ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ
ՎՃՌԱԲԵԿ ԴԱՏԱՐԱՆ
|
ՀՀ քաղաքացիական վերաքննիչ |
Քաղաքացիական գործ թիվ 3-1832(ՎԴ) |
| Նախագահող դատավոր՝ Տ. Սահակյան | |
| Դատավորներ՝ Ն. Հովսեփյան, Մ. Ասատրյան |
Ո Ր Ո Շ ՈՒ Մ
ՀԱՆՈՒՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ
ՀՀ վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական պալատը (այսուհետ՝ Վճռաբեկ դատարան)
|
նախագահությամբ` |
Ա. Մկրտումյանի | |
|
մասնակցությամբ դատավորներ` |
Է. Հայրիյանի | |
|
|
Վ. Աբելյանի | |
|
|
Ս. Անտոնյանի | |
|
Ս. Գյուրջյանի | ||
|
|
Ս. Սարգսյանի |
2007 թվականի դեկտեմբերի 25-ին
դռնբաց դատական նիստում, քննելով Լաուրա Հակոբյանի վճռաբեկ բողոքը ՀՀ քաղաքացիական վերաքննիչ դատարանի 11.09.2007 թվականի վճռի դեմ ըստ հայցի Երևանի քաղաքապետի (այսուհետ՝ Քաղաքապետ) ընդդեմ Լաուրա Հակոբյանի և ՀՀ կառավարությանն առընթեր անշարժ գույքի կադաստրի պետական կոմիտեի (այսուհետ՝ Կադաստր)՝ Քաղաքապետի 19.07.2004 թվականի թիվ 1319-Ա որոշման հիման վրա կնքված վարձակալության պայմանագիրը վաղաժամկետ լուծելու, սեփականության և վարձակալության իրավունքի գրանցման վկայականն անվավեր ճանաչելու և Լաուրա Հակոբյանի հակընդդեմ հայցի ընդդեմ Քաղաքապետի և Կադաստրի՝ Քաղաքապետի 19.06.2006 թվականի թիվ 994-Ա որոշումն անվավեր ճանաչելու պահանջների մասին,
Պ Ա Ր Զ Ե Ց
1. Գործի դատավարական նախապատմությունը.
Քաղաքապետը դիմելով դատարան պահանջել է Քաղաքապետի 19.07.2004 թվականի թիվ 1319-Ա որոշման հիման վրա Լաուրա Հակոբյանի հետ կնքված վարձակալության պայմանագիրը վաղաժամկետ լուծել, անվավեր ճանաչել վերջինիս անվամբ տրված սեփականության և վարձակալության իրավունքի գրանցման վկայականը:
Հակընդդեմ հայցով Լաուրա Հակոբյանը դիմելով դատարան պահանջել է անվավեր ճանաչել Քաղաքապետի 19.06.2006 թվականի թիվ 994-Ա որոշումը:
Երևանի Կենտրոն և Նորք-Մարաշ համայնքների առաջին ատյանի դատարանի 26.12.2006 թվականի վճռով հայցը մերժվել է, իսկ հակընդդեմ հայցը բավարարվել:
ՀՀ քաղաքացիական վերաքննիչ դատարանի (այսուհետ՝ Վերաքննիչ դատարան) 11.09.2007 վճռով հայցը բավարարվել է, իսկ հակընդդեմ հայցը՝ մերժվել:
Սույն գործով վճռաբեկ բողոք է ներկայացրել Լաուրա Հակոբյանը։
Վճռաբեկ բողոքին պատասխան է ներկայացրել Քաղաքապետը:
2. Վճռաբեկ բողոքի հիմքերը, փաստարկները և պահանջը.
Սույն վճռաբեկ բողոքը քննվում է հետևյալ հիմքերի սահմաններում ներքոհիշյալ հիմնավորումներով՝
1) Վերաքննիչ դատարանը խախտել է ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 51-րդ և 53-րդ հոդվածների պահանջները:
Բողոք բերած անձը նշված պնդումը պատճառաբանել է հետևյալ փաստարկով.
Վերաքննիչ դատարանը հայցը բավարարելիս վճռի հիմքում դրել է ՀՀ ԳԱԱ «Փորձաքննությունների ազգային բյուրո» ՊՈԱԿ-ի 02.08.2007 թվականի թիվ 07-0497 փորձագիտական եզրակացությունը, որը թույլատրելի ապացույց չէ, քանի որ վեճի առարկան չի վերաբերել կառույցի քաղաքաշինական նորմերի համապատասխանությանը, այլ խնդիրը վերաբերել է «Ինքնակամ կառուցված շենքերի, շինությունների և ինքնակամ զբաղեցված հողամասերի իրավական կարգավիճակի մասին» ՀՀ օրենքին համապատասխան ՀՀ հողային օրենսգրքի 60-րդ հոդվածով նախատեսված սահմանափակումներին, ինչը փորձաքննությամբ որոշել հնարավոր չէ:
Վերաքննիչ դատարանը բազմակողմանի, լրիվ և օբյեկտիվ չի հետազոտել գործում առկա բոլոր ապացույցները, մասնավորապես՝ Երևանի քաղաքապետարանի կողմից ներկայացված 26.04.2007 թվականի թիվ 02/18-Հ-788 գրությունը, որով հաստատվում է, որ Երևանի Քաջազնունու փողոցի թիվ 16 տանը կից տեղադրված կրպակով զբաղեցված հողամասն ընդգրկված չէ ՀՀ հողային օրենսգրքի 60-րդ հոդվածով նախատեսված սահմանափակումների ցանկում, սակայն ՀՀ հողային օրենսգրքի 62-րդ հոդվածի 11-րդ կետի համաձայն այն չի կարող փոխանցվել սեփականության իրավունքով: Այսինքն՝ քաղաքապետարանը հաստատել է, որ Լաուրա Հակոբյանին տրամադրված հողատարածքն ընդգրկված չէ ՀՀ հողային օրենսգրքի 60-րդ հոդվածով նախատեսված սահմանափակումների ցանկում, ինչը Վերաքննիչ դատարանը հաշվի չի առել:
2) Վերաքննիչ դատարանը չի կիրառել ՀՀ Սահմանադրության 31-րդ հոդվածը, «Վարչարարության և վարչական վարույթի մասին» ՀՀ օրենքի 7-րդ, 63-րդ և 71-րդ հոդվածները, որը պետք է կիրառեր:
Բողոք բերած անձը նշված պնդումը պատճառաբանել է հետևյալ փաստարկներով.
Վերաքննիչ դատարանը պետք է անդրադառնար վարչական ակտի բողոքարկման օրենքով սահմանված ժամկետներին և սկզբնական հայցը մերժեր՝ բողոքարկման ժամկետը բաց թողնելու պատճառաբանությամբ:
Քաղաքապետը որոշում է կայացրել Լաուրա Հակոբյանին սեփականության իրավունքից զրկելու մասին, որով խախտել է ՀՀ Սահմանադրության 31-րդ հոդվածի պահանջները, ինչը Վերաքննիչ դատարանը հաշվի չի առել:
Վերոգրյալի հիման վրա վճռաբեկ բողոք բերած անձը պահանջել է բեկանել Վերաքննիչ դատարանի 11.09.2007 թվականի վճիռը և օրինական ուժ տալ Երևանի Կենտրոն և Նորք-Մարաշ համայնքների առաջին ատյանի դատարանի 26.12.2006 թվականի վճռին:
2.1. Վճռաբեկ բողոքի պատասխանը.
«Երևան-Ջուր» ՓԲԸ-ի գրությամբ հայտնվել է, որ վիճելի հասցեին կից, Լ.Հակոբյանին սեփականության իրավունքով պատկանող կրպակի զբաղեցրած տարածքով անցնում է d50մմ ջրագիծ և առկա է կոյուղու դիտահոր:
Վիճելի տաղավարի առկայության նպատակահարմարության մասին մասնագիտական կարծիք է հայտնել նաև ՀՀ ոստիկանության Երևան քաղաքի վարչության պետավտոտեսչության բաժինը, համաձայն որի՝ նշված խաչմերուկում առևտրի կրպակի առկայությունն ու գործունեությունը հնարավոր չէ, քանի որ այն սահմանափակում է անհրաժեշտ տեսանելիությունը խաչմերուկի սահմանում, խոչընդոտում է տրանսպորտային հոսքերին և կարող է նպաստել ճանապարհատրանսպորտային պատահարի առաջացմանը:
Վերը շարադրվածի հիման վրա և «Ինքնակամ կառուցված շենքերի, շինությունների և ինքնակամ զբաղեցված հողամասերի իրավական կարգավիճակի մասին» ՀՀ օրենքի 5-րդ հոդվածի 2-րդ կետի, ինչպես նաև ՍՆԻՊ-ի 6.23 կետի հիման վրա Երևանի քաղաքապետի 19.06.2006 թվականի թիվ 994-Ա որոշումը օրինական է:
3. Վճռաբեկ բողոքի քննության համար նշանակություն ունեցող փաստերը.
Վճռաբեկ բողոքի քննության համար էական նշանակություն ունեն հետևյալ փաստերը՝
1) Քաղաքապետի 19.07.2004 թվականի թիվ 1319-Ա որոշմամբ Երևանի Քաջազնունու 16 հասցեին կից կրպակի նկատմամբ ճանաչվել է Լաուրա Հակոբյանի սեփականության իրավունքը, իսկ դրանով ծանրաբեռնված հողամասի նկատմամբ` վարձակալության իրավունքը: Այդ իրավունքներն ենթարկվել են պետական գրանցման:
2) Քաղաքապետի 19.06.2006 թվականի թիվ 994-Ա որոշմամբ չեղյալ է ճանաչվել Քաղաքապետի 19.07.2004 թվականի թիվ 1319-Ա որոշումը, հիմք ընդունելով` «Ինքնակամ կառուցված շենքերի, շինությունների և ինքնակամ զբաղեցված հողամասերի իրավական կարգավիճակի մասին» ՀՀ օրենքի պահանջների կատարման ընթացքում քաղաքապետարանի համապատասխան ծառայությունների աշխատանքներում տեղ գտած խախտումների պայմաններն ու պատճառները վերացնելու մասին Երևան քաղաքի դատախազի 07.06.2006 թվականի հ.6-4/գ-06 միջնորդագիրը:
3) «Երևան-Ջուր» ՓԲԸ-ի կողմից 23.11.2006 թվականին Լաուրա Հակոբյանին տրվել է տեխնիկական պայման կոյուղագիծը շրջանցելու թույլտվության վերաբերյալ:
4) Քաղաքապետի տեղակալի 26.04.2007 և 31.05.2007 թվականների գրություններով նշվել է, որ վեճի առարկա հողատարածքը ընդգրկված չէ ՀՀ հողային օրենսգրքի 60-րդ հոդվածով նախատեսված սահմանափակումների ցանկում:
5) Վերաքննիչ դատարանը հայցը բավարարելիս վճռի հիմքում դրել է ՀՀ ԳԱԱ «Փորձաքննությունների ազգային բյուրո» ՊՈԱԿ-ի 02.08.2007 թվականի թիվ 07-0497 փորձագիտական եզրակացությունը, որով վեճի առարկա հողատարածքը գտնվում է ՀՀ հողային օրենսգրքի 60-րդ հոդվածով նախատեսված սահմանափակումների ցանկում:
4. Վճռաբեկ դատարանի պատճառաբանությունները և եզրահանգումները.
Քննելով վճռաբեկ բողոքը նշված հիմքերի սահմաններում՝ Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ՝
1) վճռաբեկ բողոքն առաջին հիմքով հիմնավոր է հետևյալ պատճառաբանությամբ.
ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 51-րդ հոդվածի համաձայն՝ գործի հանգամանքները, որոնք օրենքի կամ այլ իրավական ակտերի համաձայն պետք է հաստատվեն միայն որոշակի ապացույցներով, չեն կարող հաստատվել այլ ապացույցներով:
ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 53-րդ հոդվածի համաձայն՝ դատարանը յուրաքանչյուր ապացույց գնահատում է գործում եղած բոլոր ապացույցների բազմակողմանի, լրիվ և օբյեկտիվ հետազոտության վրա հիմնված ներքին համոզմամբ:
Մինչդեռ, Վերաքննիչ դատարանը բազմակողմանի, լրիվ և օբյեկտիվ չի հետազոտել Երևանի քաղաքապետարանի կողմից ներկայացված 26.04.2007 և 31.05.2007 թվականների գրությունները, և համակցությամբ չի գնահատել գործում առկա ՀՀ ԳԱԱ «Փորձաքննությունների ազգային բյուրո» ՊՈԱԿ-ի 02.08.2007 թվականի թիվ 07-0497 փորձագիտական եզրակացության հետ, որի պայմաններում պատշաճ չի գնահատել այն փաստը, որ քաղաքապետարանն արդեն իսկ ընդունել է, որ վեճի առարկա հողամասնն ընդգրկված չէ ՀՀ հողային օրենսգրքի 60-րդ հոդվածի սահմանափակումների ցանկում:
Ավելին, Վերաքննիչ դատարանն անտեսել է այն հանգամանքը, որ Քաղաքապետի 19.07.2004 թվականի թիվ 1319-Ա որոշումը կայացվել է «Ինքնակամ կառուցված շենքերի, շինությունների և ինքնակամ զբաղեցված հողամասերի իրավական կարգավիճակի մասին» ՀՀ օրենքի պահանջներին համապատասխան և մինչ որոշում կայացնելը Քաղաքապետն արդեն իսկ ունեցել է քաղաքապետարանի համապատասխան գերատեսչությունների դրական եզրակացություններն ինչպես ինքնակամ կառույցի, այնպես էլ դրանով զբաղեցված հողամասի վերաբերյալ:
2) Վճռաբեկ բողոքը երկրորդ հիմքով հիմնավոր է մասնակիորեն հետևյալ պատճառաբանությամբ.
ՀՀ հողային օրենսգրքի 55-րդ հոդվածի հիմքով քաղաքացիներին, իրավաբանական անձանց կամ համայնքներին չպատկանող հողերը պետության սեփականությունն են:
Պետության սեփականություն հանդիսացող հողերը Երևան քաղաքում վարձակալության տրամադրում է Քաղաքապետը:
Նշված իրավունքից օգտվելով, Քաղաքապետը ունենալով խնդրին առնչվող գերատեսչությունների համաձայնությունը, Երևանի Քաջազնունու 16 հասցեին կից 19,6 քմ մակերեսով հողամասը վարձակալության է տրամադրել Լաուրա Հակոբյանին:
Քաղաքապետը, ղեկավարվելով «Ինքնակամ կառույցված շենքերի, շինությունների և ինքնակամ զբաղեցված հողամասերի իրավական կագավիճակի մասին» ՀՀ օրենքով, 19.07.2004 թվականի որոշմամբ ճանաչել է Լաուրա Հակոբյանի սեփականության իրավունքը 19,6 քմ մակերեսով տաղավարի նկատմամբ:
Այնուհետև, Քաղաքապետը 19.06.2006 թվականի որոշմամբ չեղյալ է ճանաչել 19.07.2004 թվականի որոշման 91-րդ կետը՝ շինության նկատմամբ սեփականության իրավունքը ճանաչելու և զբաղեցված հողամասը վարձակալության տրամադրելու մասին:
Մինչդեռ, ՀՀ Սահմանադրության 31-րդ հոդվածի համաձայն՝ յուրաքանչյուր ոք իրավունք ունի իր հայեցողությամբ տիրապետելու, օգտագործելու, տնօրինելու և կտակելու իր սեփականությունը: Ոչ ոքի չի կարելի զրկել սեփականությունից, բացառությամբ դատական կարգով՝ օրենքով նախատեսված դեպքերի:
Տվյալ դեպքում, Քաղաքապետը 19.06.2006 թվականի որոշմամբ չեղյալ է ճանաչել 19.07.2004 թվականի որոշման 91-րդ կետը՝ շինության նկատմամբ սեփականության իրավունքը ճանաչելու և զբաղեցված հողամասը վարձակալության տրամադրելու մասին, որով խախտել է ՀՀ Սահմանադրության 31-րդ հոդվածի պահանջները:
«Վարչարարության և վարչական վարույթի մասին» ՀՀ օրենքը (այսուհետ՝ Օրենք) սահմանում է վարչարարության հիմունքները, կարգավորում է վարչական ակտեր ընդունելու, վարչական ակտերը, վարչական մարմինների գործողությունները և անգործությունը բողոքարկելու հետ կապված` վարչական մարմինների և ֆիզիկական կամ իրավաբանական անձանց միջև ծագած հարաբերությունները:
Օրենքի երկրորդ գլխով, Օրենսդիրը անդրադարձել է վարչարարության հիմնական սկզբունքներին, ինչպիսիք են՝ վարչարարության օրինականությունը, ձևական պահանջները չարաշահելու արգելքը, հայեցողական լիազորությունները սահմանափակելը, կամայականության արգելքը, վարչարարության համաչափությունը, առավելագույնի սկզբունքը, հավաստիության կանխավարկածը, տնտեսվարությունը:
Օրենքի 7-րդ հոդվածի համաձայն՝ վարչական մարմիններին արգելվում է անհավասար մոտեցում ցուցաբերել միատեսակ փաստական հանգամանքների նկատմամբ, եթե առկա չէ դրանց տարբերակման որևէ հիմք:
Եթե վարչական մարմինը որևէ հայեցողական լիազորություն իրականացրել է որոշակի ձևով, ապա միանման դեպքերում հետագայում ևս պարտավոր է իր այդ հայեցողական լիազորությունն իրականացնել նույն ձևով:
Վարչական մարմինն այդ սահմանափակումից կարող է հրաժարվել, եթե գերակա շահի առկայության պատճառով նա հետագայում մտադիր է մշտապես ընդունել մեկ այլ հայեցողական որոշում:
Օրենքի 63-րդ հոդվածը սահմանում է ոչ իրավաչափ ակտն անվավեր ճանաչելու հիմքերը, որով՝ անվավեր է առոչինչ չհանդիսացող այն ոչ իրավաչափ վարչական ակտը, որն ընդունվել է`
ա) oրենքի խախտմամբ, այդ թվում` oրենքի սխալ կիրառման կամ սխալ մեկնաբանման հետևանքով.
բ) կեղծ փաստաթղթերի կամ տեղեկությունների հիման վրա, կամ եթե ներկայացված փաստաթղթերից ակնհայտ է, որ ըստ էության պետք է ընդունվեր այլ որոշում:
Վերոնշյալը հաշվի առնելով, Վճռաբեկ դատարանը բողոքի՝ «Վարչարարության և վարչական վարույթի մասին» ՀՀ օրենքի 63-րդ հոդվածի կիրառելիության վերաբերյալ հիմքը հիմնավոր է համարում:
Այսպիսով, սույն վճռաբեկ բողոքի առաջին հիմքն ամբողջությամբ, իսկ երկրորդ հիմքը՝ մասնակիորեն Վճռաբեկ դատարանը հիմնավոր է համարում և դրանց առկայությունը բավարար է դիտում ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 226-րդ և 227-րդ հոդվածների ուժով Վերաքննիչ դատարանի 11.09.2007 թվականի վճիռը բեկանելու համար:
Միաժամանակ Վճռաբեկ դատարանը նկատի ունենալով, որ Լ.Հակոբյանի ամուսինը մահացել է, խնամքին են գտնվում երեք անչափահաս երեխաներ, ղեկավարվելով «Պետական տուրքի մասին» ՀՀ մասին 31-րդ հոդվածի «գ» կետով՝ գտնում է, որ Լ.Հակոբյանին պետք է ազատել վճռաբեկ բողոքի համար սահմանված պետական տուրքի վճարումից:
Ելնելով վերոգրյալից և ղեկավարվելով ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 236-239-րդ հոդվածներով՝ Վճռաբեկ դատարանը
Ո Ր Ո Շ Ե Ց
1. Վճռաբեկ բողոքը բավարարել մասնակիորեն: Բեկանել ՀՀ քաղաքացիական վերաքննիչ դատարանի 11.09.2007 թվականի վճիռը և գործն ուղարկել նույն դատարան՝ այլ կազմով նոր քննության:
2. Լաուրա Հակոբյանին ազատել վճռաբեկ բողոքի համար սահմանված պետական տուրքի վճարումից:
3. Սույն որոշումն օրինական ուժի մեջ է մտնում հրապարակման պահից և ենթակա չէ բողոքարկման:
|
ՆԱԽԱԳԱՀՈՂ` |
Ա. Մկրտումյան | |
|
ԴԱՏԱՎՈՐՆԵՐ` |
Է. Հայրիյան | |
|
|
Վ. Աբելյան | |
|
|
Ս. Անտոնյան | |
|
Ս. Գյուրջյան | ||
|
|
Ս. Սարգսյան |