիշտ է ներկայացնում կատարվող ստեղծագործությունների բովանդակությունը, կերպարները:

243․

Ուսումնառության արդյունք 5

Կատարելագործել երգչախմբի կազմում երգելու հմտությունները

244․

Կատարման չափանիշներ

1) վոկալ կատարման ընթացքում դրսևորում է ճիշտ կատարողական կեցվածք,

2) երգում է ճիշտ երգեցողական շնչառությամբ,

3) երգում է ճիշտ երգեցողական առոգանությամբ,

4) ճիշտ է օգտագործում ռեզոնատորները (կրծքային, գլխային),

5) մաքուր ինտոնացիայով երգում է միամեղեդային և բազմաձայն ստեղծագործությունները (իր երգաբաժինը),

6) խմբերգերի գրական տեքստերն արտաբերում է ուղղախոսության կանոնների համաձայն,

7) կիրառում է երգչական ձայնի արտահայտչամիջոցները երաժշտական ստեղծագործությունների՝ գեղարվեստական պատշաճ մակարդակով կատարման համար,

8) ճիշտ է ընկալում խմբավարի շարժումների նշանակությունը,

9) ճիշտ է կատարում խմբավարի ցուցումները,

10) երգեցողության ընթացքում պարտիտուրով հետևում է նաև այլ երգաբաժիններին,

11) երգեցողության ընթացքում հետևում է նաև այլ երգաբաժինների հնչողությանը,

12) ճիշտ է ներկայացնում կատարվող ստեղծագործությունների բովանդակությունը, կերպարները, ոճը, գեղագիտական նկարագիրը:

245․

Ուսումնառության արդյունք 6

Կատարելագործել երգչախմբի կազմում երգելու հմտությունները

246․

Կատարման չափանիշներ

1) վոկալ կատարման ընթացքում դրսևորում է ճիշտ կատարողական կեցվածք,

2) երգում է ճիշտ երգեցողական շնչառությամբ,

3) երգում է ճիշտ երգեցողական առոգանությամբ,

4) ճիշտ է օգտագործում ռեզոնատորները (կրծքային, գլխային),

5) մաքուր ինտոնացիայով երգում է միամեղեդային և բազմաձայն ստեղծագործությունները (իր երգաբաժինը),

6) խմբերգերի գրական տեքստերն արտաբերում է ուղղախոսության կանոնների համաձայն,

7) կիրառում է երգչական ձայնի արտահայտչամիջոցները երաժշտական ստեղծագործությունների՝ գեղարվեստական պատշաճ մակարդակով կատարման համար,

8) ճիշտ է ընկալում խմբավարի շարժումների նշանակությունը,

9) ճիշտ է կատարում խմբավարի ցուցումները,

10) երգեցողության ընթացքում պարտիտուրով հետևում է նաև այլ երգաբաժիններին,

11) երգեցողության ընթացքում հետևում է նաև այլ երգաբաժինների հնչողությանը,

12) ճիշտ է ներկայացնում կատարվող ստեղծագործությունների բովանդակությունը, կերպարները, ոճը, գեղագիտական նկարագիրը:

247․

Ուսումնառության արդյունք 7

Կատարելագործել երգչախմբի կազմում երգելու հմտությունները

248․

Կատարման չափանիշներ

1) վոկալ կատարման ընթացքում դրսևորում է ճիշտ կատարողական կեցվածք,

2) երգում է ճիշտ երգեցողական շնչառությամբ,

3) երգում է ճիշտ երգեցողական առոգանությամբ,

4) ճիշտ է օգտագործում ռեզոնատորները (կրծքային, գլխային),

5) մաքուր ինտոնացիայով երգում է միամեղեդային և բազմաձայն ստեղծագործությունները (իր երգաբաժինը),

6) խմբերգերի գրական տեքստերն արտաբերում է ուղղախոսության կանոնների համաձայն,

7) կիրառում է երգչական ձայնի արտահայտչամիջոցները երաժշտական ստեղծագործությունների՝ գեղարվեստական պատշաճ մակարդակով կատարման համար,

8) ճիշտ է ընկալում խմբավարի շարժումների նշանակությունը,

9) ճիշտ է կատարում խմբավարի ցուցումները,

10) երգեցողության ընթացքում պարտիտուրով հետևում է նաև այլ երգաբաժիններին,

11) երգեցողության ընթացքում հետևում է նաև այլ երգաբաժինների հնչողությանը,

12) ճիշտ է ներկայացնում կատարվող ստեղծագործությունների ձևը, բովանդակությունը, կերպարները, ոճը, գեղագիտական նկարագիրը:

249․

Ուսումնառության արդյունք 8

Կատարելագործել երգչախմբի կազմում երգելու հմտությունները

250․

Կատարման չափանիշներ

1) վոկալ կատարման ընթացքում դրսևորում է ճիշտ կատարողական կեցվածք,

2) երգում է ճիշտ երգեցողական շնչառությամբ,

3) երգում է ճիշտ երգեցողական առոգանությամբ,

4) ճիշտ է օգտագործում ռեզոնատորները (կրծքային, գլխային),

5) մաքուր ինտոնացիայով երգում է միամեղեդային և բազմաձայն ստեղծագործությունները (իր երգաբաժինը),

6) խմբերգերի գրական տեքստերն արտաբերում է ուղղախոսության կանոնների համաձայն,

7) կիրառում է երգչական ձայնի արտահայտչամիջոցները երաժշտական ստեղծագործությունների՝ գեղարվեստական պատշաճ մակարդակով կատարման համար,

8) ճիշտ է ընկալում խմբավարի շարժումների նշանակությունը,

9) ճիշտ է կատարում խմբավարի ցուցումները,

10) երգեցողության ընթացքում պարտիտուրով հետևում է նաև այլ երգաբաժիններին,

11) երգեցողության ընթացքում հետևում է նաև այլ երգաբաժինների հնչողությանը,

12) ճիշտ է ներկայացնում կատարվող ստեղծագործությունների ձևը, բովանդակությունը, կերպարները, ոճը, գեղագիտական նկարագիրը:

ՄՈԴՈՒԼԻ ԱՆՎԱՆՈՒՄԸ «ԵՐԳՉԱԽՄԲԱԳԻՏՈՒԹՅՈՒՆ ԵՎ ԵՐԳՉԱԽՄԲԻ ՀԵՏ ԱՇԽԱՏԱՆՔԻ ՄԵԹՈԴԻԿԱ»

251․

Մոդուլի դասիչը

ԵԽՎ-5-22-017

252․

Մոդուլի նպատակը

Մոդուլի նպատակն է՝ ուսանողի մոտ ձևավորել խմբերգային արվեստի տեսական հիմունքների, խմբավարական գործունեության կազմակերպչական, ստեղծագործական, մեթոդական սկզբունքների, երգչախմբերի հետ աշխատելու միջոցների վերաբերյալ գիտելիքներ, դրանք ներկայացնելու կարողություն:

253․

Մոդուլի տևողությունը

72 ժամ

254․

Մուտքային պահանջները

Այս մոդուլն ուսումնասիրելու համար անհրաժեշտ է ԵԽՎ-5-22-014 «Երգչախմբավարություն», ԵԽՎ-5-22-015 «Խմբերգային պարտիտուրի ընթերցում», ԵԽՎ-5-22-016 «Երգչախումբ», ԵԽՎ-5-22-021 «Ձայնի մշակում» մոդուլների մասնակի ուսումնասիրությունը:

255․

Մոդուլի գնահատման կարգը

Մոդուլի ընդունելի կատարողականը յուրաքանչյուր արդյունքի համար սահմանված կատարման չափանիշների բավարար մակարդակի ապահովումն է:

256․

Ուսումնառության արդյունք 1

Ներկայացնել խմբերգեցողության դերը երաժշտական մշակույթի զարգացման մեջ, երգչական ձայները և դրանց բնութագրերը, երգեցողական ապարատի կառուցվածքը, վոկալ կատարողական արվեստի հիմնախնդիրները, խոսքի մշակույթը խմբերգեցողության մեջ

257․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում խմբերգային կատարողականության պատմությունը (ընդհանուր գծերով),

2) ճիշտ է ներկայացնում խմբերգային կատարողականությունը Հայաստանում (ձևավորումը, զարգացումը, խմբերգեցողության ոլորտի վառ ներկայացուցիչների գործունեության ընդհանուր բնութագիրը, մշակույթի զարգացման մեջ խմբերգեցողության դերը և այլն),

3) ճիշտ է ներկայացնում երգչական ձայները և դրանց բնութագրերը,

4) ճիշտ է ներկայացնում երգեցողական ապարատի կառուցվածքը,

5) ճիշտ է ներկայացնում վոկալ կատարողական արվեստի հիմնախնդիրները (երգեցողական շնչառություն, ձայնի դրվածք, ձայնարտաբերում և այլն),

6) ճիշտ է ներկայացնում վոկալ և խմբերգային արվեստն իբրև խոսքի և երաժշտության միասնություն,

7) ճիշտ է ներկայացնում արտաբերական (արտիկուլյացիոն) ապարատը,

8) ճիշտ է ներկայացնում ուղղագրություն և ուղղախոսություն հասկացությունները, դրանց տիրապետման նշանակությունը խմբավարական արվեստում,

9) ճիշտ է ներկայացնում երգեցողական առոգանության առանձնահատկությունները,

10) ճիշտ է ներկայացնում առոգանական խնդիրները վոկալ և խմբերգային ստեղծագործություններում, դրանց հաղթահարման ուղիները:

258․

Ուսումնառության արդյունք 2

Ներկայացնել երգչախմբի տիպերն ու տեսակները, երգչախմբի լարվածք հասկացությունը, հիմնական տերմինաբանությունը

259․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում երգչախմբագիտության տեսական հիմունքները,

2) ճիշտ է ներկայացնում երգչական և երգչախմբային ձայների դասակարգումը, դրանց ձայնածավալը (դիապազոն) և ռեգիստրները,

3) ճիշտ է ներկայացնում երգչախմբի լարվածք հասկացությունը (հարմոնիկ և մեղեդային),

4) ճիշտ է ներկայացնում մաժոր և մինոր հնչյունաշարերի աստիճանների՝ մաքուր ինտոնացիայով երգեցողության օրինաչափությունները,

5) ճիշտ է ներկայացնում հիմնական տերմինաբանությունը:

260․

Ուսումնառության արդյունք 3

Ներկայացնել երաժշտական արտահայտչամիջոցները (տեմպ, չափ, ռիթմ, նրբերանգներ) խմբերգեցողության մեջ, երգչախմբի հետ աշխատանքի ընթացքում մետրառիթմիկ խնդիրների լուծման, արտահայտիչ երգեցողության հասնելու մեթոդները

261․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում տեմպի դերը, տեմպի և գրական տեքստի փոխկապվածությունը խմբերգեցողության մեջ,

2) ճիշտ է ներկայացնում հիմնական, ածանցյալ, կայուն, փոփոխական տեմպերը (բացատրում է նշանակությունը, ներկայացնում տերմինաբանությունը),

3) ճիշտ է ներկայացնում խմբերգեցողության մեջ մետրառիթմիկ խնդիրների լուծման մեթոդները,

4) ճիշտ է ներկայացնում նրբերանգները խմբերգեցողության մեջ (նշում տեսակները, բացատրում նշանակությունը, ներկայացնում տերմինաբանությունը),

5) ճիշտ է ներկայացնում արտահայտիչ երգեցողության հասնելու մեթոդները:

262․

Ուսումնառության արդյունք 4

Ներկայացնել երգչախմբային ինքնագործունեությունը, խմբավարի գործառույթները այդ բնագավառում

263․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում երգչախմբային ինքնագործունեության դերը գեղագիտական դաստիարակության ընդհանուր համակարգում,

2) ճիշտ է ներկայացնում երգչախմբային ինքնագործունեության տեսակները,

3) ճիշտ է ներկայացնում գեղարվեստական ուղղությունները երգչախմբային ինքնագործունեության մեջ,

4) ճիշտ է ներկայացնում ինքնագործ երգչախմբերի ստեղծումը,

5) ճիշտ է ներկայացնում աշխատանքի տեսակները ինքնագործ երգչախմբում,

6) ճիշտ է ներկայացնում խմբավարի գործառույթները իբրև կազմակերպչի և ղեկավարի:

ՄՈԴՈՒԼԻ ԱՆՎԱՆՈՒՄԸ «ԵՐԳՉԱԽՄԲԱՅԻՆ ԴԻՐԻԺՈՐՈՒԹՅՈՒՆ ԵՎ ԱՇԽԱՏԱՆՔ ԵՐԳՉԱԽՄԲԻ ՀԵՏ»*

*Այս մոդուլը գործնական բնույթ ունի, ուսումասիրումն ուսումնական գործընթացում իրականացվում է նույն արդյունքին միտված երկու դասընթացների՝ «Երգչախմբային դիրիժորության պրակտիկա» (պասիվ պրակտիկա՝ երգչախմբի աշխատանքի դիտում) և «Աշխատանք երգչախմբի հետ» (ակտիվ պրակտիկա՝ աշխատանք ուսումնական հաստատության ուսանողներից կազմված երգչախմբի հետ, այդ երգչախմբի ղեկավարում) միջոցով:

264․

Մոդուլի դասիչը

ԵԽՎ-5-22-018

265․

Մոդուլի նպատակը

Մոդուլի նպատակն է՝ ուսանողի մոտ ձևավորել երգչախմբի, աշխատանքային միջավայրի կազմակերպման, աշխատանքային ժամանակացույցի կազմման, վոկալ և խմբերգային ստեղծագործությունների՝ գեղարվեստական պատշաճ մակարդակով կատարմանն ուղղված աշխատանքային հմտություններ:

266․

Մոդուլի տևողությունը

 70 ժամ

267․

Մուտքային պահանջները

Այս մոդուլն ուսումնասիրելու համար անհրաժեշտ է ԵԽՎ-5-22-014 «Երգչախմբավարություն», ԵԽՎ-5-22-015 «Խմբերգային պարտիտուրի ընթերցում», ԵԽՎ-5-22-016 «Երգչախումբ», ԵԽՎ-5-22-021 «Ձայնի մշակում» մոդուլների մասնակի ուսումնասիրությունը:

268․

Մոդուլի գնահատման կարգը

Մոդուլի ընդունելի կատարողականը յուրաքանչյուր արդյունքի համար սահմանված կատարման չափանիշների բավարար մակարդակի ապահովումն է:

269․

Ուսումնառության արդյունք 1

Տիրապետել նոր կազմավորվող և ձևավորված ավանդույթներ ունեցող երգչախմբերում ունկնդրումներ անցկացնելու սկզբունքներին, որոշել ձայները, խմբավորել խմբերգային երգաբաժինները

270․

Կատարման չափանիշներ

1) տիրապետում է նոր կազմավորվող և ձևավորված ավանդույթներ ունեցող երգչախմբերում ունկնդրումներ անցկացնելու սկզբունքներին,

2) ճիշտ է որոշում երգչախմբային ձայները,

3) ճիշտ է խմբավորում խմբերգային երգաբաժինները:

271․

Ուսումնառության արդյունք 2

Տիրապետել նոր ձևավորվող երգչախմբի հետ սկզբնական փուլի աշխատանքային սկզբունքներին, այդ փուլի համար ընտրել երկացանկ, տիրապետել միամեղեդային (մոնոդիկ) ստեղծագործությունների կատարմանն ուղղված աշխատանքային մեթոդներին

272․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում նոր ձևավորվող երգչախմբի հետ սկզբնական փուլի աշխատանքային սկզբունքները,

2) կարողանում է ընտրել երկացանկ նոր ձևավորվող երգչախմբի սկզբնական փուլի համար,

3) ճիշտ է ներկայացնում վոկալ մշակույթի հիմնախնդիրները, խոսքի կուլտուրան խմբերգեցողության մեջ,

4) ճիշտ է նախավարժում երգչախումբը շնչառության, լարվածքի, ճիշտ ձայնարտադրման, արտասանական, տարբեր տեխնիկական տարրերի առումով,

5) արտահայտիչ երգում է այն երգը, որը նախատեսված է ուսուցանել երգչախմբին,

6) անգիր նվագում է ստեղծագործությունը դաշնամուրով,

7) ճիշտ է վերլուծում ստեղծագործությունը բովանդակային և կերպարային առումով,

8) ճիշտ է վերլուծում ստեղծագործությունը (որոշում մետրական, ռիթմական, մեղեդիական, հարմոնիկ, ձայնակարգային, տոնայնական բաղադրատարրերը)

9) ճիշտ է կազմում խմբերգային ստեղծագործությունների՝ երգչախմբային կատարման աշխատանքային գործընթացի նախնական ծրագիր,

10) ճիշտ է կազմում կատարողական ծրագիր (տեմպ, ֆրազավորում, դինամիկա և այլն),

11) ճիշտ է խմբավարում ստեղծագործությունը:

273․

Ուսումնառության արդյունք 3

Տիրապետել նոր ձևավորված երգչախմբի հետ հետագա փուլերի աշխատանքային սկզբունքներին, այդ փուլերի համար ընտրել երկացանկ, տիրապետել բազմաձայն ստեղծագործությունների կատարմանն ուղղված աշխատանքային մեթոդներին, ներկայացնել երգչախմբի հետ աշխատանքի ընթացքում մետրառիթմիկ խնդիրների լուծման, արտահայտիչ երգեցողության հասնելու մեթոդները

274․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում նոր ձևավորված երգչախմբի հետ հետագա փուլերի աշխատանքային սկզբունքները,

2) կարողանում է ընտրել երկացանկ նոր ձևավորված երգչախմբի հետագա փուլերի համար,

3) ճիշտ է նախավարժում երգչախումբը շնչառության, լարվածքի, ճիշտ ձայնարտադրման, արտասանական, տարբեր տեխնիկական տարրերի առումով,

4) անգիր երգում է երգչախմբին ուսուցանվող ստեղծագործության բոլոր երգաբաժինները (թե՛ մեղեդին, թե՛ տեքստը),

5) արտահայտիչ երգում է այն ստեղծագործությունը, որը նախատեսված է ուսուցանել երգչախմբին,

6) անգիր նվագում է ստեղծագործությունը դաշնամուրով,

7) ճիշտ է վերլուծում ստեղծագործությունը բովանդակային և կերպարային առումով,

8) ճիշտ է վերլուծում ստեղծագործությունը (որոշում մետրական, ռիթմական, մեղեդիական, հարմոնիկ, ձայնակարգային, տոնայնական բաղադրատարրերը),

9) ճիշտ է կազմում խմբերգային ստեղծագործությունների՝ երգչախմբային կատարման աշխատանքային գործընթացի նախնական ծրագիր,

10) ճիշտ է կազմում կատարողական ծրագիր (տեմպ, ֆրազավորում, դինամիկա և այլն),

11) ճիշտ է խմբավարում ստեղծագործությունը:

275․

Ուսումնառության արդյունք 4

Կատարելագործել երգչախմբի հետ աշխատանքի հմտությունները, խմբավարել ստեղծագործություններ

276․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է նախավարժում երգչախումբը շնչառության, լարվածքի, ճիշտ ձայնարտադրման, արտասանական, տարբեր տեխնիկական տարրերի առումով,

2) անգիր երգում է երգչախմբին ուսուցանվող ստեղծագործության բոլոր երգաբաժինները (թե՛ մեղեդին, թե՛ տեքստը),

3) արտահայտիչ երգում է այն ստեղծագործությունը, որը նախատեսված է ուսուցանել երգչախմբին,

4) անգիր նվագում է ստեղծագործությունը դաշնամուրով,

5) ճիշտ է ներկայացնում ընդհանուր տեղեկություններ ստեղծագործության հեղինակների վերաբերյալ,

6) ճիշտ է վերլուծում ստեղծագործությունը բովանդակային և կերպարային առումով,

7) ճիշտ է վերլուծում ստեղծագործությունը (որոշում ձևը, մետրական, ռիթմական, մեղեդիական, հարմոնիկ, ձայնակարգային, տոնայնական բաղադրատարրերը)

8) ճիշտ է կազմում խմբերգային ստեղծագործությունների՝ երգչախմբային կատարման աշխատանքային գործընթացի նախնական ծրագիր,

9) ճիշտ է կազմում կատարողական վերլուծության ծրագիր (տեմպ, ֆրազավորում, դինամիկա և այլն),

10) ճիշտ է խմբավարում ստեղծագործությունը:

ՄՈԴՈՒԼԻ ԱՆՎԱՆՈՒՄԸ «ԽՄԲԵՐԳԱՅԻՆ ԳՐԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ»

277․

Մոդուլի դասիչը

ԵԽՎ-5-22-019

278․

Մոդուլի նպատակը

Մոդուլի նպատակն է՝ ուսանողի մոտ ձևավորել խմբերգային գրականության վերաբերյալ գիտելիքներ, խմբերգային ստեղծագործությունների վերլուծության կարողություն:

279․

Մոդուլի տևողությունը

72 ժամ

280․

Մուտքային պահանջները

Այս մոդուլն ուսումնասիրելու համար անհրաժեշտ է ԵԽՎ-5-22-005 «Արտասահմանյան երաժշտական գրականություն» մոդուլի ուսումնասիրությունը:

281․

Մոդուլի գնահատման կարգը

Մոդուլի ընդունելի կատարողականը յուրաքանչյուր արդյունքի համար սահմանված կատարման չափանիշների բավարար մակարդակի ապահովումն է:

282․

Ուսումնառության արդյունք 1

Ներկայացնել արտասահմանյան խմբերգային երաժշտությունը միջնադարից մինչև XVIII դարի երկրորդ կեսը

283․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում բազմաձայնության ծագումը միջնադարում և զարգացումը Վերածննդի շրջանում,

2) ճիշտ է ներկայացնում ֆրանկո-ֆլամանդական պոլիֆոնիկ դպրոցը,

3) ճիշտ է ներկայացնում Իտալիայի պոլիֆոնիկ երաժշտությունը,

4) ճիշտ է ներկայացնում օրատորիա, մեսսա, կանտատ ժանրերի առանձնահատկությունները,

5) ճիշտ է ներկայացնում Գ. Ֆ. Հենդելի խմբերգային արվեստը, ոճային առանձնահատկությունները,

6) ճիշտ է ներկայացնում Յ. Ս. Բախի խմբերգային արվեստը, ոճային առանձնահատկությունները,

7) ճիշտ է կատարում (դաշնամուրով և ձայնով) և վերլուծում խմբերգեր:

284․

Ուսումնառության արդյունք 2

Ներկայացնել արտասահմանյան խմբերգային արվեստը կլասիցիզմի ժամանակաշրջանից մինչև XX դարը

285․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում Ֆ. Յ. Հայդնի, Վ. Ա. Մոցարտի, Լ. վան Բեթհովենի խմբերգային արվեստը, ոճային առանձնահատկությունները,

2) ճիշտ է ներկայացնում Կ. Մ. Վեբերի, Ռ. Շումանի, Ֆ. Շուբերտի, Ֆ. Մենդելսոնի խմբերգային արվեստը, ոճային առանձնահատկությունները,

3) ճիշտ է ներկայացնում Ջ. Ռոսսինիի, Հ. Բեռլիոզի, Յ. Բրամսի, Ջ. Վերդիի խմբերգային արվեստը, ոճային առանձնահատկությունները,

4) ճիշտ է ներկայացնում Կ. Դեբյուսիի, Մ. Ռավելի, Ա. Օնեգերի, Ֆ. Պուլենկի, Կ. Օրֆի, Բ. Բրիտենի խմբերգային արվեստը, ոճային առանձնահատկությունները,

5) ճիշտ է կատարում (դաշնամուրով և ձայնով) և վերլուծում խմբերգեր:

286․

Ուսումնառության արդյունք 3

Ներկայացնել ռուս խմբերգային արվեստը XVIII-XIX դարերում, խմբերգային երաժշտությունը օպերային արվեստում

287․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում բազմաձայնության ծագումը և զարգացումը ռուս երգեցողական արվեստում,

2) ճիշտ է ներկայացնում ռուս ժողովրդական երգի և օպերային խմբերգերի կապը,

3) ճիշտ է ներկայացնում խմբերգային երաժշտությունը Մ. Գլինկայի օպերային արվեստում,

4) ճիշտ է ներկայացնում խմբերգային երաժշտությունը Ա. Դարգոմիժսկու օպերային արվեստում,

5) ճիշտ է ներկայացնում խմբերգային երաժշտությունը Ա. Բորոդինի օպերային արվեստում,

6) ճիշտ է ներկայացնում խմբերգային երաժշտությունը Մ. Մուսորգսկու օպերային արվեստում,

7) ճիշտ է ներկայացնում խմբերգային երաժշտությունը Ն. Ռիմսկի-Կորսակովի օպերային արվեստում,

8) ճիշտ է կատարում (դաշնամուրով և ձայնով) և վերլուծում խմբերգեր:

288․

Ուսումնառության արդյունք 4

Ներկայացնել XIX դարի երկրորդ կեսի, XX դարասկզբի խմբերգային երաժշտությունը օպերային արվեստում, խմբերգային ստեղծագործությունները XX դարի ռուս կոմպոզիտորների արվեստում:

289․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում խմբերգային երաժշտությունը Չայկովսկու օպերային արվեստում, ոճային առանձնահատկությունները,

2) ճիշտ է ներկայացնում Պ. Չայկովսկու, Ս. Տանեևի, Ա. Արենսկու, Վ. Կալիննիկովի, Ս. Ռախմանինովի խմբերգային ստեղծագործությունները,

3) ճիշտ է ներկայացնում Ս. Պրոկոֆևի խմբերգային ստեղծագործությունները, ոճային առանձնահատկությունները,

4) ճիշտ է ներկայացնում Դ. Շոստակովիչի խմբերգային ստեղծագործությունները, ոճային առանձնահատկությունները,

5) ճիշտ է կատարում (դաշնամուրով և ձայնով) և վերլուծում խմբերգեր:

ՄՈԴՈՒԼԻ ԱՆՎԱՆՈՒՄԸ «ՀԱՅ ԽՄԲԵՐԳԱՅԻՆ ԳՐԱԿԱՆՈՒԹՅՈՒՆ»

290․

Մոդուլի դասիչը

ԵԽՎ-5-22-020

291․

Մոդուլի նպատակը

Մոդուլի նպատակն է՝ ուսանողի մոտ ձևավորել հայ խմբերգային գրականության վերաբերյալ գիտելիքներ, դրանք ներկայացնելու կարողություն, զարգացնել խմբերգային խմբերգային ստեղծագործությունների վերլուծության կարողությունները:

292․

Մոդուլի տևողությունը

68 ժամ

293․

Մուտքային պահանջները

Այս մոդուլի ուսումնասիրման համար անհրաժեշտ է ԵԽՎ-5-22-007 «Հայ երաժշտական գրականություն» և ԵԽՎ-5-22-019 «Խմբերգային գրականություն» մոդուլների ուսումնասիրությունը:

294․

Մոդուլի գնահատման կարգը

Մոդուլի ընդունելի կատարողականը յուրաքանչյուր արդյունքի համար սահմանված կատարման չափանիշների բավարար մակարդակի ապահովումն է:

295․

Ուսումնառության արդյունք 1

Ներկայացնել հայ հոգևոր երաժշտությունը, հայ խմբերգային արվեստը մինչև XX դարասկիզբ

296․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում հայ հոգևոր մոնոդիկ երաժշտությունը,

2) ճիշտ է ներկայացնում ծիսական մատյանները («Ժամագիրք», «Շարական», «Պատարագամատույց», «Տաղարան», «Գանձարան» և այլն),

3) ճիշտ է ներկայացնում Տ. Չուխաջյանի խմբերգային արվեստը (խմբերգեր և խմբերգային հատվածներ օպերաներից և օպերետներից),

4) ճիշտ է ներկայացնում Ք. Կարա-Մուրզայի խմբերգային արվեստը, ոճական առանձնահատկությունները,

5) ճիշտ է ներկայացնում Մ. Եկմալյանի խմբերգային արվեստը, ոճական առանձնահատկությունները,

6) ճիշտ է ներկայացնում Կոմիտասի խմբերգային արվեստը, ոճական առանձնահատկությունները,

7) ճիշտ է կատարում (դաշնամուրով և ձայնով) և վերլուծում խմբերգեր:

297․

Ուսումնառության արդյունք 2

Ներկայացնել XX դարասկզբի խմբերգային արվեստը

298․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում Գ. Սյունու խմբերգային արվեստը, ոճական առանձնահատկությունները,

2) ճիշտ է ներկայացնում Ս. Մելիքյանի խմբերգային արվեստը, ոճական առանձնահատկությունները,

3) ճիշտ է ներկայացնում Ռ. Մելիքյանի խմբերգային արվեստը, ոճական առանձնահատկությունները,

4) ճիշտ է ներկայացնում Ա. Մանուկյանի, Ա. Տեր-Ղևոնդյանի, Ա. Տեր-Հովհաննիսյանի, Դ. Ղազարյանի, Կ. Զաքարյանի խմբերգային արվեստը, ոճական առանձնահատկությունները,

5) ճիշտ է կատարում (դաշնամուրով և ձայնով) և վերլուծում խմբերգեր:

299․

Ուսումնառության արդյունք 3

Ներկայացնել XX դարասկզբի խմբերգային երաժշտությունը օպերային արվեստում, XX դարի առաջին կեսի խմբերգային արվեստը

300․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում խմբերգային երաժշտությունը Ա. Սպենդիարյանի օպերային արվեստում, ոճական առանձնահատկությունները,

2) ճիշտ է ներկայացնում խմբերգային երաժշտությունը Ա. Տիգրանյանի օպերային արվեստում, ոճական առանձնահատկությունները,

3) ճիշտ է ներկայացնում Թ. Ալթունայնի, Մ. Մազմանյանի, Ի. Գյոզալյանի խմբերգային արվեստը, ոճական առանձնահատկությունները,

4) ճիշտ է կատարում (դաշնամուրով և ձայնով) և վերլուծում խմբերգեր:

301․

Ուսումնառության արդյունք 4

Ներկայացնել XX դարի երկրորդ կեսի և ժամանակակից խմբերգային արվեստը

302․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում Ա. Հարությունյանի խմբերգային արվեստը, ոճական առանձնահատկությունները,

2) ճիշտ է ներկայացնում Է. Միրզոյանի խմբերգային արվեստը, ոճական առանձնահատկությունները,

3) ճիշտ է ներկայացնում Է. Հովհաննիսյանի խմբերգային արվեստը, ոճական առանձնահատկությունները,

4) ճիշտ է ներկայացնում Ա. Բաբաջանյանի, Գ. Հախինյանի, Գ. Արմենյանի խմբերգային ստեղծագործությունները, ոճական առանձնահատկությունները,

5) ճիշտ է ներկայացնում Է. Արիստակեսյանի, Ա. Հարությունյանի, Ռ. Պետրոսյան, Մ. Վարդազարյանի, Գ. Չթչյանի, Տ. Մանսուրյանի, Մ. Մավիսակալյանի խմբերգային ստեղծագործությունները, ոճական առանձնահատկությունները,

6) ճիշտ է կատարում (դաշնամուրով և ձայնով) և վերլուծում խմբերգեր:

ՄՈԴՈՒԼԻ ԱՆՎԱՆՈՒՄԸ «ՁԱՅՆԻ ՄՇԱԿՈՒՄ»

303․

Մոդուլի դասիչը

ԵԽՎ-5-22-021

304․

Մոդուլի նպատակը

Մոդուլի նպատակն է՝ ուսանողի մոտ ձևավորել ձայնարտադրման հիմնական սկզբունքների և ձևերի տիրապետում, զարգացնել վոկալ կատարողական ունակությունները:

305․

Մոդուլի տևողությունը

108 ժամ

306․

Մուտքային պահանջները

Այս մոդուլն ուսումնասիրելու համար սկզբնական մասնագիտական գիտելիքներ անհրաժեշտ չեն:

307․

Մոդուլի գնահատման կարգը

Մոդուլի ընդունելի կատարողականը յուրաքանչյուր արդյունքի համար սահմանված կատարման չափանիշների բավարար մակարդակի ապահովումն է:

308․

Ուսումնառության արդյունք 1

Ներկայացնել երգեցողական ապարատը, տիրապետել վոկալ կատարողական կեցվածքի հիմնատարրերին, կատարել վոկալիզներ, վոկալ ստեղծագործություններ, տիրապետել բեմական կեցվածքի և պահվածքի հիմնատարրերին

309․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում երգեցողական ապարատը (շնչառական և արտաբերական (արտիկուլյացիոն) մասերը),

2) ճիշտ է ներկայացնում շնչառական համակարգը,

3) ճիշտ է մեկնաբանում երգեցողական շնչառության առանձնահատկությունները,

4) ճիշտ է ներկայացնում արտաբերական համակարգը,

5) ճիշտ է ներկայացնում ձայնավոր և բաղաձայն հնչյունների արտաբերման ձևերը,

6) տիրապետում է վոկալ կատարողական կեցվածքի հիմնատարրերին (իրանի, պարանոցի, գլխի, ծնոտի, դեմքի մկանների, կոկորդի դիրքերին),

7) կարողանում է կատարել վոկալիզներ,

8) կարողանում է կատարել վոկալ ստեղծագործություններ,

9) ճիշտ է մեկնաբանում (բացատրում նշանակությունը) և կատարում երաժշտական տեքստում առկա տեմպային, դինամիկ և հնչերանգային նշումները,

10) տիրապետում է բեմական կեցվածքի և պահվածքի հիմնատարրերին:

* Մոդուլի յուրաքանչյուր ուսումնառության արդյունքի համար երկացանկն ընտրվում է դասավանդող դասախոսի կողմից՝ համաձայն ուսումնամեթոդական խորհրդի կողմից հաստատված օրինակելի երկացանկի բարդության աստիճանի:

Յուրաքանչյուր ուսումնառության արդյունքի համար ուսումնամեթոդական խորհուրդը սահմանում է պարտադիր ծրագրային չափանիշներ՝ ըստ ժանրերի: Ուսումնամեթոդական խորհուրդն է սահմանում յուրաքանչյուր ժանրի ստեղծագործությունների՝ պահանջվող նվազագույն քանակը։

310․

Ուսումնառության արդյունք 2

Կատարելագործել վոկալ կատարողականությունը, կատարել վոկալիզներ, վոկալ ստեղծագործություններ, երաժշտական կատարման ընթացքում դրսևորել բեմական կեցվածք և պահվածք

311․

Կատարման չափանիշներ

1) կարողանում է կատարել վոկալիզներ,

2) կարողանում է կատարել վոկալ ստեղծագործություններ,

3) ճիշտ է մեկնաբանում (բացատրում նշանակությունը) և կատարում երաժշտական տեքստում առկա տեմպային, դինամիկ և հնչերանգային նշումները,

4) երաժշտական կատարման ընթացքում դրսևորում է երաժշտական ստեղծագործության կերպարային նկարագրի ընկալում,

5) երաժշտական կատարման ընթացքում դրսևորում է բեմական կեցվածք և պահվածք:

312․

Ուսումնառության արդյունք 3

Ներկայացնել երգչական ձայնի տեսակները, երգեցողական ոճերը, առանձնահատկությունները, կատարելագործել վոկալ կատարողականությունը, կատարել վոկալիզներ, վոկալ ստեղծագործություններ, երաժշտական կատարման ընթացքում դրսևորել արտիստիզմ

313․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում երգչական ձայների հիմնական տեսակները (սոպրանո, ալտ, տենոր, բաս),

2) ճիշտ է ներկայացնում ձայնածավալ և ձայներանգ հասկացությունները,

3) ճիշտ է ներկայացնում եղանակավորող, արտասանական, զարդոլորուն (կոլորատուրային) երգեցողական ոճերը,

4) ճիշտ է ներկայացնում կայուն ինտոնավորման սկզբունքները,

5) կատարում է վոկալիզներ,

6) կատարում է վոկալ ստեղծագործություններ,

7) ճիշտ է մեկնաբանում (բացատրում նշանակությունը) և կատարում երաժշտական տեքստում առկա տեմպային, դինամիկ և հնչերանգային նշումները,

8) երաժշտական կատարման ընթացքում դրսևորում է երաժշտական ստեղծագործության կերպարային և ոճային նկարագրի ընկալում,

9) երաժշտական կատարման ընթացքում դրսևորում է արտիստիզմ:

314․

Ուսումնառության արդյունք 4

Ներկայացնել երգչական ձայնի արտահայտչամիջոցները, կատարելագործել վոկալ կատարողականությունը, կատարել վոկալիզներ, վոկալ ստեղծագործություններ, երաժշտական կատարման ընթացքում դրսևորել արտիստիզմ

315․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում երգեցողական առոգանության առանձնահատկությունները,

2) ճիշտ է մեկնաբանում և օգտագործում ռեզոնատորները (կրծքային, գլխային տեսակները),

3) կարողանում է կատարել վոկալիզներ,

4) կարողանում է կատարել վոկալ ստեղծագործություններ,

5) ճիշտ է մեկնաբանում (բացատրում նշանակությունը) և կատարում երաժշտական տեքստում առկա տեմպային, դինամիկ և հնչերանգային նշումները,

6) երաժշտական կատարման ընթացքում դրսևորում է երաժշտական ստեղծագործության կերպարային, ոճային և գեղագիտական նկարագրի ընկալում,

7) երաժշտական կատարման ընթացքում դրսևորում է արտիստիզմ:

316․

Ուսումնառության արդյունք 5

Ներկայացնել երգչական ձայնի արտահայտչամիջոցների դերը երաժշտական ստեղծագործությունների՝ գեղարվեստական պատշաճ մակարդակով կատարման մեջ, կատարելագործել վոկալ կատարողականությունը, կատարել վոկալիզներ, վոկալ ստեղծագործություններ, երաժշտական կատարման ընթացքում դրսևորել արտիստիզմ

317․

Կատարման չափանիշներ

1) ճիշտ է ներկայացնում երգչական ձայնի արտահայտչամիջոցների դերը երաժշտական ստեղծագործությունների՝ գեղարվեստական պատշաճ մակարդակով կատարման մեջ,

2) ճիշտ է ներկայացնում մեներգային, անսամբլային, երգչախմբային երգարվեստի առանձնահատկությունները,

3) կատարում է վոկալիզներ,

4) կատարում է վոկալ ստեղծագործություններ (այդ թվում նաև՝ վոկալ ստեղծագործություն՝ իր նվագակցությամբ, a capella ժողովրդական երգեր),

5) կատարում է անսամբլային ստեղծագործություններ (զուգերգերի, տրիոների, կվարտետների՝ իր երգաբաժինը),

6) ճիշտ է մեկնաբանում (բացատրում նշանակությունը) և կատարում երաժշտական տեքստում առկա տեմպային, դինամիկ և հնչերանգային նշումները,

7) երաժշտական կատարման ընթացքում դրսևորում է երաժշտական ստեղծագործության կերպարային, ոճային և գեղագիտական նկարագրի ընկալում,

8) երաժշտական կատարման ընթացքում դրսևորում է արտիստիզմ:

318․

Ուսումնառության արդյունք 6

Կատարելագործել վոկալ կատարողականությունը, կատարել վոկալիզներ, վոկալ ստեղծագործություններ, երաժշտական կատարման ընթացքում դրսևորել արտիստիզմ

319․

Կատարման չափանիշներ

1) կատարում է վոկալիզներ,

2) կատարում է վոկալ ստեղծագործությոններ (այդ թվում նաև՝ վոկալ ստեղծագործություն՝ իր նվագակցությամբ, a capella ժողովրդական երգեր),

3) կատարում է անսամբլային ստեղծագործություններ (զուգերգերի, տրիոների, կվարտետների՝ իր երգաբաժինը),

4) ճիշտ է մեկնաբանում (բացատրում նշանակությունը) և կատարում երաժշտական տեքստում առկա տեմպային, դինամիկ և հնչերանգային նշումները,

5) երաժշտական կատարման ընթացքում դրսևորում է երաժշտական ստեղծագործության կերպարային, ոճային և գեղագիտական նկարագրի ընկալում,

6) կարողանում է համադրել վոկալ կատարումը բեմական գործողության, դերասանական խաղի և շարժման հետ,

7) երաժշտական կատարման ընթացքում դրսևորում է արտիստիզմ:

N

Առարկայախմբեր, առարկաներ և մոդուլներ

Շաբաթների թիվը

Ուսանողի
Առավելագույն
բեռնվածությունը,
ժամ

Պարտադիր
լսարանային
պարապմունքներ,
ժամ

Ուսուցման երաշխավորվող տարին

ՀԱՆՐԱԿՐԹԱԿԱՆ ԱՎԱԳ ԴՊՐՈՑԻ ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ՀԱՆՐԱԿՐԹԱԿԱՆ ԲԱՂԱԴՐԻՉԻ ԱՌԱՐԿԱՆԵՐ

1359

906

1, 2

ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ՀՈՒՄԱՆԻՏԱՐ, ՍՈՑԻԱԼ-ՏՆՏԵՍԱԳԻՏԱԿԱՆ ԵՎ ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ԲՆԱԳԻՏԱԿԱՆ

 1.

Հայոց լեզվի և խոսքի մշակույթի հիմունքներ

108

72

2

 2.

Տնտեսագիտության հիմունքներ

72

48

3

 3.

Քաղաքագիտության և սոցիոլոգիայի հիմունքներ

72

48

3

 4.

Իրավունքի հիմունքներ

54

36

4

 5.

Պատմություն

72

48

2

 6.

Ռուսաց լեզու

99

66

3, 4

 7.

Օտար լեզու

99

66

4

 8.

Լանդշաֆտագիտության և էկոլոգիայի հիմունքներ

54

36

4

 9.

Քաղաքացիական պաշտպանության և արտակարգ իրավիճակների հիմնահարցեր

42

28

3

 10.

Ֆիզկուլտուրա

330

220

1-4

ԸՆԴԱՄԵՆԸ

1002

668

ԱՌԱՆՑՔԱՅԻՆ ՀՄՏՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

 1.

Համակարգչային օպերատորություն

54

36

1

 2.

Անվտանգություն և առաջին օգնություն

54

36

4

 3.

Հաղորդակցություն

54

36

4

 4.

Ձեռներեցություն

108

72

3

ԸՆԴԱՄԵՆԸ

270

180

ԸՆԴՀԱՆՈՒՐ ՄԱՍՆԱԳԻՏԱԿԱՆ

 1.

Երաժշտության տարրական տեսություն

108

72

1

 2.

Սոլֆեջո

426

284

1-4

 3.

Հարմոնիա

267

178

2-4

 4.

Երաժշտական ստեղծագործությունների վերլուծություն

102

68

4

 5.

Արտասահմանյան երաժշտական գրականություն

426

284

1-4

 6.

Հայ ժողովրդական երաժշտական ստեղծագործություն

108

72

2

 7.

Հայ երաժշտական գրականություն

108

72

3

 8.

Արվեստի պատմություն

108

72

2

 9.

Հոգեբանություն

54

36

3

 10.

Մանկավարժություն

54

36

3

 11.

Դաշնամուրային կատարողականություն

426

284

1-4

 12.

Սոլֆեջոյի դասավանդման մեթոդիկա

54

36

4

 13.

Վերադաշնակում

108

72

3

 ԸՆԴԱՄԵՆԸ

2349

1566

ՀԱՏՈՒԿ ՄԱՍՆԱԳԻՏԱԿԱՆ

 1.

Երգչախմբավարություն

426

284

1-4

 2.

Խմբերգային պարտիտուրի ընթերցում

213

142

1-4

 3.

Երգչախումբ

747

498

1-4

 4.

Երգչախմբագիտություն և երգչախմբի հետ աշխատանքի մեթոդիկա

108

72

3

 5.

Երգչախմբային դիրիժորություն և աշխատանք երգչախմբի հետ

105

70

3-4

 6.

Խմբերգային գրականություն

108

72

3

 7.

Հայ խմբերգային գրականություն

102

68

4

 8.

Ձայնի մշակում

162

108

1-3

ԸՆԴԱՄԵՆԸ

1971

1314

ԸՆՏՐՈՎԻ

108

72

4

ՊԱՀՈՒՍՏԱՅԻՆ ԺԱՄԵՐ

339

226

1-4

ԸՆԴԱՄԵՆԸ

137

7398

4932

ԽՈՐՀՐԴԱՏՎՈՒԹՅՈՒՆ

400

ՊՐԱԿՏԻԿԱ

5

ՄԻՋԱՆԿՅԱԼ ԱՏԵՍՏԱՎՈՐՈՒՄ

16

ՊԵՏԱԿԱՆ ԱՄՓՈՓԻՉ ԱՏԵՍՏԱՎՈՐՈՒՄ

2

ԸՆԴԱՄԵՆԸ

160