ԻՐԱՎՈՒՆՔԸ

Ա. Կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածի 1-ին կետի համաձայն ներկայացված բողոքները

44. Դիմումատու ընկերությունը մի շարք բողոքներ է ներկայացրել Կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածի 1-ին կետի համաձայն, որոնք այնքանով, որքանով վերաբերելի են, ունեն հետևյալ բովանդակությունը.

«Յուրաքանչյուր ոք, երբ որոշվում են իր քաղաքացիական իրավունքներն ու պարտականությունները ... ունի ... տրիբունալի կողմից ... արդարացի ... լսումների իրավունք ... Դատավճիռը պետք է հայտարարվի հրապարակայնորեն, սակայն մամուլը և հանրությունը կարող են բացառվել դատավարությունից ամբողջությամբ կամ մասամբ՝ ելնելով ժողովրդավարական հասարակության բարոյականության, հասարակական կարգի կամ ազգային անվտանգության շահերից, որտեղ դա բխում է անչափահասների շահերից կամ կողմերի անձնական կյանքի պաշտպանությունից, կամ այնքանով, որքանով դա խիստ անհրաժեշտ է դատարանի կարծիքով, հատուկ հանգամանքներում, երբ հրապարակայնությունը վնաս կհասցնի արդարադատության շահերին»:

1. Հրապարակային դատաքննություն չիրականացնելու վերաբերյալ բողոքի առնչությամբ

45. Կառավարությունը պնդել է, որ Վարչական դատարանի կողմից դիմումատու ընկերության գործով բանավոր լսում անցկացնելու [միջնորդության] մերժումը չէր կարող համարվել որպես հրապարակային դատաքննություն իրականացնելու մերժում: Սույն գործով անցկացված գրավոր քննությունը եղել է հրապարակային և հետևաբար լիովին համապատասխանել է Կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածի 1-ին կետի պահանջներին:

46. Կառավարությունը պնդել է, որ Վարչական դատարանից օրենքով չէր պահանջվում դատական լսումներ անցկացնել (տե՛ս վերևում՝ 40-րդ պարբերությունը), քանի որ Կառավարության որոշումների՝ դրանց համեմատ ավելի բարձր իրավաբանական ուժ ունեցող նորմատիվ ակտերին համապատասխանությունը վիճարկելու վերաբերյալ գործերը պետք է քննվեին գրավոր ընթացակարգով՝ բացառությամբ այն դեպքերի, երբ տվյալ գործը ձեռք է բերել հասարակական մեծ հնչեղություն, կամ դրա բանավոր դատաքննությունը կնպաստի գործի հանգամանքների առավել արագ բացահայտմանը: Տվյալ դեպքում, սակայն, նման հանգամանքներ առկա չեն եղել։

47. Վերջապես, Կառավարությունը պնդել է, որ դիմումատու ընկերության գործով բանավոր լսումներ չէին պահանջվում, քանի որ չկային արժանահավատության խնդիրներ կամ վիճարկվող փաստեր, որոնք անպայմանորեն պահանջում էին դատական լսումների անցկացում: Հետևաբար իրավաչափ էր, որ ներպետական դատարանները հաշվի առնեին արդյունավետության և ռեսուրսների խնայման պահանջները: Դիմումատու ընկերությունը վիճարկել է Կառավարության որոշման համապատասխանությունն ավելի բարձր իրավական ուժ ունեցող նորմատիվ ակտերին. խիստ իրավական բնույթի խնդիր, որն ավելի արդյունավետ կերպով չէր լուծվի, եթե անցկացվեին բանավոր լսումներ:

48. Դիմումատու ընկերությունը կրկնել է իր բողոքները (տե՛ս վերևում` 42-րդ պարբերությունը):

49. Դատարանը կրկին նշում է, որ առաջին և միակ ատյանի դատարանի վարույթում «հրապարակային քննության» իրավունքը 6-րդ հոդվածի 1-ին մասով ենթադրում է «բանավոր լսումների» իրավունք՝ բացառությամբ բացառիկ հանգամանքներ առկա չլինելուն, որոնք արդարացնում են նման [բանավոր] լսումից հրաժարվելը (տե՛ս Ռամոս Նունես դե Կառվալյու է Սա-ն ընդդեմ Պորտուգալիայի [ՄՊ] Ramos Nunes de Carvalho e Sá v. Portugal [GC]] թիվ 55391/13 և եւս երկուսը, § 188, 2018 թվականի նոյեմբերի 6): Դատարանն այն դեպքերում է ընդունել, որ առկա են բացառիկ հանգամանքներ, երբ վարույթը վերաբերել է բացառապես իրավական կամ խիստ տեխնիկական հարցերի (նույն տեղում, § 190): Կարող են լինել վարույթներ, որոնց դեպքում բանավոր լսումներ չեն պահանջվում. օրինակ, երբ չկան արժանահավատության խնդիրներ կամ վիճարկվող փաստեր, որոնք պահանջում են լսում, և դատարանները կարող են արդարացիորեն և ողջամտորեն որոշում ընդունել գործի վերաբերյալ՝ հիմնվելով կողմերի ներկայացրած փաստարկների և այլ գրավոր նյութերի վրա (նույն տեղում):

50. Սույն գործով Վարչական դատարանում և Վարչական վերաքննիչ դատարանում վարույթն իրականացվել է գրավոր ընթացակարգով՝ չնայած դիմումատու ընկերության կողմից հրապարակային բանավոր լսումներ անցկացնելու վերաբերյալ ներկայացված միջնորդություններին:

51. Դատարանը նշում է, որ վարչական դատավարության վերաբերյալ ներպետական օրենսդրության համաձայն՝ Կառավարության որոշումների օրինականության հետ կապված վեճերը սկզբունքորեն քննվում են գրավոր: Մասնավորապես Վարչական դատավարության օրենսգրքի 138-րդ հոդվածի համաձայն՝ նման գործերը Վարչական դատարանը քննում է գրավոր ընթացակարգով՝ բացառությամբ այն դեպքերի, երբ տվյալ գործը դատարանի գնահատմամբ ձեռք է բերել հասարակական մեծ հնչեղություն, կամ դրա բանավոր դատաքննությունը կնպաստի գործի հանգամանքների առավել արագ բացահայտմանը (տե՛ս վերևում՝ 40-րդ պարբերությունը): Այսինքն՝ ներպետական օրենսդրության համաձայն՝ այս կարգի գործերով հրապարակային բանավոր լսումների անցկացումը բացառություն է այն չանցկացնելու ընդհանուր կանոնից (համեմատե՛ք Անդերսոնն ընդդեմ Շվեդիայի [Andersson v. Sweden], թիվ 17202/04, §§ 32 և 53, 2010 թվականի դեկտեմբերի 7): Հետևաբար Դատարանը կանցնի այն հարցի քննմանը, թե արդյոք սույն գործի հանգամանքներում, հաշվի առնելով ներպետական դատարաններում քննվող հարցերի բնույթը, բանավոր լսումներ անցկացնելու մերժումը հիմնավորված էր, թե՝ ոչ:

52. Դատարանը նկատում է, որ հրապարակային բանավոր լսումներ անցկացնելու իր միջնորդության մեջ դիմումատու ընկերությունը պարզապես վկայակոչել է հրապարակային քննության իր սահմանադրական իրավունքը՝ չներկայացնելով որևէ առանձնահատուկ հանգամանք, որը կարող էր հիմնավորել իր գործով բանավոր լսումներ անցկացնելու անհրաժեշտությունը: Այս կապակցությամբ Դատարանը նկատում է, որ Վարչական դատարան ներկայացված համապատասխան փաստերը հիմնված էին դիմումատու ընկերության սեփական փաստարկների վրա և չեն վիճարկվել դատաքննության ողջ ընթացքում։ Դիմումատու ընկերությունը դատաքննության ընթացքում երբեք որևէ փաստական հարց չի բարձրացրել, այլ սահմանափակվել է անվիճելի փաստերից բխած իրավական եզրակացությունները վիճարկելով:

53. Դատարանն այնուհետև նկատում է, որ դիմումատու ընկերության փաստարկներում առկա չէ ոչինչ, ինչից կարելի է ենթադրել, որ բանավոր լսումների անցկացման միջնորդության նպատակը որևէ այլ լրացուցիչ փաստարկ կամ ապացույց ներկայացնելն էր, որոնք իրենց առջև դրված իրավական խնդիրները գնահատելու տեսանկյունից Վարչական դատարանի և Վերաքննիչ վարչական դատարանի համար կունենային էական նշանակություն։ Հատկանշական է, որ դիմումատու ընկերությունը չի միջնորդել, որ որևէ վկա լսվի, և որևէ այլ բանավոր ապացույց ներկայացվի դատարան: Այս հանգամանքներում, փաստորեն, բանավոր լսմամբ չէր ապահովվի գործի լուծման համար էական նշանակություն ունեցող որևէ նոր տեղեկություն, և այն չէր նպաստի գործի հանգամանքների արագ բացահայտմանը:

54․ ացի այդ, Դատարանն արժանահավատ է համարում Կառավարության կողմից ներկայացված այն փաստարկը, որ դիմումատու ընկերությունը վիճարկել է Կառավարության որոշման համապատասխանությունն ավելի բարձր իրավական ուժ ունեցող նորմատիվ ակտերի հետ, ինչը խիստ իրավական բնույթի հարց էր, որն առավել արդյունավետ ձևով չէր լուծվի, եթե անցկացվեր բանավոր դատաքննություն (տե՛ս վերևում՝ 47-րդ պարբերությունը): Դատարանի կարծիքով՝ բանավոր լսումներ անցկացնելու վերաբերյալ դիմումատու ընկերության միջնորդությունները չեն ներառել որևէ հարց, որը չէր կարող ողջամտորեն և արդարացիորեն քննվել և լուծվել գործի նյութերի և կողմերի ներկայացրած գրավոր փաստարկների հիման վրա: Քանի որ դիմումատու ընկերությունը ողջ դատաքննության ընթացքում ներկայացված է եղել փաստաբանի կողմից, նրա շահերը պատշաճ կերպով ներկայացված են եղել, և նա գործը գրավոր ընթացակարգով դատարանում ներկայացնելու հետ կապված դժվարություններ չի ունեցել:

55. Վերջապես, Դատարանը նշում է, որ 2012 թվականի ապրիլի 11-ի իր որոշմամբ Սահմանադրական դատարանը Վարչական դատավարության օրենսգրքի 138-րդ հոդվածը համարել է per se Սահմանադրությանը համապատասխանող (համեմատե՛ք և հակադրե՛ք, mutatis mutandis (համապատասխան փոփոխություններով), Կարահանողլուն ընդդեմ Թուրքիայի [Karahanoğlu v. Turkey], թիվ 74341/ 01, §§ 36-39, 2006 թվականի հոկտեմբերի 3)՝ գտնելով սակայն, որ առկա է իրավակարգավորման բաց` կապված գրավոր ընթացակարգով դատավարության հստակ կարգի բացակայության հետ: Մասնավորապես Սահմանադրական դատարանը նշել է, որ այն հանգամանքներում, երբ օրենսդրությամբ նախատեսված չեն գրավոր քննության հստակ կանոններ, կողմերի՝ դատավարական իրավունքների իրականացման իրավական հնարավոր միջոցների ընտրության բացարձակ հայեցողությունը թողնված է դատարանին (տե՛ս վերևում՝ 41-րդ պարբերությունը): Սույն գործում, սակայն, դիմումատու ընկերությունը չի բարձրացրել այն հարցը, որ ինքն իրականում գործնականում կրել է որևէ անբարենպաստ հետևանք՝ անբավարար ընթացակարգային երաշխիքների պատճառով:

56. Հաշվի առնելով վերոշարադրյալը, ինչպես նաև արդյունավետության և ռեսուրսների խնայման պահանջները, որոնք, հնարավոր է, հաշվի են առնվել ներպետական մարմինների կողմից (տե՛ս Շուլլեր-Զգրագենն ընդդեմ Շվեյցարիաի [Schuler-Zgraggen v. Switzerland], 1993 թվականի հունիսի 24, § 58, շարք Ա թիվ 263), Դատարանը եզրակացնում է, որ Վարչական դատարանը և Վերաքննիչ վարչական դատարանը կարող էին սույն գործով բանավոր քննություն չանցկացնել: Հետևաբար սույն բողոքն ակնհայտորեն անհիմն է և պետք է մերժվի՝ համաձայն Կոնվենցիայի 35-րդ հոդվածի 3-րդ և 4-րդ կետերի:

2. Վարչական դատարանի 2011 թվականի սեպտեմբերի 13-ի որոշումը չհրապարակելու վերաբերյալ բողոքի առնչությամբ

57. Կառավարությունը պնդել է, որ Վարչական դատարանի 2011 թվականի սեպտեմբերի 13-ի որոշման եզրափակիչ մասը հրապարակվել է նշանակված օրը, և որ որոշման հրապարակման արձանագրությունը կազմվել է թղթային ձևով (տե՛ս վերևում՝ 22-րդ պարբերությունը): Դիմումատու ընկերության ներկայացուցիչը պատշաճ ծանուցել է, որ դատարանի որոշման հրապարակումը տեղի է ունենալու 2011 թվականի սեպտեմբերի 13-ին, ժամը՝ 17։50-ին։

58. Կառավարությունը պնդել է, որ ամեն դեպքում դիմումատու ընկերությանը տրամադրվել է որոշման գրավոր օրինակը, և նրան արդյունավետ հնարավորություն է ընձեռվել այն վիճարկելու Վարչական վերաքննիչ դատարանում:

59. Դիմումատու ընկերությունը պնդել է իր բողոքը: Այն մեկնաբանություն չի արել խնդրո առարկա որոշման հրապարակման արձանագրության թղթային տարբերակի պատճենը ստանալու մասին։

60. Դատարանը վերահաստատում է իր հաստատված նախադեպային իրավունքը, որով վճռի [նիստերի դահլիճում] հրապարակման պահանջը մեկնաբանել է որոշակի ճկունությամբ: Այսպիսով, այն գտել է, որ չնայած այն ձևակերպմանը, որը կարծես թե ենթադրում է, որ վճիռն անհրաժեշտ է ընթերցել դռնբաց դատական նիստում, վճռի հրապարակման այլ միջոցներ ևս կարող են համատեղելի լինել Կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածի 1-ին մասի հետ: Որպես ընդհանուր կանոն, ներպետական օրենսդրությամբ վճիռը հրապարակելու կոնկրետ ձևը պետք է գնահատվի խնդրո առարկա վարույթի առանձնահատկությունների լույսի ներքո և 6-րդ հոդվածի 1-ին կետի առարկայի և նպատակի հիման վրա: Այս գնահատումը կատարելիս պետք է հաշվի առնել ամբողջ վարույթը (տե՛ս Պրետտոն և այլք ընդդեմ Իտալիայի [Pretto and Others v. Italy], 1983թ. դեկտեմբերի 8-ի վճիռ, շարք Ա թիվ 71, էջ 12, §§ 25-27, Մոզերն ընդդեմ Ավստրիայի [Moser v. Austria], թիվ 12643/02, § 101, 2006 թվականի սեպտեմբերի 21 և Ռյակիբ Բիրյուկովն ընդդեմ Ռուսաստանի [Ryakib Biryukov v. Russia], թիվ 14810/02, § 32, ՄԻԵԴ 2008).

61. Անդրադառնալով սույն գործին՝ Դատարանն ի սկզբանե նշում է, որ կողմերը տարակարծիք են այն հարցում, թե արդյոք Վարչական դատարանի 2011 թվականի սեպտեմբերի 13-ի որոշման հրապարակումը եղել է հրապարակային, թե՝ ոչ: Կառավարությունը պնդել է, որ խնդրո առարկա որոշման եզրափակիչ մասը հրապարակվել է նշանակված օրը (տե՛ս վերևում՝ 57-58-րդ պարբերությունները), մինչդեռ դիմումատու ընկերությունը նշել է, որ իր ներկայացուցիչը ներկայացել է դատարան նշանակված օրը, սակայն ոչ մի դատավոր չի ներկայացել, և համապատասխան որոշումը չի հրապարակվել (տե՛ս վերևում՝ 21-րդ, 42-րդ և 59-րդ պարբերությունները):

62. Դատարանը նկատում է, որ դիմումատու ընկերությունը պատշաճ կերպով ծանուցվել է Վարչական դատարանի 2011 թվականի սեպտեմբերի 13-ի որոշման հրապարակման օրվա և վայրի մասին, մինչդեռ, ինչպես նշվեց վերևում, այն չի մեկնաբանել Կառավարության կողմից Վարչական դատարանի 2011 թվականի սեպտեմբերի 13-ի որոշման հրապարակման արձանագրության թղթային տարբերակի պատճենը տրամադրելու հարցը (տե՛ս վերևում՝ 59-րդ պարբերությունը): Հետևաբար որևէ հիմք չկա կասկածի տակ դնելու խնդրո առարկա փաստաթղթի արժանահավատությունը։ Ավելին, դիմումատու ընկերությունը չի կարողացել հիմնավորել իր այն պնդումը, որ իր ներկայացուցիչն իրականում ներկայացել է քննարկվող նիստին:

63. Բացի այդ, Դատարանը նշում է, որ իր դիտարկումներում դիմումատու ընկերությունը չի վիճարկել այն փաստը, որ խնդրո առարկա որոշումը հրապարակվել է դատական ակտերի հրապարակման առցանց բազայում: Նա նաև չի պնդել, որ որևէ պատճառով հասանելիություն չի ունեցել դրան (տե՛ս վերևում՝ 59-րդ պարբերությունը):

64. Հաշվի առնելով վերոնշյալը՝ Դատարանը գտնում է, որ սույն բողոքը ևս ակնհայտորեն անհիմն է և պետք է մերժվի՝ համաձայն Կոնվենցիայի 35-րդ հոդվածի 3-րդ և 4-րդ կետերի:

3. Վարույթի՝ ենթադրյալ չափից ավելի երկարաձգման վերաբերյալ բողոքի առնչությամբ

65. Կառավարությունը պնդել է, որ դիմումատու ընկերությունը նշել է դատական վարույթի մեկնարկի ոչ ճիշտ ամսաթիվ: Նրանք նշել են, որ դիմումատու ընկերությունը հայց է ներկայացրել Վարչական շրջանների դատարան 2007 թվականի հուլիսի 12-ին և ոչ թե 2006 թվականի դեկտեմբերի 12-ին, ինչպես նշված է վերջինիս գանգատում:

66. Դիմումատու ընկերությունը նշել է, որ իր գործով դատական վարույթն սկսվել է 2006 թվականի դեկտեմբերի 12-ին: Ի հիմնավորումն իր այս պնդման՝ այն Դատարանին տրամադրել է քաղվածք Datalex համակարգից, որտեղ նշվում էր, որ դիմումատու ընկերությունն իր հայցը ներկայացրել է 2006 թվականի դեկտեմբերի 12-ին:

67. Իր հետագա դիտարկումներում Կառավարությունը չի համաձայնել, որ դատական վարույթի մեկնարկի ամսաթիվը եղել է 2006 թվականի դեկտեմբերի 12-ը: Նրանք մատնանշել են, որ Datalex համակարգը գործարկվել է 2008 թվականին, մինչդեռ դիմումատու ընկերության հայցը ներկայացվել է 2007 թվականին: Արդյունքում դիմումատու ընկերության գործի վերաբերյալ տվյալները մուտքագրվել են Datalex համակարգ 2008 թվականին՝ սխալ նշելով Վարչական շրջանների դատարան նրա հայցի ներկայացման ամսաթիվը:

68. Դատարանն անհրաժեշտ չի համարում որոշել դատական վարույթի մեկնարկի ամսաթիվը, որը, ինչպես նշվեց վերևում, վիճարկվում է կողմերի միջև, քանի որ դիմումատու ընկերության բողոքն ամեն դեպքում անընդունելի է հետևյալ պատճառներով.

69. Դատարանը կրկին նշում է, որ վարույթի տևողության ողջամտությունը պետք է գնահատվի գործի հանգամանքների լույսի ներքո և հաշվի առնելով հետևյալ չափանիշները՝ գործի բարդությունը, դիմումատու ընկերության և համապատասխան մարմինների վարքագիծը և այն, թե դիմումատու ընկերության համար ինչ է վիճարկվում սույն վեճի շրջանակներում (տե՛ս Ֆրիդլենդերն ընդդեմ Ֆրանսիայի [ՄՊ] [Frydlender v. France] [GC]], թիվ 30979/96, § 43, ՄԻԵԴ 2000-VII, և [Ֆիլ ՍՊԸ-ն ընդդեմ Հայաստանի] [Fil LLC v. Armenia], թիվ 18526/13, § 52, 2019 թվականի հունվարի 31):

70. Հաշվի առնելով վերը նշված չափանիշները և նույնիսկ ենթադրելով, որ դատական վարույթը սկսվել է 2006 թվականի դեկտեմբերի 12-ին, ինչպես պնդում է դիմումատու ընկերությունը (տե՛ս վերևում՝ 66-րդ պարբերությունը), Դատարանը նշում է, որ այն ավարտվել է Վճռաբեկ դատարանի կողմից 2012 թվականի մարտի 21-ի որոշման կայացմամբ (տե՛ս վերևում՝ 29-րդ պարբերությունը): Հետևաբար երեք ատյանների դատարաններում, միասին վերցրած, գործի դատաքննությունը տևել է մոտ հինգ տարի և երեք ամիս, ինչը չի կարող համարվել անհարկի երկարաձգված:

71. Հետևաբար Դատարանը գտնում է, որ սույն բողոքը ևս ակնհայտորեն անհիմն է և պետք է մերժվի՝ համաձայն Կոնվենցիայի 35-րդ հոդվածի 3-րդ և 4-րդ կետերի:

Բ. Կոնվենցիայի թիվ 1 արձանագրության 1-ին հոդվածի ներքո ներկայացված բողոքը

72. Դիմումատու ընկերությունը պնդել է, որ Քաղաքապետը վարձակալությամբ երրորդ անձի է տվել այն հողատարածքը, որի նկատմամբ ինքն ուներ վարձակալության իրավունքներ: Արդյունքում խախտվել է վիճարկվող հողատարածքի ձեռքբերման նախապատվության իր իրավունքը։ Այն վկայակոչել է Կոնվենցիայի թիվ 1 արձանագրության 1-ին հոդվածը, ըստ որի՝

«Յուրաքանչյուր ֆիզիկական կամ իրավաբանական անձ ունի իր գույքից անարգել օգտվելու իրավունք։ Ոչ ոք չի կարող զրկել նրան գույքից, բացառությամբ ի շահ հանրության և այն պայմաններով, որոնք նախատեսված են օրենքով ու միջազգային իրավունքի ընդհանուր սկզբունքներով:

Նախորդ դրույթները, այնուամենայնիվ, չեն խոչընդոտում պետության՝ այնպիսի օրենքներ կիրառելու իրավունքին, որոնք նա անհրաժեշտ է համարում ընդհանուր շահերին համապատասխան, սեփականության օգտագործման նկատմամբ վերահսկողություն իրականացնելու կամ հարկերի կամ մյուս գանձումների կամ տուգանքների վճարումն ապահովելու համար»։

1. Կողմերի փաստարկները

73. Այս բողոքի ընդունելիության առնչությամբ Կառավարությունը ներկայացրել է երկու առարկություն.

Նախ, նրանք պնդել են, որ դիմումատու ընկերությունը չի տեղեկացրել Դատարանին, որ իր ներկայացուցչի 2015 թվականի օգոստոսի 26-ի դիմումի հիման վրա Քաղաքապետը 2016 թվականի ապրիլի 11-ին որոշում է ընդունել իրեն առաջարկել խնդրի առարկա հողատարածքի վարձակալության նոր պայմանագիր՝ նոր տևողությամբ և վարձակալության վճարով, որին, այնուամենայնիվ, դիմումատու ընկերությունը չի պատասխանել (տե՛ս վերևում` 34-րդ պարբերությունը): Այդ հիմքով Կառավարությունը պնդել է, որ դիմումատու ընկերությունը փորձել է մոլորության մեջ գցել Դատարանին, և այդ իսկ պատճառով նրա դիմումը չարաշահող բնույթ ունի:

Երկրորդ, Կառավարությունը պնդել է, որ դիմումատուն չի սպառել իրավական պաշտպանության ներպետական միջոցները: Մասնավորապես դիմումատու ընկերության միջնորդության հիման վրա կասեցվել է Քաղաքապետի 2005 թվականի նոյեմբերի 2-ի որոշման իրավաչափությունը վիճարկող հայցի քննությունը՝ մինչև Որոշմամբ ըստ էության լուծող վերջնական դատական ակտ կայացնելը։ Դիմումատու ընկերությունը, այնուամենայնիվ, չի ցուցաբերել անհրաժեշտ ջանասիրություն՝ ձգտելու վերսկսել կասեցված վարույթը՝ վիճարկելու համար Քաղաքապետի 2005 թվականի նոյեմբերի 2-ի որոշումը (տե՛ս վերևում՝ 14-րդ պարբերությունը):

74. Կառավարությունը պնդել է, որ 2000 թվականի հոկտեմբերի 4-ին դիմումատու ընկերության և Քաղաքապետի միջև կնքված վարձակալության պայմանագիրը երբևէ չի լուծվել: Դիմումատու ընկերությունը միշտ պահպանել է խնդրո առարկա հողատարածքի նկատմամբ գրանցված վարձակալության իր իրավունքը և շարունակել է զբաղեցնել այն և շահագործել իր բիզնեսը: Հետևաբար համապատասխան ժամանակաշրջանում գործող օրենսդրության համաձայն հողատարածքի օտարում տեղի չի ունեցել (տե՛ս վերևում՝ 36-րդ պարբերությունը): Ինչ վերաբերում է դիմումատու ընկերության՝ իր բիզնեսով զբաղեցրած հողատարածքը գնելու նախապատվության իրավունքին, Կառավարությունը պնդել է, որ Հողային օրենսգրքի 48-րդ հոդվածի 3-րդ մասը կիրառելի չէ տվյալ գործի նկատմամբ, քանի որ դիմումատու ընկերության և Քաղաքապետի միջև 2000 թվականի հոկտեմբերի 4-ին կնքված վարձակալության պայմանագիրը երբևէ չի լուծվել (տե՛ս վերևում՝ 23-րդ և 35-րդ պարբերությունները): Արդյունքում որևէ միջամտություն չի եղել դիմումատու ընկերության կողմից իր գույքից անարգել օգտվելու իրավունքի նկատմամբ։

75. Դիմումատու ընկերությունը պնդել է, որ ինքը Դատարանին չի տեղեկացրել Քաղաքապետի 2016 թվականի ապրիլի 11-ի որոշման մասին (տե՛ս վերևում՝ 34-րդ պարբերությունը), քանի որ առաջարկվող պայմանագրի պայմանները տարբերվում էին 2000 թվականի հոկտեմբերի 4-ին կնքված պայմանագրի պայմաններից (տե՛ս վերևում՝ 4-րդ պարբերությունը):

76. Դիմումատու ընկերությունը պնդել է, որ 2005 թվականի նոյեմբերի 2-ի որոշման ընդունումից հետո (տե՛ս վերևում՝ 7-րդ պարբերությունը) ինքն այլևս չուներ գրանցված վարձակալության իրավունքներ քննարկվող հողատարածքի նկատմամբ: Ի հիմնավորումն այս պնդման՝ դիմումատու ընկերությունը վկայակոչել է այն փաստը, որ 2016 թվականի ապրիլի 11-ին Քաղաքապետն ընդունել է որոշում, որով առաջարկել է իրեն կնքել նոր վարձակալության պայմանագիր՝ նոր պայմաններով (տե՛ս վերևում՝ 34-րդ պարբերությունը):

2. Դատարանի գնահատականը

77. Դատարանը գտնում է, որ անհրաժեշտություն չկա անդրադառնալու Կառավարության փաստարկներին՝ կապված բողոք ներկայացնելու իրավունքի չարաշահման և իրավական պաշտպանության ներպետական միջոցների չսպառման հետ, քանի որ դիմումատու ընկերության բողոքն ամեն դեպքում անընդունելի է հետևյալ պատճառներով.

78. Դատարանը վերահաստատում է, որ դիմումատուն կարող է պնդել, որ տեղի է ունեցել թիվ 1 արձանագրության 1-ին հոդվածի խախտում միայն այնքանով, որքանով վիճարկվող որոշումները վերաբերում են իր «գույքին»՝ այդ դրույթի իմաստով: «Գույքը» կարող է լինել կա՛մ «գոյություն ունեցող գույք», կա՛մ պահանջներ, որոնք բավականաչափ հաստատված են որպես «ակտիվներ» համարվելու համար (տե՛ս Ռադոմիլյան և այլք ընդդեմ Խորվաթիայի [ՄՊ] [Radomilja and Others v. Croatia] [GC]], թիվ 37685/10 և 22768/12, §§ 142-43, 2018 թվականի մարտի 20):

79. Հաշվի առնելով իր նախադեպային իրավունքը (տե՛ս, mutatis mutandis, Տրգոն ընդդեմ Խորվաթիայի [Trgo v. Croatia], թիվ 35298/04, § 46, 2009 թվականի հունիսի 11), Դատարանը համարում է, որ հողատարածքը ձեռք բերելու՝ դիմումատու ընկերության նախապատվության իրավունքը «պահանջ» է, այլ ոչ թե «գոյություն ունեցող գույք»:

80. Այն դեպքում, երբ սեփականության իրավունքն ունի պահանջի բնույթ, այն կարող է դիտվել որպես «ակտիվ» միայն այն դեպքում, երբ ներպետական օրենսդրությամբ այդ շահի համար առկա է բավարար հիմք, այսինքն, երբ պահանջը բավարար չափով հաստատված է կատարման ենթակա լինելու համար: (տե՛ս, օրինակ, վերևում հիշատակված՝ Ռադոմիլյան և այլք գործը [Radomilja and Others], § 142):

81. Սույն գործով դիմումատու ընկերությունը Քաղաքապետարանի հետ կնքել է վարձակալության պայմանագիր հիսուն տարի ժամկետով (տե՛ս վերևում՝ 4-րդ պարբերությունը): Ինչպես իրավացիորեն նշել է Կառավարությունը, դիմումատու ընկերության վարձակալության իրավունքները խնդրո առարկա հողատարածքի նկատմամբ շարունակել են գրանցված լինել Անշարժ գույքի պետական ռեգիստրում (տե՛ս վերևում՝ 74-րդ պարբերությունը): Հակառակ դիմումատու ընկերության պնդումների՝ ոչինչ չի վկայում այն մասին, որ խնդրո առարկա հողատարածքի նկատմամբ վերջինիս գրանցված վարձակալության իրավունքները երբևէ դադարեցվել են: Հավասարապես ոչինչ առկա չէ, ինչը կվկայի, որ դիմումատու ընկերության գրանցված վարձակալության իրավունքները որևէ պահի վիճարկվել են ներպետական դատարաններում: Ավելին, կողմերի ներկայացրած փաստերից և փաստաթղթերից երևում է, որ դիմումատու ընկերությունը, առանց որևէ խոչընդոտի, շարունակել է զբաղեցնել խնդրո առարկա հողատարածքը և իրականացնել իր ձեռնարկատիրական գործունեությունը։

82. Այս համատեքստում քննության ենթակա խնդիրն այն է, թե արդյոք խնդրո առարկա հողատարածքը ձեռք բերելու՝ դիմումատու ընկերության նախապատվության իրավունքը բավարար հիմք ուներ ներպետական օրենսդրությամբ դիտվելու որպես «ակտիվ» և ըստ այդմ՝ «գույք»՝ պաշտպանված Կոնվենցիայի թիվ 1 արձանագրության 1-ին հոդվածով։

83. Այս կապակցությամբ Դատարանը նշում է, որ ներպետական օրենսդրության համապատասխան դրույթների համաձայն պետական սեփականություն հանդիսացող հողամասի վարձակալը վարձակալության պայմանագիրը նախկին կամ այլ նոր հավասար պայմաններով կրկին կնքելիս կամ տվյալ հողամասն օտարելու դեպքում ձեռք բերելիս նախապատվության իրավունք ունի (տե՛ս վերևում՝ 35-րդ պարբերությունը):

84. Սույն գործում ներպետական դատարանները մերժել են դիմումատու ընկերության հայցն այն հիմքով, որ 2000 թվականի հոկտեմբերի 4-ին Քաղաքապետի հետ կնքված վարձակալության պայմանագիրը երբևէ չի լուծվել, և դիմումատու ընկերությունը միշտ պահպանել է խնդրո առարկա հողատարածքի նկատմամբ գրանցված վարձակալության իր իրավունքները։ Ավելին, ներպետական դատարանները գտել են, որ խնդրո առարկա հողը չի օտարվել երրորդ անձի (տե՛ս վերևում՝ 23-րդ և 27-րդ պարբերությունները):

85. Դիմումատու ընկերությունն առարկել է ներպետական դատարանների եզրահանգումների դեմ՝ պնդելով, որ իրեն վարձակալությամբ տրամադրված հողը միաժամանակ վարձակալության է տրվել մեկ այլ առևտրային կազմակերպության՝ Համալիրին՝ խախտելով իր գույքից անարգել օգտվելու իր իրավունքը, որը երաշխավորված է Կոնվենցիայի թիվ 1 արձանագրության 1-ին հոդվածով։ Այն պնդել է, որ Որոշմամբ (տե՛ս վերևում՝ 6-րդ պարբերությունը) Համալիրին շնորհվել է խնդրո առարկա հողի գնման նախապատվության իրավունք, մինչդեռ օրենքի համաձայն դիմումատու ընկերությունը պետք է ունենար իր բիզնեսի կողմից զբաղեցրած հողի նկատմամբ նախապատվության իրավունք, եթե պետությունը որոշեր այն կրկին վարձակալության տրամադրել կամ օտարել:

86. Այն առումով, որ դիմումատու ընկերության փաստարկները վերաբերում են ներպետական դատարանների կողմից համապատասխան ներպետական օրենսդրության դրույթների մեկնաբանմանը և կիրառմանը, Դատարանը կրկին նշում է, որ իր կողմից դատական վերանայում իրականացնելու լիազորությունը սահմանափակ է: Սա հատկապես վերաբերում է այն դեպքերին, երբ, ինչպես այս դեպքում, գործը վերաբերում է ներպետական իրավունքի մեկնաբանման բարդ հարցերի: Բացառությամբ այն դեպքերի, երբ մեկնաբանությունը կամայական կամ ակնհայտորեն անհիմն չէ, Դատարանի դերը սահմանափակվում է նրանով, որ վերջինս պարզի, թե արդյոք այդ մեկնաբանության հետևանքները համատեղելի են Կոնվենցիայի հետ, թե՝ ոչ: Այդ պատճառով է, որ Դատարանը վճռել է, որ այն դեպքերում, երբ առկա է վեճ՝ ներպետական իրավունքի ճիշտ մեկնաբանման և կիրառման վերաբերյալ, և երբ պետք է որոշվի այն հարցը, թե արդյոք նա կատարել է օրենքով սահմանված պահանջները, թե՝ ոչ, սկզբունքորեն չի կարելի ասել, որ դիմումատուն ունի բավարար չափով հաստատված պահանջ, որն «ակտիվ» է՝ թիվ 1 արձանագրության 1-ին հոդվածի նպատակներով (տե՛ս, օրինակ, վերևում հիշատակված՝ Ռադոմիլյան և այլք գործը [Radomilja and Others], § 149):

87. Սույն գործում չկան այնպիսի տարրեր, որոնք Դատարանին կստիպեն գալ այն եզրահանգման, որ ներպետական դատարանների կողմից ներպետական իրավունքի համապատասխան դրույթները մեկնաբանվել են կամայական կամ ակնհայտորեն անհիմն ձևով:

88. Մասնավորապես, ինչպես նշվեց վերևում, դիմումատու ընկերության և Քաղաքապետի միջև կնքված վարձակալության պայմանագիրը երբևէ չի լուծվել (տե՛ս վերևում՝ 81-րդ պարբերությունը): Ներպետական դատարանները գտել են, որ Հողային օրենսգրքի 48-րդ հոդվածի 3-րդ մասը (տե՛ս վերևում՝ 35-րդ պարբերությունը) կիրառելի չէ դիմումատու ընկերության գործի նկատմամբ, քանի որ վերջինիս և Քաղաքապետի միջև 2000 թվականի հոկտեմբերի 4-ին կնքված վարձակալության պայմանագիրը չի լուծվել, և դիմումատու ընկերությունն ուներ գրանցված վարձակալության իրավունք տվյալ հողատարածքի նկատմամբ: Ավելին, տեղի չի ունեցել այդ հողատարածքի օտարում երրորդ անձի։ Հատկանշական է, որ դիմումատու ընկերությունը դա չի վիճարկել Դատարան ներկայացրած իսկ փաստարկներում (տե՛ս վերևում՝ 76-րդ պարբերությունը):

89. Հետևաբար Դատարանը գալիս է այն եզրահանգման, որ ներպետական օրենսդրությամբ չեն եղել բավարար հիմքեր խնդրո առարկա հողատարածքը ձեռք բերելու՝ դիմումատու ընկերության նախապատվության իրավունքը Կոնվենցիայի թիվ 1 արձանագրության 1-ին հոդվածի իմաստով «գույք» որակելու համար:

90. Հետևաբար այս գանգատը Կոնվենցիայի 35-րդ հոդվածի 3-րդ կետի «ա» ենթակետի իմաստով ratione materiae (առարկայական իրավազորության առումով) անհամատեղելի է Կոնվենցիայի դրույթների հետ և պետք է մերժվի 35-րդ հոդվածի 4-րդ կետի համաձայն:

Այս հիմնավորմամբ Դատարանը միաձայն՝

Հայտարարում է գանգատն անընդունելի:

Կատարված է անգլերենով և գրավոր ծանուցվել է 2022 թվականի հունվարի 20-ին։