«Գրանցված է»

ՀՀ արդարադատության

նախարարության կողմից

30 հոկտեմբերի 2017 թ.

Պետական գրանցման թիվ 10017425

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ

ՃԱՃԱՆՉՈՍԿՐԻ ԴԻՍՏԱԼ ԾԱՅՐԻ ԿՈՏՐՎԱԾՔՆԵՐԻ ԱԽՏՈՐՈՇՄԱՆ ԵՎ ԲՈՒԺՄԱՆ ԳՈՐԾԵԼԱԿԱՐԳԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

Հիմք ընդունելով «Բնակչության բժշկական օգնության և սպասարկման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 19.3 հոդվածի 1-ին մասի 10-րդ կետը, Հայաստանի Հանրապետության կառավարության 2002 թվականի օգոստոսի 15-ի N 1300-Ն որոշման 12-րդ կետի «դ» ենթակետը,

Հրամայում եմ`

1. Հաստատել «ճաճանչոսկրի դիստալ ծայրի կոտրվածքների ախտորոշման և բուժման գործելակարգ»-ը` համաձայն հավելվածի:

 2. Առողջապահության բնագավառում բարձր տեխնոլոգիաների և Հայաստանի Հանրապետության առողջապահական միասնական տեղեկատվական համակարգի հանձնաժողովի նախագահ Վարդան Գևորգյանին` գործելակարգի հաստատումից հետո սեղմ ժամկետում ապահովել սույն գործելակարգի մուտքագրումը միասնական էլեկտրոնային առողջապահության համակարգ:

3. Հայաստանի Հանրապետության բժշկական կազմակերպությունների տնօրեններին` «Ճաճանչոսկրի դիստալ ծայրի կոտրվածքների ախտորոշման և բուժման գործելակարգ»-ը ընդունել ի գիտություն:

4. Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարության աշխատակազմի քարտուղարության պետ Զ. Դարբինյանին՝

Ապահովել սույն հրամանի տրամադրումը կատարողներին:

5. Սույն հրամանի կատարման հսկողությունը հանձնարարել Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարի տեղակալ Ս. Խաչատրյանին:

 Լ. Ալթունյան

Գործելակարգի մշակման աշխատանքային խմբի անդամների անվանացուցակ

1. Այվազյան Վ.Պ., բ.գ.դ., պրոֆեսոր, ՀՀ ԱՆ գլխավոր վնասվածքաբան, Վնասվածքաբանության և Օրթոպեդիայի Գիտական Կենտրոնի տնօրեն

Թղթակցական հասցե՝ ՀՀ, ք. Երևան, 0047, Նորք-Մարաշ 9 փ. 123 շ. (+374) 65 54 30

2. Այվազյան Ա.Վ., բ.գ.դ., պրոֆեսոր, Վնասվածքաբանության և Օրթոպեդիայի Գիտական Կենտրոնի «Մեծահասակների օրթոպեդիայի և ոսկրային պաթոլոգիայի» բաժանմունքի վարիչ

Թղթակցական հասցե՝ ՀՀ, ք. Երևան, 0047, Նորք-Մարաշ 9 փ. 123 շ. (+374) 65 54 30

3. Գևորգյան Ա.Ջ., բ.գ.թ., Երևանի Մ. Հերացու անվ. Պետական Բժշկական Համալսարանի Վնասվածքաբանության և Օրթոպեդիայի ամբիոնի դոցենտ

Թղթակցական հասցե՝ ՀՀ, ք. Երևան, 0047, Նորք-Մարաշ 9 փ. 123 շ. (+374) 65 54 30

4. Աղամալյան Հ.Հ. «Մեծահասակների օրթոպեդիայի և ոսկրային պաթոլոգիայի» բաժանմունքի բժիշկ

Թղթակցական հասցե՝ ՀՀ, ք. Երևան, 0047, Նորք-Մարաշ 9 փ. 123 շ. (+374) 65 54 30

Շահերի բախման հայտարարագիր և ֆինանսավորման աղբյուրներ

Պատասխանատու համակարգողը և աշխատանքային խմբի անդամները հայտարարում են իրենց շահերի բախման բացակայության մասին: Սույն փաստաթղթի մշակման աշխատանքները կատարվել են աշխատանքային խմբի անդամների կողմից Վնասվածքաբանության և Օրթոպեդիայի Գիտական Կենտրոնում /ՀՀ ԱՆ/. ՎՕԳԿ-ի կառույցը չի ունեցել և ոչ մի ազդեցություն սույն ուղեցույցի մշակման որևէ փուլի վրա:

Գործելակարգի մշակման հենքը

Սույն Գործելակարգը մշակվել է ՎՕԳԿ-ի աշխատակիցների կողմից, որոնք հանդիսանում են Հայաստանի օրթոպեդների և վնասվածքաբանների Ասոցիացիայի անդամներ: Գործելակարգը ստեղծվել է հետևյալ արդի գրականական աղբյուրների և UptoDate տեղեկատվական շտեմարանի տվյալների հիման վրա՝

1. OrthoGuidelines of American Academy of Orthopaedis Surgeons. http://www.orthoguidelines.org./ topic? Id.1003.

2. Chen NC, Jupiter JB. Management of distal radial fractures. J Bone Joint Surg Am 2007;89(9):2051-2062.

3. Court-Brown CM, Caesar B. Epidemiology of adult fractures: A review. Injury 2006;37(8):691-697.

4.  Kakarlapudi TK, Santini A, Shahane SA, Douglas D. The cost of treatment of distal radial fractures. Injury 2000;31(4):229-232.

5. Agency for Healthcare Research and Quality. Healthcare Cost and Utilization Project Nationwide Inpatient Sample. HCUP NIS 2007.

6. Cook D.J., Mulrow CD, Haynes RB. Systematic Reviews: synthesis of best evidence for clinical decisions. Ann Intern Med 1997;126(5):376-380.

Գործելակարգի պացիենտի մոդել

Սույն գործելակարգի մոդել են հանդիսանում բժշկական օգնություն և սպասարկում իրականացնող հիմնարկներում գտնվող ճաճանչոսկրի դիստալ հատվածի կոտրվածք ունեցող պացիենտները:

Աղյուսակ 1

Մեծահասակների ճաճանչոսկրի դիստալ կոտրվածքով պացիենտի մոդել

Հապավումներ

ՃԴԿ – ճաճանչոսկրի դիստալ կոտրվածք

1. Կլինիկական պատկեր և ախտորոշում

1.1. Պացիենտները գանգատվում են նախաբազկի դիստալ շրջանի ցավերից, այտուցվածությունից և ճաճանչդաստակային հոդում շարժումների արտահայտված սահմանափակումից:

1.2. Ախտորոշման հիմքում ընկած են վնասվածքի հանգամանքների պարզաբանումը, արտաքին զննումը և տվյալ հատվածի ռենտգենաբանական հետազոտումը:

1.3. Վնասվածքի պատմությունը հավաքելիս անհրաժեշտ է ուշադրություն դարձնել կոտրվածքի առաջացման մեխանիզմին: Այն հիմնականում առաջանում է անուղղակի մեխանիզմով, երբ պացիենտն ընկնելիս գետնին հենվում է ափային (Կոլեսի կոտրվածք) կամ թիկնային մակերեսներով (Սմիթի կոտրվածք): Հազվագյուտ դեպքերում ճաճանչի դիստալ հատվածի կոտրվածքը կարող է առաջանալ ուղղակի ուժի ազդեցության հետևանքով: Անհրաժեշտ է պարզել նաև կոտրվածքի վաղեմությունը: Մեծահասակ տարիքային խմբերի պացիենտների մոտ անհրաժեշտ է պարզաբանել նաև օստեոպորոզի առկայությունը. (հետմենապաուզալ կամ սենիլ), ինչպես նաև այդ ախտաբանությանը բնորոշ այլ կոտրվածքների առկայությունը անամնեզում:

1.4. Արտաքին զննման ժամանակ նախաբազկի դիստալ հատվածի շրջանում դիտվում է այտուցվածություն, ձեռնաթաթի դևիացիա, իսկ որոշ դեպքերում՝ տիպիկ (սվինաձև) տձևություն։

1.5. Ճաճանչոսկրի դիստալ հատվածի կոտրվածքների պարագայում ճիշտ անցկացված արտաքին զննումը ունի բարձր ախտորոշիչ արդյունավետություն, հատկապես տեղաշարժված կոտրվածքների դեպքում (սվինաձև դեֆորմացիա):

1.6. Ճառագայթային ախտորոշման եղանակներից պարտադիր է ռենտգենաբանական հետազոտությունը (կատարված երկու պրոյեկցիայով՝ առաջահետին և կողմնային): Այն 100% դեպքերում թույլ է տալիս ախտորոշել կոտրվածքը, տեղաշարժի առկայությունը, ինչպես նաև ծղիկոսկրի դիստալ ծայրի կոտրվածքը, եթե այն տեղի ունի: Ռենտգենաբանական հետազոտումը (կողմնային պրոյեկցիա) կատարվում է նաև բեկորների համադրումից հետո՝ նպատակ ունենալով պարզել դիստալ ռադիոուլնար հոդի կայունությունը:

2. Բուժում

2.1. Ճաճանչոսկրի դիստալ հատվածի կոտրվածքների ժամանակ կարելի է կիրառել ինչպես կոնսերվատիվ, այնպես էլ վիրահատական բուժում: Բուժման եղանակի ընտրությունը կախված է կոտրվածքի բնույթից, տեղաշարժի կամ բեկորների առկայությունից, կոտրվածքի կայունությունից, ոսկրային հյուսվածքի որակից, պացիենտի տարիքից և վերջինիս համաձայնությունից:

2.2. Առանց տեղաշարժի կայուն կոտրվածքների դեպքում ցուցված է բուժում գիպսակապերով՝ 4 շաբաթ ժամկետով:

2.3. Կոլեսի կամ Սմիթի կայուն պարզ կոտրվածքների դեպքում ցուցված է բեկորների միամոմենտ համադրում և գիպսային անշարժացում նույն ժամկետներով: Սակայն այս դեպքերում անհրաժեշտ է 3 շաբաթվա ընթացքում անցկացնել ռենտգենաբանական հսկողություն` հնարավոր երկրորդային տեղաշարժը հայտնաբերելու նպատակով: Այս միտքը հիմնված չէ հավաստի ապացույցների վրա, բայց հանդիսանում է աշխատանքային խմբի կարծիքը:

2.4. Անկայուն կոտրվածքների դեպքում խորհուրդ չի տրվում բուժել կոնսերվատիվ եղանակով՝ գիպսային կապերով:

2.5. Անկայուն կոտրվածքների դեպքում իրականացվել են 5 ռադոնոմիզված հետազոտություններ, կատարվել է վիրահատական և կոնսերվատիվ բուժումների արդյունքների համեմատական վերլուծություն: Այն ցույց է տվել, որ առավել նախընտրելի է վիրահատական բուժումը: Բոլոր նկատելի տարբերությունները ի օգուտ վիրահատական անշարժացման էին:

2.6. Կոնսերվատիվ և վիրահատական բուժումից հետո անցկացվում է պացիենտների վերականգնողական բուժում: Կատարվում են վերջույթի տարբեր ակտիվ վարժություններ: Կոնսերվատիվ բուժման դեպքում մատների և արմնկային հոդի վարժությունները կատարվում են վնասվածքը ստանալու սկզբնական շրջանից, իսկ վնասված ճաճանչդաստակային հոդի դեպքում՝ գիպսակապը հանելու օրվանից: Տվյալ վերականգնողական բուժումը կատարվում է տնային (արտահիվանդանոցային) պայմաններում: Վիրահատական բուժման պարագայում ցուցված են ավելի վաղ վերականգնողական վարժություններ: Ամեն դեպքում մատներում կոնտրակտուրաները կանխարգելելու նպատակով կատարվում են մատների ակտիվ վարժություններ` սկսած կոտրվածքը ստանալու օրվանից: Խորհուրդ չի տրվում սկսել ճաճանչդաստակային հոդի վաղ շարժումներ, նույնիսկ վիրահատական բուժման և կոտրվածքը կայունացնելու պայմաններում (չափավոր ապացույցներ):

3. Բժշկական ծառայությունների հիմնական և լրացուցիչ ցանկեր

3.2. Պահանջներ ախտորոշման, բուժման և խորհրդատվությունների նկատմամբ (լրացուցիչ ցանկ)

4. Դեղերի հիմնական և լրացուցիչ ցանկեր

4.2. Պահանջներ դեղորայքային բուժման նկատմամբ (լրացուցիչ ցանկ)

5. Պահանջներ աշխատանքի ռեժիմի, հանգստի, բուժման կամ վերականգնման նկատմամբ

Սույն Գործելակարգի համաձայն հարկավոր է ապահովել անշարժացում 4 շաբաթվա ընթացքում

6. Պահանջներ սննդակարգի նշանակման և սահմանափակումների վերաբերյալ

Սույն Գործելակարգի համաձայն սննդակարգի հատուկ պահանջներ չկան:

7. Պացիենտի հոժարակամ տեղեկացված համաձայնության ստացման առանձնահատկությունները Գործելակարգը կատարելիս և պացիենտի, ինչպես նաև ընտանիքի անդամների լրացուցիչ տեղեկատվության տրամադրում

Հարկավոր է պացիենտի և/կամ նրա ներկայացուցիչների հետ համատեղ քննարկել այս կոտրվածքների համալիր բուժման խնդիրները, ինչպես նաև հավանական ելքերը` հնարավորինս շուտ և ոչ ուշ քան ախտորոշմանը հաջորդող 72 ժամերի ընթացքում:

8. Պացիենտի տվյալ մոդելի հնարավոր ելքերը

Պացիենտի տվյալ մոդելի հնարավոր ելքերի ցանկ