ՉՈՐՐՈՐԴ ԲԱԺԱՆՄՈՒՆՔ

«ԴԱՐԵՍԿԻԶԲ» ՍՊԸ-Ն ԸՆԴԴԵՄ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ

(գանգատ թիվ 64004/11)

ՎՃԻՌ

ՍՏՐԱՍԲՈՒՐԳ

18 մայիսի 2021թ.

Սույն վճիռը վերջնական է, սակայն կարող է ենթարկվել խմբագրական փոփոխությունների։

«ԴԱՐԵՍԿԻԶԲ» ՍՊԸ-ն ընդդեմ Հայաստանի գործով,

Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանը (Չորրորդ բաժանմունք), հանդես գալով Կոմիտեի հետևյալ կազմով՝

Յոլիեն Շուկինգ [Jolien Schukking]՝ Նախագահ,

Արմեն Հարությունյան [Armen Harutyunyan],

Անա Մարիա Գուերա Մարտինս [Ana Maria Guerra Martins]` դատավորներ,

և Իլզե Ֆրայվիրտ [Ilse Freiwirth]՝ Բաժանմունքի քարտուղարի տեղակալ,

հաշվի առնելով՝

«Մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների պաշտպանության մասին» կոնվենցիայի (Կոնվենցիա) 34-րդ հոդվածի համաձայն «Դարեսկիզբ» ՍՊԸ հայկական ընկերության (դիմումատու ընկերություն) կողմից ընդդեմ Հայաստանի Հանրապետության՝ 2012 թվականի փետրվարի 2-ին Դատարան ներկայացված գանգատը (թիվ 64004/11).

դիմումատու ընկերության՝ արտահայտվելու իրավունքի ենթադրյալ խախտման վերաբերյալ բողոքի մասին Հայաստանի կառավարությանը (Կառավարություն) ծանուցելու և գանգատը մնացած մասով անընդունելի հայտարարելու վերաբերյալ որոշումը.

կողմերի դիտարկումները.

2021 թվականի ապրիլի 13-ին անցկացնելով դռնփակ խորհրդակցություն,

կայացրեց հետևյալ վճիռը, որն ընդունվեց նույն օրը.

ՆԵՐԱԾՈՒԹՅՈՒ

1. Գործը վերաբերում է դիմումատու ընկերության դեմ զրպարտության վերաբերյալ վարույթին, և դրանում բարձրացվում են խնդիրներ՝ Կոնվենցիայի 10-րդ հոդվածի համաձայն։

ՓԱՍՏԵՐԸ

2. Դիմումատու ընկերությունը մասնավոր ընկերություն է, որը տվյալ ժամանակահատվածում հրապարակել է ընդդիմադիր «Հայկական Ժամանակ» օրաթերթը, որի գտնվելու վայրը Երևանում էր։ Դիմումատու ընկերությանը ներկայացրել են Լոնդոնում գտնվող՝ Մարդու իրավունքների պաշտպանության եվրոպական կենտրոնից պրն Վ. Գրիգորյանը, պրն Պ. Լիչը [P. Leach], պրն Ջ. Քլիֆորդը [J. Clifford], տկն Կ. Լևինը [K. Levine], տկն Ջ. Գավրոնը [J. Gavron], տկն Ջ. Էվանսը [J. Evans] և տկն Ջ. Սոյերը [J. Sawyer] և Երևանում գործող իրավաբան տկն Լ. Հակոբյանը։

3. Կառավարությունը ներկայացրել է Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանում Հայաստանի Հանրապետության կառավարության լիազոր ներկայացուցիչ պրն Գ. Կոստանյանը, իսկ այնուհետև՝ պրն Ե. Կիրակոսյանը։

4. Գործով փաստերը, որոնք ներկայացրել են կողմերը, կարելի է ամփոփել հետևյալ կերպ:

5. 2010 թվականի հոկտեմբերի 14-ին օրաթերթի թիվ 188 համարում հրապարակվել է «Ութից յոթը ցուցակում են» վերնագրով հոդված։ Այն ուներ հետևյալ բովանդակությունը.

«Մեր տեղեկություններով` ՌԴ ազգային անվտանգության մարմինը, դատախազությունը և մյուս իրավապահ մարմինները տարբեր քրեական գործերի նախաքննության ընթացքում` հիմնականում նարկոթրաֆիքի, թրաֆիքինգի և փողերի լվացման գործերով, պարզել են, որ հանցագործությունների հետ առնչություն ունեն նաև ՀՀ պաշտոնյաներ: ՌԴ իրավապահները պարզել են, որ ռուսական կրիմինալ խմբավորումները ՀՀ տարբեր պաշտոնյաների հետ սերտ կապերի մեջ են, և կազմել են տարբեր քրեական գործերի հետ առնչություն կամ ռուսական կրիմինալ խմբավորումների հետ կապեր ունեցող ՀՀ պաշտոնյաների ցուցակ, որում ընդգրկել են 32 անուն: Մեր տեղեկություններով, այս ցուցակի վերաբերյալ ՌԴ դատախազության ներկայացուցիչները զրուցել են «Միաբանություն» հայկական ազգային ակումբի նախագահ [պրն Ս.Կ.]-ի հետ: Ցուցակը ՌԴ դատախազության ղեկավարությունը ոչ պաշտոնական ֆորմատով ցուցադրել է ՀՀ գլխավոր դատախազ [պրն Ա.Հ.]-ին և ԱԱԾ տնօրեն [պրն Գ.Հ.]-ին: Ռուսական կողմը ցուցակում նշված անձանց պատասխանատվության ենթարկելու հարց է բարձրացրել: Սակայն ՀՀ վերը նշված պաշտոնյաներն իրենց ռուս գործընկերներին պատասխանել են, որ այդ խնդիրը լուծելու համար իրենք շատ փոքր մարդիկ են: Մեր տեղեկություններով՝ ՌԴ իրավապահների կազմած ցուցակի առաջին յոթ հորիզոնականներում հետևյալ անուններն են. Սերժ Սարգսյանի եղբայր, ԱԺ պատգամավոր Սաշիկ Սարգսյան, ԱԺ պատգամավորներ Ռուբեն Հայրապետյան (Նեմեց Ռուբո) և Լևոն Սարգսյան (Ալրաղացի Լյովիկ), ՀՀ ՊԵԿ նախագահ Գագիկ Խաչատրյան, ԱԺ պատգամավոր Սամվել Ալեքսանյան (Լֆիկ Սամո), ԱԺ նախագահ Հովիկ Աբրահամյան և ԱԺ ԲՀԿ խմբակցության ղեկավար Գագիկ Ծառուկյան: Ըստ մեր տեղեկությունների՝ ՌԴ իրավապահները ցուցակում Սերժ Սարգսյանի անունը չեն ընդգրկել, քանի որ ի սկզբանե բացառել են, որ հնարավոր կլինի նրան պատասխանատվության ենթարկելու հարց բարձրացնել»:

6. 2010 թվականի հոկտեմբերի 26-ին Խորհրդարանի վերոնշյալ երեք անդամները՝ Ռուբեն Հայրապետյանը, Լևոն Սարգսյանը և Սամվել Ալեքսանյանը (այսուհետ՝ ԽԱ-ներ), դիմումատու ընկերություն գրություն են ուղարկել՝ պահանջելով ամբողջ հոդվածի հերքում։ Նրանք պնդել են, որ դրանում պարունակվող տեղեկությունները չեն համապատասխանում իրականությանը և հրապարակվել են առանց նախապես ստուգելու։ Իրենց գրությանը կից ներկայացվել է հերքման տեքստը (տե՛ս ներքևում 12-րդ պարբերությունը)։

7. 2010 թվականի նոյեմբերի 1-ին դիմումատու ընկերության գլխավոր խմբագիրը հրաժարվել է հրապարակում տրամադրել այն հիմքով, որ երեք ԽԱ-ները չեն նշել ենթադրյալ փաստացի անճշտությունները։ Ավելին, նա հերքել է այն փաստը, որ տվյալ տեղեկությունները հրապարակվել են առանց նախապես ստուգվելու՝ պնդելով, որ այն հաստատվել է Մոսկվայում գործող «Միաբանություն» հայկական ազգային ակումբի նախագահ պրն Ս.Կ.-ի կողմից։ Վերջինս հոդվածում պարունակվող այդ փաստերի մասին տեղեկացվել է Ռուսաստանի իրավապահ մարմինների կողմից, որոնք քննարկում են ունեցել իր հետ՝ մի շարք հայերի գործողությունների վերաբերյալ ամբողջական պատկեր ունենալու համար։ Ս.Կ.-ն առաջին ձեռքից է տեսել տվյալ ցուցակը, որում ներառված են եղել նրանց անունները։

8. 2010 թվականի նոյեմբերի 2-ին դիմումատու ընկերությունը հրապարակել է «Մոսկվան ընկել է «Սերժերի» հետևից» վերտառությամբ մեկ այլ հոդված, որում ներկայացվել են վերոնշյալ պնդումները պարունակող հարցազրույց Ս.Կ.-ի հետ, ինչպես նաև լրացուցիչ մանրամասներ։ Ս.Կ.-ն մասնավորապես նշել է, որ Հայաստանի ազգային ակումբը Մոսկվայում ստեղծել է հակակոռուպցիոն կենտրոն, որը զբաղվում է Հայաստանի պաշտոնատար անձանց շրջանում կոռուպցիոն վարքագծի բացահայտումներով։ Այն երկար ժամանակ ուսումնասիրել է կոռուպցիայի և յուրացման դեպքերը Հայաստանում, ինչպես նաև Հայաստանի պաշտոնատար անձանց մասնակցությամբ քրեական սխեմաների այլ տարբեր տեսակներ, և ժամանակ առ ժամանակ հոդվածներ է հրապարակել ռուսական մամուլում։ Այս առնչությամբ ռուսական մի շարք իրավապահ մարմիններ Ակումբի հետ խորհրդակցություններ են ունեցել, որոնց ընթացքում տեղեկություն է տրամադրվել, որ ընթացքի մեջ են նշված պաշտոնատար անձանց մասնակցությամբ տարբեր քրեական գործեր։ Տեղեկությունների մեծ մասը եղել է գաղտնի, և Ակումբը ստորագրել է քննության գաղտնիությունը պահպանելու պարտավորություն։ Ս.Կ.-ն ավելացրել է, որ ցուցակն ի սկզբանե ներառել է երեսուներկու անուն, սակայն հետագայում այն ընդլայնվել է մինչև երեսունվեցի։

9. 2010 թվականի նոյեմբերի 8-ին երեք ԽԱ-ները քաղաքացիական վարույթ են հարուցել դիմումատու ընկերության դեմ՝ պնդելով, որ վերոնշյալ հոդվածները պարունակում են այնպիսի տեղեկություններ, որոնք չեն համապատասխանում իրականությանը և արատավորում են իրենց պատիվն ու արժանապատվությունը, ինչպես նաև պահանջել են դրանց հերքում և զրպարտության համար վնասի հատուցում։ Նրանք պնդել են, inter alia, որ դիմումատու ընկերությունը հրապարակելուց առաջ չի ստուգել տեղեկությունները։ Իրենց հայցին կից ներկայացվել է պահանջվող հերքման տեքստը։

10. 2010 թվականի դեկտեմբերի 2-ին դիմումատու ընկերությունն ի պատասխան ներկայացրել է իր դիտարկումները՝ առարկելով պահանջին և պնդելով, որ տվյալ հոդվածները որևէ կերպ չեն խախտել հայցվորի իրավունքները։

11. 2011 թվականի փետրվարի 7-ին Երևան քաղաքի Կենտրոն և Նորք-Մարաշ վարչական շրջանների դատարանը բավարարել է հայցը՝ կարգադրելով դիմումատու ընկերությանը հրապարակել հերքում և ոչ նյութական վնասի համար որպես հատուցում յուրաքանչյուր հայցվորի վճարել 2 000 000 ՀՀ դրամ, ինչպես նաև 44 000 ՀՀ դրամ՝ դատական ծախսերի համար։ Վարչական շրջանի դատարանը վճռել է, որ, ներպետական օրենսդրության համաձայն, հայտարարությունները համարվում են զրպարտիչ, եթե դրանք համապատասխանում են հետևյալ չափորոշիչներին՝ ա) դրանք արատավորել են անձի պատիվը, արժանապատվությունը կամ գործարար համբավը, բ) դրանք չեն համապատասխանել իրականությանը, և գ) դրանք արվել են հրապարակայնորեն։ Սույն գործում վիճարկվող հայտարարությունները պարունակել են այնպիսի հասկացություններ, ինչպիսիք են օրինակ՝ «թմրամիջոցների և մարդկանց թրաֆիքինգը և փողերի լվացումը», որոնք հանդիսանում են հասարակության համար վտանգավոր բնույթի հանցավոր գործողություններ, և որոնց մեջ ներգրավված լինելն արատավորող ազդեցություն ունի ցանկացած անձի՝ հատկապես ընտրված պաշտոնատար անձանց վրա։ Հայտարարությունները հրապարակային են արվել։ Ինչ վերաբերում է դրանց հավաստիությանը՝ Քաղաքացիական օրենսգրքի (ՔՕ) 1087.1 հոդվածի համաձայն՝ ապացուցման պարտականությունը դրված է եղել դիմումատու ընկերության վրա։ Այնուամենայնիվ, դիմումատու ընկերությունը չի ներկայացրել որևէ ապացույց առ այն, որ տվյալ հայտարարությունները համապատասխանում են իրականությանը։ Ավելին, հայցվորները ներկայացրել են Ռուսաստանի գլխավոր դատախազությունից ստացված՝ 2010 թվականի հոկտեմբերի 19-ի գրությունը, որում նշվում է, որ, ուսումնասիրելով Հայաստանի գլխավոր դատախազության կողմից արված հարցումը՝ կապված 2010 թվականի հոկտեմբերի 14-ի հոդվածում նշված քրեական գործերի քննության հետ, Ռուսաստանի գլխավոր դատախազությունը չի գտել որևէ նյութ, որով կհաստատվեր հայցվորների ներգրավվածությունը քրեական արարքներում Ռուսաստանի Դաշնության տարածքում։ Դրանից հետևում է, որ վիճարկվող հայտարարությունները եղել են կեղծ և չեն համապատասխանել իրականությանը։ Վարչական շրջանի դատարանը եզրակացրել է, որ, հաշվի առնելով վերոնշյալը, տվյալ հայտարարությունները զրպարտություն են համարվել։ Ոչ նյութական վնասի համար փոխհատուցման գումարը որոշելիս Վարչական շրջանի դատարանն անդրադարձել է այն փաստին, որ ակնկալվում է, որ հասարակության աչքերում հայցվորները՝ ԽԱ-ները, պետք է ունենան անբասիր վարքագիծ և օրինակելի դիրք։ Հետևաբար, հաշվի առնելով նրանց կարգավիճակը և այն փաստը, որ զրպարտություն պարունակող հայտարարությունները գրավել են հասարակության լայն հատվածի ուշադրությունը, այն, 1087.1 հոդվածի համաձայն, սահմանել է հատուցման հնարավոր առավելագույն սահմանաչափ՝ նվազագույն աշխատավարձի 2000-ապատիկի չափով։

12. Վարչական շրջանի դատարանը նաև կարգադրել է, որ դիմումատու ընկերության կողմից հրապարակվի հերքման հետևյալ տեքստը.

««Հայկական ժամանակ» օրաթերթի 2010 թվականի հոկտեմբեր 14-ի թիվ 188 համարի առաջին էջում հրապարակվել է տեղեկատվություն, իսկ ստորև` ութ անձի, այդ թվում ՀՀ Ազգային ժողովի պատգամավորներ Սամվել Ալեքսանյանի, Ռուբեն Հայրապետյանի և Լևոն Սարգսյանի լուսանկարներն են։ Հոդվածը վերաբերում էր Հայաստանի Հանրապետության որոշ պաշտոնյաների առնչությանը նարկոթրաֆիքի, թրաֆիկինգի և փողերի լվացման վերաբերյալ Ռուսաստանի Դաշնությունում հարուցված քրեական գործերին։ Հոդվածում ներկայացված տեղեկությունները չեն համապատասխանում իրականությանը և ներկայացվել են առանց հավաստիությունը ստուգելու»։

13. 2011 թվականի ապրիլի 11-ին դիմումատու ընկերությունը ներկայացրել է վերաքննիչ բողոք՝ պնդելով, inter alia, որ Վարչական շրջանի դատարանի կողմից կայացված վճռով խախտվել է իր՝ արտահայտվելու ազատության իրավունքը, ինչպես նաև Կոնվենցիայի 10-րդ հոդվածով ամրագրված մի շարք սկզբունքներ։

14. 2011 թվականի հունիսի 9-ին Վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանը մերժել է վերաքննիչ բողոքը և անփոփոխ թողել Վարչական շրջանի դատարանի վճիռը։

15. 2011 թվականի հուլիսի 9-ին դիմումատու ընկերությունը ներկայացրել է վճռաբեկ բողոք։

16. 2011 թվականի օգոստոսի 3-ին Վճռաբեկ դատարանը վճռաբեկ բողոքը վերադարձրել է` հիմքերի բացակայության պատճառով:

17. Դիմումատու ընկերությունը պնդել է, որ վնասի հատուցման գումարը, որն իրեն կարգադրված էր վճարել, երեք անգամ գերազանցել է իր ամսական եկամուտը (շուրջ 1 800 000 ՀՀ դրամ), և այն ստիպված է եղել միջոցներ հայթայթել իր ընթերցողների շրջանում՝ վճռով սահմանված պարտավորությունները կատարելու համար։ Այն այնուհետև պնդել է, որ 2011 թվականի հոկտեմբերի 28-ին այդ նպատակով կատարել է 6 381 288 ՀՀ դրամի չափով վճարում։

ՀԱՄԱՊԱՏԱՍԽԱՆ ԻՐԱՎԱԿԱՆ ՇՐՋԱՆԱԿԸ

18. ՔՕ-ի (1999 թվականի) 1087.1 հոդվածով նախատեսվում է, որ անձը, որի պատիվը, արժանապատվությունը կամ գործարար համբավն արատավորել են վիրավորանքի կամ զրպարտության միջոցով, կարող է դիմել դատարան` վիրավորանք հասցրած կամ զրպարտող անձի դեմ:

19. Վիրավորանքը խոսքի, պատկերի, ձայնի, նշանի կամ այլ միջոցով պատիվը, արժանապատվությունը կամ գործարար համբավն արատավորելու նպատակով կատարված հրապարակային արտահայտությունն է: Հրապարակային արտահայտությունը տվյալ իրավիճակում և իր բովանդակությամբ կարող է չհամարվել վիրավորանք, եթե այն հիմնված է ստույգ փաստերի վրա (բացառությամբ բնական արատների) կամ պայմանավորված է գերակա հանրային շահով:

20. Զրպարտությունը անձի վերաբերյալ այնպիսի փաստացի տվյալներ հրապարակային ներկայացնելն է, որոնք չեն համապատասխանում իրականությանը և արատավորում են նրա պատիվը, արժանապատվությունը կամ գործարար համբավը: Զրպարտության վերաբերյալ գործերով անհրաժեշտ փաստական հանգամանքների առկայության կամ բացակայության ապացուցման պարտականությունը կրում է պատասխանողը: Այն փոխանցվում է հայցվորին, եթե ապացուցման պարտականությունը պատասխանողից պահանջում է ոչ ողջամիտ գործողություններ կամ ջանքեր, մինչդեռ հայցվորը տիրապետում է անհրաժեշտ ապացույցներին:

21. Փաստացի տվյալները հրապարակային ներկայացնելը չի համարվում զրպարտություն, եթե, inter alia, դա տվյալ իրավիճակում և իր բովանդակությամբ պայմանավորված է գերակա հանրային շահով, և եթե փաստացի տվյալները հրապարակայնորեն ներկայացրած անձն ապացուցի, որ ողջամտության սահմաններում ձեռնարկել է միջոցներ` պարզելու դրանց ճշմարտությունը և հիմնավորվածությունը, ինչպես նաև հավասարակշռված և բարեխղճորեն է ներկայացրել այդ տվյալները։

22. Անձն ազատվում է վիրավորանքի կամ զրպարտության համար պատասխանատվությունից, եթե իր արտահայտած կամ ներկայացրած փաստացի տվյալները լրատվական գործակալության տարածած տեղեկատվության, ինչպես նաև այլ անձի հրապարակային ելույթի, պաշտոնական փաստաթղթերի, լրատվության այլ միջոցի կամ հեղինակային որևէ ստեղծագործության բովանդակած տեղեկատվության բառացի կամ բարեխիղճ վերարտադրությունն են, և դա տարածելիս հղում է կատարվել տեղեկատվության աղբյուրին (հեղինակին):

23. Զրպարտության դեպքում անձը կարող է դատական կարգով պահանջել հետևյալ միջոցներից մեկը կամ մի քանիսը` 1) եթե զրպարտությունը տեղ է գտել լրատվական գործունեություն իրականացնողի տարածած տեղեկատվության մեջ, ապա լրատվության այդ միջոցով հրապարակայնորեն հերքել զրպարտություն համարվող փաստացի տվյալները և (կամ) հրապարակել դրանց վերաբերյալ իր պատասխանը: Հերքման ձևը և պատասխանը հաստատում է դատարանը, և 2) սահմանված նվազագույն աշխատավարձի մինչև 2000-ապատիկի չափով փոխհատուցում վճարել:

ԻՐԱՎՈՒՆՔԸ

I. ԿՈՆՎԵՆՑԻԱՅԻ 10-ՐԴ ՀՈԴՎԱԾԻ ԵՆԹԱԴՐՅԱԼ ԽԱԽՏՈՒՄԸ

24 Դիմումատու ընկերությունը բողոքել է, որ խախտվել է ազատ արտահայտվելու իր իրավունքը։ Այն հիմք է ընդունել Կոնվենցիայի 10-րդ հոդվածը, որով, այնքանով, որքանով այն վերաբերում է գործին, սահմանվում է հետևյալը.

«1. Յուրաքանչյուր ոք ունի ազատ արտահայտվելու իրավունք։ Այս իրավունքը ներառում է սեփական կարծիք ունենալու, տեղեկություններ և գաղափարներ ստանալու և տարածելու ազատությունը՝ առանց պետական մարմինների միջամտության և անկախ սահմաններից:

2. Այս ազատությունների իրականացումը, քանի որ այն կապված է պարտավորությունների և պատասխանատվության հետ, կարող է պայմանավորվել այնպիսի ձևականություններով, պայմաններով, սահմանափակումներով կամ պատժամիջոցներով, որոնք նախատեսված են օրենքով և անհրաժեշտ են ժողովրդավարական հասարակությունում` ի շահ պետական անվտանգության, տարածքային ամբողջականության կամ հասարակության անվտանգության, անկարգությունները կամ հանցագործությունները կանխելու, առողջությունը կամ բարոյականությունը, ինչպես և այլ անձանց հեղինակությունը կամ իրավունքները պաշտպանելու, խորհրդապահական պայմաններով ստացված տեղեկատվության բացահայտումը կանխելու կամ արդարադատության հեղինակությունն ու անաչառությունը պահպանելու նպատակով»:

Ա. Ընդունելիությունը

25. Դատարանը նշում է, որ այս բողոքը ո՛չ ակնհայտորեն անհիմն է և ո՛չ էլ անընդունելի է Կոնվենցիայի 35-րդ հոդվածում նշված որևէ այլ հիմքով։ Հետևաբար այն պետք է հայտարարվի ընդունելի։

Բ. Ըստ էության քննությունը

1. Կողմերի փաստարկները

ա) Դիմումատու ընկերությունը

26. Դիմումատու ընկերությունը նշել է, որ իր՝ արտահայտվելու ազատության իրավունքին միջամտությունը, չնայած սահմանված լինելով օրենքով, չի հետապնդել իրավաչափ նպատակ և անհրաժեշտ չի եղել ժողովրդավարական հասարակությունում:

27. Ինչ վերաբերում է իրավաչափ նպատակի առկայությանը, դիմումատու ընկերությունը նշել է, որ Կառավարության կողմից նշված՝ Խորհրդարանի համբավի պաշտպանությունը 10-րդ հոդվածի 2-րդ կետի իմաստով չէր կարող համարվել իրավաչափ նպատակ, քանի որ այդ դրույթը չէր կարող տարածվել պետական մարմինների և գերատեսչությունների համբավի պաշտպանության վրա։ Ավելին, չնայած երեք ԽԱ-ների համբավի պաշտպանությունը կարող էր վկայակոչվել որպես իրավաչափ նպատակ՝ այն հերքումը, որն իրեն կարգադրվել էր հրապարակել, այդ շրջանակից դուրս էր և ներառում էր «Հայաստանի որոշ պետական պաշտոնատար անձանց», որոնք իր դեմ հայց չեն ներկայացրել։ Հետևաբար չի եղել իր՝ արտահայտվելու ազատության իրավունքին միջամտությունը հիմնավորող իրավաչափ նպատակ այնքանով, որքանով այն վերաբերել է այդ անհատներին։

28. Ինչ վերաբերում է միջամտության անհրաժեշտությանը, դիմումատու կազմակերպությունը նշել է, որ, հաշվի առնելով իր՝ ընդդիմադիր օրաթերթի կարգավիճակը և հանրային դիտորդի իր դերը, այն պետք է օգտվեր 10-րդ հոդվածով սահմանված լայն պաշտպանությունից, մինչդեռ որպես քաղաքական գործիչներ ընտրված անձինք, որոնց վերաբերում է հոդվածը, պետք է ցուցաբերեին ավելի մեծ հանդուրժողականություն քննադատության նկատմամբ։ Կարևոր էր նաև հրապարակման թեման, որը ներկայացնում էր հանրային ծայրահեղ հետաքրքրություն: Ներպետական դատարանները չեն քննել նաև այն փաստը, թե արդյոք դիմումատու ընկերությունը գործել է բարեխղճորեն, այդ թվում՝ այն փաստը, որ այն հստակ հղում է կատարել տարածված տեղեկությունների աղբյուրին։ Ավելին, ներպետական դատարանները կարգադրել են, որ այն վճարի փոխհատուցման անհամաչափ գումար, որն իր համար չափազանց մեծ բեռ էր և ուներ ճնշող ազդեցություն։ Տվյալ գումարը համարժեք էր իր՝ երեքուկես ամսվա միջին շահույթին, և այն ստիպված է եղել դիմել իր ընթերցողներին՝ նվիրատվություններ ստանալու նպատակով, որպեսզի կարողանա վճարել այդ գումարը։ Այսպիսով, դատարանները միջամտության համար բավարար պատճառներ չեն ներկայացրել, ինչպես նաև չի եղել համաչափության որևէ ողջամիտ կապ կիրառվող միջոցների և հետապնդվող իրավաչափ նպատակի միջև։

բ) Կառավարությունը

29. Կառավարությունն ընդունել է, որ եղել է միջամտություն դիմումատու ընկերության՝ արտահայտվելու ազատության իրավունքին, սակայն պնդել է, որ միջամտությունը եղել է հիմնավորված։ Այն սահմանված է եղել օրենքով, այդ թվում՝ ՔՕ-ի 1087.1 հոդվածով, ինչը եղել է ինչպես մատչելի, այնպես էլ կանխատեսելի։ Միջամտությունը հետապնդել է նաև իրավաչափ նպատակ, այն է՝ երեք ԽԱ-ների համբավի պաշտպանությունը։

30. Կառավարությունը նշել է, որ դիմումատու ընկերության կողմից հրապարակված հոդվածը պարունակել է հայտարարություններ, որոնք եղել են սխալ և զրպարտիչ։ Ներպետական օրենսդրությամբ տարբերակում է կատարվել «փաստական տվյալների» և «գնահատողական դատողությունների» միջև և պարզվել է, որ դիմումատու ընկերության հրապարակումը պարունակել է առաջինը։ Այս առնչությամբ հատկանշական է եղել այն, որ դիմումատու ընկերությունը ներպետական դատարաններում կամ այս Դատարանում չի պնդել, որ տվյալ հայտարարությունները եղել են գնահատողական դատողություններ՝ ի հակադրություն փաստական տվյալների։ Տվյալ հայտարարությունները ներկայացվել են խիստ հաստատական կերպով, և հետևաբար եղել են փաստական տվյալներ, և դիմող ընկերությանը մնում էր ապացուցել դրանց հավաստիությունը։ Դիմումատու ընկերությունը, այնուամենայնիվ, չի ներկայացրել որևէ ապացույց, որն ուղղակիորեն կամ անուղղակիորեն կառաջացներ կասկածներ որևէ անօրինական կամ քրեական գործունեության մեջ երեք ԽԱ-ների ներգրավվածության վերաբերյալ։ Քանի որ դիմումատու ընկերությունը հիմնվել է երկրորդական և հետևաբար իր տեղեկատվության համար ոչ հուսալի աղբյուրի վրա, այն է՝ պրն Ս.Կ.-ի, և հաշվի առնելով մեղադրանքների լրջությունը՝ այն պետք է ստուգեր տվյալ տեղեկությունների ճշմարտացիությունը նախքան դրանք հաղորդելը։ Փոխարենը, այն չի դիմել հրապարակման մեջ նշված պետական մարմիններից որևէ մեկին, ինչպես օրինակ՝ Ռուսաստանի գլխավոր դատախազությանը կամ Ռուսաստանի գաղտնի ծառայությանը։

