2023 թվականի դեկտեմբերի 21-ին

գրավոր ընթացակարգով քննելով ըստ «Ակբա Բանկ» բաց բաժնետիրական ընկերության (այսուհետ՝ Բանկ) հայցի ընդդեմ Վարդան Պետրոսյանի` գումար բռնագանձելու պահանջի մասին, քաղաքացիական գործով ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի 05.04.2023 թվականի որոշման դեմ Բանկի բերած վճռաբեկ բողոքը,

Պ Ա Ր Զ Ե Ց

1. Գործի դատավարական նախապատմությունը

Դիմելով դատարան` Բանկը պահանջել է Վարդան Պետրոսյանից բռնագանձել 270.950 ՀՀ դրամ, որից 269.256 ՀՀ դրամը` որպես վարկի մայր գումար, 1.643 ՀՀ դրամը՝ որպես կուտակված տոկոսագումար և 51 ՀՀ դրամը՝ որպես կուտակված տուժանքի գումար, ինչպես նաև 270.899 ՀՀ դրամի նկատմամբ հաշվարկել օրական 0,13 տոկոսի չափով տուժանք՝ սկսած 24.07.2021 թվականից մինչև պարտավորության կատարման օրը։

Երևան քաղաքի առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության դատարանի (այսուհետ` Դատարան) 17.01.2022 թվականի վճռով հայցը մերժվել է։

ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի (այսուհետ` Վերաքննիչ դատարան) 05.04.2023 թվականի որոշմամբ Բանկի վերաքննիչ բողոքը մերժվել է, և Դատարանի 17.01.2022 թվականի վճիռը թողնվել է անփոփոխ։

Վճռաբեկ բողոք է ներկայացրել Բանկը:

Վճռաբեկ բողոքի պատասխան չի ներկայացվել:

2. Վճռաբեկ բողոքի հիմքերը, հիմնավորումները և պահանջը

Սույն վճռաբեկ բողոքը քննվում է հետևյալ հիմքերի սահմաններում ներքոհիշյալ հիմնավորումներով.

Վերաքննիչ դատարանը չի կիրառել ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 347-րդ և 887-րդ հոդվածները, որոնք պետք է կիրառեր, խախտել է ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 6-8-րդ հոդվածները, 66-րդ հոդվածի 1-ին ու 2-րդ մասերը, 297-րդ հոդվածը:

Բողոք բերած անձը նշված պնդումը պատճառաբանել է հետևյալ փաստարկներով.

Վերաքննիչ դատարանը չի իրականացրել գրավոր ապացույցների հետազոտում և համադրում գործում առկա այլ ապացույցների հետ, գրավոր ապացույցները չեն գնահատվել իրենց վերաբերելիության, թույլատրելիության ու արժանահավատության տեսանկյունից, այսինքն՝ ապացույցների բազմակողմանի, լրիվ և օբյեկտիվ հետազոտում չի իրականացվել։

Վերաքննիչ դատարանն անտեսել է, որ իր ներկայացրած վարկային հաշվի քաղվածքում թվարկված են վարկի գումարի տրամադրման և օգտագործման բոլոր գործառնությունները: Այսինքն՝ քաղվածքն ընդհանուր տեղեկատվություն է պարունակում վարկային գումարի շարժի վերաբերյալ և հանդիսանում է այն հիմնական ապացույցը, որով հաստատվում է վարկի տրամադրումը: Այն փաստը, որ քաղվածքում նշված չէ բանկային հաշվեհամար, հիմք չէ եզրակացնելու, որ վարկառուն գումարը չի ստացել:

Վերաքննիչ դատարանը հաշվի չի առել, որ պատասխանողը տևական ժամանակ վարկային հաշվին գումարներ է մուտքագրել, որոնք ուղղվել են ժամկետանց վարկի, տոկոսների և տույժերի մարմանը, ինչը վկայում է այն մասին, որ վարկառուն ընդունում է վարկի գումարն ստացած լինելու փաստը:

Վերաքննիչ դատարանն անտեսել է նաև, որ Դատարանը պետք է կայացներ գործն ընդհանուր հայցային վարույթի կարգով քննելու մասին որոշում, քանի որ անհրաժեշտություն է առաջացել պարզելու գործին մասնակցող անձի կողմից չվկայակոչված, սակայն գործի լուծման համար նշանակություն ունեցող փաստեր, դրանք են՝ գումարը կոնկրետ հաշվեհամարին փոխանցված լինելը և պատասխանողի կողմից այն ստանալը։

Վերոգրյալի հիման վրա բողոք բերած անձը պահանջել է բեկանել Վերաքննիչ դատարանի 05.04.2023 թվականի որոշումը և փոփոխել այն՝ հայցը բավարարել։

3. Վճռաբեկ բողոքի քննության համար նշանակություն ունեցող փաստերը

Վճռաբեկ բողոքի քննության համար էական նշանակություն ունեն հետևյալ փաստերը`

1)  Բանկի՝ որպես վարկատուի և Վարդան Պետրոսյանի՝ որպես վարկառուի միջև 16.08.2019 թվականին կնքվել է սպառողական վարկի թիվ 19574398 պայմանագիրը, որի 1.1 կետի համաձայն՝ վարկատուն պարտավորվել է պայմանագրով նախատեսված չափերով ու պայմաններով վարկ տրամադրել վարկառուին, իսկ վարկառուն պարտավորվել է վերադարձնել ստացված գումարը և տոկոսներ վճարել դրանից: Նույն պայմանագրի 2.1 կետի համաձայն՝ վարկի գումարի չափը 500.000 ՀՀ դրամ է, տարեկան տոկոսադրույքը՝ 18,50 տոկոս, տարեկան փաստացի տոկոսադրույքը՝ 22,74 տոկոս, ժամկետը՝ 16.08.2019 թվականից մինչև 26.08.2022 թվականը: Նույն պայմանագրի 4.4.1 կետի համաձայն՝ վարկատուն պարտավորվել է վարկի գումարը տրամադրել միանվագ, պայմանագրի 7-րդ բաժնում նշված՝ վարկառուի բանկային հաշվին փոխանցելու միջոցով (գ.թ. 10-12).

2)  հայցադիմումին կից Դատարան է ներկայացվել վարկի թիվ 14568243 քաղվածքը, որը բովանդակում է պատասխանող Վարդան Պետրոսյանի և Բանկի միջև 16.08.2019 թվականից մինչև 08.07.2021 թվականն ընկած ժամանակահատվածում կատարված գործարքների վերաբերյալ ամփոփ տեղեկատվություն, այդ թվում՝ վարկի գումարի ու տոկոսների մարումների, ինչպես նաև 08.07.2021 թվականի դրությամբ վարկի մնացորդի վերաբերյալ (գ.թ. 7-9):

4. Վճռաբեկ դատարանի պատճառաբանությունները և եզրահանգումները

Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ սույն վճռաբեկ բողոքը վարույթ ընդունելը պայմանավորված է ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 394-րդ հոդվածի 1-ին մասի 2-րդ կետով նախատեսված հիմքի առկայությամբ՝ նույն հոդվածի 3-րդ մասի 1-ին կետի իմաստով, այն է՝ առերևույթ առկա է մարդու իրավունքների և ազատությունների հիմնարար խախտում, քանի որ բողոքարկվող դատական ակտը կայացնելիս Վերաքննիչ դատարանը թույլ է տվել ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 66-րդ հոդվածի այնպիսի խախտում, որը խաթարել է արդարադատության բուն էությունը:

Սույն վճռաբեկ բողոքի քննության շրջանակներում Վճռաբեկ դատարանը հարկ է համարում անդրադառնալ փաստի հաստատված լինելու հարցը պարզելիս դատարանի կողմից բազմակողմանի, լրիվ և օբյեկտիվ հետազոտման վրա հիմնված ներքին համոզմամբ գործում առկա բոլոր ապացույցները գնահատելու հարցին՝ վերահաստատելով նախկինում արտահայտած իրավական դիրքորոշումները:

ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 57-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ ապացույց է այն փաստական տվյալը, որի հետազոտման և գնահատման հիման վրա դատարանը պարզում է գործին մասնակցող անձանց պահանջների և առարկությունների հիմքում դրված, ինչպես նաև գործի կամ հարցի լուծման համար նշանակություն ունեցող այլ փաստերի առկայությունը կամ բացակայությունը:

ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 58-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ վերաբերելի է այն ապացույցը, որն ավելի կամ պակաս հավանական է դարձնում գործը լուծելու համար նշանակություն ունեցող որևէ փաստի առկայությունը կամ բացակայությունը, քան այն կլիներ առանց այդ ապացույցի:

ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 60-րդ հոդվածի 2-րդ մասի համաձայն՝ գործի լուծման համար նշանակություն ունեցող բոլոր փաստերը, բացառությամբ նույն օրենսգրքի 61-րդ հոդվածով նախատեսված փաստերի, ենթակա են ապացուցման:

ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 62-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ գործին մասնակցող յուրաքանչյուր անձ պարտավոր է ապացուցել իր պահանջների և առարկությունների հիմքում դրված ու գործի լուծման համար նշանակություն ունեցող փաստերը, եթե այլ բան նախատեսված չէ նույն օրենսգրքով կամ այլ օրենքներով:

ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 63-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ ապացույցները, ինչպես նաև դրանք ձեռք բերելուն ուղղված միջնորդությունները ներկայացնում են գործին մասնակցող անձինք:

ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 67-րդ հոդվածի 1-ին մասի 2-րդ կետի համաձայն՝ ապացույցի տեսակներն են գրավոր ապացույցները:

ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 74-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ գրավոր ապացույցներ են գործի լուծման համար նշանակություն ունեցող փաստերի մասին տեղեկություններ պարունակող անհատական կամ ներքին իրավական ակտերը, գործարքները, տեղեկանքները, գործարար և մասնավոր թղթակցությունը և այլ գրավոր նյութերը (փաստաթղթերը)։

ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 66-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ դատարանը, գնահատելով գործում եղած բոլոր ապացույցները, որոշում է փաստի հաստատված լինելու հարցը` ապացույցների բազմակողմանի, լրիվ և օբյեկտիվ հետազոտման վրա հիմնված ներքին համոզմամբ։

Նույն հոդվածի 2-րդ մասի համաձայն՝ յուրաքանչյուր ապացույց ենթակա է գնահատման վերաբերելիության, թույլատրելիության, արժանահավատության, իսկ բոլոր ապացույցներն իրենց համակցության մեջ` փաստի հաստատման համար բավարարության տեսանկյունից:

Նախկինում կայացրած որոշմամբ ՀՀ վճռաբեկ դատարանն արձանագրել է, որ այս կամ այն հանգամանքի առկայության կամ բացակայության մասին դատարանի եզրակացությունը պետք է լինի գործով ձեռք բերված ապացույցների բազմակողմանի, լրիվ և օբյեկտիվ հետազոտման տրամաբանական հետևությունը` հաշվի առնելով դրանց համակցությունն ու փոխադարձ կապը, կիրառման ենթակա իրավունքն ու ներքին համոզմունքը (տե՛ս Ռուզաննա Թորոսյանն ընդդեմ Նվեր Մկրտչյանի թիվ ԵԱՔԴ/1688/02/08 քաղաքացիական գործով ՀՀ վճռաբեկ դատարանի 01.07.2011 թվականի որոշումը):

Մեկ այլ որոշմամբ ՀՀ վճռաբեկ դատարանը նշել է, որ ապացույցի գնահատումն ապացույցների տրամաբանական և իրավաբանական որակումն է՝ դրանց վերաբերելիության, թույլատրելիության, արժանահավատության ու բավարարության տեսանկյունից: Ընդ որում` ապացույցների բավարարությունը գործով ձեռք բերված ապացույցների այնպիսի համակցությունն է, որը հնարավորություն է տալիս վերջնական եզրահանգում կատարելու որոնվող փաստերի առկայության կամ բացակայության վերաբերյալ: Ապացույցների գնահատումը բավարարության տեսանկյունից հետապնդում է ապացույցների միջև հակասությունները վերացնելու նպատակ այնպես, որ փարատվեն ստացված ամբողջ ապացուցողական զանգվածից կատարված հետևությունների ճշմարտացիության վերաբերյալ կասկածները: Ապացույցների անբավարար լինելու դեպքում գործի հանգամանքների վերաբերյալ դատարանը կարող է կատարել ոչ թե որոշակի, այլ հավանական եզրակացություններ, մինչդեռ դատարանի կողմից գործն ըստ էության լուծող դատական ակտը չի կարող հիմնված լինել հավանական եզրակացությունների և դատողությունների վրա (տե՛ս «Շենքերի կառավարում» համատիրությունն ընդդեմ Մասիս Ղազանչյանի թիվ ԵԱՔԴ/0483/02/15 քաղաքացիական գործով ՀՀ վճռաբեկ դատարանի 22.07.2016 թվականի որոշումը):

ՀՀ վճռաբեկ դատարանն արձանագրել է նաև, որ դատարանը յուրաքանչյուր ապացույց բազմակողմանի, լրիվ և օբյեկտիվ հետազոտելու դեպքում պետք է հաշվի առնի, թե որքանով է այդ ապացույցը վերաբերելի և թույլատրելի տվյալ փաստական հանգամանքը հաստատելու կամ մերժելու համար (տե՛ս Սվետլանա ժուլիկյանն ընդդեմ Անահիտ Խաչատրյանի թիվ ԵՄԴ/0232/02/08 քաղաքացիական գործով ՀՀ վճռաբեկ դատարանի 17.04.2009 թվականի որոշումը):

Մեկ այլ որոշմամբ ՀՀ վճռաբեկ դատարանն ընդգծել է, որ դատարանը գործն ըստ էության լուծող պատճառաբանված դատական ակտ կայացնելու նպատակով պետք է բազմակողմանի, լրիվ և օբյեկտիվ հետազոտման վրա հիմնված ներքին համոզմամբ գնահատի գործում եղած բոլոր ապացույցները՝ դրանց վերաբերելիության, թույլատրելիության, արժանահավատության և բավարարության տեսանկյունից: Դատարանի կողմից ապացույցների գնահատման արդյունքներն արտացոլվում են դատական ակտի պատճառաբանական մասում, որտեղ դատարանը պետք է մատնացույց անի այն ապացույցները, որոնց վրա կառուցում է իր եզրահանգումներն ու հետևությունները, ինչպես նաև այն դատողությունները, որոնցով հերքվում է այս կամ այն ապացույցը: Դատական ակտը կարող է համարվել պատշաճ կերպով պատճառաբանված միայն այն դեպքում, երբ դրա պատճառաբանական մասում դատարանը ցույց է տվել ապացույցների գնահատման հարցում իր ներքին համոզմունքի ձևավորման օբյեկտիվ հիմքերը (տե՛ս Արման Վարդազարյանն ընդդեմ Կարինե Վարդազարյանի թիվ ԵԱՔԴ/0598/02/15 քաղաքացիական գործով ՀՀ վճռաբեկ դատարանի 19.04.2019 թվականի որոշումը):

Դա­տա­րա­նի կող­մից ա­պա­ցույց­նե­րի բազ­մա­կող­մա­նի, լրիվ և­ օբ­յեկ­տիվ հետազոտությունն ա­ռաջ­նա­հերթ նշա­նա­կութ­յուն ու­նի դրանք ա­ռան­ձին-ա­ռան­ձին ու ի­րենց հա­մակ­ցութ­յան մեջ ճիշտ գնա­հա­տե­լու` դրանց ար­ժա­նա­հա­վա­տութ­յունը և բա­վա­րա­րութ­յու­նը ճիշտ ո­րո­շե­լու ու գործի քննութ­յան արդ­յուն­քում օ­րի­նա­կան և հիմ­նա­վոր­ված դա­տա­կան ակտ կա­յաց­նե­լու համար (տե՛ս Տիգրան Հովհաննիսյանն ընդդեմ Անթրանիկ Բողոսսյանի և Հայկ Մարտիրոսյանի թիվ ԵԴ/18039/02/19 քաղաքացիական գործով ՀՀ վճռաբեկ դատարանի 19.09.2023 թվականի որոշումը)։

Քաղաքացիական դատավարությունում բոլոր ապացույցների հետազոտումից հետո որևէ փաստի առկայությունը կամ բացակայությունը վիճելի մնալու դեպքում դատարանը կարող է համապատասխան փաստի գոյությունն իրավաչափորեն համարել հերքված (չապացուցված) (տե՛ս «Արսուգրիգ» ՍՊԸ-ն ընդդեմ Ա/Ձ Տիգրան Զալինյանի թիվ ԵԱՔԴ/3111/02/17 քաղաքացիական գործով ՀՀ վճռաբեկ դատարանի 19.11.2021 թվականի որոշումը):

Վերոգրյալ իրավական դիրքորոշումների կիրառումը սույն գործի փաստերի նկատմամբ

Դիմելով Դատարան՝ Բանկը պահանջել է Վարդան Պետրոսյանից բռնագանձել 270.950 ՀՀ դրամ, որից 269.256 ՀՀ դրամը՝ որպես վարկի մայր գումար, 1.643 ՀՀ դրամը՝ որպես տոկոսագումար, 51 ՀՀ դրամը՝ որպես տուժանքի գումար, ինչպես նաև 270.899 ՀՀ դրամի նկատմամբ հաշվարկել օրական 0,13 տոկոս տուժանք մինչև պարտավորության ամբողջական կատարումը:

Բանկը հայցապահանջի հիմքում դրել է այն փաստը, որ Վարդան Պետրոսյանին տրամադրվել է 500.000 ՀՀ դրամի չափով վարկ, մինչդեռ Վարդան Պետրոսյանը պատշաճ չի կատարել իր պարտավորությունները:

Գործում առկա՝ վարկի թիվ 14568243 քաղվածքը բովանդակում է պատասխանող Վարդան Պետրոսյանի և Բանկի միջև 16.08.2019 թվականից մինչև 08.07.2021 թվականն ընկած ժամանակահատվածում կատարված գործարքների վերաբերյալ ամփոփ տեղեկատվություն, այդ թվում՝ վարկի գումարի ու տոկոսների մարումների, ինչպես նաև 08.07.2021 թվականի դրությամբ վարկի մնացորդի վերաբերյալ:

Դատարանը, արձանագրելով, որ «վիճելի իրավահարաբերությունը հանդիսանում է վարկային պայմանագրից բխող իրավահարաբերություն», «Հայցվորի կողմից ներկայացված պահանջի էության հաշվառմամբ, հիմնական ապացուցման ենթակա փաստ է հանդիսանում Բանկի կողմից վարկի գումարի փոխանցումը և Պատասխանողի կողմից դրա ստանալը, ապա նաև Պատասխանողի կողմից վարկի (դրա մի մասի) վերադարձման պարտականության չկատարումը», «Հայցվորի կողմից չեն ներկայացվել բավարար ապացույցներ առ այն, որ Բանկի կողմից վարկի գումարը տրամադրվել է Պատասխանողին։ Մասնավորապես, վարկային հաշվի քաղվածքը չի պարունակում այն հաշվեհամարը, որին՝ համաձայն վարկային պայմանագրի 4.4.1 կետի և 7-րդ բաժնի պետք է փոխանցված լիներ վարկի գումարը», «ընդ որում, Բանկի կողմից ներկայացված միակողմանի փաստաթղթերն ինքնին այդպիսի ապացույց չեն կարող գնահատվել, քանի որ դրանք արդեն իսկ ածանցվում են հիմնական փաստի առկայությունից, այն է՝ վարկառուի կողմից գումարն ստացված լինելուց», «Բանկի՝ որպես վարկի գումարը փոխանցելու պարտավոր սուբյեկտի կողմից չի ներկայացվել պարտատիրոջ՝ վարկառուի կողմից պարտավորության կատարումն ստացած լինելու վերաբերյալ օրենքով սահմանված բավարար ապացույց, իսկ ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 424-րդ հոդվածի 2-րդ մասի վերաբերությամբ տարբերակված մոտեցում՝ կապված բանկերի կամ այլ վարկային կազմակերպությունների մասնակցությամբ հարաբերությունների հետ, օրենքով սահմանված չէ», վճռել է հայցը մերժել:

Վերաքննիչ դատարանը, արձանագրելով, որ «հայցվորի և պատասխանողի միջև կնքվել է վարկային պայմանագիր, որով ամրագրվել է վարկի գումարը Պայմանագրով սահմանված կարգով և պայմաններով, այն է՝ պայմանագրի 7-րդ բաժնում նշված՝ վարկառուի բանկային հաշվին փոխանցելու միջոցով վարկառուին տրամադրելու բանկի պարտականությունը (փաստ 2.1): Մինչդեռ վարկային պայմանագրով նախատեսված վարկի գումարը վարկային պայմանագրով վարկառուի բանկային հաշվին փոխանցված լինելու վերաբերյալ ապացույց գործում առկա չէ», «Ընդ որում, տվյալ փաստը Պայմանագրով հաստատվել չէր կարող առնվազն այն պատճառով, որ Պայմանագիրը չի պարունակում վարկի գումարը Պայմանագրի կնքման պահի դրությամբ արդեն իսկ տրամադրված լինելու մասին որևէ դրույթ, իսկ դրանում ներառված դրույթները վկայում են այն մասին, որ վարկատուն պարտավոր է վարկի գումարը տրամադրել միանվագ, պայմանագրի 7-րդ բաժնում նշված՝ վարկառուի բանկային հաշվին փոխանցելու միջոցով», եզրահանգել է, որ «Դատարանը պատշաճ հետազոտել է ներկայացված ապացույցներն ու հայցվորի և պատասխանողի միջև վարկային պայմանագրով նախատեսված վարկը վարկառուի կողմից ստացված լինելու մասին վկայող ապացույցների բացակայության (ոչ պատշաճ ներկայացման) պայմաններում իրավաչափորեն բացառել է վարկի գումարը պատասխանողին տրամադրված լինելու հնարավորությունը»:

Անդրադառնալով Բանկի կողմից հայցադիմումին կից ներկայացված քաղվածքին՝ Վերաքննիչ դատարանն արձանագրել է, որ «պատասխանողին վերագրվող պարտավորության չափի վերաբերյալ հայցվորի անունից միակողմանի կազմված և ստորագրված վարկի քաղվածքն իրենից ներկայացնում է վարկի գումարի վերաբերյալ հաշվարկ, և ինչպես վարկային պայմանագիրը, վարկի գումարը վարկառուի բանկային հաշվին փոխանցված լինելու վերաբերյալ ապացույցի բացակայության պայմաններում վարկի գումարը պատասխանողի կողմից ստացված լինելու փաստը հիմնավորող, ինչպես նաև պատասխանողի կողմից վճարումներ կատարված լինելու փաստը և այդ վճարումների չափը հաստատող ապացույց գնահատվել չի կարող»:

Վերոգրյալից հետևում է, որ ստորադաս դատարանները հայցադիմումին կից ներկայացված քաղվածքը գնահատել են որպես վարկի գումարը Վարդան Պետրոսյանի կողմից ստացված լինելու, վերջինիս կողմից վճարումներ կատարված լինելու փաստերը և այդ վճարումների չափը հաստատող ոչ բավարար ապացույց, քանի որ այն ածանցվում է հիմնական փաստի առկայությունից, այն է՝ վարկառուի կողմից գումարն ստացված լինելուց, իսկ վարկի գումարը վարկառուի բանկային հաշվին փոխանցված լինելու վերաբերյալ ապացույցը բացակայում է:

Այսինքն՝ վարկի գումարը վարկառուի բանկային հաշվին փոխանցված լինելու վերաբերյալ ապացույցի բացակայությամբ պայմանավորված՝ ստորադաս դատարանները բացառել են վարկի գումարը Վարդան Պետրոսյանին տրամադրված լինելու փաստի՝ ներկայացված քաղվածքով հաստատման հնարավորությունը:

Մինչդեռ Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ ստորադաս դատարանները, վարկի գումարը վարկառուի բանկային հաշվին փոխանցված լինելու վերաբերյալ ապացույցի բացակայության պայմաններում բավարարվելով ներկայացված քաղվածքի՝ գումարը փոխանցելու փաստը հաստատելու համար բավարար չլինելու վերաբերյալ դատողությամբ, անտեսել են, որ Բանկի կողմից տրված միակողմանի քաղվածքը նույնպես կարող է բավարար տեղեկություններ բովանդակել քննարկվող փաստի, այն է՝ վարկառուի կողմից գումարն ստացված լինելու վերաբերյալ:

Մասնավորապես, Վարդան Պետրոսյանի անունով առկա վարկի քաղվածքը բովանդակում է վարկային իրավահարաբերությունը նույնականացնող համապատասխան բավարար տեղեկություններ (այն է՝ վարկառուի և վարկատուի տվյալները, տրամադրվող վարկի չափը, տոկոսադրույքը, վարկի մարման վերջնաժամկետը, ժամկետանց պարտավորությունների չափը, կատարված գործառնությունների, այդ թվում՝ վարկի մարմանն ուղղված գործողությունների կատարման ժամանակի, վայրի ու չափի վերաբերյալ տվյալները), և քաղվածքի բովանդակությունից պարզ է դառնում, որ դրանում արտացոլված հաշվեհամարով իրականացվել են վարկի մարմանն ուղղված գործողություններ, ինչը վկայում է այն մասին, որ Վարդան Պետրոսյանն ստացել է համապատասխան վարկն ու մասնակիորեն կատարել է պարտավորությունը՝ մարելով պայմանագրում նշված գումարի մի մասը։

Ըստ այդմ, ներկայացված քաղվածքը թույլատրելի, վերաբերելի, բավարար ապացույց է և ենթակա էր գնահատման գործի լուծման համար նշանակություն ունեցող փաստի վերաբերյալ տեղեկություն բովանդակելու տեսանկյունից:

Մինչդեռ ստորադաս դատարաններն անտեսել են, որ ներկայացված քաղվածքում արտացոլված տեղեկատվությունը բավարար է վարկի գումարը Վարդան Պետրոսյանի կողմից ստացված լինելու փաստը հաստատված համարելու համար այնքանով, որքանով ներկայացված քաղվածքը, ի թիվս այլնի, պարունակում է Բանկի և Վարդան Պետրոսյանի միջև հաշվետու ժամանակաշրջանում կատարված գործարքների վերաբերյալ ինչպես ամփոփ, այնպես էլ մանրամասն տեղեկատվություն: Հետևաբար, ապացուցման միջոցների՝ ստորադաս դատարանների կողմից վկայակոչված սահմանափակումները տվյալ դեպքում կիրառելի չեն:

Վերոգրյալի հաշվառմամբ Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ սույն գործով չի իրականացվել ապացույցների լրիվ և բազմակողմանի հետազոտություն ու գնահատում:

Այսպիսով, վճռաբեկ բողոքի հիմքի առկայությունը Վճռաբեկ դատարանը դիտում է բավարար՝ ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 390-րդ հոդվածի 3-րդ մասի ուժով Վերաքննիչ դատարանի 05.04.2023 թվականի որոշումը բեկանելու համար:

Միաժամանակ Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ տվյալ դեպքում կիրառման է ենթակա ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 405-րդ հոդվածի 1-ին մասի 2-րդ կետի ուժով Վերաքննիչ դատարանի 05.04.2023 թվականի որոշումը բեկանելու և գործն ամբողջ ծավալով նոր քննության ուղարկելու Վճռաբեկ դատարանի լիազորությունը՝ սույն որոշմամբ արտահայտված իրավական դիրքորոշումների լույսի ներքո գործի հանգամանքները պարզելու, հայցադիմումին կից ներկայացված փաստաթղթերը հետազոտելու համար:

5. Վճռաբեկ դատարանի պատճառաբանությունները և եզրահանգումները դատական ծախսերի բաշխման վերաբերյալ

ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 101-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` դատական ծախսերը կազմված են պետական տուրքից և գործի քննության հետ կապված այլ ծախսերից:

ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 109-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` դատական ծախսերը գործին մասնակցող անձանց միջև բաշխվում են բավարարված հայցապահանջների չափին համամասնորեն:

ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 112-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` Վերաքննիչ կամ Վճռաբեկ դատարան բողոք բերելու և բողոքի քննության հետ կապված դատական ծախսերը գործին մասնակցող անձանց միջև բաշխվում են նույն գլխի [ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 10-րդ գլուխ] կանոններին համապատասխան:

Նկատի ունենալով, որ վճռաբեկ բողոքը ենթակա է բավարարման, իսկ գործն ուղարկվում է նոր քննության, որպիսի պարագայում դատական ծախսերի բաշխման հարցին հնարավոր չէ անդրադառնալ գործի քննության ներկա փուլում՝ Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ դատական ծախսերի բաշխման հարցը ենթակա է լուծման գործի նոր քննության արդյունքում:

Ելնելով վերոգրյալից և ղեկավարվելով ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 405-րդ, 406-րդ ու 408-րդ հոդվածներով՝ Վճռաբեկ դատարանը

Ո Ր Ո Շ Ե Ց

1.  Վճռաբեկ բողոքը բավարարել։ Բեկանել ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի 05.04.2023 թվականի որոշումը և գործն ուղարկել Երևան քաղաքի առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության քաղաքացիական դատարան` նոր քննության:

2.  Դատական ծախսերի բաշխման հարցին անդրադառնալ գործի նոր քննության արդյունքում:

3.  Որոշումն օրինական ուժի մեջ է մտնում կայացման պահից, վերջնական է և ենթակա չէ բողոքարկման: