ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ

ՎՃՌԱԲԵԿ ԴԱՏԱՐԱՆ

ՀՀ քաղաքացիական վերաքննիչ դատարանի վճիռ Քաղաքացիական գործ թիվ 07-1578/2007 թ.

Քաղաքացիական գործ թիվ 3-1314 (ՎԴ) 2007 թ.

Նախագահող դատավոր՝	Կ. Հակոբյան
դատավորներ՝	Ա. Խառատյան
	Լ. Գրիգորյան

Ո Ր Ո Շ ՈՒ Մ

ՀԱՆՈՒՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ

ՀՀ վճռաբեկ դատարանի քաղաքացիական պալատը (այսուհետ` Վճռաբեկ դատարան),

	նախագահությամբ`	Հ. Մանուկյանի
	մասնակցությամբ դատավորներ`	Ս. Սարգսյանի
		Վ. Աբելյանի
		Ս. Անտոնյանի
		Ս. Գյուրջյանի

2007 թվականի հոկտեմբերի 10-ին

դռնբաց դատական նիստում, քննելով Աղասի և Վարդան Համբարձումյանների վճռաբեկ բողոքը ՀՀ քաղաքացիական վերաքննիչ դատարանի 30.05.2007 թվականի վճռի դեմ` ըստ հայցի Աղասի Համբարձումյանի և Վարդան Համբարձումյանի օրինական ներկայացուցիչ Աննա Փամբուխչյանի ընդդեմ Սոնյա Թովմասյանի, Կենտրոն նոտարական տարածքի նոտար Է.Շաբոյանի և երրորդ անձ ՀՀ կառավարությանն առընթեր անշարժ գույքի կադաստրի պետական կոմիտեի (այսուհետ՝ Կադաստր) Էրեբունու տարածքային ստորաբաժանման` ժառանգության և սեփականության իրավունքի վկայականներն անվավեր ճանաչելու և տիրապետման փաստով ժառանգությունն ընդունած ժառանգ ճանաչելու պահանջների մասին,

ՊԱՐԶԵՑ

1. Գործի դատավարական նախապատմությունը.

Դիմելով դատարան՝ Աղասի և Վարդան Համբարձումյանները պահանջել են անվավեր ճանաչել Երևանի Նոր Արեշ 46-րդ փողոցի թիվ 37 հասցեում գտնվող անշարժ գույքի նկատմամբ Սոնյա Թովմասյանի անվամբ 25.09.2006 թվականին տրված ժառանգության իրավունքի վկայագիրը, 27.09.2006 թվականին տրված թիվ 2202336 սեփականության իրավունքի պետական գրանցման վկայականը և տիրապետման փաստով իրենց ճանաչել ժառանգությունն ընդունած ժառանգներ:

Երևանի Էրեբունի և Նուբարաշեն համայնքների առաջին ատյանի դատարանի 11.01.2007 թվականի վճռով Աղասի և Վարդան Համբարձումյանների հայցը բավարարվել է:

ՀՀ քաղաքացիական վերաքննիչ դատարանի (այսուհետ՝ Վերաքննիչ դատարան) 30.05.2007 թվականի վճռով հայցը` ժառանգության իրավունքի վկայագիրն անվավեր ճանաչելու և տիրապետման փաստով ժառանգությունն ընդունած ժառանգ ճանաչելու պահանջների մասով մերժվել է, իսկ սեփականության իրավունքի պետական գրանցման վկայականն անվավեր ճանաչելու պահանջի մասով գործի վարույթը կարճվել է:

Սույն գործով վճռաբեկ բողոք են ներկայացրել Աղասի և Վարդան Համբարձումյանները:

Վճռաբեկ բողոքին պատասխան է ներկայացրել Սոնյա Թովմասյանը:

2. Վճռաբեկ բողոքի հիմքերը, փաստարկները և պահանջը.

Սույն վճռաբեկ բողոքը քննվում է հետևյալ հիմքերի սահմաններում ներքոհիշյալ հիմնավորումներով.

1) Վերաքննիչ դատարանը չի կիրառել ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 1227-րդ հոդվածի 1-ին մասը, որը պետք է կիրառեր:

Բողոք բերած անձինք նշված պնդումը պատճառաբանում են հետևյալ փաստարկներով.

Վերաքննիչ դատարանը, վճռի հիմքում դնելով Սոնյա Թովմասյանի ներկայացուցչի հայտարարությունն այն մասին, որ Մարգարիտա Քոչումյանի զարդերը գտնվում են դստեր` 1989 թվականից ԱՄՆ-ում մշտական բնակվող Սոնյա Թովմասյանի մոտ, և որ վերջինիս կողմից կատարվել են գույքի պահպանման ծախսերը, անտեսել է, որ չեն ներկայացվել դրանց վերաբերյալ ապացույցներ: Բացի այդ, Սոնյա Թովմասյանը 27.05.2005 թվականին ԱՄՆ-ում մահացած Մարգարիտա Քոչումյանի ժառանգական գույքի վերաբերյալ Կենտրոն նոտարական գրասենյակի նոտարի կողմից վավերացված ըստ օրենքի ժառանգության իրավունքի վկայագիրը ստացել է 25.09.2006 թվականին` օրենքով սահմանված ժամկետի խախտմամբ, այսինքն` Սոնյա Թովմասյանը բաց է թողել ժառանգությունն ընդունելու ժամկետը:

2) Վերաքննիչ դատարանը չի կիրառել ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 1229-րդ հոդվածի 1-ին մասը, որը պետք է կիրառեր:

Բողոք բերած անձինք նշված պնդումը պատճառաբանում են հետևյալ փաստարկներով.

Մարգարիտա Քոչումյանը մահացել է 27.05.2005 թվականին, իսկ նրա որդին` հայցվորների հայրը` Հարություն Համբարձումյանը, մահացել է 09.08.2005 թվականին: Այդ իսկ պատճառով Հարություն Համբարձումյանը չի կարողացել ստանալ մոր` Մարգարիտա Քոչումյանի ժառանգական գույքի վերաբերյալ ըստ օրենքի ժառանգության իրավունքի վկայագիր: Հարություն Համբարձումյանի որդիները` Աղասի և Վարդան Համբարձումյանները, փաստացի բնակվել և բնակվում են Երևանի Նոր Արեշ 46-րդ փողոցի թիվ 37 տանը, սակայն իրենց հոր ժառանգությունն ընդունելու համար չեն կարողացել դիմել նոտարական գրասենյակ, քանի որ Հարություն Համբարձումյանի մահվան վկայականը ստացել են միայն դատարանի վճռի հիման վրա:

Երևանի Նոր Արեշ 46-րդ փողոցի թիվ 37 տունը հայցվորների կողմից փաստացի տիրապետելու փաստը հաստատվում է նաև այն հանգամանքներով, որ 1984 թվականից ամուսնության կապակցությամբ Աննա Փամբուխչյանը երեխաների` հայցվորների հետ բնակվում է նշված տանը, հայցվորները հաշվառված են այդ հասցեում, իրենց հոր` Հարություն Համբարձումյանի ժառանգներն են, Մարգարիտա Քոչումյանն ԱՄՆ մեկնելիս նշված տան վերաբերյալ փաստաթղթերը` տան հատակագիծը, տնային գիրքը, հանձնել է հայցվորների մորը` Աննա Փամբուխչյանին, որը կատարել է այդ հասցեի տան պահպանման հետ կապված ծախսերը:

Վերաքննիչ դատարանն անտեսել է այն հանգամանքը, որ վերը նշված հասցեի տունը հայցվորները տիրապետում և կառավարում են: Այդ հանգամանքը հիմնավորված է նաև այն փաստով, որ տան մեկ սենյակը հայցվորների մայրը` Աննա Փամբուխչյանը, վարձակալության է հանձնել:

3) Վերաքննիչ դատարանը չի կիրառել նաև ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 189-րդ հոդվածի 5-րդ և 8-րդ կետերը, որոնք պետք է կիրառեր:

Բողոք բերած անձինք նշված պատճառաբանության վերաբերյալ հիմնավորումներ չեն ներկայացրել:

Վերոգրյալի հիման վրա վճռաբեկ բողոք բերած անձինք պահանջել են բեկանել Վերաքննիչ դատարանի 30.05.2007 թվականի վճիռը և օրինական ուժ տալ Երևանի Էրեբունի և Նուբարաշեն համայնքների առաջին ատյանի դատարանի 11.01.2007 թվականի վճռին:

2.1. Վճռաբեկ բողոքի պատասխանում բերված փաստարկները.

Գործում առկա մի շարք ապացույցներով հերքվել է այն հանգամանքը, որ Աղասի և Վարդան Համբարձումյանները բնակվել և բնակվում են վիճելի հասցեում:

Մարգարիտա Քոչումյանի կողմից մոր՝ Սրբուհի Քոչումյանի ժառանգությունը չընդունելու մասին հայտարարությունը իրականությանը չի համապատասխանում:

Ինչ վերաբերում է Համբարձում Հարությունյանի մասին տեղեկություններ չպահպանվելուն, ապա պետք է նշել, որ վերջինս մահացել է Հայաստանում: Իսկ մահվան վկայականը վերցնելուն խոչընդոտող հանգամանքները չէին կարող ժառանգությունը ընդունելու համար արգելք հանդիսանալ, քանի որ այն կարող էր ընդունվել այլ եղանակով, կամ ժամանակին դիմել դատարան:

Անհիմն են ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 1227-րդ և 1229-րդ հոդվածների 1-ին մասերը չկիրառելու մասին վճռաբեկ բողոքի փաստարկները, քանի որ տվյալ նորմերով սահմանվում են ժառանգությունն ընդունելու ընդհանուր կանոններ, որոնք Վերաքննիչ դատարանը չպետք է կիրառեր, քանի որ հայցվոր կողմը ժառանգությունը չի ընդունել:

3. Վճռաբեկ բողոքի քննության համար նշանակություն ունեցող փաստերը.

Վճռաբեկ բողոքի քննության համար էական նշանակություն ունեն հետևյալ փաստերը՝

1) Երևանի Էրեբունու տարածքի ժողդատարանի` օրինական ուժի մեջ մտած 28.04.1998 թվականի վճռով Երևանի Նոր Արեշ 46-րդ փողոցի թիվ 37 տան նկատմամբ ճանաչվել է Աննա Փամբուխչյանի և նրա երկու երեխաների բնակելի տարածության օգտագործման իրավունքը և թողնվել է նրանց բնակվելու նշված տանը Մարգարիտա Քոչումյանի հետ համատեղ, իսկ Մարգարիտա Քոչումյանի հակընդդեմ հայցը` վտարման պահանջի մասին, մերժվել է (գ.թ.202-204):

2) Մարգարիտա Քոչումյանը մահացել է 27.05.2005 թվականին ԱՄՆ-ում (գ.թ.43-44): Վերջինիս առաջին հերթի ժառանգներն են Սոնյա Թովմասյանը և Հարություն Համբարձումյանը:

3) Հարություն Համբարձումյանը մահացել է 09.08.2005 թվականին:

4) Հարություն Համբարձումյանի առաջին հերթի ժառանգներն են որդիները՝ Աղասի և Վարդան Համբարձումյանները:

5) Անձնագրերի լուսապատճենների համաձայն`16 տարին լրանալու կապակցությամբ Երևանի Նոր Արեշ 46-րդ փողոցի թիվ 37 հասցեում Աղասի Համբարձումյանը հաշվառվել է 2001 թվականին, իսկ Վարդան Համբարձումյանը` 2005 թվականին (գ.թ.24,26):

6) Երևանի Էրեբունի թաղապետարանի 04.04.2006 թվականի տեղեկանքի համաձայն` Աննա Փամբուխչյանը, Աղասի և Վարդան Համբարձումյանները գրանցված են և բնակվում են Երևանի Նոր Արեշ 46-րդ փողոցի թիվ 37 տանը:

7) Երևանի Էրեբունի համայնքի թիվ 13 տեղամասային լիազոր ներկայացուցչի 11.09.2006 և 14.09.2006 թվականների տեղեկանքների համաձայն` Սոնյա Թովմասյանը բնակվում է ԱՄՆ-ում, սակայն Մարգարիտա Քոչումյանի մահից հետո տնօրինել և կառավարել է Երևանի Նոր Արեշ 46-րդ փողոցի թիվ 37 հասցեի տունը:

8) 14.09.2006 թվականին Մարգարիտա Քոչումյանի դուստր Սոնյա Թովմասյանին տրվել է ըստ օրենքի ժառանգության իրավունքի վկայագիր (սեղանամատյանում գրանցման համարը թիվ 23697): Ժառանգական գույք է ճանաչվել Երևանի Նոր Արեշ 46-րդ փողոցի թիվ 37 հասցեում գտնվող անշարժ գույքը:

9) Երևանի Նոր Արեշ 46-րդ փողոցի թիվ 37 հասցեի բնակելի տան և հողամասի նկատմամբ 25.09.2006 թվականի թիվ 24838 ըստ օրենքի ժառանգության իրավունքի վկայագրի հիման վրա` Սոնյա Թովմասյանի սեփականության իրավունքը գրանցվել է 27.09.2006 թվականին:

10) Էրեբունի համայնքի ԿՏ և ՇՇՊ վարչության և թիվ 13 տեղամասի լիազոր ներկայացուցչի 20.09.2006 թվականի զեկուցագրի համաձայն` Երևանի Նոր Արեշ 46-րդ փողոցի թիվ 37 տանը վարձակալությամբ բնակվող անձինք հայտնել են, որ նշված հասցեում գրանցված Աննա Փամբուխչյանն իր երկու տղաների հետ միասին տան մեկ սենյակը և խոհանոցը վարձակալության են հանձնել, իսկ մյուս երկու սենյակների դռները փակել են, փաստացի այդտեղ չեն բնակվում:

4. Վճռաբեկ դատարանի պատճառաբանությունները և եզրահանգումները.

Քննելով վճռաբեկ բողոքը նշված հիմքերի սահմաններում` Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ՝

1) բողոքն առաջին հիմքով անհիմն է հետևյալ պատճառաբանությամբ.

ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 1226-րդ հոդվածի 3-րդ մասի համաձայն` եթե այլ բան ապացուցված չէ, ապա ժառանգությունը ժառանգի կողմից ընդունված է համարվում, երբ նա սկսում է փաստացի տիրապետել կամ կառավարել ժառանգված գույքը` ներառյալ, երբ ժառանգը միջոցներ է ձեռնարկել գույքը պահպանելու և այն երրորդ անձանց ոտնձգություններից կամ հավակնություններից պաշտպանելու համար, իր հաշվին կատարել է գույքը պահպանելու ծախսեր, իր հաշվին կատարել է ժառանգատուի պարտքերը կամ երրորդ անձանցից ստացել է ժառանգատուին հասանելիք գումարները: Նույն օրենսգրքի 1227-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` ժառանգությունը կարող է ընդունվել ժառանգության բացման օրվանից վեց ամսվա ընթացքում:

Երևանի Էրեբունի համայնքի թիվ 13 տեղամասային լիազոր ներկայացուցչի 11.09.2006 և 14.09.2006 թվականների տեղեկանքների համաձայն` Սոնյա Թովմասյանը բնակվում է ԱՄՆ-ում, սակայն Մարգարիտա Քոչումյանի մահից հետո տնօրինել և կառավարել է Երևանի Նոր Արեշ 46-րդ փողոցի թիվ 37 հասցեի տունը:

Սոնյա Թովմասյանի դիմումի հիման վրա` նրան 14.09.2006 թվականին տրվել է ըստ օրենքի ժառանգության իրավունքի վկայագիր, որով ժառանգական գույք է ճանաչվել Երևանի Նոր Արեշ 46-րդ փողոցի թիվ 37 հասցեում գտնվող անշարժ գույքը:

Հիմք ընդունելով վերոնշյալը` Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ Սոնյա Թովմասյանը տիրապետել և կառավարել է ժառանգական գույքը՝ միջոցներ է ձեռնարկել գույքը պահպանելու և այն երրորդ անձանց ոտնձգություններից կամ հավակնություններից պաշտպանելու հաար: Այսինքն` Սոնյա Թովմասյանը ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 1226-րդ հոդվածի 3-րդ մասի իմաստով ընդունել է ժառանգության իրեն հասանելիք մասը: Հետևաբար, անհիմն է բողոք բերած անձանց պահանջը՝ Սոնյա Թովմասյանի անվամբ տրված ժառանգության իրավունքի վկայագիրը և սեփականության իրավունքի պետական գրանցման վկայականն ամբողջությամբ անվավեր ճանաչելու մասին:

2) Բողոքը երկրորդ հիմքով հիմնավոր է հետևյալ պատճառաբանությամբ.

ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 1229-րդ հոդվածի 1-ին մասի համաձայն` եթե ըստ կտակի կամ ըստ օրենքի ժառանգության հրավիրված ժառանգը մահանում է ժառանգության բացումից հետո` չհասցնելով այն ընդունել, ապա նրան հասանելիք ժառանգությունն ընդունելու իրավունքն անցնում է նրա ժառանգներին: Մահացած ժառանգի ժառանգությունն ընդունելու իրավունքը նրա ժառանգները կարող են իրականացնել ընդհանուր հիմունքներով` նույն oրենuգրքի 1225-1228 հոդվածներին համապատաuխան:

27.05.2005 թվականին մահացած Մարգարիտա Քոչումյանի ժառանգներից Հարություն Համբարձումյանը մահացել է 09.08.2005 թվականին, այսինքն` մոր մահից հետո շուրջ երեք ամիս անց, և չի հասցրել ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 1227-րդ հոդվածի 1-ին մասով սահմանված ժառանգության բացման օրվանից վեց ամսվա ընթացքում ընդունել Մարգարիտա Քոչումյանի ժառանգությունը: Հետևաբար, նրան հասանելիք ժառանգությունն ընդունելու իրավունքն անցել է նրա ժառանգներին` Աղասի և Վարդան Համբարձումյաններին:

Գործում առկա անձնագրերի լուսապատճենների համաձայն` Աղասի Համբարձումյանը 2001 թվականից, իսկ Վարդան Համբարձումյանը 2005 թվականից հաշվառվել են Երևանի Նոր Արեշ 46-րդ փողոցի թիվ 37 հասցեում:

Երևանի Էրեբունի թաղապետարանի 04.04.2006 թվականի տեղեկանքի համաձայն` Աննա Փամբուխչյանը, Աղասի և Վարդան Համբարձումյանները գրանցված են և բնակվում են Երևանի Նոր Արեշ 46-րդ փողոցի թիվ 37 տանը:

Էրեբունի համայնքի ԿՏ և ՇՇՊ վարչության և թիվ 13 տեղամասի լիազոր ներկայացուցչի 20.09.2006 թվականի զեկուցագրի համաձայն` Երևանի Նոր Արեշ 46-րդ փողոցի թիվ 37 տանը վարձակալությամբ բնակվող անձինք հայտնել են, որ նշված հասցեում գրանցված Աննա Փամբուխչյանն իր երկու տղաների հետ միասին տան մեկ սենյակը և խոհանոցը վարձակալության են հանձնել, իսկ մյուս երկու սենյակների դռները փակել են, փաստացի այդտեղ չեն բնակվում:

Հիմք ընդունելով վերոնշյալ հանգամանքները` Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ Աղասի և Վարդան Համբարձումյանները փաստացի տիրապետել և կառավարել են իրենց հորը` Հարություն Համբարձումյանին հասանելիք` Մարգարիտա Քոչումյանի ժառանգական գույքը, հետևաբար, ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 1226-րդ և 1229-րդ հոդվածների հիմքերով ընդունել են ժառանգությունը՝ Երևանի Նոր Արեշ 46-րդ փողոցի թիվ 37 հասցեի անշարժ գույքը:

Հետևաբար, Վճռաբեկ դատարանը գտնում է, որ Սոնյա Թովմասյանի անվամբ տրված ժառանգության իրավունքի վկայագիրը և սեփականության իրավունքի պետական գրանցման վկայականը ենթակա են անվավեր ճանաչման մասնակիորեն՝ հայցվորներին հասանելիք մասով:

3) Վճռաբեկ դատարանը բողոքի երրորդ հիմքին չի անդրադառնում, քանի որ վճռաբեկ բողոքում բացակայում են ՀՀ քաղաքացիական օրենսգրքի 189-րդ հոդվածի 5-րդ մասի խախտման վերաբերյալ հիմնավորումները, իսկ նշված հոդվածում 8-րդ մաս ընդհանրապես գոյություն չունի:

Այսպիսով, վճռաբեկ բողոքի երկրորդ հիմքի հիմնավոր լինելը Վճռաբեկ դատարանը դիտում է բավարար վճռաբեկ բողոքը մասնակիորեն բավարարելու համար:

Ելնելով վերոգրյալից և ղեկավարվելով ՀՀ քաղաքացիական դատավարության օրենսգրքի 236-239-րդ հոդվածներով՝ Վճռաբեկ դատարանը

ՈՐՈՇԵՑ

1. Վճռաբեկ բողոքը բավարարել մասնակիորեն: Բեկանել ՀՀ քաղաքացիական վերաքննիչ դատարանի 30.05.2007 թվականի վճիռը և գործն ուղարկել նույն դատարան` այլ կազմով նոր քննության:

2. Սույն որոշումն օրինական ուժի մեջ է մտնում հրապարակման պահից և ենթակա չէ բողոքարկման:

Նախագահող՝	Հ. Մանուկյան
Դատավորներ՝	Ս. Սարգսյան
	Վ. Աբելյան
	Ս. Անտոնյան
	Ս. Գյուրջյան