31. Կառավարությունը նաև պնդել է, որ քանի որ դիմումատու ընկերության քննադատության թիրախներն ընտրված ներկայացուցիչներն էին, դրա հրապարակման մեջ առկա մեղադրանքները կարող էին ստվեր գցել նաև Խորհրդարանի վրա՝ որպես օրենսդիր մարմին: Գործը նաև վերաբերել է Կոնվենցիայի 8-րդ հոդվածով պաշտպանվող՝ հայցվորների իրավունքներին, և բախվելով երկու մրցակցող շահերի միջև ընտրություն կատարելու դժվարին խնդրին՝ ներպետական դատարաններին հաջողվել է հաստատել արդարացի հավասարակշռություն։ Վերջապես, վնասի չափը որոշելիս դատարանները հաշվի են առել այն փաստը, որ հայցվորները եղել են ԽԱ-ներ, որոնց՝ հասարակությունում ունեցած դիրքը պահանջում է, որ նրանք ունենան անբասիր վարքագիծ։ Գումարը չափազանց մեծ չի եղել` հաշվի առնելով դիմումատու ընկերության կողմից ստացված ամսական շահույթը, այն փաստը, որ դրա գործունեությունը մնացել է անփոփոխ, և որ այն կարողացել է վնասի դիմաց վճարել երեք ամսվա ընթացքում:

2. Դատարանի գնահատականը

32. Դատարանը նշում է, որ կողմերի միջև առկա է ընդհանուր հիմք այն մասով, որ 2011 թվականի հունիսի 9-ին Վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի կողմից անփոփոխ թողնված Վարչական շրջանի դատարանի 2011 թվականի փետրվարի 7-ի վճիռը (տե՛ս վերևում 11-րդ և 14-րդ պարբերությունները) եղել է միջամտություն դիմումատու ընկերության՝ Կոնվենցիայի 10-րդ հոդվածի 1-ին կետով երաշխավորված՝ արտահայտվելու ազատության իրավունքին։ Դատարանը նաև բավարարվում է այն փաստով, որ տվյալ միջամտությունը «սահմանված է եղել օրենքով», մասնավորապես՝ ՔՕ-ի 1087.1 հոդվածով, և «հետապնդել է իրավաչափ նպատակ», այն է՝ «այլոց համբավի կամ իրավունքների պաշտպանությունը»՝ 10-րդ հոդվածի 2-րդ կետի իմաստով։ Վերջինիս առնչությամբ այն նշում է, որ ներպետական դատարանները հայցվորի պահանջը դիտարկելիս երբեք չեն անդրադարձել Խորհրդարանի համբավի պաշտպանության հարցին, ինչպես պնդում է դիմումատու ընկերությունը։ Ավելին, ինչ վերաբերում է հերքման տեքստին, որը դիմումատու ընկերությանը կարգադրվել էր հրապարակել, Դատարանը համարում է, որ ավելի նպատակահարմար է այս հարցը քննել միջամտության անհրաժեշտության ներքո։ Ուստի մնում է որոշել, թե արդյոք միջամտությունն «անհրաժեշտ է եղել ժողովրդավարական հասարակությունում»։

33. Դատարանն ի սկզբանե ընդգծում է, որ դիմումատուն՝ լրատվական ընկերությունը, իր օրաթերթում հոդված հրապարակելու համար ենթարկվել է քաղաքացիական պատասխանատվության։ Հետևաբար միջամտությունը պետք է դիտարկվի ժողովրդավարական հասարակության պատշաճ գործունեությունն ապահովելու գործում ազատ մամուլի էական դերի համատեքստում (տե՛ս, ի թիվս մի շարք այլ վճիռների, Լինդոնը, Օտչակովսկի–Լորենսը և Ջուլին ընդդեմ Ֆրանսիայի [ՄՊ] [Lindon, Otchakovsky-Laurens and July v. France [GC]], թիվ 21279/02 և 36448/02, § 62, ՄԻԵԴ 2007‑IV)։

34. Դատարանի կողմից հաճախակի նշվող՝ արտահայտվելու ազատությանը միջամտության անհրաժեշտությանը վերաբերող ընդհանուր սկզբունքներն ամփոփվել են Բեդաթն ընդդեմ Շվեյցարիայի [ՄՊ] [Bռdat v. Switzerland] գործում ([ՄՊ], թիվ 56925/08, § 48, ՄԻԵԴ 2016)՝ ի թիվս մի շարք այլ վճիռների։ 10-րդ հոդվածին և մամուլի ազատությանը վերաբերող ընդհանուր սկզբունքները վերջերս ամփոփվել են Սատակուննան Մարկինափորսիս Օյը և Սատամեդիա Օյն ընդդեմ Ֆինլանդիայի [Satakunnan MarkkinapՓrssi Oy and Satamedia Oy v. Finland] գործում ([ՄՊ], թիվ 931/13, §§ 124-28, 2017 թվականի հունիսի 27)։

35. Դատարանը համարում է, որ սույն գործում կիրառելի են իր նախադեպային իրավունքով սահմանված հետևյալ չափանիշները, որոնց պետք է համապատասխանի մամուլի ազատությանը միջամտությունը՝ Կոնվենցիայի 10-րդ հոդվածի 2-րդ կետով սահմանված անհրաժեշտության պահանջը բավարարելու համար։

36. Ժողովրդավարական պայմաններում մամուլի կողմից իրականացվող էական գործառույթի ուժով (տե՛ս Դելֆի ԱՍ-ն ընդդեմ Էստոնիայի [ՄՊ] [Delfi AS v. Estonia [GC]], թիվ 64569/09, § 132, ՄԻԵԴ 2015)՝ Կոնվենցիայի 10-րդ հոդվածով, ապահովվում է լրագրողների պաշտպանությունը՝ պայմանով, որ նրանք գործեն բարեխղճորեն, որպեսզի պատասխանատու լրագրության սկզբունքներին համապատասխան ճշգրիտ և հուսալի տեղեկություններ տրամադրեն (տե՛ս Պենտիկայինեն ընդդեմ Ֆինլանդիայի [ՄՊ] [PentikՊinen v. Finland [GC]], թիվ 11882/10, § 90, ՄԻԵԴ 2015)։ Խոսքի ազատության պաշտպանության բարձր մակարդակը, որի արդյունքում իշխանություններն ունենում են արժևորման առանձնապես նեղ սահման, սովորաբար ապահովվում է, երբ դիտողությունները վերաբերում են հանրային հետաքրքրություն ներկայացնող հարցին (տե՛ս վերևում հիշատակված՝ Բեդատի գործը, § 49)։ Պաշտոնական դիրքերից հանդես եկող քաղաքական գործիչները և քաղաքացիական ծառայողները ենթակա են ընդունելի քննադատության ավելի լայն սահմանների, քան մասնավոր անձինք (տե՛ս Թոման ընդդեմ Լյուքսեմբուրգի [Thoma v. Luxembourg], թիվ 38432/97, § 47, ՄԻԵԴ 2001‑III, և Պեդերսենը և Բաադսգաարդն ընդդեմ Դանիայի [ՄՊ] [Pedersen and Baadsgaard v. Denmark [GC]], թիվ 49017/99, § 80, ՄԻԵԴ 2004‑XI)։ Ժողովրդավարական հասարակությունում «այլոց ... համբավի պաշտպանության» նպատակներով միջամտության անհրաժեշտության հարցը քննելիս ներպետական իշխանությունները պետք է արդարացի հավասարակշռություն հաստատեն Կոնվենցիայով երաշխավորված երկու հակադարձ արժեքների պաշտպանության ժամանակ, մասնավորապես, մի կողմից՝ 10-րդ հոդվածով պաշտպանվող՝ արտահայտման ազատության իրավունքը, մյուս կողմից՝ 8-րդ հոդվածով ամրագրված՝ անձնական կյանքը հարգելու իրավունքը (տե՛ս, ի թիվս մի շարք այլ վճիռների, Բրչկո իսլամական համայնքի մեջլիսը և այլք ընդդեմ Բոսնիա և Հերցեգովինայի [ՄՊ] [Medžlis Islamske Zajednice Brčko and Others v. Bosnia and Herzegovina [GC]], թիվ 17224/11, § 77, 2017 թվականի հունիսի 27)։

37. Դատարանն այնուհետև վերահաստատում է, որ արտահայտվելու ազատության իրավունքին միջամտության հարցը վերլուծելիս այն պետք է, inter alia, որոշի, թե արդյոք տեղին և բավարար են ազգային իշխանությունների կողմից այն հիմնավորելու պատճառները: Այդպիսով, դատարանը պետք է հավաստիանա, որ այդ իշխանությունները կիրառել են 10-րդ հոդվածում ներառված սկզբունքներին համապատասխանող չափանիշներ և հիմնվել են համապատասխան փաստերի ընդունելի գնահատման վրա (տե՛ս Փերինչեքն ընդդեմ Շվեյցարիայի [ՄՊ] [Perinջek v. Switzerland [GC]], § 196, ՄԻԵԴ 2015 (քաղվածքներ))։

38. Դատարանն արդեն մի շարք գործերում գտել է Կոնվենցիայի 10-րդ հոդվածի խախտում, քանի որ ներպետական դատարանները չէին կիրառել այնպիսի չափանիշներ, որոնք համապատասխանում են մամուլի ազատությանը վերաբերող իր նախադեպային իրավունքով սահմանված չափանիշներին (տե՛ս, օրինակ, Տերենտևն ընդդեմ Ռուսաստանի [Terentyev v. Russia], թիվ 25147/09, §§ 22-24, 2017 թվականի հունվարի 26, Սկուդաևան ընդդեմ Ռուսաստանի [Skudayeva v. Russia], թիվ 24014/07, §§ 36-39, 2019 թվականի մարտի 5 և Մարգուլևն ընդդեմ Ռուսաստանի [Margulev v. Russia], թիվ 15449/09, §§ 51-54, 2019 թվականի հոկտեմբերի 8)։ Այժմ այն պետք է հավաստիանա, թե արդյոք վերևում՝ 36-րդ պարբերության մեջ ամփոփված համապատասխան չափանիշները կիրառվել են դիմումատու ընկերության դեմ զրպարտության վերաբերյալ վարույթում։

39. Դատարանը նշում է, որ ինչպես վերոնշյալ գործերի դեպքում, այնպես էլ այս գործում ներպետական դատարանները սահմանափակվել են՝ պարզելով, որ վիճարկվող հրապարակումն արատավորել է հայցվորների պատիվը, արժանապատվությունը և գործարար համբավը, և որ դիմումատու ընկերությունը չի կարողացել ապացուցել իր ճշմարտացիությունը (տե՛ս վերևում 11-րդ և 14-րդ պարբերությունները)։ Նրանք հաշվի չեն առել հետևյալ տարրերը. դիմումատու ընկերության ՝ որպես լրատվական ընկերության դիրքորոշումը, ինչպես նաև դրա կողմից բարեխղճության առկայությունը կամ բացակայությունը, հայցվորների՝ որպես ընտրված պաշտոնատար անձանց դիրքորոշումը, հոդվածը հրապարակելիս դիմումատու ընկերության կողմից հետապնդվող նպատակը, վիճարկվող հոդվածում հանրային հետաքրքրություն ներկայացնող կամ ընդհանուր մտահոգության հարցի առկայությունը, կամ երեք ԽԱ-ների՝ ենթադրյալ քրեական գործունեության վերաբերյալ տեղեկության ճշմարտացիությունը։ Բաց թողնելով այդ տարրերի հետ կապված որևէ վերլուծություն՝ ներպետական դատարաններն ուշադրություն չեն դարձնել այն էական գործառույթին, որը մամուլն իրականացնում է ժողովրդավարական հասարակությունում:

40. Ավելին, ներպետական վճիռներում չկա որևէ վկայություն առ այն, որ դատարանները ձեռնարկել են հայցվորների համբավի պաշտպանության անհրաժեշտության և մամուլի՝ ընդհանուր հետաքրքրություն ներկայացնող հարցերի վերաբերյալ տեղեկություններ տարածելու իրավունքի միջև հավասարակշռություն հաստատելու նախաձեռնություն։ Նրանք չեն կշռադատել երկու մրցակցող շահերը և իրենց վերլուծությունները սահմանափակել են հայցվորների համբավին վնաս հասցնելու վերաբերյալ քննարկմամբ՝ ակնհայտ դիրքորոշում ունենալով, որ «այլոց պատվի և արժանապատվության» պաշտպանությանն առնչվող շահերը, մասնավորապես՝ նրանց, ում վերապահված են պետական լիազորություններ, բոլոր հանգամանքներում գերակայում են արտահայտվելու ազատությանը (տե՛ս Ռոմանենկոն և այլք ընդդեմ Ռուսաստանի [Romanenko and Others v. Russia], թիվ 11751/03, § 42, 2009 թվականի հոկտեմբերի 8, վերևում հիշատակված՝ Սկուդաևայի գործը, § 38, 2019 թվականի մարտի 5 և վերևում հիշատակված՝ Մարգուլևի գործը, § 53)։

41. Վերոնշյալ տարրերը Դատարանին հանգեցնում են այն եզրակացության, որ ներպետական դատարանների կողմից դիմումատու ընկերության՝ 10-րդ հոդվածով սահմանված իրավունքներին միջամտությունը հիմնավորելու նպատակով ներկայացված պատճառները «համապատասխան և բավարար» չեն եղել։ Դատարանը հաշվի է առնում Կոնվենցիայի համակարգի հիմնարար օժանդակ դերը (տե՛ս Դուբսկան և Կրեժովան ընդդեմ Չեխիայի Հանրապետության [ՄՊ] [Dubskո and Krejzovո v. the Czech Republic] [GC]], թիվ 28859/11 և 28473/12, §175, ՄԻԵԴ 2016): Իսկապես, եթե հավասարակշռություն հաստատելու նախաձեռնությունն ազգային իշխանությունների կողմից իրականացված լիներ Դատարանի նախադեպային իրավունքի նորմերում սահմանվածի համաձայն, ապա Դատարանից ծանրակշիռ հիմնավորումներ պետք է պահանջվեին իր տեսակետները դրանցով փոխարինելու համար (տե՛ս վերևում հիշատակված՝ Փերինչեքի գործը, § 198)։ Այնուամենայնիվ, ազգային մակարդակում հավասարակշռություն հաստատելու այդպիսի նախաձեռնության բացակայության դեպքում Դատարանի վրա դրված չէ համամասնության ամբողջական վերլուծություն իրականացնելու պարտավորություն (տե՛ս վերևում հիշատակված՝ Մարգուլևի գործը, § 54)։ Առերեսվելով այն իրողությանը, որ ներպետական դատարանները չեն ներկայացրել համապատասխան և բավարար պատճառներ այդ միջամտությունը հիմնավորելու համար, Դատարանը գտնում է, որ չի կարելի ասել, որ կիրառվել են «Կոնվենցիայի 10-րդ հոդվածում ներառված սկզբունքներին համապատասխանող չափանիշներ», կամ որ «հիմնվել են համապատասխան փաստերի ընդունելի գնահատման վրա» (տե՛ս հետագա հղումներով վերևում հիշատակված՝ Տերենտևի գործը, § 24)։

42. Դատարանն այնուհետև վերահաստատում է, որ պատժամիջոցների բնույթն ու խստությունը գործոններ են, որոնք պետք է հաշվի առնվեն 10-րդ հոդվածով երաշխավորված՝ արտահայտվելու ազատության իրավունքին միջամտության համաչափությունը գնահատելիս (տե՛ս Կումպանան և Մազարեն ընդդեմ Ռումինիայի [ՄՊ] [CumpԿnԿ and MazԿre v.Romania [GC]], թիվ 33348/96, §114, ՄԻԵԴ 2004-XI)։ Ինչպես նախկինում Դատարանը նշել է, արտահայտվելու ազատության իրավունքին միջամտությունը կարող է ունենալ այդ ազատության իրականացումը ճնշող ազդեցություն (տե՛ս Մորիսն ընդդեմ Ֆրանսիայի [ՄՊ] [Morice v. France [GC]], թիվ 29369/10, §126, ՄԻԵԴ 2015)։

43. Սույն գործում դիմումատու ընկերությանը կարգադրվել է հրապարակել հերքում և հայցվորներին վճարել զգալի գումար, այն է՝ ընդհանուր 6 132 000 ՀՀ դրամ։ Այս գումարը հիմնականում ներառել է ոչ նյութական վնասի հատուցումը, որը երեք հայցվորներից յուրաքանչյուրի դեպքում համարժեք է եղել ներպետական օրենսդրությամբ նախատեսված հնարավոր առավելագույն փոխհատուցման գումարին։ Ներպետական դատարանները չեն վերլուծել, թե դիմումատու ընկերության եկամտի որ մասն են կազմել այդ գումարները, և թե արդյոք դրանով չափազանց մեծ բեռ չի դրվել նրա վրա։ Դիմումատու ընկերությունը ներկայացրել է Կառավարության կողմից չվիճարկվող ապացույց, որից պարզ է դառնում, որ պատժամիջոցը համարժեք էր նրա՝ մոտ երեքուկես ամսվա եկամտին, և հետևաբար ակնհայտ խիստ պատիժ է, որը կարող է համարվել որպես դիմումատու ընկերության կողմից արտահայտվելու ազատության իրավունքի իրականացումը ճնշող գործոն (համեմատե՛լ վերևում հիշատակված՝ Ռոմանենկոն և այլք գործի հետ, § 48)։

44. Վերջապես, ինչ վերաբերում է հերքմանը, Դատարանը նկատում է, որ ոչ միայն դրա տեքստում չի նշվել, թե երեք ԽԱ-ներին վերաբերող վիճարկվող հոդվածում որ հայտարարություններն են համարվել զրպարտիչ, այլև տպավորություն է ստեղծվել, որ այդ հոդվածում պարունակվող բոլոր տեղեկությունները, այդ թվում՝ հոդվածում նշված այլ պետական պաշտոնատար անձանց մասին տեղեկությունները, եղել են սխալ և զրպարտիչ։ Դատարանը համարում է, որ այդպիսի լայն և անհասկանալի ձևակերպումը չի կարող համարվել համաչափ միջոց։

45. Որպես եզրակացություն՝ Դատարանը գտնում է, որ ներպետական դատարանները զրպարտության վերաբերյալ պահանջի հետ կապված չեն ընդունել Կոնվենցիայի չափանիշներին համապատասխան վճիռ, չեն ներկայացրել համապատասխան և բավարար հիմնավորումներ՝ դիմումատու ընկերության՝ արտահայտվելու ազատության իրավունքին միջամտության և նշանակված ոչ համաչափ պատիժների համար։ Հետևաբար միջամտությունը, որի մասով բողոք էր ներկայացվել, «անհրաժեշտ չէր ժողովրդավարական հասարակությունում»:

46. Հետևաբար տեղի է ունեցել Կոնվենցիայի 10-րդ հոդվածի խախտում։

II. ԿՈՆՎԵՆՑԻԱՅԻ 41-ՐԴ ՀՈԴՎԱԾԻ ԿԻՐԱՌՈԻՄԸ

47. Կոնվենցիայի 41-րդ հոդվածի համաձայն՝

«Եթե Դատարանը գտնում է, որ տեղի է ունեցել Կոնվենցիայի կամ դրան կից արձանագրությունների խախտում, իսկ համապատասխան Բարձր պայմանավորվող կողմի ներպետական իրավունքն ընձեռում է միայն մասնակի հատուցման հնարավորություն, ապա Դատարանը որոշում է, անհրաժեշտության դեպքում, տուժած կողմին արդարացի փոխհատուցում տրամադրել»։

Ա. Վնասը

48. Դիմումատու ընկերությունը պահանջել է 11 888.74 եվրո՝ որպես նյութական վնասի հատուցում, որը, ըստ իրեն, համարժեք է եղել 6 381 288 ՀՀ դրամին, որն այն վճարել է 2011 թվականի հոկտեմբերի 28-ին՝ վիճարկվող վճռի համաձայն, և որը հաշվարկվել է տվյալ օրվա դրությամբ գործող փոխարժեքով։ Այն այնուհետև պահանջել է 332.6 եվրո՝ դատական ծախսի դիմաց, որի համար այն ստիպված է եղել է վճարել 2011 թվականի ապրիլի 11-ին վերաքննիչ բողոք ներկայացնելիս, և որը համարժեք է եղել 180 000 ՀՀ դրամին՝ հաշվարկված տվյալ օրվա դրությամբ գործող փոխարժեքով։ Ինչ վերաբերում է ոչ նյութական վնասին, դիմումատու ընկերությունը նշել է, որ այն ունի այդպիսի վնասի հատուցում ստանալու իրավունք, սակայն գումարի չափի որոշումը թողել է դատարանին։

49. Դատարանն ի սկզբանե առարկել է այն փաստի դեմ, որ դիմումատու ընկերությունը նյութական վնասի հետ կապված պահանջը ներկայացրել է եվրոյով՝ հաշվի առնելով, որ տվյալ վճարումները կատարվել են ՀՀ դրամով։ Ամեն դեպքում, նույնիսկ եթե դիմումատու ընկերությունն իրավունք է ունեցել հատուցումն ստանալու եվրոյով, այն պետք է իր պահանջների հաշվարկման համար օգտագործեր գործող փոխարժեքը։ Ավելին, դատական ծախսերը պարտադրաբար չեն կատարվել դիմումատու ընկերության կողմից, քանի որ այդպիսի վճարում իր նկատմամբ նշանակված չի եղել, այլ դա եղել է իր ազատ ընտրությամբ։ Ինչ վերաբերում է դիմումատու ընկերության՝ ոչ նյութական վնասի հետ կապված պահանջին, Կառավարությունը նշել է, որ խախտման վերաբերյալ եզրահանգումը բավարար արդարացի փոխհատուցում կլինի։

50. Դատարանն ի սկզբանե նկատում է, որ այն գումարը, որը դիմումատու ընկերությանը կարգադրվել էր վճարել 2011 թվականի փետրվարի 7-ի վճռով, կազմել է 6 132 000 ՀՀ դրամ, և պարզ չէ, թե ինչ հիմքերով է այն պահանջել 6 381 288 ՀՀ դրամին համարժեք գումար։ Չնայած այն ներկայացրել է այդ գումարը վճարելու վերաբերյալ կարգադրության պատճենը՝ այդ փաստաթղթից պարզ չէ, թե արդյոք այդ վճարումն արվել է մասնավորապես ի կատարումն 2011 թվականի փետրվարի 7-ի վճռի։ Ինչ վերաբերում է դատական ծախսի գումարին՝ Դատարանը համաձայն չէ Կառավարության հետ այն մասով, որ այս ծախսը ենթակա չէ հատուցման։ Դատարանը, կատարելով իր գնահատումն առկա տեղեկությունների հիման վրա, դիմումատու ընկերությանը շնորհում է 11 230 եվրո՝ որպես նյութական վնասի հատուցում։ Այնուհետև Դատարանը դիմումատու ընկերությանը շնորհում է 4 500 եվրո՝ որպես ոչ նյութական վնասի հատուցում՝ գումարած գանձման ենթակա ցանկացած հարկ։

Բ. Ծախսերը և ծախքերը

51. Դիմումատու ընկերությունն ընդհանուր առմամբ պահանջել է 5 852.65 ֆունտ ստերլինգ (ՄԲՖ) և 433.33 եվրո՝ իրավաբանական, վարչական և թարգմանության հետ կապված ծախսերի ու ծախքերի համար։

52. Կառավարությունը նշել է, որ պահանջը պատշաճ ձևով չի հիմնավորվել, և ենթադրյալ ծախսերի այդ մասն անհրաժեշտաբար չի կատարվել։ Ավելին, դիմումատու ընկերությունը վարձել է չափազանց մեծ թվով իրավաբաններ։

53. Դատարանի նախադեպային իրավունքի համաձայն՝ դիմումատուն ունի ծախսերի ու ծախքերի հատուցման իրավունք միայն այնքանով, որքանով ապացուցվել է, որ դրանք իրականում կատարվել են, անհրաժեշտ են եղել, և որ դրանց չափը եղել է ողջամիտ: Այս գործում Դատարանը համարում է, որ դիմումատու կազմակերպությունը ցույց չի տվել, որ պահանջվող բոլոր ծախսերը կատարվել են անհրաժեշտությունից ելնելով և ողջամտորեն։ Հաշվի առնելով իր տրամադրության տակ եղած փաստաթղթերը և վերը նշված չափորոշիչները՝ Դատարանը դիմումատու ընկերությանը շնորհում է 2 200 եվրո՝ որպես ծախսերի և ծախքերի հատուցում՝ գումարած դիմումատու ընկերությանը վճարվող գումարից գանձման ենթակա ցանկացած հարկ, որը վճարվելու է ՄԲՖ-ով՝ Միացյալ Թագավորությունում իր ներկայացուցիչների բանկային հաշվին։

Գ. Չկատարման դեպքում հաշվարկվող տոկոսադրույքը

54. Դատարանը գտնում է, որ չկատարման դեպքում հաշվարկվող տոկոսադրույքը պետք է հիմնված լինի Եվրոպական կենտրոնական բանկի սահմանած՝ լոմբարդային ռեպոյի տոկոսադրույքի վրա, որին պետք է գումարվի երեք տոկոսային կետ։

ԱՅՍ ՀԻՄՆԱՎՈՐՄԱՄԲ ԴԱՏԱՐԱՆԸ ՄԻԱՁԱՅՆ՝

1. Հայտարարում է գանգատն ընդունելի.

2. Վճռում է, որ տեղի է ունեցել Կոնվենցիայի 10-րդ հոդվածի խախտում.

3. Վճռում է, որ՝

ա) պատասխանող պետությունը երեք ամսվա ընթացքում պետք է դիմումատու ընկերությանը վճարի հետևյալ գումարները՝

i) նյութական վնասի դիմաց՝ 11 230 եվրո (տասնմեկ հազար երկու հարյուր երեսուն եվրո)՝ գումարած գանձման ենթակա ցանկացած հարկ, որը պետք է փոխարկվի պատասխանող պետության արժույթով՝ վճարման օրվա դրությամբ գործող փոխարժեքով.

ii) ոչ նյութական վնասի դիմաց՝ 4 500 եվրո (չորս հազար հինգ հարյուր եվրո)՝ գումարած գանձման ենթակա ցանկացած հարկ, որը պետք է փոխարկվի պատասխանող պետության արժույթով՝ վճարման օրվա դրությամբ գործող փոխարժեքով.

iii) ծախսերի և ծախքերի դիմաց՝ 2 200 եվրո (երկու հազար երկու հարյուր եվրո)՝ գումարած դիմումատու ընկերությունից գանձման ենթակա ցանկացած հարկ, որը պետք է փոխարկվի ֆունտ ստերլինգի՝ վճարման օրվա դրությամբ գործող փոխարժեքով, և վճարվի Միացյալ Թագավորությունում դիմումատուի ներկայացուցիչների բանկային հաշվեհամարին.

բ) վերը նշված եռամսյա ժամկետի ավարտից հետո՝ մինչև վճարման օրը, վերոնշյալ գումարների նկատմամբ պետք է հաշվարկվի պարզ տոկոսադրույք՝ չկատարման ժամանակահատվածում Եվրոպական կենտրոնական բանկի սահմանած՝ լոմբարդային ռեպոյի տոկոսադրույքի չափով՝ գումարած երեք տոկոսային կետ.

4. Մերժում է դիմումատու ընկերության՝ արդարացի փոխհատուցման պահանջի մնացած մասը։

Կատարված է անգլերենով և գրավոր ծանուցվել է 2021 թվականի մայիսի 18-ին՝ համաձայն Դատարանի կանոնակարգի 77-րդ կանոնի 2-րդ և 3-րդ կետերի։