040.0345.25.04.01

«ՎԱՎԵՐԱՑՆՈՒՄ ԵՄ»
ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ
ՆԱԽԱԳԱՀ Ռ. ՔՈՉԱՐՅԱՆ
25 ապրիլի 2001 թ.

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅՈՒՆ

Ո Ր Ո Շ ՈՒ Մ

25 ապրիլի 2001 թվականի N 345
քաղ. Երևան

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԱՐԱՐԱՏԻ ՄԱՐԶԻ ԱՌՈՂՋԱՊԱՀՈՒԹՅԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳԻ ՕՊՏԻՄԱԼԱՑՄԱՆ ԾՐԱԳԻՐԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը որոշում է.

1. Հաստատել Հայաստանի Հանրապետության Արարատի մարզի առողջապահության համակարգի օպտիմալացման ծրագիրը (կցվում է):

2. Հայաստանի Հանրապետության Արարատի մարզպետին`

ա) 2001 թվականի ընթացքում ավարտել Արարատի մարզի առողջապահության համակարգի օպտիմալացման ծրագրից բխող` առողջապահական կազմակերպությունների վերակազմակերպումը և լուծարումը.

բ) մեկամսյա ժամկետում Հայաստանի Հանրապետության կառավարություն ներկայացնել առաջարկություններ ազատված շենքերի հետագա օգտագործման և (կամ) տնօրինման վերաբերյալ.

գ) մինչև յուրաքանչյուր ամսվա երրորդ օրը Հայաստանի Հանրապետության կառավարություն և Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության նախարարություն ներկայացնել հաշվետվություն մարզի առողջապահության համակարգի օպտիմալացման ծրագրի իրականացման գործընթացի մասին:

3. Հայաստանի Հանրապետության շահագրգիռ նախարարություններին` համակողմանիորեն օժանդակել Արարատի մարզի առողջապահության համակարգի օպտիմալացման ծրագրի իրականացման գործընթացին:

4. Սույն որոշումն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակման պահից:

Հայաստանի Հանրապետության վարչապետ

Ա. Մարգարյան

Հաստատված է ՀՀ կառավարության 2001 թվականի ապրիլի 25-ի N 345 որոշմամբ

ԱՐԱՐԱՏԻ ՄԱՐԶԻ ԱՌՈՂՋԱՊԱՀՈՒԹՅԱՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳԻ ՕՊՏԻՄԱԼԱՑՄԱՆ ԾՐԱԳԻՐ

Ներածություն

1991 թվականին Հայաստանը հռչակվեց անկախ, որին հաջորդեց նոր քաղաքական- տնտեսական-սոցիալական հարաբերությունների ձևավորումը:

Խորհրդային Միության փլուզումից հետո սկսված ընդհանուր ճգնաժամը խորապես ազդեցություն ունեցավ նաև Հայաստանի Հանրապետության առողջապահության համակարգի վրա: Տնտեսության ազատականացման հետևանքով առաջացած գործընթացներն անդրադարձան առողջապահության համակարգի վրա: Առողջապահության համակարգի ազատականացումը պահանջեց հրաժարվել գործող գաղափարական կառուցվածքային համակարգերից: Տվյալ ժամանակաշրջանը կարելի է բնութագրել այսպես` առողջապահության համակարգը չի համապատասխանում պետության տնտեսական համակարգին, արագընթաց աճում էր կառուցվածքային և ֆինանսական անհամաչափությունը:

Հայաստանի առողջապահության ներկայիս համակարգը ժառանգել է խորհրդային առողջապահության համակարգի դրական և բացասական բնութագրերը, որը պետական, ամբողջապես կենտրոնացված կառավարվող համակարգ էր, ուներ կուռ և լավ ձևավորված հիերարխիկ կառուցվածք, բավարար ապահովված էր մասնագետներով, հնարավորություն էր տալիս բնակչությանն ստանալ որոշակի երաշխավորված բուժօգնություն (յուրաքանչյուրի համար որոշակի սահմանված որակով և ծավալով): Սակայն առաջնորդվելով դեկլարատիվ խորհրդային գաղափարախոսությամբ, ֆինանսավորման ոչ արդյունավետ սկզբունքներով` խորհրդային առողջապահության համակարգը կարիք ուներ վերափոխման: Նշենք, որ գաղափարական փոփոխություն կատարելու քայլեր արվել են դեռ 80-ական թվականներին (ինչպես ընտանեկան բժշկության ներդրման գաղափարը), սակայն կոմունիստական կառավարման մոտեցումները, տիրող խորհրդային օրենսդրական-իրավական դաշտը թույլ չտվեցին իրականացնել էական փոփոխություններ:

Նախկին համակարգում կարևոր չափանիշ էր մահճակալների թիվը, դրանց բաշխումն ըստ բաժանմունքների, պլանավորված հիվանդների, մահճակալ/օրերի թիվը և դրա տարեկան շրջապտույտը, պոլիկլինիկաների, սպասարկող անձնակազմի թիվն ու պլանի մի շարք ցուցանիշներ, որոնք այլ գործոնների հետ միասին ձևավորել էին թանկարժեք մասնագիտացված հիվանդանոցային բժշկական օգնության գերադասությունը, իսկ առողջության առաջնային օղակը վեր էր ածվել թերի աշխատող ոլորտի: Համակարգի թերությունները` գերկենտրոնացված կառավարումը, բացառապես բյուջետային ֆինանսավորումը, առողջապահական խնդիրների, այդ թվում` բժշկական օգնության շրջանակների սահմանափակվածություն, բուժհիմնարկների ցանցի և բուժանձնակազմի ուռճացված թվաքանակը, դրանց անհավասարաչափ բաշխվածությունը, աղավաղել էին ամբուլատոր-պոլիկլինիկական (արտահիվանդանոցային) և ստացիոնար (հիվանդանոցային) բուժհաստատությունների փոխհարաբերություններն ու դրանց գործառույթների, գործունեության սահմանազատման չափանիշները:

Վերջին տարիների ընթացքում առողջապահության համակարգում առաջացել են սոցիալ-տնտեսական ճգնաժամով պայմանավորված զգալի հիմնախնդիրներ`

- հաղորդակցության վատացումը` տրանսպորտի, հեռախոսային կապի բացակայությունն իջեցրել է բուժսպասարկման մատչելիությունը, փլուզվել է բուժօգնության կազմակերպման էտապային սկզբունքը, շտապ անհետաձգելի բուժօգնության ապահովումը կապված է մեծ դժվարությունների հետ,

- ստեղծվել է դեղորայքի ներմուծման մեծ դժվարություններ,

- առաջացել են բուժական ախտորոշիչ միջոցների (սարքավորումներ, նյութեր, ռեակտիվներ) ներմուծման դժվարություններ:

Սոցիալ-տնտեսական պայմանները, հաղորդակցության վատթարացումը, առողջապահության համակարգի անբավարար ֆինանսավորումը, բուժօգնության վճարովի սեկտորի ներմուծումը, դեղորայքի շուկայական գների կտրուկ բարձրացումը բուժսպասարկումը դարձրել են դժվարամատչելի` զգալի նվազել է բնակչության դիմելիությունն ինչպես ամբուլատոր, այնպես էլ ստացիոնար բուժհաստատություններ: Հիվանդանոցային մահճակալների զբաղվածությունն իջել է շուրջ 40%-ով: Բուժհաստատությունների զբաղվածության ցուցանիշների անկումը չի բացատրվում մարդկանց առողջական վիճակի բարելավմամբ, քանի որ հիվանդության ցուցանիշների «իջեցմանը» զուգահեռ նկատվում է մահացության ցուցանիշի բարձրացում մի շարք հիվանդություններից (սիրտ-անոթային համակարգի հիվանդություններ, ուռուցքներ, տուբերկուլյոզ, շաքարային դիաբետ և այլն):

Հիմնվելով առողջապահության համակարգի մի շարք կարևոր սկզբունքների վրա, ինչպես`

- առողջության պահպանման իրավունքի ապահովում,

- բժշկական օգնության իրականացնողի ընտրության իրավունքի ապահովում,

- բժշկական օգնության իրականացնողների սեփականության բազմաձևություն,

- ֆինանսական աղբյուրների բազմաձևություն,

- բժշկական ծառայությունների որակի ապահովում,

- բժշկական օգնության մատչելիություն:

ՀՀ առողջապահության նախարարությունը 1997 թ. սկսեց իրականացնել առողջապահության բարեփոխումների գործընթաց: «ՀՀ առողջապահության բարեփոխումների և զարգացման ծրագիրը» հավանության արժանացավ ՀՀ կառավարության կողմից, ամփոփեց առողջապահության համակարգի բարեփոխումների սկզբունքները և հստակեցրեց կոնկրետ խնդիրներն ու անելիքները: Ծրագրում խնդիր էր դրվում ստեղծել առողջապահության պետական ֆինանսավորման գործող համակարգի կազմակերպչական և կառուցվածքային փոփոխությունների ճանապարհով մի նոր համակարգ, որը թույլ կտար`

● տարանջատել բժշկական օգնության տրամադրման և դրա դիմաց վճարումների իրականացման ֆունկցիաները` դրանով իսկ հստակեցնելով պատվիրատու-կատարող փոխհարաբերությունները պետական պատվերի շրջանակներում,

● հստակեցնել պետության պարտավորությունները բժշկական օգնության տրամադրման հարցում:

Ներկայումս առողջապահության համակարգում գործող բուժհաստատություններն իրենց թվաքանակով, հզորություններով, կադրային ներուժով էականորեն գերազանցում են բուժօգնության, այդ թվում` պետության կողմից երաշխավորված ծրագրերով ձևավորված պահանջարկը:

Արդյունքում, այդ ծրագրի գծով պետական բյուջեից հատկացվող ֆինանսական միջոցները նպատակաուղղված են ոչ թե որակյալ բժշկական օգնության ապահովմանը, այլ ամբողջ համակարգի պահպանմանը, այդ թվում` համապատասխան ծանրաբեռնվածությամբ չապահովված կադրերի ցածր ու անկանոն վճարվող աշխատավարձերի վճարմանը: Ընդ որում, այդ միջոցները հիմնականում ուղղվում են բժշկական օգնություն իրականացնողների ընթացիկ ծախսերը մի կերպ ծածկելուն և բնականաբար չեն բավարարում նորմալ դեղորայքային և տեխնոլոգիական հագեցվածությանը, բժշկական անձնակազմի աշխատավարձի մակարդակի բարձրացմանը: Այդ իսկ պատճառով անհրաժեշտություն է առաջանում հստակեցնելու ներկա պայմաններում բուժօգնություն և սպասարկում իրականացնողների առկա և փաստացի օգտագործվող հզորությունները:

Համակարգի հիմնական խնդիրներն են`

գործող առողջապահական ցանցի օպտիմալացում և աշխատանքների արդյունավետության բարձրացում,

ֆինանսավորման սկզբունքների և ձևերի բարեփոխում:

Հիմք ընդունելով ՀՀ կառավարության կողմից հավանության արժանացած առողջապահության համակարգի օպտիմալացման ծրագիրը և ի կատարումն Հայաստանի Հանրապետության Նախագահի հանձնարարականով հաստատված (25.12.2000 թ. NՆՕ-1814)` ՀՀ մարզերի և Երևան քաղաքի առողջապահության համակարգի օպտիմալացման ծրագրերի ներկայացման ժամանակացույցը` կից ներկայացվում է Արարատի մարզի առողջապահության համակարգի օպտիմալացման ծրագրի նախագիծը:

Ներկա իրավիճակ

Արարատի մարզն զբաղեցնում է 201.000 ք. կմ տարածք` 308800 բնակչությամբ: Իր մեջ ներառում է հետևյալ նախկին վարչատարածքները`

Արարատի վարչատարածք`	102.800 բնակչությամբ
Արարատ քաղաք`	22.300 բնակչությամբ
Վեդի քաղաք`	14.500 բնակչությամբ
Արտաշատի վարչատարածք`	118.600 բնակչությամբ
Արտաշատ քաղաք`	35000 բնակչությամբ
Մասիսի վարչատարածք`	87.400 բնակչությամբ
Մասիս քաղաք`	27100 բնակչությամբ

Այսօր մարզի առողջապահության համակարգում գործում է 66 առողջապահական հաստատություն, որից`

● հիվանդանոց` 4 (Արարատ, Արտաշատ, Մասիս, Վեդի)

● ծննդատուն` 2 (Արտաշատ, Վեդի)

● մեծահասակների պոլիկլինիկա` 4

● մանկական պոլիկլինիկա` 4

● առողջության կենտրոն` 1

● գյուղական բժշկական ամբուլատորիա` 49

● «Հակատուբերկուլյոզային դիսպանսեր» ՊՓԲԸ

● «Շտապ օգնության կայան» ՊՓԲԸ

Ընդհանուր մահճակալային ֆոնդը կազմում է` 1245, որի ծանրաբեռնվածությունը` 30%: Մարզում աշխատում է 419 բժիշկ, որից`

● թերապևտ` 69 (տեղամասային թերապևտ` 49)

● մանկաբույժ` 69 (տեղամասային մանկաբույժ` 57)

բուժքույր` 1411

այլ աշխատող` 781

Ըստ նախկին վարչատարածքների գործում են`

ք. Արտաշատ`

«Արտաշատի հիվանդանոց» ՊՓԲԸ

«Արտաշատի ծննդատուն» ՊՓԲԸ

«Արտաշատի պոլիկլինիկա» ՊՓԲԸ

«Արտաշատի մանկական պոլիկլինիկա» ՊՓԲԸ

«Արտաշատի շտապ օգնություն» ՊՓԲԸ

«Արտաշատի հակատուբերկուլյոզային դիսպանսեր» ՊՓԲԸ

ք. Արարատ`

«Արարատի հիվանդանոց-ԲԿ» ՊՓԲԸ

ք. Վեդի`

«Վեդու հիվանդանոց» ՊՓԲԸ

«Վեդու ծննդատուն» ՊՓԲԸ

«Վեդու պոլիկլինիկա» ՊՓԲԸ

«Վեդու մանկական պոլիկլինիկա» ՊՓԲԸ

«Վեդու ստոմատոլոգիական պոլիկլինիկա» ՊՓԲԸ

ք. Մասիս`

«Մասիսի հիվանդանոց» ՊՓԲԸ

«Մասիսի պոլիկլինիկա» ՊՓԲԸ

«Մասիսի մանկական պոլիկլինիկա» ՊՓԲԸ

«Մասիսի ստոմատոլոգիական պոլիկլինիկա» ՊՓԲԸ

Ամբուլատոր-պոլիկլինիկական (առաջնային) ծառայություն
Մարզի բնակչության տեղաբաշխումն ըստ սպասարկման տարածքների (2000 թ. տվյալներով)

Բուժհաստատության անվանումը	Տարածքը (քմ)	Հաճախում (փաստացի, տարեկան)	Հզորություն (օրվա ընթացքում նախատեսվող հաճախումների թիվը)	Բժիշկ	Բուժքույր	Այլ աշխատող	Սպասարկվող բնակչության թիվը
1. Արտաշատի պոլիկլինիկա	2868	21158	215	31	34	13	35000
2. Արտաշատի մանկական պոլիկլինիկա	1500	6300	75	15	33	9	7500
3. Վ. Արտաշատի ԳԲԱ	350	5640	70	4	10		5505
4. Շահումյանի ԳԲԱ	144	6560	20	1	3	3	4429
5. Վեդու պոլիկլինիկա	858	28000	85	19	25	11	15770
6. Վեդու մանկական պոլիկլինիկա	324	5976	50	7	16	4	6000
7. Այգավանի ԳԲԱ	150	2304	15	2	6	2	4390
8. Լուսառատի ԳԲԱ	70	2349	10	2	6	3	2590
9. Փ. Վեդու ԳԲԱ	157	4180	30	3	5	2	3570
10. Սուրենավանի ԳԲԱ	144	6163	20	1	3	3	2741
11. Զանգակատան ԳԲԱ	186	2980	18	2	7	2	2535
12. Արարատի ԳԲԱ	300	5029	50	4	10	3	8000
13. Արալեզի ԳԲԱ	84	1786	20	1	3	2	2609
14. Ոսկետափի ԳԲԱ	150	4438	20	2	8	3	5234
15. Նոյակերտի ԳԲԱ	291	2349	22	2	6	3	4336
16. Ուրցաձորի ԳԲԱ	120	6245	18	1	8	2	3000
17. Տափերականի ԳԲԱ	420	5587	60	4	13	4	6015
18. Մասիսի պոլիկլինիկա	1510	32800	200	27	36	8	19800
19. Մասիսի մանկական պոլիկլինիկա	450	13840	120	8	14	4	6895
20. Այնթափի ԳԲԱ	120	7260	50	6	10	2	7955
21. Մարմարաշենի ԳԲԱ	180	8355	30	2	9	3	6053
22. Նորաբացի ԳԲԱ	90	2660	10	1	2	2	2246
23. Սիսի ԳԲԱ	60	2010	10	2	3	2	1486
24. Նոր Խարբերդի ԳԲԱ	90	5980	40	3	8	2	6392
25. Նորաշենի ԳԲԱ	250	3096	25	2	7	2	3584
26. Մրգավանի ԳԲԱ	52	2026	15	2	3	1	1978
27. Խաչփառի ԳԲԱ	85	3271	15	1	3	2	1767
28. Սայաթ-Նովայի ԳԲԱ	125	2850	15	1	5	2	4262
29. Հայանիստի ԳԲԱ	250	2900	18	3	4	2	4276
30. Հովտաշատի ԳԲԱ	92	4600	12	2	7	2	4806
31. Նորամարգի ԳԲԱ	65	1970	15	1	3	1	1958
32. Արբաթի ԳԲԱ	90	3050	30	1	3	2	1839
33. Դաշտավանի ԳԲԱ	100	3455	35	2	5	2	4640
34. Գեղանիստի ԳԲԱ	80	2165	35	2	5	2	3656
35. Արգավանդի ԳԲԱ	48	4082	10	1	4	2	2321
36. Ռանչպարի ԳԲԱ	80	3500	30	1	3	2	1366
37. Ազատավանի ԳԲԱ	85	5231	16	3	11	2	5437
38. Այգեստանի ԳԲԱ	400	4760	45	2	5	2	3971
39. Այգեզարդի ԳԲԱ	110	4485	15	2	6	2	5437
40. Արևշատի ԳԲԱ	130	12700	25	4	8	3	7079
41. Բուրաստանի ԳԲԱ	160	4260	70	3	8	2	4051
42. Գետազատի ԳԲԱ	100	5330	20	1	8	2	3926
43. Դալարի ԳԲԱ	125	5325	20	2	8	2	5073
44. Մխչյանի ԳԲԱ	210	9515	25	5	12	3	8669
45. Ն. Դվինի ԳԲԱ	100	4923	20	2	3	1	2676
46. Նշավանի ԳԲԱ	55	4221	15	1	5	2	3574
47. Ջրաշենի ԳԲԱ	50	2630	15	2	5	1	2633
48. Վ. Դվինի ԳԲԱ	38	4923	15	2	3	1	2676
49. Քաղցրաշենի ԳԲԱ	115	4540	22	1	5	2	4232
50. Դիմիտրովի ԳԲԱ	50	2946	10	1	3	1	2389
51. Ավշարի ԳԲԱ	78	4940	40	2	6	3	5200
52. Արմաշի առողջության կենտրոն (ամբուլատոր մաս)	595	4051	25	4	13	4	4117
53. Նոր կյանքի ԳԲԱ	65	2314	15	3	3	2	2708
54. Բանավանի ԳԲԱ	120	4021	20	6	10	2	5000
55. Կանաչուտի ԳԲԱ	5600	2020	15	1	3	2	2459
56. Դարակերտի ԳԲԱ	-	3504	50	3	6	2	4794
57. Արարատի ԲԿ-պոլիկլինիկա	-	37700	-	-	-	-	16195
Ընդամենը				216	455	156	308800

Հիվանդանոցային (մասնագիտացված) ծառայություն (2000 թ. տվյալներով)

Բուժհաստատության անվանումը	Մահճ. թիվը (2000 թ.)	Զբաղված մահճակալների (օր. թիվը)	Ծանրաբեռն- վածությունը նը %	Բժիշկներ/ բույժքույր	Այլ աշխատողներ	Տարածքը (քմ)
Արտաշատի հիվանդանոց	340	118.1	32.4	63/214	145	5500
թերապևտիկ բաժանմունք	80	65.1	17.8
սրտաբանական բաժանմունք	30	196.8	53.9
վիրաբուժական բաժանմունք	60	141	38.6
վնասվածքաբանական բաժանմունք	40	118.8	32.5
նյարդաբանական բաժանմունք	40	181	49.6
մանկական բաժանմունք	50	59.4	16.3
Լոր բաժանմունք	10	27.2	7.4
ինֆեկցիոն բաժանմունք	30	57.6	15.8
վերակենդանացման բաժանմունք	25	145.4	39.8
Արտաշատի ծննդատուն	120	65.0	17.8	23/96	52	5000
ծննդաբերական բաժանմունք	80	84.5	23.1
գինեկոլոգիական բաժանմունք	40	26	7.1
Արտաշատի հակատուբերկուլյոզային դիսպանսեր	10		80	2/13	5	280
Մասիսի հիվանդանոց	325	91.4	25.0	38/109	93	4800
թերապևտիկ բաժանմունք	95	108.2	29.6
վիրաբուժական բաժանմունք	65	66.4	18.2
մանկական բաժանմունք	45	55.5	15.2
ինֆեկցիոն բաժանմունք	40	152.8	41.8
ծննդաբերական բաժանմունք	50	94.7	25.9
գինեկոլոգիական բաժանմունք	30	59.2	16.2
Վեդու ծննդատուն	100	56.6	15.5	12/20	11	4570
ծննդաբերական բաժանմունք	60	61.9	17.0
գինեկոլոգիական բաժանմունք	40	48.7	13.3
Վեդու հիվանդանոց	180	71	19.5	16/65	65	3850
վիրաբուժական բաժանմունք	50	72	19.7
թերապևտիկ բաժանմունք	60	60.5	16.8
մանկական բաժանմունք	30	65.5	17.9
նյարդաբանական բաժանմունք	20	61	16.7
ինֆեկցիոն բաժանմունք	20	116.5	31.9
վերակենդանացման բաժանմունք	6	6.6	1.8
Արարատի հիվանդանոց	150	101.4	27.8	42/124	98	4000
թերապևտիկ բաժանմունք	40	98.4	26.9
վիրաբուժական բաժանմունք	30	120.4	36.4
նևրոլոգիական բաժանմունք	10	133.0	32.9
մանկական բաժանմունք	25	78.0	21.4
ծննդաբերական բաժանմունք	30	88.6	24.3
գինեկոլոգիական բաժանմունք	15	55.7	15.3
վերակենդանացման բաժանմունք	6	146.3	40.0
Արմաշի առողջության կենտրոն (ստացիոնար)	30	-	-	4/13	-	595
Ընդամենը	1245	-	-	198/641	464	-

Սպասվելիք իրավիճակ

Ելնելով ՀՀ Արարատի մարզում տեղակայված առողջապահական հիմնարկների ներկա ցանցի ուսումնասիրության արդյունքներից` ակնհայտ է դառնում, որ համակարգում գործող բուժհաստատություններն իրենց թվաքանակով, հզորություններով, կադրային ներուժով գերազանցում են բուժօգնության պահանջարկը:

Հիմք ընդունելով ՀՀ առողջապահության համակարգի օպտիմալացման հայեցակարգային հիմնադրույթները և Արարատի մարզի առողջապահական հիմնարկներում ստեղծված իրավիճակը` առաջարկվում է մարզի առողջապահության համակարգի օպտիմալացման նպատակով իրականացնել հետևյալ գործառույթները`

● Արարատի մարզի քարտեզագրում.

● առողջապահության համակարգի շենքերի, շինությունների գույքագրում, տեխնիկական և ֆունկցիոնալ վիճակի ուսումնասիրություն.

● հիմնական միջոցների, բժշկական սարքավորումների և ստորաբաժանումների ուսումնասիրություն, գույքագրում.

● բուժհաստատությունների մահճակալային ֆոնդի ուսումնասիրություն (հագեցվածություն, ծանրաբեռնվածություն, շրջապտույտ և այլն).

● ամբուլատոր-պոլիկլինիկական ծառայության կառուցվածքի և ֆունկցիոնալ կառավարման մեխանիզմների վերլուծություն, հաճախելիության ուսումնասիրություն.

● դեմոգրաֆիկ ցուցանիշների հավաքագրում` ներառելով հիվանդացությունը.

● բնակչության տեղաբաշխումը, խտությունը.

● կադրային ռեսուրսների ուսումնասիրություն:

Ամբուլատոր-պոլիկլինիկական (առաջնային) ծառայություն

Օպտիմալացման ժամանակ անհրաժեշտ է հիմք ընդունել հետևյալ ռազմավարական սկզբունքները`

● առողջության առաջնային պահպանման օղակներում ներդնել ընտանեկան բժշկության գաղափարը,

● առողջության առաջնային պահպանման օղակի բուժհաստատություններում նեղ մասնագետների գործունեության ոլորտը տեղափոխել բազմապրոֆիլային հիվանդանոցներ` պայմանագիր կնքելով ամբուլատոր-պոլիկլինիկական օղակի հետ,

● ներկայումս ընտանեկան բժիշկների գրասենյակները կարելի է ծավալել ներկա պոլիկլինիկաների շենքերում:

Արարատի մարզի ամբուլատոր-պոլիկլինիկական օղակի օպտիմալացման գործընթացը դարձնել անհրաժեշտություն, նպատակ դնելով`

- բարելավել առողջության առաջնային պահպանման որակը,

- բարձրացնել համայնքների դերը և մասնակցությունն առողջապահական կարիքների լուծման գործում,

- ապահովել բուժօգնության մատչելիությունը և հավասարության սկզբունքը,

- թեթևացնել մասնագիտացված ծառայությունների գործունեությունը,

- նպաստել հիվանդանոցային համակարգի օպտիմալացման (ներառյալ արտահիվանդանոցային մասնագիտական ծառայությունները),

- ներկա ամբուլատոր-պոլիկլինիկական օղակն աստիճանաբար փոխարինել ընտանեկան բժշկության համակարգով:

Այս առումով Արարատի մարզում ծրագրվում է`

հաշվի առնելով, որ մարզի մանկական և մեծահասակների պոլիկլինիկաները գտնվում են կամ միևնույն շենքում, կամ շատ մոտ հեռավորության վրա, որ մանկական պոլիկլինիկաները ոչ լրիվ են ապահովված անհրաժեշտ բժշկական կադրերով ու մեծ մասամբ օգտվում են մեծահասակների նեղ մասնագետների ծառայությունից (պայմանագրային հիմունքներով), ուստի, առաջարկվում է`

միավորել մանկական պոլիկլինիկաները մեծահասակների պոլիկլինիկաներին

(արդյունքում ավելորդ, միմյանց կրկնող կաբինետներից և ախտորոշիչ ծառայություններից ազատվելով, առկա հզորություններն ու մասնագետների կադրային ներուժն օգտագործելով` կարող ենք ակնկալել ավելի բարձր մակարդակի ամբուլատոր-պոլիկլինիկական օգնություն),

մարզի բոլոր ստոմատոլոգիական պոլիկլինիկաները ներկայացնել մասնավորեցման, մինչև ընտանեկան բժշկության ինստիտուտի գործելը պոլիկլինիկաները կլինեն նախկին կարգավիճակով` իրականացնելով իրենց հիմնական գործառույթները: Բժիշկները կաշխատեն պայմանագրային սկզբունքով, մատուցվող բժշկական օգնության և ծառայությունների մասին պայմանագիր կնքելով բնակչի հետ: Հետագայում գործող բոլոր պոլիկլինիկաների (յուրաքանչյուրի) բազայի վրա ծավալելու են ընտանեկան բժշկի գրասենյակներ,

● գյուղական բնակչության առողջության առաջնային պահպանման օղակը բարելավելու նպատակով Համաշխարհային բանկի վարկային ծրագրի շրջանակներում ներկայումս իրականացվում են շինվերանորոգման աշխատանքներ,

● գյուղական բժշկական ամբուլատորիաները կշարունակեն իրենց գործունեությունը` ունենալով ֆինանսական, վարչական և մեթոդական ենթակայություն տարածքային պոլիկլինիկաներին:

Ելնելով շարադրվածից` կունենանք հետևյալ պատկերը`

Բուժհաստատության անվանումը	Տարածքը (քմ)	Ազգաբնակչության թիվը	Կառուցվածքային փոփոխությունները	Սպասվելիք արդյունքը
1. Արտաշատի պոլիկլինիկա	2868	35000	միանում է տարածքային պոլիկլինիկային	17-20 ընտ. բժշկ. գրասենյակ
2. Արտաշատի մանկական պոլիկլինիկա	1500	7500	միանում է մեծահասակների պոլիկլինիկային	------------
3. Վ. Արտաշատի ԳԲԱ	350	5505	միանում է տարածքային պոլիկլինիկային	2 ընտ. բժշկի գրասենյակ
4. Շահումյանի ԳԲԱ	144	4429	միանում է տարածքային պոլիկլինիկային	2 ընտ. բժշկի գրասենյակ
5. Վեդու պոլիկլինիկա	858	15770	միանում է տարածքային պոլիկլինիկային	7 ընտ. բժշկի գրասենյակ
6. Վեդու մանկական պոլիկլինիկա	324	6000	միանում է մեծահասակների պոլիկլինիկային	------------
7. Այգավանի ԳԲԱ	150	4390	միանում է տարածքային պոլիկլինիկային	2 ընտ. բժշկի գրասենյակ
8. Լուսառատի ԳԲԱ	70	2590	միանում է տարածքային պոլիկլինիկային	1 ընտ. բժշկի գրասենյակ
9. Փ. Վեդու ԳԲԱ	157	3570	միանում է տարածքային պոլիկլինիկային	2 ընտ. բժշկի գրասենյակ
10. Սուրենավանի ԳԲԱ	144	2741	միանում է տարածքային պոլիկլինիկային	1 ընտ. բժշկի գրասենյակ
11. Զանգակատան ԳԲԱ	186	2535	միանում է տարածքային պոլիկլինիկային	1 ընտ. բժշկի գրասենյակ
12. Արարատի ԳԲԱ	300	8000	միանում է տարածքային պոլիկլինիկային	4 ընտ. բժշկի գրասենյակ
13. Արալեզի ԳԲԱ	84	2609	միանում է տարածքային պոլիկլինիկային	1 ընտ. բժշկի գրասենյակ
14. Ոսկետափի ԳԲԱ	150	5234	միանում է տարածքային պոլիկլինիկային	2 ընտ. բժշկի գրասենյակ
15. Նոյակերտի ԳԲԱ	291	4336	միանում է տարածքային պոլիկլինիկային	2 ընտ. բժշկի գրասենյակ
16. Ուրցաձորի ԳԲԱ	120	3000	միանում է տարածքային պոլիկլինիկային	1 ընտ. բժշկի գրասենյակ
17. Տափերականի ԳԲԱ	420	6015	միանում է տարածքային պոլիկլինիկային	3 ընտ. բժշկի գրասենյակ
18. Մասիսի պոլիկլինիկա	1510	19800	միանում է տարածքային պոլիկլինիկային	13 ընտ. բժշկի գրասենյակ
19. Մասիսի մանկական պոլիկլինիկա	450	6895	միանում է մեծահասակների պոլիկլինիկային	------------
20. Այնթափի ԳԲԱ	120	7955	միանում է տարածքային պոլիկլինիկային	4 ընտ. բժշկի գրասենյակ
21. Մարմարաշենի ԳԲԱ	180	6053	միանում է տարածքային պոլիկլինիկային	3 ընտ. բժշկի գրասենյակ
22. Նորաբացի ԳԲԱ	90	2446	միանում է տարածքային պոլիկլինիկային	1 ընտ. բժշկի գրասենյակ
23. Սիսի ԳԲԱ	60	1486	միանում է տարածքային պոլիկլինիկային	1 ընտ. բժշկի գրասենյակ
24. Նոր Խարբերդի ԳԲԱ	90	6392	միանում է տարածքային պոլիկլինիկային	3 ընտ. բժշկի գրասենյակ
25. Նորաշենի ԳԲԱ	250	3584	միանում է տարածքային պոլիկլինիկային	1 ընտ. բժշկի գրասենյակ
26. Մրգավանի ԳԲԱ	52	1978	միանում է տարածքային պոլիկլինիկային	1 ընտ. բժշկի գրասենյակ
27. Խաչփառի ԳԲԱ	85	1767	միանում է տարածքային պոլիկլինիկային	1 ընտ. բժշկի գրասենյակ
28. Սայաթ-Նովայի ԳԲԱ	125	4262	միանում է տարածքային պոլիկլինիկային	2 ընտ. բժշկի գրասենյակ
29. Հայանիստի ԳԲԱ	250	4276	միանում է տարածքային պոլիկլինիկային	2 ընտ. բժշկի գրասենյակ
30. Հովտաշատի ԳԲԱ	92	480	միանում է տարածքային պոլիկլինիկային	23 ընտ. բժշկի գրասենյակ
31. Նորամարգի ԳԲԱ	65	1958	միանում է տարածքային պոլիկլինիկային	1 ընտ. բժշկի գրասենյակ
32. Արբաթի ԳԲԱ	90	1839	միանում է տարածքային պոլիկլինիկային	1 ընտ. բժշկի գրասենյակ
33. Դաշտավանի ԳԲԱ	100	4640	միանում է տարածքային պոլիկլինիկային	2 ընտ. բժշկի գրասենյակ
34. Գեղանիստի ԳԲԱ	80	3656	միանում է տարածքային պոլիկլինիկային	2 ընտ. բժշկի գրասենյակ
35. Արգավանդի ԳԲԱ	48	2321	միանում է տարածքային պոլիկլինիկային	1 ընտ. բժշկի գրասենյակ
36. Ռանչպարի ԳԲԱ	80	1366	միանում է տարածքային պոլիկլինիկային	1 ընտ. բժշկի գրասենյակ
37. Ազատավանի ԳԲԱ	85	5437	միանում է տարածքային պոլիկլինիկային	2 ընտ. բժշկի գրասենյակ
38. Այգեստանի ԳԲԱ	400	3971	միանում է տարածքային պոլիկլինիկային	2 ընտ. բժշկի գրասենյակ
39. Այգեզարդի ԳԲԱ	110	5437	միանում է տարածքային պոլիկլինիկային	2 ընտ. բժշկի գրասենյակ
40. Արևշատի ԳԲԱ	130	7079	միանում է տարածքային պոլիկլինիկային	3 ընտ. բժշկի գրասենյակ
41. Բուրաստանի ԳԲԱ	160	4051	միանում է տարածքային պոլիկլինիկային	2 ընտ. բժշկի գրասենյակ
42. Գետազատի ԳԲԱ	100	3926	միանում է տարածքային պոլիկլինիկային	2 ընտ. բժշկի գրասենյակ
43. Դալարի ԳԲԱ	125	5073	միանում է տարածքային պոլիկլինիկային	2 ընտ. բժշկի գրասենյակ
44. Մխչյանի ԳԲԱ	210	8669	միանում է տարածքային պոլիկլինիկային	4 ընտ. բժշկի գրասենյակ
45. Ն. Դվինի ԳԲԱ	100	3230	միանում է տարածքային պոլիկլինիկային	1 ընտ. բժշկի գրասենյակ
46. Նշավանի ԳԲԱ	55	3574	միանում է տարածքային պոլիկլինիկային	1 ընտ. բժշկի գրասենյակ
47. Ջրաշենի ԳԲԱ	50	2633	միանում է տարածքային պոլիկլինիկային	1 ընտ. բժշկի գրասենյակ
48. Վ. Դվինի ԳԲԱ	38	2676	միանում է տարածքային պոլիկլինիկային	1 ընտ. բժշկի գրասենյակ
49. Քաղցրաշենի ԳԲԱ	115	4232	միանում է տարածքային պոլիկլինիկային	2 ընտ. բժշկի գրասենյակ
50. Դիմիտրովի ԳԲԱ	50	2389	միանում է տարածքային պոլիկլինիկային	1 ընտ. բժշկի գրասենյակ
51. Ավշարի ԳԲԱ	78	5200	միանում է տարածքային պոլիկլինիկային	2 ընտ. բժշկի գրասենյակ
52. Արմաշի առողջության կենտրոն (30 մահճակալ)	595	4117	միանում է տարածքային պոլիկլինիկային	2 ընտ. բժշկի գրասենյակ
53. Նոր կյանքի ԳԲԱ	65	2708	միանում է տարածքային պոլիկլինիկային	1 ընտ. բժշկի գրասենյակ
54. Բանավանի ԳԲԱ	-	5000	միանում է տարածքային պոլիկլինիկային	2 ընտ. բժշկի գրասենյակ
55. Կանաչուտի ԳԲԱ	5600	2459	միանում է տարածքային պոլիկլինիկային	2 ընտ. բժշկի գրասենյակ
56. Արարատ ք. պոլիկլինիկա	-	16195	միանում է տարածքային պոլիկլինիկային	8 ընտ. բժշկի գրասենյակ
57. Դարակերտի ԳԲԱ	-	4794	միանում է տարածքային պոլիկլինիկային	2 ընտ. բժշկի գրասենյակ
Ընդամենը				145-148 ընտ. բժշկի գրասենյակ

Հայաստանի Հանրապետության Արարատի մարզի Արարատի, Մխչյանի, Տափերականի, Այգավանի, Վերին Արտաշատի, Շահումյանի գյուղական բժշկական ամբուլատորիաները կգործեն որպես փակ բաժնետիրական ընկերություններ:

Ծրագրի իրականացման արդյունքում Արարատի մարզում կգործեն 4 պոլիկլինիկա`

● ք. Արտաշատ` ● ք. Վեդի` ● ք. Մասիս` ● ք. Արարատ`

1 պոլիկլինիկա 1 պոլիկլինիկա 1 պոլիկլինիկա 1 պոլիկլինիկա

● գյուղական բժշկական ամբուլատորիաները կշարունակեն իրենց գործունեությունը՝ միացվելով տարածքային պոլիկլինիկաներին՝ մեկ իրավաբանական անձի կարգավիճակով:

(բաժինը լրաց. 12.09.01 N 851, լրաց., փոփ. 12.09.02 N 1422-Ն)

Հիվանդանոցային (մասնագիտացված) ծառայություն

Արտաշատ քաղաքում նախատեսվում է`

1. մեկ բազմապրոֆիլային հիվանդանոց` 200 մահճակալ հզորությամբ (ներկայիս 340 մահճակալի փոխարեն), որն իր մեջ կներառի`

● թերապևտիկ, նյարդաբանական, վիրաբուժական, մանկական, ինֆեկցիոն (10 մահճակալ` 40-ի փոխարեն) բաժանմունքները,

● ախտորոշիչ-կոնսուլտացիոն կենտրոնը,

● շտապ օգնության ծառայությունը,

● արյան փոխներարկման կայանը:

2. Արտաշատ քաղաքի հակատուբերկուլյոզային դիսպանսերը (ամբուլատոր և ստացիոնար մասերը) տեղափոխվելու է ինֆեկցիոն բաժանմունքի ազատ տարածքը,

3. ծննդատուն` 60 մահճակալ հզորությամբ (ներկայիս 120-ի փոխարեն),

4. մանկական պոլիկլինիկան (200 հաճախում հզորությամբ) միացվելու է մեծահասակների (500 հաճախում հզորությամբ) պոլիկլինիկային:

Վերակազմակերպման արդյունքում Արտաշատ քաղաքում ազատվում է 2 մասնաշենք`

1. մանկական պոլիկլինիկայի մասնաշենքը` 1500 քմ

2. հակատուբերկուլյոզային դիսպանսերի շենքը` 100 քմ

Մասիս քաղաքում նախատեսվում է ունենալ`

մեկ բազմապրոֆիլային հիվանդանոց` 170 մահճակալ հզորությամբ (ներկայիս 325 մահճակալի փոխարեն), որն իր մեջ կներառի`

● թերապևտիկ, վիրաբուժական, մանկական, ինֆեկցիոն (30 մահճակալ) և ծննդաբերական բաժանմունքները,

● շտապ օգնության ծառայությունը,

● ախտորոշիչ-կոնսուլտացիոն կենտրոնը,

● արյան փոխներարկման կետը:

Վեդի քաղաքում նախատեսվում է`

տեղափոխելով առանձին գործող հիվանդանոցի ինֆեկցիոն բաժանմունքը` 10 մահճակալ հզորությամբ (ներկայիս` 20-ի փոխարեն) հիվանդանոցի հիմնական շենք, արդյունքում ունենալ`

1. մեկ բազմապրոֆիլային հիվանդանոց` 80 մահճակալ հզորությամբ (ներկայիս 180-ի փոխարեն),

որն իր մեջ կներառի`

● վիրաբուժական, թերապևտիկ, մանկական, ինֆեկցիոն բաժանմունքները,

● շտապ օգնության ծառայությունը,

● ախտորոշիչ-կոնսուլտացիոն կենտրոնը,

● արյան փոխներարկման կետը:

2. ծննդատուն` 50 մահճակալ հզորությամբ (ներկայիս` 100-ի փոխարեն)

3. մանկական պոլիկլինիկան միացվելու է մեծահասակների պոլիկլինիկային:

Ծրագրի իրականացման արդյունքում Վեդի քաղաքում ազատվում է 1 մասնաշենք`

ինֆեկցիոն բաժանմունքի մասնաշենքը` 200 քմ:

Արարատ քաղաքում նախատեսվում է ունենալ`

1. բժշկական կենտրոն` 80 մահճակալ հզորությամբ (ներկայիս` 150-ի փոխարեն), որն իր կազմում կունենա`

● թերապևտիկ, վիրաբուժական, մանկական և մանկաբարձագինեկոլոգիական բաժանմունքները,

● ախտորոշիչ-կոնսուլտացիոն կենտրոնը,

● շտապ օգնության ծառայությունը,

● արյան փոխներարկման կետը:

Այսպիսով, Արարատի մարզի առողջապահության համակարգի օպտիմալացման արդյունքում կկազմավորվի`

Բուժհաստատության անվանումը	Առ. 01.01.2001 թ. բաժանմունքների մահճ. ֆոնդը	Ծանրաբեռն- վածություն (%)	Մեկ մահճակալի ծանրաբեռնվածութ. (օր)	Օպտիմալացման արդյունքում առաջարկվող մահճակալների թիվը
Արտաշատի հիվանդանոց	340	32.4	118.1	200
1. թերապևտիկ բաժանմունք	150			100
2. վիրաբուժական բաժանմունք	110			70
3. մանկական բաժանմունք	50			20
4. ինֆեկցիոն բաժանմունք	30			10
5. նյարդաբանական բաժանմունք	25			30
վերակենդանացման բաժանմունք				15
Արտաշատի ծննդատուն	120	17.8	65.0	60
1. ծննդաբերական բաժանմունք	80			40
2. գինեկոլոգիական բաժանմունք	40			20
Արտաշատի հակատուբերկուլյոզային դիսպանսեր	10	80		10
Մասիսի հիվանդանոց	325	25.0	91.4	170
1. թերապևտիկ բաժանմունք	95			45
2. վիրաբուժական բաժանմունք	65			30
3. մանկական բաժանմունք	45			20
3. մանկական բաժանմունք	45			20
4. ինֆեկցիոն բաժանմունք	40			30
մանկաբարձագինեկոլոգիական բաժանմունք	80			80
Վեդու հիվանդանոց	180	19.5	71	80
1. վիրաբուժական բաժանմունք	50			30
2. թերապևտիկ բաժանմունք	80			30
3. մանկական բաժանմունք	30			10
4. ինֆեկցիոն բաժանմունք	20			10
5. վերակենդանացման բաժանմունք	6			6
Վեդու ծննդատուն	100	15.5	56.6	50
1. ծննդաբերական բաժանմունք	60			30
2. գինեկոլոգիական բաժանմունք	40			20
Արարատի հիվանդանոց-ԲԿ	150	40.0	101.4	80
1. թերապևտիկ բաժանմունք	50			25
2. վիրաբուժական բաժանմունք	30			25
3. մանկական բաժանմունք	25			5
4. ծննդաբերական (գինեկոլոգիական) բաժանմունք	45			25
Արմաշի առողջության կենտրոն	30			25
Ընդամենը	1245			665

Արարատի մարզում օպտիմալացման արդյունքում ընդհանուր առմամբ մահճակալային ֆոնդը 1245-ից կնվազի մինչև 665 և կազատվի 3 շենքային կառույց (1800 քմ):

Արտաշատ քաղաքում ազատվում է 2 մասնաշենք`

1.  մանկական պոլիկլինիկայի մասնաշենքը` 1500 քմ

2. հակատուբերկուլյոզային դիսպանսերի շենքը` 100 քմ

Վեդի քաղաքում ազատվում է`

ինֆեկցիոն բաժանմունքի մասնաշենքը` 200 քմ:

(ծրագիրը լրաց. 12.09.01 N 851, լրաց., փոփ. 12.09.02 N 1422-Ն)