ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ

Օ Ր Ե Ն Ք Ը

Ընդունված է 2001 թվականի հոկտեմբերի 23-ին

«ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԵՆՏՐՈՆԱԿԱՆ ԲԱՆԿԻ ՄԱՍԻՆ» ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՕՐԵՆՔՈՒՄ ՓՈՓՈԽՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ ԵՎ ԼՐԱՑՈՒՄՆԵՐ ԿԱՏԱՐԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

Հոդված 1. «Հայաստանի Հանրապետության կենտրոնական բանկի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 5-րդ հոդվածում`

ա) 1-ին կետը լրացնել հետևյալ բովանդակությամբ «գ» ենթակետով`

«գ) Հայաստանի Հանրապետության արժույթի թողարկումը, դրամաշրջանառության կազմակերպումը և կարգավորումը:».

բ) 2-րդ կետում`

- հանել «ա» ենթակետը և այդ կապակցությամբ «բ»-«է» ենթակետերը համարել «ա»-«զ» ենթակետեր,

- նախկին «զ» ենթակետը «համակարգի» բառից հետո լրացնել «այդ թվում` վճարահաշվարկային ծառայություններ մատուցող կազմակերպությունների, որոնք բանկ չեն» բառերով,

- ավելացնել հետևյալ բովանդակությամբ «է» ենթակետ`

«է) իրականացնում է դրամավարկային և բանկային վիճակագրության հավաքագրումը, ամփոփումը և հրապարակումը (վարչական վիճակագրություն):»:

Հոդված 2. Օրենքի 9-րդ հոդվածի 1-ին կետից «նյութական» բառից հետո հանել «այլ» բառը:

Հոդված 3. Օրենքի 10-րդ հոդվածի 1-ին կետից հանել «վերավաճառելու պայմանով» բառերը:

Հոդված 4. Օրենքի 11-րդ հոդվածի 1-ին կետը շարադրել հետևյալ խմբագրությամբ`

«1. Կենտրոնական բանկի կապիտալը ներառում է կանոնադրական կապիտալը, գլխավոր պահուստը, արտարժույթի, թանկարժեք մետաղների, արժեթղթերի, հիմնական միջոցների և այլ ակտիվների վերագնահատման պահուստները, չբաշխված շահույթը և շահույթը:»:

Հոդված 5. Օրենքի 13-րդ հոդվածում`

ա) «գ», «դ» և «ե» ենթակետերը շարադրել հետևյալ խմբագրությամբ`

«գ) Կենտրոնական բանկի գրանցած բանկերից, այլ հաճախորդներից և պայմանագրային պարտավորություններից գանձած տույժերը (այդ թվում` բանկերի կողմից պարտադիր պահուստավորումը սահմանված կարգով չկատարելու համար) ու տուգանքները.

դ) արտարժույթի, թանկարժեք մետաղների և դրամագիտական արժեքների հաշվեկշռային արժեքից բարձր գնով վաճառքից ստացված եկամուտները.

ե) հիմնական միջոցների, ոչ նյութական ակտիվների հաշվեկշռային արժեքից բարձր գնով իրացումից և պաշարների իրացումից ստացված եկամուտները.».

բ) 3-րդ կետը շարադրել հետևյալ խմբագրությամբ`

«3. Կենտրոնական բանկի ծախսերն են`

ա) գործառնական ծախսերը, դրանք են`

- ներգրավված դեպոզիտների, ստացված վարկերի, թողարկված արժեթղթերի, հաճախորդների հաշիվների մնացորդների դիմաց հաշվարկված տոկոսները,

- թղթադրամի, մետաղադրամի և դրամագիտական արժեքների թողարկման, փոխադրման, պահպանման և ոչնչացման հետ կապված ծախսերը,

- բանկային գործառնությունների իրականացման ընթացքում վճարված բոլոր տեսակի կոմիսիոն և այլ վճարները,

- արտարժույթի, արժեթղթերի, թանկարժեք մետաղների և այլ ակտիվների վերագնահատումից առաջացած կորուստները,

- արտարժույթի, արժեթղթերի, թանկարժեք մետաղների և դրամագիտական արժեքների հաշվեկշռային արժեքից ու առքի գնից ցածր գնով իրացումից առաջացած կորուստները,

- հիմնական միջոցների, ոչ նյութական ակտիվների և պաշարների վերագնահատման, հիմնական միջոցների, ոչ նյութական ակտիվների հաշվեկշռային արժեքից ցածր գնով իրացումից, ինչպես նաև պաշարների իրացումից առաջացած ծախսերը,

- անհուսալի վարկերի, դեբիտորական պարտքերի, դրամագիտական արժեքների և այլ ակտիվների ապահովման պահուստների ձևավորման և հաշվեկշռից դուրսգրման հետ կապված ծախսերը,

- հիմնական միջոցների մաշվածքի հետ կապված ծախսերը,

- բանկի գործունեության հետ կապված բոլոր տեսակի ծառայությունների դիմաց վճարները,

- միջազգային պահուստների կառավարման հետ կապված ծախսերը,

- վճարային համակարգերի սպասարկման հետ կապված ծախսերը,

- պետական արտաքին պարտքի սպասարկման գծով ծախսերը,

- Կենտրոնական բանկի այլ ակտիվների` շենքերի, շինությունների, հիմնական միջոցների և պաշարների պահպանման, սպասարկման, շահագործման և ապահովագրման հետ կապված ծախսերը,

- աուդիտի և խորհրդատվական ծառայությունների դիմաց վճարները,

- Կենտրոնական բանկի առջև դրված խնդիրների իրականացման հետ կապված այլ ծախսեր.

բ) վարչական ծախսերը, դրանք են`

- ապարատի պահպանման ծախսերը (աշխատակիցների աշխատավարձ, պարգևատրում, կենսաթոշակային հիմնադրամին մուծումներ, անձնակազմի ուսուցում և վերապատրաստում, գործուղման և ներկայացուցչական ծախսեր, ծառայողական փոխադրամիջոցների շահագործման ծախսեր, սոցիալական ապահովության այլ ծախսեր),

- լրատվական տեղեկատվության և մասնագիտական գրականության ձեռքբերման ծախսերը,

- տնտեսական նյութերի և արագամաշ առարկաների դուրսգրման հետ կապված ծախսերը,

- ծառայողական նպատակներով օգտագործվող կապի միջոցների հետ կապված ծախսերը,

- չնախատեսված ծախսերը (ծախսերի պահուստ):».

գ) 4-րդ կետի «ա» ենթակետի 3-րդ պարբերությունը «այլ հիմնական միջոցների ձեռքբերում» բառերից հետո լրացնել «և կապիտալ վերանորոգում» բառերով:

Հոդված 6. Օրենքի 15-րդ հոդվածի 1-ին կետը շարադրել հետևյալ խմբագրությամբ`

«1. Կենտրոնական բանկում հաշվապահական հաշվառումը վարվում է Կենտրոնական բանկի խորհրդի կողմից սահմանված կարգով` Հայաստանի Հանրապետության հաշվապահական հաշվառման ստանդարտներին համապատասխան:»:

Հոդված 7. Օրենքի 20-րդ հոդվածում`

- «գ» և «դ» ենթակետերը շարադրել հետևյալ խմբագրությամբ`

«գ) հաստատում է Կենտրոնական բանկի կողմից իրականացվող բաց շուկայական գործառնությունների, տրամադրվող վարկերի և ներգրավվող ավանդների սահմանաքանակները և տոկոսադրույքները.

դ) հաստատում է բանկերի կողմից Կենտրոնական բանկում պարտադիր պահուստավորում իրականացնելու կարգն ու պայմանները.»,

- «ժզ» ենթակետը շարադրել հետևյալ խմբագրությամբ`

«ժզ) օրենքով սահմանված կարգով տալիս է բանկային գործունեության և այլ լիցենզիաներ, ուժը կորցրած կամ անվավեր է ճանաչում դրանք, սահմանում է բանկերի և այլ անձանց լիցենզավորման կարգը.»,

- «ժէ» ենթակետը շարադրել հետևյալ խմբագրությամբ`

«ժէ) «Բանկերի սնանկության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքին համապատասխան` բանկին ճանաչում է անվճարունակ, հարուցում է անվճարունակ բանկի սնանկացման ընթացակարգը, իրականացնում է այդ օրենքով սահմանված այլ լիազորություններ, ընդունում է բանկերի վերակազմակերպման հետ կապված օրենքներով նախատեսված որոշումներ.»,

- «ի» ենթակետը շարադրել հետևյալ խմբագրությամբ`

«ի) նախնական համաձայնություն է տալիս կամ մերժում է բանկերի կանոնադրական հիմնադրամում նշանակալից մասնակցության ձեռքբերմանը.»,

- «իա» ենթակետը «ստուգումներ» բառից հետո լրացնել «, վերստուգումներ» բառով.

- ավելացնել հետևյալ բովանդակությամբ «իբ»-«իը» ենթակետեր`

«իբ) լիցենզավորում է բանկային աուդիտ իրականացնող կազմակերպություններին, սահմանում է բանկերում ներքին հսկողության իրականացման նվազագույն պայմանները.

իգ) Հայաստանի Հանրապետության կառավարության լիազորած մարմնի հետ համատեղ սահմանում է պետական արժեթղթերի թողարկման և շրջանառության կարգը, պայմանները և կանոնները.

իդ) ընդունում է Հայաստանի Հանրապետության վճարահաշվարկային հարաբերությունները և դրամաշրջանառությունը կանոնակարգող իրավական ակտերը.

իե) սահմանում է բանկերի կողմից ավանդների վերադարձելիությունն ապահովող բանկային ավանդների երաշխիքային հիմնադրամին երաշխիքային վճարների վճարման չափը, դրանց հաշվարկման կարգը, գանձման պարբերականությունը և իրականացնում է ավանդների վերադարձելիության հետ կապված այլ լիազորություններ.

իզ) հաստատում է Կենտրոնական բանկի պաշտոնական և այլ պարբերականների թողարկման և հրապարակման կարգը և պայմանները.

իէ) տալիս է Կենտրոնական բանկի նորմատիվ ակտերի պարզաբանումները.

իը) սահմանում է բանկերի համար պարտադիր կատարման ենթակա վարկային ռիսկի գնահատման կանոնակարգը, այն անձանց նկատմամբ վերահսկողություն իրականացնելու կարգը և պայմանները, որոնց հաշվեկշիռներն օրենքով և Կենտրոնական բանկի իրավական ակտերով սահմանված կարգով բանկը միավորում է իր հաշվեկշռում (համախմբված հաշվեկշիռ).»,

- այդ կապակցությամբ նախկին «իբ» ենթակետը համարել «իթ» ենթակետ:

Հոդված 8. Օրենքի 21-րդ հոդվածը լրացնել հետևյալ բովանդակությամբ 5-րդ կետով`

«5. Անհրաժեշտության դեպքում Կենտրոնական բանկի խորհուրդն իր սահմանած աշխատանքի կանոնակարգի համաձայն կարող է որոշումներ ընդունել հարցման կարգով: Հարցման կարգով որոշումն ընդունվում է սույն հոդվածի 3-րդ կետով սահմանված քվեարկության կարգով:»:

Հոդված 9. Օրենքի 25-րդ հոդվածի 1-ին կետը շարադրել հետևյալ խմբագրությամբ`

«1. Կենտրոնական բանկի վերստուգիչ խումբը Կենտրոնական բանկի հատուկ կառուցվածքային ստորաբաժանումն է: Վերստուգիչ խմբի աշխատանքը ղեկավարում է գլխավոր վերստուգիչը: Գլխավոր վերստուգիչին և վերստուգիչ խմբի անդամներին Կենտրոնական բանկի նախագահի առաջարկով նշանակում և ազատում է աշխատանքից Կենտրոնական բանկի խորհուրդը:»:

Հոդված 10. Օրենքի 32-րդ հոդվածում`

- հանել «կառավարության լիազորված մարմնի հետ համատեղ սահմանած կարգով և պայմաններով» բառերը,

- «ա» ենթակետը շարունակել հետևյալ խմբագրությամբ`

«հանդիսանում է կառավարության լիազորած մարմնի թողարկած պարտատոմսերի կենտրոնական պահառու.»:

Հոդված 11. Օրենքի 33-րդ հոդվածի 3-րդ կետի առաջին նախադասությունում «Կառավարությունը» բառը փոխարինել «Կառավարության լիազորած մարմինները, ինչպես նաև Հայաստանի Հանրապետության ազգային վիճակագրական ծառայությունը» բառերով:

Հոդված 12. Օրենքի 34-րդ հոդվածում`

- 1-ին կետի «սույն հոդվածով» բառերը փոխարինել «սույն օրենքով» բառերով,

- հանել 2-րդ, 3-րդ, 4-րդ և 5-րդ կետերը և այդ կապակցությամբ` նաև 1-ին կետի համարակալումը:

Հոդված 13. Օրենքի 35-րդ հոդվածը լրացնել հետևյալ բովանդակությամբ 3-րդ կետով`

«3. Կենտրոնական բանկի սահմանած կարգով և պայմաններով Կենտրոնական բանկում ստեղծվում է բանկերի հաճախորդների վարկարժանության տեղեկատվական համակարգ` վարկային ռեգիստր, որին պարտադիր մասնակցում են Հայաստանի Հանրապետության տարածքում գործող բոլոր բանկերը:»:

Հոդված 14. Օրենքի 36-րդ հոդվածի 1-ին կետը «գործունեության» բառից հետո լրացնել «հիմնական և այլ տնտեսական» բառերով:

Հոդված 15. Օրենքի 37-րդ հոդվածի 5-րդ կետը շարադրել հետևյալ խմբագրությամբ`

«5. Պարտադիր պահուստավորումը սահմանված կարգով չկատարելու դեպքում Կենտրոնական բանկը բանկից տույժ է գանձում` Կենտրոնական բանկի խորհրդի սահմանած չափով, բայց ոչ ավելի, քան միջին հաշվով պակաս պահուստավորված յուրաքանչյուր օրվա համար պակաս պահուստավորված գումարի մեկ տոկոսը:»:

Հոդված 16. Օրենքի 46-րդ հոդվածի 1-ին և 2-րդ կետերը շարադրել հետևյալ խմբագրությամբ`

«1. Կենտրոնական բանկն իր սահմանած կարգով անվճար փոխանակում է հնամաշ և վնասված, սակայն վճարունակության հատկանիշներին համապատասխանող թղթադրամներն ու մետաղադրամները` առանց գումարային սահմանափակումների:

2. Կենտրոնական բանկի սահմանած թղթադրամի և մետաղադրամի պաշտպանական և վճարունակության հատկանիշներին չհամապատասխանող արժույթը չի հատուցվում Կենտրոնական բանկի կողմից և հանվում է շրջանառությունից:»:

Հոդված 17. Օրենքի 47-րդ հոդվածի 1-ին կետի առաջին մասը շարադրել հետևյալ խմբագրությամբ`

«1. Կենտրոնական բանկը կարող է թողարկված ցանկացած թղթադրամը կամ մետաղադրամը շրջանառությունից հետ կանչել և հանել` թողարկելով նոր պաշտպանական հատկանիշներով նույն անվանական արժեքով թղթադրամ կամ մետաղադրամ կամ նոր անվանական արժեքով այլ թղթադրամ կամ մետաղադրամ:»:

Հոդված 18. Օրենքի 49-րդ հոդվածում`

ա) վերնագրի «Արտարժութային» բառը փոխարինել «Արժութային» բառով.

բ) 2-րդ կետը լրացնել հետևյալ բովանդակությամբ «ե» ենթակետով`

«ե) իրականացնել օրենքով և այլ իրավական ակտերով սահմանված այլ լիազորություններ:»:

Հոդված 19. Օրենքի 50-րդ հոդվածի վերնագրի «Արտարժութային» բառը փոխարինել «Արժութային» բառով:

Հոդված 20. Օրենքի 56-րդ հոդվածի «ա» ենթակետից հանել երկրորդ նախադասությունը:

Հոդված 21. Օրենքը 7-րդ գլխից հետո լրացնել հետևյալ բովանդակությամբ 7¹-րդ գլխով`

«ԳԼՈՒԽ 7¹. ԲԱՆԿԱՅԻՆ ԱՎԱՆԴՆԵՐԻ ՊԱՐՏԱԴԻՐ ԵՐԱՇԽԱՎՈՐՈՒՄԸ

Բանկերը պարտավոր են սույն գլխով սահմանված կարգով երաշխավորել ֆիզիկական անձանցից ներգրավված բոլոր տեսակի դրամային և արտարժութային ավանդները` Կենտրոնական բանկի խորհրդի սահմանած չափով: Ընդ որում, արտարժութային ավանդների դրամային համարժեքությունը որոշվում է ավանդի` բանկ մուտք լինելու օրվա, իսկ ավանդի գումարին տոկոսների հավելագրման դեպքում` այդ տոկոսների հավելագրման օրվա դրությամբ Կենտրոնական բանկի սահմանած հաշվարկային փոխարժեքով: Մեկ անձի և նրա հետ փոխկապակցված անձանց մեկ բանկում ունեցած բոլոր ավանդները համարվում են մեկ ավանդ:

Կենտրոնական բանկը բացում, վարում և կառավարում է բանկային ավանդների երաշխավորման հատուկ հիմնադրամ, որի օգտին բանկերը կատարում են երաշխիքային վճարների վճարումը: Երաշխիքային վճարների չափը, հաշվարկման և հիմնադրամի միջոցների կառավարման կարգը սահմանում է Կենտրոնական բանկի խորհուրդը: Երաշխիքային վճարները Կենտրոնական բանկը գանձում է Կենտրոնական բանկում գտնվող բանկերի թղթակցային հաշիվներից` Կենտրոնական բանկի նորմատիվ-իրավական ակտերով սահմանված պարբերականությամբ: Իսկ թղթակցային հաշիվներում համապատասխան գումարի բացակայության դեպքում այդ գումարի վրա հաշվարկվում են տոկոսներ` Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիական օրենսգրքի 411-րդ հոդվածով սահմանված չափով:

Երաշխավորված գումարի ստացման դեպք է համարվում «Բանկերի սնանկության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով սահմանված կարգով Կենտրոնական բանկի դիմումի հիման վրա դատարանի կողմից բանկին սնանկ ճանաչելը:

Երաշխավորված գումարի առավելագույն չափ է հանդիսանում երաշխավորված գումարի ստացման դեպքի օրվա դրությամբ բանկում առկա ավանդի ամբողջ գումարը, բայց ոչ ավելի, քան Կենտրոնական բանկի խորհրդի սահմանած դրամային կամ դրան համարժեք արտարժութային գումարի չափը: Ընդ որում, արտարժույթի համարժեքությունը որոշվում է սույն օրենքի 53¹-րդ հոդվածով սահմանված կարգով: Երաշխավորված գումարի հատուցման կարգը, պայմանները, հերթականությունը և ժամկետները սահմանում է Կենտրոնական բանկի խորհուրդը:

Երաշխավորված գումարը հատուցելուց հետո Կենտրոնական բանկը հատուցված գումարների չափով պահանջ է ձեռք բերում սնանկ բանկի նկատմամբ:

Բանկային ավանդների երաշխավորման հատուկ հիմնադրամին վճարված երաշխիքային վճարների գումարները, դրանց վրա հաշվարկված տոկոսները, այդ գումարների օգտագործումից ստացված եկամուտները, Կենտրոնական բանկի կողմից հատուցված և սնանկ բանկերի նկատմամբ ձեռք բերված պահանջի հիման վրա սնանկ բանկերից ստացված երաշխիքային վճարների գումարները ֆինանսական տարվա արդյունքներով չեն փոխանցվում Հայաստանի Հանրապետության պետական բյուջե և կուտակվում են բանկային ավանդների երաշխավորման հատուկ հիմնադրամում:»:

Հոդված 22. Օրենքի 57-րդ հոդվածի տեքստը շարադրել հետևյալ խմբագրությամբ`

«Կենտրոնական բանկի նորմատիվ և անհատական իրավական ակտերը կարող են բողոքարկվել դատարան` օրենքով նախատեսված դեպքերում: Կենտրոնական բանկի նորմատիվ և անհատական իրավական ակտերի գործողությունը գործի ամբողջ դատական քննության ընթացքում չի կասեցվում:»:

Հոդված 23. Սույն օրենքն ուժի մեջ է մտնում հրապարկման պահից, բացառությամբ սույն օրենքի 7-րդ հոդվածով նոր խմբագրությամբ շարադրված «ժէ» ենթակետի, որն ուժի մեջ է մտնում «Բանկերի սնանկության մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքն ուժի մեջ մտնելու պահից:

Սույն օրենքի 21-րդ հոդվածով սահմանված կարգով բանկերի կողմից երաշխիքային վճարների վճարումն իրականացվում է 2003 թվականի հուլիսի 1-ից, իսկ երաշխավորված գումարների հատուցումը` 2005 թվականի հուլիսի 1-ից: