ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ

ՎՃՌԱԲԵԿ ԴԱՏԱՐԱՆ

Ո Ր Ո Շ ՈՒ Մ

ՀԱՆՈՒՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ

Հայաստանի Հանրապետության վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական և վարչական պալատը (այսուհետ՝ Վճռաբեկ դատարան)

2009 թվականի հուլիսի 24-ին

դռնբաց դատական նիստում, քննելով Գենադի Ղարիբյանի վճռաբեկ բողոքը ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի 24.03.2009 թվականի որոշման դեմ՝ ըստ Էդվարդ Ղարիբյանի հայցի ընդդեմ Գենադի Ղարիբյանի, ՀՀ Կենտրոն նոտարական տարածքի նոտար Էմմա Շաբոյանի` ժառանգությունն ընդունելու բաց թողնված ժամկետը հարգելի համարելու, ըստ օրենքի ժառանգության իրավունքի վկայագիրն անվավեր ճանաչելու և ժառանգական գույքի 1/3 բաժնի նկատմամբ սեփականության իրավունքը ճանաչելու պահանջների մասին,

ՊԱՐԶԵՑ

1. Գործի դատավարական նախապատմությունը

Դիմելով դատարան՝ Էդվարդ Ղարիբյանը պահանջել է հարգելի համարել ժառանգությունն ընդունելու բաց թողնված ժամկետը, անվավեր ճանաչել 26.06.1998 թվականի ըստ օրենքի ժառանգության իրավունքի վկայագիրը և ճանաչել ժառանգական գույքի` Երևանի Նոր Նորքի 4 մ/շ 2 հատվածի 32 շենքի թիվ 9 բնակարանի 1/3 բաժնի նկատմամբ սեփականության իրավունքը:

Երևանի Ավան և Նոր Նորք համայնքների ընդհանուր իրավասության դատարանի (այսուհետ` Դատարան) 10.12.2008 թվականի վճռով հայցը մերժվել է:

ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի (այսուհետ` Վերաքննիչ դատարան) 24.03.2009 թվականի որոշմամբ Էդվարդ Ղարիբյանի վերաքննիչ բողոքը բավարարվել է մասնակի, և Դատարանի 10.12.2008 թվականի վճիռը մասնակիորեն` մոր ժառանգությունն ընդունելու մասով բեկանվել է, և գործն այդ մասով ուղարկվել նույն դատարան` նոր քննության:

Սույն գործով վճռաբեկ բողոք է ներկայացրել Գենադի Ղարիբյանը:

Վճռաբեկ բողոքի պատասխան է ներկայացրել Էդվարդ Ղարիբյանը:

2. Վճռաբեկ բողոքի հիմքերը, հիմնավորումները և պահանջը

Սույն վճռաբեկ բողոքը քննվում է հետևյալ հիմքի սահմաններում ներքոհիշյալ հիմնավորումներով.

Վերաքննիչ դատարանը չի կիրառել ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 3-րդ հոդվածը, 210-րդ հոդվածի 5-րդ մասը, 213-րդ հոդվածի 1-ին մասը և 219-րդ հոդվածի 3-րդ մասը, որոնք պետք է կիրառեր:

Բողոք բերած անձը նշված պնդումը պատճառաբանում է հետևյալ փաստարկներով.

Վերաքննիչ դատարանն անտեսել է այն հանգամանքը, որ Էդվարդ Ղարիբյանը դատարան հայց է ներկայացրել հետևյալ պահանջներով` ժառանգությունն ընդունելու բաց թողնված ժամկետը հարգելի համարելու, 26.06.1998 թվականի ըստ օրենքի ժառանգության իրավունքի վկայագիրն անվավեր ճանաչելու և ժառանգական գույքի` Երևանի Նոր Նորքի 4 մ/շ 2 հատվածի 32 շենքի թիվ 9 բնակարանի, 1/3 բաժնի նկատմամբ սեփականության իրավունքը ճանաչելու վերաբերյալ:

Մինչդեռ Վերաքննիչ դատարանը, անտեսելով վերաքննության սահմանները, որոշմամբ բեկանել է վճռի «մոր ժառանգությունն ընդունելու» մասը, որպիսի պահանջ Էդվարդ Ղարիբյանն ինչպես հայցադիմումով, այնպես էլ վերաքննիչ բողոքով չի ներկայացրել:

Վերոգրյալի հիման վրա բողոք բերած անձը պահանջել է բեկանել Վերաքննիչ դատարանի 24.03.2009 թվականի որոշումը և օրինական ուժ տալ Դատարանի 10.12.2008 թվականի վճռին:

2.1. Վճռաբեկ բողոքի պատասխանի հիմնավորումները

Վերաքննիչ դատարանը որոշումը կայացրել է ելնելով արդարադատության շահերից, հիմք ընդունելով այն հանգամանքը, որ Դատարանի վճռով խախտվել է Էդվարդ Ղարիբյանի ժառանգելու իրավունքը, անտեսվել է, որ ըստ օրենքի առաջին հերթի ժառանգ է, մինչդեռ Վերաքննիչ դատարանի որոշումը հիմնավոր է և օրինական, իսկ բերված վճռաբեկ բողոքը` անհիմն:

3. Վճռաբեկ բողոքի քննության համար նշանակություն ունեցող փաստերը

Վճռաբեկ բողոքի քննության համար էական նշանակություն ունեն հետևյալ փաստերը՝

1. 26.06.1998 թվականի ըստ օրենքի ժառանգության իրավունքի վկայագրի համաձայն` Խաչիկ Ղարիբյանի ժառանգական գույքի` Երևանի Նոր Նորքի 4 մ/շ 2 հատվածի 32 շենքի թիվ 9 բնակարանի նկատմամբ ժառանգ են ճանաչվել կինը` Թամարա Ղարիբյանը և որդին` Գենադի Ղարիբյանը (հատոր 1-ին, գ.թ. 13):

2. ՀՀ կառավարությանն առընթեր անշարժ գույքի կադաստրի պետական կոմիտեի Նոր Նորք տարածքային ստորաբաժանման 01.07.2008 թվականի գրության համաձայն՝ Երևանի Նոր Նորքի 4 մ/շ 2 հատվածի 32 շենքի թիվ 9 բնակարանն ընդհանուր համատեղ սեփականության իրավունքով գրանցված է Թամարա և Գենադի Ղարիբյանների անվամբ (հատոր 1-ին, գ.թ. 15):

3. 06.08.2008 թվականի թիվ ԱԱ-153505 մահվան վկայականի համաձայն` Թամարա Ղարիբյանը մահացել է 25.01.2008 թվականին (հատոր 1-ին, գ.թ. 61):

4. Էդվարդ Ղարիբյանը հայցադիմումով պահանջել է հարգելի համարել 1998 թվականին ժառանգությունն ընդունելու բաց թողնված ժամկետը, անվավեր ճանաչել 26.06.1998 թվականի ըստ օրենքի ժառանգության իրավունքի վկայագիրը և ճանաչել ժառանգական գույքի` Երևանի Նոր Նորքի 4 մ/շ 2 հատվածի 32 շենքի թիվ 9 բնակարանի, 1/3 բաժնի նկատմամբ սեփականության իրավունքը (հատոր 1-ին, գ.թ. 3-4):

4. Վճռաբեկ դատարանի պատճառաբանությունները և եզրահանգումը

Քննելով վճռաբեկ բողոքը նշված հիմքի սահմաններում՝ Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ այն հիմնավոր է հետևյալ պատճառաբանությամբ.

ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 3-րդ հոդվածի համաձայն՝ դատարանը քաղաքացիական գործը հարուցում է միայն հայցի կամ դիմումի հիման վրա, իսկ նույն օրենսգրքի 131-րդ հոդվածի 1-ին մասի 4-րդ կետի համաձայն՝ դատարանը վճիռ կայացնելիս որոշում է հայցը լրիվ կամ մասնակի բավարարելու կամ այն մերժելու հարցը:

Այսինքն` վերը նշված հոդվածների իմաստով դատարանը պարտավոր է՝

- քաղաքացիական գործը հարուցել միմիայն համապատասխան հայցի կամ դիմումի հիման վրա,

- քաղաքացիական գործը քննել միմիայն այդ գործով ներկայացված հայցապահանջների շրջանակում:

ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 219-րդ հոդվածի 1-ին կետի համաձայն՝ վերաքննիչ դատարանը դատական ակտը վերանայում է վերաքննիչ բողոքի հիմքերի և հիմնավորումների uահմաններում:

Սույն գործով Վերաքննիչ դատարանը, վերանայելով Դատարանի դատական ակտը, վերաքննիչ բողոքի բավարարման հիմքում դրել է այն հանգամանքը, որ «հայցվորի պահանջը` մոր ժառանգական զանգվածի ընդունման մասով պահանջը մերժելով` հանգել է սխալ եզրակացության»:

Մինչդեռ սույն գործով Էդվարդ Ղարիբյանի հայցադիմումի պահանջն է 1998 թվականին ժառանգությունն ընդունելու բաց թողնված ժամկետը հարգելի համարելը, 26.06.1998 թվականի ըստ օրենքի ժառանգության իրավունքի վկայագիրն անվավեր ճանաչելը և ժառանգական գույքի` Երևանի Նոր Նորքի 4 մ/շ 2 հատվածի 32 շենքի թիվ 9 բնակարանի, 1/3 բաժնի նկատմամբ սեփականության իրավունքը ճանաչելը: Այսինքն` Էդվարդ Ղարիբյանը մոր` Թամարա Ղարիբյանի ժառանգական գույքի նկատմամբ ժառանգությունն ընդունելու վերաբերյալ պահանջ Դատարան չի ներկայացրել և այդ կապակցությամբ գործի քննության ժամանակ չի հայտնել իր դիրքորոշումը: Ավելին, Էդվարդ Ղարիբյանը մոր` Թամարա Ղարիբյանի ժառանգական գույքի նկատմամբ ժառանգությունն ընդունելու վերաբերյալ վերաքննիչ բողոքում որևէ հիմք և հիմնավորում կամ դիրքորոշում ևս չի արտահայտել:

Հետևաբար, Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ հայցվորի կողմից Դատարանում հայցի առարկան չփոխելու և դրա վերաբերյալ վերաքննիչ բողոքում դիրքորոշում չարտահայտելու կամ որևէ հիմք և հիմնավորում չներկայացնելու պայմաններում Վերաքննիչ դատարանը դուրս է եկել վերաքննիչ բողոքի հիմքերի և հիմնավորումների սահմաններից՝ խախտելով ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 219-րդ հոդվածի պահանջները:

Այսպիսով, վճռաբեկ բողոքի հիմքի առկայությունը բավարար է, ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 228-րդ հոդվածի համաձայն, Վերաքննիչ դատարանի որոշումը բեկանելու համար:

Միաժամանակ Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ տվյալ դեպքում անհրաժեշտ է կիրառել ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 240-րդ հոդվածի 1-ին կետի 6-րդ ենթակետով սահմանված՝ առաջին ատյանի դատարանի դատական ակտին օրինական ուժ տալու՝ Վճռաբեկ դատարանի լիազորությունը հետևյալ հիմնավորմամբ. «Մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների պաշտպանության մասին» եվրոպական կոնվենցիայի 6-րդ հոդվածի համաձայն՝ յուրաքանչյուր ոք ունի ողջամիտ ժամկետում իր գործի քննության իրավունք: Սույն քաղաքացիական գործով վեճի լուծումն էական նշանակություն ունի գործին մասնակցող անձանց համար: Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ գործը ողջամիտ ժամկետում քննելը հանդիսանում է Կոնվենցիայի նույն հոդվածով ամրագրված անձի արդար դատաքննության իրավունքի տարր, հետևաբար, գործի անհարկի ձգձգումները վտանգ են պարունակում նշված իրավունքի խախտման տեսանկյունից: Տվյալ դեպքում, Վճռաբեկ դատարանի կողմից ստորադաս դատարանի դատական ակտին օրինական ուժ տալը բխում է արդարադատության արդյունավետության շահերից, քանի որ սույն գործով վերջնական դատական ակտ կայացնելու համար նոր հանգամանք հաստատելու անհրաժեշտությունը բացակայում է: Ավան և Նոր Նորք համայնքների ընդհանուր իրավասության դատարանի դատական ակտին օրինական ուժ տալով՝ Վճռաբեկ դատարանը հիմք է ընդունում սույն որոշման պատճառաբանությունները, ինչպես նաև գործի նոր քննության անհրաժեշտության բացակայությունը:

Ելնելով վերոգրյալից և ղեկավարվելով ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 240-241²-րդ հոդվածներով՝ Վճռաբեկ դատարանը

ՈՐՈՇԵՑ

1. Վճռաբեկ բողոքը բավարարել: Բեկանել ՀՀ վերաքննիչ քաղաքացիական դատարանի 24.03.2009 թվականի որոշումը և օրինական ուժ տալ Երևանի Ավան և Նոր Նորք համայնքների ընդհանուր իրավասության դատարանի 10.12.2008 թվականի վճռին:

2. Որոշումն օրինական ուժի մեջ է մտնում հրապարակման պահից, վերջնական է և ենթակա չէ բողոքարկման:

Նախագահող`		Ս. Սարգսյան
Դատավորներ`		Է. Հայրիյան
		Վ. Աբելյան
		Ս. Անտոնյան
		Վ. Ավանեսյան
		Մ. Դրմեյան
		Ե. Խունդկարյան
		Ե. Սողոմոնյան