ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ

ՎՃՌԱԲԵԿ ԴԱՏԱՐԱՆ

Ո Ր Ո Շ ՈՒ Մ

ՀԱՆՈՒՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ

Հայաստանի Հանրապետության վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական և վարչական պալատը
(այսուհետ՝ Վճռաբեկ դատարան)

2014 թվականի նոյեմբերի 28-ին

դռնբաց դատական նիստում, քննելով Գրիգոր, Թամարա և Լուսինե Հովհաննիսյանների վճռաբեկ բողոքը ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի 13.05.2014 թվականի որոշման դեմ` ըստ հայցի Ռաֆիկ Խաչատրյանի ընդդեմ Գրիգոր, Թամարա, Լուսինե և Արտյոմ Հովհաննիսյանների` պայմանագրային պարտավորությունը կատարելու և գույքն ուրիշի ապօրինի տիրապետումից հետ պահանջելու պահանջների մասին,

ՊԱՐԶԵՑ

1. Գործի դատավարական նախապատմությունը

Դիմելով դատարան` Գյումրու քաղաքապետարանը (այսուհետ` Քաղաքապետարան) և Ռաֆիկ Խաչատրյանը պահանջել են պարտադրել Գրիգոր, Թամարա, Լուսինե և Արտյոմ Հովհաննիսյաններին կատարելու պայմանագրով ստանձնած պարտավորությունները և ՀՀ Շիրակի մարզի Գյումրի քաղաքի Տերյան և Մուսայելյան փողոցների խաչմերուկում գտնվող հողատարածքի թիվ 139/061 ժամանակավոր կացարանի ապօրինի զբաղեցրած տարածքը վերադարձնել Ռաֆիկ Խաչատրյանին:

Հակընդդեմ հայցով դիմելով դատարան` Թամարա Հովհաննիսյանը պահանջել է պարտավորեցնել Քաղաքապետարանին ձևակերպելու ՀՀ Շիրակի մարզի Գյումրի քաղաքի Տերյան փողոցի թիվ 139 հասցեում գտնվող ավտոտնակի և հարակից տարածքի օգտագործման իրավունքը և ստանալ սեփականության իրավունքի վկայական:

ՀՀ Շիրակի մարզի առաջին ատյանի դատարանը (դատավոր` Հ. Մելքումյան) (այսուհետ` Դատարան) 19.09.2006 թվականի վճռով հայցը բավարարել է, իսկ հակընդդեմ հայցը` մերժել:

ՀՀ քաղաքացիական գործերով վերաքննիչ դատարանի 31.01.2007 թվականի որոշմամբ հայցը և հակընդդեմ հայցը թողնվել են առանց քննության:

ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի «Քաղաքացիական գործը վարույթ ընդունելու և Ռաֆիկ Խաչատրյանի հայցի մասով վերսկսելու մասին» 21.03.2014 թվականի որոշմամբ թիվ 07-158 (06-3777) քաղաքացիական գործն ընդունվել է վարույթ, և վերսկսվել է քննությունը:

ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանը (այսուհետ` Վերաքննիչ դատարան) 13.05.2014 թվականի որոշմամբ Թամարա, Գրիգոր, Արտյոմ և Լուսինե Հովհաննիսյանների վերաքննիչ բողոքը մերժել է և Դատարանի 19.09.2006 թվականի վճիռը` Ռաֆիկ Խաչատրյանի հայցը բավարարելու մասով, թողել է օրինական ուժի մեջ:

Սույն գործով վճռաբեկ բողոք են ներկայացրել Գրիգոր, Թամարա և Լուսինե Հովհաննիսյանները:

Վճռաբեկ բողոքի պատասխան է ներկայացրել Ռաֆիկ Խաչատրյանը:

2. Վճռաբեկ բողոքի հիմքերը, հիմնավորումները և պահանջը

Սույն վճռաբեկ բողոքը քննվում է հետևյալ հիմքերի սահմաններում ներքոհիշյալ հիմնավորումներով.

1) Վերաքննիչ դատարանը խախտել է ՀՀ Սահմանադրության 19-րդ հոդվածի, «Մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների պաշտպանության մասին» եվրոպական կոնվենցիայի (այսուհետ` Կոնվենցիա) 6-րդ հոդվածի պահանջները, Վերաքննիչ դատարանում գործի քննության ժամանակ գործող ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 78-րդ հոդվածի 1-ին և 2-րդ կետերի, 94-րդ հոդվածի 1-ին կետի, ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 112-րդ հոդվածի 1-ին կետի, 118-րդ հոդվածի 2-րդ կետի պահանջները:

Բողոք բերած անձը նշված պնդումը պատճառաբանել է հետևյալ փաստարկով.

Վերաքննիչ դատարանը, անտեսելով ՀՀ Սահմանադրությամբ, Կոնվենցիայով և ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքով նախատեսված` դատավարության մասնակիցների դատական ծանուցումների հետ կապված պահանջներն ու դրույթները, դատաքննությունն իրականացրել է Արտյոմ և Լուսինե Հովհաննիսյաների կողմից դատական նիստի և ժամանակի մասին փաստացի ծանուցված չլինելու պարագայում:

2) Վերաքննիչ դատարանը խախտել է ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 1-ին հոդվածի 3-րդ կետը, 104-րդ հոդվածի 4-րդ կետը, 210-րդ հոդվածի 5-րդ կետը, 206-րդ հոդվածի 1-ին կետը, ՀՀ դատական օրենսգրքի 39-րդ հոդվածի 1-ին կետը:

Բողոք բերած անձը նշված պնդումը պատճառաբանել է հետևյալ փաստարկներով.

Վերաքննիչ դատարանը գործի քննությունը վերսկսել է հայցվորի դիմումի հիման վրա: Հետևապես Վերաքննիչ դատարանը, վերսկսելով գործի քննությունը, քննության է առել հայցը և հակընդդեմ հայցը, այլ ոչ թե` վերաքննիչ բողոքը: Մինչդեռ, գործող դատավարությամբ Վերաքննիչ դատարանը գործը պետք է քններ վերաքննիչ բողոքի հիման վրա:

Բացի այդ, գործող ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգիրքը Վերաքննիչ դատարանին իրավական հնարավորություն չի տվել վերսկսելու առանց քննության թողնված հայցի քննությունը, հետևապես Վերաքննիչ դատարանը դուրս է եկել իր լիազորություններից:

Վերաքննիչ բողոք բերողները բողոքը ներկայացրել են այն ներկայացնելու ժամանակ գործող դատավարական կանոններին համապատասխան. տվյալ ժամանակահատվածում գործող կանոնների համաձայն` վերաքննիչ բողոքի ներկայացման նպատակը գործն ըստ էության կրկին քննելու իրավական հնարավորության ապահովումն էր:

Հետևապես վերաքննիչ բողոքը ներկայացվել է գործը վերաքննիչ դատարանի կողմից ըստ էության քննություն իրականացնելու համար: Վերաքննիչ դատարանը բողոք բերողներին պետք է հնարավորություն տար ներկայացված վերաքննիչ բողոքը ներկայիս դատավարության կանոններին համապատասխանեցնելու համար:

3) Վերաքննիչ դատարանը խախտել է ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 219-րդ հոդվածի 1-ին, 2-րդ և 3-րդ կետերի պահանջները:

Բողոք բերած անձը նշված պնդումը պատճառաբանել է հետևյալ փաստարկներով.

Վերաքննիչ դատարանը դատական ակտի բեկանման հիմքում դրել է նաև հայցվորի կողմից Վերաքննիչ դատարանին ներկայացված ՀՀ կառավարությանն առընթեր անշարժ գույքի կադաստրի պետական կոմիտեի 14.11.2008 թվականին տրված թիվ 2553391 սեփականության իրավունքի գրանցման վկայականը, որը Վերաքննիչ դատարանը դիտարկել է որպես սույն գործի լուծման համար էական նշանակություն ունեցող հանգամանք:

Վերաքննիչ դատարանը որոշման մեջ չի նշել, թե հայցվորն իրենից անկախ ինչ պատճառներով տվյալ ապացույցը չի ներկայացրել առաջին ատյանի դատարանում:

4) Վերաքննիչ դատարանը խախտել է ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 51-րդ հոդվածի 1-ին կետի, 53-րդ հոդվածի 1-ին կետի պահանջները:

Բողոք բերած անձը նշված պնդումը պատճառաբանել է հետևյալ փաստարկով.

Վերաքննիչ դատարանը, հաստատված համարելով պատասխանողների կողմից հայցվորին պատկանող Գյումրու թիվ 139/061 հասցեի տարածքն ապօրինի զբաղեցնելու հանգամանքը, չի նշել, թե որ ապացույցով է հաստատվում տվյալ հանգամանքը:

5) Վերաքննիչ դատարանը չի կիրառել ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 335-րդ հոդվածի 2-րդ կետը:

Բողոք բերած անձը նշված պնդումը պատճառաբանել է հետևյալ փաստարկով.

Վերաքննիչ դատարանը պարտավոր էր կիրառել հայցային վաղեմություն և հայցը մերժեր, քանի որ հայցվորը սկսած 23.06.2003 թվականից, այնուհետև հայցն առանց քննության թողնելուց հետո` սկսած 31.01.2007 թվականից, տեղյակ էր, որ պատասխանողները հողատարածքը զբաղեցնում են «ապօրինի` առանց որևէ օրինական հիմքի», սակայն նշված պահից երեք տարվա ընթացքում չի դիմել դատարան գույքը պատասխանողի «ապօրինի տիրապետումից» հետ պահանջելու հայցով, իսկ Գրիգոր Հովհաննիսյանը 18.04.2014 թվականին դիմել է դատարան հայցային վաղեմություն կիրառելու միջնորդությամբ:

Վերոգրյալի հիման վրա բողոք բերած անձը պահանջել է բեկանել Վերաքննիչ դատարանի 13.05.2014 թվականի որոշումը և փոփոխել այն` հայցը մերժել:

2.1 Վճռաբեկ բողոքի պատասխանի հիմնավորումները

Վճռաբեկ բողոքը ներկայացրել են Թամարա, Գրիգոր և Լուսինե Հովհաննիսյանները, սակայն բողոքը ներկայացված է նաև Արտյոմ Հովհաննիսյանի ծանուցված չլինելու հանգամանքով այն դեպքում, երբ Արտյոմ Հովհաննիսյանը բողոք չի ներկայացրել, իսկ Լուսինե Հովհաննիսյանը բողոք ներկայացրել է բնակության իր այլ հասցեով այն դեպքում, երբ հայցի հարուցման ժամանակ հանդիսացել է մյուս բողոք բերողների ընտանիքի անդամը:

Վերաքննիչ դատարանն իրավասու էր վերսկսել բողոքի քննությունը և տալ վերջնական լուծում:

Վիճելի տարածքը վարձակալությամբ հանձնվել է Գյումրու քաղաքապետի 16.08.2002 թվականի թիվ 677 և 20.04.2005 թվականի թիվ 843 որոշումների հիման վրա, որոնք ինչպես հայց հարուցելու պահին, այնպես էլ մինչև այժմ որպես վարչական ակտեր չեն վիճարկվել, առոչինչ և ոչ իրավաչափ չեն ճանաչվել:

Վերաքննիչ դատարանը մատնանշել է այն հիմքերը, որոնց հիման վրա եզրակացրել է, որ պատասխանողները ՀՀ Շիրակի մարզի Գյումրի քաղաքի թիվ 139/061 հասցեի տարածքը զբաղեցնում են ապօրինի` առանց որևէ իրավական հիմքի:

Պատասխանողները հայցային վաղեմություն կիրառելու մասին միջնորդությունը ներկայացրել են Վերաքննիչ դատարանում, այսինքն` Դատարանի կողմից վճիռ կայացնելուց հետո, ինչը նշանակում է, որ դրան չէր կարող ընթացք տրվել, անկախ այն հանգամանքից` հայցը վինդիկացիոն է, թե` նեգատոր:

3. Վճռաբեկ բողոքի քննության համար նշանակություն ունեցող փաստերը

Վճռաբեկ բողոքի քննության համար էական նշանակություն ունեն հետևյալ փաստերը.

 1) Վերաքննիչ դատարանի «Քաղաքացիական գործը վարույթ ընդունելու և Ռաֆիկ Խաչատրյանի հայցի մասով վերսկսելու մասին» 21.03.2014 որոշմամբ թիվ թիվ 07-158 (06-3777) քաղաքացիական գործը` ըստ Ռաֆիկ Խաչատրյանի հայցի ընդդեմ Գրիգոր, Թամարա, Լուսինե, Արտյոմ Հովհաննիսյանների` պայմանագրային պարտավորությունը պատասխանողներին կատարելուն պարտավորեցնելու և գույքն ուրիշի ապօրինի տիրապետումից հետ պահանջելու պահանջների մասին, ընդունվել է վարույթ և վերսկսվել: Գործի քննությունը նշանակվել է 08.04.2014 թվականին` ժամը 12:00-ին: Նշված որոշումն ուղարկվել է դատավարության բոլոր մասնակիցներին (հատոր 2-րդ, գ.թ. 7-24):

2) Գրիգոր Հովհաննիսյանը 07.04.2014 թվականին Վերաքննիչ դատարանին հասցեագրած դիմումով հայտնել է, որ ստացել է իրեն, Թամարա, Արտյոմ և Լուսինե Հովհանիսյաններին Վերաքննիչ դատարանի կողմից ուղարկված և 08.04.2014 թվականի ժամը 12:00-ին նշանակված դատական նիստի վերաբերյալ ծանուցագրերը: Միաժամանակ Գրիգոր Հովհաննիսյանը Վերաքննիչ դատարանին տեղեկացրել է, որ հասցեատերերից հասցեագրված նամակը կարող է փոխանցել միայն կնոջը` Թամարա Հովհաննիսյանին, քանի որ Արտյոմ և Լուսինե Հովհանիսյանները փոխել են իրենց բնակության հասցեն (հատոր 2-րդ, գ.թ. 25-26):

3) Վերաքննիչ դատարանը 08.04.2014 թվականին նշանակված դատական նիստի ժամանակ որոշում է կայացրել վերաքննիչ բողոքի քննությունը հետաձգել և դատական նիստը նշանակել 22.04.2014 թվականին` ժամը 12:00-ին (հատոր 2-րդ, գ.թ. 28-29):

4) Վերաքննիչ դատարանի կողմից 22.04.2014 թվականին նշանակված դատական նիստի վայրի և ժամանակի մասին Լուսինե Հովհաննիսյանին ուղղված ծանուցագիրը հետ է վերադարձվել Վերաքննիչ դատարան` «Նման հասցեատեր չկա» նշումով (հատոր 2-րդ, գ.թ. 45):

5) Վերաքննիչ դատարանը 22.04.2014 թվականին նշանակված դատական նիստի ժամանակ որոշում է կայացրել վերաքննիչ բողոքի քննությունը հետաձգել և դատական նիստը նշանակել 06.05.2014 թվականին` ժամը 12:10-ին (հատոր 2-րդ, գ.թ. 55-56):

6) Վերաքննիչ դատարանի կողմից 06.05.2014 թվականին նշանակված դատական նիստի վայրի և ժամանակի մասին Լուսինե Հովհաննիսյանին ուղղված ծանուցագիրը հետ է վերադարձվել Վերաքննիչ դատարան` «Նման հասցեատեր չկա» նշումով (հատոր 2-րդ, գ.թ. 72):

7) Վերաքննիչ դատարանը 06.05.2014 թվականին նշանակված դատական նիստի ժամանակ արձանագրել է, որ պատասխանող կողմը դատական նիստին չի ներկայացել չնայած պատշաճ ծանուցմանը: Միաժամանակ որոշվել է բողոքի քննությունը շարունակել չներկայացած կողմի բացակայությամբ: Նույն դատական նիստով բողոքի քննությունը հայտարարվել է ավարտված, և հայտնվել է, որ գործով դատական ակտը կհրապարակվի 13.05.2014 թվականին` ժամը 12:00-ին (հատոր 2-րդ, գ.թ. 90-91):

8) Գործում առկա չէ որևէ ապացույց այն մասին, որ Լուսինե Հովհաննիսյանը Վերաքննիչ դատարանի կողմից պատշաճ ծանուցվել է 06.05.2014 թվականի ժամը 12:10-ին նշանակված դատական նիստի վայրի և ժամանակի մասին:

4. Վճռաբեկ դատարանի պատճառաբանությունները և եզրահանգումները

Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ բողոքարկված դատական ակտը վճռաբեկ վերանայման ենթարկելը բխում է օրենքի միատեսակ կիրառության ապահովման գործառույթից և գտնում, որ սույն գործով արտահայտած իրավական դիրքորոշումները կարևոր նշանակություն ունեն նմանատիպ գործերով միասնական դատական պրակտիկա ձևավորելու համար:

Սույն բողոքի քննության շրջանակներում Վճռաբեկ դատարանը հարկ է համարում անդրադառնալ և վերահաստատել պատշաճ ծանուցման հետ կապված Վճռաբեկ դատարանի նախկինում արտահայտած դիրքորոշումները:

Քննելով վճռաբեկ բողոքը նշված հիմքերի սահմաններում` Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ`

1) վճռաբեկ բողոքն առաջին հիմքով հիմնավոր է հետևյալ պատճառաբանությամբ.

ՀՀ Սահմանադրության 19-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` յուրաքանչյուր ոք ունի իր խախտված իրավունքները վերականգնելու, ինչպես նաև իրեն ներկայացված մեղադրանքի հիմնավորվածությունը պարզելու համար հավասարության պայմաններում, արդարության բոլոր պահանջների պահպանմամբ, անկախ և անկողմնակալ դատարանի կողմից ողջամիտ ժամկետում իր գործի հրապարակային քննության իրավունք:

Կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` յուրաքանչյուր ոք, երբ որոշվում են նրա քաղաքացիական իրավունքներն ու պարտականությունները կամ նրան ներկայացված ցանկացած քրեական մեղադրանքի առնչությամբ, ունի օրենքի հիման վրա ստեղծված անկախ ու անաչառ դատարանի կողմից ողջամիտ ժամկետում արդարացի և հրապարակային դատաքննության իրավունք:

ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 218-րդ հոդվածի համաձայն` բողոք բերած անձն իրավունք ունի ներկա գտնվելու վերաքննիչ դատարանի նիստին: Բացատրություններ տալու անհրաժեշտության դեպքում վերաքննիչ դատարանի նիստին կարող են կանչվել բողոք բերած անձը, ինչպես նաև գործին մասնակցող անձինք, որոնք պատշաճ ձևով ծանուցվում են նիստի ժամանակի և վայրի մասին:

Վերաքննիչ դատարանում գործի քննության ժամանակ գործող ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 78-րդ հոդվածի 1-ին կետի համաձայն` գործին մասնակցող անձինք դատական ծանուցագրերով տեղեկացվում են դատական նիստի ժամանակի և վայրի մասին: Դատական ծանուցագրերով դատարան են կանչվում նաև վկաները, փորձագետները և թարգմանիչները:

Վերաքննիչ դատարանում գործի քննության ժամանակ գործող ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 78-րդ հոդվածի 2-րդ կետի համաձայն` ծանուցագիրն ուղարկվում է պատվիրված նամակով` հանձնման մասին ծանուցմամբ կամ հաղորդագրության ձևակերպումն ապահովող կապի այլ միջոցների օգտագործմամբ կամ հանձնվում է ստացականով կամ ուղարկվում է էլեկտրոնային փոստով` նույն հոդվածի 4-րդ մասով սահմանված կարգով (այսուհետ` պատշաճ ձևով):

Վճռաբեկ դատարանն իր նախկինում կայացրած որոշումներում անդրադարձել է ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 78-րդ հոդվածի կիրառման հարցին:

Վճռաբեկ դատարանը նշել է, որ տվյալ իրավական նորմը ենթադրում է գործին մասնակցող անձանց դատական նիստի ժամանակի և վայրի մասին իրազեկելու կապակցությամբ դատարանի ակտիվ գործողություններ, որոնք պետք է իրականացվեն միայն վկայակոչված հոդվածով նախատեսված միջոցների և եղանակների օգտագործմամբ: Ընդ որում, անկախ ծանուցման եղանակից, ծանուցումը պետք է լինի այնպիսին, որով հնարավոր է ապացուցել գործին մասնակցող անձին (անձանց) դատական նիստի մասին տեղեկացնելու փաստը (տե′ս, Վերգուշ Վարդանյանն ընդդեմ Եղիշ Թորոսյանի թիվ 3-19(ՎԴ) քաղաքացիական գործով ՀՀ վճռաբեկ դատարանի 01.02.2008 թվականի որոշումը):

Վճռաբեկ դատարանն իր նախկինում կայացրած մեկ այլ որոշմամբ անդրադարձել է նաև ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 6-րդ հոդվածի իրավական վերլուծությանը:

Մասնավորապես` Վճռաբեկ դատարանը, հիմնվելով Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի նախադեպային իրավունքի վրա, նշել է, որ դատավարությունում կողմերի իրավահավասարության սկզբունքը կողմերի միջև «արդարացի հավասարակշռության» իմաստով հանդիսանում է Կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածի 1-ին մասով երաշխավորված արդար դատաքննության հիմնական տարրերից մեկը և պահանջում է, որպեսզի յուրաքանչյուր կողմին տրամադրվի ողջամիտ հնարավորություն ներկայացնելու իր գործն այնպիսի պայմաններում, որոնք նրան իր հակառակորդի նկատմամբ չեն դնի էականորեն նվազ բարենպաստ վիճակում (տե′ս Գյումրու քաղաքապետարանն ընդդեմ «Չապ» ՍՊԸ-ի թիվ ՇԴ/0351/02/08 քաղաքացիական գործով ՀՀ վճռաբեկ դատարանի 31.10.2008 թվականի որոշումը):

Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 78-րդ հոդվածով նախատեսված` դատական նիստի ժամանակի և վայրի մասին գործին մասնակցող անձանց տեղեկանալու իրավունքը և դատարանի` նրանց տեղեկացնելու պարտականությունն ուղղակիորեն կապված են ՀՀ Սահմանադրությամբ երաշխավորված օրենքի առջև բոլորի հավասարության համընդհանուր սկզբունքի և դրանից բխող ու ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքով պաշտպանվող մրցակցության և կողմերի հավասարության սկզբունքների հետ: Մրցակցային դատավարության սկզբունքը ենթադրում է, որ յուրաքանչյուր կողմ պետք է ունենա գործում եղած կամ լրացուցիչ ներկայացված ապացույցների մասին տեղեկանալու և դրանց մասին մեկնաբանություններ ներկայացնելու հնարավորություն:

Նշված սկզբունքներն ամբողջ ծավալով կարող են իրականացվել միայն այն դեպքում, երբ գործին մասնակցող անձանցից յուրաքանչյուրին ընձեռված է դատական նիստին ներկա գտնվելու հնարավորություն, քանի որ այդպիսի հնարավորությունն է կողմերի դատական պաշտպանության իրավունքի, իրավահավասարության և մրցակցության սկզբունքների ապահովման կարևոր պայմանը (տե′ս, Հայկ Գասպարյանն ընդդեմ «Էս Թի Տրանս Մոբիլ» ՍՊԸ-ի թիվ ԵԿԴ/2095/02/12 գործով ՀՀ վճռաբեկ դատարանի 29.11.2013 թվականի որոշումը):

 Սույն գործում առկա չէ որևէ ապացույց այն մասին, որ Լուսինե Հովհաննիսյանը պատշաճ ծանուցվել է Վերաքննիչ դատարանի 06.05.2014 թվականի ժամը 12:10-ին նշանակված դատական նիստի վայրի և ժամանակի մասին: Մինչդեռ Վերաքննիչ դատարանը 06.05.2014 թվականին նշանակված դատական նիստի ժամանակ արձանագրել է, որ պատասխանող կողմը դատական նիստին չի ներկայացել չնայած պատշաճ ծանուցմանը, նույն դատական նիստում բողոքի քննությունը շարունակվել է և հայտարարվել ավարտված: Միաժամանակ հայտնվել է, որ գործով դատական ակտը կհրապարակվի 13.05.2014 թվականին ժամը 12:00-ին:

Հիմք ընդունելով վերոգրյալը և սույն գործի փաստերը համադրելով` Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ Վերաքննիչ դատարանը ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 78-րդ հոդվածի պահանջներին համապատասխան Լուսինե Հովհաննիսյանին պատշաճ ձևով չի տեղեկացրել նշանակված դատական նիստի ժամանակի և վայրի մասին և գործը քննել է նրա բացակայությամբ:

Նման պայմաններում Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ Վերաքննիչ դատարանի կողմից չեն ձեռնարկվել ակտիվ գործողություններ Լուսինե Հովհաննիսյանին Վերաքննիչ դատարանի 06.05.2014 թվականի ժամը 12:10-ին նշանակված դատական նիստի վայրի և ժամանակի մասին պատշաճ կերպով ծանուցելու համար:

Վերոգրյալի հիման վրա Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ Վերաքննիչ դատարանը, ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 78-րդ հոդվածի պահանջներին համապատասխան Լուսինե Հովհաննիսյանին պատշաճ ձևով չտեղեկացնելով նշանակված դատական նիստերի ժամանակի և վայրի մասին, գործը քննել է նրա բացակայությամբ, որպիսի պայմաններում վերջինս զրկված է եղել Վերաքննիչ դատարանում իր դատավարական իրավունքներից օգտվելու հնարավորությունից, ինչն անտեսվել է Վերաքննիչ դատարանի կողմից:

Ինչ վերաբերում է վճռաբեկ բողոքում բերված այն փաստարկին, որ Վերաքննիչ դատարանը գործը քննել է նաև Արտյոմ Հովհաննիսյանի դատավարական իրավունքի խախտմամբ` պատշաճ ձևով չծանուցելով նրան Վերաքննիչ դատարանի դատական նիստի վայրի և ժամանակի մասին, ապա Վճռաբեկ դատարանն այդ փաստարկը քննության չի առնում հետևյալ պատճառաբանությամբ`

Վերաքննիչ դատարանում գործի քննության ժամանակ գործող ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 223-րդ հոդվածի 1-ին կետի 1-ին ենթակետի համաձայն` ստորադաս դատարանի` օրինական ուժի մեջ մտած գործն ըստ էության լուծող դատական ակտը վճռաբեկ դատարանում բողոքարկելու իրավունք ունեն գործին մասնակցող անձինք:

ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 224-րդ հոդվածի 2-րդ կետի համաձայն` անձը կարող է վճռաբեկ բողոք բերել դատական ակտի` միայն իր համար անբարենպաստ մասի դեմ:

Սույն գործով վճռաբեկ բողոքի փաստարկը` Արտյոմ Հովհաննիսյանի դատավարական իրավունքի խախտման հիմքի վերաբերյալ, ներկայացվել է Գրիգոր, Թամարա և Լուսինե Հովհաննիսյանների կողմից:

Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ սույն գործով Արտյոմ Հովհաննիսյանը վճռաբեկ բողոք չի ներկայացրել, իսկ Գրիգոր, Թամարա և Լուսինե Հովհաննիսյանները լիազորված չեն Արտյոմ Հովհաննիսյանի անունից հանդես գալու վճռաբեկ վարույթում և ստորագրելու վճռաբեկ բողոքը:

 Վերը նշվածը հաշվի առնելով և համադրելով սույն գործի փաստերի հետ` Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ Գրիգոր, Թամարա և Լուսինե Հովհաննիսյանները ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 224-րդ հոդվածի 2-րդ կետի հիմքով իրավասու են բողոքարկելու Վերաքննիչ դատարանի 13.05.2014 թվականի որոշումը միայն իրենց համար անբարենպաստ մասով, որպիսի պայմաններում վճռաբեկ բողոքի փաստարկը` Արտյոմ Հովհաննիսյանի դատավարական իրավունքի խախտման հիմքի վերաբերյալ, Վճռաբեկ դատարանը քննության առարկա չի կարող դարձնել:

Ինչ վերաբերում է վճռաբեկ բողոք բերած անձանց վճռաբեկ բողոքում նշված մյուս հիմքերին, ինչպես նաև վճռաբեկ բողոքի պատասխանում բերված մյուս փաստարկներին, ապա Վճռաբեկ դատարանը դրանք քննության առարկա չի դարձնում, քանի որ վերաքննիչ բողոքը քննվել և որոշում է կայացվել Լուսինե Հովհաննիսյանի դատավարական իրավունքի խախտման պայմաններում, և նման պայմաններում Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ վճռաբեկ բողոքում նշված մյուս հիմքերի և վճռաբեկ բողոքի պատասխանում բերված մյուս փաստարկների քննությունը վճռաբեկ վարույթում կհանգեցնի Լուսինե Հովհաննիսյանի` ՀՀ Սահմանադրությամբ և Կոնվենցիայով երաշխավորված յուրաքանչյուր անձի արդար դատաքննության իրավունքի տարրը կազմող կողմերի իրավահավասարության և մրցակցության սկզբունքների խախտմանը:

Այսպիսով, սույն վճռաբեկ բողոքի 1-ին հիմքի հիմնավոր լինելը Վճռաբեկ դատարանը դիտում է բավարար ` ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 228-րդ հոդվածի ուժով Վերաքննիչ դատարանի որոշումը բեկանելու համար:

Ելնելով վերոգրյալից և ղեկավարվելով «ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքում փոփոխություններ և լրացումներ կատարելու մասին» 10.06.2014 թվականի ՀՕ-49-Ն ՀՀ օրենքի 24-րդ հոդվածով, ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 240-241²-րդ հոդվածներով` Վճռաբեկ դատարանը

ՈՐՈՇԵՑ

1. Վճռաբեկ բողոքը բավարարել մասնակիորեն: Բեկանել ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի 13.05.2014 թվականի որոշումը և գործն ուղարկել ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարան` նոր քննության:

2. Դատական ծախսերի բաշխման հարցին անդրադառնալ գործի նոր քննության ընթացքում:

3. Որոշումն օրինական ուժի մեջ է մտնում հրապարակման պահից, վերջնական է և ենթակա չէ բողոքարկման: