2023 թվականի դեկտեմբերի 22-ին

գրավոր ընթացակարգով քննելով Երևանի քաղաքապետարանի վճռաբեկ բողոքը ՀՀ վերաքննիչ վարչական դատարանի 17.02.2023 թվականի որոշման դեմ՝ վարչական գործով ըստ հայցի Քրիստինա Գասպարյանի ընդդեմ Երևանի քաղաքապետարանի` 04.03.2020 թվականի «Վարչական տույժ նշանակելու մասին» թիվ Վ-9/22 որոշումն անվավեր ճանաչելու պահանջի մասին,

Պ Ա Ր Զ Ե Ց

1. Գործի դատավարական նախապատմությունը.

Դիմելով դատարան` Քրիստինա Գասպարյանը պահանջել է անվավեր ճանաչել Երևանի քաղաքապետարանի 04.03.2020 թվականի «Վարչական տույժ նշանակելու մասին» թիվ Վ-9/22 որոշումը։

ՀՀ վարչական դատարանի (դատավոր` Լ. Հակոբյան) (այսուհետ` Դատարան) 19.04.2021 թվականի վճռով հայցը բավարարվել է։

ՀՀ վերաքննիչ վարչական դատարանի (այսուհետ` Վերաքննիչ դատարան) 17.02.2023 թվականի որոշմամբ Երևանի քաղաքապետարանի վերաքննիչ բողոքը մերժվել է, և Դատարանի 19.04.2021 թվականի վճիռը թողնվել է անփոփոխ:

Սույն գործով վճռաբեկ բողոք է ներկայացրել Երևանի քաղաքապետարանը (ներկայացուցիչ՝ Զավեն Սմբատյան):

Վճռաբեկ բողոքի պատասխան չի ներկայացվել:

2. Վճռաբեկ բողոքի հիմքը, հիմնավորումները և պահանջը.

Վճռաբեկ բողոքը քննվում է հետևյալ հիմքի սահմաններում՝ ներքոհիշյալ հիմնավորումներով.

Վերաքննիչ դատարանը խախտել է ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 25-րդ, 26-րդ, 27-րդ և 124-րդ հոդվածները, Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ ՀՀ օրենսգրքի 9-րդ, 32-րդ, 279-րդ հոդվածները, ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 135-րդ, 300-րդ, 301-րդ, 304-րդ, 449-րդ, 610-րդ, 611-րդ հոդվածները:

Բողոք բերած անձը նշված պնդումը պատճառաբանել է հետևյալ փաստարկներով.

Վերաքննիչ դատարանը հաշվի չի առել, որ 31.01.2020 թվականի թիվ 033178 արձանագրության կազմման ժամանակ Քրիստինա Գասպարյանը ստորագրել է արձանագրությունը՝ առանց դրանում նշում կատարելու, այսինքն՝ վերջինիս համար ակնհայտ է եղել իրավախախտման բնույթը և գիտակցել է իրավախախտման էությունը՝ համաձայնելով դրա առկայության հետ: Բացի այդ, ներկայանալով վարչական վարույթի լսումներին, Քրիստինա Գասպարյանը չի ներկայացրել որևէ դիրքորոշում վիճելի օբյեկտն այլ անձի վարձակալությամբ տրամադրված լինելու վերաբերյալ:

Տվյալ դեպքում, Քրիստինա Գասպարյանը կամ իր ներկայացուցիչը թիվ 033178 արձանագրության հիման վրա հարուցված վարչական վարույթի ընթացքում՝ նախքան վարչական ակտ կայացնելը, Երևանի քաղաքապետարան չեն ներկայացրել դատարանի կողմից վկայակոչված և միայն իրենց տիրապետման ներքո գտնվող պայմանագիրը, որը վարչական մարմինը չէր կարող ձեռք բերել՝ օգտագործելով օրենսդրությամբ իրեն տրված իրավասությունները: Այնուամենայնիվ, եթե նույնիսկ համապատասխան ապացույցը վարչական մարմնին ներկայացված լիներ նախքան վարչական ակտի կայացումը, ապա միևնույն է նույն վարչական ակտը կընդունվեր։

Վերաքննիչ դատարանն անտեսել է այն փաստը, որ անշարժ գույքի վարձակալության պայմանագիրը ենթակա է պարտադիր նոտարական վավերացման, իսկ դրանից ծագող իրավունքները՝ պարտադիր պետական գրանցման, որպիսի ընթացակարգերը չպահպանելը հանդիսանում է նյութական իրավունքի կոպիտ խախտում և հանգեցնում է պայմանագրի առոչնչության: Նման պայմանագիրն առոչինչ է կնքման պահից և չի կարող որևէ իրավական հետևանք առաջացնել, ավելին՝ դրանում պարունակվող տեղեկատվությունը չի կարող ապացուցողական նշանակություն ունենալ, քանզի այն օբյեկտիվ իրականությունում չունի նյութական դեր և հավասարեցվում է պարզապես հնչեցված խոսքի, որը հերքվում է վարչական վարույթի նյութերով:

Այսպես․ արդարադատության իրականացման տեսանկյունից, տվյալ պայմանագիրը՝ ինչպես վարչական մարմնի կողմից է որակվել որպես ոչ թույլատրելի ապացույց, այնպես էլ պետք է որպես այդպիսին որակվեր նաև դատարանի կողմից, որպիսի պայմաններում անթույլատրելի ապացույցը չէր կարող դրվել վարչական ակտի անվավեր ճանաչման հիմքում:

Վերոգրյալի համատեքստում, անդրադառնալով իրավախախտումը հայցվորի կողմից իրականացված չլինելու առնչությամբ կատարված դատարանի եզրահանգմանը, պետք է նշել, որ վարչական վարույթի նյութերում առկա է իրավախախտման կատարման վայրի նկատմամբ գրանցված իրավունքը հավաստող փաստաթուղթ, մասնավորապես՝ սեփականության իրավունքի վկայական, համաձայն որի՝ վիճելի հասցեի անշարժ գույքի նկատմամբ գրանցվել է Քրիստինա Գասպարյանի սեփականության իրավունքը:

Վերոգրյալից հետևում է, որ գույքը հանձնելով այլ անձի շահագործմանը՝ դրա սեփականատերը պետք է ապահովի, որ գույքն իրավաչափ տիրապետվի, հակառակ դեպքում սեփականատերը կրում է դրա չապահովման բացասական հետևանքների ռիսկը` վարչական պատասխանատվության ենթարկվելու ձևով: Փաստորեն տվյալ դեպքում գույքի սեփականատերը ենթարկվում է վարչական պատասխանատվության ոչ թե այլ անձի կողմից, այլ իր կողմից մեղավորությամբ կատարված արարքի` անուղղակի կերպով ինքնակամ շինարարական աշխատանքների համար, ինչը համապատասխանում է «անձնական պատասխանատվության» և «ըստ մեղքի պատասխանատվության» սկզբունքներին:

Վերոգրյալի հիման վրա՝ բողոք բերած անձը պահանջել է բեկանել Վերաքննիչ դատարանի 17.02.2023 թվականի որոշումը և փոփոխել այն՝ հայցը մերժել, կամ գործն ուղարկել ստորադաս դատարան՝ նոր քննության:

3. Վճռաբեկ բողոքի քննության համար նշանակություն ունեցող փաստերը.

Վճռաբեկ բողոքի քննության համար էական նշանակություն ունեն հետևյալ փաստերը.

1) Կենտրոն վարչական շրջանի ղեկավարի աշխատակազմի կոմունալ տնտեսության և բազմաբնակարան շենքերի կառավարման մարմինների հետ աշխատանքների կազմակերպման բաժնի առաջին կարգի մասնագետ Բախշիկ Սեդրակյանի կողմից 31.01.2020 թվականին կազմվել է վարչական իրավախախտման վերաբերյալ թիվ 033178 արձանագրությունը, ըստ որի՝ «(...) Երևան քաղաքի Ա. Մանուկյան փողոցի հ.10/6 հասցեում առանց համապատասխան քաղաքաշինական փաստաթղթերի առկայության իրականացվել է մետաղական կոնստրուկցիայով կցակառույցի շինարարական աշխատանքներ» (հատոր 1-ին, գ.թ. 12).

2) Երևանի քաղաքապետարանի աշխատակազմի վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ գործերի քննության բաժնի պետ Արամ Աբովյանի 04.03.2020 թվականի «Վարչական տույժ նշանակելու մասին» թիվ Վ-9/22 որոշմամբ «ԳԱ-ԲԵՋ» ՍՊ ընկերության տնօրեն Քրիստինա Գասպարյանը Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ ՀՀ օրենսգրքի 154-րդ հոդվածի 1-ին մասի հիմքով ենթարկվել է վարչական պատասխանատվության 200.000 ՀՀ դրամի չափով՝ Երևան քաղաքի Ա. Մանուկյան փողոցի թիվ 10/6 հասցեում մետաղական կոնստրուկցիաներով ապակեպատ կցակառույցի կառուցման շինարարական աշխատանքներ ինքնակամ իրականացնելու համար (հատոր 1-ին, գ.թ. 13).

3) «ԳԱ-ԲԵՋ» ՍՊ ընկերության (Վարձատու) և «ՄԱԳ-ԳՐՈՒՊ» ՍՊ ընկերության (Վարձակալ) միջև 01.04.2019 թվականին կնքված անշարժ գույքի վարձակալության պայմանագրի համաձայն՝ «ԳԱ-ԲԵՋ» ՍՊ ընկերությունը մինչև 01․10․2019 թվականը ժամկետով տիրապետման և օգտագործման իրավունքով «ՄԱԳ-ԳՐՈՒՊ» ՍՊ ընկերությանն է հանձնել ք. Երևան, Ա. Մանուկյան փողոցի թիվ 10/6, թիվ 10/8, թիվ 10/10 հասցեում գտնվող սրճարանը (հատոր 1-ին, գ.թ. 93-94):

4. Վճռաբեկ դատարանի պատճառաբանությունները և եզրահանգումը.

Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ սույն գործով վճռաբեկ բողոքը վարույթ ընդունելը պայմանավորված է ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 161-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին կետով նախատեսված հիմքի առկայությամբ՝ նույն հոդվածի 2-րդ մասի 3-րդ կետի իմաստով, այն է՝ բողոքում բարձրացված հարցի վերաբերյալ վճռաբեկ դատարանի որոշումը կարող է էական նշանակություն ունենալ օրենքի և այլ նորմատիվ իրավական ակտերի միատեսակ կիրառության համար, քանի որ Վերաքննիչ դատարանի կիրառած նորմի՝ Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ ՀՀ օրենսգրքի 279-րդ հոդվածի կապակցությամբ առկա է իրավունքի զարգացման խնդիր։

Սույն վճռաբեկ բողոքի քննության շրջանակներում Վճռաբեկ դատարանն անհրաժեշտ է համարում անդրադառնալ վարչական իրավախախտման վերաբերյալ գործը քննելիս Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ ՀՀ օրենսգրքի՝ իրավահարաբերության ծագման պահին գործող խմբագրությամբ 154-րդ հոդվածի 1-ին մասով նախատեսված իրավախախտման համար վարչական պատասխանատվության ենթակա սուբյեկտին պարզելու առանձնահատկություններին:

Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ ՀՀ օրենսգրքի 9-րդ հոդվածի համաձայն՝ վարչական իրավախախտում (զանցանք) է համարվում պետական կամ հասարակական կարգի, (...) քաղաքացիների իրավունքների և ազատությունների, կառավարման սահմանված կարգի դեմ ոտնձգվող հակաիրավական, մեղավոր (դիտավորյալ կամ անզգույշ) այնպիuի գործողությունը կամ անգործությունը, որի համար oրենuդրությամբ նախատեuված է վարչական պատաuխանատվություն (...):

Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ ՀՀ օրենսգրքի 32-րդ հոդվածի 2-րդ մասի համաձայն՝ տույժ նշանակելիս հաշվի են առնվում կատարված իրավախախտման բնույթը, խախտողի անձը, նրա մեղքի աստիճանը, գույքային դրությունը, պատասխանատվությունը մեղմացնող և ծանրացնող հանգամանքները:

Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ ՀՀ օրենսգրքի 245-րդ հոդվածի համաձայն՝ վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ գործերի վարույթի խնդիրներն են` յուրաքանչյուր գործի հանգամանքները ժամանակին, համակողմանիորեն, լրիվ և օբյեկտիվորեն պարզելը, գործը օրենսդրությանը ճիշտ համապատասխան լուծելը (...):

Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ ՀՀ օրենսգրքի 251-րդ հոդվածի համաձայն՝ վարչական իրավախախտման վերաբերյալ գործի ապացույցներ են համարվում ցանկացած այն փաստական տվյալները, որոնց հիման վրա օրենքով սահմանված կարգով մարմինները (պաշտոնատար անձինք) հաստատում են վարչական իրավախախտման առկայությունը կամ բացակայությունը, տվյալ անձի մեղավորությունը այն կատարելու մեջ և գործի ճիշտ լուծման համար նշանակություն ունեցող այլ հանգամանքներ:

Այդ տվյալները հաստատվում են հետևյալ միջոցներով` վարչական իրավախախտման վերաբերյալ արձանագրությամբ, վարչական պատասխանատվության ենթարկվող անձի բացատրություններով, տուժողի, վկաների ցուցմունքներով, փորձագետի եզրակացությամբ, իրեղեն ապացույցներով, իրեր և փաստաթղթեր վերցնելու վերաբերյալ արձանագրությամբ, ինչպես նաև այլ փաստաթղթերով:

Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ ՀՀ օրենսգրքի 252-րդ հոդվածի համաձայն՝ մարմինը (պաշտոնատար անձը) ապացույցները գնահատում է իր ներքին համոզմունքով, որը հիմնված է գործի` իրենց ամբողջությամբ վերցված բոլոր հանգամանքների համակողմանի, լրիվ և օբյեկտիվ հետազոտման վրա, ղեկավարվելով օրենքով և սոցիալիստական իրավագիտակցությամբ:

Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ ՀՀ օրենսգրքի 279-րդ հոդվածի համաձայն` վարչական իրավախախտման վերաբերյալ գործը քննելիս մարմինը (պաշտոնատար անձը) պարտավոր է պարզել` կատարվել է, արդյոք, վարչական իրավախախտում. արդյոք, տվյալ անձը մեղավոր է այն կատարելու մեջ. արդյոք, նա ենթակա է վարչական պատասխանատվության (...), ինչպես նաև պարզել գործի ճիշտ լուծման համար նշանակություն ունեցող այլ հանգամանքներ։

Վերոգրյալ իրավանորմերի համակարգային վերլուծությունից հետևում է, որ վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ գործի վարույթի շրջանակներում վարչական մարմինը պարտավոր է պարզել տվյալ վարչական զանցակազմի չորս բաղկացուցիչ մասերի (տարրերի)՝ վարչական զանցանքի (հակաիրավական վարք) օբյեկտի, վարչական զանցանքի օբյեկտիվ կողմի (զանցանքի բովանդակություն), վարչական զանցանքի սուբյեկտի (ֆիզիկական անձ, իրավաբանական անձ, պաշտոնատար անձ) և վարչական զանցանքի սուբյեկտիվ կողմի (իրավահարաբերության սուբյեկտի հոգեկան զգացական կարգավիճակ) միաժամանակյա առկայությունը, քանի որ նշված տարրերից որևէ մեկի բացակայությունը բացառում է վարչական զանցակազմի գոյությունը:

Վերը նշվածի համատեքստում Վճռաբեկ դատարանը հարկ է համարում անդրադառնալ Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ ՀՀ օրենսգրքի 154-րդ հոդվածի 1-ին մասով նախատեսված վարչական իրավախախտման վերաբերյալ գործերով պատասխանատվության կիրառման առանձնահատկություններին.

Այսպես՝ Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ ՀՀ օրենսգրքի՝ իրավահարաբերության ծագման պահին գործող խմբագրությամբ 154-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` սեփականության կամ հողօգտագործման իրավունք ունեցող անձանց կողմից այդ հողամասի վրա շենքեր և շինություններ ինքնակամ կառուցելը, ինչպես նաև բազմաբնակարան շենքերում կամ շենքերին կից ինքնակամ կառույցներ կատարելը, բացառությամբ գյուղական համայնքներում տնամերձ հողամասի վրա ինքնակամ կառուցված անհատական բնակելի տան` առաջացնում է տուգանքի նշանակում` սահմանված նվազագույն աշխատավարձի երկուհարյուրապատիկի չափով:

 ՀՀ վճռաբեկ դատարանը նախկինում կայացրած որոշմամբ արձանագրել է, որ Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ ՀՀ օրենսգրքի 154-րդ հոդվածի 1-ին մասում ամրագրված են շենքեր և շինություններ ինքնակամ կառուցելու զանցակազմի հետևյալ դրսևորումները.

1) սեփականության կամ հողօգտագործման իրավունք ունեցող անձանց կողմից այդ հողամասի վրա շենքեր և շինություններ ինքնակամ կառուցելը կամ բազմաբնակարան շենքերում կամ շենքերին կից ինքնակամ կառույցներ կատարելը (բացառությամբ գյուղական համայնքներում տնամերձ հողամասի վրա ինքնակամ կառուցված անհատական բնակելի տան),

2) գյուղական համայնքներում տնամերձ հողամասի վրա բնակելի տուն ինքնակամ կառուցելը,

3) հողօգտագործման իրավունք չունեցող անձանց կողմից պետությանը և համայնքներին սեփականության իրավունքով պատկանող հողամասերի վրա շենքեր և շինություններ ինքնակամ կառուցելը:

Թեև վկայակոչված իրավախախտումներից յուրաքանչյուրն ունի միայն իրեն բնորոշ առանձնահատկությունները (արարքի կատարման վայրը, կառուցվող շինության տեսակը, արարքը կատարող սուբյեկտը, կիրառվող սանկցիան), սակայն դրանց համար ընդհանուրն այն է, որ բոլոր դեպքերում այդ զանցակազմերը կարող են առկա լինել միայն ինքնակամ կառույցի (շենքի, շինության) կառուցման պարագայում: Ըստ այդմ, ՀՀ վճռաբեկ դատարանը գտել է, որ Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ ՀՀ օրենսգրքի 154-րդ հոդվածի 1-ին մասում նկարագրված բոլոր արարքներն ընդգրկվում են շենքեր ու շինություններ ինքնակամ կառուցելու զանցանքի միասնական հասկացության մեջ, որի ոտնձգության օբյեկտը քաղաքաշինության բնագավառում օրենսդրությամբ սահմանված իրավակարգի պաշտպանությանն ուղղված հասարակական հարաբերությունների ամբողջությունն է:

