«Վավերացնում եմ»

Հայաստանի Հանրապետության

Նախագահ Ռ. Քոչարյան

26 հունիսի 2003 թ.

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅՈՒՆ

Ո Ր Ո Շ ՈՒ Մ

17 հունիսի 2003 թվականի N 754-Ն

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՎԱՅՈՑ ՁՈՐԻ ՄԱՐԶԻ ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ՄՇԱԿՈՒՅԹԻ ԱՆՇԱՐԺ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐԻ ՊԵՏԱԿԱՆ ՑՈՒՑԱԿԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

«Պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների ու պատմական միջավայրի պահպանության և օգտագործման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 13-րդ հոդվածին համապատասխան՝ Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը որոշում է.

1. Հաստատել Վայոց ձորի մարզի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների պետական ցուցակը՝ համաձայն հավելվածի։

2. Ուժը կորցրած ճանաչել Հայկական ՍՍՀ Մինիստրների խորհրդի 1983 թվականի հուլիսի 4-ի «Հայկական ՍՍՀ տարածքում պետական պահպանության տակ վերցված պատմության և կուլտուրայի հուշարձանների և նրանց պահպանական գոտիների ցուցակների հաստատման մասին» N 377 որոշման 1-ին կետը՝ նախկին Եղեգնաձորի և Ազիզբեկովի շրջանների պատմության և կուլտուրայի հուշարձանների ցուցակի մասով։

3. Սույն որոշումն ուժի մեջ է մտնում պաշտոնական հրապարակմանը հաջորդող օրվանից։

Հայաստանի Հանրապետության վարչապետ	Ա. Մարգարյան
2003 թ. հունիսի 20 Երևան

Հավելված ՀՀ կառավարության 2003 թվականի հունիսի 17-ի N 754-Ն որոշման

Պ Ե Տ Ա Կ Ա Ն  Ց ՈՒ Ց Ա Կ

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ՄՇԱԿՈՒՅԹԻ ԱՆՇԱՐԺ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐԻ

9. ՎԱՅՈՑ ՁՈՐԻ ՄԱՐԶ

9.1. Եղեգնաձոր քաղաք

Հուշարձանի համարը	Հուշարձանի ենթահամարը (ենթահամարները)			Հուշարձանախումբը, հուշարձանը	Ժամանակը	Տեղը բնակավայրի նկատմամբ, հասցեն	Նշանակությունը հանրապետական, տեղական	Ծանոթագրություն
1	2	3	4	5	6	7	8	9
1.				ԱՂԲՅՈՒՐ	1890 թ.	Միկոյան փող.	Հ	պատվիրատու՝ Ալեքսան աղա Անդրեասյան վրկնգ.՝ 2000թ. ճարտ.՝ Ս. Աղաջանյան
2.				ԱՄՐՈՑ «ՔՅՈՇԿ»	մթա 7-րդ դ.-մթ 5-րդ դ., 17-րդ դ.	հվ-ամ մասում	Հ
	2.1.			եկեղեցի ս. Սարգիս	17-րդ դ.		Տ	ամրոցից հս
		2.1.1		խաչքար	1456 թ.		Հ	ագուցված աե պատին, արտաքուստ
		2.1.2		տապանաքար	16-րդ դ.		Տ	եկեղեցու հվ պատի տակ, արտաքուստ
3.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	19-րդ դ. վրջ	Մոմիկի փող. 3	Տ	Կ. Հախնազարյանի տունը
4.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	13-20-րդ դդ.	հվ-ամ մասում	Տ	գործող գերեզմանոցի աե եզրը զբաղեցնող բլրի վրա
	4.1.			խաչքար	1281 թ.		Հ	ընկած գետնին, կիսաթեք
	4.2.			խաչքար	16-րդ դ.		Հ	կիսով թաղված հողի մեջ
5.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	10-17-րդ դդ.	1,5 կմ հվ	Տ	Ագարակաձոր տանող ճանապարհից աջ, տարածքում պահպանվում է ժամանակակից ս. Գևորգ մատուռը
6.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2-1 հզմ	հվ-աե մասում	Հ	Պանրագործարանի մոտ
7.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2 հզմ-մթ 3-րդ դ.	ամ մասում	Հ	ներկայիս գերեզմանատան և մեքենաների կայանի տարածքում
8.				ԹԱՆԳԱՐԱՆԻ ՇԵՆՔ. ՎԱՅՈՑ ՁՈՐԻ  ԵՐԿՐԱԳԻՏԱԿԱՆ ԹԱՆԳԱՐԱՆԸ	1957 թ.	Շահումյան փող. 2	Տ	վրկնգ.՝ 1984 թ.
9.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1970 թ.	ամ մասում	Տ	ճարտ.՝ Ռ. Իսրայելյան
10.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՍԱՅԻ ՆՉԵՑՈՒ	1980 թ.	հվ մասում	Տ	Երևան-Եղեգնաձոր մայրուղու խաչմերուկում քանդ.՝ Լ. Թոքմաջյան ճարտ.՝ Հ. Խաչատրյան
11.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԽՈՐՀՐԴԱՅԻՆ ԿԱՐԳԵՐԻ ՀԱՍՏԱՏՄԱՆ ՀԱՄԱՐ ԶՈՀՎԱԾ ՄԱՐՏԻԿՆԵՐԻՆ	1971 թ.	քաղաքի մեջ (այսուհետև՝ ք. մ.)	Տ	Մարզպետարանի շենքի մոտ
12.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԱՆԱՍՏԱՍ ՄԻԿՈՅԱՆԻ	1947 թ.	ք. մ.	Հ	Մոմիկի անվ. քաղաքային այգում քանդ.՝ Ս. Մերկուրով
13.				ՄԱՏՈՒՌ Ս. ՀՈՎՀԱՆՆԵՍ	10-17-րդ դդ.	1 կմ հվ-աե	Տ	Ագարակաձոր տանող ճանապարհից աջ
	13.1.			խաչքար	10-րդ դ.		Հ	հենած հս պատին, արտաքուստ
	13.2.			խաչքար	13-րդ դ.		Հ	բեմին
14.				ՎԻՇԱՊԱՔԱՐ	մթա 2 հզմ	ք. մ.	Հ	Մոմիկի անվ. քաղաքային այգում

____________

*Հուշարձանների պետական ցուցակը կազմելիս հիմք է ընդունվել «Հայաստանի Հանրապետության վարչատարածքային բաժանման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով սահմանված կառուցվածքը` մարզի և բնակավայրերի նույն համարակալմամբ

9.2. Ջերմուկ քաղաք

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1.				ԱՌԱՆՁՆԱՏՈՒՆ ՀԿԿ ԿԵՆՏԿՈՄԻ ՔԱՐՏՈՒՂԱՐ ԳՐԻԳՈՐ ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆԻ	1952 թ.	Անտառային փող. 2	Հ	ճարտ.՝ Մ. Գրիգորյան
2.				ԱՌՈՂՋԱՐԱՆԱՅԻՆ ՀԱՄԱԼԻՐ. ՀՀ ԱՌՈՂՋԱՊԱՀՈՒԹՅԱՆ ՆԱԽԱՐԱՐՈՒԹՅԱՆ ԱՌՈՂՋԱՐԱՆԱՅԻՆ ՀԱՄԱԼԻՐԸ	1952-1953 թթ.	ք. մ.	Հ
	2.1.			առողջարանի շենք. N 3 կլինիկական առողջարանը	1953 թ.		Հ	ճարտ.՝ Գ. Թամանյան
	2.2.			առողջարանի շենք. ՀՀ առողջապահության նախարարության ընդունարանը (N 4 վարչության առողջարանը)	1952-1953 թթ.			ճարտ.՝ Մ. Գրիգորյան
	2.3.			ըմպելասրահի շենք	1966 թ.		Հ	ճարտ.՝ Գ. Թամանյան
3.				ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ	մթա 2-1 հզմ		Հ	Օդանավակայանի մոտ, մի մասը մնացել է թռիչքուղու տակ
4.				ՀՅՈՒՐԱՆՈՑԻ ՇԵՆՔ	1950-ական թթ.	ք. մ.	Տ	ճարտ.՝ Հ. Հակոբյան 1972-ից՝ ՀՀ Ազգային պատկերասրահի  Ջերմուկի մասնաճյուղի  շենք
5.				ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ	1978 թ.	ք. մ.	Տ	քաղաք մտնող ճանապարհին ճարտ.՝ Ն. Սողոմոնյան
6.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԻՍՐԱՅԵԼ ՕՐՈՒ	1978 թ.	ք. մ.	Տ
7.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ՄԵԾ ՀՈԿՏԵՄԲԵՐԻ 50- ԱՄՅԱԿԻՆ	1967 թ.	ք. մ.	Տ
8.				ՇԱՏՐՎԱՆ «ՊԱՐՈՂ ԱՂՋԻԿՆԵՐ»	1978 թ.	ք. մ.	Տ	քանդ.՝ Կ. Մեծատուրյան ճարտ.՝ Վ. Ակշեհիրլյան

9.2.1. Կեչուտ գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	9-17-րդ դդ.	0,5 կմ հվ-ամ	Տ	Ղուշչի գյուղատեղից հվ, գերեզմանոցի հիմնական մասը մնացել է Կեչուտի ջրամբարի տակ
2.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	13-20-րդ դդ.	հվ-ամ մասում	Տ	հվ-ամ եզրին, լճափին, բարձունքի վրա
	2.1.			խաչքար	13-14-րդ դդ.		Հ	պատվանդանին
	2.2.			խաչքար	14-րդ դ.		Հ	խրված հողի մեջ, վերնամասը կոտրված
3.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՂՈՒՇՉԻ»	7-20-րդ դդ.	ամ մասում	Տ	Հին Կեչուտ գյուղն է, որի 7-րդ-րդ դ. եկեղեցին մնացել է Կեչուտի ջրամբարի տակ
	3.1.			եկեղեցի	13-14-րդ դդ.		Տ	ավերակ
	3.2.			եկեղեցի	17-18-րդ դդ.		Տ	ավերակ
	3.3.			եկեղեցի ս. Հովհաննես	19-րդ դ.		Տ
	3.4.			մատուռ ս. Գևորգ	19-րդ դ.		Տ
	3.5.			մատուռ Թուխ Մանուկ	19-րդ դ.		Տ
		3.5.1		խաչքար	10-11-րդ դդ.		Հ	ագուցված ամ պատին, մուտքից ձախ, արտաքուստ
		3.5.2		խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	մատուռի ներսում, վերնամասն ու ձախ եզրագոտին կոտրված
		3.5.3		խաչքար	15-րդ դ.		Հ	ագուցված աե պատին, ներքուստ
4.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՆԵՐՔԻՆ ԶԻՐԱԿ»	13-19-րդ դդ.	1,5 կմ հս-աե	Տ	քարհանք տանող ճանապարհի 2 կողմերում
5.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՋՐԱՆԼՈՒ»	13-19-րդ դդ.	2 կմ հս-ամ	Տ	Վայք-Ջերմուկ հին ավտոճանապարհից հս, Կեչուտի ջրամբարի հս եզրից 0,5 կմ դեպի հս
6.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՎԵՐԻՆ ԶԻՐԱԿ»	13-19-րդ դդ.	3 կմ հս-աե	Տ	նախկին Զիրակ գյուղն է՝ լքված 1949թ.
7.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2-1 հզմ	1-2 կմ հվ	Հ	Վայք-Ջերմուկ ավտոճանապարհի աջ կողմում, պահպանվել է 2 կղզյակներով
8.				ԽԱՉՔԱՐ ԴԱՎԹԻ	886 թ.	գյուղի մեջ (այսուհետև՝ գ. մ.)	Հ	«Էլեկտրոն» առողջարանի տարածքում, կանգնեցված գետնին, վերնամասը չի պահպանվել, կազմող՝ Հուսեփ
9.				ԽԱՉՔԱՐ	9-10-րդ դդ.	գ. մ.	Հ	«Էլեկտրոն» առողջարանի տարածքում, ընկած գետնին
10.				ԽԱՉՔԱՐ	9-10-րդ դդ.	գ. մ.	Հ	ընկած դպրոցի բակում
11.				ԽԱՉՔԱՐ	11-րդ դ.	գ. մ.	Հ	ընկած դպրոցի բակում
12.				ԽԱՉՔԱՐ	1286 թ.	գ. մ.	Հ	ընկած դպրոցի բակում կոտրված
13.				ԽԱՉՔԱՐ` ԱՄԻՐԻ	16-17-րդ դդ.	գ. մ.	Հ	դպրոցում ստորին մասը կոտրված
14.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1985 թ.	գ. մ.	Տ	հեղ.՝ Է. Թադևոսյան
15.				ՔԱՐԱՅՐ-ԿԱՑԱՐԱՆՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ «ՓԻԼՔԱՀԱՍ»	մթա 3-1 հզմ, 10-17-րդ դդ.	1 կմ հս	Տ	Արփա գետի կիրճում, Ջերմուկ քաղաքից 2,5 կմ հվ, Վայք-Ջերմուկ հին ավտոճանապարհից ձախ
	15.1.			քարայր-կացարան	10-17-րդ դդ.		Տ
	15.2.			քարայր-կացարան	10-17-րդ դդ.		Տ	աղբյուրով
	15.3.			քարայր-կացարան	10-17-րդ դդ.		Տ	խաչքարերով
	15.4.			քարայր-կացարան	10-17-րդ դդ.		Տ
	15.5.			վիշապաքար	մթա 3-1 հզմ		Հ	աղբյուրով քարայր-կացարանի մուտքի մոտ

9.3. Վայք քաղաք

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1.				ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ	մթա 2-1 հզմ	ք. մ.	Հ
2.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	16-20-րդ դդ.	հս-աե մասում	Տ	գործող գերեզմանոցի հին հատվածն է
3.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2-1 հզմ	հս մասում	Հ
4.				ԽԱՉՔԱՐ	1222 թ.	աե մասում	Հ	Վայք-Ջերմուկ ճանապարհի ձախ կողմում, կանգնեցված գետնին, պատվիրատու՝ Շապուհ
5.				ԽԱՉՔԱՐ` ԱԼԱՄՀԱՏԻ	1251 թ.		Հ	Վայքի ենթաշրջանի մուտքի մոտ, քաղաք մտնող ճանապարհի աջ կողմում
6.				ԽԱՉՔԱՐ	1541 թ.		Հ	Վայք տանող ճանապարհի աջ կողմում, ընկած գետնին, երկատված, վերին աջ քառորդը չի պահպանվել
7.				ԽԱՉՔԱՐ	16-րդ դ.		Հ	Վայքի ենթաշրջանի մուտքի մոտ, քաղաք մտնող ճանապարհի աջ կողմում, եղծված արձանագրությամբ
8.				ԿԱՄՈՒՐՋ. ՊԱՍԿԵՎԻՉԻ ԿԱՄՈՒՐՋԸ	17-րդ դ.	1 կմ ամ	Տ	Արփա գետի վրա վրնրգ.՝ 1827 թ. Պասկևիչի կողմից

9.4. Ագարակաձոր գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1.				ԱՄՐՈՑ	9-րդ դ.	1,5 կմ հվ-աե	Հ
	1.1.			գյուղատեղի «Անապատ»	9-15-րդ դդ.	1,5 կմ հվ-աե	Տ	ամրոցի հվ ստորոտին
	1.2.			մատուռ «Անապատ»	13-14-րդ դդ., 19-րդ դ.		Տ	վրկնգ.՝ 1960 թ.
	1.3.			գերեզմանոց	12-14-րդ դդ.		Տ
2.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	9-10-րդ դդ.	9,5 կմ հվ	Տ	Գանձակ գյուղատեղի տանող ճանապարհի աջ կողմում
	2.1.			խաչքար	9-10-րդ դդ.		Հ	եզրագոտին ջարդոտված
	2.2.			խաչքար	10-րդ դ.		Հ
3.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	10-17-րդ դդ.	հվ-աե մասում	Տ	գյուղի եզրին, ջրի մագիստրալի մոտ
4.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	13-15-րդ դդ.	2 կմ աե	Տ	Արփա գետի ափին, բարձունքի վրա
	4.1.			խաչքար` Մարկոսի, Վարդի և Միրի	1281 թ.		Հ
	4.2.			խաչքար	1303 թ.		Հ
	4.3.			խաչքար	1456 թ.		Հ
5.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ ԲՈԼՈՐԱԲԵՐԴ	16-20-րդ դդ.	10 կմ հվ	Տ	նախկին Բոլորաբերդ գյուղն է՝ ապաբնակեցված 1960-ական թթ.
	5.1.			եկեղեցի Թուխ Մանուկ	18-րդ դ.		Տ
		5.1.1		խաչքար	1572 թ.		Հ	ագուցված հվ պատին, մուտքից ձախ
		5.1.2		խաչքար	16-17-րդ դդ.		Հ	հենած հվ պատին, երկատված
		5.1.3		խաչքար	16-17-րդ դդ.		Հ	ագուցված հվ պատին, արտաքուստ
		5.1.4		խաչքար	17-րդ դ.		Հ	ագուցված հվ պատին, արտաքուստ
	5.2.			գերեզմանոց	10-16-րդ դդ.		Տ	գյուղատեղիի հվ-ամ եզրին
	5.3.			խաչքար	1551 թ.		Հ	գյուղատեղիի հս կողմում, Ագարակաձոր տանող ճանապարհի ձախ կողմում, կանգնեցված գետնին
6.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ ԳԱՆՁԱԿ (ՆՈՐԻՔ, ԷՆԳԻՋԱ)	13-20-րդ դդ.	12 կմ հվ-ամ	Հ	Գնիշիկ տանող ճանապարհից ձախ, Գնիշիկից 3-4 կմ հս-աե, նախկին Գանձակ գյուղն է՝ ապաբնակեցված 1970-ական թթ.
	6.1.			եկեղեցի	19-րդ դ.		Տ	գյուղատեղիի կնտ-ում
		6.1.1		խաչքար` Խորամփաշու	13-14-րդ դդ.		Հ	ագուցված հս ավանդատան մուտքից աջ, ստորին մասն ու ձախ եզրը կոտրված պատվիրատու՝ Հովսեփ
		6.1.2		խաչքար	14-15-րդ դդ.		Հ	ագուցված հս ավանդատան մուտքից վեր, հորիզոնական դիրքով, արձանագիր
		6.1.3		խաչքար	1587 թ.		Հ	ագուցված եկեղեցու բեմին, 5 խաչքարերից ձախից 4-րդը
		6.1.4		խաչքար Էլաղեսի	1597 թ.		Հ	եկեղեցու բեմին
		6.1.5		խաչքար	16-րդ դ.		Հ	ագուցված եկեղեցու բեմին, 5 խաչքարերից ձախից 3-րդը, արձանագիր, ստորին մասը չի պահպանվել
		6.1.6		խաչքար	16-րդ դ.		Հ	ագուցված եկեղեցու բեմին, 5 խաչքարերից ձախից 2-րդը, արձանագիր, ստորին մասը կոտրված
		6.1.7		խաչքար` Փիրիջանի	16-րդ դ.		Հ	ագուցված հվ ավանդատան մուտքից ձախ
		6.1.8		խաչքար	16-17-րդ դդ.		Հ	ագուցված հվ պատին, արտաքուստ, արձանագիր
		6.1.9		տապանաքար	16-17-րդ դդ.		Տ	եկեղեցու հվ պատի մոտ
	6.2.			գերեզմանոց	10-17-րդ դդ.		Տ	գյուղատեղիի հս-աե եզրին, բլրալանջին
		6.2.1		խաչքար	1085 թ.		Հ	ընկած գետնին, վերին ձախ անկյունը կոտրված
		6.2.2		խաչքար` Մաթի	13-րդ դ.		Հ	ընկած գետնին, եզրերը կոտրատված
		6.2.3		խաչքար	1222 թ.		Հ	ընկած գետնին, պահպանվել է ստորին մասը
		6.2.4		խաչքար	1242 թ.		Հ	ընկած գետնին, վերին եզրը ջարդված
	6.3.			գերեզմանոց	10-20-րդ դդ.		Տ	գյուղատեղիի հվ եզրին, Գնիշիկ տանող ճանապարհի ձախ կողմում
	6.4.			խաչքար	10-րդ դ.		Հ	հենած ավերակ տներից մեկի պատին
	6.5.			մատուռ	10-13-րդ դդ.		Տ	գյուղատեղիից 0,5 կմ ամ
7.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ ՎԱՐԴԱԲԼՈՒՐ	13-18-րդ դդ.	12-14 կմ հվ	Տ	Բոլորաբերդից 2 կմ հվ, Վարդաբլուր լեռան լանջին
	7.1.			եկեղեցի	1740 թ.		Տ
	7.2.			գերեզմանոց	17-18-րդ դդ.		Տ	եկեղեցու շուրջը
8.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2-1 հզմ	հվ-ամ մասում	Հ
9.				ԵԿԵՂԵՑԻ	17-րդ դ.	հս-աե մասում	Տ	ծիրանի այգիների մեջ
	9.1.			խաչքար	1461 թ.		Հ	բեմին
	9.2.			խաչքար	15-րդ դ.		Հ	ամ պատի տակ, երկատված
10.				ԿԱՄՈՒՐՋ ԴԱԴԱԼԻ	13-րդ դ.	2,5 կմ ամ	Հ	Արփա գետի վրա վրնրգ.՝ 1957 թ.
11.				ՁԻԹՀԱՆ	18-19-րդ դդ.	գ. մ.	Տ
12.				ՄԱՏՈՒՌ	1605 թ.	9,5 կմ հվ	Տ	Գանձակ գյուղատեղի տանող ճանապարհից աջ, բլրի վրա
	12.1.			խաչքար	9-10-րդ դդ.		Հ	10 մ հս, ընկած գետնին
	12.2.			խաչքար	14-15-րդ դդ.		Հ	մատուռի ներսում պահպանվել է միջին մասը
	12.3.			գերեզմանոց	10-19-րդ դդ.		Հ	մատուռի շուրջը

9.5. Ազատեկ գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1.				ԱՄՐՈՑ	մթա 1 հզմ, 19-րդ դ.	1,5 կմ հվ	Հ
	1.1.			մատուռ ս. Վարվառա	19-րդ դ.		Տ
2.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	13-20-րդ դդ.	հվ-ամ մասում		գյուղի եզրի սարալանջի ստորոտին
	2.1.			խաչքար	13-14-րդ դդ.		Հ	գերեզմանոցի հվ եզրին, ընկած գետնին
	2.2.			խաչքար	1521 թ.		Հ	կանգնեցված գետնին, ստորին մասը կոտրված պատվիրատու՝ Ջանիբեկ
	2.3.			խաչքար Սերզազի և Ասամզատի	16-17-րդ դդ.		Հ	կանգնեցված որպես պատվանդան ծառայող ջրաղացի քարին, պատվիրատու՝ Միրէսբէկ
3.				ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ՍՏԵՓԱՆՈՍ	17-րդ դ.	գ. մ.	Տ	վրկնգ.՝ 1830-ական թթ.
4.				ԽԱՉՔԱՐ	13-14-րդ դդ.	գ. մ.	Հ	գյուղի գերեզմանոցից 150 մ հս, կանգնեցված Թորգոմ Ղազարյանի գոմի մոտ, ցանկապատին կից, ստորին մասը կոտրված
5.				ԽԱՉՔԱՐ	13-14-րդ դդ.	գ. մ.	Հ	գյուղի գերեզմանոցից 150 մ հս, կանգնեցված Թորգոմ Ղազարյանի գոմի մոտ, ցանկապատին կից
6.				ԽԱՉՔԱՐ	13-14-րդ դդ.	գ. մ.	Հ	գյուղի գերեզմանոցից 150 մ հս, կանգնեցված Թորգոմ Ղազարյանի գոմի մոտ, ցանկապատին կից, ստորին մասը կոտրված
7.				ԽԱՉՔԱՐ	13-14-րդ դդ.	գ. մ.	Հ	կանգնեցված պատվանդանին, արձանագիր, «Փոքր սուրբ» կոչվող մատուռի հս պատի տակ, ներքուստ
8.				ՄԱՏՈՒՌ Ս. ՀԱԿՈԲ (ՄԵԾ ՍՈՒՐԲ)	1623 թ.	2 կմ ամ	Տ
	8.1.			տապանաքար Շաքարբէկի	1623 թ.		Տ	մատուռի ներսում այս գերեզմանի վրա էլ կառուցվել է մատուռը

9.6. Աղավնաձոր գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1.				ԱՄՐՈՑ	մթա 2-1 հզմ	5-6 կմ հս-աե	Հ
	1.1.			բնակատեղի	մթա 2-1 հզմ		Հ
	1.2.			դամբարանադաշտ	մթա 2-1 հզմ		Հ
2.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	10-14-րդ դդ.	2 կմ հս	Տ	լեռան գագաթի տափարակին և նրան հարող լանջերին
	2.1.			գերեզմանոց	10-14-րդ դդ.		Տ
3.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՎԱՆՔԻ ՁՈՐ» («ՆԵՐՔԻՆ ՈՒԼԳՅՈՒՐ»)	9-14-րդ դդ.	4 կմ հս-ամ	Տ	Ռինդ և Աղավնաձոր գյուղերի միջև, Վերին Ուլգյուրից  աե
	3.1.			եկեղեցի ս. Աստվածածին	13-14-րդ դդ.		Հ
	3.2.			գերեզմանոց	10-14-րդ դդ.		Տ	եկեղեցու շուրջը
		3.2.1		խաչքար	մթա 2 հզմ, 1009 թ.		Հ	հվ-ամ կողմում: Նախնական նշանակությամբ՝ ցլակերպ վիշապ պատվիրատու՝ Սարգիս երեց
		3.2.2		խաչքար	մթա 2 հզմ, 1199 թ.		Հ	հվ-ամ կողմում: Նախնական նշանակությամբ՝ ցլակերպ վիշապ
		3.2.3		խաչքար	12-րդ դ.		Հ	ընկած գետնին
		3.2.4		խաչքար	1263 թ.		Հ	եկեղեցուց աե, ընկած գետնին, երկատված, ստորին մասը չի պահպանվել, պատվիրատու՝ Հովհաննես
		3.2.5		խաչքար	1274 թ.		Հ	հենած եկեղեցու հս պատին պատվիրատու՝ Լիպարիտ
		3.2.6		խաչքար	13-րդ դ.		Հ	հենած եկեղեցու ամ պատին, վերնամասը թեքությամբ կոտրված
		3.2.7		խաչքար	13-րդ դ.		Հ	հենած եկեղեցու աե պատին
		3.2.8		խաչքար	13-րդ դ.		Հ	եկեղեցու ներսում, դրված հորիզոնական դիրքով
		3.2.9		խաչքար	14-րդ դ.		Հ	ընկած գետնին
4.				ԽԱՉՔԱՐ	9-10-րդ դդ.	հս-աե մասում	Հ	«Խաչի թիլ» վայրում, ավերակ շինության ներսում, աջ կողմը վնասված
5.				ԽԱՉՔԱՐ	13-րդ դ.	5 կմ հս-ամ	Հ	«Ներքին Ուլգյուր» գյուղատեղիից 1 կմ աե, Ժայռախաչ
6.				ԽԱՉՔԱՐ	1564 թ.	գ. մ.	Հ	Արուս Հովհաննիսյանի տանը, ստորին մասը կոտրված
7.				ԽԱՉՔԱՐ	16-րդ դ.	գ. մ.	Հ	Զուլալ Պետրոսյանի տան մոտ գտնվող և որպես մատուռ ծառայող կիսաքանդ շինության ներսում
8.				ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1947 թ.	գ. մ.	Տ
9.				ՄԱՏՈՒՌ «ՀՈԲԿԱԽԱՉ»	10-12-րդ դդ.	հվ մասում	Տ	հվ եզրին, դաշտամիջյան ճանապարհից աջ
	9.1.			խաչքար	10-12-րդ դդ.		Հ

9.7. Աղնջաձոր գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1.				ԱՄՐՈՑ	մթա 2-1 հզմ, 4-14-րդ դդ.	10 կմ հս	Հ	Սելիմի քարավանատնից հս-աե
	1.1.			դամբարանադաշտ	մթա 2-1 հզմ		Հ
	1.2.			Քարավանատուն Սելիմի	1332 թ.		Հ
2.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	11-13-րդ դդ., 14-րդ դ., 19-րդ դ.	2 կմ հս	Տ	Գեղարքունիք-Վայոց Ձոր հին քարավանային ճանապարհին, Սելիմի լեռնանցքի հվ ստորոտին
	2.1.			գերեզմանոց	11-13-րդ դդ.		Տ	աե մասում, ձորալանջին
	2.2.			քարավանատուն	14-րդ դ.		Հ	հս մասում, միանավ
	2.3.			կամուրջ	19-րդ դ.		Տ	հվ մասում
	2.4.			կամուրջ	19-րդ դ.		Տ	հվ մասում
3.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՅԱՎԱՐ»	11-17-րդ դդ.	2 կմ հս-աե	Տ
	3.1.			խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ
4.				ԽԱՉՔԱՐ	10-րդ դ.	գ. մ.	Հ	Ս. Խուդոյանի տնամերձում, երկատված
5.				ԽԱՉՔԱՐ	11-րդ դ.	5 կմ ամ	Հ	խնձորի այգիների մեջ, կանգնեցված գլխիվայր

9.8. Արենի գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1.				ԱՄՐՈՑ	մթա 2-1 հզմ	9 կմ հվ-ամ	Հ	«Ամաղու» գյուղատեղիից 1 կմ հվ-ամ
2.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԱՄԱՂՈՒ» («ՎԵՐԻՆ ԱՄԱՂՈՒ»)	10-20-րդ դդ.	8 կմ հվ	Տ	Գնիշիկ գետի ձախ ափին, բարձրադիր, Մարդաղ լեռան լանջին
3.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԱՌՓԱ»	8-17-րդ դդ.	աե մասում	Հ	Արփա գետի ձախ ափին
	3.1.			եկեղեցի ս. Աստվածածին	1321 թ.		Հ	ճարտ.՝ Մոմիկ, պատվիրատու՝ Սյունյաց եպիսկոպոս Հովհաննես վրկնգ.՝ 1967-1969թթ. վրկնգ. ճարտ.՝ Շ. Ազատյան, Յու. Թամանյան
		3.1.1		խաչքար` Գրիգորի	1191 թ.		Հ	եկեղեցու ներսում վերնամասը չի պահպանվել
	3.2.			գավիթ	14-րդ դ.		Հ
		3.2.1		խաչքար	1559 թ.		Հ	հենած ամ պատին, ստորին մասը չի պահպանվել, կազմող՝ Ակոբ պատվիրատու՝ Մելիքբեկ
		3.2.2		խաչքար	16-րդ դ.		Հ	հենած ամ պատին, ստորին մասը չի պահպանվել, կազմող՝ Ակոբ պատվիրատու՝ Մեհրապ
	3.3.			գերեզմանոց	8-17-րդ դդ.		Հ	եկեղեցու շուրջը
		3.3.1		խաչքար	8-րդ դ.		Հ	եկեղեցուց հս-աե, 3 խաչքարերից կենտրոնինը
		3.3.2		խաչքար	8-րդ դ.		Հ	եկեղեցուց հս-աե, 3 խաչքարերից ձախակողմյանը, կենտրոնից ճաքած
		3.3.3		խաչքար	8-րդ դ.		Հ	եկեղեցուց հս-աե, 3 խաչքարերից աջակողմյանը
		3.3.4		խաչքար	9-րդ դ.		Հ	զույգ խաչքարերից աջակողմյանը
		3.3.5		խաչքար	1341 թ.		Հ	եկեղեցուց ամ, պատվանդանին, պատվիրատու՝ Մխիթար
		3.3.6		խաչքար	1546 թ.		Հ	եկեղեցուց հս, երկատված, պատվանդանին
		3.3.7		խաչքար	16-րդ դ.		Հ	եկեղեցուց աե, պատվանդանին
		3.3.8		տապանաքար	16-րդ դ.		Տ	եկեղեցուց հս-ամ, խիստ քայքայված
		3.3.9		տապանաքար	16-17-րդ դդ.		Տ	եկեղեցուց հս-աե, եղծված արձանագրությամբ
		3.3.10		տապանաքար` Թադոսի	1672 թ.		Տ	եկեղեցուց հս-աե
		3.3.11		տապանաքար` Ծատուրի	1708 թ.		Տ	գերեզմանոցի հվ մասում, տեղահանված
4.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	անտիկ	ամ մասում	Հ
5.				ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ՍԱՐԳԻՍ	13-17-րդ դդ.	3 կմ ամ	Տ	բլրի վրա, ավերված
6.				ԽԱՉՔԱՐ	1303 թ.	հվ-ամ մասում	Հ	«Վարդապետի հողեր» վայրում, գինու գործարանի դիմաց 3 խաչքարերից կենտրոնինը
7.				ԽԱՉՔԱՐ	14-րդ դ.	հվ-ամ մասում	Հ	«Վարդապետի հողեր» վայրում, գինու գործարանի դիմաց 3 խաչքարերից աջակողմյանը
8.				ԽԱՉՔԱՐ	14-րդ դ.	հվ-ամ մասում	Հ	«Վարդապետի հողեր» վայրում, գինու գործարանի դիմաց 3 խաչքարերից ձախակողմյանը
9.				ԿԱՄՈՒՐՋ	13-րդ դ.	հս-աե մասում	Հ	Արփա գետի վրա, հէկ-ի մոտ պատվիրատու՝ սյունյաց իշխան Տարսայիճ Օրբելյան
10.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1969 թ.	կնտ	Տ
11.				ՔԱՐԱՆՁԱՎ. ՄԱԳԵԼԱՆԻ ՔԱՐԱՆՁԱՎԸ		3 կմ աե	Տ	կարստային քարանձավ Ուփի ձորում Նորավանքի ձոր տանող ճանապարհի 2-րդ կմ-ի մոտ

9.8.1. Ամաղու գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1.				ՎԱՆԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ «ՆՈՐԱՎԱՆՔ» (ԱՄԱՂՈՒԻ ՆՈՐԱՎԱՆՔ)	12-17-րդ դդ.	3 կմ հվ-աե	Հ	Գնիշիկ գետի աջ ափին
	1.1.			եկեղեցի ս. Աստվածածին (Բուրթելաշեն)	1339 թ.		Հ	համալիրից հվ-աե
		1.1.1		խաչքար	13-րդ դ.		Հ	եկեղեցու 1-ին հարկում, արձանագիր
		1.1.2		խաչքար` Թաղէնի, Սաղունի	14-րդ դ.		Հ	ագուցված աե պատին, արտաքուստ
		1.1.3		խաչքար Բուղտայի	1318 թ.		Հ	եկեղեցու ներսում, վերին աջ և ստորին մասերը կոտրված, պատվիրատու՝ Բուրթել Օրբելյան
		1.1.4		խաչքար Մոմիկի	1333 թ.		Հ	եկեղեցու ներսում
		1.1.5		խաչքար	1432 թ.		Հ	Բուրթելաշեն եկեղեցու 2-րդ հարկում, հենած ամ պատին, երկատված
		1.1.6		տապանաքար` Վրթանես քահանայի	1348 թ.		Հ	ներսում
	1.2.			եկեղեցի ս. Կարապետ	1216-1223 թթ.		Հ	համալիրի հս-ամ կողմում
		1.2.1		խաչքար` տեր Գրիգորի	13-րդ դ.		Հ	ագուցված ամ ճակատին, պատուհանից ձախ, արտաքուստ
		1.2.2		խաչքար	13-րդ դ.		Հ	ագուցված ամ ճակատին, պատուհանից վեր, արտաքուստ, արձանագիր
		1.2.3		խաչքար` Յուսուփի	13-րդ դ.		Հ	ագուցված ամ ճակատին, պատուհանից աջ, արտաքուստ
		1.2.4		խաչքար` Ազիզի	1221 թ.		Հ	ագուցված հս-աե ավանդատան մուտքից վեր
		1.2.5		խաչքար` Հովհաննեսի	1277 թ.		Հ	հենած հս պատին, գլխիվայր, ներքուստ, ստորին աջ անկյունը կոտրված
	1.3.			գավիթ. ս. Կարապետ եկեղեցու գավիթը	13-րդ դ.		Հ
		1.3.1		խաչքար	9-10-րդ դդ.		Հ	հենած հվ պատին, որմնասյանը, անկյունները ջարդոտված
		1.3.2		խաչքար	10-րդ դ.		Հ	ագուցված հս պատին, արտաքուստ, երկատված
		1.3.3		խաչքար	12-րդ դ.		Հ	ագուցված ամ պատին, մուտքից ձախ, վերին աջ անկյունը կոտրված
		1.3.4		խաչքար	13-րդ դ.		Հ	ագուցված ամ պատին, ներքուստ, արձանագիր
		1.3.5		խաչքար Սարգսի	13-րդ դ.		Հ	ագուցված գավթի հս որմնասյանը
		1.3.6		խաչքար	13-րդ դ.		Հ	ագուցված հս պատին, ներքուստ
		1.3.7		խաչքար	13-րդ դ.		Հ	ագուցված հս պատին, արտաքուստ, խիստ հողմահարված
		1.3.8		խաչքար	13-րդ դ.		Հ	ագուցված ամ միջնորմին, դրված խարսխի վրա
		1.3.9		խաչքար	13-րդ դ.		Հ	ագուցված հս միջնորմին, դրված խարսխի վրա
		1.3.10		խաչքար	13-րդ դ.		Հ	հենած հվ պատին, երկատված, վերին աջ մասը չի պահպանվել
		1.3.11		խաչքար	13-րդ դ.		Հ	ագուցված ամ միջնորմին, դրված խարսխի վրա
		1.3.12		խաչքար	13-րդ դ.		Հ	ագուցված հվ միջնորմի սյուներից մեկին, վերին աջ անկյունը կոտրված
		1.3.13		խաչքար` Շարաբի	1233 թ.		Հ	ագուցված ամ պատին, արտաքուստ, մուտքից աջ
		1.3.14		խաչքար	1240 թ.		Հ	ներսում, ամ պատի տակ, ընդհանուր պատվանդանին կանգնած զույգ խաչքարերից աջակողմյանը
		1.3.15		խաչքար` Բալապանի	1258 թ.		Հ	ագուցված ամ պատին, պատուհանի կողին, ներքուստ, պատվիրատու՝ Փախրադոլա
		1.3.16		խաչքար` Բուրթել իշխանի	1261 թ.		Հ	գավթի ներսում, աե պատի մոտ
		1.3.17		խաչքար` Թամթայի	1261 թ.		Հ	ներսում, ամ պատի տակ, ընդհանուր պատվանդանին կանգնած զույգ խաչքարերից ձախակողմյանը, պատվիրատու՝ Բուրթել իշխան
		1.3.18		խաչքար` Դեղի	1269 թ.		Հ	ագուցված հս միջնորմին, դրված խարսխի վրա
		1.3.19		խաչքար`Ափսի	1285 թ.		Հ	ներսում, ընկած, երկատված պատվիրատու՝ Կուկոր
		1.3.20		խաչքար` Փալկայի	1285 թ.		Հ	ներսում, ընկած գետնին պատվիրատու՝ Կուկոր
		1.3.21		խաչքար` Սարգսի	1332 թ.		Հ	ներսում
		1.3.22		խաչքար` տեր Ստեփանոսի զավակաց	14-15-րդ դդ.		Հ	ագուցված ամ պատին, մուտքից վեր, արտաքուստ
		1.3.23		խաչքար` տեր Ստեփանոսի	14-15-րդ դդ.		Հ	ագուցված ամ պատին, մուտքից վեր, արտաքուստ, վերնամասը չի պահպանվել
		1.3.24		խաչքար` Առաքել եպիսկոպոսի	1569 թ.		Հ	ներսում, վերնամասը կոտրված, կազմող՝ Ակոբ
		1.3.25		տապանաքար Թամթայի	13-րդ դ.		Հ	ներսում, աե կողմում
		1.3.26		տապանաքար` իշխանաց իշխան Էլիկումի	1253 թ.		Հ	ներսում, աե կողմում
		1.3.27		տապանաքար` Սյունյաց Ստեփանոս եպիսկոպոսի	1260 թ.		Հ	ներսում, աե կողմում
		1.3.28		տապանաքար` Իվանեի	1260 թ.		Հ	ներսում, աե կողմում
		1.3.29		տապանաքար` Փախրադոլայի	1260-1262 թթ.		Հ	ներսում, աե մասում
		1.3.30		տապանաքար` Ասփայի	1263 թ.		Հ	ներսում, աե կողմում
		1.3.31		տապանաքար` Նաթելի	1294 թ.		Հ	ներսում, կնտ-ում
		1.3.32		տապանաքար` Զուլուկի	1295 թ.		Հ	ներսում, կնտ-ում, ճեղքված
		1.3.33		տապանաքար` Սյունյաց Սարգիս եպիսկոպոսի	1298 թ.		Հ	ներսում, հվ մուտքի մոտ
		1.3.34		տապանաքար` Իվանեի	14-րդ դ.		Հ	ներսում, աե կողմում, Չեսար Օրբելյանի որդու տապանաքարն է
		1.3.35		տապանաքար` Ստեփանոս Օրբելյանի (Սյունյաց մետրապոլիտ Ստեփանոս)	1303 թ.		Հ	ներսում, ամ կողմում
		1.3.36		տապանաքար` Սյունյաց Գրիգոր եպիսկոպոսի	1305 թ.		Հ	հվ մուտքի մոտ
		1.3.37		տապանաքար` Եղիայի	1320 թ.		Հ	ամ մուտքի մոտ, դրսում
		1.3.38		տապանաքար` Օրբել Հովհաննեսի	1324 թ.		Հ	ներսում, ամ կողմում
		1.3.39.		տապանաքար` ոմն սարկավագի	1409 թ.		Հ	ներսում, ամ մուտքի դիմաց
	1.4.			դամբարան Սմբատ իշխանի (եկեղեցի ս. Գրիգոր)	1275 թ.		Հ	ս. Կարապետ եկեղեցու հս կողմում, ճարտ.՝ Սիրանես
		1.4.1		խաչքար	1271 թ.		Հ	ագուցված աե պատին, մուտքից վեր պատվիրատու՝ Ազատշահ
		1.4.2		տապանաքար` Սմբատ Օրբելյանի	1273 թ.		Հ	բեմի առջև դրված տապանաքարերի շարքում
		1.4.3		տապանաքար` Տարսայիճ Օրբելյանի	1289 թ.		Հ	բեմի առջև դրված տապանաքարերի շարքում, պատմիչ Ստեփանոս Օրբելյանի հոր տապանաքարն է
		1.4.4		տապանաքար` Փախրադոլայի	1296 թ.		Հ	հվ պատի տակ, տապանաքարերի 1-ին շարքում Տարսայիճ Օրբելյանի որդու, պատմիչ Ստեփանոս Օրբելյանի կրտսեր եղբոր տապանաքարն է
		1.4.5		տապանաքար` Մինա խաթունի	1298 թ.		Հ	տապանաքարերի 2-րդ շարքում, Տարսայիճ Օրբելյանի կնոջ տապանաքարն է
		1.4.6		տապանաքար` Էլիկումի	1300 թ.		Հ	բեմի առջև դրված տապանաքարերի շարքում, Տարսայիճ Օրբելյանի ավագ որդու տապանաքարն է
		1.4.7		տապանաքար` Թամթա խաթունի	1312 թ.		Հ	տապանաքարերի 2-րդ շարքում, իշխանաց իշխան Բուրթելի մոր տապանաքարն է
		1.4.8		տապանաքար` Պուղտայի	1318 թ.		Հ	տապանաքարերի 2-րդ շարքում, իշխանաց իշխան Բուրթելի փոքր եղբոր տապանաքարն է
	1.5.			գերեզմանոց	10-14-րդ դդ.		Հ
		1.5.1		խաչքար	10-րդ դ.		Հ	ս. Կարապետ եկեղեցուց 10 մ աե, ընկած գետնին
		1.5.2		խաչքար	11-րդ դ.		Հ	հենած Բուրթելաշեն եկեղեցու ամ պատին, եզրերը կոտրատված
		1.5.3		խաչքար` Գորգ Զաբլի	1114 թ.		Հ	ս. Կարապետ եկեղեցուց աե, ընկած քարաբեկորների մեջ
		1.5.4		խաչքար	13-րդ դ.		Հ	Բուրթելաշեն եկեղեցուց 25 մ հս, ընկած գետնին, արձանագիր, վերնամասը կոտրված
		1.5.5		խաչքար	13-րդ դ.		Հ	Բուրթելաշեն եկեղեցուց 10 մ հս-աե, հենած պարսպին, վերնամասը ջարդոտված
	1.6.			բնակելի և տնտեսական շինություններ	11-14-րդ դդ.		Հ
	1.7.			մատուռ	11-13-րդ դդ.		Հ	Նորավանքից 0,3 կմ աե
	1.8.			մատուռ Փոկաս Հայրապետի	11-րդ դ.		Հ	պարսպից դուրս, համալիրի աե կողմում
	1.9.			իջևանատուն (հյուրատուն)	1273-1290 թթ.		Հ	համալիրի պարսպից դուրս, Փոկաս հայրապետի մատուռից հս-ամ պատվիրատու՝ Տարսայիճ Օրբելյան, Սարգիս եպիսկոպոս
		1.9.1		խաչքար	11-րդ դ.		Հ	ագուցված հս պատին, ներքուստ
		1.9.2		խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	ագուցված աե պատուհանի վերնամասում, ներքուստ, արձանագիր
		1.9.3		խաչքար	13-րդ դ.		Հ	ագուցված հվ պատին, ներքուստ, կրում է հյուրատան կառուցման արձանագրությունը (28 տող)
	1.10.			պարիսպ	17-18-րդ դդ.		Հ

9.9. Արին գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8.	9
1.				ԲԱՑՕԹՅԱ ԿԱՅԱՆ «ԲԱԶԱՐԽԱՆԱ»	քարի դար	2 կմ ամ	Հ
2.				ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ «ՍՈՒԼԹԱՆ ՔԱՀԱՍԻ»	մթա 3-2 հզմ	2,5 կմ ամ	Հ
3.				ՄԱՏՈՒՌ	13-14-րդ դդ.	2,5 կմ հս-ամ	Տ	«Նավեր» հանդամասում

9.10. Արտաբույնք գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1.				ԱՄՐՈՑ ՍՄԲԱՏԱԲԵՐԴ	10-14-րդ դդ.	750 մ հվ-աե	Հ
	1.1.			գերեզմանոց	13-14-րդ դդ.		Հ	Սմբատաբերդ տանող ճանապարհին
2.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	19-րդ դ. վրջ	գ. մ.	Հ	Արփենիկ Շահգալդյանի
3.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	9-20-րդ դդ.	գ. մ.	Տ	թեք սարալանջին, դեպի «Չըռի ժամատուն» տանող ճանապարհին, գերեզմանոցի խաչքարերից և տապանաքարերից օգտագործված են տարածքում 1975 թ. տեղացիների կողմից կառուցված ս. Աստվածածին եկեղեցու շինարարության համար
	3.1.			խաչքար	9-10-րդ դդ.		Հ	ագուցված եկեղեցու աե պատին, մուտքից ձախ
	3.2.			խաչքար	9-10-րդ դդ.		Հ	ագուցված եկեղեցու աե պատին, ներքուստ
	3.3.			խաչքար	1054 թ.		Հ	գլխիվայր ագուցված եկեղեցու հս պատին, ներքուստ
	3.4.			խաչքար	11-րդ դ.		Հ	ընկած գետնին, ստորին աջ անկյունը կոտրված
	3.5.			խաչքար	11-12-րդ դդ.		Հ	ագուցված գյուղամիջյան ս. Աստվածածին եկեղեցու աե պատին, ներքուստ, վերնամասը չի պահպանվել, արձանագիր
	3.6.			խաչքար	1289 թ.		Հ	ընկած գետնին
	3.7.			խաչքար	1305 թ.		Հ	եկեղեցուց հս-աե, ընկած գետնին
	3.8.			խաչքար	16-րդ դ.		Հ
	3.9.			խաչքար	17-րդ դ.		Հ	եկեղեցուց ամ, ընկած գետնին, վերնամասը չի պահպանվել
4.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	10-13-րդ դդ.	հվ-ամ մասում	Տ	գյուղի հվ-ամ եզրին, գործող գերեզմանոցի հվ մասում
	4.1.			խաչքար	10-11-րդ դդ.		Հ	կանգնեցված գետնին
	4.2.			մատուռ	19-րդ դ.		Տ
5.				ԵԿԵՂԵՑԻ	11-12-րդ դդ.	2 կմ հս	Տ	բարձր սարահարթի վրա
	5.1.			գերեզմանոց	11-13-րդ դդ.		Տ	եկեղեցու շուրջը
6.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԱՎԱՐԱՅՐԻ ՃԱԿԱՏԱՄԱՐՏՈՒՄ ԵՎ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1977 թ.	գ. մ.	Տ	քանդ.՝ Վ. Եղյան
7.				ՄԱՏՈՒՌ	վրկնգ.՝20-րդ դ.	աե մասում	Տ	աե եզրին, ջրաղացներ տանող կամրջից 150 մ աե, այգիների մեջ
8.				ՄԱՏՈՒՌ «ՉԸՌԻ ԺԱՄԱՏՈՒՆ»	14-րդ դ.	1 կմ ամ	Հ	«Չըռի» ձորում, սարալանջին
9.				ՎԱՆԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ ՑԱՂԱՑ ՔԱՐ (ՑԱԽԱՑ ՔԱՐ, ՂՈՇԱՎԱՆՔ)	9-14-րդ դդ.	6 կմ հս-աե	Հ
	9.1.			եկեղեցի ս. Աստվածածին	10-րդ դ.		Հ	համալիրի ամ-յան կառույցների խմբում, գմբեթավոր եկեղեցի
	9.2.			եկեղեցի ս. Առաքելոց	13-րդ դ. սկզբ		Հ	ս. Աստվածածին եկեղեցու աե կողմում
		9.2.1		տապանաքար` Խաթու Մղլիքի	1345 թ.		Հ
	9.3.			եկեղեցի ս. Նշան (տապանատուն)	1041 թ.		Հ	ս. Կարապետ եկեղեցուց հս-աե, երկհարկ պատվիրատու՝ վանքի առաջնորդ Վարդիկ
	9.4.			եկեղեցի ս. Հովհաննես	989 թ.		Հ	համալիրի ամ-յան կառույցների հվ-ամ մասում
		9.4.1		գավիթ	13-րդ դ.		Հ
			9.4.1.1.	խաչքար` Սիրաշահի	1244 թ.		Հ
			9.4.1.2.	խաչքար` Փաշաբեկի	1456 թ.		Հ
			9.4.1.3.	խաչքար` Ծատուրի	1460 թ.		Հ
			9.4.1.4.	խաչքար` Մեհրիկի	1464 թ.		Հ
			9.4.1.5.	խաչքար` Վասակի	1479 թ.		Հ
			9.4.1.6.	խաչքար` Թամաքհի	15-րդ դ.		Հ
			9.4.1.7.	խաչքար` Ստեփանոսի	1555 թ.		Հ
			9.4. 1.8	տապանաքար` Լիպարիտի	1281 թ.		Հ
			9.4.1.9.	տապանաքար` Էսուկանի	1301 թ.		Հ
			9.4.1.10	տապանաքար` Բարսեղ քահանայի	1433 թ.		Հ
			9.4.1.11	տապանաքար` Դետի	1446 թ.		Հ
			9.4.1.12	տապանաքար` Խոշիշի	1460 թ.		Հ
			9.4.1.13	տապանաքար` Գոնցայի	1467 թ.		Հ
			9.4.1.14	տապանաքար` Թումայի	1473 թ.		Հ
			9.4.1.15	տապանաքար Խաչատուր քահանայի	1496 թ.		Հ
			9.4.1.16	տապանաքար` Գրիգոր եպիսկոպոսի	1510 թ.		Հ
		9.4.2		խաչքար` Սմպատի	1219 թ.		Հ	եկեղեցու սյունասրահում
		9.4.3		խաչքար` Թանկողիլի	1499 թ.		Հ	եկեղեցու սյունասրահում
	9.5.			եկեղեցի ս. Կարապետ	1041 թ.		Հ	համալիրի աե-յան կառույցների հս մասում, պատվիրատու՝ վանքի առաջնորդ Վարդիկ
	9.6.			մատուռ (մատուռ-եկեղեցի)	13-րդ դ.		Հ	կառուցված համալիրի դարպասի վրա
	9.7.			բնակելի և տնտեսական շինություններ	13-14-րդ դդ.		Հ	համալիրի ամ-յան կառույցների խմբում
	9.8.			պարիսպ	10-11-րդ դդ.		Հ
	9.9.			գերեզմանոց	10-14-րդ դդ.		Հ	համալիրի աե մասում
		9.9.1		խաչքար	977 թ.		Հ	ս. Կարապետ եկեղեցուց հվ-աե եզրերը ջարդոտված
		9.9.2		խաչքար	983 թ.		Հ	ս. Հովհաննես եկեղեցուց 10 մ աե, ընկած գետնին, արձանագրությունն՝ եղծված
		9.9.3		խաչքար	10-րդ դ.		Հ	գմբեթավոր եկեղեցուց 50 մ հվ, ընկած գետնին
		9.9.4		խաչքար	10-րդ դ.		Հ	ս. Հովհաննես եկեղեցուց 15 մ աե, ընկած գետնին, երկատված
		9.9.5		խաչքար	10-11-րդ դդ.		Հ	ս. Կարապետ եկեղեցուց 30 մ հվ
		9.9.6		խաչքար` Սարգսի	1023 թ.		Հ	ս. Կարապետ եկեղեցուց 50 մ հվ, ընկած գետնին
		9.9.7		խաչքար` Թեոդորոսի	1040 թ.		Հ	ս. Հովհաննես եկեղեցուց 10 մ հվ, ընկած գետնին
		9.9.8		խաչքար	1041 թ.		Հ	ս. Հովհաննես եկեղեցու ամ ճակատին, կրկնակի կամարով ձևավորված խորշի 2 կողմերում
		9.9.9		խաչքար	1041 թ.		Հ	ս. Հովհաննես եկեղեցու ամ ճակատին, կրկնակի կամարով ձևավորված խորշի 2 կողմերում
		9.9.10		խաչքար	11-րդ դ.		Հ	ս. Կարապետ եկեղեցուց 25 մ հվ, եղծված արձանագրությամբ
		9.9.11		խաչքար	11-րդ դ.		Հ	ս. Հովհաննես եկեղեցուց 200 մ հվ, հենած քարաբեկորներին, վերնամասը չի պահպանվել
		9.9.12		խաչքար	11-րդ դ.		Հ	ս. Կարապետ եկեղեցուց 10 մ հվ, պատվանդանին, զույգ խաչքարերից աջակողմյանը
		9.9.13		խաչքար	11-րդ դ.		Հ	ս. Կարապետ եկեղեցուց 10 մ հվ, պատվանդանին, զույգ խաչքարերից ձախակողմյանը
		9.9.14		խաչքար	11-12-րդ դդ.		Հ	ս. Կարապետ եկեղեցուց հվ, ընկած գետնին
		9.9.15		խաչքար	11-12-րդ դդ.		Հ	ագուցված ս. Կարապետ եկեղեցու հս պատին, արտաքուստ
		9.9.16		խաչքար	11-12-րդ դդ.		Հ	ս. Հովհաննես եկեղեցու գավթում, ստորին մասը կոտրված
		9.9.17		խաչքար	11-12-րդ դդ.		Հ	ս. Կարապետ եկեղեցուց 50 մ հվ, հենած քարաբեկորներին
		9.9.18		խաչքար` Գրիգոր քահանայի	1151 թ.		Հ	կանգնեցված ս. Հովհաննես եկեղեցու գավթի ամ պատի տակ
		9.9.19		խաչքար	12-րդ դ.		Հ	ագուցված ս. Կարապետ եկեղեցու հս պատին, արտաքուստ
		9.9.20		խաչքար	12-րդ դ.		Հ	կանգնեցված ցածրիկ պատվանդանին
		9.9.21		խաչքար	12-րդ դ.		Հ	ս. Հովհաննես եկեղեցուց 25 մ հվ, ընկած գետնին
		9.9.22		խաչքար	12-րդ դ.		Հ	ս. Հովհաննես եկեղեցուց 15 մ աե, ընկած գետնին, խիստ հողմահարված
		9.9.23		խաչքար` Սարգսի	12-13-րդ դդ.		Հ	ս. Կարապետ եկեղեցուց հվ, ընկած գետնին, վերնամասը չի պահպանվել
		9.9.24		խաչքար` Բարդուղիմեոսի	1211 թ.		Հ
		9.9.25		խաչքար	1215 թ.		Հ	ս. Հովհաննես եկեղեցու գավթում, կոտրված
		9.9.26		խաչքար` Վասակի	1220 թ.		Հ	ս. Կարապետ եկեղեցուց հվ
		9.9.27		խաչքար	1273 թ.		Հ	ս. Հովհաննես եկեղեցու ամ պատի տակ, մուտքից աջ
		9.9.28		խաչքար	1274 թ.		Հ	ս. Կարապետ եկեղեցուց 2 մ հվ, պատվանդանին, երկատված, վերին մասն ընկած պատվանդանի կողքին
		9.9.29		խաչքար` Թաթեոսի	1275 թ.		Հ	ս. Կարապետ եկեղեցուց հվ
		9.9.30		խաչքար	13-րդ դ.		Հ	գմբեթավոր եկեղեցուց 10 մ հս-աե, ընկած գետնին
		9.9.31		խաչքար	13-րդ դ.		Հ	ս. Կարապետ եկեղեցուց 2 մ հվ-ամ
		9.9.32		խաչքար	13-րդ դ.		Հ	ս. Հովհաննես եկեղեցուց 15 մ աե, թեքությամբ խրված հողի մեջ, ստորին մասը կոտրված
		9.9.33		խաչքար	13-րդ դ.		Հ	ս. Կարապետ եկեղեցուց հվ, ընկած իր պատվանդանի մոտ, պատվանդանն արձանագիր
		9.9.34		խաչքար	13-14-րդ դդ.		Հ	ս. Հովհաննես եկեղեցուց 300 մ հվ, խրված հողի մեջ
		9.9.35		խաչքար	14-րդ դ.		Հ	գմբեթավոր եկեղեցուց 10 մ հվ-աե, ընկած գետնին
		9.9.36		խաչքար` Մարիամի	1464 թ.		Հ	միջանցք-դարպասի մոտ
		9.9.37		խաչքար` Մանուշակի	1559 թ.		Հ	միջանցք-դարպասի մոտ
		9.9.38		խաչքար	16-17-րդ դդ.		Հ	ս. Հովհաննես եկեղեցուց 10 մ ամ, օժանդակ շինության ներսում

9.11. Արտավան գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	9-16-րդ դդ.	0,6 կմ հս	Տ	գյուղ մտնող ճանապարհի աջ կողմում
	1.1.			խաչքար	10-րդ դ.		Հ	ընկած գետնին
	1.2.			խաչքար	11-րդ դ.		Հ	կանգնեցված գետնին, քարերով ամրացված
2.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԴԱՄՐՉԼԱՐ»  («ԴԱՐԲՆ», ԴԵՐԲ»)	15-17-րդ դդ.	6 կմ հս-աե	Տ	Արփայի ձախ վտակ Դարբ գետի ձախ ափին պատմական Դարբն և ԴԵրբ գյուղերի տարածքն է՝ լքված՝ 1920-ական թթ.
	2.1.			գերեզմանոց	15-17-րդ դդ.		Տ	գյուղատեղիի հս մասում, բլրալանջին
		2.1.1		խաչքար	15-րդ դ.		Հ	ընկած գետնին, խիստ մամռապատ
		2.1.2		տապանաքար	16-17-րդ դդ.		Տ	հս կողի անկյունը կոտրված
		2.1.3		տապանաքար	16-17-րդ դդ.		Տ	ստորին մասը կոտրված
		2.1.4		տապանաքար	16-17-րդ դդ.		Տ	ստորին անկյունները կոտրված
3.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՄԱՐԱԹՈՒԶ»	10-18-րդ դդ.	3 կմ աե	Տ
	3.1.			եկեղեցի	10-րդ դ.		Հ	ավերված՝ 1936-1937 թթ.
		3.1.1		խաչքար` Տպղելի	1324 թ.		Հ	ագուցված եկեղեցու մասամբ պահպանված հվ պատին՝ հորիզոնական դիրքով
	3.2.			գերեզմանոց	10-18-րդ դդ.		Տ	գյուղատեղիի հս եզրին
		3.2.1		խաչքար	10-11-րդ դդ.		Հ	եկեղեցու ավերակներից 10 մ հվ, արձանագիր
		3.2.2		խաչքար	1057 թ.		Հ	հվ մասում, ընկած գետնին
		3.2.3		խաչքար	11-րդ դ.		Հ	խրված հողի մեջ, խիստ մամռապատ
		3.2.4		խաչքար	11-րդ դ.		Հ	խրված հողի մեջ
		3.2.5		խաչքար	14-15-րդ դդ.		Հ	կանգնեցված գետնին, վերնամասը վնասված, ստորին մասում 1 տող արձանագրություն
		3.2.6		խաչքար` Զաքարի և Զազի	1324 թ.		Հ	ընկած եկեղեցու ավերակների մոտ, պահպանվել է կիսով
		3.2.7		խաչքար	15-16-րդ դդ.		Հ	ընկած եկեղեցու մոտ, աջ եզրը ջարդոտված
		3.2.8		խաչքար	16-17-րդ դդ.		Հ	ընկած գետնին
		3.2.9		խաչքար	16-17-րդ դդ.		Հ	կանգնեցված գետնին, եղծված արձանագրությամբ
		3.2.10		խաչքար	16-17-րդ դդ.		Հ	կանգնեցված գետնին, թեքված
		3.2.11		խաչքար	1651 թ.		Հ	ընկած գերեզմանոցի ամ եզրին
		3.2.12		խաչքար` Խանաղի	1721 թ.		Հ	ընկած ամ եզրին
4.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՉՐԱԽԼՈՒ»	13-19-րդ դդ.	5 կմ հս-աե	Տ
	4.1.			եկեղեցի	18-19-րդ դդ.		Տ	գյուղատեղիի հվ-աե մասում, ավերակ
	4.2.			գերեզմանոց	13-18-րդ դդ.		Տ
		4.2.1		խաչքար	13-րդ դ.		Հ	կանգնեցված գետնին, վերին աջ անկյունը ջարդոտված
5.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՋՈՒԼ»	10-18-րդ դդ.	կնտ	Տ	հին Արտավանի մի հատվածն է, որի 1703թ. կառուցված եկեղեցին քանդվել, իսկ գերեզմանոցը ավերվել է: Տարածքում պահպանվել են տեղահանված խաչքարեր ու տապանաքարեր
	5.1.			խաչքար	9-10-րդ դդ.	գ. մ.	Հ	գյուղամիջում, կանգնեցված գետնին
	5.2.			խաչքար` Հակոբի	1260 թ.	գ. մ.	Հ
	5.3.			խաչքար	14-15-րդ դդ.	գ. մ.	Հ	կանգնեցված գետնին, աջ եզրագոտին և վերնամասը ջարդոտված
	5.4.			խաչքար` Սմբատ Անհաղթի	1449 թ.	գ. մ.	Հ	գյուղի կենտրոնական Ճանապարհի եզրին, վերնամասն ու աջ կեսը կոտրված
	5.5.			կամուրջ	17-րդ դ.		Տ	գյուղապետարանի շենքի մոտ
6.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2-1 հզմ	հս մասում	Հ
7.				ԽԱՉՔԱՐ	10-րդ դ.	գ. մ.	Հ	Կառլեն Մակարյանի բակում, մատուռի ներսում, եռատված
8.				ԽԱՉՔԱՐ	10-11-րդ դդ.	գ. մ.	Հ	Միսակ Գևորգյանի բակում, մատուռի ներսում
9.				ԽԱՉՔԱՐ	11-12-րդ դդ.	հվ մասում	Հ	հվ եզրին, կանգնեցված գետնին, աջ կեսը չի պահպանվել
10.				ԽԱՉՔԱՐ	1260 թ.	գ. մ.	Հ	հենած գործարանի շենքի պատին, ստորին աջ մասը կոտրված
11.				ՋՐԱՄԲԱՐ	12-16-րդ դդ.	6 կմ աե	Հ	«Հայելի գոլ» սարի ստորոտին
12.				ՏԱՊԱՆԱՔԱՐ	1682 թ.	գ. մ.	Տ	Զարիկ Վարդանյանի տնամերձի ցանկապատի շարվածքում
13.				ՏԱՊԱՆԱՔԱՐ	17-18-րդ դդ.	գ. մ.	Տ	Զարիկ Վարդանյանի տնամերձի ցանկապատի շարվածքում
14.				ՏԱՊԱՆԱՔԱՐ	17-18-րդ դդ.	գ. մ.	Տ	Զարիկ Վարդանյանի տնամերձի ցանկապատի շարվածքում
15.				ՏԱՊԱՆԱՔԱՐ	17-18-րդ դդ.	գ. մ.	Տ	Զարիկ Վարդանյանի տնամերձի ցանկապատի շարվածքում
16.				ՏԱՊԱՆԱՔԱՐ	19-րդ դ.	գ. մ.	Տ	Զարիկ Վարդանյանի տնամերձի ցանկապատի շարվածքում

9.12. Արփի գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1.				ԱՄՐՈՑ «ԷՐԹԻՉ»	12-14-րդ դդ.	2 կմ հվ	Հ
	1.1.			գյուղատեղի «Էրթիչ»	12-14-րդ դդ.		Տ
	1.2.			գերեզմանոց	12-14-րդ դդ.		Տ	գյուղատեղիի տարածքում
	1.3.			մատուռ «Ջրով վանք»	12-14-րդ դդ.		Տ
		1.3.1		խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	մատուռի ներսում
		1.3.2		խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	մատուռի ներսում
		1.3.3		խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	մատուռի ներսում
	1.4.			քարայր-կացարանների համալիր	12-14-րդ դդ.		Հ	գյուղատեղիի հս և հս-ամ մասերում
2.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2-1 հզմ	հվ մասում	Հ	«Արջի» քարանձավից հս
3.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ՎԱՀԻԿ ԼԵՎՈՆՅԱՆԻ	1956 թ.	գ. մ.	Տ	Խորհրդային Միության հերոսի համանուն դպրոցի առջև
4.				ՔԱՐԱՆՁԱՎ «ԱՐՋԻ»		4 կմ հվ	Տ	կարստային քարանձավ բացվել է 1981թ.
5.				ՔԱՐԱՆՁԱՎ «ՄՈԶՐՈՎԻ»		4 կմ հվ	Տ	կարստային քարանձավ բացվել է 1980թ.՝ ճանապարհաշինական պայթեցումների ժամանակ

9.13. Բարձրունի գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՀԻՆ ԲԱՐՁՐՈՒՆԻ»	14-19-րդ դդ.	1 կմ հվ-աե	Տ	նախկին Սուլթանբեկ գյուղն է՝ լքված 19-րդ դ. 2-րդ կեսին
	1.1.			եկեղեցի	14-15-րդ դդ.		Տ	կիսավեր
		1.1.1		խաչքար	14-րդ դ.		Հ	հս պատի խորշում, ստորին մասը չի պահպանվել
		1.1.2		խաչքար	14-րդ դ.		Հ	հվ պատի շարվածքում, ստորին մասը չի պահպանվել
	1.2.			գերեզմանոց	14-19-րդ դդ.		Տ	գյուղատեղիի աե մասում
		1.2.1		խաչքար	15-րդ դ.		Հ	ընկած գետնին, հողմահարված
		1.2.2		խաչքար` Յակոբոսի	1517 թ.		Հ	զույգ խաչքարերից աջակողմյանը պատվիրատու՝ Ակոբ
		1.2.3		խաչքար` Հասի	1579 թ.		Հ	խրված հողի մեջ, թեքված պատվիրատու՝ Ստեփանոս
		1.2.4		խաչքար` Խաթունի և Աղաբեկի	1597 թ.		Հ	խրված հողի մեջ
		1.2.5		խաչքար` Թամարի	16-րդ դ.		Հ	զույգ խաչքարերից ձախակողմյանը պատվիրատու՝ Ակոբ
		1.2.6		խաչքար` Մարգարիտի	16-րդ դ.		Հ	խրված հողի մեջ, թեքված
		1.2.7		տապանաքար	15-16-րդ դդ.		Հ
		1.2.8		տապանաքար` Ոսկանի	1611 թ.		Հ
2.				ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԳԵՎՈՐԳ	1864 թ.	գ. մ.	Տ
	2.1.			խաչքար` Փիրիջանի, Խոճիկի, Շմավոնի, Աբելի	1291 թ.		Հ	ագուցված մուտքից վեր, եզրերն ու վերնամասը ջարդոտված
	2.2.			խաչքար` Ղարաճի	14-րդ դ.		Հ	ագուցված հս պատին, մկրտարանի խորշում, աջակողմյան 1/3-ը չի պահպանվել
	2.3.			խաչքար` Մխիթարի	14-րդ դ.		Հ	ագուցված հս պատին, մկրտարանի խորշում, ստորին ձախ անկյունը վնասված
3.				ՄԱՏՈՒՌ	19-րդ դ.	հս-աե մասում	Տ	գյուղ մտնող ճանապարհից ձախ վրկնգ՝ 2002թ.
	3.1.			խաչքար	1291 թ.		Հ	բակում
	3.2.			խաչքար	13-րդ դ.		Հ	բակում վերնամասն ու աջ կողմը չեն պահպանվել, արձանագիր
	3.3.			խաչքար	16-17-րդ դդ.		Հ	բակում, երկատված
4.				ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1957 թ.	գ. մ.	Տ
5.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1960 թ.	գ. մ.	Տ

9.14. Գետափ գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1.				ԱՄՐՈՑ «ԴԱԴԱՅԻ»	մթա 2-1 հզմ	2 կմ հս-ամ	Հ	Գետափ-Շատին հին ճանապարհի ձախ եզրին, ջրհան կայանի մոտ
	1.1.			բնակատեղի	մթա 2-1 հզմ		Հ
2.				ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ	մթա 2-1 հզմ, 9-17-րդ դդ.	4 կմ հս	Հ	Գետափ-Շատին ճանապարհի աջ եզրին
	2.1.			դամբարանադաշտ	մթա 2-1 հզմ		Հ
	2.2.			գերեզմանոց	9-17-րդ դդ.		Տ	բնակատեղիի հվ մասում, մայրուղու եզրին բարձրացող բլրին
3.				ԽԱՉՔԱՐ	12-13-րդ դդ.	2 կմ ամ	Հ	Դադայի ամրոց տանող ճանապարհին, կանգնեցված
4.				ԿԱՄՈՒՐՋ	19-րդ դ.	2 կմ հս-ամ	Տ	Դադայի ձորով հոսող վտակի վրա պահպանվում է «Դադայի» ամրոցի պահպանական գոտու սահմաններում
5.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1971 թ.	գ. մ.	Տ

9.15. Գլաձոր գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9.
1.				ԱՄՐՈՑ ՊՌՈՇԱԲԵՐԴ (ԲՈԼՈՐԱԲԵՐԴ)	13-14-րդ դդ.	15 կմ հս	Հ	լեռան գագաթին Պռոշյանների աթոռանիստը, պատվիրատու՝ Պռոշ իշխան
2.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	9-20-րդ դդ.	հս-ամ մասում	Տ
	2.1.			խաչքար	10-11-րդ դդ.		Հ	կանգնեցված պատվանդանին
	2.2.			խաչքար	11-12-րդ դդ.		Հ	երկատված, վերին մասն ընկած գետնին, ստորին կեսը գլխիվայր խրված հողի մեջ
	2.3.			խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	ընկած գետնին
	2.4.			տապանաքար	16-17-րդ դդ.		Հ	տեղաշարժված
	2.5.			տապանաքար` Ուղուրլուի	1518 թ.		Հ	ստորին մասը չի պահպանվել
3.				ԵԿԵՂԵՑԻ Ս.ՀՐԵՇՏԱԿԱՊԵՏԱՑ	1692 թ.	հվ մասում	Տ	դպրոցից 750 մ հվ
	3.1.			խաչքար	10-11-րդ դդ.		Հ	ագուցված հվ պատին, ներքուստ 3 խաչքարերից ձախակողմյանը
	3.2.			խաչքար	10-11-րդ դդ.		Հ	ագուցված հվ պատին, ներքուստ 3 խաչքարերից աջակողմյանը
	3.3.			խաչքար	10-11-րդ դդ.		Հ	ագուցված հվ պատին, ներքուստ 3 խաչքարերից կենտրոնինը
	3.4.			գերեզմանոց	9-17-րդ դդ.		Տ	եկեղեցու շուրջը, գյուղամիջյան ճանապարհով կիսված 2 հատվածների
		3.4.1		խաչքար	14-15-րդ դդ.		Հ	ընկած գետնին
		3.4.2		խաչքար	16-17-րդ դդ.		Հ	ընկած եկեղեցու մուտքի մոտ, վերնամասը չի պահպանվել
4.				ՎԱՆԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ ՍՊԻՏԱԿԱՎՈՐ Ս. ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ (ԲՈԼՈՐԱԲԵՐԴԻ ԱՆԱՊԱՏ, ԳՅՈՒԼՎԱՆՔ)	1321 թ.	13 կմ հս	Հ	Վարդենիսի լեռնաշղթայի հվ լանջին. պատվիրատու՝ Էաչի և Ամիր Հասան Պռոշյաններ, վրկնգ.՝ 1970-ական թթ.
	4.1.			գավիթ	1301-1330 թթ.		Հ
	4.2.			զանգակատուն	1330 թ.		Հ	պատվիրատու՝ Հովհաննես և նրա տիկին Թաճ
	4.3.			պարիսպ	14-15-րդ դդ.		Հ
	4.4.			խաչքար	14-րդ դ.		Հ	հենած եկեղեցու ամ պատին, վերին ձախ անկյունը կոտրված
	4.5.			խաչքար	15-րդ դ.		Հ	հենած եկեղեցու ամ պատին
	4.6.			խաչքար	1473 թ.		Հ	եկեղեցուց հվ, ստորին մասը չի պահպանվել
	4.7.			տապանաքար	1320 թ.		Հ	եկեղեցուց հվ, կոտրված
	4.8.			գերեզման Գարեգին Նժդեհի	1987թ.		Հ	եկեղեցու բակում
5.				ԽԱՉՔԱՐ	1311 թ.	հվ-ամ մասում	Հ	մանկապարտեզի մոտ, կանգնեցված բետոնե հարթակին
6.				ԽԱՉՔԱՐ	14-15-րդ դդ.	գ. մ.	Հ	Գոհար Հովհաննիսյանի տան մոտ
7.				ԽԱՉՔԱՐ	1503 թ.	գ. մ.	Հ	դպրոցի բակում
8.				ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ՝ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1950 թ.	գ. մ.	Տ
9.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1982 թ.	գ. մ.	Տ	քանդ.՝ Վ. Եղյան
10.				ՄԱՏՈՒՌ	19-րդ դ.	գ. մ.	Տ
	10.1.			խաչքար	14-15-րդ դդ.		Հ	ագուցված աե պատին
11.				ՄԱՏՈՒՌ «ԳՈՄԲԼԱ»	19-20-րդ դդ.	հվ-աե մասում	Տ	նոր գերեզմանոց տանող ճանապարհի եզրին

9. 16. Գնդեվազ գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1.				ԱՄՐՈՑ «ԲԵՐԴԻ ԳԼՈՒԽ»	մթա 3 հզմ-մջնդ	հս-ամ մասում	Հ	գյուղի եզրին, Արփայի կիրճին նայող բարձր հրվանդանին
	1.1.			դամբարանադաշտ	մթա 2-1 հզմ		Հ	ամրոցից 200-300 մ հս-աե, ս. Խաչ մատուռից հս պահպանվել է 3 կղզյակներով
2.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	13-17-րդ դդ.	կնտ	Տ	ս. Աստվածածին եկեղեցուց 250 մ աե
	2.1.			խաչքար	13-14-րդ դդ.		Հ	ընկած գետնին
	2.2.			խաչքար` Դավթի	14-րդ դ.		Հ	կանգնեցված պատվանդանին
3.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	19-20-րդ դդ.	հվ-աե մասում	Տ	Ջերմուկ տանող ավտոխճուղու ձախ կողմում
4.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՄԱՄԱՐԶԱ»	13-19-րդ դդ.	5 կմ հվ-աե	Տ
5.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԱՐԾԱԹԱՎԱՆ» («ԳՅՈՒՄԱՇԽԱՆԵ»)	9-14-րդ դդ., 19-20-րդ դդ.	4 կմ հվ-աե	Տ	տարածվում է 2 բլրալանջերին
	5.1.			գերեզմանոց	9-14-րդ դդ.		Տ	գյուղատեղիի աե եզրին
		5.1.1		խաչքար	10-րդ դ.		Հ	ընկած գետնին, վերին կեսը չի պահպանվել
		5.1.2		խաչքար	10-րդ դ.		Հ	խրված հողի մեջ
		5.1.3		խաչքար	10-11-րդ դդ.		Հ	ընկած գետնին, վերնամասը չի պահպանվել, արձանագիր
		5.1.4		խաչքար	11-րդ դ.		Հ	խրված հողի մեջ, վերնամասը չի պահպանվել
		5.1.5		խաչքար` Թավրեզի	12-13-րդ դդ.		Հ	ընկած գետնին, վերնամասը չի պահպանվել
		5.1.6		խաչքար` Գոհարի և Բեկի	1309 թ.		Հ	ընկած գետնին պատվիրատու՝ Գրիգոր
		5.1.7		խաչքար` Վիրապշատի	1320 թ.		Հ	կանգնեցված պատվանդանին
		5.1.8		խաչքար	1446 թ.		Հ	ընկած գետնին, ձախ եզրը ջարդոտված
		5.1.9		խաչքար` Ուսաթի, Թաղումի, Էլիճանի	16-17-րդ դդ.			ագուցված թիվ 2 հանքամիջանցքին
6.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2-1 հզմ	2,5 կմ հվ	Հ	Վայք-Գնդեվազ ավտոխճուղու ոլորանի շրջակայքում պահպանվել է 3 կղզյակներով
7.				ԵԿԵՂԵՑԻ	17-18-րդ դդ.	ամ մասում	Տ	ս. Աստվածածին տանող գյուղամիջյան ճանապարհի ձախ կողմում, ավերակ
	7.1.			ձիթհան	19-րդ դ.		Տ	կցվել է եկեղեցու ամ պատին
8.				ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ	1686 թ.	հս-ամ մասում	Տ	«Բերդի գլուխ» ամրոցից 150 մ աե պատվիրատու՝ Պետրոս վարդապետ
	8.1.			խաչքար	10-րդ դ.		Հ	հենած հվ պատին, եզրերը ջարդոտված
9.				ԽԱՉՔԱՐ	9-10-րդ դդ.	գ. մ.	Հ	Երազիկ Հակոբյանի տան մոտ, կանգնեցված
10.				ԽԱՉՔԱՐ	11-րդ դ.	գ. մ.	Հ	խանութի մոտ, կանգնեցված
11.				ԽԱՉՔԱՐ` ԿԱՐԱՊԵՏ ԵՐԵՑԻ	1322 թ.	գ. մ.	Հ	խանութի մոտ, կանգնեցված
12.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1960 թ.	գ. մ.	Տ
13.				ՁԻԹՀԱՆ	18-19-րդ դդ.	գ. մ.	Տ
	13.1.			խաչքար	11-րդ դ.		Հ	կանգնեցված, քիվը ջարդոտված
14.				ՄԱՏՈՒՌ Ս. ԽԱՉ	14-15-րդ դդ., 20-րդ դ.	հս մասում	Տ	հս եզրին, բարձունքին
15.				ՎԱՆԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ «ԳՆԴԵՎԱՆՔ»	10-17-րդ դդ.	1 կմ ամ	Հ	Արփա գետի կիրճում, գետի ձախ ափին, Վայք-Ջերմուկ հին ճանապարհի աջ կողմում
	15.1.			եկեղեցի ս. Աստվածածին	936 թ.		Հ	պատվիրատու՝ իշխանուհի Սոփի վրկնգ.՝ 1309թ., 1691 թ., 1965-1970 թթ.
		15.1.1.		խաչքար	10-11-րդ դդ.		Հ	ագուցված հվ մուտքից ձախ, վերին և ստորին ձախ անկյունները կոտրված
		15.1.2.		խաչքար	10-11-րդ դդ.		Հ	ագուցված ամ պատին, արտաքուստ
		15.1.3.		խաչքար	1035 թ.		Հ	խորանում
		15.1.4.		խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	հենած ամ պատին, ստորին մասը կոտրված
		15.1.5.		խաչքար	14-րդ դ.		Հ	ագուցված ամ պատին, արտաքուստ, արձանագիր
		15.1.6.		խաչքար` Ներսեսի	16-րդ դ.		Հ	ներսում, հվ խորշի մեջ
		15.1.7.		խաչքար	1573 թ.		Հ	ագուցված ամ մուտքից վեր, կազմող՝ Ղարտաշ
		15.1.8.		խաչքար	1573 թ.		Հ	ագուցված ամ մուտքից վեր կազմող՝ Ղարտաշ
	15.2.			գավիթ	999 թ.		Հ	պատվիրատու՝ Քրիստափոր վանահայր վրկնգ.՝ 1309թ., 1691 թ., 1965-1970 թթ.
		15.2.1.		խաչքար	10-րդ դ.		Հ	ներսում, խորշի մեջ
		15.2.2.		խաչքար	10-րդ դ.		Հ	հենած ամ պատին, ստորին մասը կոտրված
		15.2.3.		խաչքար	10-րդ դ.		Հ	հենած հվ պատին
		15.2.4.		խաչքար	10-11-րդ դդ.		Հ	հենած հվ պատին, ստորին աջ անկյունը կոտրված արձանագիր
		15.2.5.		խաչքար	13-14-րդ դդ.		Հ	ագուցված ամ պատին, մուտքից աջ
		15.2.6.		խաչքար` Ավագի, ծնողաց և Խոցադեղի	1437 թ.		Հ	հենած հվ պատին, երկատված
		15.2.7.		խաչքար	15-րդ դ.		Հ	ագուցված ամ պատին
		15.2.8.		խաչքար	1551 թ.		Հ	գավթի ներսում
	15.3.			սեղանատուն	1691 թ.		Հ	կից վանքի հվ պարսպին պատվիրատու՝ Պետրոս վարդապետ
	15.4.			տնտեսական շինություններ	17-րդ դ.		Հ	կից վանքի հվ և ամ պարիսպներին
		15.4.1		խաչքար	10-րդ դ.		Հ	ագուցված հվ պատին, ներքուստ, արձանագիր
		15.4.2.		խաչքար	10-11-րդ դդ.		Հ	ագուցված պատին, արտաքուստ, ստորին մասը կոտրված
		15.4.3.		խաչքար	11-րդ դ.		Հ	ագուցված հս պատին, արտաքուստ
		15.4.4.		խաչքար` Ուբախի	11-12-րդ դդ.		Հ	ագուցված հվ պատին, ներքուստ
		15.4.5.		խաչքար` Թավրիզի	16-րդ դ.		Հ	ագուցված աե պատին, ներքուստ
		15.4.6.		խաչքար` Մեսրոպի	1573 թ.		Հ	ագուցված պատին, արտաքուստ
		15.4.7.		խաչքար	1573 թ.		Հ	ագուցված հս պատին, արտաքուստ պատվիրատու՝ Մալի
	15.5.			պարիսպ	1691 թ.		Հ	պատվիրատու՝ Պետրոս վարդապետ
	15.6.			խաչքար	9-րդ դ.		Հ	բակում, կանգնեցված գետնին
	15.7.			խաչքար	9-10-րդ դդ.		Հ	բակում, եկեղեցուց ամ, ստորին մասը կոտրված
	15.8.			խաչքար	9-10-րդ դդ.		Հ	հենած եկեղեցու հվ պատին, արտաքուստ, վերնամասը չի պահպանվել
	15.9.			խաչքար` Սարգս և Գրիգոր քահանաների	10-րդ դ.		Հ	հենած եկեղեցու հվ պատին, արտաքուստ
	15.10.			խաչքար` հայր Սուփանի	937 թ.		Հ	բակում, եռատված
	15.11.			խաչքար` Փաշի	10-11-րդ դդ.		Հ	բակում, եկեղեցուց աե, զույգ խաչքարերից ձախակողմյանը
	15.12.			խաչքար	10-11-րդ դդ.		Հ	բակում, եկեղեցուց 20 մ աե, ընկած գետնին, արձանագիր
	15.13.			խաչքար	11-րդ դ.		Հ	բակում, հենած եկեղեցու հվ պատին, վերնամասը չի պահպանվել
	15.14.			խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	բակում, հենած եկեղեցու ամ պատին, մուտքից աջ, զույգ խաչքարերից ձախակողմյանը, արձանագիր
	15.15.			խաչքար	1551 թ.		Հ	բակում, եկեղեցու ամ պատի մոտ, մուտքից ձախ
	15.16.			խաչքար` Խանի	1611 թթ.		Հ	բակում, կանգնեցված գետնին
	15.17.			տապանաքար	15-16-րդ դդ.		Հ	բակի ամ կողմում
	15.18.			տապանաքար	1567 թ.		Հ	բակում, գավթր հվ ճակատի հանդիպակաց հատվածում

9. 17. Գնիշիկ գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԳՆԻՇԻԿ»	9-20-րդ դդ.	ամ մասում	Տ
	1.1.			գերեզմանոց	9-20-րդ դդ.	ամ մասում	Տ	տարածվում է գյուղ մտնող ճանապարհի 2 կողմերում, գյուղատեղիի ամ և հվ մասերում
		1.1.1		խաչքար	9-րդ դ.		Հ	կանգնեցված հողի մեջ
		1.1.2		խաչքար	9-րդ դ.		Հ	կանգնեցված հողի մեջ
		1.1.3		խաչքար	9-10-րդ դդ.		Հ	ընկած գետնին, ստորին հատվածն ու ձախ եզրը կոտրված
		1.1.4		խաչքար	9-10-րդ դդ.		Հ	ընկած գետնին
		1.1.5		խաչքար	10-րդ դ.		Հ	խրված հողի մեջ, եզրերը ջարդոտված
		1.1.6		խաչքար	10-րդ դ.		Հ	խրված հողի մեջ, թեքությամբ
		1.1.7		խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	ընկած գետնին, երկատված, արձանագիր
		1.1.8		խաչքար	12-13-րդ դդ.		Հ	ընկած գետնին, ստորին մասը՝ արձանագիր
		1.1.9		խաչքար` Վասակի	12-13-րդ դդ.		Հ	ընկած գետնին, լայնական ճաքած
		1.1.10.		խաչքար	14-րդ դ.		Հ	խրված հողի մեջ, թեքությամբ
		1.1.11.		խաչքար	15-րդ դ.		Հ	խրված հողի մեջ, վերնամասը թեքությամբ կոտրված, արձանագիր
		1.1.12.		խաչքար` Ծատուր աբեղայի, եղբոր և Խաթունի	15-16-րդ դդ.		Հ	ընկած գետնին, արձանագրությունը եղծված
		1.1.13.		խաչքար	16-րդ դ.		Հ	ընկած գետնին, ստորին մասը չի պահպանվել, արձանագիր
		1.1.14.		խաչքար	1646 թ.		Հ	ընկած գետնին, երկայնքով կոտրված, պահպանվել է միայն աջակողմյան հատվածը
		1.1.15.		խաչքար	1651 թ.		Հ	ամ մասում, թեքությամբ խրված հողի մեջ, կողն արձանագիր
		1.1.16.		խաչքար` Աղաբեկի	1664 թ.		Հ	հվ մասում, կանգնեցված գետնին, եզրերը կոտրատված
		1.1.17.		տապանաքար	16-րդ դ.		Տ	հս-աե եզրին, խոյատապան
		1.1.18.		տապանաքար	1544 թ.		Տ
		1.1.19.		տապանաքար` Պողոսի	1551 թ.		Տ	հվ մասում, խոյատապան
		1.1.20.		տապանաքար` Մուրադ փաշի	1552 թ.		Տ
		1.1.21.		տապանաքար	1581 թ.		Տ	հվ մասում
		1.1.22.		տապանաքար` Աղաբաբի	16-17-րդ դդ.		Տ	Խոյատապան
		1.1.23.		տապանաքար` Քանիկի	1651 թ.		Տ	հվ մասում
		1.1.24.		տապանաքար` Ղազարի	1671 թ.		Տ	հվ մասում
		1.1.25.		տապանաքար` Խաչատուրի, Մարգարիտի	1678 թ.		Տ	հվ մասում
		1.1.26.		տապանաքար	1685 թ.		Տ	հվ մասում
	1.2.			եկեղեցի	19-րդ դ.		Տ	գյուղատեղիի կնտ-ում
		1.2.1		խաչքար	13-րդ դ.		Հ	ագուցված հվ պատին
		1.2.2		խաչքար	1463 թ.		Հ	ագուցված հվ պատին
		1.2.3		խաչքար	16-րդ դ.		Հ	ագուցված հվ պատին
		1.2.4		խաչքար` Հանեսի	1565 թ.		Հ	ագուցված աե պատին, արտաքուստ
		1.2.5		խաչքար` Մուրատի	1577 թ.		Հ	ագուցված աե պատին
		1.2.6		խաչքար	16-17-րդ դդ.		Հ	ագուցված հվ պատին, արտաքուստ
		1.2.7		տապանաքար` Փիրբեկի	16-րդ դ.		Տ	եկեղեցու հվ-ամ կողմում
	1.3.			խաչքար	9-10-րդ դդ.	գ. մ.	Հ	կնտ.-ում, երկատված, ստորին մասը չի պահպանվել
2.				ԵԿԵՂԵՑԻ	10-րդ դ.	1 կմ հս-աե	Հ	ավերված
3.				ԵԿԵՂԵՑԻ	18-19-րդ դդ.	2 կմ հս	Տ
4.				ԽԱՉՔԱՐ	1289 թ.	1,5 կմ հվ-աե	Հ	ընկած գետնին, պատվիրատու՝ Մխիթար

9. 19. Գոմք գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	10-16-րդ դդ.	գ. մ.	Տ
	1.1.			խաչքար` Օհանի	10-11-րդ դդ.		Հ	կանգնեցված գետնին, թեքված
	1.2.			խաչքար` Աթանես աբեղայի և Հալվա խաթունի	12-13-րդ դդ.		Հ	կանգնեցված 4 խաչքարերից աջից 1-ինը, վերին աջ անկյունը կոտրված
	1.3.			խաչքար` (մատուռ-խաչքար)	1263 թ.		Հ	որմնափակ, պատվիրատու՝ Մխիթար և Արևիկ, կազմող՝ Մխիթար և Շնորհավոր
	1.4.			խաչքար	14-15-րդ դդ.		Հ	կանգնեցված 4 խաչքարերից ձախից 1-ինը
	1.5.			խաչքար	15-16-րդ դդ.		Հ	կանգնեցված 4 խաչքարերից աջից 3-րդը, վերնամասը չի պահպանվել
2.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	13-18-րդ դդ.	հվ մասում	Տ	հվ եզրին, Կապույտ տանող ճանապարհի ձախ կողմում
	2.1.			խաչքար	10-11-րդ դդ.		Հ	ընկած գետնին, ներկված սպիտակ
	2.2.			խաչքար	13-րդ դ.		Հ	ստորին մասով խրված հողի մեջ
3.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԱԽՏԱ» («ՎԵՐԻՆ ԱԽՏԱ»)	13-19-րդ դդ.	2 կմ հս-ամ	Տ	հավանաբար պատմական Աղթաբույնք գյուղն է
4.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԴԱՐԱՔԱՅԱՆԴ»	14-20-րդ դդ.	6 կմ աե	Տ
5.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2-1 հզմ	հս-աե մասում	Հ	տարածվում է ձորի երկայնքով
6.				ԵԿԵՂԵՑԻ	16-17-րդ դդ.	գ. մ.	Տ	կիսավեր
	6.1.			խաչքար` Սուքիասի	1504 թ.		Հ	ագուցված ամ պատին, ներքուստ
7.				ԽԱՉՔԱՐ	1288 թ.	2 կմ ամ	Հ	«Խաչաձոր» վայրում, ձորալանջին, ընկած գետնին, պատվիրատու՝ Սարգիս և Պետրոս, կրում է արձանագրություն՝ գյուղի աղբյուրի կառուցման մասին

9. 19. 2. Կապույտ գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1.				ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ	մթա 2-1 հզմ		Հ
	1.1.			դամբարանադաշտ	մթա 2-1 հզմ		Հ
2.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	13-17-րդ դդ.	0,7 կմ աե	Տ	«Վանքի ձոր» տանող ճանապարհին, փոքրիկ բլրին
	2.1.			խաչքար	13-րդ դ.		Հ	ընկած գետնին, խիստ հողմահարված
3.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՎԱՆՔԻ ՁՈՐ»	9-14-րդ դդ.	1,5 կմ աե	Տ
	3.1.			եկեղեցի	10-րդ դ.		Հ	կնտ.-ում, ավերակ
	3.2.			խաչքար	9-րդ դ.	գ. մ.	Հ	հենած քարաբեկորներին, ստորին մասը չի պահպանվել
	3.3.			խաչքար	10-րդ դ.		Հ	խրված հողի մեջ
	3.4.			խաչքար	10-րդ դ.		Հ	աե եզրին, ընկած գետնին
	3.5.			խաչքար	10-րդ դ.		Հ	կանգնեցված գետնին
	3.6.			խաչքար	10-րդ դ.		Հ	ավերակ եկեղեցու մոտ, կիսով խրված հողի մեջ
	3.7.			խաչքար	10-րդ դ.		Հ	հենած տնամերձերից մեկի ցանկապատին
	3.8.			խաչքար	11-րդ դ.		Հ	խրված հողի մեջ, ժայռափոր խաչքարից 30 մ հվ-ամ
	3.9.			խաչքար	11-րդ դ.		Հ	խրված հողի մեջ
	3.10.			խաչքար	12-րդ դ.		Հ	կերտված է ժայռին
	3.11.			խաչքար	12-րդ դ.		Հ	ավերակ եկեղեցու մոտ, խրված հողի մեջ
	3.12.			խաչքարերի խումբ	12-15-րդ դդ.		Հ	կերտված ժայռին
	3.13.			խաչքար` Միրաջեր քահանայի	1261 թ.		Հ	խրված հողի մեջ, պատվիրատու՝ Ղուկաս և Եղիա
	3.14.			խաչքար	1290 թ.		Հ	ընկած գետնին, խիստ հողմահարված, պատվիրատու՝ Դեղ
	3.15.			կոթող	12-13-րդ դդ.		Հ	պատվանդանը և վերնամասը չեն պահպանվել, տեղահանված, արձանագիր
4.				ԽԱՉՔԱՐ	1501 թ.	գ. մ.	Հ	հորիզոնական դիրքով ագուցված խանութի ամ ճակատի անկյունում, ստորին մասը չի պահպանվել
5.				ԽԱՉՔԱՐ	1531 թ.	գ. մ.	Հ	ագուցված խանութի ամ ճակատին, ձախ եզրագոտին վնասված, արձանագրությունը եղծված
6.				ԽԱՉՔԱՐ	1549 թ.	գ. մ.	Հ	խանութի պատի շարվածքում, ստորին հատվածը չի պահպանվել

9. 20. Ելփին գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	14-20-րդ դդ.	գ. մ.	Տ	խիտ կառուցապատված միջավայրում
	1.1.			խաչքար	14-րդ դ.		Հ	հվ կողմում, ընկած գետնին
2.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	14-19-րդ դդ.	1 կմ հվ-ամ	Տ	Ելփին-Եղեգնաձոր ճանապարհի եզրին, բարձրադիր տեղանքում
	2.1.			մատուռ Թուխ Մանուկ	17-րդ դ., 19-րդ դ.		Տ
	2.2.			խաչքար	14-րդ դ.		Հ	մատուռի հվ կողմում
3.				ԵԿԵՂԵՑԻ	1908 թ.	հս մասում	Տ	կիսավեր
4.				ԽԱՉՔԱՐ	10-րդ դ.	0,5 կմ հվ-աե	Հ	Եղեգնաձոր տանող ճանապարհի աջ կողմում, ամրացված բետոնով

9. 21. Եղեգիս գյուղ

1	2	3	4	5	6	7	8	9
1.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	13-14-րդ դդ.	հս-աե մասում	Տ	ս. Նշան եկեղեցուց 200 մ ամ, տնամերձում ս. Նշան եկեղեցու շուրջը տարածվող գերեզմանոցի մի հատվածն է՝ առանձնացված կառուցապատման հետևանքով
	1.1.			խաչքար	10-11-րդ դդ.		Հ	աե եզրին, ընկած գետնին
	1.2.			խաչքար	1253 թ.		Հ	շարքով կանգնած 4 խաչքարերից աջից 1-ինը պատվիրատու՝ Մխիթար
	1.3.			խաչքար	1253 թ.		Հ	շարքով կանգնած 4 խաչքարերից աջից 2-րդը պատվիրատու՝ Մարգարէ
	1.4.			խաչքար	1253 թ.		Հ	շարքով կանգնած 4 խաչքարերից աջից 3-րդը պատվիրատու՝ Ապլիկ
	1.5.			խաչքար	1253 թ.		Հ	շարքով կանգնած 4 խաչքարերից աջից վերջինը
	1.6.			խաչքար	1556 թ.		Հ	հվ մասում, հենած քարաբեկորներին
2.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	13-14-րդ դդ.	2 կմ ամ	Տ	գյուղ մտնող ճանապարհից ձախ, սարալանջին
	2.1.			խաչքար	1283 թ.		Հ	կանգնեցված պատվանդանին, պատվիրատու՝ Ավետիս, Մխիթար, նախնական կառուցվածքը՝ որմնափակ
3.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ. ՕՐԲԵԼՅԱՆՆԵՐԻ ՏՈՀՄԱԿԱՆ ՏԱՊԱՆԱՏՈՒՆԸ	13-14-րդ դդ.	ամ մասում	Տ	գյուղ մտնող ճանապարհից ձախ, դպրոցից 100 մ աե, բարեկարգված՝ 1970-ական թթ.
	3.1.			խաչքար	13-րդ դ.		Հ	որմնափակ, զույգ խաչքարեր
	3.2.			տապանաքար` Սմբատի	1280 թ.		Հ
	3.3.			տապանաքար` Մաթունի	1292 թ.		Հ
	3.4.			տապանաքար` Հազայրդեղի և Հասան Պուղի	1303 թ.		Հ
	3.5.			տապանաքար	16-17-րդ դդ.		Տ
4.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	15-17-րդ դդ.	ամ մասում	Տ	գյուղ մտնող ճանապարհից աջ, դպրոցից 50 մ աե
	4.1.			խաչքար	1468 թ.		Հ	կանգնեցված գետնին, հողմահարված
	4.2.			խաչքար	1501 թ.		Հ	ընկած գետնին
	4.3.			խաչքար	16-րդ դ.		Հ	կանգնեցված գետնին, արձանագիր
	4.4.			տապանաքար` Հակոբի	1556 թ.		Տ
	4.5.			տապանաքար` Համբարձում սարկավագի	1564 թ.		Տ
	4.6.			տապանաքար` Ավանեսի	16-17-րդ դդ.		Տ
	4.7.			տապանաքար	16-17-րդ դդ.		Տ
5.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	14-17-րդ դդ.	հվ-աե մասում	Տ	Եղեգիս գետի ձախ ափին, «Յապոնի բաղեր» վայրում, թեք ձորալանջին
	5.1.			գերեզմանոց	14-17-րդ դդ.		Տ	գյուղատեղիի ամ մասում, եբրայերեն արձանագիր տապանաքարերով
	5.2.			ջրաղաց	14-15-րդ դդ.		Տ	գյուղատեղիի հս-աե կողմում, հանքային ջրի աղբյուրների մոտ
	5.3.			ջրաղաց	14-15-րդ դդ.		Տ
	5.4.			ջրաղաց	14-19-րդ դդ.		Տ
6.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	11-17-րդ դդ.	5 կմ հս	Տ	գյուղի արոտավայրերում, Ցաղաց քար համալիրից 1 կմ աե
	6.1.			գերեզմանոց	14 14-րդ դդ.		Տ	գյուղատեղիի հս մասում, տեղանքի թեքության պատճառով խիստ ավերված
		6.1.1		խաչքար	11-րդ դ.		Հ	արձանագիր
		6.1.2		խաչքար	11-րդ դ.		Հ	արձանագիր
7.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՀՈՍՏՈՒՆ» («ՈՍՏԻՆՔ»)	5-17-րդ դդ.	2 կմ ամ	Տ	Եղեգիս և Շատին գյուղերի միջև, Եղեգիս գետի աջ ափին
	7.1.			եկեղեցի	17-րդ դ.		Տ	գյուղատեղիի ամ մասում
		7.1.1		խաչքար	10-րդ դ.		Հ	ագուցված խորանի հս պատին, ներքուստ, վերին ձախ անկյունը վնասված
		7.1.2		խաչքար	11-րդ դ.		Հ	ագուցված խորանի հս պատին
		7.1.3		խաչքար	1271 թ.		Հ	եկեղեցու հս-ամ մույթի շարվածքում, երկայնական կոտրված
		7.1.4		խաչքար	1273 թ.		Հ	հորիզոնական դիրքով ագուցված հվ ավանդատան մուտքից վեր
		7.1.5		խաչքար	13-րդ դ.		Հ	եկեղեցու ներսում, հենած հս-ամ մույթին
		7.1.6		խաչքար	13-րդ դ.		Հ	հորիզոնական դիրքով ագուցված հս ավանդատան մուտքից վեր
		7.1.7		խաչքար	16-րդ դ.		Հ	ագուցված հս ավանդատան մուտքին, ստորին ձախ անկյունը կոտրված, զույգ խաչքարերից վերինը, արձանագիր
		7.1.8		խաչքար	16-րդ դ.		Հ	ագուցված եկեղեցու հս-ամ մույթի ստորին մասում
		7.1.9		խաչքար	16-րդ դ.		Հ	ագուցված խորանում, ստորին մասը չի պահպանվել
		7.1. 10		խաչքար` Մասումփի	1551 թ.		Հ	ագուցված խորանում
		7.1. 11		խաչքար	1607 թ.		Հ	հորիզոնական դիրքով դրված խորանի հս խորշում
	7.2.			գերեզմանոց	13-17-րդ դդ.		Տ
8.				ԵԿԵՂԵՑԻ	12-րդ դ.	գ. մ.	Հ	թաղածածկ
9.				ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ	10-րդ դ., վրկնգ.՝ 1703 թ.	գ. մ.	Տ
	9.1.			խաչքար` Ավանիկի	11-րդ դ.		Հ	ագուցված հվ պատին
	9.2.			խաչքար	13-րդ դ.		Հ	ագուցված հս ավանդատան մուտքից վեր
	9.3.			խաչքար	13-րդ դ.		Հ	եկեղեցու ներսում, հենած հվ պատին, եռատված
	9.4.			խաչքար	13-14-րդ դդ.		Հ	ագուցված հվ մուտքից վեր, արտաքուստ
	9.5.			խաչքար	13-14-րդ դդ.		Հ	հորիզոնական դիրքով կիսով թաղված եկեղեցու հվ մուտքի մոտ
	9.6.			խաչքար	13-14-րդ դդ.		Հ	ագուցված ամ պատին, մուտքից վեր, արտաքուստ
	9.7.			խաչքար` Մելիքշահի	14-րդ դ.		Հ	ագուցված հվ պատին, մուտքի մոտ, արտաքուստ
	9.8.			խաչքար	16-17-րդ դդ.		Հ	ագուցված հվ ավանդատան մուտքից վեր
	9.9.			խաչքար	1701 թ.		Հ	ագուցված հվ ավանդատան հս խորշում, հորիզոնական դիրքով
	9.10.			տապանաքար	1345 թ.		Հ	ագուցված հվ պատին, արտաքուստ
10.				ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ՆՇԱՆ (Ս. ԿԱՐԱՊԵՏ)	13-րդ դ.	աե մասում	Հ	վրկնգ.՝ 1973-1974 թթ. վրկնգ ճարտ.՝ Յու. Թամանյան
	10.1.			գավիթ	13-14-րդ դդ.		Հ
	10.2.			գերեզմանոց	13-17-րդ դդ.		Հ
		10.2.1.		խաչքար	10-11-րդ դդ.		Հ	գավթի ամ պատի մոտ, հենած քարաբեկորներին, ստորին մասը կոտրված
		10.2.2.		խաչքար` Հոգսադեղի	1305 թ.		Հ	գավթում, կանգնեցված գետնին
		10.2.3.		խաչքար	15-16-րդ դդ.		Հ	գավթում, ստորին մասով խրված հողի մեջ
		10.2.4.		խաչքար	15-16-րդ դդ.		Հ	եկեղեու հս կողմում, զույգ խաչքարերից աջակողմյանը, վերին ձախ մասը կոտրված
		10.2.5.		խաչքար` Խոնդըշի	1503 թ.		Հ	գավթում, ստորին մասով խրված հողի մեջ, վերին աջ անկյունը կոտրված
		10.2.6.		խաչքար` Փաշիկի	1549 թ.		Հ	եկեղեու հս կողմում, զույգ խաչքարերից ձախակողմյանը, վերին ձախ մասը վնասված
		10.2.7.		խաչքար	1550 թ.		Հ	եկեղեցու ամ մասում, հենած պատին, ստորին մասը չի պահպանվել
		10.2.8.		խաչքար	16-րդ դ.		Հ	գավթում, ստորին մասով խրված հողի մեջ
		10.2.9.		խաչքար	16-րդ դ.		Հ	եկեղեցու ամ մասում, հենած պատին
		10.2.10.		տապանաքար` պարոն Լուսի	1320 թ.		Հ	գավթում, հս պատի մոտ
		10.2.11.		տապանաքար	15-16-րդ դդ.		Տ	գավթում, սֆինքսաձև
11.				ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ՍՏԵՓԱՆՈՍ (ԶՈՐԱՑ ԵԿԵՂԵՑԻ)	14-րդ դ.	աե մասում	Հ	աե եզրին, Եղեգիս գետի աջ ափին, պատվիրատու՝ Ստեփանոս Տարսայիճ, վրկնգ.՝ 1971-1972 թթ., վրկնգ ճարտ.՝ Յու. Թամանյան
	11.1.			խաչքար` Իգնատիոսի	13-րդ դ.		Հ	ագուցված բեմի ամ պատին, արտաքուստ
	11.2.			խաչքար` Գրիգորի	14-րդ դ.		Հ	ագուցված ամ պատին, արտաքուստ
	11.3.			գավիթ	14-րդ դ.		Հ	ավերված
		11.3.1.		խաչքար	16-րդ դ.		Հ	ընկած գավթում, վերնամասը չի պահպանվել
	11.4.			գերեզմանոց	9-17-րդ դդ.		Տ
		11.4.1.		խաչքար	14-րդ դ.		Հ	ընկած բակում, ստորին մասը չի պահպանվել
	11.5.			պարիսպ	14-րդ դ.		Հ
12.				ԽԱՉՔԱՐ	1247 թ.	1 կմ ամ	Հ	գյուղ մտնող ճանապարհից ձախ, որմնափակ, պատվիրատու՝ Գրիգոր
13.				ԽԱՉՔԱՐ	1273 թ.	աե մասում	Հ	Զորաց եկեղեցուց 200 մ հվ-ամ, որմնափակ
14.				ԽԱՉՔԱՐ	1313 թ.	1,2 կմ ամ	Հ	ճանապարհի աջ եզրին պատվիրատու՝ Էլխաթուն
15.				ԽԱՉՔԱՐ	1340 թ.	0,5 կմ ամ	Հ	գյուղ մտնող ճանապարհից աջ որմնափակ, պատվիրատու՝ Գրիգոր և Մխիթար
16.				ԽԱՉՔԱՐ	17-րդ դ.	գ. մ.	Հ	ս. Աստվածածին եկեղեցուց 40 մ հս-ամ, տնամերձում, կանգնեցված գետնին
17.				ՎԱՆԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ. ՀԵՐՄՈՆԻ ՎԱՆՔԸ (ԿՆԵՎԱՆՔ)	936 թ., 10-17-րդ դդ.	3 կմ աե	Հ	Եղեգիս-Հերմոն ճանապարհից 700 մ հս
	17.1.			եկեղեցի՝ ս. Գրիգոր Լուսավորիչ	936 թ., 17-րդ դ.		Հ
		17.1.1.		խաչքար` Երեմիայի	1451 թ.		Հ	ագուցված հս պատին
		17.1.2.		խաչքար	1458 թ.		Հ	ագուցված հս մույթի ամ երեսին
		17.1.3.		խաչքար	1539 թ.		Հ	խորանում վերնամասը չի պահպանվել
		17.1.4.		խաչքար` Սարգսի	15-16-րդ դդ.		Հ	ագուցված ամ պատին, մուտքից ձախ
		17.1.5.		խաչքար` Անտոն վարդապետի	17-րդ դ.		Հ	եկեղեցու ամ պատի մոտ, մուտքից աջ, վերին աջ անկյունը կոտրված
	17.2.			պարիսպ	16-րդ դ.		Հ
	17.3.			գերեզմանոց	10-16-րդ դդ.		Հ
18.				ՎԱՆԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ «ՃԳՆԱՎՈՐԻ ՔԱՐ ԱՆԱՊԱՏ» («ԳՅՈԼՈՒՄ ԲՈՒԼԱՂ»)	13-18-րդ դդ.	4 կմ հս-աե	Հ	ավերված
	18.1.			եկեղեցի ս. Աստվածածին	13-14-րդ դդ.		Հ
		18.1.1.		խաչքար	13-րդ դ.		Հ	եկեղեցու ավերակների մեջ, վերնամասը չի պահպանվել, արձանագիր
		18.1.2.		խաչքար	1241 թ.		Հ	եկեղեցու ավերակների մեջ, բեկորված
		18.1.3.		խաչքար	13-14-րդ դդ.		Հ	եկեղեցու ավերակների մեջ, երկատված
	18.2.			գերեզմանոց	13-14-րդ դդ.		Տ
19.				ՎԱՆԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ ՔԱՐԵՎԱՆՔ	9-10-րդ դդ.	3 կմ հս-աե	Տ	Եղեգիսի կիրճում, Հերմոնի վանքից հս, բարձր ժայռի գագաթին