ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ

ՎՃՌԱԲԵԿ ԴԱՏԱՐԱՆ

ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի որոշում  Քաղաքացիական գործ թիվ ԵԱՔԴ/0164/02/09	Քաղաքացիական գործ թիվ ԵԱՔԴ/0164/02/09 2009թ.
Նախագահող դատավոր՝ Ա. Թումանյան
Դատավորներ՝ Գ. Մատինյան                Լ. Գրիգորյան

Ո Ր Ո Շ ՈՒ Մ

ՀԱՆՈՒՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ

Հայաստանի Հանրապետության վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական և վարչական պալատը (այսուհետ՝ Վճռաբեկ դատարան)

	նախագահությամբ	Ս. Սարգսյանի
	մասնակցությամբ դատավորներ	Ա. Բարսեղյանի
		Վ. Աբելյանի
		Ս. Անտոնյանի
		Վ. ԱՎԱՆԵՍՅԱՆԻ
		Մ. Դրմեյանի
		Ե. Խունդկարյանի
		Է. Հայրիյանի
		Տ. Պետրոսյանի
		Ե. Սողոմոնյանի

2009 թվականի դեկտեմբերի 4-ին

դռնբաց դատական նիստում, քննելով «ԱրմենՏել» ՓԲԸ-ի (այսուհետ՝ Ընկերություն) վճռաբեկ բողոքը ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի 24.06.2009 թվականի որոշման դեմ՝ ըստ Ընկերության հայցի ընդդեմ Գայանե Նազարեթյանի՝ գումար բռնագանձելու պահանջի մասին,

ՊԱՐԶԵՑ

1. Գործի դատավարական նախապատմությունը

Դիմելով դատարան՝ Ընկերությունը պահանջել է բռնագանձել Գայանե Նազարեթյանից 389.505 ՀՀ դրամ՝ որպես պարտքի գումար և 7.790 ՀՀ դրամ՝ որպես նախապես վճարված պետական տուրքի գումար:

Երևանի Արաբկիր և Քանաքեռ-Զեյթուն համայնքների առաջին ատյանի դատարանի (այսուհետ` Դատարան) 23.04.2007 թվականի վճռով Ընկերության հայցը բավարարվել է:

Վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի (այսուհետ` Վերաքննիչ դատարան) 30.12.2008 թվականի որոշմամբ Դատարանի 23.04.2007 թվականի վճիռը բեկանվել է, և գործն ուղարկվել է նոր քննության:

Դատարանի 02.04.2009 թվականի վճռով Ընկերության հայցը մերժվել է:

Վերաքննիչ դատարանի 24.06.2009 թվականի որոշմամբ Դատարանի 02.04.2009 թվականի վճիռը թողնվել է օրինական ուժի մեջ:

Սույն գործով վճռաբեկ բողոք է ներկայացրել Ընկերությունը:

Վճռաբեկ բողոքի պատասխան է ներկայացրել Գայանե Նազարեթյանը:

2. Վճռաբեկ բողոքի հիմքերը, հիմնավորումները և պահանջը

Սույն վճռաբեկ բողոքը քննվում է հետևյալ հիմքի սահմաններում ներքոհիշյալ հիմնավորումներով.

Դատարանը կիրառել է ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 331-րդ, 332-րդ 335-րդ, 337-րդ հոդվածները, որոնք չպետք է կիրառեր, չի կիրառել նույն օրենսգրքի 345-րդ, 347-րդ, 777-րդ, 778-րդ, 779-րդ հոդվածները, կողմերի միջև 08.06.2000 թվականին կնքված պայմանագրի դրույթները, որոնք պետք է կիրառեր, խախտել է ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 53-րդ, 54-րդ, 220.5 հոդվածները:

Բողոք բերած անձը նշված պնդումը պատճառաբանում է հետևյալ փաստարկներով.

Վերաքննիչ դատարանը բազմակողմանի, լրիվ և օբյեկտիվ չի հետազոտել գործում առկա բաժանորդի պարտքի վերաբերյալ տեղեկանքը և գտնելով, որ պատասխանողը վերջին անգամ մատուցված ծառայությունների դիմաց վճարել է 2004 թվականի հունվար ամսին, այն էլ դեկտեմբեր ամսվա համար, եկել է այն հետևության, որ 01.03.2004 թվականից հայցվորը իմացել է կամ պետք է իմացած լիներ իր իրավունքների խախտման մասին, քանի որ պարտավորությունների կատարման ժամկետ է համարվել մինչև հաջորդ ամսվա վերջին օրը՝ 28.02.2004թ., իսկ հայցը դատարան է ներկայացվել 02.03.2007 թվականին՝ բաց թողնելով հայցային վաղեմության ժամկետը:

Վերաքննիչ դատարանը չի նշել, թե հայցը ներկայացնելու պահը համարել է այն Դատարան մուտքագրելու, թե փոստային բաժանմունքին հանձնելու օրը:

Ավելին, Վերաքննիչ դատարանը չանդրադառնալով 2004 թվականի փետրվար և մարտ ամիսներին մատուցված ծառայությունների դիմաց առաջացած պարտքերին, առանց որևէ հիմնավորման դրանց նկատմամբ նույնպես կիրառել է հայցային վաղեմություն:

Վերոգրյալի հիման վրա բողոք բերած անձը պահանջել է բեկանել Վերաքննիչ դատարանի 24.06.2009 թվականի որոշումը և գործն ուղարկել նոր քննության կամ հայցը բավարարել:

2.1. Վճռաբեկ բողոքի պատասխանի հիմնավորումները

Դատարանը կատարելով սույն քաղաքացիական գործում առկա ապացույցների բազմակողմանի և օբյեկտիվ հետազոտություն ու վերլուծություն, հանգել է ճիշտ հետևության և արձանագրել, որ Գայանե Նազարեթյանը կատարել է միայն 2003 թվականի դեկտեմբեր ամսվա ընթացքում Ընկերության ծառայություններից օգտվելու դիմաց համապատասխան վճարումներ, հետևաբար Ընկերությունը բաց է թողել հայցային վաղեմության ժամկետը։ Վերաքննիչ դատարանը հանգել է ճիշտ եզրահանգման՝ նշելով, որ 2004 թվականի մարտի մեկից սկսած Ընկերությունն արդեն իմացել է կամ պետք է իմացած լիներ իր իրավունքի խախտման մասին, քանի որ պարտավորությունների կատարման ժամկետ է համարվել հաշվետու ամսին հաջորդող ամսվա վերջը՝ 28.02.2004 թվականը։ Սակայն, հայցը Դատարան է ներկայացվել 02.03.2007 թվականին՝ հայցային վաղեմության ժամկետի բացթողմամբ։

3. Վճռաբեկ բողոքի քննության համար նշանակություն ունեցող փաստերը

Վճռաբեկ բողոքի քննության համար էական նշանակություն ունեն հետևյալ փաստերը՝

1. Ընկերության և Գայանե Նազարեթյանի միջև 08.06.2000 թվականին կնքված թիվ 14203 պայմանագրի (այսուհետ` Պայմանագիր) համաձայն՝ Գայանե Նազարեթյանին հատկացվել է 411153 հեռախոսահամարը (գ.թ. 105):

2. Պայմանագրի 4.2.1-րդ կետի համաձայն՝ «Ամսական վճարումները ենթակա են կատարման մինչև հաշվետու ամսին հաջորդող ամսվա վերջը /10-ից 31-ը/ (գ.թ. 105):

3. Բաժանորդի պարտքի վերաբերյալ հաշվարկի համաձայն՝ Գայանե Նազարեթյանի պարտքը 2003 թվականի դեկտեմբեր ամսվա համար կազմել է 22.604,80 ՀՀ դրամ, որը վճարվել է 2004 թվականի հունվար ամսին, որից հետո վճարումներ չեն կատարվել: Իսկ 2004 թվականի հունվար ամսվա համար պարտքը կազմել է 204.069 ՀՀ դրամ, փետրվար ամսվա համար՝ 123.904,1 ՀՀ դրամ և մարտ ամսվա համար՝ 61.531,7 ՀՀ դրամ, ընդամենը՝ 389.504,80 ՀՀ դրամ: Ընկերության կողմից Գայանե Նազարեթյանին մատուցված հեռախոսակապի ծառայությունների դիմաց չկատարված պարտավորությունը 01.04.2004 թվականի դրությամբ կազմել է 389.505 ՀՀ դրամ (գ.թ. 5):

4. Վճռաբեկ դատարանի պատճառաբանությունները և եզրահանգումները

Քննելով վճռաբեկ բողոքը նշված հիմքի սահմաններում՝ Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ այն հիմնավոր է հետևյալ պատճառաբանությամբ.

 ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 331-րդ հոդվածի համաձայն՝ հայցային վաղեմություն է համարվում իրավունքը խախտված անձի հայցով իրավունքի պաշտպանության ժամանակահատվածը:

ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 332-րդ հոդվածի համաձայն՝ հայցային վաղեմության ընդհանուր ժամկետը երեք տարի է:

ՀՀ քաղաքացիական օրենսգքրի 337-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն՝ հայցային վաղեմության ժամկետի ընթացքը սկսվում է այն օրվանից, երբ անձն իմացել է կամ պետք է իմացած լիներ իր իրավունքի խախտման մասին:

Նշված հոդվածներից հետևում է, որ օրենսդիրն ամրագրելով հայցային վաղեմության ընդհանուր երեք տարվա ժամկետը, միաժամանակ սահմանել է այդ ժամկետի հաշվարկման կարգը: Այն է՝ հայցային վաղեմության ժամկետի ընթացքն սկսվում է այն պահից, երբ պարտատիրոջ մոտ ծագում է պարտավորության կատարում պահանջելու իրավունքը:

Սույն գործով Վերաքննիչ դատարանը հաստատված համարելով, որ Գայանե Նազարեթյանը Ընկերության ծառայությունների դիմաց վճարել է 2004 թվականի հունվար ամսին՝ դեկտեմբեր ամսվա համար, հանգել է այն հետևության, որ 01.03.2004 թվականից Ընկերությունն իմացել կամ պետք է իմացած լիներ իր իրավունքի խախտման մասին, քանի որ պարտավորության կատարման ժամկետը հաշվետու ամսին հաջորդող ամսվա վերջն է՝ 28.02.2004 թվականը:

Միաժամանակ, Վերաքննիչ դատարանը հաստատված է համարել, որ Ընկերության կողմից հայցը դատարան է ներկայացվել 02.03.2007 թվականին՝ հայցային վաղեմության ժամկետի բացթողմամբ:

Սույն գործի փաստերի համաձայն՝ Ընկերության և Գայանե Նազարեթյանի միջև 08.06.2000 թվականին կնքված թիվ 14203 պայմանագրով Գայանե Նազարեթյանին մատուցվել է հեռախոսակապի ծառայություններ: Նշված պայմանագրի 4.2.1-րդ կետով սահմանվել է, որ ամսական վճարումները ենթակա են կատարման մինչև հաշվետու ամսին հաջորդող ամսվա վերջը (10-ից 31-ը): Ըստ գործում առկա «Բաժանորդի պարտքի վերաբերյալ» տեղեկանքի Գայանե Նազարեթյանի պարտքը 2003 թվականի դեկտեմբեր ամսվա համար կազմել է 22.604,80 ՀՀ դրամ, որը վճարվել է 2004 թվականի հունվար ամսին, որից հետո վճարումներ չեն կատարվել: Իսկ 2004 թվականի հունվար ամսվա համար պարտքը կազմել է 204.069 ՀՀ դրամ, փետրվար ամսվա համար՝ 123.904,1 ՀՀ դրամ և մարտ ամսվա համար՝ 61.531,7 ՀՀ դրամ, Գայանե Նազարեթյանի չկատարված պարտավորությունը 01.04.2004 թվականի դրությամբ կազմել է 389.505 ՀՀ դրամ:

 ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 220-րդ հոդվածի 2-րդ մասի 5-րդ կետի համաձայն՝ Վերաքննիչ դատարանի որոշման մեջ պետք է նշվեն գործով պարզված և վերաքննիչ բողոքի քննության համար էական նշանակություն ունեցող փաuտերը, ինչպեu նաև այն oրենքը, Հայաuտանի Հանրապետության միջազգային պայմանագրերը և այլ իրավական ակտերը, որոնցով ղեկավարվել է վերաքննիչ դատարանը որոշում կայացնելիu:

Վճռաբեկ դատարանն իր որոշումներում բազմիցս անդրադարձել է դատական ակտերի իրավական հիմնավորվածության հարցին:

Մասնավորապես, Վճռաբեկ դատարանը նշել է, որ յուրաքանչյուր դեպքում դատարանը պարտավոր է տալ որոշման իրավական հիմնավորումը:

Որոշման իրավական հիմնավորումը կայանում է հաստատված փաստերի և իրավահարաբերությունների նկատմամբ իրավունքի համապատասխան նորմի կամ նորմերի ընտրության և կիրառման մեջ, այն նորմի (նորմերի), որի հիման վրա դատարանը եզրակացություն է անում վիճելի իրավահարաբերության առկայության կամ բացակայության մասին:

Որոշման մեջ ոչ միայն պետք է ցույց տալ նորմատիվ ակտի այս կամ այն հոդվածը, որում ամրագրված է կիրառման ենթակա նորմը, այլ պետք է պատճառաբանվի, թե հատկապես ինչու պետք է կիրառվի հենց այդ նորմը:

Որոշման իրավական հիմնավորումը բնութագրում է ինչպես դատարանի, այնպես էլ նրա որոշման իրավակիրառ գործառույթը, ընդգծում դատական գործունեության և դատական որոշման օրինականությունը:

Միաժամանակ Վճռաբեկ դատարանն արձանագրել է, որ դատարանը պետք է նշի ոչ միայն այն ապացույցները, որոնց վրա հիմնվել է վիճելի փաստերը հաստատելիս և արդյունքում որոշում կայացնելիս, այլև պետք է պատճառաբանի, թե ինչու է կողմի ներկայացրած այս կամ այն ապացույցը մերժվում: Միայն նման հիմնավորումը կարող է վկայել գործի բազմակողմանի հետազոտության մասին (տես՝ Ռազմիկ Մարությանի հայցն ընդդեմ Ստեփան և Անահիտ Մարությանների, ՀՀ Կենտրոն նոտարական գրասենյակի՝ ժառանգական գույքի ընդունման փաստի ճանաչման և ըստ օրենքի ժառանգության իրավունքի վկայագիրը մասնակի անվավեր ճանաչելու պահանջների մասին և Ստեփան և Անահիտ Մարությանների հակընդդեմ հայցի՝ սեփականության իրավունքով պատկանող բնակելի տան և հողամասի բաժանման պահանջի մասին, Վճռաբեկ դատարանի 27.03.2008 թվականի թիվ 3-54(ՎԴ) որոշումը):

Հիմք ընդունելով վերոգրյալը և սույն գործի փաստերը համադրելով՝ Վճռաբեկ դատարանն արձանագրում է, որ Վերաքննիչ դատարանի որոշման մեջ նշված չեն այն ապացույցները, որոնց հիման վրա Վերաքննիչ դատարանը հաստատված է համարել Ընկերության կողմից հայցային վաղեմության ժամկետի բացթողումը:

Մասնավորապես, գործի նյութերից պարզ չէ, թե հայցադիմումը երբ է ներկայացվել, հետևաբար չի պարզվել 2004 թվականի հունվար ամսվա պարտավորության մասով հայցային վաղեմության երեք տարվա ժամկետի լրանալու օրը:

Ավելին, Վերաքննիչ դատարանը հայցային վաղեմություն է կիրառել նաև 2004 թվականի փետրվար և մարտ ամիսներին ձևավորված պարտավորությունների վրա այն դեպքում, երբ Գայանե Նազարեթյանի մոտ այդ ամիսների համար վճարման պարտավորությունը ծագել է հաշվետու ամսին հաջորդող ամսվա վերջին, այսինքն` համապատասխանաբար մարտ և ապրիլ ամիսներին:

Նման պայմաններում Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ Վերաքննիչ դատարանի որոշումը անհիմն է:

Այսպիսով, սույն վճռաբեկ բողոքի հիմքի առկայությունը Վճռաբեկ դատարանը դիտում է բավարար՝ ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 228-րդ հոդվածի ուժով Վերաքննիչ դատարանի որոշումը բեկանելու համար:

Ելնելով վերոգրյալից և ղեկավարվելով ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 240-241²-րդ հոդվածներով՝ Վճռաբեկ դատարանը

ՈՐՈՇԵՑ

1. Վճռաբեկ բողոքը բավարարել: Բեկանել ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի 24.06.2009 թվականի որոշումը և գործն ուղարկել Երևանի Արաբկիր և Քանաքեռ-Զեյթուն վարչական շրջանների առաջին ատյանի ընդհանուր իրավասության դատարան` նոր քննության:

 2. Որոշումն օրինական ուժի մեջ է մտնում հրապարակման պահից, վերջնական է և ենթակա չէ բողոքարկման:

Նախագահող`		Ս. Սարգսյան
Դատավորներ`		Ա. Բարսեղյան
		Վ. Աբելյան
		Ս. Անտոնյան
		Վ. Ավանեսյան
		Մ. Դրմեյան
		Ե. Խունդկարյան
		Է. Հայրիյան
		Տ. Պետրոսյան
		Ե. Սողոմոնյան