ՀՀ վճռաբեկ դատարանը գտել է, որ Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ ՀՀ օրենսգրքի 154-րդ հոդվածի 1-ին մասում նախատեսված վարչական իրավախախտման առարկան ինքնակամ կառույցն է (շենքը, շինությունը), հետևաբար նշված իրավադրույթի ուժով անձին վարչական պատասխանատվության ենթարկելու հարցը լուծելու համար նախևառաջ անհրաժեշտ է պարզել, թե արդյոք անձի կողմից կատարված շինարարական աշխատանքներն ուղղված են եղել ինքնակամ կառույցի (շենքի, շինության) իրականացմանը, թե՝ ոչ (տե՛ս, Սասունիկ Մշեցյանն ընդդեմ Երևանի քաղաքապետի, Երևանի քաղաքապետարանի աշխատակազմի հասարակական կարգի պահպանության ծառայության պետի, երրորդ անձ Ռուբեն Աղաջանյան թիվ ՎԴ/9692/05/13 վարչական գործով ՀՀ վճռաբեկ դատարանի 02.12.2016 թվականի որոշումը):

Նկատի ունենալով այն հանգամանքը, որ ՀՀ վճռաբեկ դատարանը նախկինում կայացրած որոշմամբ արդեն իսկ բացահայտել է Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ ՀՀ օրենսգրքի 154-րդ հոդվածի 1-ին մասում նախատեսված զանցակազմի օբյեկտը և օբյեկտիվ կողմի դրսևորման առանձնահատկությունները, Վճռաբեկ դատարանը հարկ է համարում անդրադառնալ նաև նույն զանցակազմի սուբյեկտին և սուբյեկտիվ կողմի դրսևորումներին, ըստ այդմ նաև վարչական իրավախախտման վերաբերյալ գործը քննելիս նշված հարցը պարզելու առանձնահատկություններին՝ իրացնելով օրենքների և այլ նորմատիվ իրավական ակտերի միատեսակ կիրառությունն ապահովելու իր սահմանադրական առաքելությունը:

Ըստ այդմ՝ Վճռաբեկ դատարանը հարկ է համարում հստակեցնել խնդրո առարկա զանցակազմի սուբյեկտին. Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ ՀՀ օրենսգրքի 154-րդ հոդվածի 1-ին մասի իրավակարգավորումից հետևում է, որ նույն իրավանորմով նախատեսված իրավախախտման համար վարչական պատասխանատվության ենթակա սուբյեկտը կարող է լինել միայն սեփականության կամ հողօգտագործման իրավունք ունեցող անձը, քանի որ օրենսդիրը պատասխանատվության ենթակա որևէ այլ սուբյեկտի չի դիտարկել։ Այդուհանդերձ՝ սեփականության կամ հողօգտագործման իրավունք ունեցող անձի նկատմամբ Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ ՀՀ օրենսգրքի 154-րդ հոդվածի 1-ին մասով նախատեսված վարչական պատասխանատվության միջոցը կարող է կիրառվել միայն սուբյեկտիվ կողմի առկայության պայմաններում:

Վճռաբեկ դատարանը ևս մեկ անգամ փաստում է, որ վարչական պատասխանատվության կարևորագույն սկզբունքներից է անձնական պատասխանատվության սկզբունքը, որի համաձայն՝ անձը կարող է ենթարկվել վարչական պատասխանատվության միայն անձամբ իր կողմից կատարված զանցանքի համար:

ՀՀ վճռաբեկ դատարանն իր նախկին որոշումներից մեկում արտահայտել է այն իրավական դիրքորոշումը, որ Հայաստանի Հանրապետության իրավական համակարգում վարչական պատասխանատվության ոլորտում գործում են «անձնական պատասխանատվության» և «ըստ մեղքի պատասխանատվության» կարևորագույն սկզբունքները: Անձնական պատասխանատվության սկզբունքը նշանակում է, որ անձը կարող է ենթարկվել վարչական պատասխանատվության միայն անձամբ իր կողմից կատարված զանցանքի համար: Իսկ ըստ մեղքի պատասխանատվության սկզբունքի էությունն այն է, որ անձը ենթակա է վարչական պատասխանատվության միայն այն դեպքում, երբ զանցանքի կատարման մեջ վերջինիս մեղավորությունը (դիտավորություն կամ անզգուշություն) հաստատված է իրավասու մարմնի կողմից, քանի որ անձի արարքում մեղքի բացակայությունը վկայում է վարչական իրավախախտման բացակայության մասին (տե՛ս, Արսեն Խաչատրյանն ընդդեմ ՀՀ ոստիկանության «Ճանապարհային ոստիկանություն» ծառայության թիվ ՎԴ/4936/05/14 վարչական գործով ՀՀ վճռաբեկ դատարանի 27.12.2017 թվականի որոշումը):

Նմանատիպ իրավական դիրքորոշում արտահայտել է նաև ՀՀ սահմանադրական դատարանը՝ 12.10.2010 թվականի թիվ ՍԴՈ-920 որոշմամբ, նշելով, որ վարչական պատասխանատվության սկզբունքներից է «պատասխանատվությունը մեղքի համար» սկզբունքը, ինչը նշանակում է, որ վարչական տույժը (պատասխանատվությունը) կարող է կիրառվել միայն վարչական իրավախախտում կատարելու մեջ մեղավոր անձի նկատմամբ: Հետևաբար մեղքը` որպես վարչական զանցակազմի սուբյեկտիվ կողմի պարտադիր տարր, հանդիսանում է վարչական պատասխանատվության իրավական միակ նախապայմանն ու նախադրյալը: Ըստ ՀՀ սահմանադրական դատարանի՝ նշված սկզբունքը սերտորեն առնչվում է նաև վարչական պատասխանատվության մեկ այլ՝ անձնական պատասխանատվության սկզբունքին, որի համաձայն՝ անձը ենթակա է պատասխանատվության` միայն անձամբ կատարած իրավախախտման համար:

ՀՀ վճռաբեկ դատարանը, մեկ այլ որոշմամբ անդրադառնալով վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ գործերի վարույթի իրավակարգավորման առանձնահատկություններին, արձանագրել է, որ օրենսդիրը Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ ՀՀ օրենսգրքում հստակ սահմանել է այդ վարույթի խնդիրները։ Դրանցից են յուրաքանչյուր գործի հանգամանքները ժամանակին, համակողմանիորեն, լրիվ և օբյեկտիվորեն պարզելը, գործն օրենսդրությանը ճիշտ համապատասխան լուծելը։ ՀՀ վճռաբեկ դատարանը նշել է նաև, որ վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ գործերի վարույթի խնդիրներն իրականացվում են նաև գործի ճիշտ լուծման համար նշանակություն ունեցող փաստական հանգամանքների ապացուցման միջոցով, որն իր մեջ ներառում է նաև ապացույցների բացահայտումը, հավաքագրումը և դրանց պատշաճ ձևակերպումը։ Այսպիսով, օրենսդիրը միանշանակ պարտավորեցնում է վարչական մարմնին պարզել գործի փաստական հանգամանքները և բազմակողմանի, լրիվ և օբյեկտիվ քննարկել դրանք։ Վարչական մարմինն օրենքով սահմանված կարգով պետք է պարզի այն բոլոր փաստական հանգամանքները, որոնք, ըստ համապատասխան օրենքի, անհրաժեշտ են կոնկրետ վարչական ակտն ընդունելու համար։

Միաժամանակ ՀՀ վճռաբեկ դատարանն արտահայտել է նաև այն իրավական դիրքորոշումը, որ վարչական իրավախախտման վերաբերյալ գործը քննելիս համապատասխան վարչական մարմինը (պաշտոնատար անձը) պարտավոր է պարզել` կատարվել է արդյո՞ք վարչական իրավախախտումը, և արդյո՞ք անձը մեղավոր է այն կատարելու մեջ։ Նշված հարցերը պարզելու համար վարչական մարմինը (պաշտոնատար անձը) պետք է վարչական իրավախախտման վերաբերյալ գործի բոլոր հանգամանքների համակողմանի, լրիվ և օբյեկտիվ հետազոտման վրա հիմնված ներքին համոզմամբ գնահատի գործով ձեռք բերված ապացույցները՝ ղեկավարվելով օրենքով (տե՛ս, Սուրեն Սիմոնյանն ընդդեմ Երևանի քաղաքապետարանի թիվ ՎԴ/4842/05/12 վարչական գործով ՀՀ վճռաբեկ դատարանի 18.07.2014 թվականի որոշումը)։

Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ նշված իրավահարաբերությունների համատեքստում առանձնակի նշանակություն ունի անձնական պատասխանատվության սկզբունքի արդյունավետ իրացման ապահովումը, մասնավորապես՝ էական է այն հանգամանքը, թե արդյո՞ք ինքնակամ շինության կառուցումը փաստացի իրականացվել է տվյալ հողամասի նկատմամբ սեփականության կամ հողօգտագործման իրավունք ունեցող անձի կողմից։ Այսինքն՝ Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ ՀՀ օրենսգրքի 154-րդ հոդվածի 1-ին մասով անձին վարչական պատասխանատվության ենթարկելիս վարչական մարմինը պետք է ոչ թե ղեկավարվի այն կանխավարկածով, որ ինքնակամ շինության կառուցումը իրականացվել է այն անձի կողմից, ով ունի տվյալ հողամասի նկատմամբ սեփականության կամ հողօգտագործման իրավունք, այլ պետք է վարչական իրավախախտման վերաբերյալ գործի բոլոր հանգամանքների համակողմանի, լրիվ և օբյեկտիվ հետազոտման արդյունքում բացահայտի, թե արդյո՞ք վերջինս է իրականացրել ինքնակամ շինության կառուցումը, և արդյո՞ք անձը մեղավոր է այն կատարելու մեջ։ Հակառակ պարագայում կգործի այն կանխավարկածը, որ Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ ՀՀ օրենսգրքի 154-րդ հոդվածի 1-ին մասով նախատեսված իրավախախտման համար բոլոր դեպքերում պատասխանատվության սուբյեկտ է համարվում տվյալ հողամասի նկատմամբ սեփականության կամ հողօգտագործման իրավունք ունեցող անձը՝ անկախ մեղքի առկայության հանգամանքից:

Այսպիսով, Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ օրենսդիրը հստակ սահմանել է Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ ՀՀ օրենսգրքի 154-րդ հոդվածի 1-ին մասով նախատեսված իրավախախտման համար վարչական պատասխանատվության ենթակա սուբյեկտային կազմը՝ սեփականության կամ հողօգտագործման իրավունք ունեցող անձինք։ Միևնույն ժամանակ, սակայն, միայն սուբյեկտին պարզելը բավարար չի կարող լինել նշված իրավանորմի կիրառմամբ վերջինիս վարչական պատասխանատվության ենթարկելու համար։ Այլ կերպ ասած, Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ ՀՀ օրենսգրքի 154-րդ հոդվածի 1-ին մասով նախատեսված իրավախախտման համար բոլոր դեպքերում պատասխանատվության սուբյեկտ է համարվում տվյալ հողամասի նկատմամբ սեփականության կամ հողօգտագործման իրավունք ունեցող անձը, սակայն նրան վարչական պատասխանատվության ենթարկելիս վարչական մարմինը գործի հանգամանքները համակողմանիորեն, լրիվ և օբյեկտիվորեն քննության ենթարկելու արդյունքում յուրաքանչյուր դեպքում պարտավոր է պարզել վերջինիս մեղավորությունը, քանի որ օրենսդիրը նաև դրանով է պայմանավորել անձին վարչական պատասխանատվության ենթարկելու իրավական հնարավորությունը: Ուստի սեփականության կամ հողօգտագործման իրավունք ունեցող անձի նկատմամբ Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ ՀՀ օրենսգրքի 154-րդ հոդվածի 1-ին մասով նախատեսված վարչական պատասխանատվություն կարող է կիրառվել միայն այն պարագայում, երբ հաստատվի կատարված արարքում վերջինիս մեղավորությունը։

 Ամփոփելով վերոգրյալը՝ Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ ՀՀ օրենսգրքի՝ իրավահարաբերության ծագման պահին գործող խմբագրությամբ 154-րդ հոդվածի 1-ին մասով նախատեսված իրավախախտման վերաբերյալ գործը քննելիս վարչական մարմինը (պաշտոնատար անձը), նույն օրենսգրքի 279-րդ հոդվածի ուժով, ի թիվս այլնի, պարտավոր է պարզել ինչպես նշված իրավանորմով նախատեսված վարչական պատասխանատվության ենթակա սուբյեկտին, այնպես էլ վարչական իրավախախտումը վերջինիս կողմից կատարված լինելու հանգամանքը, այսինքն՝ վերջինիս մեղավորությունը կատարված իրավախախտման մեջ։

Վերոնշյալ իրավական դիրքորոշումների կիրառումը սույն գործի փաստերի նկատմամբ.

Սույն վարչական գործը հարուցվել է Քրիստինա Գասպարյանի կողմից ներկայացված հայցի հիման վրա, որով վերջինս պահանջել է անվավեր ճանաչել Երևանի քաղաքապետարանի 04.03.2020 թվականի «Վարչական տույժ նշանակելու մասին» թիվ Վ-9/22 որոշումը։

Դատարանը 19.04.2021 թվականի վճռով բավարարել է Քրիստինա Գասպարյանի հայցը՝ հետևյալ պատճառաբանությամբ. «(...) Դատարանը, հաշվի առնելով, որ խնդրո առարկա գույքը «ԳԱ-ԲԵՋ» ՍՊ ընկերության կողմից հանձնված է եղել վարձակալության, գտնում է, որ առկա ապացույցներն իրենց համակցության մեջ չեն հաստատում իրավախախտումը, այն է՝ կցակառույցի կառուցման շինարարական աշխատանքների ինքնակամ իրականացումը հայցվոր Քրիստինե Գասպարյանի կողմից կատարած լինելու փաստը: Ենթադրվում է, որ վարույթն իրականացնող մարմինը պարզապես առաջնորդվել է կցակառույցի կառուցման շինարարական աշխատանքների ինքնակամ իրականացումը անշարժ գույքի սեփականատեր հանդիսացող ընկերության տնօրենի կողմից կատարված լինելու կանխավարկածով: Մինչդեռ, վարույթն իրականացնող մարմինը պարտավոր էր պարզել շինարարական աշխատանքներն ինքնակամ իրականացնողի ինքնությունը»։

Վերաքննիչ դատարանը 17.02.2023 թվականի որոշմամբ Երևանի քաղաքապետարանի ներկայացրած վերաքննիչ բողոքը մերժել է, և Դատարանի 19.04.2021 թվականի վճիռը թողել է անփոփոխ՝ այն պատճառաբանությամբ, որ «(...) Վերաքննիչ դատարանը փաստում է, որ նշված ապացույցներով չի հաստատվում ենթադրյալ իրավախախտումը հայցվորի կողմից կատարված լինելու հանգամանքը: Մասնավորապես վարչական իրավախախտման վերաբերյալ արձանագրությունը վկայում է բացառապես այն մասին, որ պատասխանող վարչական մարմնի կողմից արձանագրվել է Քրիստինե Էդուարդի Գասպարյանի կողմից իրավախախտում կատարելու փաստ, սակայն միայն նման արձանագրումը չի կարող հիմք հանդիսանալ Քրիստինե Էդուարդի Գասպարյանի կողմից իրավախախտում թույլ տալու փաստը հաստատված համարելու համար:

Լուսանկարում պատկերված է ապակեպատ մետաղական կոնստրուկցիա: Սակայն այդ լուսանակարով որևէ կերպ չի բացահայտվում կապը հայցվորի և ենթադրյալ իրավախախտման միջև: Վերաքննիչ դատարանն արձանագրում է, որ խնդրո առարկա լուսանկարով չի հաստատվում ո՛չ կապը հայցվորի հետ, ո՛չ վայրը, ո՛չ ժամանակը:

Հայցվորի կողմից ենթադրյալ իրավախախտումը թույլ տալու վերաբերյալ այլ ապացույց վարչական վարույթի նյութերում առկա չէ, որպիսի պայմաններում զուտ վարչական իրավախախտման վերաբերյալ արձանագրությունում իրավախախտման փաստի արձանագրումը բավարար չէ, որպեսզի հաստատվի, որ ենթադրյալ իրավախախտումը կատարվել է հենց հայցվորի կողմից»։

Վերը նշված վերլուծությունների և իրավական դիրքորոշումների լույսի ներքո համադրելով սույն գործի փաստերը և գնահատելով Վերաքննիչ դատարանի եզրահանգումների հիմնավորվածությունը` Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է հետևյալը.

Ըստ սույն գործի փաստերի՝ Երևանի քաղաքապետարանի աշխատակազմի վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ գործերի քննության բաժնի պետ Արամ Աբովյանի 04.03.2020 թվականի «Վարչական տույժ նշանակելու մասին» թիվ Վ-9/22 որոշմամբ «ԳԱ-ԲԵՋ» ՍՊ ընկերության տնօրեն Քրիստինա Գասպարյանը Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ ՀՀ օրենսգրքի 154-րդ հոդվածի 1-ին մասի հիմքով ենթարկվել է վարչական պատասխանատվության 200.000 ՀՀ դրամի չափով՝ Երևան քաղաքի Ա. Մանուկյան փողոցի թիվ 10/6 հասցեում մետաղական կոնստրուկցիաներով ապակեպատ կցակառույցի կառուցման շինարարական աշխատանքներ ինքնակամ իրականացնելու համար:

ՀՀ վարչական դատարան ներկայացրած հայցադիմումով հայցվոր կողմն ի սկզբանե բարձրացրել է իրավախախտման սուբյեկտի հարցը` պնդելով, որ իրեն վերագրվող իրավախախտումն իր կողմից չի կատարվել:

Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ տվյալ դեպքում առկա չեն բավարար հիմքեր իրավախախտումը, այն է՝ ապակեպատ կցակառույցի կառուցման շինարարական աշխատանքների ինքնակամ իրականացնելը հայցվորի կողմից կատարված լինելու կամ արձանագրված իրավախախտման մեջ վերջինիս մեղավորության փաստը հաստատված համարելու համար։ Մասնավորապես, սույն վարչական գործով որպես ապացույցներ գնահատվել են 31.01.2020 թվականի վարչական իրավախախտման վերաբերյալ թիվ 033178 արձանագրությունը, ենթադրյալ իրավախախտման վերաբերյալ լուսանկարները, թիվ 03Ա069891 իրավաբանական անձի պետական գրանցման վկայականը և թիվ 005 ներդիրը, որի համաձայն` «ԳԱ-ԲԵՋ» ՍՊ ընկերության տնօրեն է հանդիսանում Քրիստինա Գասպարյանը, ինչպես նաև անշարժ գույքի նկատմամբ իրավունքի պետական գրանցման թիվ 08062018-01-0272 վկայականը, որի համաձայն` ք. Երևան, Ա. Մանուկյան փողոցի թիվ 10/6 հասցեում գտնվող անշարժ գույքի սեփականատեր է հանդիսանում «ԳԱ-ԲԵՋ» ՍՊ ընկերությունը, մինչդեռ նշված ապացույցներից որևէ մեկը չի հաստատում իրավախախտումը հենց «ԳԱ-ԲԵՋ» ՍՊ ընկերության՝ ի դեմս տնօրեն Քրիստինա Գասպարյանի կողմից կատարված լինելու կամ արձանագրված իրավախախտման մեջ վերջինիս մեղավորության հանգամանքը։

Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ սույն գործով վարչական մարմինը վարչական իրավախախտման վերաբերյալ գործը քննելիս իրավաչափ կերպով Երևան քաղաքի Ա. Մանուկյան փողոցի թիվ 10/6 հասցեում մետաղական կոնստրուկցիաներով ապակեպատ կցակառույցի կառուցման շինարարական աշխատանքներ ինքնակամ իրականացնելու համար վարչական պատասխանատվության ենթակա սուբյեկտ է դիտարկել նույն հասցեի սեփականատեր «ԳԱ-ԲԵՋ» ՍՊ ընկերության տնօրեն Քրիստինա Գասպարյանին։ Այդուհանդերձ Վճռաբեկ դատարանի գնահատմամբ վարչական մարմինն անհրաժեշտ միջոցներ չի ձեռնարկել ինքնակամ կառույց համարվող շինության շինարարական աշխատանքները «ԳԱ-ԲԵՋ» ՍՊ ընկերության կողմից փաստացի իրականացված լինելու կամ արձանագրված իրավախախտման մեջ վերջինիս մեղավորության հարցը պարզելու ուղղությամբ, և վարչական իրավախախտումը կատարած սուբյեկտի ինքնությունը պարզված լինելու հարցում բավարարվել է միայն այն հանգամանքով, որ ք. Երևան, Ա. Մանուկյան փողոցի թիվ 10/6 տարածքը համարվում է «ԳԱ-ԲԵՋ» ՍՊ ընկերության սեփականությունը, որի տնօրենն է հանդիսանում հայցվորը։

Մինչդեռ սույն որոշմամբ արտահայտված իրավական դիրքորոշումների հաշվառմամբ Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ վարչական մարմինը պետք է պարզեր և հաստատված համարեր իրավախախտումը հենց «ԳԱ-ԲԵՋ» ՍՊ ընկերության կողմից իրականացված լինելու հանգամանքը և ըստ այդմ՝ որոշեր այդ ընկերության տնօրենի նկատմամբ վարչական պատասխանատվություն կիրառելու հարցը։

Վերոգրյալի համատեքստում, Վճռաբեկ դատարանը գտնում է նաև, որ սույն դեպքում վարչական իրավախախտման վերաբերյալ գործը քննելիս ճիշտ չեն գնահատվել գործի ապացույցները, չեն պարզվել վարչական պատասխանատվության ենթարկվող սուբյեկտի՝ Քրիստինա Գասպարյանի օգտին առկա մեղքի բացակայության մասին վկայող հանգամանքները, որի արդյունքում չի բացահայտվել այն հարցը, թե արդյո՞ք Քրիստինա Գասպարյանը մեղավոր է վարչական իրավախախտում կատարելու մեջ և արդյո՞ք նա պետք է սույն գործով ենթարկվեր վարչական պատասխանատվության:

Ինչ վերաբերում է ք. Երևան, Ա. Մանուկյան փողոցի թիվ 10/6, թիվ 10/8, թիվ 10/10 հասցեում գտնվող սրճարանը 01.04.2019 թվականին կնքված անշարժ գույքի վարձակալության պայմանագրով «ՄԱԳ-ԳՐՈՒՊ» ՍՊ ընկերության տիրապետմանն ու օգտագործմանը հանձնված լինելուն, ապա նշված հանգամանքը սույն գործի լուծման համար որևէ նշանակություն ունենալ չի կարող՝ անկախ նշված պայմանագրի պետական գրանցման ենթարկված լինելու կամ չլինելու հանգամանքից։ Մասնավորապես, ք. Երևան, Ա. Մանուկյան փողոցի թիվ 10/6 հասցեի անշարժ գույքը «ՄԱԳ-ԳՐՈՒՊ» ՍՊ ընկերության տիրապետմանն ու օգտագործմանը հանձնված լինելու փաստը հաստատելու համար նշված պայմանագիրը, որպես գրավոր ապացույց, հիմք ընդունելու պարագայում անգամ այդ հանգամանքն ինքնին չի կարող ազդեցություն ունենալ քննարկվող տարածքը փաստացի տիրապետողին և օգտագործողին Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ ՀՀ օրենսգրքի 154-րդ հոդվածի 1-ին մասով նախատեսված իրավախախտման համար վարչական պատասխանատվության ենթակա սուբյեկտ դիտարկելու համար, քանի որ ինչպես վերն արդեն նշվել է, Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ ՀՀ օրենսգրքի 154-րդ հոդվածի 1-ին մասում օրենսդիրը հստակ ամրագրել է նույն իրավանորմով նախատեսված իրավախախտման համար վարչական պատասխանատվության ենթակա սուբյեկտին՝ որպես այդպիսին դիտարկելով սեփականության կամ հողօգտագործման իրավունք ունեցող անձին։

 Վերոգրյալի հաշվառմամբ, Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ հայցվոր Քրիստինա Գասպարյանի կողմից վարչական իրավախախտում կատարած լինելու փաստը հաստատված համարելու համար բացակայում է զանցանքի հիմնական չորս տարրերից սուբյեկտիվ կողմը, այն է՝ մեղքը, իսկ ինչպես վերն արդեն նշվեց, մեղքը, որպես վարչական զանցակազմի սուբյեկտիվ կողմ, հանդիսանում է վարչական պատասխանատվության պարտադիր նախապայման, որի բացակայությունը բացառում է վարչական պատասխանատվության կիրառումը:

Այսպիսով, Վճռաբեկ դատարանը եզրահանգում է, որ սույն վարչական գործով վիճարկող վարչական ակտը կայացնելիս վարչական մարմինը չի ներկայացրել բավարար ապացույցներ Վարչական իրավախախտումների վերաբերյալ ՀՀ օրենսգրքի 154-րդ հոդվածի 1-ին մասով սահմանված իրավախախտումը փաստացի հայցվորի կողմից կատարված լինելու կամ արձանագրված իրավախախտման մեջ վերջինիս մեղավորության վերաբերյալ, ինչն ազդել է վիճարկվող վարչական ակտի իրավաչափության վրա՝ հանգեցնելով վիճարկվող վարչական ակտի անվավերության, որպիսի իրավաչափ եզրահանգման եկել են նաև ստորադաս դատարանները։

ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 169-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին կետի համաձայն՝ գործն ըստ էության լուծող դատական ակտերի վերանայման արդյունքում վճռաբեկ դատարանը մերժում է վճռաբեկ բողոքը` դատական ակտը թողնելով անփոփոխ, իսկ այն դեպքում, երբ վճռաբեկ դատարանը մերժում է վճռաբեկ բողոքը, սակայն դատարանի կայացրած` գործն ըստ էության ճիշտ լուծող դատական ակտը թերի կամ սխալ է պատճառաբանված, ապա վճռաբեկ դատարանը պատճառաբանում է անփոփոխ թողնված դատական ակտը:

Տվյալ դեպքում անհրաժեշտ է կիրառել ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 169-րդ հոդվածի 1-ին մասի 1-ին կետով սահմանված՝ ստորադաս դատարանի դատական ակտն անփոփոխ թողնելու Վճռաբեկ դատարանի լիազորությունը:

Միաժամանակ՝ Վճռաբեկ դատարանը հարկ է համարում արձանագրել, որ «Մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների պաշտպանության մասին» եվրոպական կոնվենցիայի (այսուհետ՝ Կոնվենցիա) 6-րդ հոդվածի համաձայն` յուրաքանչյուր ոք ունի ողջամիտ ժամկետում իր գործի քննության իրավունք։ Սույն վարչական գործի լուծումն էական նշանակություն ունի գործին մասնակցող անձանց համար։ Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ գործը ողջամիտ ժամկետում քննելը հանդիսանում է Կոնվենցիայի նույն հոդվածով ամրագրված անձի արդար դատաքննության իրավունքի տարր։ Հետևաբար գործի անհարկի ձգձգումները վտանգ են պարունակում նշված իրավունքի խախտման տեսանկյունից։

Տվյալ դեպքում, Վճռաբեկ դատարանի կողմից ստորադաս դատարանի դատական ակտը անփոփոխ թողնելը՝ սույն որոշման պատճառաբանություններով, բխում է արդարադատության արդյունավետության շահերից, քանի որ սույն գործով վերջնական դատական ակտ կայացնելու համար նոր հանգամանք հաստատելու անհրաժեշտությունը բացակայում է, և առկա ապացույցները և հաստատված հանգամանքները թույլ են տալիս նման դատական ակտ կայացնել։

Այսպիսով, Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ սույն գործով ներկայացված վճռաբեկ բողոքի հիմքը բավարար չէ Վերաքննիչ դատարանի որոշումը բեկանելու համար, ուստի բողոքը ենթակա է մերժման, իսկ Վերաքննիչ դատարանի որոշումը պետք է թողնել անփոփոխ։

5. Վճռաբեկ դատարանի պատճառաբանությունները և եզրահանգումները դատական ծախսերի բաշխման վերաբերյալ.

ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 56-րդ հոդվածի համաձայն` դատական ծախսերը կազմված են պետական տուրքից և գործի քննության հետ կապված այլ ծախսերից:

ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 60-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` կողմը, որի դեմ կայացվել է վճիռ, կամ որի բողոքը մերժվել է, կրում է Հայաստանի Հանրապետության դատական դեպարտամենտի` վկաներին և փորձագետներին վճարած գումարների հատուցման պարտականությունը, ինչպես նաև մյուս կողմի կրած դատական ծախսերի հատուցման պարտականությունը այն ծավալով, ինչ ծավալով դրանք անհրաժեշտ են եղել դատական պաշտպանության իրավունքի արդյունավետ իրականացման համար:

Վճռաբեկ դատարանի գնահատմամբ Երևանի քաղաքապետարանի կողմից վճարված` վճռաբեկ բողոքի համար սահմանված 20.000 ՀՀ դրամի չափով պետական տուրքի հարցը պետք է համարել լուծված՝ նկատի ունենալով, որ վերջինիս բողոքը ենթակա է մերժման:

Միևնույն ժամանակ Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ պետական տուրքից բացի, այլ դատական ծախս կատարված լինելու վերաբերյալ որևէ ապացույց գործում առկա չէ։

Ելնելով վերոգրյալից և ղեկավարվելով ՀՀ վարչական դատավարության օրենսգրքի 169-171-րդ հոդվածներով, 172-րդ հոդվածի 1-ին մասով` Վճռաբեկ դատարանը

Ո Ր Ո Շ Ե Ց

1. Վճռաբեկ բողոքը մերժել: ՀՀ վերաքննիչ վարչական դատարանի 17.02.2023 թվականի որոշումը թողնել անփոփոխ։

2. Դատական ծախսերի հարցը համարել լուծված:

3. Որոշումն օրինական ուժի մեջ է մտնում կայացման պահից, վերջնական է և բողոքարկման ենթակա չէ: