Գլխավոր տեղեկություն

Номер

N 628

Տիպ

Որոշում

Тип

Պաշտոնական Ինկորպորացիա (11.05.2007-по сей день)

Статус

Գործում է

Первоисточник

ՀՀՊՏ 2002.06.19/19(194) Հոդ.450

Принят

ՀՀ կառավարություն

Дата принятия

29.05.2002

Подписан

ՀՀ վարչապետ

Дата подписания

29.05.2002

Վավերացնող մարմին

ՀՀ Նախագահ

Վավերացման ամսաթից

29.05.2002

Дата вступления в силу

29.05.2002

«Վավերացնում եմ»

Հայաստանի Հանրապետության

Նախագահ Ռ. Քոչարյան

29 մայիսի 2002 թ.

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅՈՒՆ

Ո Ր Ո Շ ՈՒ Մ

29 մայիսի 2002 թվականի N 628

քաղ. Երևան

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԱՐԱԳԱԾՈՏՆԻ ՄԱՐԶԻ ՊԱՏՄՈՒԹՅԱՆ ԵՎ ՄՇԱԿՈՒՅԹԻ ԱՆՇԱՐԺ ՀՈՒՇԱՐՁԱՆՆԵՐԻ ՊԵՏԱԿԱՆ ՑՈՒՑԱԿԸ ՀԱՍՏԱՏԵԼՈՒ ՄԱՍԻՆ

«Պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների և պատմական միջավայրի պահպանության և օգտագործման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 13-րդ հոդվածին համապատասխան՝ Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը որոշում է.

1. Հաստատել Հայաստանի Հանրապետության Արագածոտնի մարզի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների պետական ցուցակը (կցվում է):

2. Հայաստանի Հանրապետության մշակույթի, երիտասարդության հարցերի և սպորտի նախարարին՝ եռամսյա ժամկետում ապահովել Հայաստանի Հանրապետության Արագածոտնի մարզի պատմության և մշակույթի անշարժ հուշարձանների պետական ցուցակի պաշտոնական հրապարակումը:

3. Ուժը կորցրած ճանաչել Հայկական ՍՍՀ Մինիստրների խորհրդի 1983 թվականի հուլիսի 4-ի «Հայկական ՍՍՀ տարածքում պետական պահպանության տակ վերցված պատմության և կուլտուրայի հուշարձանների և նրանց պահպանական գոտիների ցուցակների հաստատման մասին» N 377 որոշման 1-ին կետը՝ նախկին Աշտարակի, Ապարանի, Արագածի ու Թալինի շրջանների պատմության և կուլտուրայի հուշարձանների ցուցակի մասով:

4. Սույն որոշումն ուժի մեջ է մտնում 2002 թվականի մայիսի 29-ից:

Հայաստանի Հանրապետության
վարչապետ
Ա. Մարգարյան

Հաստատված է

ՀՀ կառավարության 2002 թվականի

մայիսի 29-ի N 628 որոշմամբ

Պ Ե Տ Ա Կ Ա Ն Ց ՈՒ Ց Ա Կ

Հայաստանի Հանրապետության պատմության եվ մշակույթի անշարժ հուշարձանների

2. Արագածոտնի մարզ*

2.1. Աշտարակ քաղաք

Հուշ-ար ձա- նի- հա- մարը

Հուշարձանի ենթահամարը (ենթահամարները)

Հուշարձանախումբը, հուշարձանը

Ժամանակը

Տեղը բնակավայրի նկատմամբ, հասցեն

Նշա- նա- կու- թյունը

Ծանոթագրություն

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՇՏԱՐԱԿ «ՈՒԼԱՏԻՏԻԿ» 4-5դդ. հվ-աե մասում Հ համանուն բլրի վրա. Քասախի կիրճի ձախ լանջին, միջնադարյան կամրջի մոտ

2. ԲԱՂՆԻՔ 1900 թ. քաղաքի մեջ (այսուհետև՝ք.մ.) Տ

3. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1888 թ. Աբովյան փող. 22 Տ

4. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 19 դ.ՎՐՋ Ալազանի փող.19-23 Տ բժիշկ Սանդրոյի

5. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1910 թ. Ն. Աշտարակեցու հրապարակ Տ Վարդազարենց

6. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1904 թ. էմին Հակոբյան փող., 2 Տ Կոկոլենց Աթոյի

7. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 19 դ.ՎՐՋ Ղափանցյան փող., 14 Տ Եսայու

8. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 19 դ.ՎՐՋ Ղափանցյան փող., 18 Տ

9. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 20 դ. սկզբ Ղափանցյան փող., 20 Տ Սիրեկանի

10. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1837 թ. Սաժումյան փող., 1 Տ Թաթոսենց Թաթոյի

11. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1895 թ. Սաժումյան փող., 12 Տ Հաջի աղայի

12. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1896 թ. Սաժումյան փող., 34 Տ Բեգլարենց

13. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 13-20 դդ. հս-աե մասում Հ Քաղաքի եզրին, Ապարան տանող ճանապարհի աջ կողմում

13.1 խաչքար 9-10 դդ. Հ հվ մասում

13.2 խաչքար 11-12դդ. Հ Ա. Խաչատրյանի հողամասում

13.3 խաչքար 11-12դդ. Հ Ա. Խաչատրյանի հողամասում

13.4 խաչքար 13դ. Հ որմնափակ, վրնրգ 1954 թ., ճարտ.՝ Շ. Ազատյան

13.5 խաչքար 13դ. Հ որմնափակ, վրնրգ1954 թ., ճարտ.՝ Շ. Ազատյան

13.6 խաչքար 13դ. Հ որմնափակ,վրնրգ1954 թ., ճարտ.՝ Շ. Ազատյան

13.7 խաչքար 13դ. Հ Ա. Խաչատրյանի հողամասում

13.8 խաչքար 13դ. Հ աե մասում, ստորին մասը կոտրված

13.9 խաչքար Գրիգոր և Վարդոսան ամուսինների 1225 թ. Հ աե մասում, քառաստիճան պատվանդանին

13.10. խաչքար Սադուն իշխանի և նրա զավակների («Ծակքար») 1268 թ. Հ

13.11. խաչքար Գրիգորի, Նազի, Սետայի 1273 թ. Հ եռաստիճան պատվանդանին

13.12. խաչքար Վերգինի 1461 թ. Հ կնտ.-ական մասում, հենած տապանաքարի, ստորին մասը չի պահպանվել

13.13. խաչքար Կարապետին 16-17 դդ. Հ հս-ամ մասում, քիվը՝ ջարդոտված, կանգնեցված եռաստիճան բարձր պատվանդանին. 3 խաչքարերից ձախակողմյանը

13.14. խաչքար Վիրապի, Մկրտչի 16-17 դդ. Հ հս-ամ մասում, կանգնեցված եռաստիճան բարձր պատվանդանին. 3 խաչքարերից կենտրոնականը

13.15. խաչքար Գուլֆաշի, Շնահրի 1602 թ. Հ հս-ամ մասում, կանգնեցված եռաստիճան բարձր պատվանդանին. 3 խաչքարերից աջակողմյանը

13.16. խաչքար Ուքանի 1631 թ. Հ հվ-ամ մասում, քիվի վերին աջ անկյունը` կոտրված

13.17. տապանաքար 1598 թ. Հ

13.18. տապանաքար Բաբելի 1757 թ. Հ

13.19. տապանաքար Եղսանի 1771 թ. Հ

13.20. տապանաքար 1781 թ. Հ

13.21. տապանաքար Հարությունի 1791 թ. Հ

13.22. տապանաքար Տեր Հարություն Շահազիզյանի (Աշտարակեցու) 1801 թ. Հ Ներսես Աշտարակեցու հոր տապանաքարն է:

14. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ «ԽՈՋԱԲԱՂԵՐ» մթա 2 հզմ հս-աե մասում Հ

15. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ (ԿԱՐՄՐԱՎՈՐ) 7 դ. հս-աե մասում Հ

15.1 գերեզմանոց 7-19 դդ. Հ եկեղեցու բակում

15.1.1 խաչքար 11 դ. Հ եկեղեցու բակում, ընկած գետնին, ստորին ձախ անկյունը` կոտրված

15.1.2 խաչքար «Հազախաչ» 12 դ. Հ եկեղեցու պարսպի հվ-ամ մուտքի ձախ կողմում, քառաստիճան պատվանդանին. արձանագիր

15.1.3 խաչքար Թագուհու 1184 թ. Հ երկաստիճան պատվանդանին կանգնեցված 3 խաչքարերից կենտրոնականը կազմող՝ Արքա

15.1.4 խաչքար 12-13 դդ. Հ երկաստիճան պատվանդանին կանգնեցված 3 խաչքարերից ձախակողմյանը

15.1.5 խաչքար 12-13 դդ. Հ երկաստիճան պատվանդանին կանգնեցված 3 խաչքարերից աջակողմյանը

15.1.6 խաչքար 13 դ. Հ թերի

15.1.7 խաչքար 15 դ.

15.1.8 խաչքար Ասադինին, պարոն Դալին 16 դ. Հ եկեղեցու բակում, կանգնեցված բարձր պատվանդանին, կազմող՝ Սարգիս

15.1.9 խաչքար 16 դ. Հ եկեղեցու պարսպի տակ

15.1.10. խաչքար Հովսեփի 1598 թ. Հ եկեղեցու պարսպի տակ, կազմող՝ Հրայպետ

15.1.11. խաչքար Մկրտիչ վարդապետ Շահազիզյանի 1832 թ. Հ եկեղեցու պարսպի տակ, վերին ձախ և ստորին աջ անկյունները` կոտրված

15.1.12. տապանաքար 1811 թ. Հ պարսպի հվ մուտքից ձախ

15.1.13. գերեզման Գևորգ էմինի 1998 թ. ճարտ.՝ Հ. Սոլախյան

15.2 պարիսպ 1254 թ. Հ

16. ԵԿԵՂԵՑԻ ԾԻՐԱՆԱՎՈՐ 5 դ. ք.մ., Բերդաթաղում Հ կիրճի եզրին, կիսավեր

16.1 կոթող 7 դ. Հ բեկոր՝ հենած հվ պատին

16.2 կոթող 7 դ. Հ բեկոր՝ եկեղեցու հվ-աե անկյունում

16.3 կոթող 7 դ. Հ բեկոր

16.4 կոթող 7 դ. Հ եկեղեցուց 4 մ աե

16.5 խաչքար 11-12 դդ. Հ եկեղեցու ներսում, հենած պատին

16.6 խաչքար 13 դ. Հ բեկոր, եկեղեցու ներսում

16.7 տապանաքար 1701 թ. Հ հվ պատի շարվածքում

17. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ՄԱՐԻՆԵ 1281 թ. ք.մ. Հ բարեկարգված 1977 թ., նախագծի ճարտ.՝ Գ.Գյուրջյան

17.1 գերեզմանոց 17-19 դդ. Հ եկեղեցու ամ կողմում

17.2 խաչքար 1291 թ. Հ եկեղեցու բակում, երկաստիճան պատվանդանին

18. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս.ԱԱՐԳԻՍ 13 դ. հվ-աե մասում Հ վրկնգ.՝1985 թ., ճարտ.՝ Հ.Գասպարյան

18.1 գերեզմանոց 15-19 դդ. Հ եկեղեցու շուրջը

18.2 պարիսպ 15 դ. Հ

18.3 խաչքար 16-17 դդ. Հ եկեղեցու ներսում, արձանագիր, կոտրված

18.4 քարայր-կացարան 16-17 դդ. Տ եկեղեցուց 20 մ հվ-ամ

18.5 քարայր-կացարան 16-17 դդ. Տ եկեղեցուց 15 մ հվ-ամ

18.6 քարայր-կացարան 16-17 դդ. Տ եկեղեցուց 25 մ հվ-աե

18.7 քարայր-կացարան 16-17 դդ. Տ եկեղեցուց 10 մ հվ

19. ԵԿԵՂԵՑԻ ՍՊԻՏԱԿԱՎՈՐ 13 դ. ք.մ., Բերդաթաղում Հ կիրճի եզրին, կիսավեր

20. ԿԱՄՈՒՐՋ 10 դ. աե մասում Հ

21 ԿԱՄՈՒՐՋ 1664 թ. աե մասում Հ պատվիրատու՝ մահտեսի խոջա Գրիգոր

22. ՀՆՁԱՆ 19 դ. հվ-ամ մասում Տ Աշտարակ-Օշական խճուղուց ձախ, Մինասի Մացակայի հողամասում

23. ՀՆՁԱՆ 19 դ. հս-ամ մասում Տ Աշտարակ-Օշական խճուղուց աջ. Ղազիկենց հողամասում

24. ՀՈՒՇԱՍՅՈՒՆ` ԱՐՏԵՄԻ ԱՅՎԱԶՅԱՆԻՆ 1990 թ. Ն. Սիսակյան փող. Տ

25. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1974 թ. ք.մ. Տ ճարտ.՝ Վ. Թասլակյան

26. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ ՆՈՐԱՅՐ ՍԻՍԱԿՅԱՆԻ 1987 թ. Ն. Սիսակյան փող. Տ ճարտ.՝ Գ. Գյուրջյան. քանդ.՝ Ա. Ավագյան

27. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ՎԱՆԻ 1915 թ. ՀԵՐՈՍԱՄԱՐՏԻՆ 1980 թ. ամ մասում Հ քաղաքի ամ եզրին, Աշտարակ-Թալին մայրուղու ձախ կողմում, ճարտ. Ջ. Թորոսյան

28. ՋՐԱՂԱՑՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ 19 դ. վրջ Աբովյան փող., 2 Տ միջնադարյան կամրջի մոտ, վրկնգ.՝ 1983 թ., ճարտ.՝ Գ. Գյուրջյան

29. ԶՐԱՆՑՔ «ՄԱՅՐ ԱՌՈՒ» («ԱԿԱՆԱՏԵՍԻ ԱՌՈՒ») մթա 8-7 դդ. աե մասում Հ

30. տապանաքար «ՆԱՀԱՏԱԿԻ» 1751 թ. 0,5 կմ աե Հ Քասախի կիրճում, «Դարաքավոր» այրերի մոտ. Քասախի աջակողմյան դարավանդին

31. ՏՈՒՆ-ԹԱՆԳԱՐԱՆԻ ՇԵՆՔ. ՊԵՐՃ ՊՌՈՇՅԱՆԻ ՏՈՒՆ-ԹԱՆԳԱՐԱՆԸ
19 դ.,
1948 թ.
Պռոշյան փող., 10 Տ վրկնգ.՝ 1986 թ.

31.1 հուշարձան Պերճ Պռոշյանի 1948 թ. Տ տուն-թանգարանի բակում, քանդ.՝ Ա. Ատեփանյան

32. ՏՈՒՆ-ԹԱՆԳԱՐԱՆԻ ՇԵՆՔ. ՆՈՐԱՅՐ ՍԻՍԱԿՅԱՆԻ ՏՈՒՆ-ԹԱՆԳԱՐԱՆԸ 19 դ.վրջ Ղափանցյան փող., 25 Տ վրկնգ.՝ 1989 թ.

33. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ «ՎԵՐԻՆ ՆԱՎԵՐ» Ք.ա. 2-1 հազ. քաղաքից մոտ 2.5 կմ ամ, Աշտարակ-Գյումրի ճանապարհից 20-30 մ հվ Հ Փարպի գյուղի «Վերին Նավեր» դամբարանադաշտի (պետ. ցուցակ՝ 2.110.2) աե հատվածի մեծ դամբանաբլուրներն են

34. ՀՆՁԱՆՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ 4-13 դդ. քաղաքի հս-աե մասում, «Հնձանաբագեր» վայրում Հ պեղվել է 4 հնձան

35. ՔԱՐԱՅՐ- ԿԱՑԱՐԱՆՆԵՐ
«ԴԱՐԱԲԱՎՈՐ» միջնադար Քասախի կիրճում Հ համալիրի մաս կազմող «Նահատակի» տապանաքարը պետ. ցուցակում ներկայացված է իբրև աոանձին հուշարձան(2.1-30)

________________

^*Հուշարձանների պետական ցուցակը կազմելիս հիմք է ընդունվել «Հայաստանի Հանրապետության վարչատարածքային բաժանման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքով սահմանված կառուցվածքը մարզի և բնակավայրերի նույն համարակալմամբ:

(2.1 կետը լրաց. 12.04.07 N 456-Ն)

2.1.1. Մուղնի գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՇՏԱՐԱԿ 10-13 դդ. հս-աե մասում Հ գյուղի եզրին, «Հին Մուղնի» թաղում, Քասախի կիրճի աջ ափին

2. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 13-19 դդ. հվ մասում Հ գյուղի եզրին

2.1. խաչքար 11-12 դդ. Հ կոտրվածքներով

2.2. խաչքար 13 դ. Հ եռաաստիճան պատվանդանին, վերին մասը չի պահպանվել

2.3. խաչքար 13 դ. Հ տեղահանված, ընկած, վերին մասը չի պահպանվել

2.4. մահարձան ասպետ Անտոն Պատրիկյանի 1862 թ. Տ

2.5. տապանաքար Խաչատուրի 1662 թ. Հ կազմող՝ Մուրադ Մուղնեցի

2.6. տապանաքար Մկրտչի 1667 թ. Հ կազմող՝ Մուրադ Մուղնեցի

2.7. տապանաքար Աահակ Հիզանցու 1667 թ. Հ

2.8. Տապանաքար Փիրիբեկի 1611 թ. գյուղի հվ եզրին, գերեզմանոցում Հ

3. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 13-19 դդ. գ.մ. վանական համալիրից հս-աե, պահպանված է 2 կղզյակով

4. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2 հզմ 0,6 կմ հս-աե Հ Աշտարակ-Ապարան մայրուղու երկու կողմերում

5. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2 հզմ, 13-14 դդ. հվ մասում Հ

5.1. պարիսպ մթա 2 հզմ Հ

5.2. հնձան 13-14 դդ. Տ Աշտարակ-Ապարան ավտոխճուղուց աջ

6. ՋՐԱՄԲԱՐ «ԿԱՐԲՈ ԾՈՎ» 17 դ. 0,5 կմ հս-աե Հ պատվիրատու՝ պարոն Այվազ

7. ՎԱՆԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ ՄՈՒՂՆՈՒ Ս. ԳԵՎՈՐԳ 14-17 դդ. հվ մասում Հ գյուղի եզրին, վրկնգ՝. 1973-1974 թթ.

7.1. եկեղեցի Ս. Գևորգ 1664-1669 թթ. Հ պատվիրատու՝ Հովհաննես և Դավիթ վարդապետներ, ճարտ.՝ Սահակ Հիզանցի, Մուրադ Մուղնեցի

7.1.1 խաչքար 1598 թ. Հ հս ավանդատան աե խորշում, կազմող՝ Հրայպետ

7.1.2 խաչքար 1599 թ. Հ ագուցված հվ ավանդատան աե պատին

7.1.3 խաչքար 16 դ. Հ հս ավանդատան հվ խորշում

7.1.4 խաչքար 16 դ. Հ հս ավանդատան հս խորշում

7.1.5 խաչքար 16 դ. Հ ագուցված հվ ավանդատան հս պատին

7.1.6 խաչքար 16 դ. Հ ագուցված հվ ավանդատան հվ պատին

7.1.7 որմնանկար «Ավետում» 19 դ. Հ ավագ խորանի նախշազարդ շինվածքի հս և հվ բացվածքների վերնամասերում, ամրացված՝ 1975 թ.

7.1.8 որմնանկար «Հովհաննես ավետարանիչ» 19 դ. Հ ավագ խորանի նախշազարդ շինվածքի հս մասում, ամրացված՝ 1975 թ.

7.1.9 որմնանկար «Ղուկաս ավետարանիչ» 19 դ. Հ նախշազարդ շինվածքի հվ մասում, բացվածքից ձախ, ամրացված՝ 1975 թ.

7.1.10 որմնանկար «Մատթեոս ավետարանիչ» 19 դ. Հ ավագ խորանի նախշազարդ` շինվածքի հս մասում, բացվածքից աջ, ամրացված՝ 1975 թ.

7.1.11 որմնանկար «Մարկոս ավետարանիչ» 19 դ. Հ նախշազարդ` շինվածքի հվ մասում, բացվածքից ձախ, ամրացված՝ 1975 թ.

7.1.12 որմնանկար «Քրիստոսի փառաբանումը» 19 դ. Հ հս-աե որմնասյան աե նիստին

7.2. գավիթ 1664-1669 թթ. Հ ճարտ.՝ Սահակ Հիզանցի, Մուրադ Մուղնեցի

7.2.1 խաչքար 17 դ. Հ գավթի հս կողմում` հենած պատին

7.3. սեղանատուն 17 դ. Հ պատվիրատու՝ Մարտիրոս եպիսկոպոս

7.3.1 խաչքար 986 թ. Հ սեղանատան աե պատի մոտ

7.3.2 խաչքար 16 դ. Հ հենած սեղանատան աե պատին, արտաքուստ, 3 խաչքարերից աջակողմյանը

7.3.3 խաչքար 17 դ. Հ հենած սեղանատան աե պատին, արտաքուստ, արձանագիր, արձանագրությունը՝ վնասված

7.4. բնակելի շինություններ 1632- 1655 թթ. Հ համալիրի հս պարսպին կից

7.5. աղբյուր 17 դ. Հ համալիրի հ-ամ կողմում

7.6. կոթող 7 դ. Հ համալիրի թանգարանի բացօթյա ցուցադրությունում, վերնամասը` կոտրված

7.7. կոթող 7 դ. Հ համալիրի թանգարանի բացօթյա ցուցադրությունում, վերնամասը` կոտրված

7.8. կոթող 7 դ. Հ համալիրի թանգարանի բացօթյա ցուցադրությունում, եզրերը՝ կոտրված

7.9. կոթող 7 դ. Հ համալիրի թանգարանի բացօթյա ցուցադրությունում, կոտրտված

7.10 խաչքար 13 դ. Հ համալիրի թանգարանում, հենած աե պատին, արձանագիր, վերնամասը չի պահպանվել

7.11 խաչքար 13 դ. Հ համալիրի թանգարանում, հենած աե պատին, արձանագիր, բեկոր

7.12 խաչքար 13 դ. Հ համալիրի թանգարանում, հենած աե պատին, պահպանվել է 2 բեկորով, տեղափոխված է «էրեբունի» թանգարանից

7.13 խաչքար 13 դ. Հ համալիրի թանգարանում, հենած աե պատին, պահպանվել է 3 բեկորով, տեղափոխված է «էրեբունի» թանգարանից

7.14 խաչքար 13-14 դդ. Հ համալիրի թանգարանում, հենած աե պատին, ստորին մասը չի պահպանվել

7.15 խաչքար Դավթի 13-14 դդ. Հ համալիրի թանգարանում, հենած աե պատին, պահպանվել է 3 բեկորով, տեղափոխված է «էրեբունի» թանգարանից

7.16 պարիսպ 17 դ. Հ պատվիրատու՝ Մարտիրոս եպիսկոպոս

8. ԱՄՐՈՑ Ք.ա.2 հազ. Աշտարակ քաղաքից 0.5 կմ աե, Երևան-Վանաձոր նոր մայրուղու աջ կողմում, Քասախ գետի աջափնյա բարձրադիր հրվանդանի վրա Հ

9. ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ Ք.ա.4-2 հազ. Աշտարակ քաղաքից 0.5 կմ աե, Երևան-Վանաձոր նոր մայրուղու աջ կողմում, Քասախ գետի աջափնյա բարձրադիր հրվանդանի վրա գտնվող ամրոցից 0.5 կմ հս Հ

9.1 աշտարակ- դիտակետ Ք.ա.2-1 հազ. Հ

(2.1.1-ին կետը լրաց. 12.04.07 N 456-Ն)

2.2. Ապարան քաղաք

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 18-20 դդ. ք.մ. Տ Քասախի բազիլիկից 700 մ հվ-ամ

1.1. խաչքար 10 դ. Հ խրված հողի մեջ, եզրերը` ջարդոտված

2. ԵԿԵՂԵՑԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ
ՔԱՍԱԽԻ ԲԱԶԻԼԻԿ 4-5 դդ. կենտրոնում (այսուհետև՝ կնտ) Հ

2.1. եկեղեցի Ս.Խաչ 4-5 դդ. Հ եռանավ

2.2. եկեղեցի Ս.Խաչ 4-5 դդ. Հ միանավ

2.3. սյունասրահ 6 դ. Հ երկու եկեղեցիների միջև

2.4. խաչքար 9-10 դդ. Հ բազիլիկի հս կողմում, պատվանդանից իջեցված, խրված հողի մեջ

2.5. խաչքար 9-10 դդ. Հ բազիլիկի հս կողմում, վերին ձախ անկյունը և ստորին մասը` կոտրված

3. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս.ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ 19 դ. ք.մ. Տ Քասախի բազիլիկից 300 մ հս, բլրի վրա, Երևան qնացող ջրատարի պարսպապատ տարածքում

3.1. գերեզմանոց 17-20 դդ. ք.մ. Տ

4. ԽԱՉՔԱՐ 10 դ. ք.մ. Հ Քասախի բազիլիկից 500 մ հվ-ամ, Վաչիկ Գրիգորյանի հողամասում

5. ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1946 թ. ք.մ. Տ Մանկական զբոսայգու տարածքում ճարտ.՝ Գ.Թամանյան

6. ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ` ՀՈԿՏԵՄԲԵՐՅԱՆ ՀԵՂԱՓՈԽՈՒԹՅԱՆ 60-ԱՄՅԱԿԻՆ 1977 թ. ք.մ. Տ ճարտ.՝ Ա. Արշակյան

7. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ՄԵԾ ԵՂԵՌՆԻ, ԱՊԱՐԱՆԻ ՀԵՐՈՍԱՄԱՐՏԻ ԵՎ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ («ՎԵՐԱԾՆՈՒՆԴ»)
1974-1979 թթ.
1,5 կմ ամ Հ ճարտ՝ Ո. Իսրայելյան

7.1. պանթեոն 1994 թ. Հ

7.2. խաչքար` Սպիտակի 1988 թ. երկրաշարժի զոհերին 1994 թ. Տ

7.3. գերեզման Դրաստամատ Կանայանի (Դրո) 1999 թ. Հ

8. ՔԱՂԱՔԱՏԵՂԻ ԱՊԱՐԱՆ մթա 3-1 հզմ, մթա 1 հզմ-մթ 1 դ. հս-ամ մասում Հ քաղաքի հս-ամ եզրին

8.1. ամրոց «Բերդ» մթա 3-1 հզմ 1 կմ հս-ամ Հ Քասախի ձախ ափին

8.2. դամբարանադաշտ մթա 3-1 հզմ Հ

9. ՄԱՏՈՒՌ ԹՈՒԽ ՄԱՆՈՒԿ 17-18-րդ դդ. քաղաքի Սբ խաչ եկեղեցուց (Քասախի բազիլիկա) 500 մ հվ-ամ Տ

(2.2-րդ կետը լրաց. 12.04.07 N 456-Ն)

2.3. Թալին քաղաք

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԲԱՑՕԹՅԱ ԿԱՅԱՆ քարի դար Արտին լեռան հս-աե լանջին Հ «Սատանի դար» վայրում

2. ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ մթա 2-1 հզ մ 1,5 կմ աե-հս. Հ Արալղի դաշտում, Կարմրաշեն տանող ճանապարհից 0,5 կմ աջ

2.1. դամբարանադաշտ մթա 4-2 հզ մ Հ Կարմրաշեն տանող ճանապարհի խաչմերուկին հարող հատվածում

3. ԴԱՄԲԱՐԱՆ ԹԱԼԻՆԻ ՄԵԾ մթա 4-3 հզ մ աե եզրին Հ Երևան-Թալին ավտոճանապարհից ձախ

4. ԵԿԵՂԵՑԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ ԹԱԼԻՆԻ ԿԱԹՈՂԻԿԵ 4-20 դդ. հս մասում Հ

4.1. եկեղեցի 5 դ. Հ Կաթողիկեից հս, պահպանվել են միայն հիմնապատերը

4.2. Կաթողիկե 7 դ. Հ

4.3. պալատ 9-11 դդ. Հ Կաթողիկեից 150 մ հվ-աե

4.4. գերեզմանոց 4-20 դդ. Հ Կաթողիկեի շուրջը

4.4.1 կոթող 4-5 դդ. Հ Կաթողիկեի հվ կողմում

4.4.2 կոթող 4-5 դդ. Հ Կաթողիկեից 30 մ հվ-ամ, պահպանվել է պատվանդանը

4.4.3 կոթող 4-5 դդ. Հ Կաթողիկեի հս կողմում, պահպանվել է պատվանդանը

4.4.4 կոթող 4-5 դդ. Հ Կաթողիկեի հվ կողմում

4.4.5 կոթող 4-7 դդ. Հ Կաթողիկեի հվ-աե կողմում

4.4.6 կոթող 4-7 դդ. Հ Կաթողիկեի հվ-աե կողմում

4.4.7 կոթող 4-7 դդ. Հ Կաթողիկեի հվ-աե կողմում, պահպանվել է պատվանդանը

4.4.8 կոթող 4-7 դդ. Հ Կաթողիկեի հվ-աե կողմում

4.4.9 խաչքար 9-10 դդ. Հ Կաթողիկեից 35 մ հս-ամ, երկատված, ընկած qետնին

4.4.10 խաչքար 10 դ. Հ Կաթողիկեից 20 մ հս-ամ, ընկած qետնին, ստորին մասը չի պահպանվել

4.4.11 խաչքար 10-11 դդ. Հ Կաթողիկեից հս-ամ, ընկած qետնին, ստորին մասը և վերնամասի ձախ անկյունը` կոտրված

4.4.12 խաչքար 10-11 դդ. Հ Կաթողիկեից 25 մ հս-ամ, ընկած qետնին, ստորին մասը չի պահպանվել

4.4.13 խաչքար 11դ. Հ Կաթողիկեի հս-ամ կողմում, ընկած qետնին

4.4.14 խաչքար 13-14 դդ. Հ Կաթողիկեի ամ կողմում, կանգնեցված qետնին

5. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ 613-615 թթ. ք.մ. Հ

5.1. կոթող 4-5 դդ. Հ եկեղեցու հս-ամ կողմում

5.2. կոթող 4-7 դդ. Հ եկեղեցու հս կողմում, պահպանվել է միայն պատվանդանը

5.3. կոթող 5-6 դդ. Հ եկեղեցու հվ կողմում, պահպանվել է միայն պատվանդանը

5.4. կոթող 5-6 դդ. Հ եկեղեցու հս-ամ կողմում, խիստ քայքայված

5.5. կոթող 6-7 դդ. Հ եկեղեցու հս-ամ կողմում, վերին և ստորին մասերը` կոտրված

5.6. խաչքար 10-11 դդ. Հ արձանազիր, եկեղեցու խորանում

5.7. տապանաքար 874 թ. Հ եկղ-ուց 10 մ հվ-ամ, կոտրված` 6 մասի

5.8. տապանաքար 9-10 դդ. Հ եկղ-ուց 10 մմ հվ-ամ, արձանազիր

6. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԳԵՎՈՐԳ 19 դ. ք.մ. Տ

6.1. զանգակատուն 19 դ. Տ կից է եկեղեցուն ամ-ից

6.2. խաչքար 10 դ. Հ ագուցված ամ ճակատին, արտաքուստ, մուտքից աջ

6.3. խաչքար 13 դ. Հ ագուցված հվ ճակատին, արտաքուստ, մուտքից աջ

6.4. խաչքար 13 դ. Հ ագուցված աե ճակատին, արտաքուստ

6.5. խաչքար 19 դ. Տ ագուցված հվ ճակատին, արտաքուստ, մուտքից ձախ

7. ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1946 թ. ք.մ. Տ քաղաքի սկզբնամասում, ճարտ.՝ Ո. Իսրայելյան

8. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1979 թ. հս մասում Տ բարձունքի վրա

9. ՄԱՏՈՒՌ «ՍԱՆԴՈՒԽՏ ԿՈՒ3Ս» 19 դ. ամ եզրին Տ վրկնգ՝ 1991- 1992 թթ.` Ամիրբեկ Դերզյանի կողմից

9.1. խաչքար 7-8 դդ. Հ մատուռի ներսում

9.2. խաչքար 7-8 դդ. Հ մատուռի ներսում

9.3. խաչքար 8 դ. Հ մատուռի ներսում, Թալինի հանրահայտ կլոր խաչքարն է

9.4. խաչքար 8-9 դդ. Հ մատուռի ներսում

9.5. խաչքար 10 դ. Հ մատուռի ներսում

10. ՋՐԱՂԱՑՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ 19-20 դդ. 1 կմ հս-աե Տ Արալըղի դաշտում, Կարմրաշեն տանող ճանապարհից աջ, պահպանված ջրաղացների թիվը մոտ. 30 է

11. ՔԱՂԱՔԱՏԵՂԻ ԹԱԼԻՆ մթա 2-1 հզ մ, մջնդ հս մասում Հ «Ջուլհակ» բլրի ստորոտին

11.1 ամրոց Թալին մթա 4 դ.,12-16 դդ. Հ «Ջուլհակ» բլրի վրա

11.2 դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզ մ, մթա 4-3 դդ. Հ «Ջուլհակ» բլրի շուրջը, Ս. Կաթողիկե եկեղեցուց հս

11.3 ջրամբար մթա 1 հզմ, վաղ մջնդ Հ ամրոցից հս, Թալին-Մաստարա հին ճանապարհին, Ս. Կաթողիկե եկեղեցուց 500 մ հս

12. ՔԱՐԱՎԱՆԱՏՈՒՆ. ԹԱԼԻՆԻ ՄԵԾ 13 դ. հվ-աե եզրին Հ «Չայիր» վայրում, նախկինում սխալմամբ ներկայացվել է Դաշտադեմ գյուղով

2.4. Ագարակ գյուղ (Աշտարակի շրջ.)

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ մթա 4հզմ զարգացած մջնդ հվ-ամ մասում Հ Ամբերդ գետի աջ ափին, գյուղի եզրին, Երևան- Գյումրի ավտոխճուղու երկու կողմերում Հուշարձանի տարածքը հայտարարված է պատմամշակութային արգելոց:

2. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2 հզմ 0,5 կմ աե Հ

3.
ԵԿԵՂԵՑԻ
Ս. ԱՄԵՆԱՓՐԿԻՉ (ԹՈՒԽ ՄԱՆՈՒԿ)
10դ. հս մասում Հ ավերված

4. ԵԿԵՂԵՑԻ
Ս. ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ 5-6 դդ. հս-աե մասում Հ

4.1. գավիթ 10-13 դդ. Հ

4.2. գերեզմանոց 13-20 դդ. Տ

5. ՄԶԿԻԹ 17 դ. գ.մ. Տ պարսկական

2.5. Ագարակ գյուղ (Թալինի շրջ.)

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. 1.1. ԱՄՐՈՑ մթա 2-1 հզմ 2 կմ հս-ամ Հ

դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ

2. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԱԳԱՐԱԿ» 19-20 դդ. աե և ամ մասերում Տ գյուղ մտնող ճանապարհի սկզբնամասում, Գյուղատեղին կիսվել է ավտոճանապարհի կառուցման հետևանքով:

3. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՊԱՐՏԻԶԱԿ» 19-20 դդ. 2,5 կմ հս-աե Տ

4. ՂԱՄԲԱՐԱՆԱԲԼՈՒՐ մթա 2-1 հզմ հս մասում Հ ջրամբարից 100 մ հվ

5. ԽԱՉՔԱՐ 12-13 դդ. գյուղի մեջ (այսուհետև q.մ) Հ Հ. Հունանյանի հողամասում

2.7. Ակունք գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ «ԲԵՐԴԻ ԿԱԼ» մթա 2-1 հզմ 1 կմ հս Հ բլրի վրա

1.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ բլրի հս մատույցներում, մի հատվածը՝ մելիորացված

1.2. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ ամրոցի հվ պարսպապատից դուրս

2. ԱՄՐՈՑ մթա 3-1 հզմ 2,5 կմ ամ Հ «Կարմիր սար» կոչվող բլրի գագաթին

2.1. դամբարանադաշտ մթա 3-1 հզմ Հ

3. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1904 թ. գ.մ. Տ Պողոս Ղազարովի

4. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 7-20 դդ. հս մասում Տ գյուղի գործող գերեզմանոցի տարածքում

5. ԵԿԵՂԵՑԻ 19 դ. գ.մ. Տ

5.1. գերեզմանոց 19-20 դդ. Տ

6. ԿՈԹՈՂ 6-7 դդ. հս մասում Հ վերին և ստորին մասերը, կոտրված

7. ԿՈԹՈՂ 6-7 դդ. հս մասում Հ պահպանված է միայն միջնամասը:

8. ԿՈԹՈՂ 7 դ. հս մասում Հ գյուղացիների կողմից կոթողն աոնվել է շարվածքի մեջ և ներկայումս օգտագործվում է որպես սրբատեղի:

9. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1970 թ. հս մասում Տ

10. ՄԱՏՈՒՌ ԹՈՒԽ ՄԱՆՈՒԿ 12-13 դդ. q.մ. Տ

11. ՔԱՐԱՅՐ- ԿԱՑԱՐԱՆՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ 16-18 դդ. 1 կմ հս-ամ տ «Կարմիր բլուր» վայրում

2.8. Աղձք գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ՊԱՏՄԱՃԱՐՏԱՐԱՊԵՏԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ ԱՂՁՔ 4 դ. q.մ. Հ

1.1 դամբարան Արշակունյաց թագավորների 364 թ. Հ

1.1.1 կոթող 4 դ. Հ դամբարանի ներսում, հենած ամ պատին

1.2. եկեղեցի 6-7 դդ. Հ

2. ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ մթա 2-1 հզմ 2,5 կմ հվ Հ Աղձք և Տեղեր qյուղերի միջև

2.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ բնակատեղիի հվ մասում

3. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 15-20 դդ. աե մասում Հ qյուղի եզրին, մշակույթի տնից 500 մ աե

4. ԽԱՉՔԱՐ 12-13 դդ. q.մ. Հ Արշակունիների դամբարանից 5-6 մ ամ, արձանազիր, ձախ մասը կոտրված

5. ԽԱՉՔԱՐ 13-14 դդ. q.մ. Հ Արշակունիների դամբարանից 1 մ հս-ամ, արձանազիր, կոտրտված, որոշ բեկորներ չեն պահպանվել

6. ԿՈԹՈՂ 5-6 դդ. q.մ. Հ Արուսյակ Ավդալյանի տնամերձում

7. ՔԱՐԱՅՐ-ԿԱՑԱՐԱՆՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ վաղ մջնդ-ուշ մջնդ հս մասում Տ qյուղի եզրին, ջրատարի մոտ

8. ՔԱՐԱՅՐ-ԿԱՑԱՐԱՆՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ վաղ-ուշ մջն հս մասում Տ qյուղի եզրին, Ամբերդի ձորում

9. ՔԱՐԱՅՐ-ԿԱՑԱՐԱՆՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ վաղ-ուշ մջն աե մասում Տ qյուղի եզրին, Բյուրականի ձորում

10. ՔԱՐԱՅՐ-ԿԱՑԱՐԱՆՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ վաղ-ուշ մջնդ ամ մասում Տ qյուղի եզրին, «Կոնդ» կոչվող տեղամասում

2.10. Անտառուտ գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ «ԶՈՒՅԳԱՂԲՅՈՒՐ» մթա 2 հզմ 2 կմ հս Հ Ամբերդ տանող ճանապարհի աջ եզրին, Ֆիզիկայի ինստիտուտի դիմաց

2. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ 19 դ. q.մ. Տ կիսավեր

2.1. խաչքար 12-13 դդ. Հ խաչքարը տեղափոխված է Ամբերդից

2.2. խաչքար` նվիրված Ամբերդի ազատագրմանը 1200 թ. Հ խաչքարը տեղափոխված է Ամբերդից

2.3. Խաչքար 13-14 դդ. գյուղ Սբ Աստվածածին եկեղեցում Հ վերնամասը` կոտրված

3. «ԿԻՐԱԿՆԱՄՈՒՏ» ՄԱՏՈՒՌ միջնադար գյուղի մեջ Հ

3.1. Խաչքար 10 դ. «Կիրակնամուտ» մատուռում Հ

3.2. Կոթող 5-7 դդ. ագուցված է «Կիրակնամուտ» մատուռի պատին Հ

4. ՎԻՇԱՊԱՔԱՐ Ք.ա. 3-2 հազ. Սև լճի հվ ափին Հ

(2.10-րդ կետը լրաց. 12.04.07 N 456-Ն)

2.11. Աշնակ գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ մթա 2-1 հզմ q.մ. Հ Տարածքի կառուցապատման հետևանքով պահպանվել է պարսպի փոքր հատված

2. ԱՄՐՈՑ «ԱՇՈՏ ԵՐԿԱԹ» մթա 2-1 հզմ, 3-5 դդ. 3 կմ հվ-աե Հ

2.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ ամրոցից հվ

3. ԱՄՐՈՑ 3-5 դդ. 1,5 կմ հս-աե Հ

4. ԱՄՐՈՑ 3-5 դդ. 1 կմ հս-աե Հ

5. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 6-14 դդ. աե մասում Հ խաչքարերի և քառակող կոթողների բեկորներով

5.1. կոթող 6-7 դդ. Հ

5.2. խաչքար 10 դ. աե մասում Հ կողքին` քառակող կոթող

6. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ «ՀՈՌՈՄԻ» 10-13 դդ. հվ-ամ մասում Հ

6.1. խաչքար 1571 թ. Հ պահպանված է ստորին մասը, գերեզմանոցի ամ եզրին

7. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ 12-16 դդ. 1,5 կմ հվ-ամ Տ տարածքում կան պեղված հնձաններ

8. ԵԿԵՂԵՑԻ 10 դ. ամ մասում Հ ավերակ

8.1. գերեզմանոց 10-20 դդ. Տ եկեղեցու շուրջը

9. ԵԿԵՂԵՑԻ 10-11 դդ. հվ մասում Տ ձորի եզրին

10. ԽԱՉՔԱՐ 10 դ. աե մասում Հ

11. ԽԱՉՔԱՐ 13 դ. աե մասում Հ ձորի մեջ, հվ կողը` 10 տող խիստ եղծված արձանագրությամբ

12. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1966 թ. հս մասում Տ

13. ՏՈՒՆ-ԹԱՆԳԱՐԱՆ ԳԵՎՈՐԳ ՉԱՈՒՇԻ 1980-ական թթ. q.մ. Տ

2.12. Ավան գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ մթա 3-2 հզմ 4 կմ հվ Հ «Պողոսի բաղ» վայրում, ժայռոտ հրվանդանի վրա

1.1. դամբարանադաշտ մթա 3-2 հզմ Հ ամրոցից 1 կմ հվ

2. ԱՄՐՈՑ մթա 1 հզմ, վաղ մջնդ 1 կմ հվ Հ «Բաղի արտեր» կոչվող վայրում

2.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ

3. ԱՄՐՈՑ «ԿՈՒԶՄԱՄԵ» մթա1 հզմ-վաղ մջնդ 400-500 մ հվ Հ ժայռոտ հրվանդանի վրա

3.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ ամրոցից150-200 մ հս-ամ

4. ԱՄՐՈՑ «ՁՅԱՆԲԵՐԴ» («ՂՈՅԹՈՒՐ») մթա 3-1 հզմ 3 կմ աե Հ նույնանուն qյուղատեղիից 200 մ աե, հրաբխային կոնի գագաթին

5. ԱՇՏԱՐԱԿ մթա 2 հզմ 1 կմ հվ Հ «Ջրաղացներ» վայրում

6. ԱՇՏԱՐԱԿ մթա 2-1 հզմ 1,9 կմ հվ-աե Հ «Գաբրիելի մեռուկ» վայրում

7. ԱՇՏԱՐԱԿ մթա 2-1 հզմ 1 կմ հս Հ կառուցված տեղանքի թեք հարթության վրա

8. ԱՇՏԱՐԱԿ մթա 2-1 հզմ 1,3 կմ հվ-աե Հ «Գաբրիելի մեռուկ» վայրում

9. ԱՇՏԱՐԱԿ մթա 2-1 հզմ 3-4 կմ հվ Հ «Նազqա արտեր» վայրում

10. ԱՇՏԱՐԱԿ մթա 2-1 հզմ 3 կմ հվ Հ «Նազqա արտեր» վայրում

11. ԱՇՏԱՐԱԿ մթա 2-1 հզմ 4 կմ հվ Հ «Նազqա արտեր» վայրում

12. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2 հզմ 1,8 կմ հվ Հ «Ջրաղացներ» վայրում

13. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2 հզմ հս-աե մասում Հ Ավանից Ղոյթուր qյուղատեղի տանող ճանապարհի երկու կողմերում

14. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ 1,2 կմ հվ-աե Հ «Գաբրիելի մեռուկ» վայրում

15. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ 3,5 կմ հվ Հ «Նազqա արտեր» վայրում

16. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ 2 կմ աե Հ 1 կմ ամ` «Ղոյթուր» qյուղատեղիից

17. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ 0,5 կմ աե Հ 2-2,5 կմ ամ` «Ղոյթուր» qյուղատեղիից

18. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 1 հզմ 1,5 կմ հվ Հ «Սիմոյի չայիր» վայրից 800 մ հվ

19. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 1 հզմ 1,5 կմ հս-ամ Հ

20. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ 5-6 դդ. q.մ. Հ

20.1 խաչքար 13-14 դդ. Հ բեկոր, արձանազիր, հենած եկեղեցու աե պատին

20.2 խաչքար 14-15 դդ. Հ խորանում, արձանազիր, բեկոր

20.3 խաչքար 1494 թ. Հ խորանում

20.4 գերեզմանոց 11-17 դդ. Հ եկեղեցու հվ և աե կողմերում

21. ԽԱՉՔԱՐ 11-12 դդ. q.մ. Հ Վոլոդյա Վարդանյանի տնամերձ հողամասում, կանqնեցված գլխիվայր

22. ԽԱՉՔԱՐ 15-16 դդ. q.մ. Հ բեկոր, Մովսես Նազարյանի տնամերձ հողամասում

23. ԿՈԹՈՂ 5-6 դդ. q.մ. Հ Ազատ Հարությունյանի տնամերձ հողամասում, նորակառույց Թուխ Մանուկ սրբատեղիի ներսում

24. ՄԱՏՈՒՌ Ս. ՎԱՐՎԱՌԱ 10-11 դդ. հս-աե մասում Տ

25. ՋՐԱՂԱՑՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ մջնդ 2,5 կմ հս-ամ Տ «Մորու չայիր» կոչվող վայրում

26. ՋՐԱՂԱՑՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ մջնդ 1 կմ հս Տ «Շաքարի չայիր» կոչվող վայրում, համալիրը բաղկացած է 4 ջրաղացներից

27. ՋՐԱՂԱՑՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ մջնդ 1,5 կմ հվ Տ «Ջրաղացներ» վայրում

28. ՋՐԱՂԱՑՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ մջնդ 0,3 կմ աե Տ վրկնq՝. 20 դ. համալիրը բաղկացած է 6 ջրաղացներից

29. ՋՐԱՏԱՐ մջնդ հվ-ամ մասում Տ

30. ՔԱՂԱՔԱՏԵՂԻ ԱՎԱՆ-ԱՐԱԳԱԾԻ մթա 2-1 հզմ 0,5 կմ հվ Հ գյուղի հվ եզրին

30.1 դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ 1 կմ հվ Հ

31. ՔԱՐԱՅՐ-ԿԱՑԱՐԱՆՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ 13-19 դդ. 2 կմ հվ Տ «Գայլի ձոր» -ի 2 կողմերում, Կոշի
Ս. Ստեփանոս եկեղեցու մոտ

32. ԽԱՉՔԱՐ 12-13 դդ. գյուղից 3 կմ աե, «Ձյանբերդ» գյուղատեղիի գերեզմանոցում Հ

33. ԿՈԹՈՂ 5-7 դդ. գյուղից 3 կմ աե, «Ձյանբերդ» գյուղատեղիի գերեզմանոցում Հ

(2.12-րդ կետը լրաց. 12.04.07 N 456-Ն)

2.13. Ավթոնա գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ մթա 2-1 հզ հվ-ամ մասում Հ բլրի վրա

1.1. բնակատեղի մթա 2-1 հզմ Հ

1.2. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ ամրոցի պարիսպներից դուրս

2. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 3-1 հզմ հս-ամ եզրին Հ խճուղուց աջ, թեք սարալանջին

3. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2 հզմ
կես-1 հզմ 0,5 հվ-աե Հ

4. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ 0,8 կմ հս Հ «Խաչ» կոչվող բլրի վրա

4.1. խաչքար 9-10 դդ. Հ դամբարանաբլրի վրա

5. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ 1,5 կմ հս Հ «Թոփ յուրտ» վայրում

6. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ 0,7 կմ հս-ամ Հ ճանապարհից ձախ, ջրամբարին հարող տարածքում

7. ԽԱՉՔԱՐ 9-10 դդ. q.մ. Հ Շամո Միրոյանի տան քարե ցանկապատի շարվածում, երկատված

8. ԽԱՉՔԱՐ 10-11 դդ. q.մ. Հ «Կզու աղջիկ» մատուռում

9. ԽԱՉՔԱՐ 14-15 դդ. q.մ. Հ «Կզու աղջիկ» մատուռում

10. ԿՈԹՈՂ 5-6 դդ. q.մ. Հ «Կզու աղջիկ» մատուռում

2.15. Արագած գյուղ (Ապարանի շրջան)

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ մթա 2-1 հզ 3,5 կմ հս-ամ Հ «Բերդի չայիրներ» վայրում

1.1. դղյակ մթա 2-1 հզմ Հ ամրոցի աե ստորոտին

1.2. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ ամրոցից հ-աե, պարսպից դուրս

2. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 16-20 դդ. հս-ամ մասում Տ

3. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 17-18 դդ. q.մ. Տ

4. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 19-20 դդ. q.մ. Տ

5. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ մջնդ 1,2 կմ հս-ամ Տ տեղացիներն անվանում են «Խրբեք»

6. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ 3 կմ հս-ամ Հ

7. ԵԿԵՂԵՑԻ 1914 թ. q.մ. Տ

7.1. խաչքար 9-10 դդ. Հ հվ պատի տակ

7.2. խաչքար 11-12 դդ. Հ հվ պատի տակ

8. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1977 թ. q.մ. Տ

Ց. ՄԱՏՈՒՌ «ԼՈՒՍԱՂԲՅՈՒՐ» 19-20 դդ. 1,2 կմ հս-ամ Տ

10. ՄԱՏՈՒՌ «ԿԵՆԱՑ ԾԱՌ» 17-18 դդ. q.մ. Տ կիսավեր

10.1 խաչքար 10-11 դդ. Հ աqուցված աե պատին

10.2 խաչքար 11-12 դդ. Հ աqուցված աե պատին

2.17. Արագածոտն գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ մթա 2-1 հզ 1 կմ հս-ամ Հ ձորի աջակողմյան բարձունքին

1.1. աշտարակ մթա 2-1 հզմ Հ

1.2. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ

2. ԱՄՐՈՑ «ՔՅՈՌ ՕՂԼՈՒ ԲԵՐԴ» 17-18 դդ. 8 կմ հվ-ամ Հ համանուն բլրի գագաթին

3. ԱՇՏԱՐԱԿ մթա 2 հզմ 1,5 կմ հվ-ամ Հ բարձր լարման գծերի հենասյան մոտ

4. ԱՇՏԱՐԱԿ մթա 2-1 հզմ 3,5 կմ հվ-ամ Հ քարհանքից 1 կմ հս

5. ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ մթա 2-1 հզմ հս-ամ մասում Հ գյուղի եզրին, ձորի աջակողմյան բարձունքին գտնվող ամրոցի հվ-աե կողմում

6. ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ մթա 2-1 հզմ 3 կմ հվ-աե Հ քարհանքից 1 կմ հս

6.1. աշտարակ մթա 2-1 հզմ Հ հվ կողմի բլրին

7. ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ մթա 2-1 հզմ 2 կմ հս Հ Աշտարակ-Թալին մայրուղուց 300 մ ձախ, «Կոշասալեր» հանդամասում

7.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ բնակատեղիի հս եզրին

2.18. Արա գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9

1. ԱՄՐՈՑ «ԱՎԵՐԱԿ ԲԵՐԴ» մթա 2-1 հզմ 2 կմ հվ-ամ Հ իրար մոտ գտնվող 4 ամրոցներ են

1.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ ամրոցի ստորոտին

2. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 19-20 դդ. հվ մասում Տ

3. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԱՄԲՐՈՑԻ ԳՅՈՒՂ» 16-18 դդ. 1,3 կմ հվ-ամ Տ

3.1. մատուռ Թուխ Մանուկ 17-18 դդ. Տ վրկնգ.՝ 1960 թ.

4. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՄՈՒՔՈՅԻ ԱՎԵՐԱԿՆԵՐ» 16-18 դդ. 0,5 կմ ամ Տ

5. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ 1885 թ. q.մ. Տ

5.1. գերեզմանոց 18-19 դդ. Տ

6. ՔԱՐԱՎԱՆԱՏՈՒՆ 1213 թ. 1,5 կմ հվ Հ Աշտարակ-Ապարան ավտոճանապարհից ձախ, փոքր-ինչ բարձր տեղանքում, պատվիրատու՝ Վաչե Վաչուտյան

2.19. Արեգ գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9

1. ԱՄՐՈՑ մթա 2-1 հզմ 0,5 կմ հվ-աե Հ Թալին տանող ճանապարհի ձախ կողմում

1.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ

2. ԱՄՐՈՑ մթա 2-1հզմ աե մասում Հ

2.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ

3. ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ մթա 2 դ.-մթ 3 դ. 0,8 կմ հվ-աե Հ

4. ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ 3-7 դդ. 3,5 կմ հս-ամ Հ

5. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 3-1 հզմ 4,5 կմ հվ-ամ Հ Արտին լեռան հվ փեշին, Թալին-Արտենի ճանապարհի երկու կողմերում

6. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 1 հզմ 3,5 կմ հս Հ

7. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 19-20 դդ. q.մ. Տ

8. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1980 թ. ամ մասում Տ

2.20. Արտաշավան գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9

1. ԱՄՐՈՑ մթա 3-2 հզմ,
16- 18 դդ. 8 կմ հս Հ Ամբերդ տանող ճանապարհից ձախ

1.1. qյուղատեղի 16-18 դդ. Տ

2. ԱՄՐՈՑ մթա1 հզմ աե մասում Հ Չալղան qետակից ձախ, բլրի վրա

2.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ

3. ԱՄՐՈՑ «ԳԱԶԱՆՈՑ» մթա 3-1 հզմ 2 կմ հս-աե Հ

3.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ 2 կմ հս-աե Հ

4. ԱՄՐՈՑ «ԳՆԴԱՔԱՐ» («ԹՈՓՔԱՐ») մթա 2-1 հզմ 3 կմ հվ-աե Հ համանուն բլրի վրա

4.1. դամբարանադաշտ Հ

5. ԱՄՐՈՑ «ՓՈՇՏԻ ԴԱՐ» մթա 1 հզմ-մթ 4-5 դդ. 1 կմ հս Հ

5.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ

6. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ 1 կմ ամ Հ Սաղմոսավանքից 1 կմ հս-ամ

7. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ 1 կմ աե Հ Սաղմոսավանքից 2 կմ հս, «Թեզ խարաբա» վայր տանող ճանապարհին

8. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԱՄԵՆԱՓՐԿԻՉ 7 դ. 0,5 կմ աե Հ

8.1. գերեզմանոց 7-20 դդ. Տ

8.1.1 խաչքար 1242 թ. Հ ընկած qետնին, բեկոր

8.1.2 խաչքար 15-16 դդ. Հ

8.1.3 խաչքար 16-17 դդ. Հ ընկած qետնին, ձախ մասը` կոտրված

8.1.4 խաչքար 16-17 դդ. Հ հենած եկեղեցու աե պատին

8.1.5 խաչքար 16-17 դդ. Հ հենած եկեղեցու հս պատին

8.1.6 կոթող 7 դ. Հ եկեղեցուց 15 մ հվ, վերնամասը` կոտրված

9. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԹԱԴԵՎՈՍ ԱՌԱՔՅԱԼ 13 դ. q.մ. Հ

9.1. գերեզմանոց 13-19 դդ. Տ

10. ՄԱՏՈՒՌ ԹՈՒԽ ՄԱՆՈՒԿ 17-18 դդ. q.մ. Տ

10.1 խաչքար 9-10 դդ. Հ մատուռի ներսում

10.2 խաչքար 13 դ. Հ մատուռի ներսում

11. ՋՐԱՂԱՑՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ 19 դ. q.մ. Տ Ս. Ամենափրկիչ եկեղեցուց աե

11.1 ջրաղաց 19 դ. Տ

11.2 ջրաղաց ուշ մջնդ Տ

11.3 ջրաղաց «Պետոյենց» ուշ մջնդ Տ

12. ՔԱՐԱՅՐ- ԿԱՑԱՐԱՆ «ՃԳՆԱՎՈՐԻ» մջնդ աե մասում Տ Ս. Ամենափրկիչ եկեղեցուց 100 մ հս

2.20.1. Նիգատուն գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ «ՂԱԼԱՉԱ» մթա 2 հզմ ամ մասում Հ հուշարձանը նախկինում ներկայացվել է Արտաշավան գյուղով:

2. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 18-20 դդ. հս-աե մասում Տ գյուղի եզրին, պահպանվել է 4 կղզյակներով

3. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 19-20 դդ. հվ-աե եզրին Տ

4. ԿԱՄՈՒՐՋ 20 դ. սկզբ 1,5 կմ աե Տ Աշտարակ-Ապարան հին խճուղու վրա

2.20.2. Լուսաղբյուր գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 19-20 դդ. հս մասում Տ Ամբերդ տանող ճանապարհի ձախ կողմում

2. ԵԿԵՂԵՑԻ 19 դ հս մասում Տ կիսավեր

3. ՄԱՏՈՒՌ «ԼՈՒՍԱՂԲՅՈՒՐ» 20 դ. հս-ամ մասում Տ գյուղի եզրին

3.1. խաչքար 12-13 դդ. Հ մատուռի ներսում, եզրերը տեղ-տեղ ջարդված

3.2. խաչքար 14-15 դդ. Հ մատուռից 25 մ աե

2.21. Արտենի գյուղ

1.

.2

3.

4.

5.

6.

7.

8

9.

1. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ հվ մասում Հ

2.22. Արուճ գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ 5-17 դդ. գ.մ. Հ

1.1. միջնաբերդ 5-17 դդ. Հ

2. ԱՄՐՈՑ «ՁՈՐԻ ԲԵՐԴ» մթա 3 հզմ 1 կմ աե Հ Շամիրամաձորում

2.1. դամբարանադաշտ մթա 3-1 հզմ Հ ամրոցից հս-աե

3. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ մջնդ 1-1,5 կմ հս Տ Աշտարակ-Թալին ճանապարհից ձախ, քարավանատան աե կողմում

4. ԴԱՄԲԱՐԱՆ ԱՐՈՒՃԻ ՄԵԾ մթա 2 հզմ 1 կմ հս Հ Արզնի-Շամիրամ ջրանցքի աջ ափին

5. ԴԱՄԲԱՐԱՆ 15-16 դդ. 3,5 կմ հվ Հ մահմեդական գերեզմանոցի տարածքում, ասֆալտապատ ճանապարհի ձախ կողմում

6. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2 հզմ վրջ-1 հզմ սկզբ. հվ մասում Հ գյուղի եզրին, պահպանվել է 2 կղզյակով

7. ԴՂՅԱԿ 10-14 դդ. 1 կմ հս Հ Արուճ-Թալին ճանապարհի եզրին, քարավանատնից 0,5 կմ հվ, կիսավեր

8. ԵԿԵՂԵՑԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ Ս. ԳՐԻԳՈՐ (ԱՐՈՒՃԻ ԿԱԹՈՂԻԿԵ) 5-7 դդ. աե մասում Հ գյուղի եզրին

8.1. եկեղեցի 5-7 դդ. Հ Կաթողիկեից 50 մ հվ-աե, ավերված

8.2. եկեղեցի Ս. Գրիգոր (Կաթողիկե) 7 դ. Հ պատվիրատու՝ Գրիգոր Մամիկոնյան

8.2.1 կոթող 5-7 դդ. Հ եկեղեցու ներսում, ստորին մասը` կոտրված

8.2.2 կոթող 5-7 դդ. Հ եկեղեցու ներսում, նիստերից մեկը` կոտրված

8.2.3 կոթող 7 դ. Հ եկեղեցու ներսում, պահպանվել է կիսով

8.2.4 խաչքար 9-10 դդ. Հ Կաթողիկեի ներսում, ստորին աջ անկյունը` կոտրված

8.2.5 խաչքար 973 թ. Հ ագուցված հս պատին, արտաքուստ

8.3. պալատ 7 դ. Հ ավերված

8.4. գերեզմանոց 7-20 դդ. Հ եկեղեցական համալիրի շուրջը

8.4.1 կոթող 5-7 դդ. Հ Կաթողիկեի հս կողմում

8.4.2 կոթող 7 դ. Հ Կաթողիկեի հս կողմում

9. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս.ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ 19 դ. գ.մ. Տ կիսավեր

9.1. խաչքար 13 դ. Հ հվ պատի տակ, ստորին ձախ անկյունը կոտրված

10. ԽԱՉՔԱՐ 10-11 դդ. գ.մ. Հ Ռաֆիկ Հարությունյանի տան բակում

11. ԽԱՉՔԱՐ 11 դ. q.մ. Հ «Վանի բաղեր» վայրում

12. ԽԱՉՔԱՐ 12 դ. q.մ. Հ Ադիկ Վասիլյանի տան մոտ, «Աղբրի ձոր»-ում`, կոտրված

13. ԽԱՉՔԱՐ 12-13 դդ. q.մ. Հ Լևոն Մակարյանի տան ցանկապատի շարվածքում

14. ԽԱՉՔԱՐ «ՍԱՀՄԱՆԱԽԱՉ» 12-13 դդ. աե մասում Հ

15. ԿՈԹՈՂ 7 դ. աե մասում Հ գործող գերեզմանոցում, դրված է որպես տապանաքար

16. ՔԱՐԱՎԱՆԱՏՈՒՆ 13 դ. 1,5 կմ հս Հ Երևան-Գյումրի մայրուղուց ձախ

17. ԽԱՉՔԱՐ 10-11 դդ. գյուղի մեջ, Արամ Հովհաննիսյանի տան բակում Հ

18. ԽԱՉՔԱՐ 11-12 դդ. գյուղի գոմերի մոտ Տ երկատված

19. ԽԱՉՔԱՐ 11-12 դդ. գյուղի մեջ, Սիրակ Հարությունյանի տան բակում Հ

20. ԽԱՉՔԱՐ 12 դ. գյուղից 500 մ հս, քարավանատան ճանապարհին Հ

21. ԽԱՉՔԱՐ 12-13 դդ. գյուղի մեջ, Բաբկեն Հովհաննիսյանի այգու մոտ Հ

22. ԿՈԹՈՂ 5-7 դդ. գյուղի մեջ, Հրաչ Հարությունյանի տան բակում Հ

(2.22-րդ կետը լրաց. 12.04.07 N 456-Ն)

2.23. Ափնագյուղ գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 14-17 դդ. հվ-աե մասում Տ Ս. Գրիքոր եկղ-ուց հվ

2. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 14-19 դդ. հս-աե մասում Տ գյուղի եզրին

2.1. խաչքար 12-13 դդ. Հ

2.2. խաչքար 13 դ. Հ

3. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 19-20 դդ. հվ մասում Տ

4. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ մջնդ 4 կմ հս-աե Տ տեղացիներն անվանում են «Խրբի դար»

5. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ «ԿԱՐՄԻՐ ԴԱՐԵՐ» մթա 2-1 հզմ 1 կմ հվ-աե Հ

6. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԳՐԻԳՈՐ 1862 թ. հվ-աե մասում Տ գյուղի եզրին

6.1. խաչքար 12 դ. Հ ագուցված հվ պատին, երկատված

6.2. խաչքար 12-13 դդ. Հ եկեղեցու մուտքի մոտ

6.3. գերեզմանոց 13-17 դդ. Տ եկեղեցու շուրջը

6.3.1 խաչքար 12-13 դդ. Հ եկեղեցուց մոտ 3 մ հս

7. ԵԿԵՂԵՑԻ ԶՈՐԱՎՈՐ 13-14 դդ. աե մասում Հ գյուղի եզրին, կիսավեր

7.1. գերեզմանոց 13-14 դդ. Տ

7.2. կոթող 7 դ. Հ եկեղեցու հվ մուտքի մոտ

8. ԿԱՄՈՒՐՋ 19 դ. գ.մ. Տ գյուղի եզրին գտնվող ջրամբարի մոտ

9. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1973 թ. գ.մ. Տ

2.24. Բազմաղբյուր գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ «ԹԱԿԻԱ» մթա 7 դ.-մջնդ 0,5 կմ հվ Հ Շահվերդ գետի աջ ափին, գյուղի գործող գերեզմանոցի եզրին

1.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ ամրոցից 700-800 մ ամ

1.2. մենհիր մթա 2-1 հզմ Հ ամրոցից 200 մ հս

2. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ ՓԵՐՍԻ (ԲՈՒՐԱՎԵՏ) 11-19 դդ. 2,5 կմ հս Հ համանուն քաղաքատեղիից 0,5 կմ աե

2.1. եկեղեցի 13-14 դդ. Հ ավերված

2.2. գերեզմանոց 18-20 դդ. Տ գյուղատեղիի աե եզրին

3. ԴԱՄԲԱՐԱՆ 14 դ. աե մասում Հ գյուղի եզրին, Ղազարավան տանող ճանապարհի աջ կողմում, մահմեդական գերեզմանոցում, մուտքը` արաբատառ արձանագրությամբ

4. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2 հզմ 0,5 կմ հս-աե Հ «Փերսի» և «Անգրսակ» գյուղատեղիների միջև: Հուշարձանի տեղադրությունը նշված է Փերսիի կամրջի նկատմամբ:

5. ՔԱՂԱՔԱՏԵՂԻ ՓԵՐՍԻ (ԲԱԶՄԱԿՆ) մթա 3-1 հզմ, 10-13 դդ. 2,5 կմ հս Հ Զբաղեցնում է Բազմակն հրաբխային կոնը:

5.1. միջնաբերդ մթա 3- 1 հզմ Հ

5.2. դամբարանադաշտ մթա 3- 1 հզմ Հ

5.3. ջրամբար մթա 3 հզմ-մջնդ Հ

5.4. ջրամբար մթա 3 հզմ մջնդ Հ

6. ՔԱՐԱՅՐ-ԿԱՑԱՐԱՆ «ՔԱՐԵ ԴՌՆՈՎ» 17-18 դդ. հվ մասում Տ գյուղի եզրին, Շահվերդ գետի աջափնյա ձորաբերանին, «Թակիա» ամրոցից 400 մ հս

2.25. Բայսզ գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ աե մասում Հ

2. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ ամ մասում Հ

3. ԵԿԵՂԵՑԻ 10 դ. ամ մասում Հ

4. ՔԱՐԱՅՐ-ԿԱՑԱՐԱՆՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ քարի դար 0,7 կմ հվ Հ

4.1. քարայր-կացարան քարի դար Հ

4.2. քարայր-կացարան քարի դար Հ

4.3. քարայր-կացարան քարի դար Հ

4.4. քարայր-կացարան քարի դար Հ

4.5. քարայր-կացարան քարի դար Հ

2.26. Բարոժ գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՀՄԵԻ» 14-16 դդ. հս մասում Տ Թալին-Արմավիր մայրուղուց աջ, Արտին լեռան ստորոտին, ավազահանքերի մոտ

2. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ 18-19 դդ. 1,5 կմ հս-ամ Տ Արեգ տանող ճանապարհի ձախ կողմում, տեղացիներն անվանում են «Բադլի»

3. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ հս-ամ մասում Հ

4. ԲԱՑՕԹՅԱ ԿԱՅԱՆ «ԱՐԵԳՈՒՆԻ ԲԼՈՒՐ» քարե դար գյուղից 1.5 կմ հվ-ամ Հ

5. ԲԱՑՕԹՅԱ ԿԱՅԱՆ «ԵՐԿԱՐՈՒԿԻ ԲԼՈՒՐ» քարե դար գյուղից 1.5 կմ հվ-ամ Հ

(2.26-րդ կետը լրաց. 12.04.07 N 456-Ն)

2.27. Բերքառատ գյուղ

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

1. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 11-20 դդ. հս-աե մասում Տ գյուղի եզրին

1.1. խաչքար 11-12 դդ. Հ գերեզմանոցի աե մասում, թաղված հողի մեջ

2. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 19-20 դդ. հս մասում Տ գյուղի գործող գերեզմանոցի կնտ հատվածում

3. ԵԿԵՂԵՑԻ 19 դ. գ.մ. Տ կիսավեր

4. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1984 թ. հվ մասում Տ գյուղ մտնող ճանապ. աջ եզրին

2.28. Բյուրական գյուղ

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

1. ԱՌԱՆՁՆԱՏՈՒՆ «ՀԱՅԿԱՇԵՆ ԿԱԹՈՂԻԿՈՍԱՐԱՆ» 1972 թ. աե մասում Հ գյուղի եզրին, ճարտ.՝ Ռ. Իսրայելյան, պատվիրատու՝ ամերիկահայ բարերար Հայկ Քաուջյան

1.1 խաչքար 12-13 դդ. Հ կաթողիկոսարանի գլխավոր մուտքից ձախ, 3 խաչքարերից ձախակողմյանը

1.2. խաչքար 12-13 դդ. Հ կաթողիկոսարանի գլխավոր մուտքից աջ, 1-ինը

1.3. խաչքար 12-13 դդ. Հ կաթողիկոսարանի գլխավոր մուտքից աջ, 2-րդը

1.4. խաչքար 12-13 դդ. Հ կաթողիկոսարանի գլխավոր մուտքից ձախ, 3 խաչքարերից կենտրոնինը

1.5. խաչքար 12-13 դդ. Հ կաթողիկոսարանի գլխավոր մուտքից ձախ, 3 խաչքարերից աջակողմյանը

1.6. խաչքար 12-13 դդ. Հ հենած կաթողիկոսարանի հվ ճակատին, արտաքուստ

1.7. վիշապաքար մթա 2 հզմ Հ կաթողիկոսարանի գլխավոր մուտքից ձախ

1.8. վիշապաքար մթա 2 հզմ Հ կաթողիկոսարանի գլխավոր մուտքից ձախ

1.9. ջրաղաց 19 դ. Հ վրկնգ.՝ 1985 թ., վրկռ ճարտ.՝ Գ. Գյուրջյան, Ս. Միլիտոնյան

2. ԱՄՐՈՑ «ԱՅԾԱԲԵՐԴ» մթա 2-1 հզմ, մջնդ 3 կմ հս Հ Ամբերդ գետի ձախ ափին բարձրացող բլրին

2.1 բնակատեղի մթա 2-1 հզմ, մջնդ Հ ամրոցից աե

2.2. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ, մջնդ Հ ամրոցից աե

3. ԱՄՐՈՑ «ԻՆԱՔԼՈՒ ԴԱՐ» մթա 2-1 հզմ հս մասում Հ գյուղի եզրին, համանուն բլրի վրա, Անտառուտ տանող ճանապարհից աջ

3.1. բնակատեղի մթա 1 հզմ Հ բնակավայրի կառուցապատման հետևանքով պահպանվել է փոքր հատված:

3.2. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ պահպանվել է հատվածաբար:

4. ԱՄՐՈՑ «ՇԻՇԿՈՆԴ» մթա 2 հզմ 4 կմ հս Հ Հանգստյան տուն տանող ճանապարհի աջ կողմում

5. ԱՄՐՈՑԻ ՀԱՄԱԼԻՐ ԱՄԲԵՐԴ 10-14 դդ. 10 կմ հս-ամ Հ Ամբերդ և Արքաշեն գետակների միջև, լեռնային հրվանդանի վրա

5.1. ամրոց 10-14 դդ. Հ

5.1.1 գաղտնուղի 10 դ. Հ սկիզբ է առնում ամրոցի հվ կողմից

5.1.2 գաղտնուղի 10 դ. Հ սկիզբ է առնում ամ պարսպի մոտից

5.2. եկեղեցի Ս. Աստվածածին 1026 թ. Հ կառ.՝ Վահրամ Պահլավունի

5.2.1 խաչքար 10-11 դդ. Հ եկեղեցու ներսում

5.2.2 խաչքար 10-11 դդ. Հ եկեղեցու ներսում

5.2.3 խաչքար 13-14 դդ. Հ եկեղեցու ներսում

5.2.4 խաչքար 13-14 դդ. Հ եկեղեցու բեմին, վերին և ստորին անկյունները` վնասված

5.2.5 խաչքար 13-14 դդ. Հ եկեղեցու բեմին

5.2.6 խաչքար 14-15 դդ. Հ հենած եկեղեցու պատին, արտաքուստ

5.3. պալատ 10 դ. Հ ամրոցի հս-ամ մասում

5.4. մատուռ 12-13 դդ. Հ բաղնիքից ամ

5.5. բաղնիք 12-13 դդ. Հ ամրոցի աե պարսպին կից

5.6. գերեզմանոց 11-14 դդ. Հ ամրոցի հանդիպակաց սարալանջին, ամրոցից մոտ 200 մ հեռու

5.6.1 խաչքար 11-12 դդ. Հ երկատված, վրկնգ՝. 1972 թ.

5.6.2 խաչքար 11-12 դդ. Հ ջարդված

5.6.3 խաչքար 13-14 դդ. Հ երկատված, վրկնգ՝. 1972 թ.

5.6.4 խաչքար 13-14 դդ. Հ

5.6.5 խաչքար 13-14 դդ. Հ երկատված, վրկնգ՝ 1972 թ.

5.6.6 խաչքար 13-14 դդ. Հ երկատված, 2 մասերը դրված իրար վրա

5.6.7 խաչքար 13-14 դդ. Հ գերեզմանոցի եզրին, վերին աջ անկյունը` կոտրված

5.7. ջրամատակարարման համակարգ 9-12 դդ. Հ

5.8. պարիսպ 10-12 դդ. Հ

6. ԱՍՏՂԱԴԻՏԱՐԱՆԻ ՀԱՄԱԼԻՐ. ԲՅՈՒՐԱԿԱՆԻ ԱՍՏՂԱԴԻՏԱՐԱՆ 1945 թ.-ից այսօր հվ մասում Տ ճարտ.՝ Ս. Սաֆարյան, Ս. Գուրզադյան

6.1. առանձնատուն 1948 թ. Տ համալիրի աե մասում, ճարտ.՝ Ս. Սաֆարյան

6.2. մասնաշենք` գլխավոր 1950-1953 թթ. Տ ճարտ.՝ Ս. Սաֆարյան

6.4. հյուրանոցի շենք 1946 թ. Տ համալիրի գլխ. մուտքից աջ ճարտ՝ Ս. Սաֆարյան

7. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1900 թ. գ. մ. Տ Գերման Թորոսյանի, այս տանը ապրել է Կոմիտասը

8. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1900 թ. գ. մ. Տ Սարգիս Սարգսյանի, այս տանը դասավանդել է Կոմիտասը

9. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 11-14 դդ. հվ մասում Տ գյուղ մտնող ճանապարհի ձախ կողմում

9.1. խաչքար 12-13 դդ. Հ տեղադրված բարձր պատվանդանին

9.2. խաչքար 12-13 դդ. Հ տեղադրված պատվանդանին

9.3. խաչքար 12-13 դդ. Հ տեղադրված` բարձր պատվանդանին` երկատված

10. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 17-19 դդ. գ. մ. Տ գյուղի կնտ.-ում, շրջապատված տնամերձ հողամասերով

10.1. խաչքար 12-13 դդ. Հ ընկած գետնին, խիստ հողմնահարված

11. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ «ԽԱՉԵՐ» 16-19 դդ. հվ-աե մասում Տ

11.1. խաչքար 12-13 դդ. Հ քիվը` փոքր կոտրվածքներով

12. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՕՅՈՒՂ» 10-18 դդ. 2 կմ հվ Տ

12.1. կոթող 7 դ. Հ «Օյուղ» աշտարակի մոտ

13. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՍՈՓԱՆԵՍ» 10-18 դդ. 2 կմ հվ-ամ Տ Ամբերդ գետի ձախակողմյան ձորը տանող հին ճանապարհին

13.1. եկեղեցի 16-18 դդ. Տ գյուղատեղիի հս եզրին, ավերված

13.2. գերեզմանոց 16-18 դդ. Տ գյուղի գործող գերեզմանոցի և «Սոփանես» գյուղատեղիի միջև

14. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ 18-19 դդ. 1,5 կմ հս-աե Տ Ամբերդ և Շահվերդ գետերի միջև ձգվող համանուն ձորում, տեղացիներն անվանում են «Քյոթակլու»

15. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ 1 կմ հվ-աե Հ հեռավորությունը նշված է Արտավազդիկ եկեղեցուց

16. ԵԿԵՂԵՑԻ 12-13 դդ. հվ-ամ մասում Տ գյուղի գործող գերեզմանոցի հվ եզրին` ավերված

17. ԵԿԵՂԵՑԻ ԱՐՏԱՎԱԶԴԻԿ 5-6 դդ. ամ մասում Հ գյուղի եզրին

17.1. կոթող 5-6 դդ. Հ եկեղեցուց աե, ձորի մեջ

18. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ՀՈՎՀԱՆՆԵՍ 10 դ. գ. մ. Հ

18.1. խաչքար 11-12 դդ. Հ հվ ավանդատանը

18.2. խաչքար 13-14 դդ. Հ եկեղեցու բակում

18.3. խաչքար 16 դ. Հ եկեղեցու բակում

18.4. գերեզմանոց 10-19 դդ. Տ եկեղեցու հվ և աե կողմերում

19. ԶՈՀԱՐԱՆ «ՑԻՑ ՔԱՐ» մթա 2 հզմ 2 կմ հս Հ Ամբերդ և Շահվերդ գետերի միջև ձգվող ձորում, «Քյոթակլու» գյուղատեղի հանդիպակաց կողմում

20. ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ 1955 թ. գ. մ. Տ ճարտ.՝ Ռ. Իսրայելյան

21. ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ 1990 թ. գ. մ. Տ հեղ.՝ ժողովրդական վարպետ Հ. Մարտիրոսյան

22. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1979 թ. հվ մասում Տ ճարտ.՝ Գ. Գյուրջյան

23. ՋՐԱՆՑՔ «ՄԱՅՐ ԱՌՈՒ» 9-10 դդ. 1,5 կմ հս Հ սկիզբ է առնում Ամբերդ գետակի կիրճից, վրկնգ.՝ 1980-ական թթ., գյուղացիների ուժերով

24. ՎԻՇԱՊԱՔԱՐ մթա 2 հզմ հվ-ամ մասում Հ գյուղի գործող գերեզմանոցում, տեղադրված է որպես տապանաքար

25. ՔԱՐԱՅՐ - ԿԱՑԱՐԱՆ «ՃԳՆԱՎՈՐԻ» 13-14 դդ. 1 կմ հս-ամ Տ Ամբերդի ձորում, ձախ ափին, Բյուրական-Օրգով ավտոճանապարհի կամրջից վեր

26. ՔԱՐԱՅՐ - ԿԱՑԱՐԱՆ «ՃԳՆԱՎՈՐԻ» 13-19 դդ. 2 կմ հս Տ Ամբերդ և Շահվերդ գետերի միջև ձգվող ձորում, «Քյոթակլու» գյուղատեղի հանդիպակաց կողմում, զոհարանից 300 մ հվ

2.29. Գառնահովիտ գյուղ

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

1. ԱՄՐՈՑ մթա 2 հզմ 1 կմ հվ Հ հարավային ամրոց

1.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ ամրոցի շրջակայքում

2. ԱՄՐՈՑ մթա 2-1 հզմ աե մասում Հ արևելյան ամրոց

3. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1877 թ. գ. մ. Տ Անդրանիկ Աբրահամյանի, եկեղեցու դիմաց

4. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 10-12 դդ. 1 կմ ամ Տ

5. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 13-20 դդ. գ. մ. Տ

6. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 19-20 դդ. ամ մասում Տ

7. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ 17-18 դդ. 1,5 կմ հվ-ամ Տ տեղացիներն անվանում են «Չիչակլու»:

8. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԳԵՎՈՐԳ 7 դ. գ. մ. Հ

8.1. խաչքար 9-10 դդ. Հ կոտրած, եկեղեցու ներսում, կանգնեցված` գլխիվայր

8.2. խաչքար 9-10 դդ. Հ եկեղեցու ներսում

9. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ՀՈՎՀԱՆՆԵՍ 10-13 դդ. 1 կմ աե Տ ձորի մեջ, վրկնգ.՝ 1892 թ.՝ Սրապիոն Սարգսյանի կողմից

9.1. մատուռ 10-13 դդ. Տ կից է եկեղեցուն` հս-ից

9.2. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 10-13 դդ. Տ եկեղեցուց 200 մ աե

10. ԿՈԹՈՂ 5-6 դդ. գ.մ. Հ Ս. Գևորգ եկեղեցուց ամ, հենած բնակելի տան պատին

2.30. Գեղադիր գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 19-20 դդ. գ. մ. Տ գյուղապետարանի շենքից հս-ամ

2. ԵԿԵՂԵՑԻ 19 դ. գ. մ. Տ կիսավեր

3. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1970 թ. ամ մասում Տ

2.31. Գեղաձոր գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԳԵՎՈՐԳ 1927 թ. գ. մ. Տ

2. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 19-20 դդ. հս-ամ մասում Տ

3. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1980 թ. հս մասում Տ

2.32. Գեղարոտ գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ մթա 3-1 հզմ 0,5 կմ աե Հ

1.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ գյուղի հս-ամ և հվ-աե մասերում

2. ԱՄՐՈՑ «ԱՇՈՏ ԵՐԿԱԹ» մթա 2-1 հզմ 1,5 կմ հս Հ

2.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ

3. ԱՄՐՈՑ «ՊՈԼՈԶ ՍԱՐ» մթա 2-1 հզմ 1,5 կմ հս-աե Հ

3.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ

4. ԱՇՏԱՐԱԿ 18-20 դդ. 1,2 կմ հվ-աե Հ Քեշիշքենդ գյուղատեղիի մատուռից 350 մ հվ-աե

5. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 19-20 դդ. հս-աե մասում Տ ս. Գրիգոր եկեղեցուց հս-ամ

6. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՏԵՐՏԵՐԻ ԳՅՈՒՂ» 7-20 դդ. 1 կմ աե Տ տեղացիներն անվանում են նաև «Քեշիշքենդ»:

6.1. եկեղեցի 6-7 դդ. Հ գյուղատեղիի հս-ամ եզրին, վրկնգ.` 1970-ական թթ.

6.1.1 կոթող 5-6 դդ. Հ եկեղեցու ներսում, մուտքից հս

6.1.2 խաչքար 9 դ. Հ եկեղեցու ամ ճակատին, մուտքից հս

6.2. գերեզմանոց 10-19 դդ. Տ եկեղեցուց աե

7. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԳՐԻԳՈՐ 1892 թ. հս-աե մասում Տ

8. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1987 թ. հվ-ամ մասում Տ ճարտ.՝ Է. Թանգյան

2.35. Դաշտադեմ գյուղ

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

1. ԱՄՐՈՑ 7-19 դդ. 2 կմ հվ-ամ Հ

1.1. միջնաբերդ 7-10 դդ. Հ

1.2. գաղտնուղի 11-13 դդ. Տ

1.3. եկեղեցի 10 դ. Հ

2. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 10-13 դդ. 0,3 կմ աե Տ տարածքի զգալի մասը` մելիորացված

3. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 12-14 դդ. 0,5 կմ հվ Տ տապանաքարերը մեծ մասամբ տեղաշարժված են

4. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 12-14 դդ. 1,5 կմ հվ-աե Տ

5. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 12-16 դդ. 1,3 կմ հվ-ամ Տ ս. Քրիստափոր եկեղեցի տանող ճանապարհի աջ կողմում, դաշտի մեջ

5.1. խաչքար 10-11 դդ. Հ երկատված, երկատված մասերը դրված իրար վրա, երկթեք վերնամասով

5.2. խաչքար 10-11 դդ. Հ տեղահանված, ընկած գետնին, վերին ձախ եզրը` վնասված

5.3. խաչքար 12-13 դդ. Հ հենած քարերին, տեղահանված, երկատված

5.4. խաչքար 12-13 դդ. Հ կանգնեցված պատվանդանին, վերին մասը չի պահպանվել

5.5. խաչքար 12-13 դդ. Հ երկատված

5.6. խաչքար 14-15 դդ. Հ ընկած գետնին, տեղահանված, եզրերը` ջարդոտված

6. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 14-15 դդ. 2 կմ հվ-ամ Տ Դաշտադեմի ամրոցից 300 մ հվ

6.1. խաչքար 1481 թ. Հ հենած քարերին

7. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 16-17 դդ. 1,2 կմ հվ Տ ծիրանի այգիների տարածքում

7.1. խաչքար 1594 թ. Հ վերնամասը կոտրված

8. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՔԱՂԵՆԻ» 7-18 դդ. 2 կմ հվ-ամ Տ Թալին-Արմավիր ճանապարհի երկու կողմերում

8.1. խաչքար 8-9 դդ. Հ կանգնեցված գետնին

8.2. խաչքար 882 թ. Հ

8.3. խաչքար 9-10 դդ. Հ

8.4. խաչքար 9-10 դդ. Հ

8.5. խաչքար 9-10 դդ. Հ

8.6. խաչքար 10 դ. Հ

8.7. խաչքար 10 դ. Հ ընկած գետնին

8.8. խաչքար Հովսեփի, Սահակի և Սարգսի 975 թ. Հ ընկած գետնին

8.9. խաչքար 12 դ. Հ ընկած գետնին

8.10. խաչքար 12-13 դդ. Հ ավերակ շինության մեջ

8.11. խաչքար 12-13 դդ. Հ կանգնեցված գետնին, գլխիվայր

8.12. խաչքար 14-15 դդ. Հ ավերակ հնձանի մեջ, կանգնեցված գետնին

8.13. խաչքար 14-15 դդ. Հ հենած քարակույտին, գլխիվայր, վերին ձախ և ստորին աջ կողերը` կոտրված

8.14. խաչքար 15-16 դդ. Հ կիսավեր հնձանի մոտ

8.15. ձիթհան 12-14 դդ. Հ գյուղատեղիի տարածքում

8.16. մատուռ 10-15 դդ. Հ գյուղատեղիի ամ կողմում, Թալին-Արմավիր ավտոճանապարհից աջ

8.17. հնձանների համալիր 17-18 դդ. Տ

9. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ ամ և աե մասերում Հ

10. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ՔՐԻՍՏԱՓՈՐ 7 դ. 2,5 կմ հվ-ամ Հ վրկնգ՝. 1981-ին, վրկնգ. ճարտ.՝ Ռ. Դավթյան

10.1. զանգակատուն 13-14 դդ. Հ եկեղեցու հս-աե մասում

10.2. օժանդակ շինություններ 13-14 դդ. Տ եկեղեցու շուրջը

10.3. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 7-20 դդ. Տ եկեղեցու շուրջը

10.3.1. խաչքար 8-9 դդ. Հ եկեղեցուց 15 մ աե

10.3.2. խաչքար 9 դ Հ եկեղեցուց 25 մ հս-աե, պատվանդանին, մեկ շարքով կանգնած խաչքարերից ձախից 3-րդը

10.3.3. խաչքար 9 դ. Հ եկեղեցուց 25 մ հս-աե, պատվանդանին, մեկ շարքով կանգնած խաչքարերից ձախից 2-րդը

10.3.4. խաչքար 9 դ. Հ եկեղեցուց 25 մ հս-աե, պատվանդանին, մեկ շարքով կանգնած խաչքարերից կենտրոնականը

10.3.5. խաչքար 9 դ. Հ եկեղեցուց 25 մ հս-աե, պատվանդանին, մեկ շարքով կանգնած խաչքարերից աջակողմյանը

10.3.6. խաչքար 9-10 դդ. Հ զանգակատնից 10 մ աե

10.3.7. խաչքար 9-10 դդ. Հ եկեղեցուց 25 մ հս-աե, պատվանդանին մեկ շարքով կանգնած խաչքարերից աջից 3-րդը

10.3.8. խաչքար 9-10 դդ. Հ եկեղեցուց 25 մ հս-աե, պատվանդանին, մեկ շարքով կանգնած խաչքարերից աջից 2-րդը

10.3.9. խաչքար 9-10 դդ. Հ եկեղեցու հս-աե կողմում, հենած պատին, եռատված

10.3.10. խաչքար 9-10 դդ. Հ եկեղեցու հվ կողմում, պատվանդանին

10.3.11. խաչքար 10 դ. Հ եկեղեցու հս-աե կողմում, պատվանդանին

10.3.12. խաչքար 10-11 դդ. Հ եկեղեցու հվ-աե կողմում, պատվանդանին

10.3.13. խաչքար 11-12 դդ. Հ եկեղեցուց 16 մ աե, պատվանդանին

10.3.14. խաչքար 1157 թ. Հ եկեղեցուց 7 մ աե, պատվանդանին, թիկունքն արձանագիր

10.3.15. խաչքար 13 դ. Հ եկեղեցուց հվ-աե, կոտրված, վերնամասը չի պահպանվել

10.3.16. տապանաքար 1175 թ. Հ եկեղեցու հվ-աե կողմում

10.3.17. վիշապաքար մթա 2 հզմ Հ եկեղեցուց 40 մ հվ-ամ, գերեզմանոցում

11. ԽԱՉՔԱՐ 9-10 դդ. հվ-ամ մասում Հ Ս. Քրիստափոր եկեղեցի տանող ճանապարհից ձախ, հենած քարերին, բարձրադիր տեղում

12. ԽԱՉՔԱՐ 11-12 դդ. 1 կմ ամ Հ «Չայիր» վայրում, ձորի մեջ, ստորին մասը չի պահպանվել

2.36. Դավթաշեն գյուղ

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

1. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 3-1 հզմ հվ և հվ-ամ մասերում Հ

2. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1978 թ. գ. մ. Տ

3. ՋՐԱՂԱՑ 19-20 դդ. ամ մասում Տ «Չատին դաղ» ձորում

4. ՎԻՇԱՊԱՔԱՐ մթա 2-1 հզմ կնտ Հ զբոսայգու տարածքում

5. ՔԱՐԱՅՐ - ԿԱՑԱՐԱՆ 17-18 դդ. ամ մասում Տ «Չատին դաղ» ձորում

2.37. Դերեկ գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 10-20 դդ. գ. մ. Տ գյուղի դպրոցի հվ-ամ կողմում

2. ԵԿԵՂԵՑԻ 4-5 դդ. գ. մ. Հ կիսավեր

2.1. կոթող 5-6 դդ. Հ եկեղեցու հս պատի մոտ

2.38. Դիան գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ մթա 2-1 հզմ, 17-18 դդ. 1 կմ հվ Հ գյուղ մտնող ճանապարհի ձախ կողմում

1.1. գերեզմանոց 17-18 դդ. Տ

2. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ ամ մասում Հ զբաղեցնում է ձորի աջակողմյան հարթությունը

3. ԽԱՉՔԱՐ 9-10 դդ. գ. մ. Հ Ջ. Մահմուդյանի տան մոտ, հենած պատին

2.40. Եղիպատրուշ գյուղ

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

1. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 1 հզմ 0,3 կմ հվ-աե Հ Եղիպատրուշ գետի երկու ափերին

2. ԵԿԵՂԵՑԻ 5 դ. աե մասում Հ

2.1. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 5-20 դդ. Տ եկեղեցու շուրջը

2.1.1 խաչքար 11-12 դդ. Հ գերեզմանոցի ամ եզրին, վերին աջ անկյունը` կոտրված

2.1.2 խաչքար 13 դ. Հ որմնափակ, կազմող՝ Մխիթար Օշականցի

2.1.3 խաչքար 13 դ. Հ որմնափակ, կազմող՝ Մխիթար Օշականցի

2.1.4 խաչքար 13 դ. Հ երկատված

2.1.5 տապանաքար 1719 թ. Տ որմնափակ, խաչքարերի մոտ

3. ԵԿԵՂԵՑԻ
Ս. ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ 13 դ. հվ-աե մասում Հ գյուղի եզրին

3.1. գավիթ 13 դ. Հ կիսավեր

3.1.1 խաչքար 10 դ. Հ հվ պատին, ներքուստ, 3 խաչքարերից կենտրոնականը

3.1.2 խաչքար 12-13 դդ. Հ մուտքից վեր, ձախ կողմում, արտաքուստ

3.1.3 խաչքար 12-13 դդ. Հ հվ պատին, ներքուստ

3.1.4 խաչքար 12-13 դդ. Հ մուտքից վեր, աջ կողմում, արտաքուստ

3.1.5 խաչքար 12-13 դդ. Հ հս պատի մոտ, ընկած

3.1.6 խաչքար 13 դ. Հ մուտքից վեր, հարդարված զույգ խաչով

3.1.7 խաչքար 16 դ. Հ հվ պատի մոտ, ներքուստ, տեղահանված, ստորին մասը` կոտրված

3.1.8 խաչքար 16 դ. Հ գավթի սյան մոտ

3.1.9 խաչքար 16-17 դդ. Հ հս պատին, ներքուստ

3.2. խաչքար 13 դ. Հ Ս. Աստվածածին եկեղեցու հս խաչաթևում, վերնամասը կոտրված

3.3. խաչքար 1626 թ. Հ աե պատի մոտ, արտաքուստ

4. ԽԱՉՔԱՐ 10 դ. գ. մ. Հ հս-աե կողմում, «Բանդի» գերեզմանոցի տարածքում

5. ԽԱՉՔԱՐ 11-12 դդ. գ. մ. Հ հս-աե կողմում, «Բանդի» գերեզմանոցի տարածքում, տեղահանված, խաչի վերին ուղղահայաց թևը վնասված

6. ՏԱՊԱՆԱՔԱՐ 16-17դդ. գյուղի հս-աե մասում, «Բանդի» գերեզմանոցում Տ արձանագիր, տեղահանված

(2.40-րդ կետը լրաց. 12.04.07 N 456-Ն)

2.41. Եղնիկ գյուղ

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

1. ԱՄՐՈՑ մթա 2-1 հզմ 3 կմ հս-աե Հ

1.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ

2. ԱՄՐՈՑ մթա 2-1 հզմ, ուշ մջնդ 3 կմ ամ Հ Կարմրաշեն տանող ճանապարհից աջ, «Արալըղ» գյուղատեղիի տարածքում

2.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ

3. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 18-19 դդ. ամ մասում Տ

4. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 19-20 դդ. 0,2 կմ ամ Տ

5. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԴԱԴԱԼՈՒ» 10-12 դդ. 2 կմ հս-աե Տ

5.1. եկեղեցի Ս. Նշան վրկնգ. 1913 թ. Տ գյուղատեղիի ամ մասում

5.1.1 խաչքար 9-10 դդ. Հ ներսում, դրված գլխիվայր, վերնամասը՝ կոտրված

5.2. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 10-12 դդ. Տ գյուղատեղիի ամ մասում

6. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ հս-ամ մասում Հ Ակունք տանող հողային ճանապարհի երկու կողմերում, պահպանվել է հատվածաբար՝. 4 կղզյակներով

7. ԵԿԵՂԵՑԻ 17 դ. գ. մ. Տ վրկնգ՝. 1869 թ.

8. ԽԱՉՔԱՐ 9-10 դդ. 1,5 կմ հս-ամ Հ արտերի մեջ, ամրացված գետնին՝ գլխիվայր

2.42. Երնջատափ գյուղ

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

1. ԱՄՐՈՑ մթա 3 հզմ հս-աե մասում Հ Նորաշեն տանող ճանապարհի աջ կողմում, Մաքրիչ նյութերի գործարանի մոտ, բարձրադիր վայրում

1.1. բնակատեղի մթա 3 հզմ Հ

1.2. դամբարանադաշտ մթա 3 հզմ Հ

2. ԱՄՐՈՑ «ԵՐՆՋԱԿ» մթա 2-1 հզմ, մջնդ 1 կմ հս-ամ Հ Հարթավան-Երնջատափ ճանապարհից ձախ, Քասախի ձախ ափին

3. ԳԵՐԵԶՄԱՆ «ԱԶՆԱՎՈՒՐԻ ԴԱՄԲԱՐԱՆ» 10-15 դդ. 2 կմ ամ Տ ամառանոցներ տանող ճանապարհի ձախ կողմում, փոքրիկ բլրակի վրա

4. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 10-16 դդ. հս մասում Տ պահպանվել է 2 կղզյակով

4.1. եկեղեցի մջնդ Տ հիմնավեր

4.2. խաչքար 12-13 դդ. Հ բեկոր, դրված գլխիվայր, գերեզմանոցի միջին մասում

4.3. խաչքար 13 դ. Հ ընկած գետնին, բեկոր

4.4. խաչքար 15-16 դդ. Հ ամ եզրին, պահպանվել է միջնամասը

4.5. խաչքար 16 դ. Հ հս-աե մասում, կոտրված կազմող՝ Հանես

4.6. տապանաքար Խաչատուրի 1595 թ. Տ կազմող՝ Հանես

4.7. տապանաքար Սարգսի 1598 թ. Տ կազմող՝ Հանես

4.8. տապանաքար Մկրտչի, . . . 1598 թ. Տ

4.9. տապանաքար Ատոնի 16 դ. վրջ Տ

4.10. տապանաքար Խաչատուրի և Սարգսի 16 դ. վրջ Տ

4.11. տապանաքար 17 դ. վրջ Տ արձանագիր

4.12. տապանաքար Խաչատուր Գասպարյանի 1703 թ. Տ

5. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 19-20 դդ. ամ մասում Տ Գործող գերեզմանոցի տարածքում

6. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԴԱՎՈՅԻ» 10-14 դդ. 2,5 կմ ամ Տ Քասախի կիրճում, Երնջատափ գետակի ձախ ափին

6.1. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 10-15 դդ. Տ

7. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԼԱԶԳԻ ԱՂԲՅՈՒՐ» 10-15 դդ. 3 կմ ամ Տ ամառանոցներ տանող ճանապարհի աջ կողմում

7.1. գերեզմանոց 10-15 դդ. Տ գյուղատեղիի հս մասում

8. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԲԼՈՒՐ մթա 2-1 հզմ հվ-ամ մասում Հ ամառանոցներ տանող ճանապարհի աջ կողմում

9. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ ամ մասում Հ գյուղի եզրին, Հարթավան-Երնջատափ ճանապարհի երկու կողմերում, ձգվում է մինչև նոր գերեզմանոցը

10. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ 12-13 դդ գ. մ. Հ վրկնգ՝. 1901 թ.

10.1. խաչքար 1691 թ. Հ հվ պատին, ներքուստ

11. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1975 թ. գ. մ. Տ

2.44. Զարինջա գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՅԱՅԼԻ ԿՈՆԴ» 17-18 դդ. 3 կմ աե Տ Զարինջա-Մաստարա ճանապարհից 1 կմ ձախ, տեղացիներն անվանում են «Յայլի կոնդ»

2. ԵԿԵՂԵՑԻ «ԿԱՐՄԻՐ ՎԱՆՔ» 7 դ., 9-12 դդ., 19 դ. հս մասում Հ

2.1. գերեզմանոց 19 դ. Տ եկեղեցու շուրջը

2.1.1 խաչքար 6-7 դդ. Հ եկեղեցու հվ-աե կողմում, ընկած գետնին

2.1.2 խաչքար 9 դ. Հ եկեղեցու բեմին

2.1.3 խաչքար 1151 թ. ՀՀ եկեղեցու բեմին

3. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1982 թ. աե մասում Տ բարձունքի վրա

4. ՋՐԱՂԱՑՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ 17-18 դդ. 1 կմ հս-աե Տ

2.45. Զովասար գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ հս-աե և հվ-ամ մասերում Հ պահպանվել է 2 կղզյակով

2. ԵԿԵՂԵՑԻ ԶՈՐԱՎՈՐ 19 դ. գ. մ. Տ կիսավեր

3. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1972 թ. գ. մ. Տ

2.46. Թթուջուր գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԲԱՑՕԹՅԱ ԿԱՅԱՆ քարի դար հս-ամ կողմում Հ

2. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 19-20 դդ. հս մասում Տ գյուղի եզրին

3. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ 10-19 դդ. 0,5 կմ հվ Տ

3.1. մատուռ «Կարմիր վանք» 17-18 դդ. Տ ավերված

3.1.1 խաչքար 12 դ. Հ մատուռի բեմին, պահպանված է վերին կեսը

4. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆ (Ս. ՍՏԵՓԱՆՈՍ) 19 դ. հս մասում Տ քանդված, պահպանվել են միայն հիմքերը

5. ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1955 թ. գ. մ. Տ

6. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1981 թ. գ. մ. Տ

7. ՋՐԱՂԱՑ «ԳԱԼՈՅԻ» 18-19 դդ. հվ-աե մասում Տ գյուղի նախկին գոմերի մոտ

2.48. Իրինդ գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ մթա 3-2 հզմ 2 կմ աե Հ

2. ԵԿԵՂԵՑԻ 7 դ. գ. մ. Հ

2.1. կոթող 5-6 դդ. Հ եկեղեցու հվ կողմում, ատորին մասը` կոտրված

2.2. կոթող 5-6 դդ. Հ եկեղեցու ամ կողմում

2.3. կոթող 5-6 դդ. Հ եկեղեցու ամ կողմում

3. ԽԱՉՔԱՐ 10-11 դդ. 1 կմ աե Հ կանգնեցված է ժայռաբեկորների վրա, վերին աջ անկյունը` կոտրված

4. ԽԱՉՔԱՐ 10-11 դդ. 1 կմ աե Հ Հրայր Կարապետյանի տան մոտ

5. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ՄԵԾ ԵՂԵՌՆԻ ԵՎ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏԻ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1981 թ. գ. մ. Տ ճարտ.՝ Ա. Գալիկյան

2.49. Լեռնապար գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ «ԲԵՐԴԻ ԼԱՆՋ» մթա 2-1 հզմ 1,3 կմ հվ-աե Հ Լեռնապար-Ծիլքար ավտոճանապարհի կտրուկ շրջադարձից աջ

2. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 18-20 դդ. հս մասում Տ եկեղեցուց հս, հս-աե և մասամբ՝ ամ

3. ԵԿԵՂԵՑԻ 1866 թ. հս մասում Տ

4. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ 1 կմ հվ-աե Հ Լեռնապար-Ծիլքար ճանապարհից աջ, սոճու անտառի հարթ տարածքում

5. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1987 թ. գ. մ. Տ գյուղ մտնող ճանապարհի աջ կողմում

2.50. Լեռնարոտ գյուղ

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

1. ԱՄՐՈՑ «ԽՈՒՉԵՐ» մթա 2-1 հզմ, վաղ մջնդ - 17 դ. 400-500մ հվ Հ

1.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ ամրոցից հս

1.2. գյուղատեղի «Խուչեր» վաղ մջնդ -17 դ. Տ

1.2.1 մենհիր մթա 2-1 հզմ Հ գյողատեղիի հվ-աե եզրին, կանգնեցված հողի մեջ

1.2.2 խաչքար 14 դ. Հ գյուղատեղիի կնտ.-ում, կանգնեցված գետնին

2. ԱՇՏԱՐԱԿ մթա 2 հզմ 1 կմ հս Հ «Ֆշնգներ» վայրում, համանուն գյուղատեղիից 300 մ հվ

3. ԱՇՏԱՐԱԿ մթա 2-1 հզմ 700 մ ամ Հ «Ավոյի կտուրների դիտվան» վայրում

4. ԱՇՏԱՐԱԿ մթա 1 հզմ 4 կմ հս Հ «Չամռլու» վայրում

5. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ 10-17 դդ. 3 կմ հվ Տ «Շամիրամի գլուխ» կոչվող վայրում

6. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԴԻՏՎԱՆ» վաղ-ուշ մջնդ 3 կմ հս Տ տեղանքի թեք հարթության վրա

7. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՖՇՆԳՆԵՐ» 14-17 դդ. 1 կմ հս Տ

7.1. ջրաղաց 16-17 դդ. Տ գյուղատեղիից 100 մ հվ

8. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ 2,5 կմ հվ Հ «Շամիրամի գլուխ» կոչվող վայրում, դաշտի մեջ

9. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ հվ մասում Հ գյուղի եզրին, «Ասատուրի խռեր» վայրում

10. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ 3 կմ հս Հ «Դիտվան վայրում», համանուն գյուղատեղիից 300 մ աե

11. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 1 հզմ 500 մ հվ Հ

12. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 1 հզմ 1 կմ աե Հ «Միջանցք» վայրում

13. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 11-20 դդ. գ. մ. Տ Շողիկ Մուրադյանի տնամերձ հողամասում

14. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ ԱՆԴՐԱՆԻԿ ԶՈՐԱՎԱՐԻ 1988 թ. գ. մ. Տ

15. ՋՐԱՂԱՑ 17 դ. աե մասում Տ գործող գերեզմանոցի մոտ, «Ջաղացի ձոր» վայրում, վրկնգ.՝ 1919 թ.

16. ՋՐԱՆՑՈՒՅՑ 16-17 դդ. 5 կմ հս Տ «Չամռլու» վայրում

17. ՔԱՐԱՅՐ - ԿԱՑԱՐԱՆ 16-18 դդ. 500մ հվ-ամ Տ

18. ՔԱՐԱՅՐ - ԿԱՑԱՐԱՆ 16-18 դդ. 700 մ հվ-ամ Տ «Ասատուրի խռեր» վայրում

19. ՔԱՐԱՅՐ - ԿԱՑԱՐԱՆ 16-18 դդ. 4,5 կմ հս-ամ Տ «Չամռլու» վայրում

20. ՔԱՐԱՅՐ - ԿԱՑԱՐԱՆ «ԲԱԴՈՅԻ ՔԱՐԱՆՁԱՎ» 16-18 դդ. 400 մ հվ-ամ Տ

21. ՔԱՐԱՅՐ - ԿԱՑԱՐԱՆ «ՍՅՈՒՆՈՎ ՔԱՐԱՓ» 16-18 դդ. 2,5 կմ հվ Տ

2.51. Լուսագյուղ գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ «ԱՎԵՐ ԲԵՐԴ» մթա 2-1 հզմ 2 կմ հս Տ «Ձախի ձոր» կոչվող բարձունքի վրա

2. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 16-20 դդ. հս-աե մասում Տ շրջապատված բնակելի տներով

2.1. կոթող 5-7 դդ. Հ հին թաղումների հատվածում, տեղահանված, պահպանվել է կիսով

3. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 17-19 դդ. հվ մասում Տ խիստ ավերված

4. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ հս մասում Հ Թուխ Մանուկ տանող ճանապարհին

5. ԵԿԵՂԵՑԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ «ԿԱՐՄԻՐ ՎԱՆՔ» («ՄԽԵԻ ՎԱՆՔ») 5-11 դդ., 12-13 դդ. 1 կմ աե Հ ձորի մեջ, ավերված

5.1. եկեղեցի 5-6 դդ. Հ

5.2. եկեղեցի 5-6 դդ. Հ

5.2. պարիսպ 10-11 դդ. Հ

5.3. գերեզմանոց 10-13 դդ. Տ եկեղեցուց հս

6. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ վրկնգ. 1887 թ. գ. մ. Տ

7. ԵԿԵՂԵՑԻ ԹՈՒԽ ՄԱՆՈՒԿ (ՎԵՐԻ ՎԱՆՔ) 7 դ. 1,5 կմ հս-աե Հ վրկնգ.՝ 1983 թ.

2.53. Ծաղկահովիտ գյուղ

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

1. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 19-20 դդ. հվ-աե մասում Տ եկեղեցուց 400 մ հվ-աե

2. ԵԿԵՂԵՑԻ 19 դ. հվ-աե մասում Տ գյուղի եզրին

2.1. խաչքար 9-10 դդ. Հ բեմին, գլխիվայր, 3 խաչքարերից աջակողմյանը

2.2. խաչքար 9-10 դդ. Հ բեմին, 3 խաչքարերից ձախակողմյանը

2.3. խաչքար 10-11 դդ. Հ բեմին, 3 խաչքարերից կենտրոնականը

2.4. գերեզմանոց 19-20 դդ. Տ եկեղեցու հվ կողմում

3. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1974 թ. աե մասում Տ գյուղի եզրին, բլրի վրա

4. ՔԱՂԱՔԱՏԵՂԻ ԾԱՂԿԱՀՈՎԻՏ (ՂԱԼԱՉԻ) մթա 3-1 հզմ, ուշ մջնդ հվ-աե մասում Հ գյուղի եզրին

4.1. դամբարանադաշտ մթա 2 հզմ Հ Նիգավանից ձգվում է մինչև Հնաբերդ

4.2. մատուռ Թուխ Մանուկ (Ս. Ճգնավոր) 19-20 դդ. Տ քաղաքատեղիի հվ-ամ լանջին

4.2.1 խաչքար 10 դ. Հ ամ կողմում

4.2.2 խաչքար 17-18 դդ. Հ ամ պատին, արտաքուստ, մուտքից վեր

2.54. Ծաղկաշեն գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 13-20 դդ. գ. մ. Տ

1.1. խաչքար 13 դ. Հ տեղահանված, կոտրվածքներով

2. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ 12-13 դդ. աե մասում վրկնգ.՝ 1881 թ.

2.55. Ծաղկասար գյուղ

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

1. ԱՄՐՈՑ «ԽԱՐԱԲԵՔ» մթա 1 հզմ 0,5 կմ հվ-ամ Հ

1.1. դամբարանադաշտ մթա 1 հզմ Հ ամրոցի հարևանությամբ, սկսում է Ծաղկասար լեռան ստորոտից և ձգվում մինչև ամրոց

2. ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ «ԾԱՂԿԱՍԱՐ» մթա 4-3 հզմ, 9-12 դդ. 1,5 կմ աե Հ Մաստարա-Գառնահովիտ ճանապարհի ձախ կողմում, Ծաղկասար լեռան լանջին

2.1. ամրոց մթա 3-1 հզմ Հ բնակատեղիից 150 մ հս

3. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 18-20 դդ. աե մասում Տ աե եզրին

4. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 19-20 դդ. 0,5 կմ աե Տ

5. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ 17-18 դդ. 1 կմ հվ-ամ Տ

6. ԵԿԵՂԵՑԻ 1898 թ. գ. մ. Տ

6.1. խաչքար 11 դ. Հ ագուցված ամ ճակատին, արտաքուստ

7. ՄԱՏՈՒՌ ԹԱԴԵՎՈՍ ԱՌԱՔՅԱԼ 17-18 դդ. աե մասում Տ գյուղի եզրին

2.56. Ծիլքար գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ «ԾԻԼՔԱՐ» մթա 2-1 հզմ գ. մ. Հ Ծիլքար լեռան գագաթին

1.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ ամրոցի մատույցներում

2. ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ մթա 6-4 հզմ գ. մ. Հ Ծիլքար լեռան ստորոտին

3. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 18-20 դդ. հս-աե մասում Տ գյուղի եզրին

4. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 19-20 դդ. հվ-ամ մասում Տ

5. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ 18-19 դդ. 0,5 կմ հվ-աե Տ

6. ԵԿԵՂԵՑԻ 19 դ. գ. մ. Տ

7. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1975 թ. հս-աե մասում Տ գյուղի եզրին

2.57. Կաթնաղբյուր գյուղ

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

1. ԱՄՐՈՑ մթա 3-2 հզմ - մթ 1 դ. 0,5 կմ հվ-աե Հ Իրինդ տանող ճանապարհի աջ կողմում

2. ԱՄՐՈՑ «ԶԱՔԱՐԻ ԲԵՐԴ» 3-5 դդ. 1,5 կմ հվ-աե Հ Աշտարակ-Թալին խճուղու 41-րդ կմ-ի վրա

3. ԳԵՐԵԶՄԱՆ ՄՈՒՇԵՂ ԳԱԼՇՈՅԱՆԻ 1981 թ. գ. մ. Տ գործող գերեզմանոցում

4. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 3-2 հզմ հս-աե և հվ-աե մասերում Հ Իրինդ տանող ճանապարհի երկու կողմերում, նաև ավազահանքերից ձգվում է մինչև Երևան-Գյումրի մայրուղին

5. ԵԿԵՂԵՑԻ 7 դ. գ. մ. Հ պահպանվել են հիմնապատերը

6. ԿՈԹՈՂ 4-7 դդ. գ. մ. Հ Արամայիս Գաբրիելյանի տնամերձում, պահպանվել է կիսով

7. ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1946 թ. հս-աե մասում Տ

8. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1975 թ. գ. մ. Տ

9. ՄԱՏՈՒՌ 19 դ. գ. մ. Տ

9.1. խաչքար 7 դ. Հ հենած հվ պատին

9.2. խաչքար 7 դ. Հ մատուռի ներսում

9.3. խաչքար 8-9 դդ. Հ մատուռի ներսում

9.4. խաչքար 12 դ. Հ մատուռի ներսում

9.5. կոթող 4-5 դդ. Հ հենած հս պատին

9.6. կոթող 4-5 դդ. Հ մատուռի ամ կողմում

9.7. կոթող 5-6 դդ. Հ մատուռի ներսում

2.58. Կարբի գյուղ

1.	2.	3.	4.	5.	6.	7.	8.	9.
1.				ԱՄՐՈՑ ԱՐԵՆԻ	10-18 դդ.	3 կմ հվ-աե	Տ
	1.1.			գյուղատեղի Արենի	10-18 դդ.		Տ
		1.1.1.		գերեզմանոց	10-13 դդ.		Տ	գյուղատեղիի կնտ.-ական մասում
			1.1.1.1.	խաչքար	1235 թ.		Հ	պատվիրատու՝ Քուրդ իշխան Վաչուտյան
2.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԿԱԼԵՐ»	16-18 դդ.	0,2 կմ հվ-աե	Տ	Կարբի-Արայի դաշտ տանող ճանապարհի ձախ կողմում
3.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՀԻՆ ԿԱՐԲԻ»	4-5 դդ.	2,5 կմ հս-ամ	Տ	Ուշիի Ս. Սարգիս վանքից 1 կմ հվ-ամ
	3.1.			եկեղեցի	4-5 դդ.		Հ	ավերակ մեծ եկեղեցուց 15 մ հվ
		3.1.1		խաչքար	17 դ.		Հ	հենած եկեղեցու ավերակներին, ստորին մասը չի պահպանվել
	3.2.			եկեղեցի	7-13 դդ.		Հ	ավերակ, գյուղատեղիի աե եզրին
	3.3.			գերեզմանոց	7-17 դդ.		Տ	գյուղատեղիի հվ-ամ մասում
		3.3.1		խաչքար	9 դ.		Հ	եկեղեցուց 10 մ հվ
		3.3.2		խաչքար	9 դ.		Հ	եկեղեցուց 70 մ հվ-ամ, տեղահանված, ստորին հատվածը` կոտրված
		3.3.3		խաչքար	9 դ.		Հ	եկեղեցուց 80 մ հվ-աե, ընկած գետնին
		3.3.4.		խաչքար	9 դ.		Հ	եկեղեցուց 70 մ հվ-աե, ընկած գետնին, վերին ձախ անկյունը` կոտրված
		3.3.5.		խաչքար Աստվածատուրի	13 դ.		Հ	պահպանվել է միայն արձանագիր պատվանդանը
		3.3.6.		կոթող	7 դ.		Հ	ավերակ եկեղեցու մոտ, ընկած գետնին, երկատված
		3.3.7.		կոթող «Ցից քար»	7 դ.		Հ	գյուղատեղիի կնտ.-ում, վերնամասը` կոտրված
	3.4.			գերեզմանոց	11-15 դդ.		Տ	գյուղատեղիի հս-աե եզրին
		3.4.1		խաչքար Սարգսի	13 դ.		Հ	հիմնախաչը կենտրոնից հորիզոնական կոտրված, քիվը` վնասված
4.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	13-19 դդ.	0,8 կմ հվ-ամ	Տ	տեղացիներն անվանում են «Փուշքենդ»
	4.1.			եկեղեցի	13 դ.		Տ	ավերված
	4.2.			մատուռ	13 դ.		Տ	կից է եկեղեցուն հվ-ից, ավերակ
	4.3.			գերեզմանոց	7-13 դդ.		Տ	ավերակ եկեղեցու շուրջը
5.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	11-19 դդ.	ամ մասում	Տ	գյուղի եզրին, տեղացիներն անվանում են «Քոշկ»
	5.1.			գերեզմանոց	11-20 դդ.		Տ	պահպանվել է 2 կղզյակով
		5.1.1		խաչքար	16-17 դդ.		Հ	եղծված արձանագրությամբ, վերնամասը չի պահպանվել, ընկած գետնին
6.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2 հզմ	3-5 կմ հս-ամ	Հ	տարածվում է «Հին Կարբի» գյուղատեղիից մինչև Ղազարավան գյուղը
7.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2-1 հզմ	2 կմ աե	Հ	Արայի դաշտում
8.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2-1 հզմ	1 կմ աե	Հ	«Նոխուտ» բլրի աե լանջին, Արայի դաշտի կնտ. մասում
9.				ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ	1691-1693 թթ.	գ. մ.	Տ	պատվիրատու՝ վաճառական պարոն Այվազ Կարբեցի
	9.1.			խաչքար	10-11 դդ.		Հ	ագուցված աե ճակատին, արտաքուստ, ստորին աջ անկյունը` կոտրված
	9.2.			խաչքար	13 դ.		Հ	հենած եկեղեցու պատին, վերին ձախ անկլյունը չի պահպանվել
	9.3.			խաչքար	13-14 դդ.		Հ	ագուցված հվ ճակատին, արտաքուստ
	9.4.			խաչքար	16 դ.		Հ	ագուցված աե ճակատին, արտաքուստ
	9.5.			խաչքար	1533 թ.		Հ	ագուցված ամ ճակատին, արտաքուստ
	9.6.			խաչքար	1541 թ.		Հ	ագուցված հվ ճակատին, արտաքուստ
	9.7.			խաչքար	16-17 դդ.		Հ	ագուցված ամ ճակատին, արտաքուստ
	9.8.			խաչքար	17 դ.		Հ	ագուցված ամ ճակատին, մուտքից վեր, արտաքուստ
	9.9.			զանգակատուն	13-14 դդ.		Տ	կից է եկեղեցու աե-ից, եռահարկ
		9.9.1.		խաչքար	10 դ.		Հ	զանգակատան հվ պատին
		9.9.2.		խաչքար	16 դ.		Հ	զանգակատան հվ պատին, վերնամասը և ստորին աջ անկյունը` կոտրված
		9.9.3.		խաչքար Խաթունի	16 դ.		Հ	զանգակատան հվ պատին
		9.9.4.		խաչքար	1621 թ.		Հ	զանգակատան ներսում, ստորին մասը` կոտրված
	9.10.			Խաչքար	1458 թ.	գյուղամիջյան Սբ Աստվածածին եկեղեցում	Հ
10.				ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԳԵՎՈՐԳ (Ս. ԿԻՐԱԿԻ)	10-13 դդ.	գ. մ.	Տ	կիսավեր, տեղացիներն անվանում են «Հոնոյենց ժամ»
	10.1.			խաչքար	11 դ.		Հ	եկեղեցուց 8 մ հվ, հիմնախաչի աջ թևը` կոտրված
	10.2.			խաչքար	13 դ.		Հ	եկեղեցու մուտքի մոտ, արձանագիր
	10.3.			խաչքար	13 դ.		Հ	եկեղեցուց 4 մ հս-ամ, տեղադրված պարսպի վրա
	10.4.			խաչքար	13 դ.		Հ	եկեղեցուց 3 մ հվ, պարսպի շարվածքում, արձանագիր, արձանագրված մասը՝ կոտրված
	10.5.			խաչքար	13 դ.		Հ	խորանում, կոտրտված
	10.6.			խաչքար Անթառամի և Յոհաննեսի	1431 թ.		Հ	10 մ ամ, պարսպի շարվածքում, կանգնեցված պատվանդանին
	10.7.			խաչքար	15 դ.		Հ	եկեղեցուց 10 մ հվ, եռատված
	10.8.			խաչքար	16-17 դդ.		Հ	եկեղեցու ամ պատի շարվածքում
	10.9.			եկեղեցի	18 դ.		Տ	կից է Ս. Գևորգ եկեղեցուն ամ-ից, ավերված
	10.10.			գերեզմանոց	13-20 դդ.		Տ	եկեղեցու հվ-աե կողմում
		10.10.1.		տապանաքար խոճա Հակոբջանի կնոջ	1651 թ.		Տ	գերեզմանոցի հս-աե եզրին
		10.10.2.		տապանաքար Դովլաթ բեկի	1680 թ.		Տ	գերեզմանոցի հս-աե եզրին
		10.10.3.		տապանաքար	1689 թ.		Տ	գերեզմանոցի կնտ.-ում
		10.10.4.		տապանաքար Դավթի	1691 թ.		Տ	գերեզմանոցի աե եզրին
		10.10.5.		տապանաքար Ազարի	1693 թ.		Տ	գերեզմանոցի հս մասում
		10.10.6.		տապանաքար Դանիելի	1694 թ.		Տ	գերեզմանոցի հս մասում
		10.10.7.		տապանաքար Սարգսի	1699 թ.		Տ
		10.10.8.		տապանաքար Մարգարի	1699 թ.		Տ	գերեզմանոցի կնտ.-ում
		10.10.9.		տապանաքար խոճա Թամրազի	17 դ.		Տ	գերեզմանոցի ամ եզրին
		10.10.10.		տապանաքար Յոհաննես քահանայի	1702 թ.		Տ	գերեզմանոցի հս մասում
		10.10.11.		տապանաքար Ոսկանի	1703 թ.		Տ	գերեզմանոցի հս-աե եզրին
		10.10.12.		տապանաքար Միրզայի	1711 թ.		Տ	գերեզմանոցի կնտ.-ում
		10.10.13.		տապանաքար Մելիքսեթի	1712 թ.		Տ	գերեզմանոցի հս-աե եզրին
		10.10.14.		տապանաքար Մալխասի	1720 թ.		Տ	գերեզմանոցի հս-աե եզրին
		10.10.15.		տապանաքար	1723 թ.		Տ	գերեզմանոցի կնտ.-ում
		10.10.16.		տապանաքար Պետրոսի	1737 թ.		Տ	գերեզմանոցի հս-աե եզրին
		10.10.17.		Կոթող	7 դ.	գյուղի Սբ Գևորգ («Հոնոյենց ժամ») եկեղեցու մոտ	Հ
11.				ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԳՐԻԳՈՐ	17-19 դդ.	գ. մ.	Տ	ավերված
12.				ԵԿԵՂԵՑԻ ԹՈՒԽ ՄԱՆՈՒԿ	13-14 դդ.	գ. մ.	Տ	տեղացիներն անվանում են «Զարգարենց ժամ»
	12.1.			խաչքար	16 դ.		Հ	երկատված, եկեղեցու մեջ, ընկած գետնին
	12.2.			խաչքար	16 դ.		Հ	եկեղեցու ամ պատի շարվածքում, ներքուստ` վերնամասը կոտրված
13.				ԵԿԵՂԵՑԻ ԾԻՐԱՆԱՎՈՐ	13-14 դդ.	գ. մ.	Հ	Ղազանչյանների հողամասում, ավերված
	13.1.			խաչքար	9-10 դդ.		Հ	դրված եկեղեցու հս պատին, եզրերը` կոտրված
	13.2.			խաչքար	10 դ.		Հ	հենած եկեղեցու հս պատին, կոտրված
	13.3.			խաչքար	17 դ.		Հ	հենած եկեղեցու աե պատին
	13.4.			խաչքար	17 դ.		Հ	հենած խորանի հվ պատին
	13.5.			կոթող	7 դ.		Հ	եկեղեցու ներսում
	13.6.			կոթող	7 դ.		Հ	եկեղեցու ներսում
14.				ԵԿԵՂԵՑԻ	16-17 դդ.	գ. մ.	Տ	գյուղի մեծ գերեզմանոցի մոտ, տեղացիներն անվանում են «Հարոյենց ժամ»
	14.1			գերեզմանոց	13-17 դդ.		Տ
15.				ԵԿԵՂԵՑԻ	11-13 դդ.	գ. մ.	Տ	ավերված, տեղացիներն անվանում են «Սողոյենց ժամ»
16.				ԽԱՉՔԱՐ	16 դ.	գ. մ.	Հ	Երկրորդ աշխարհամարտում զոհված համագյուղացիների հուշարձանից 60 մ հվ-ամ, տնամերձ հողամասերի մեջ
17.				ԽԱՉՔԱՐ «ՀԱԶԱԽԱՉ»	1375 թ.	գ. մ.	Հ	Լենդրոշ Մայիլյանի տնամերձ հողամասում, տեղափոխված «Փուշքենդ» գյուղատեղիից, ստորին մասը չի պահպանվել
18.				ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ	1947 թ.	գ. մ.	Տ	ճարտ.՝ Ռ. Իսրայելյան
19.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1986 թ.	գ. մ.	Տ	ճարտ.՝ Ա. Իսրայելյան
20.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ՎԱՀԱՆ ԹԵՔԵՅԱՆԻ	1991 թ.	գ. մ.	Տ	գյուղի դպրոցի առջև , քանդ.՝ Լ. Թոքմաջյան
21.				ՋՐԱՂԱՑՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ	18-19 դդ.	0,5 կմ հվ-աե	Տ	Քասախի աջ ափին, հայտնի է Ասկոյի և Ավագենց ջրաղացներ անունով

(2.58-րդ կետը լրաց. 12.04.07 N 456-Ն)

2.59. Կարմրաշեն գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1916թ. Բաղրամյան փող. 5 Տ

2. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 10-13 դդ. 0,3 կմ հս Տ Ոսկեթաս տանող ճանապարհի ձախ կողմում

2.1. խաչքար 11-12 դդ. Հ հվ եզրին, վերնամասը չի պահպանվել

2.2. խաչքար 11-12 դդ. Հ կոտրված, վերնամասը կամարաձև, ստորին մասը չի պահպանվել

3. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 10-14 դդ. 0,3 կմ ամ Տ

4. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՄԻՋՆԱՁՈՐ» 18-20 դդ. 3 կմ հվ-ամ Տ Թալին-Կարմրաշեն ճանապարհի աջ կողմում

4.1. գերեզմանոց 18-20 դդ. Տ գյուղատեղիի հվ-աե եզրին

5. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ 1860 թ. գ. մ. Տ

5.1 ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 10-19 դդ. Տ եկեղեցու շուրջը

6. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ՀՈՎՀԱՆՆԵՍ 10 դ. գ. մ. Տ ավերված

6.1. խաչքար 10-11 դդ. Հ գերեզմանոցում, հողի մեջ, վերնամասը չի պահպանվել

7. ԽԱՉՔԱՐ 9-10 դդ. գ. մ. Հ Զեփյուռ Բաղդասարյանի հողամասում

8. ԽԱՉՔԱՐ 10 դ. գ. մ. Հ Սվետա Սերգոյանի տնամերձում

9. ԽԱՉՔԱՐ 11 դ. գ. մ. Հ Սվետա Սերգոյանի տնամերձում

10. ԽԱՉՔԱՐ 11 դ. գ. մ. Հ «Խանսուլի խաչ» սրբատեղում

11. ԽԱՉՔԱՐ 13 դ. 1,3 կմ հվ-ամ Հ ձորի մեջ, վերին աջ անկյունը` կոտրված

12. ԽԱՉՔԱՐ ՅՈՀԱՆՆԵՍԻ 1223 թ. 1,3 կմ հվ-ամ Հ ձորի մեջ, մեկ ընդհանուր ժայռաբեկորին կանգնեցված 3 խաչքարերից ձախակողմյանը

13. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1985 թ. գ. մ. Տ

14. ՄԱՏՈՒՌ 11-12 դդ. 1,3 կմ հվ-ամ Տ ժայռափոր

15. ՋՐԱՂԱՑՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ «ՃԳՆԱՎՈՐԻ ՁՈՐԻ» 17-20 դդ. 2 կմ հվ-ամ Տ

2.60. Կաքավաձոր գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ մթա 2 դ.-մթ 5 դ. հվ-աե մասում Հ

2. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 6-10 դդ. գ. մ. Տ ավերված

3. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ 17-18 դդ. 0,7 կմ հս-աե Տ Բայսզ տանող ճանապարհի ձախ կողմում

4. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ հվ-ամ մասում Հ

5. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ հս մասում Հ

6. ԵԿԵՂԵՑԻ 4-5 դդ. 1 կմ հվ Հ ավերակ

6.1. կոթող 4-5 դդ. Հ կոտրված, եկեղեցու հվ-աե անկյունում

7. ՔԱՐԱՅՐ - ԿԱՑԱՐԱՆ քարի դար հս մասում Հ «Աղավնաձոր» կոչվող վայրում

8. ՔԱՐԱՅՐ - ԿԱՑԱՐԱՆ քարի դար 0,5 կմ հվ-աե Հ «Յոթ աղբյուր» սրբատեղում

9. ՔԱՐԱՅՐ - ԿԱՑԱՐԱՆՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ քարի դար 2,5 կմ հս-ամ Հ ձորի երկու կողմերում, համալիրը նախկինում ներկայացվել է Թալինի շրջ. Ագարակ գյուղով

2.61. Կոշ գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ «ԲԵՐԴ» մթա 2 հզմ 1 կմ հս Հ «Պարույրի լճակ» վայրում, բլրի գագաթին

1.1. դամբարանադաշտ մթա 2 հզմ Հ ամրոցի հս կողմում ընկած սարահարթին

2. ԱՄՐՈՑ «ՔԱՐՀԱՆՔԻ ԲԵՐԴ» մթա 3 հզմ - մթ 3 դ. 2 կմ աե Հ Երևան-Գյումրի ավտոճանապարհի աջ կողմում, Կոշի քարհանքի հանդիպակաց բլրին

2.1. բնակատեղի 1-3 դդ. Հ ամրոցի հս կողմում

2.2. դամբարանադաշտ մթա 2 հզմ - մթ 3 դ. Հ պահպանվել է 2 կղզյակով

3. ԱՇՏԱՐԱԿ մթա 2 հզմ 1 կմ հս Հ «Բերդ» ամրոցից 300 մ հս

4. ԱՇՏԱՐԱԿ մթա 2-1 հզմ 1 կմ հս Հ «Բերդ» ամրոցից 800 մ հս-աե

5. ԱՇՏԱՐԱԿ մթա 2-1 հզմ 1 կմ հս Հ «Պարույրի լճակ» վայրում

6. ԱՇՏԱՐԱԿ մթա 2-1 հզմ 2 կմ աե Հ «Քարհանքի բերդ»-ի աե կողմում

7. ԱՇՏԱՐԱԿ մթա 2-1 հզմ 1 կմ հս Հ «Պարույրի լճակ» վայրում, «Բերդ» ամրոցից 1 կմ հվ-աե

8. ԱՇՏԱՐԱԿ մթա 2-1 հզմ 1 կմ հս Հ «Պարույրի լճակ» վայրում, «Բերդ» ամրոցից 800 մ հս-ամ

9. ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ ԿՈՒԱՇ մթա 1 հզմ -մթ 17 դ. հս մասում Հ

9.1. ամրոց «Աղջկա բերդ» 13-14 դդ. Տ բնակատեղիի հվ-աե կողմում

9.2. խաչքար 12-13 դդ. Հ կանգնեցված գետնին

9.3. խաչքար 12-13 դդ. Հ ստորին մասով խրված հողի մեջ

10. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 12-20 դդ. հս մասում Տ գյուղի եզրին

10.1. եկեղեցի Ս. Գևորգ 1891 թ. Տ

10.2. եկեղեցի Ս. Գրիգոր Լուսավորիչ 13-14 դդ. Տ

10.3. ձիթհան 18-19 դդ. Տ Ս. Գևորգ եկեղեցու աե կողմում

10.4. խաչքար 12-13 դդ. Հ Ս. Գևորգ եկեղեցուց 20 մ հվ կառուցված նորաշեն մատուռում, ներքուստ, վերնամասը չի պահպանվել

10.5. խաչքար 12-13 դդ. Հ Ս. Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցուց 70 մ հվ, երկատված, վերին մասը չի պահպանվել

10.6. խաչքար 12-13 դդ. Հ Ս. Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցուց հս-ամ, ընկած գետնին

10.7. խաչքար 12-13 դդ. Հ կանգնեցված խաչազարդ պատվանդանին

10.8. խաչքար 12-13 դդ. Հ Ս. Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցուց հվ-ամ

10.9. խաչքար «Թևավոր խաչ» 13 դ. Հ ստորին թևը` թաղված հողի մեջ

10.10. խաչքար 14-15 դդ. Հ Ս. Գևորգ եկեղեցուց 20 մ հվ կառուցված նորաշեն մատուռում, ներքուստ

10.11. խաչքար 15-16 դդ. Հ երկատված, ստորին մասը չի պահպանվել, արձանագիր կազմող՝ Հրայպետ

10.12. խաչքար 15-16 դդ. Հ Ս. Գևորգ եկեղեցուց ամ, վերնամասը չի պահպանվել

10.13. խաչքար 15-16 դդ. Հ Ս. Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցուց ամ, վերին մասը չի պահպանվել

10.14. խաչքար 1564 թ. Հ

11. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ՍՏԵՓԱՆՈՍ 7-17 դդ. 1 կմ հս Հ ձորի աջ ափին

11.1. գերեզմանոց 11-16 դդ. Տ եկեղեցուց հս, տարածվում է ձորի եզրով

11.1.1. խաչքար 9 դ. Հ ջրամբարից 10 մ հվ, եռատված

11.1.2. խաչքար 12-13 դդ. Հ վերին մասը չի պահպանվել, տեղադրված ցածր պատվանդանին

11.1.3. խաչքար 13 դ. Հ եկեղեցու ամ պարսպաշարի մոտ, կանգնեցված ցածր պատվանդանին

11.1.4. խաչքար 13 դ. Հ

11.1.5. խաչքար Թադեոսի 1224 թ. Հ կանգնեցված փոքրիկ ժայռաբեկորին

11.1.6. խաչքար 13-14 դդ. Հ քիվը` կոտրտված

11.1.7. խաչքար 14-15 դդ. Հ ջրամբարից 10 մ հվ, պահպանվել է միայն միջին մասը

11.1.8. խաչքար 14-15 դդ. Հ ջրամբարից 10 մ հվ, հողմնահարված

11.1.9. խաչքար 15-16 դդ. Հ ջրամբարից 10 մ հվ, վերին մասը չի պահպանվել, պահպանված հատվածը՝ երկատված

11.1.10. խաչքար 15-16 դդ. Հ կիսով խրված հողի մեջ

11.1.11. խաչքար 16 դ. Հ արձանագիր, ստորին ձախ 1/4-ը չի պահպանվել

11.1.12. տապանաքար Աղաբաբի 15-16 դդ. Հ աե եզրին

11.2. մատուռ 14-15 դդ. Տ եկեղեցուց ամ, ժայռի ծայրին, հիմնավեր

11.3. մատուռ «Կապույտ խաչ» 10 դ. Տ եկեղեցուց հս-ամ, կիսավեր

11.4. ջրամբար 10 դ. Հ եկեղեցուց ամ

12. ԽԱՉՔԱՐ 1195 թ. 0,5 կմ հս-ամ Տ գյուղ մտնող ճանապարհի աջ կողմում

13. ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ Ս. ՎԱՐԴԱՆ 19 դ. հս-աե մասում Տ գյուղի եզրին վրկնգ.՝ 1986 թ., վրկնգ. ճարտ.՝
Հ. Գասպարյան

14. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1978 թ. հվ մասում Տ

15. ՋՐԱՂԱՑՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ 13-14 դդ. 1 կմ հս Տ «Պարույրի լճակ» վայրում, տարածքում կան 8 ջրաղացների ավերակներ

16. ՔԱՐԱՅՐ-ԿԱՑԱՐԱՆ մջնդ 1,5 կմ հս Տ Ս. Ստեփանոս եկեղեցուց 600 մ հս, ձորի արևելահայաց երեսին

17. ՔԱՐԱՅՐ-ԿԱՑԱՐԱՆ մջնդ 1,5 կմ հս Տ Ս. Ստեփանոս եկեղեցուց 600 մ հս, ձորի արևելահայաց երեսին

2.62. Հակկո գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ 8-12 դդ. 1 կմ ամ Տ տեղադրությունը գյուղի դպրոցի նկատմամբ

1.1. գերեզմանոց 8-12 դդ. Տ գյուղատեղիի հվ մասում

2. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ ուշ մջնդ 2,5 կմ հս-ամ Տ

3. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ 1 կմ հվ-ամ Հ տեղադրությունը՝ գյուղի դպրոցի նկատմամբ

4. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ 4 կմ հս-ամ Հ հերկված, արտաքին հետքերը չեն պահպանվել

5. ԿՈԹՈՂ 4-5 դդ. գ. մ. Հ գյուղի դպրոցի մոտ, պահպանվել է միայն քանդակազարդ պատվանդանը

6. ՔԱՐԱՅՐ - ԿԱՑԱՐԱՆ մթա 2-1 հզմ 0,7 կմ հս-ամ Հ ձորի աջակողմյան բազալտե ժայռազանգվածում

2.63. Հարթավան գյուղ

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

1. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 9-17 դդ., 19-20 դդ. ամ մասում Տ գյուղ մտնող ճանապարհից աջ, բարձրադիր բլրին
Գյուղի գործող գերեզմանոցի մի հատվածն է:

1.1. եկեղեցի 10-12 դդ. Տ գերեզմանոցի հս մասում, հիմնավեր

1.2. խաչքար 17 դ. Տ տեղահանված, ստորին մասը` կոտրված

2. ԵԿԵՂԵՑԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ «ԱՍՏՎԱԾԸՆԿԱԼ» 5-13 դդ. 4-5 կմ աե Հ Քասախի կիրճում

2.1. եկեղեցի Ս. Աստվածածին 5-6 դդ. Հ

1.2. եկեղեցի Ս. Նշան (Կաթողիկե) 1244 թ. Հ պատվիրատու՝ Քուրդ իշխան Վաչուտյան և Խորիշահ

2.3. գավիթ 13 դ. Հ ճարտ.՝ Յոհաննես

2.4. գերեզմանոց 5-13 դդ. Տ

2.4.1. խաչքար 12-13 դդ. Հ Ս. Նշան եկեղեցու հս-աե անկյան մոտ շարքով կանգնած 6 խաչքարերից աջից 1-ինն է, ճակտոնը` կոտրված

2.4.2. խաչքար 12-13 դդ. Հ Ս. Նշան եկեղեցու հս-աե անկյան մոտ շարքով կանգնած 6 խաչքարերից աջից 2-րդն է, վերին ձախ եզրը` կոտրված

2.4.3. խաչքար 12-13 դդ. Հ Ս. Նշան եկեղեցու հս-աե անկյան մոտ շարքով կանգնած 6 խաչքարերից աջից 3-րդն է, ճակտոնը` կոտրված

2.4.4. խաչքար 12-13 դդ. Հ գավթից ամ, հենած ժայռաբեկորին, վերնամասը` կոտրված

2.4.5. խաչքար 12-13 դդ. Հ Ս. Աստվածածին եկեղեցու հվ-ամ անկյան մոտ բարձր քառաստիճան պատվանդանին կանգնեցված զույգ խաչքարերից աջակողմյանն է

2.4.6. խաչքար 12-13 դդ. Հ Ս. Աստվածածին եկեղեցու հվ-ամ անկյան մոտ բարձր քառաստիճան պատվանդանին կանգնեցված զույգ խաչքարերից ձախակողմյանն է

2.4.7. խաչքար 12-13 դդ. Հ Ս. Նշան եկեղեցու հս-աե անկյան մոտ շարքով կանգնած 6 խաչքարերից ձախից 2-րդն է, վերին ձախ անկյունն ու վերնամասը` կոտրված

2.4.8. խաչքար 1274 թ. Հ Ս. Աստվածածին եկեղեցուց ամ, մեջտեղից կոտրված կազմող՝ Հովհաննես

2.4.9. խաչքար 13 դ. Հ գավթի աե պատի մոտ, ներքուստ, տեղափոխված գերեզմանոցից, ջարդոտված, ներկված` կարմիր յուղաներկով

2.4.10. խաչքար 13 դ. Հ Ս. Նշան եկեղեցուց հս

2.4.11. խաչքար 13 դ. Հ գավթից ամ, հենած ժայռաբեկորին, վերնամասը չի պահպանվել

2.4.12. խաչքար 13 դ. Հ արձանագիր, պահպանվել է 3 բեկորով

2.4.13. խաչքար 13 դ. Հ Ս. Նշան եկեղեցու հս-աե անկյան մոտ շարքով կանգնած 6 խաչքարերից ձախից 1-ինն է, ստորին աջ հատվածը` կոտրված

2.4.14. խաչքար 13 դ. Հ գավթից 7 մ ամ, ստորին ձախ անկյունը` կոտրված

2.4.15. խաչքար 14-15 դդ. Հ Ս. Նշան եկեղեցուց 7 մ հս, ընկած գետնին

2.4.16. խաչքար 15-16 դդ. Հ Ս. Աստվածածին եկեղեցու ամ պատի մոտ, 3 խաչքարերից կենտրոնականը

2.4.17. խաչքար 15-16 դդ. Հ Ս. Աստվածածին եկեղեցու ամ պատի մոտ, 3 խաչքարերից աջակողմյանը

2.4.18. խաչքար 16 դ. Հ գավթի ամ պատի մոտ, մուտքից ձախ, երկատված

2.4.19. խաչքար 16-17 դդ. Հ համալիրի ամ կողմում, երկատված

2.4.20. խաչքար 16-17 դդ. Հ գավթում, պահպանվել է ստորին մասը

2.4.21. խաչքար 17 դ. Հ գավթից ամ, պահպանվել է միջին մասը

2.4.22. տապանաքար 16-17 դդ. Տ համալիրի ամ մասում, բարձր օրորոցաձև

2.5. գյուղատեղի «Աստվածընկալ» 19-20 դդ. Տ վանական համալիրից հս

2.5.1. գերեզմանոց 19-20 դդ. Տ գյուղատեղիի հս մասում

2.5.2. հուշակոթող` երկրորդ աշխարհամարտում զոհվածներին 1990 թ. Տ Քասախի կիրճում

3. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԳԵՎՈՐԳ 1861 թ. գ. մ. Տ

4. ԿՈԹՈՂ 7 դ. հս մասում Տ «Շեկ ավետարան» կոչվող մատուռի ներսում

5. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1975 թ. գ. մ. Տ գյուղի հվ-ամ եզրին

6. ՄԱՏՈՒՌ ԹՈՒԽ ՄԱՆՈՒԿ 13 դ. ամ մասում Տ գյուղի եզրին, գյուղ մտնող ճանապարհից ձախ, բարձր բլրին, կիսավեր

6.1. գերեզմանոց 9-13 դդ. Տ մատուռի շուրջը

6.1.1. խաչքար 9-10 դդ. Հ 1980 թ.՝ ամրացված գետնին բետոնով, ստորին մասը չի պահպանվել

6.1.2. խաչքար 9-10 դդ. Հ մատուռից հվ

2.64. Հացաշեն գյուղ

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

1. ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ մթա 2-1 հզմ 700 մ հս-աե մասում Հ տեղադրությունը՝ գյուղի դպրոցի նկատմամբ

1.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ 1,1 կմ հս-աե Հ տեղադրությունը՝ գյուղի դպրոցի նկատմամբ

2. ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ մթա 1 հզմ հվ-ամ մասում Հ Արեգ տանող ճանապարհից աջ

2.1. դամբարանադաշտ մթա 1 հզմ Հ բնակատեղիի հս մասում

3. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 19-20 դդ. աե մասում Տ զբաղեցնում է գյուղի քրդական գերեզմանոցի հվ-աե հատվածը

4. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ 17-18 դդ. 1,5 կմ հս Տ

4.1. եկեղեցի 18-19 դդ. Տ գյուղատեղիի հս եզրին

4.2. գերեզմանոց 17-18 դդ. Տ գյուղատեղիի հվ մասում

4.3. մատուռ 18-19 դդ. Տ գյուղատեղիի հս մասում

4.3.1. խաչքար 11-12 դդ. Հ մատուռի հվ պատին, արտաքուստ

5. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԲԱԼՈՒԼ» 18-19 դդ. 1 կմ հս-աե Տ Սաբունչի լեռան հվ-ամ լանջին, ճանապարհի աջ կողմում

6. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ 0,3 կմ հվ-աե Հ տեղադրությունը՝ գյուղի գոմերի նկատմամբ

7. ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1946 թ. գ. մ. Տ ճարտ.՝ Ռ. Իսրայելյան

8. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1981 թ. գ. մ. Տ ճարտ.՝ Հ. Ասլանյան

2.65. Հնաբերդ գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ «ՀՆԱԲԵՐԴ» մթա 2-1 հզմ 1,5-2 կմ հվ-աե Հ Ղալաչա թեփե բլրի գագաթին և լանջերին

1.1. միջնաբերդ մթա 2-1 հզմ Հ բլրի գագաթին

1.2. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ միջնաբերդի հս-աե կողմում

2. ԵԿԵՂԵՑԻ 5-6 դդ., 19-20 դդ. աե մասում Հ բարձունքի վրա, վրկնգ.՝ 19-20 դդ., այժմ՝ կիսավեր

2.1. կոթող 5-6 դդ. Հ օգտագործված է որպես եկեղեցու մուտքի եզրաքար

2.2. գերեզմանոց 5-20 դդ. Տ եկեղեցու աե կողմում

3. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1978 թ. հս-ամ մասում Տ գյուղի եզրին

4. ՄԱՏՈՒՌ ԹՈՒԽ ՄԱՆՈՒԿ 5-7 դդ. աե մասում Հ վրկնգ.՝ 1989 թ.

4.1. խաչքար 10-11 դդ. Հ մատուռի ներսում, երկատված

4.2. կոթող 5-6 դդ. Հ մատուռի բեմին

2.66. Ձորագլուխ գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ «ԲԵՐԴԻ ԳԼՈՒԽ» մթա 10-8 դդ. 0,7 կմ հս-աե Հ

1.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ գործող գերեզմանոցից ամ

2. ԱՄՐՈՑ «ԽԱԶՆԱՔԱՐ» մթա 2-1 հզմ, 14-18 դդ. 2 կմ հս-աե Հ

2.1. բնակատեղի մթա 2-1 հզմ Հ

2.2. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ

2.3. գյուղատեղի 14-18 դդ. Տ ամրոցից հս-ամ, ձորի ձախ ափին

3. ԲԱՑՕԹՅԱ ԿԱՅԱՆ քարի դար 2 կմ հս Հ

4. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 14-19 դդ. հս մասում Տ գյուղի եզրին

5. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ 10-17 դդ. 1,5 կմ հս-աե Տ

5.1. եկեղեցի «Կարմիր վանք» 10-12 դդ. Տ կիսավեր

5.1.1. խաչքար 12 դ. Հ եկեղեցու ամ պատի մոտ, պահպանվել է միայն վերնամասը

5.1.2. խաչքար 13 դ. Հ ագուցված եկեղեցու ամ պատին, արտաքուստ, պահպանվել է վերին մասը, կազմող՝ Օվասափ

5.2. գավիթ 14-15 դդ. Հ պահպանվել են միայն հիմքերը՝ 30-40 սմ բարձրությամբ

5.3. գերեզմանոց 10-13 դդ. Տ

6. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ՀՈՎՀԱՆՆԵՍ 19 դ. գ. մ. Տ

6.1. խաչքար 13 դ. Հ եկեղեցու ներսում, ավանդատանը

6.2. խաչքար 13 դ. Հ եկեղեցու ներսում, ավանդատանը

7. ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1957-1958թթ. գ. մ. Տ Ս. Հովհաննես եկեղեցուց աե

8. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1985 թ. գ. մ. Տ ճարտ.՝ Մ. Միքայելյան

2.68. Ղազարավան գյուղ

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

1. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԱՆԳՐՍԱԿ» 14-20 դդ. 4 կմ հս Տ Շահվերդ գետի կիրճի աջ ափին

1.1. ամրոց 16-18 դդ. Տ գյուղատեղիի կնտ.-ում

1.2. ջրամբար 18-19 դդ. Տ գյուղատեղիի հվ մասում

2. ՔԱՂԱՔԱՏԵՂԻ «ԼԱԶԱՐԱՎԱՆ»
մթա 2 հզմ,
5-17 դդ.
1,5 կմ հս Հ Շահվերդ գետի ձախ ափին

2.1. միջնաբերդ մթա 2 հզմ Հ քաղաքատեղիի հս մասում

2.2. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ քաղաքատեղիից հս-աե տարածվող սարահարթին, պահպանվել է 3 կղզյակներով

2.3. գյուղատեղի 5-17 դդ. Տ քաղաքատեղիի հվ մասում

2.3.1. եկեղեցի 9-13 դդ. Տ ավերված

2.3.2. գերեզմանոց 9-17 դդ. Տ եկեղեցու ավերակների շուրջը

3. ԿԱՄՈՒՐՋ 16-17 դդ. 2 կմ հս Տ Շահվերդ գետի վրա, Լազարավան-Փերսի հին ճանապարհին, ավերված

2.69. Մաստարա գյուղ

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

1. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1898 թ. գ. մ. Տ Զաքարի

2. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1900 թ. գ. մ. Տ Հարություն Հարությունյանի

3. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 5-20 դդ. հվ-աե մասում Տ

3.1. մատուռ «Գմբեթ» 12-13 դդ. Տ ամ եզրին, պահպանվել է միայն հվ պատը

3.2. խաչքար 13 դ. Հ ամ մասում, վերին և ստորին մասերը չեն պահպանվել

3.3. խաչքար 13 դ. Հ

3.4. խաչքար 13-14 դդ. Հ հս եզրին, ընկած գետնին, աջակողմյան մասը` կոտրված

3.5. խաչքար Նավասարդի 15-16 դդ. Հ հվ-ամ եզրին

3.6. խաչքար 15-16 դդ. Հ հս եզրին, ընկած գետնին, ստորին մասը չի պահպանվել, եղծված արձանագրությամբ

3.7. խաչքար 15-16 դդ. Հ հվ-ամ մասում, կիսով խրված գետնի մեջ

3.8. խաչքար Բեկլարին 16 դ. Հ հս-ամ մասում, ցածր պատվանդանին, կազմող՝ Բաղիշ

3.9. խաչքար 16 դ. Հ կնտ մասում, ընկած գետնին, արձանագիր, պատվիրատու՝ Նոկզար

3.10. խաչքար Մկրտչի 16 դ. Հ ընդհանուր պատվանդանին կանգնեցված զույգ խաչքարերից ձախակողմյանն է

3.11. խաչքար Գրիգորիսի 16 դ. Հ ընդհանուր պատվանդանին կանգնեցված զույգ խաչքարերից աջակողմյանն է, կազմող՝ Հերապետ

3.12. խաչքար Խաչատուրին 16 դ. Հ գերեզմանոցի ցանկապատի մոտ, ընկած գետնին, հողմնահարված, մամռապատ

3.13. խաչքար Մուզապարին 16 դ. Հ հս-ամ մասում, պատվանդանին, կազմող՝ Հերապետ

3.14. խաչքար Գրիգորի 1506 թ. Հ կանգնեցված պատվանդանին

3.15. խաչքար Ամիրխանի 1574 թ. Հ ամ եզրին, պատվանդանին, կազմող՝ Բաղիշ

3.16. խաչքար Ասատուրի 1574 թ. Հ հվ-ամ եզրին, պատվանդանին, Նավասարդի խաչքարի կողքին

3.17. խաչքար Բարսեղի 1579 թ. Հ ամ մասում, պատվանդանին, կազմող՝ Հերապետ

3.18. խաչքար Առաքելի 1591 թ. Հ հվ եզրին, երկատված

3.19. խաչքար Յակոբի 1594 թ. Հ ամ եզրին, պատվանդանին

3.20. խաչքար 1608 թ. Հ հս եզրին, պահպանվել է վերին մասը

3.21. տապանաքար 16 դ. Տ հս մասում, խոյակերպ

4. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 12-14 դդ. հվ մասում Տ

5. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՀԻՆ ՄԱՍՏԱՐԱ» 13-16 դդ. 0,5 կմ հվ-աե Տ Թալին տանող ճանապարհից ձախ

6. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՇԵՆԻԿ» 4-20 դդ. 6 կմ հս Հ Զովասար տանող ճանապարհի աջ կողմում

6.1. եկեղեցի
Ս. Ամենափրկիչ 5 դ. Հ գյուղատեղիի աե եզրին

6.1.1. գերեզմանոց 4-20 դդ. Հ եկեղեցու շուրջը

6.1.1.1 խաչքար 10 դ. Հ եկեղեցու ներսում

6.1.1.2 խաչքար 11-12 դդ. Հ կանգնեցված գետնին, վերին անկյունները` կոտրված

6.2. եկեղեցի
Ս. Աստվածածին
(Ս. Սարգիս) 6 դ. Հ գյուղատեղիի կնտ-ում, վրկնգ.՝ 1903 թ.

6.3. կոթող 4-5 դդ. Հ հս մասում, վերին և ստորին մասերը` կոտրված

7. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ 1,5 կմ հս-աե Հ Մաստարա-Գառնահովիտ ճանապարհից աջ, նաև գյուղի մեջ՝ Ս. Հովհաննես եկեղեցու շրջակայքում

8. ԵԿԵՂԵՑԻ
Ս. Հովհաննես 6-րդ դ. գ. մ. Հ

8.1. խաչքար 9-10 դդ. Հ եկեղեցու մոտ, դրված քարաբեկորին

9. ԽԱՉՔԱՐ 13-14 դդ. գ. մ. Հ Սպարտակ Հակոբյանի տնամերձում

10. ԽԱՉՔԱՐ ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ
Ս. Նշան 1210 թ. աե մասում Հ բարձրադիր բլրի վրա

11. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1970 թ. գ. մ. Տ

12. ՄԱՏՈՒՌ 17-18 դդ. 0,5 կմ աե Տ «Պոչիկձոր» կոչվող վայրում

13. ՄԱՏՈՒՌ 17-18 դդ. հս-աե մասում Տ պահպանվել են պատերը մոտ 2 մ բարձրությամբ

14. ՄԱՏՈՒՌ
Ս. Ամենափրկիչ (ՄԵՌԵԼ ՀԱՐՈՒՅՑ) 16-17 դդ. գ. մ. Տ Ազատ Հակոբյանի տնամերձում, վրկնգ.՝ 1975 թ.

15. ՄԱՏՈՒՌ Ս. ԳՐԻԳՈՐ 17 դ. գ. մ. Տ Հենրիկ Սարգսյանի տնամերձում, վրկնգ.՝ 1977 թ.

16. ՄԱՏՈՒՌ ԹՈՒԽ ՄԱՆՈՒԿ 13 դ. գ. մ. Տ Գրիշա Թադևոսյանի տնամերձում, վրկնգ.՝ 1901 թ.

16.1. կոթող 5-6 դդ. Հ մատուռի որմնասյան շարվածքում

16.2. կոթող 5-6 դդ. Հ մատուռի խորանի շարվածքում

16.3. գերեզմանոց 16-17 դդ. Տ մատուռի շուրջը

17. ՄԱՏՈՒՌ Ս. ՀԱԿՈԲ 19 դ. գ. մ. Տ վրկնգ.՝ 1972 թ.

18. ՄԱՏՈՒՌ
Ս. Հովհաննես 19 դ. գ. մ. Տ վրկնգ.՝ 1966 թ.

19. ՄԱՏՈՒՌ Ս. ՄԻՆԱՍ 19 դ. հվ-աե մասում Տ վրկնգ.՝ 1975 թ.

20. ԵԿԵՂԵՑԻ
Ս. ՍՏԵՓԱՆՈՍ ՆԱԽԱՎԿԱ 17 դ. 0,5 կմ հս-ամ Տ վրնրգ.՝ 1875 թ., Բաբլո Աստվածատուրի կողմից

20.1. խաչքար 12-13 դդ. Հ ագուցված ամ պատին, արձանագիր

20.2. պարիսպ 17 դ. Տ

2.69.1. Ձորագյուղ գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ մթա 3-1 հզմ 1 կմ հվ-ամ Հ «Պոչիկձոր» կոչվող հեղեղատի աջ ափին, կից գյուղի գործող գերեզմանոցին

1.1. խաչքար 9 դ. Հ դամբարանաբլրի վրա, ամրացված ցածրիկ պատվանդանին

2. ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ մթա 4-3 հզմ ամ մասում Հ Մաստարայի հեղեղատի աջ ափին, Ծաղկասարի «Խարաբեք» ամրոցի բլրի ստորոտին

2.70. Մելիքգյուղ գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 19-20 դդ. հս մասում Տ գյուղի եզրին, գործող գերեզմանոցի տարածքում

2. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. Հովհաննես 1891 թ. գ. մ. Տ կառուցող վարպետ՝ ավդիբեգցի Ավագ

2.1. տապանաքար Մելիքի 1680 թ. Տ ագուցված եկեղեցու հս պատին, ներքուստ, գյուղի հիմնադիր Մելիքի տապանաքարն է

2.2. գերեզմանոց 17-20 դդ. Տ եկեղեցու հս և աե կողմերում

3. ԽԱՉՔԱՐ 11-12 դդ. հս մասում Հ գործող գերեզմանոցի հվ եզրին, ընկած գետնին, վերին աջ անկյունը՝ կոտրված

4. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1984 թ. գ. մ. Տ աե եզրին, բարձունքի վրա

2.71. Միրաք գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ մթա 2-1 հզմ հս-ամ մասում Հ Քասախ գետի ձախ ափին

1.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ բացվել է 1982-ին՝ Հալավարի ջրամբարի շին. աշխատանքների ժամանակ

2. ԵԿԵՂԵՑԻ 5-6 դդ. հս մասում Հ

2.1. գերեզմանոց 5-20 դդ. Տ

2.1.1. կոթող 5-6 դդ. Հ

2.72. Մուլքի գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8

9.

1. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 17-20 դդ. հվ-ամ մասում Տ պահպանվել է 2 կղզյակներով

2. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. Աստվածածին 16 դ. գ. մ. Տ

2.73. Ներքին Բազմաբերդ գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ մթա 3-1 հզմ, մջնդ հվ-ամ մասում Հ

1.1. դամբարանադաշտ մթա 3-1 հզմ Հ Երևան-Գյումրի մայրուղու և Ներքին Բազմաբերդ տանող ճանապարհի հատման կետից 0,5 կմ հս, բլրի վրա

1.2. գյուղատեղի մջնդ Տ

2. ԱՄՐՈՑ «ՍԵՎ ԲԵՐԴ» մթա 2-1 հզմ 1,5 կմ հվ-ամ Հ Աշտարակ-Թալին խճուղու 35-րդ կմ-ից 200 մ ամ

2.1. բնակատեղի մթա 2-1 հզմ Հ

3. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 19-20 դդ. հվ-աե մասում Տ գործող գերեզմանոցի ամ և հս հատվածներում

4. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1985 թ. գ. մ. Տ քանդ.՝ Խ. Մելքոնյան

2.74. Ներքին Սասունաշեն գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ մթա 1 հզմ- մթ 5 դ. հվ-ամ մասում Հ «Քոլագրան» վայրում

1.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ

1.2. գյուղատեղի 3-5 դդ., 7 դ. Տ

1.2.1. եկեղեցի 7 դ. Հ կիսավեր

1.2.2. կոթող 4-5 դդ. Հ

2. ԱՄՐՈՑ 6-7 դդ. 0,7 կմ հվ-ամ Հ

3. ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ մթա 2-1 հզմ 0,5 կմ աե Հ Թալին-Ավթոնա ճանապարհից ձախ

3.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ գյուղի հվ-աե եզրին, Ներքին Բազմաբերդ տանող ճանապարհի երկու կողմերում

4. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2 հզմ հս մասում Հ Երևան-Գյումրի մայրուղուց գյուղ տանող ճանապարհին միանում է Դավթաշենի դամբարանադաշտին

5. ԵԿԵՂԵՑԻ 7 դ. ամ մասում Հ Եռախորան, ավերակ

6. ԽԱՉՔԱՐ 9-10 դդ. գ. մ. Հ Արամ Մխիթարյանի տանը

2.75. Նիգավան գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 17-18 դդ. 2 կմ հվ Տ

1.1. մատուռ Թուխ Մանուկ 17-18 դդ. Տ վրկնգ.՝ 1970-ական թթ.

2. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 18-20 դդ. աե մասում Տ

3. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 3-1 հզմ հվ-աե մասում Հ

4. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ 1 կմ ամ Հ դաշտամիջյան ճանապարհից աջ, ձգվում է մինչև Թևաթորոս մատուռ

5. ԵԿԵՂԵՑԻ «ԺԱՄԱՏԵՂ» 13-14 դդ. հս մասում Տ պահպանվել են հիմնապատերը

5.1. գերեզմանոց 18-19 դդ. Տ

6. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ՍՏԵՓԱՆՈՍ 19 դ. գ. մ. Տ կիսավեր

7. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1981 թ. գ. մ. Տ

8. ՄԱՏՈՒՌ «ԹԵՎԱԹՈՐՈՍ» 18-19 դդ. 2,5 կմ հս-ամ Տ

2.77. Նորաշեն գյուղ (Ապարանի շրջ.)

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 19-20 դդ. աե մասում Տ Ս. Աստվածածին եկեղեցուց 250 մ հվ-աե

2. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 14-20 դդ. 2,5 կմ ամ Տ Հին Նորաշենում կառուցված ամառանոցների մոտ

2.1. խաչքար 14-15 դդ. Հ ստորին մասը` կոտրված

3. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 19-20 դդ. 2,5 կմ ամ Տ ամառանոցներ տանող ճանապարհի աջ կողմում, բարձրադիր վայրում

4. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ 14-17 դդ. 1 կմ հվ-աե Տ Բուժական տանող ճանապարհից ձախ, Մաքրիչ նյութերի գործարանից հվ-աե, լքված քարհանքի մոտ

5. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՕՍԿՈՅԻ» 18-19 դդ. 1,5 կմ հս-աե Տ տեղադրությունը՝ Հին Նորաշեն գյուղի նկատմամբ

6. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. Աստվածածին 5-6 դդ. հս-աե մասում Հ վրկնգ.՝ 19 դ.

6.1. խաչքար 9-10 դդ. Հ եկեղեցու բեմին

6.2. կոթող 5-7 դդ. Հ եկեղեցու աե ճակատին

6.3. կոթող 7 դ. Հ եկեղեցու խորանում

6.4. կոթող 7 դ. Հ եկեղեցու հս պատին

6.5. կոթող 7 դ. Հ եկեղեցու հս պատին

6.6. գերեզմանոց 19-20 դդ. Տ եկեղեցու շուրջը

7. ԽԱՉՔԱՐ 13 դ. գ. մ. Հ Թուխ Մանուկ մատուռի բեմին

8 ԽԱՉՔԱՐ 9-10 դդ. գ. մ. Հ Թադևոս Առաքյալ մատուռում

9. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1977 թ. հվ-ամ մասում Տ

2.78. Նորաշեն գյուղ (Արագածի շրջ.)

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 19-20 դդ. աե մասում Տ

2. ԵԿԵՂԵՑԻ 1882 թ. ամ մասում Տ

2.1. գերեզմանոց 19 դ. Տ

3. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. Հովհաննես 16-17 դդ. 5 կմ հս-աե Տ Մեծ Գոլգաթ լեռան գագաթին, վրնրգ.՝ 1896-ին

4. ՄԱՏՈՒՌ 14-20 դդ. 4 կմ հս-աե Տ ժայռափոր

5. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1983 թ. հս-աե մասում Տ գյուղի եզրին

2.79. Նոր Արթիկ գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ մթա 2-1 հզմ 2 կմ հս-աե Հ «Բերդի դոշ» վայրում

2. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 19-20 դդ. հվ-աե մասում Տ

3. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԳԵՂ ՕԲԱ» 17-18 դդ. 2,1 կմ հս-ամ Տ տեղադրությունը՝ գյուղի մարզադաշտի նկատմամբ

4. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ 1,5 կմ հս-ամ Տ

5. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ 1,7 կմ հս-աե Տ

6. ԵԿԵՂԵՑԻ 1898 թ. գ. մ. Տ

7. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1969 թ. գ. մ. Տ ճարտ.՝ Ա. Աղաբաբյան

2.81. Շամիրամ գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ՔԱՂԱՔԱՏԵՂԻ ՇԱՄԻՐԱՄ մթա 2-1 հզմ հվ-ամ մասում Հ գյուղի եզրին, լեռնային հրվանդանի վրա

1.1. միջնաբերդ մթա 1 հզմ Հ հրվանդանի հվ-աե եզրին

1.1.1. դղյակ մթա 1 հզմ Հ հվ եզրին

1.2. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ 1 կմ հս-աե Հ մեծ, իշխանական դամբարանաթմբերով

1.3. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ հվ և հվ-աե մասերում Հ հիմնական դամբարանադաշտ, ձորի հվ կողմում

1.3.1. զոհարան մթա 2-1 հզմ Հ

1.3.2. մենհիր մթա 2-1 հզմ Հ գյուղից 0,5 կմ հս

1.4. դամբարանադաշտ «Մեծ կուրգաններ» մթա 2 հզմ կես հս մասում Հ

1.4.1. դամբարան «Մեծ կուրգան» մթա 2 հզմ կես Հ գյուղի հս եզրին, գյուղ մտնող ճանապարհի աջ կողմում

1.5. աշտարակների համալիր մթա 2 հզմ 1 կմ հս Հ

1.5.1. աշտարակ մթա 2 հզմ 2,5 կմ հս Հ տեղադրությունը՝ քաղաքատեղիի նկատմամբ

1.5.2. աշտարակ մթա 2 հզմ 1 կմ հս Հ Շամիրամ-Արուճ ճանապարհի խաչմերուկից 200 մ հս-աե

1.5.3. աշտարակ մթա 2 հզմ 1 կմ հվ-ամ Հ տեղադրությունը՝ քաղաքատեղիի նկատմամբ

1.5.4. աշտարակ մթա 2-1 հզմ 0,5 կմ հվ Հ մեգալիթյան պարիսպներից հվ

1.6. պարիսպ մթա 2-1 հզմ հվ-աե մասում Հ մեգալիթյան, գլխավոր դամբարանադաշտից հվ, դրան զուգահեռ

1.7. ջրամբար մթա 2 հզմ Հ Շամիրամի 1-ին և 2-րդ պարիսպների հպման տեղում

2.82. Շենավան գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 17-19 դդ. գ. մ. Տ գերեզմանոցը պահպանվել է 2 կղզյակներով

2. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 7 դ., 17-20 դդ. հս մասում Տ պահպանվել է 2 կղզյակով

2.1. կոթող 7 դ. Հ կիսով հողի մեջ, կոտրված

2.2. կոթող 7 դ. Հ կիսով հողի մեջ, վերին մասը` կոտրված

2.3. կոթող 7 դ. Հ կիսով հողի մեջ, ստորին մասը` կոտրված

3. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1977-1978 թթ. գ. մ. Տ

2.84. Շղարշիկ գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ «ՂԱԼԱՉԻ» մթա 2-1 հզմ հս-աե մասում Հ

2. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1985 թ. գ. մ. Տ քանդ.՝ Ս. Մուրադյան ճարտ.՝
Ա. Իսրայելյան

2.85. Ոսկեթաս գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ 1 կմ հս-ամ Հ Գառնահովիտ տանող ճանապարհի ձախ կողմում

2. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1984 թ. հվ-ամ մասում Տ գյուղի եզրին, բարձունքի վրա

3. ՎԻՇԱՊԱՔԱՐ մթա 2-1 հզմ 1 կմ հս-ամ Հ Գառնահովիտ տանող ճանապարհի ձախ կողմում

2.86. Ոսկեհատ գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ (ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ՍԱՐԳԻՍ) 17-19 դդ. ամ մասում Տ կատարել է նաև եկեղեցու դեր

1.2. խաչքար 10-11 դդ. Հ ամրոցի հվ պատի տակ, վերին աջ և ստորին ձախ անկյունները` կոտրված

2. ԱՇՏԱՐԱԿ մթա 2-1 հզմ 1 կմ հս-ամ Հ

3. ԱՇՏԱՐԱԿ մթա 2-1 հզմ 1 կմ հս-ամ Հ

4. ԱՇՏԱՐԱԿ մթա 2-1 հզմ 1 կմ հս-ամ Հ

5. ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ մթա 2 հզմ -18 դ. 0,5 կմ հս-ամ Հ անձավային բնակատեղի է

5.1. քարայր-կացարան մթա 2 հզմ Հ

5.2. գյուղատեղի 10-18 դդ. Տ ձգվում է բնակատեղիի ամ մասով

6. ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ մթա 2-1 հզմ 1 կմ հվ-ամ Հ «Ղռեր» վայրում

6.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ պահպանվել է 2 կղզյակով

7. ՔԱՐԱՅՐ - ԿԱՑԱՐԱՆ «ՃԳՆԱՎՈՐԻ ԱՅՐ» 12-13 դդ. 1 կմ հս-աե Տ գյուղի գործող գերեզմանոցի մոտ

2.87. Ոսկեվազ գյուղ

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

1. ԱՄՐՈՑԻ ՀԱՄԱԼԻՐ ԱԽԹԱՄԻՐ մթա 3 հզմ, 9-19 դդ. 2,5 կմ հվ Հ Քասախի երկու ափերին, Շահվերդի գետախառնուրդից հվ

1.1. քաղաքատեղի Ախթամիր մթա 3 հզմ կես, մթա 3-1 դդ., 9-13 դդ. Հ Քասախի կիրճի աջ ափին

1.2. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ

1.3. գերեզմանոց 16-17 դդ. Տ

1.4. քարայր-կացարանների համալիր մթա 3 հզմ - 15 դ. 2,5 կմ հվ-ամ Հ Քասախի կիրճում, գետի ձախ ափին

2. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1901 թ. Աբովյան փող. 2 Տ Թումայենց Սարգսի

3. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1900 թ. Աբովյան փող. 2ա Տ Թումայենց Խաչոյի

4. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1900 թ. Աբովյան փող. 3 Տ Լևոյի Ասատուրի

5. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1901 թ. Աբովյան փող. 4 Տ Թումայենց Զաքարի

6. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1900 թ. Արայի փող. 1 Տ Գևորգ Մնացականյանի

7. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1907 թ. Արարատյան փող. 11 Տ Հակոբ Գասպարյանի

8. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 18 դ. Հոկտեմբերյան փող. Տ Դաստոյի Դավթի

9. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 19 դ. վրջ Հոկտեմբերյան փող. 7 Տ Սարդարենց Պարսամի

10. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1911 թ. Մյասնիկյան փող. 1,2 Տ Աշեյենց

11. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1906 թ. Մյասնիկյան փող. 24 Տ Ալեք Միրզոյանի

12. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1900 թ. գ. մ. Տ Մուղսոնց

13. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1901 թ. գ. մ. Տ Սարդարենց Արամայիսի

14. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1910 թ. գ. մ. Տ Մուղսոնց Պողոսի

15. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1914 թ. գ. մ. Տ Հովհաննես Դավթյանի

16. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1914 թ. գ. մ. Տ Մինաս Խաչատրյանի

17. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1925 թ. գ. մ. Տ Հարություն Սարգսյանի

18. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 19-20 դդ. հս մասում Տ

19. ԴՂՅԱԿ 17-18 դդ. 2 կմ հվ Հ Ախթամիրի ամրոցից 250 մ հս

20. ԵԿԵՂԵՑԻ « ԲԱԴԱԼԻ ԺԱՄ» 4-5 դդ. 2 կմ հվ-ամ Հ

20.1. օժանդակ շինություն 4-5 դդ. Հ

20.2. հնձան 19 դ. Տ

21. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. Հովհաննես 7-13 դդ. գ. մ. Հ

22. ԶՈՀԱՍԵՂԱՆ մթա 2 հզմ 2 կմ հվ-ամ Հ

23. ԿԱՄՈՒՐՋ 17 դ. հվ-աե մասում Տ Շահվերդ գետի վրա, միաթռիչք

24. ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ 1962 թ. գ. մ. Տ ճարտ.՝ Գ. Թամանյան

25. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1981-1982 թթ. գ. մ. Տ ճարտ.՝ Գ. Գրիգորյան

26. ՎԻՇԱՊԱՔԱՐ մթա 2 հզմ 2 կմ հվ-ամ Հ

27. ՔԱՐԱՅՐ - ԿԱՑԱՐԱՆ մթա 2 հզմ 1,5 կմ հվ Հ Շահվերդ գետի աջ ափին

2.88. Չքնաղ գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ «ՀՈՌՈՄԻ ՊԱԼԵՐ» մթա 2-1 հզմ 2,5 կմ հս-ամ Հ

1.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ 1 կմ հս-ամ Հ

2. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 18-20 դդ. հս-աե մասում Տ Ս. Ստեփանոս եկեղեցուց հս

3. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ 0,6 կմ հս-ամ Հ «Պապայի պալ» հանդամասում

4. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ՍՏԵՓԱՆՈՍ 5 դ. գ. մ. Տ բացված 2001 թ. պեղումների արդյունքում

4.1. կոթող 7 դ. Հ

5. ԿՈԹՈՂ 5-7 դդ. գ. մ. Հ Հովհաննես Դավթյանի տնամերձում

2.89. Պարտիզակ գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ 1 կմ հվ Հ տարածքը՝ հերկված

2.91. Ջրամբար գյուղ

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

1. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 8-7 դդ. 1,5 կմ հս Հ

2. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ ԶՈՎՈՒՆԻ 4-20 դդ. 3-4 կմ հս Հ

2.1. եկեղեցի ս. Պողոս - Պետրոս 4 դ. Հ

2.1.1. գերեզմանոց 4-20 դդ. Տ

2.1.1.1 կոթող 10-12 դդ. Հ

2.2. եկեղեցի ս. Վարդան 4-5 դդ. Հ

2.2.1. դամբարան 4-5 դդ. Հ

2.2.1.1. խաչքար 1600 թ. Հ

2.3. մատուռ Թուխ Մանուկ 4 դ. Հ

2.3.1. գերեզմանոց 4-20 դդ. Տ

2.3.1.1. խաչքար 9 դ. Հ

2.3.1.2. խաչքար 9-10 դդ. Հ

2.3.1.3. խաչքար 10-11 դդ. Հ

2.3.1.4. խաչքար 11-12 դդ. Հ

2.3.1.5. կոթող 7 դ. Հ

2.92. ՌյաԹազա գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ 7-16 դդ. հս մասում Տ տարածքը՝ կառուցապատված

1.1. եկեղեցի ս. Սարգիս 13-14 դդ. Տ կիսավեր

գերեզմանոց 6-15 դդ., 18-19 դդ. Տ եկեղեցու հվ կողմում

1.2.

1.2.1 կոթող 6 դ. Հ գերեզմանոոցի հվ-աե մասում

1.2.2. տապանաքար 18-19 դդ. ձիակերպ

1.2.3. տապանաքար 18-19 դդ. ձիակերպ

1.2.4. տապանաքար 18-19 դդ. ձիակերպ

2. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ հս-աե և ամ մասերում Հ

2.93. Սաղմոսավան գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՀԱՄԱՄԼՈՒ» 7 դ., 17-20 դդ. 3 կմ հս-աե Տ

1.1. եկեղեցի 7 դ. Հ

1.2. գերեզմանոց 7-13 դդ. Տ գյուղատեղիի հս-աե եզրին

1.2.1 խաչքար 9-10 դդ. Հ գերեզմանոցի աե եզրին, կիսով թաղված հողի մեջ, եզրերը` կոտրված

1.2.2. խաչքար 9-10 դդ. Հ գերեզմանոցի աե եզրին, երկթեք ավարտով

2. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԳՐԻԳՈՐ ԼՈՒՍԱՎՈՐՉԻ ԱՆԱՊԱՏ` «ԿԱԹՆՈՎ ԱՂԲՅՈՒՐ» (ՍԱՂՄՈՍԱՎԱՆՔԻ ԱՆԱՊԱՏ) 13-14 դդ. հվ-աե մասում Տ Քասախի կիրճում, գետի աջ բարձրադիր ժայռազանգվածին, Սաղմոսավանքից 500 մ հվ-ամ

2.1. խաչքար 13-14 դդ. Հ ագուցված աե պատին, արտաքուստ

3. ԿԱՄՈՒՐՋ 13 դ. 2 կմ հս-աե Հ Սաղմոսավանքից 1 կմ հս-աե, ամ խելը վերականգնված գյուղացիների կողմից

4. ՎԱՆԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ ՍԱՂՄՈՍԱՎԱՆՔ 13-18 դդ. հս-աե մասում Հ գյուղի եզրին

4.1. եկեղեցի Ս. Աստվածածին 1225 թ. Հ պատվիրատու՝ Վաչե և Քուրդ իշխաններ

4.1.1. խաչքար 12-13 դդ. Հ ագուցված ամ պատին, արտաքուստ, կամարաձև խորշում տեղադրված 2 խաչքարերից աջակողմյանն է

4.1.2. խաչքար Բանուշահի 12-13 դդ. Հ ագուցված ամ պատին, արտաքուստ

4.1.3. խաչքար 12-13 դդ. Հ ագուցված կամարաձև խորշում, ամ պատին, արտաքուստ

4.1.4. խաչքար 12-13 դդ. Հ ագուցված ամ պատին, արտաքուստ, արձանագիր, ամենավերին ագուցված խաչքարն է

4.1.5. խաչքար 12-13 դդ. Հ ագուցված ամ պատին, արտաքուստ, արձանագիր, 5 խաչքարերից ձախից 5-րդն է

4.1.6. խաչքար 12-13 դդ. Հ ագուցված ամ պատին, արտաքուստ, 5 խաչքարերից ձախից 4-րդն է

4.1.7. խաչքար 12-13 դդ. Հ ագուցված ամ պատին, արտաքուստ, արձանագիր, 5 խաչքարերից ձախից 3-րդն է

4.1.8. խաչքար 12-13 դդ. Հ ագուցված ամ պատին, արտաքուստ, 5 խաչքարերից ձախից 2-րդն է

4.1.9. խաչքար 12-13 դդ. Հ ագուցված ամ պատին, աջից 2-րդն է

4.1.10. խաչքար 12-13 դդ. Հ ագուցված ամ պատին, աջից 1-ինն է, արձանագիր

4.1.11. խաչքար Խաթունի 1218 թ. Հ բեկոր, եկեղեցու դիմաց

4.1.12. խաչքար 1669 թ. Հ ագուցված` ներքուստ, կազմող՝ Նիկողայոս

4.2. գավիթ 1215-1235 թթ. Հ պատվիրատու՝ Վաչե իշխան

4.2.1. խաչքար 11-12 դդ. Հ գավթի ներսում

4.2.2. խաչքար 12-13 դդ. Հ հենած գավթի ամ պատին, երկատված

4.2.3. խաչքար 13 դ. Հ գավթի ներսում, բարձր եռաստիճան պատվանդանին

4.2.4. խաչքար 13 դ. Հ ագուցված գավթի ծածկին, արձանագիր

4.3. եկեղեցի Ս. Սիոն 1215 թ. Հ պատվիրատու՝ Վաչե իշխան

4.3.1. խաչքար Մխիթարի 12-13 դդ. Հ ագուցված ամ պատին, արտաքուստ, մուտքից աջ

4.3.2. խաչքար 13 դ. Հ կից հս ճակատին, արտաքուստ, կանգնեցված բարձր պատվանդանին

4.3.3. խաչքար Թադէոս քահանայի 1309 թ. Հ կից հս ճակատին, արտաքուստ, որմնափակ

4.4. գրապահոց 1225 թ. Հ պատվիրատու՝ Քուրդ իշխան և Խորիշահ տիկին

4.4.1. խաչքար 13 դ. Հ ագուցված մուտքից վեր` եղծված արձանագրությամբ

4.5. միաբանության շենք 17-18 դդ. Հ ավերված

4.6. գերեզմանոց 13-15 դդ. Հ պահպանվել է 2 կղզյակով, 1-ին հատվածը կից է Սաղմոսավանքի պարսպին, 2-րդը՝ համալիրից 200 մ հս

4.6.1. խաչքար Դանիել քահանայի 1255 թ. Հ որմնափակ

4.6.2. խաչքար 1278 թ. Հ կանգնեցված երկաստիճան բարձր պատվանդանին

4.6.3. խաչքար 13 դ. Հ տեղահանված, ստորին մասը` կոտրված

4.6.4. խաչքար 13 դ. Հ գերեզմանոցի կնտ.-ում, տեղահանված, կիսով թաղված հողի մեջ

4.6.5. խաչքար 13 դ. Հ երկատված

4.6.6. խաչքար 13-14 դդ. Հ որմնափակ, խաչքարը ծածկող որմնի վերնամասն՝ անավարտ

4.6.7. խաչքար 13-14 դդ. Հ որմնափակ, խաչքարը ծածկող որմնի վերնամասը՝ վնասված

4.6.8. խաչքար 13-14 դդ. Հ բարձր պատվանդանին կանգնեցված զույգ խաչքարերից աջակողմյանն է

4.6.9. խաչքար 13-14 դդ. Հ բարձր պատվանդանին կանգնեցված զույգ խաչքարերից ձախակողմյանն է

4.6.10. խաչքար Հակոբ րաբունապետի 1421 թ. Հ գերեզմանոցի պարսպին կից պահպանված հատվածում

4.6.11. խաչքար 15 դ. Հ կիսով թաղված հողի մեջ

4.6.12. խաչքար 15 դ. Հ կիսով թաղված հողի մեջ

4.6.13. խաչքար 17-18 դդ. Հ ընկած

2.95. Սասունիկ գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ «ՍԱՍՈՒՆԻԿԻ ԴԱՇՏ» մթա 2 հզմ 3 կմ հվ-աե Հ

1.1. դամբարանադաշտ մթա 2 հզմ Հ

2. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ 3 կմ հվ-աե Հ Աշտարակ-Էջմիածին ճանապարհի երկու կողմերում

2.96. Սարալանջ գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 19-20 դդ. հս-աե մասում Տ

1.1. մատուռ Թուխ Մանուկ 19 դ. Տ

2. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. Աստվածածին 19 դ. հս-աե մասում Տ գյուղի եզրին, վրնրգ.՝ 1935 թ., 1958 թ., կիսավեր

2.99. Սուսեր գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ մթա 2-1 հզմ 2 կմ հվ Հ բլրի վրա

1.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ

2. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ 17-18 դդ. հս մասում Տ տարածքը՝ կառուցապատված

3. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ 17-18 դդ. 2,5 կմ հվ-աե Տ Թալին-Սուսեր ճանապարհից ձախ

4. ԽԱՉՔԱՐ 1990 թ. գ. մ. Հ

5. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԱՆԴՐԱՆԻԿ ԶՈՐԱՎԱՐԻ 1991 թ. գ. մ. Տ քանդ.՝ Ս. Սահակյան

6. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1965 թ. գ. մ. Տ ճարտ.՝ Ա. Արսենյան

2.100. Վարդաբլուր գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ 2,4 կմ հս-ամ Հ

2. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԴԱՆԻԵԼ 1911 թ. հս մասում Տ գյուղի եզրին

2.1. գերեզմանոց 19-20 դդ. Տ եկեղեցու շուրջը

3. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1972 թ. գ. մ. Տ

2.101. Վարդենիս գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ 12-13 դդ. հվ-ամ մասում Հ «Յոթվերք» աղբյուրների դիմաց

2. ԱՄՐՈՑ «ԲԵՐԴՇԵՆ» մթա 2-1 հզմ, մջնդ 2 կմ հվ-աե Հ Քասախի աջ ափին

2.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ ամրոցից 500 մ հս-ամ

2.2. գյուղատեղի 6 դ. - ուշ մջնդ Տ զբաղեցնում է ամրոցի մի հատվածը և շարունակվում նրանից հս

2.2.1. եկեղեցի 6-7 դդ. Հ գյուղատեղիի աե մասում, կիսավեր

2.2.2. գերեզմանոց 13-17 դդ. Տ գյուղատեղիի հվ մասում

3. ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ «ԲԼՐԻ ԳԼՈՒԽ» մթա 3-1 հզմ, մջնդ 1,5 կմ հվ-աե Տ տեղացիներն անվանում են «Մելոյի բերդ»

3.1. դամբարանադաշտ մթա 3-1 հզմ Տ բնակատեղիի ամ մասում, Վարդենիս-Ապարան խճուղու երկու կողմերում

4. ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ մթա 2-1 հզմ, մջնդ հս-ամ մասում Տ գյուղի եզրին, 17-20 դդ. գերեզմանոցից հս, տեղացիներն անվանում են «Չրնքի քռա»

5. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 17-20 դդ. հս-ամ մասում Տ Ս. Աստվածածին եկեղեցուց 160 մ հս-ամ

5.1. խաչքար 14-15 դդ. Հ գերեզմանոցի աե մասում, ընկած գետնին

6. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 18-20 դդ. հս մասում Տ բարձունքի վրա

7. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. Աստվածածին 17 դ. գ. մ. Տ

7.1. գերեզմանոց 17 դ. Տ եկեղեցու շուրջը` ավերված

8. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1974 թ. գ. մ. Տ

9. ՄԱՏՈՒՌ «ՅՈԹ ՎԵՐՔ» 12-13 դդ. հվ-ամ մասում Տ գյուղի եզրին, բարձունքի վրա, վրկնգ.՝ 1974 թ. գյուղաբնակ Ռուբեն Քուչակի կողմից

2.102. Վարդենուտ գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ 11-14 դդ. հվ-ամ մասում Տ

2. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 13-20 դդ. հվ-ամ մասում Տ

3. ԵԿԵՂԵՑԻ 19 դ. գ. մ. Տ

4. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. Աստվածածին 17 դ. հվ մասում Տ գյուղի եզրին, վրկնգ.՝ 1907 թ.

4.1. գերեզմանոց 17-20 դդ. Տ

5. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1970 թ. գ. մ. Տ

6. ՄԱՏՈՒՌ ԹՈՒԽ ՄԱՆՈՒԿ 13 դ. գ. մ. Տ վրկնգ.՝ 20 դ. վրջ.

6.2. խաչքար 10 դ. Հ մատուռի ներսում

6.3. խաչքար 11-12 դդ. Հ մատուռի աե պատի տակ, ներսում

6.4. խաչքար 12-13 դդ. Հ մատուռի աե պատի տակ, ներսում

6.5. խաչքար 12-13 դդ. Հ մատուռի մուտքի ձախ կողմում, դրսում, վերնամասը չի պահպանվել

6.6. խաչքար 12-13 դդ. Հ մատուռի ներսում

2.103. Վերին Բազմաբերդ գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ մթա 2-1 հզմ հվ-ամ մասում Հ տարածքում գյուղի գործող գերեզմանոցն է

2. ԽԱՉՔԱՐ 1217 թ. հվ-ամ մասում Հ գործող գերեզմանոցի տարածքում, ամրացված պատվանդանին, կազմող՝ Խաչոտ վարդապետ

3. ՄԱՏՈՒՌ
Ս.ԱՄԵՆԱՓՐԿԻՉ 12-17 դդ. հվ մասում Տ ժայռափոր

3.1. խաչքար 11-12 դդ. Տ մատուռի մոտ

2.104. Վերին Սասունաշեն գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ մթա 2-1 հզմ 3,5 կմ հվ-ամ Հ

1.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ

2. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ 2-5 դդ. 3,5 կմ հվ Տ Երևան-Գյումրի ճանապարհի ձախ կողմում

3. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԱՆԴՐԱՆԻԿ ԶՈՐԱՎԱՐԻ 1979 թ. գ. մ. Տ

4. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1978 թ. գ. մ. Տ

5. ՎԻՇԱՊԱՔԱՐ մթա 2 հզմ գ. մ. Հ

2.105. Վերին Սասունիկ* գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՇՏԱՐԱԿ մթա 2-1 հզմ 1 կմ հվ-ամ Հ «Ճլճլան աղբյուր» ձորը տանող ճանապարհի աջ կողմում, ժայռոտ հրվանդանի վրա

2. ԱՇՏԱՐԱԿ մթա 2-1 հզմ 2,5 կմ հվ-աե Հ «Կաքավի ձոր» վայրում

3. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ մջնդ 3 կմ հվ-աե Տ «Շամիրամի դաշտ» վայրում

4. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ մջնդ 2,4 կմ հվ-աե Տ «Դիտվան» վայրում

5. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ ուշ մջնդ 2,6 կմ հվ-աե Տ «Կիրակոսի հող» վայրում

6. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ ՍԱՍՈՒՆԻԿ 7-19 դդ. 1 կմ ամ Հ Ավան-Լեռնարոտ ճամփաբաժանի մոտ, զբաղեցնում է երկու բլրաշարքեր և դրանց միջև ընկած տարածքը

6.1. եկեղեցի 7 դ. Հ լքված Սասունիկ գյուղի աե կողմում, բարձունքի վրա

6.1.1 գերեզմանոց 7-20 դդ. Տ

6.1.1.1 խաչքար 1552 թ. Հ եկեղեցուց 100 մ հս-ամ, բեկոր

6.1.1.2 խաչքար 1694 թ. Հ եկեղեցուց 100 մ հս-ամ, ստորին մասը չի պահպանվել

6.2. կոթող 5-6 դդ. Հ գյուղատեղիի հվ եզրին, վերնամասը` կոտրված, տեղահանված

6.3. կոթող 5-6 դդ. Հ վերնամասը չի պահպանվել, գյուղատեղիի հս-ամ մասում, տեղացիները օգտագործում են որպես սրբացված քար

7. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ 2 կմ հս-ամ Հ «Արփա Չխուր» վայրում

8. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ 1 կմ հս Հ «Թալիշի առվի» վերևում

9. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ 3 կմ հս Հ «Գազով արտեր» վայրում

10. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ 1,5 կմ հս-ամ Հ

11. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ Հ Սասունիկ - Լեռնարոտ ճանապարհին

12. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 1 հզմ 1,9 կմ հվ-աե Հ «Շողոմազյան» վայրում

13. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 1 հզմ 1 կմ հվ-ամ Հ դեպի «Ճլճլան աղբյուր» տանող դաշտում

14. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 1 հզմ 2,2 կմ հվ-աե Հ «Կաքավի ձոր» վայրում

15. ԵԿԵՂԵՑԻ 12-13 դդ. 1 կմ ամ Տ Անդրանիկ Գալոյանի տնամերձի մոտ` ավերված

16. ՏԱՊԱՆԱՔԱՐ ՎԱՐԴԱՆԻ 14-15 դդ. 1 կմ ամ Հ Հռիփսիկ Գևորգյանի տնամերձի մոտ

_________________

*Գյուղի հուշարձանների տեղը և դիրքը նշված է նախկին Սասունիկ լքված գյուղի նկատմամբ:

2.106. Տեղեր գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 14-17 դդ. հվ-ամ մասում Տ Տեղերի վանքից 150 մ հվ-ամ

1.1. խաչքար 13 դ. Հ թեքությամբ խրված հողի մեջ

2. ՄԱՏՈՒՌ Ս. Հովհաննես 13 դ., 17 դ. հվ-ամ մասում Տ գյուղի եզրին, վրկնգ.՝ 17 դ., կիսավեր

2.1. խաչքար 11 դ. Հ մատուռի մոտ, եզրերը` ջարդոտված

2.2. խաչքար 13 դ. Հ կանգնեցված` արձանագիր պատվանդանին

3. ՎԱՆԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ ՏԵՂԵՐԻ 13-15 դդ. գ. մ. Հ Վրկնգ.՝ 1950-1952 թթ., 1975 թ.

3.1. եկեղեցի Ս. Աստվածածին 1221 թ. Հ

3.1.1. խաչքար Սոփանեսի 13 դ. Հ ագուցված ամ ճակատին

3.1.2. խաչքար 13 դ. Հ ագուցված ամ ճակատին, արձանագիր

3.1.3. խաչքար 13 դ. Հ ագուցված ամ ճակատին, արձանագիր

3.2. գավիթ 1221-1232 թթ. Հ

3.2.1. խաչքար 13 դ. Հ բեկոր, արձանագիր, Ս. Աստվածածին եկեղեցու մուտքից ձախ

3.2.2. խաչքար 1567 թ. Հ հենած գավթի աե պատին

3.2.3. տապանաքար 1299 թ. Հ հենած Ս. Աստվածածին եկեղեցու ամ պատին

3.2.4. տապանաքար 13 դ. Հ կնտ.-ում, արձանագիր

3.2.5. տապանաքար 13 դ. Հ գավթի հս-ամ անկյունում

3.2.6. տապանաքար 13 դ. Հ կնտ.-ում, ստորին աջ անկյունը` կոտրված, արձանագիր

3.2.7. տապանաքար Երեմիա վարդապետի
13 դ.
Հ Ս. Աստվածածին եկեղեցու մուտքից աջ, աջ անկյունը` կոտրված

3.2.8. տապանաքար Սարգիս վարդապետի 13 դ. Հ գավթի մուտքի դիմաց

3.3. պարիսպ 1468 թ. Հ վրնրգ.՝ 1980-ական թթ.

4. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՏԵՂԵՐ» 18-20 դդ. Տեղերի վանական համալիրի ամ կողմում Տ

(2.106-րդ կետը լրաց. 12.04.07 N 456-Ն)

2.107. Ցամաքասար գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ 17-18 դդ. 1 կմ հվ-աե Տ բլրի վրա, Թալին- Ցամաքասար մայրուղուց աջ

2. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ հս և ամ մասերում Հ

3. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ 1 կմ հվ-աե Հ Ցամաքասար-Հացաշեն ճանապարհի աջ կողմում

4. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1967 թ. գ. մ. Տ

2.108. Ուշի գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ ՈՒՇԻ մթա 3-1 հզմ, 10-18 դդ. 1,5 կմ ամ Հ

1.1. եկեղեցի 12-13 դդ. Հ ամրոցի հս-աե մասում

1.2. գյուղատեղի Ուշի 10-18 դդ. Տ

1.3. վանական համալիր
Ս. Սարգիս 5-7 դդ. Հ վրկնգ.՝ 1203 թ.

1.3.1. եկեղեցի 13 դ. 1-ին քառ. Հ

1.3.2. գավիթ 13 դ. Հ

1.3.2.1. խաչքար 13 դ. Հ աե պատին, ներքուստ, արձանագիր

1.3.2.2. խաչքար պարոն Վաչեի 13 դ. Հ աե պատին, ներքուստ, արձանագիր, կազմող՝ Քուքիկ

1.3.2.3. խաչքար 13 դ. Հ ամ պատին, ներքուստ, զույգ խաչքարեր են

1.3.3. հյուրատան շենք 1654-1661 թթ. Հ

1.3.4. զանգակատուն 14 դ. սկզբ Տ կից կամարակապ սրահով

1.3.4. օժանդակ շինություններ 14 դ. Տ վանախցեր, սեղանատուն և այլն

10.3.5. պարիսպ 17 դ. Տ աշտարակներով

1.3.5.1. խաչքար 9-10 դդ. Հ աե պարսպի շարվածքում, վերին աջ եզրը` կոտրված

2. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ ուշ մջնդ 7 կմ հս-ամ Տ Շահվերդ գետի ձախ ափին

3. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ 19-20 դդ. հս-ամ մասում Տ «Թափա» վայրում

4. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԱԽԱՆԴԱԿ» ուշ մջնդ 3,5 կմ հս-ամ Տ Շահվերդ գետի ձախ ափին

5. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ 3,5 կմ հս-ամ Հ

6. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. Աստվածածին 13 դ., 18-19 դդ. հվ-ամ մասում Տ

6.1. պարիսպ 18-19 դդ. Հ

7. ԽԱՉՔԱՐ 13 դ. գ. մ. Հ Նորայր Սարոյանի տնամերձում

8. ԿՈԹՈՂ 7 դ. գ. մ. Հ գործող գերեզմանոցի տարածքում

2.109. Ուջան գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ (ԶՈՐԱԿԱՅԱՆ) մթա 3-1 հզմ - մթ 15 դ. 2,5 կմ հս Հ «Ձյանբերդ» («Ղոյթուր») ամրոցից 1 կմ հվ

1.1. բնակատեղի մթա 1 հզմ-մթ 15 դ. Հ ամրոց զորակայանի հս

2. ԱՄՐՈՑ «ԲԱՌՈԺ» 9-13 դդ. հս մասում Տ

2.1. Ժայռախաչ 1242 թ. գյուղի հա մասում, «Բառոժ» ամրոցում, ժայռաբեկորի վրա Հ

2.2. Ժայռախաչ 1251 թ. գյուղի հա մասում, «Բառոժ» ամրոցում, ժայռաբեկորի վրա Հ

3. ԱՄՐՈՑ «ԲՔՈՅԻ ԳԵՂ» մթա 1 հզմ, 10-20 դդ. 1 կմ հս Հ համանուն գյուղատեղիի աե կողմում

3.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ համանուն գյուղատեղիի հս և աե կողմերում

3.2. գյուղատեղի «Բքոյի գեղ» 10-20 դդ. Տ

3.2.1. եկեղեցի 10-12 դդ. Տ գյուղատեղիի աե մասում

3.2.2. եկեղեցի 17-18 դդ. Տ կից է վաղ շրջանի եկեղեցուն հս-ից

3.2.3. գերեզմանոց 12-16 դդ. Տ եկեղեցիներից աե և ամ

3.2.3.1. կոթող 5-7 դդ. Հ եզրերը` կոտրված

4. ԱՄՐՈՑ «ՄՈՏԿԱՆ ԲԵՐԴ» մթա 3 հզմ-մթ 15 դ. 0,5 կմ հս-աե Հ տեղացիներն անվանում են նաև Սմբատաբերդ

4.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ ամրոցի հս և հս-աե կողմերում

5. ԱՇՏԱՐԱԿ մթա 2 հզմ 1 կմ հս Հ «Բքոյի գեղ» ամրոցից 300 մ ամ, հրաբխային կոնաձև ժայռի գագաթին

6. ԱՇՏԱՐԱԿ մթա 2 հզմ 0,7 կմ հս-աե Հ «Մոտկան բերդ» ամրոցից 200 մ աե, հանդիպակաց բարձր կոնաձև ժայռին

7. ԱՇՏԱՐԱԿ մթա 2 հզմ 1,5 կմ հս Հ «Բքոյի գեղ» ամրոցից 800 մ աե

8. ԴՂՅԱԿ 9-13 դդ. հս մասում Տ «Ադամի բաղեր» հանդամասում, «Չռիկ» կոչվող վայրում, «Մոտկան բերդ» ամրոցի ստորոտում

9. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԶՈՐԱՎԱՐ ԱՆԴՐԱՆԻԿԻ 1967 թ. գ. մ. Տ քանդ.՝ Մ. Ավետիսյան

10. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ՀԱՅ ՀԱՅԴՈՒԿՆԵՐԻՆ 1989 թ. գ. մ. Տ քանդ.՝ Յու. Մինասյան

11. ՄԱՏՈՒՌ 10-19 դդ. գ. մ. Տ գյուղի «Վերին թաղ»-ում

12. ՄԱՏՈՒՌ 16-17 դդ. 0,5 կմ ամ Տ գործող գերեզմանոցի հվ-ամ բարձունքին

12.1. կոթող 5-7 դդ. Հ

13. ՔԱՐԱՅՐ-ԿԱՑԱՐԱՆՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ 13-18 դդ. 1,5-3 կմ հս Տ «Բքոյի գեղ» տանող ձորում, կան 12 քարայր-կացարաններ

13.1. քարայր-կացարան «Ղազարի» 13-18 դդ. Տ

13.2. քարայր-կացարան «Յոթ դռնանի» 13-18 դդ. Տ

(2.109-րդ կետը լրաց. 12.04.07 N 456-Ն)

2.110. Փարպի գյուղ

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9.

1. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ 1,5 կմ հվ-աե Հ ճանապարհից ձախ, Ս. Արդար Դավիթ մատուռի շրջակայքում

2. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ «ՎԵՐԻՆ ՆԱՎԵՐ» մթա 2-1 հզմ 2 կմ հվ Հ

3. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԳՐԻԳՈՐ ԼՈՒՍԱՎՈՐԻՉ 13 դ. հվ-աե մասում Հ

3.1. գերեզմանոց 13-19 դդ. Տ եկեղեցու շուրջը

3.1.1. խաչքար 12-13 դդ. Հ եկեղեցուց հս-աե, պահպանվել է վերին կեսը

3.1.2. խաչքար 13 դ. Հ տեղահանված, կոտրված 2 մասի, վերին կեսը՝ եկեղեցուց 10 մ հվ-ամ, ստորինը՝ հենած եկեղեցու հվ պատին

3.1.3. խաչքար 13 դ. Հ եկեղեցուց ամ, վերին մասը չի պահպանվել, ընկած իր պատվանդանի մոտ

3.1.4. խաչքար 13 դ. Հ ստորին ձախ անկյունը` կոտրված, ընկած` իր պատվանդանի մոտ

3.1.5. խաչքար 13 դ. Հ հենած եկեղեցու հվ պատին, պահպանվել է միայն վերին 1/3 մասը

3.1.6. խաչքար 13-14 դդ. Հ տեղափոխված է եկեղեցու ներս, պատվանդանին, արձանագիր, ներկված սև ներկով

3.1.7. խաչքար Թանատի 1468 թ. Հ եկեղեցու հվ-ամ կողմում

3.1.8. խաչքար 16 դ. Հ եկեղեցու ամ կողմում, արձանագիր

3.1.9. խաչքար Մելիքի 16 դ. Հ եկեղեցու ամ կողմում

3.1.10. խաչքար Արփիկի 16 դ. Հ եկեղեցու ամ կողմում

3.1.11. խաչքար 16 դ. Հ եկեղեցու հս կողմում

3.1.12. խաչքար 16-17 դդ. գյուղի հվ-աե մասում, Սբ Գր. Լուսավորիչ եկեղեցու հվ պատին հենած գերեզմանոցում Հ

3.2. խաչքար 17 դ. գյուղի հվ-աե մասում, Սբ Գր. Լուսավորիչ եկեղեցու բեմին Հ

4. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԳԵՎՈՐԳ 19 դ. գ. մ. Տ

4.1. խաչքար 13 դ. Հ հս պատի շարվածքում, ներքուստ

4.2. խաչքար 13 դ. Հ եկեղեցուց աե, պարսպապատի շարվածքում` երկատված

4.3. խաչքար 15-16 դդ. Հ ագուցված` խորանում

4.4. խաչքար 15-16 դդ. Հ ագուցված` խորանում

5. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԹԱՐԳՄԱՆՉԱՑ 7 դ., 10-13 դդ. հվ-աե մասում Հ

5.1. խաչքար 10 դ. Հ եկեղեցու մուտքից ձախ, երկատված

5.2. խաչքար 11-12 դդ. Հ հենած բեմին, ձախ եզրը` կոտրված

5.3. խաչքար 13-14 դդ. Հ եկեղեցու հվ մուտքից աջ

5.4. խաչքար 15-16 դդ. Հ եկեղեցու ամ կողմում, կենտրոնից` կոտրված, քիվը չի պահպանվել

5.5. խաչքար 17-18 դդ. Հ եկեղեցու ամ մասում, ընկած` գետնին, վերին մասը չի պահպանվել

5.6. կոթող 7 դ. Հ եկեղեցու ներսում, նիստերից մեկը` կոտրված

5.7. գերեզմանոց 10-13 դդ. Տ եկեղեցու հվ-աե կողմում

5.8. պարիսպ 7-13 դդ. Տ պահպանվել են հվ և ամ հատվածները

6. ԵԿԵՂԵՑԻ ԾԻՐԱՆԱՎՈՐ 5 դ. գ. մ. Հ

6.1. կոթող 7 դ. Հ եկեղեցու ներսում

7. ԽԱՉՔԱՐ 6-7 դդ. գ. մ. Հ Պետրոս Գրիգորյանի տնամերձում

8. ԽԱՉՔԱՐ 12 դ.. գ. մ. Հ գյուղի գերեզմանոցի հս մասում

9. ՄԱՏՈՒՌ Ս. ԱՐԴԱՐ ԴԱՎԻԹ ուշ մջնդ 1,5 կմ հվ Տ վրկնգ.՝ 1990-ական թթ.

9.1. խաչքար 10 դ. Հ

9.2. կոթող 7 դ. Հ

10. ՄԱՏՈՒՌ ԹՈՒԽ ՄԱՆՈՒԿ 10-13 դդ. 1 կմ հվ-աե Տ Ս. Արդար Դավիթ մատուռից 500 մ ամ, դամբարանադաշտի եզրին

10.1. խաչքար 12 դ. Հ մատուռի ներսում` եզրերը` կոտրված

10.2. կոթող 5-7 դդ. Հ

10.3. կոթող 5-7 դդ. Հ

11. ՄԱՏՈՒՌ ԹՈՒԽ ՄԱՆՈՒԿ 19 դ. գ. մ. Տ Ստեփան Բաբայանի տնամերձում, վրկնգ.՝ 1980-ական թթ.

11.1. խաչքար 13 դ. Հ մատուռի ներսում, ստորին հատվածը` կոտրված

12. ՀՆԱՎԱՅՐ «ՆԵՐՔԻՆ ՆԱՎԵՐ» Ք.ա. 23-21 դդ. գյուղից մոտ 5 կմ հվ. Շահվերդ գետի ձախափնյա հրվանդանի վրա. Փարպի և Օշական գյուղերի միջև ընկած տարածքում Հ դամբարանադաշտը տարածվում է նաև Օշական գյուղին պատկան հողերում

(2.110-րդ կետը լրաց. 12.04.07 N 456-Ն)

2.111. Քուչակ գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՂԲՅՈՒՐ 1969 թ. գ. մ. Տ

2. ԱՄՐՈՑ «ԱՊԱՐԱՆ-2» մթա 2-1 հզմ 3 կմ աե Հ ջրամբարի ափին, նախկին Զովունի գյուղի դիմաց

2.1. դամբարանադաշտ մթա 18-14 դդ. Հ

3. ԱՄՐՈՑ «ԷԼՈՅԻ ԲԵՐԴ» մթա 3-1հզմ 0,8 կմ հս-ամ Հ Ապարան-Քուչակ խճուղու աջ կողմում

3.1. բնակատեղի մթա 3 հզմ Հ

3.2. դամբարանադաշտ մթա 3-1 հզմ Հ

4. ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ մթա 4-3 հզմ 3,5 կմ աե Հ ջրամբարի ափին, բլրակը պատված է արհեստական անտառով, «Ապարան-2» ամրոցից 500 մ հվ

5. ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ մթա 2-1 հզմ 3,5 կմ հս-աե Հ ջրամբարի ափին

5.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ

6. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 14-20 դդ. գ. մ. Տ գյուղի ակումբի շենքի դիմաց

6.1. խաչքար 14-15 դդ. Հ կանգնեցված հողի մեջ

6.2. խաչքար 15-16 դդ. Հ ստորին մասը` կոտրված

7. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 14-20 դդ. հս-աե մասում Տ գյուղի եզրին, Քուչակ-Եղիպատրուշ ճանապարհից աջ

8. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 19-20 դդ. 3 կմ հս-աե Տ Ս. Գևորգ եկղ-ուց 300-500 մ հվ-ամ, Քուչակ-Թթուջուր ճանապարհից աջ, Քասախ գյուղատեղիում, պահպանվել է 3 կղզյակներով

9. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ 10-18 դդ. 1,5 կմ ամ Տ

9.1. դղյակ 10-18 դդ. Տ

10. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. Աստվածածին 1900 թ. գ. մ. Տ

11. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԳԵՎՈՐԳ 1891 թ. 3 կմ աե Տ Ապարանի ջրամբարից ամ, բարձունքի վրա

11.1. գերեզմանոց 19-20 դդ. Տ

12. ԽԱՉՔԱՐ 13-14 դդ. հս մասում Հ գյուղի եզրին, բարձունքի վրա

13. ԿԱՄՈՒՐՋ 19 դ. Հ Երևան-Սպիտակ մայրուղու վրա

14. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1982 թ. հս մասում Տ գյուղի եզրին

15. ՄԱՏՈՒՌ ԹԱԴԵՎՈՍ ԱՌԱՔՅԱԼ 12-13 դդ. հս մասում Տ գյուղի եզրին, ավերակ

16. ՄԱՏՈՒՌ ԹՈՒԽ ՄԱՆՈՒԿ 12-13 դդ. 2 կմ հս-աե Տ Ապարանի ջրամբարից ամ, ժայռոտ բլրի գագաթին

17. ՄԱՏՈՒՌ «ԼՈՒՍԱՂԲՅՈՒՐ» 17-18 դդ. հս մասում Տ գյուղի եզրին

17.1. խաչքար 9-10 դդ. Հ մատուռի մոտ, կանգնեցված քարերի վրա

17.2. խաչքար 14-15 դդ. Հ ագուցված աե պատին

2.112. Օհանավան գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ «ՍԵՎ ԲԼՈՒՐ» մթա 2 հզմ 3 կմ հս-աե Հ Արայի դաշտում, բարձունքի վրա

2. ԱՄՐՈՑ «ՎԱՍԱԿԱՄՈՒՏ» մթա 2-1 հզմ 0,5 կմ հս-աե Հ

2.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ ամրոցի հս-ամ մասում

3. ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ «ՍԵՐԿԵՎԻԼԻ ԿԱԼԵՐ» մթա 1 հզմ – ուշ մջնդ աե մասում Հ գյուղի եզրին, մոտ 100 մ աե, 3-4 դդ. կոթողից 1,5 կմ հս

4. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ 10-13 դդ., 16-18 դդ. 4 կմ հս-աե Տ Արայի դաշտի եզրին, Քասախի ձորի ձախ ափի լեռնային հրվանդանի վրա, Սաղմոսավանքից 500 մ հս-աե

4.1. եկեղեցի 10-13 դդ. Տ գյուղատեղիի հվ-աե մասում, ավերված

4.2. գերեզմանոց 10-13 դդ. Տ գյուղատեղիի աե մասում

4.2.1. խաչքար 13 դ. Հ բեկոր, պահպանվել է վերնամասից 2 կտոր

4.3. խաչքար 13 դ. Հ Սաղմոսավանքից 200 մ հս-աե, ընկած իր պատվանդանի մոտ

4.4. կոթող 7 դ. Հ Սաղմոսավանքից 200 մ հս-աե, ավերակ շինության մեջ, վերնամասը չի պահպանվել

5. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՍԵՐԿԵՎԻԼ» 10-15 դդ. 2 կմ հս Տ

5.1. ամրոց 11-13 դդ. Տ գյուղատեղիի հվ-աե եզրին

5.2. պարիսպ մջնդ Տ գյուղատեղիի հս-ամ եզրին

5.3. եկեղեցի Ս. Գրիգոր Լուսավորիչ 10-13 դդ., 17-18 դդ. Տ գյուղատեղիի հվ-աե եզրին

5.3.1. գավիթ 13 դ. Տ կիսավեր

5.3.2. միաբանության շենք 17 դ. Տ խիստ ավերված

5.3.3. գերեզմանոց 17-18 դդ. Տ եկեղեցու աե և հվ-ամ մասերում

5.4. գերեզմանոց 10-13 դդ. Տ գյուղատեղիի հս-ամ մասում, փոքր բլրի վրա

5.5. գերեզմանոց 11-18 դդ. Տ գյուղատեղիի աե եզրին

5.6. կամուրջ 10-13 դդ. Տ գյուղատեղիից 200 մ աե, Քասախի կիրճում

5.7. ձիթհան «Մուքոյի Ղուկասի» 15-16 դդ.. Տ ավերակ ամրոցի մուտքից հս, ավերված, պատվիրատու՝ Հովհաննավանքի վանահայր Խաչատուր Քասախեցի, ձիթհանի քարը պահվում է գյուղաբնակ Մ. Ալեքսանյանի մոտ

5.8. ջրանցք «Ապարանի առու» մթա 1 հզմ Հ գյուղատեղիի ամ մասում, պահպանվել է շուրջ 200 մ երկարությամբ հատված

6. ԵԿԵՂԵՑԻ «ԱՂԿՈՒՆԾ» 13 դ. 0,5 կմ հս-աե Տ տեղադրությունը՝ Սաղմոսավանքի նկատմամբ` ավերված

7. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. Աստվածածին («ԿԱՐՄԻՐ ՎԱՆՔԵՐ») 10-13 դդ. 2 կմ հս Տ ժայռափոր, Քասախի ձախ ափին

7.1. քարայր-կացարանների համալիր 10-13 դդ. Տ բաղկացած է 6 կացարաններից

8. ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԳՐԻԳՈՐ ԼՈՒՍԱՎՈՐԻՉ ԱՆԱՊԱՏ («ԱՆԱՊԱՏ ՀՐԵՇՏԱԿԱԲՆԱԿ») 10-13 դդ. 1 կմ հս Տ Քասախի ձորում, խարխլված

8.1. միաբանության շենք ուշ մջնդ Տ կից է եկեղեցուն հս-ից` ավերված

8.2. քարայր-կացարան «Այծանոց» 10-14 դդ. Տ եկեղեցուց 50 մ ամ

9. ԽԱՉՔԱՐ ՄԽԻԹԱՐԻ 1534 թ. 200 մ աե Հ քառակող կոթողի մոտ

10. ՃԱՆԱՊԱՐՀ 18-19 դդ. աե մասում Հ Հովհաննավանքը կապել է Արայի դաշտի հետ

10.1. կամուրջ 18-19 դդ. Հ Հովհաննավանքի համալիրից 150 մ հս-աե` ավերված

11. ԿՈԹՈՂ 3-4 դդ. 150 մ աե Հ գյուղի նախկին գոմերի մոտ

12. ՀՆՁԱՆ 19 դ. հս մասում Տ Վազգեն Նիկողոսյանի հողամասում, պահպանվել է պատի հատված

13. ՀՈՒՇԱԿՈԹՈՂ ՄԵԾ ԵՂԵՌՆԻ ԵՎ ՍՈՒՄԳԱՅԻԹԻ ԶՈՀԵՐԻՆ 1988 թ. հս մասում Տ քանդ.՝ Մ. Մանվելյան

14. ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ 1986 թ. հս մասում Տ գյուղի եզրին ճարտ.՝ Է. Գրիգորյան, քանդ.՝ Ա. Մուրադյան

15. ՋՐԱՄԲԱՐ «ՍԵՐԿԵՎԻԼՈՒ ԾՈՎ» 13-14 դդ. 2,5 կմ հս Տ Արտաշավան տանող հին ճանապարհից աե

16. ՋՐԱՂԱՑ 19 դ. հվ-աե մասում Տ Մուքոյի, ավերակ կամրջից 125 մ հս, Քասախի ձորում, գետի աջ ափին

17. ՎԱՆԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ ՀՈՎՀԱՆՆԱՎԱՆՔ 4-13 դդ. աե մասում Հ Քասախի կիրճի աջ եզրին

17.1. եկեղեցի Ս. Կարապետ (Կաթողիկե) 1216 թ. Հ համալիրի հվ-աե մասում, պատվիրատու՝ Վաչե Վաչուտյան

17.2. եկեղեցի Ս. Կարապետ 4 դ. Հ միանավ, վրկնգ.՝ 1734 թ.

17.2.1. խաչքար 13 դ. Հ ագուցված աե պատին՝ 1930-ական թթ., արտաքուստ, լուսամուտի բացվածքից աջ

17.2.2. խաչքար 17 դ. Հ ագուցված աե պատին՝ 1930-ական թթ., արտաքուստ

17.3. եկեղեցի 13 դ. Հ համալիրի հս-ամ անկյունում, հս-ից կից է գավթին, ավերված

17.4. գավիթ 13 դ. Հ կից է Կաթողիկե և Ս. Կարապետ միանավ եկեղեցիներին, պատվիրատու՝ Քուրդ իշխան Վաչուտյան

17.4.1. խաչքար 12-13 դդ. Հ գավթից 10 մ ամ

17.4.2. խաչքար Մըլքի 13 դ. Հ գավթի ներսում, երկաստիճան պատվանդանին կանգնեցված զույգ խաչքարերից ձախակողմյանն է

17.4.3. խաչքար Մալիքի և Խորիշահի 13 դ. Հ կանգնեցված բարձր պատվանդանին, ձախակողմյան վերին և ստորին անկյունները` կոտրված

17.4.4. խաչքար Սեդայի 13 դ. Հ գավթի ներսում, երկաստիճան պատվանդանին կանգնեցված զույգ խաչքարերից աջակողմյանն է

17.4.5. խաչքար Ստեփանոսի և Մսին Խորիշաին 1469 թ. Հ գավթի ներսում` կանգնեցված եռաստիճան բարձր պատվանդանին

17.4.6. խաչքար 15-16 դդ. Հ հենած գավթի աե պատին, ներքուստ, ստորին մասը չի պահպանվել, արձանագիր

17.5. միաբանության շենք 17-18 դդ. Հ կից է համալիրի հվ պարսպին

17.5.1. խաչքար 13 դ. Հ միաբանության շենքի պատի շարվածքում, արձանագիր

17.6. դպրոցի շենք 1627 թ. Հ գավթից հվ-ամ

17.7. տապանատուն 4-12 դդ., 17 դ. Հ կից է գավթին՝ հվ-ից

17.8. գերեզմանոց 18-19 դդ. Հ հս մասում, պարսպից ներս

17.8.1. տապանաքար 1711 թ. Տ

17.8.2. տապանաքար 1741 թ. Տ

17.8.3. տապանաքար 18 դ. Տ

17.8.4. տապանաքար 18 դ. Տ

17.8.5. տապանաքար 18 դ. Տ

17.9. հուշասյուն 6 դ. Հ համալիրի հվ-աե մասում, վրնրգ.՝ 1950-ական թթ.

17.10 խաչքար 13 դ. Հ Կաթողիկե եկեղեցուց 25 մ հվ, քարակույտերի մեջ, վերին աջ անկյունը` կոտրված

17.11 խաչքար 13 դ. Հ Կաթողիկե եկեղեցուց 25 մ հվ

17.12 խաչքար 13 դ. Հ Կաթողիկե եկեղեցուց 25 մ հվ, պահպանվել է միայն քիվի հատվածը, արձանագիր

17.14 պարիսպ 12-13 դդ. Հ ավերված

17.14.1. խաչքար 13 դ. Հ պարսպի ամ պատի շարվածքում, բեկոր, արձանագիր

17.15 գերեզմանոց 10-17 դդ. Տ համալիրը շրջափակող պարսպից հս

17.15.1. մատուռ 10 դ. Հ գերեզմանոցի աե եզրին` կիսավեր

17.15.2. մատուռ «Գրիգոր Նարեկացի» 19 դ. Տ գերեզմանոցի հվ եզրին, վրնրգ.՝ 1960-ական թթ.

17.15.3. խաչքար Խաչիկ վարդապետի 1171 թ. Հ պահպանվել է միայն արձանագիր պատվանդանը

17.15.4. խաչքար Երեմիայի և Յոհաննես քահանայի 13 դ. Հ որմնափակ, գերեզմանոցի աե մասում` կոտրվածքներով

17.15.5. խաչքար Խոսրովի 13 դ. Տ գերեզմանոցի կնտ.-ում, պահպանվել է միայն արձանագիր պատվանդանը

18. ՔԱՐԱՅՐ-ԿԱՑԱՐԱՆՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ 10-13 դդ. հվ-աե մասում Տ Հովհաննավանքին հարող տարածքում, կան տասնյակից ավելի կացարաններ

2.113. Օշական գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ մթա 2-1 հզմ 2 կմ հվ-ամ Հ Քասախ և Շահվերդ գետերի խառնարանի մոտ, Քասախի ձախ ափին

1.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ

2. ԱՄՐՈՑ մթա 1 հզմ 2 կմ հս Հ

2.1. դամբարանադաշտ մթա 1 հզմ Հ ամրոցի ներսում

3. ԱՄՐՈՑ «ԴԻԴԻ ԿՈՆԴ» մթա 7-5 դդ, վաղ մջնդ գ. մ. Հ

3.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ, 2-3 դդ. Հ «Դիդի կոնդ» բլրի լանջերին և ստորոտին

3.2. պալատական համալիր մթա 7-5 դդ. Հ

4. ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ «ՄԱՆԿԱՆՈՑ» 7-18 դդ. 0,5 կմ հս-աե Տ

4.1. եկեղեցի ս. Սիոն (Մանկանոց ) 7 դ. Հ

4.2. կոթող Մորիկ կայսեր 7 դ. Հ

5. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1913 թ. Ամատունի փող. 6 Տ

6. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 19 դ. Մեսրոպ Մաշտոց փող., 6-րդ նրբ. 1 Տ

7. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1928 թ. Մեսրոպ Մաշտոց փող., 6-րդ նրբ. 3 Տ

8. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1926թ. Մեսրոպ Մաշտոց փող., 84 Տ Հովակիմ Անտոնյանի

9. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1900 թ. Մեսրոպ Մաշտոց փող., 86 Տ Հովակիմ Անտոնյանի

10. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1914 թ. Մեսրոպ Մաշտոց փող., 135-137 Տ Եղիազար Հարությունյանի

11. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1931 թ. Մեսրոպ Մաշտոց փող., 170 Տ Գևորգ Ներսիսյանի

12. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 19 դ. վրջ. Մեսրոպ Մաշտոց փող., 176 Տ Հարություն Ներսիսյանի

13. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1921 թ. Մեսրոպ Մաշտոց փող., 178 Տ Գրիգոր Ներսիսյանի

14. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1920 թ. Մեսրոպ Մաշտոց փող., 219 Տ Թումայենց Նիկոլի

15. ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ 1930-ական թթ. Մեսրոպ Մաշտոց փող., 239 Տ

16. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 9-20 դդ. հվ-աե մասում Տ Դիդի կոնդի պահպանական գոտու տարածքում

16.1. մատուռ Թուխ Մանուկ
(Ս. Գրիգոր) 12-13 դդ. Տ Դիդի կոնդի աե բլրալանջին

16.2. խաչքար 9-10 դդ. Հ գործող գերեզմանոցի աե մասում

16.3. խաչքար 10 դ. Հ գործող գերեզմանոցի ամ եզրին

16.4. խաչքար 11-12 դդ. Հ գործող գերեզմանոցի ամ մասում, վերին աջ անկյունը` կոտրված

16.5. խաչքար 11-12 դդ. Հ գործող գերեզմանոցի հս-ամ եզրին

16.6. խաչքար 12 դ. Հ գործող գերեզմանոցի կնտ.-ում` երկատված

16.7. խաչքար 12 դ. Հ գործող գերեզմանոցի ամ մասում, Ս. Մեսրոպ Մաշտոց եկեղեցուց աե` եռատված

16.8. խաչքար 12 դ. Հ գործող գերեզմանոցի ամ եզրին

16.9. խաչքար 12 դ. Հ գործող գերեզմանոցի կնտ.-ում

16.10 խաչքար 12 դ. Հ գործող գերեզմանոցի կնտ.-ում

16.11 խաչքար 12 դ. Հ գործող գերեզմանոցի կնտ.-ում

16.12 խաչքար 12 դ. Հ գործող գերեզմանոցի կնտ.-ում

16.13 խաչքար 12 դ. Հ գործող գերեզմանոցի կնտ.-ում

16.14 խաչքար 12 դ. Հ գործող գերեզմանոցի ամ մասում, Ս. Մեսրոպ Մաշտոց եկեղեցուց աե

16.15 խաչքար 12 դ. Հ գործող գերեզմանոցի ամ մասում

16.16 խաչքար 12-13 դդ. Հ գործող գերեզմանոցի կնտ.-ում, եռատված, վերին բեկորը չի պահպանվել

16.17 խաչքար 12-13 դդ. Հ գործող գերեզմանոցի աե մասում, անկյունները` կոտրված

16.18 խաչքար 12-13 դդ. Հ գործող գերեզմանոցի աե մասում, կանգնեցված ցածր պատվանդանին

16.19 խաչքար 1241 թ. Հ գործող գերեզմանոցի ամ մասում, պահպանվել է միայն ստորին մասը

16.20 խաչքար Ս. Նշան 1265 թ. Հ որմնափակ, Թուխ Մանուկի մոտ

16.21 խաչքար 1291 թ. Հ գործող գերեզմանոցի հվ-ամ եզրին, պահպանվել է միայն վերնամասը` ընկած գետնին

16.22 խաչքար 13 դ. Հ գործող գերեզմանոցի հս մասում, վերնամասը չի պահպանվել

16.23 խաչքար Վահրամի ... 13 դ. Հ գործող գերեզմանոցի ամ մասում, պահպանվել է միայն ստորին ձախ մասը, արձանագրությունը՝ եղծված

16.24 խաչքար 13 դ. Հ գործող գերեզմանոցի հս-աե մասում

16.25 խաչքար 13 դ. Հ գործող գերեզմանոցի կնտ.-ում, վերին աջ անկյունը` կոտրված, կանգնեցված ցածր պատվանդանին

16.26 խաչքար 14-15 դդ. Հ գործող գերեզմանոցի աե մասում, վերին ձախ անկյունը` կոտրված

16.27 խաչքար 15 դ. Հ գործող գերեզմանոցի կնտ.-ում, վերին աջ անկյունը` կոտրված

16.28 խաչքար 16-17 դդ. Հ գործող գերեզմանոցի հս-ամ եզրին, պահպանվել է միայն վերին աջ մասը, եղծված ու անընթեռնելի արձանագրությամբ

16.29 խաչքար 1652 թ. Հ գործող գերեզմանոցի ամ եզրին, արձանագրությունը՝ եղծված

16.30 տապանաքար Զարնիշանի 1661 թ. Տ գործող գերեզմանոցի ամ եզրին

16.31 տապանաքար Սարգսի 1661 թ. Տ գործող գերեզմանոցի ամ եզրին

16.32 տապանաքար Շերամ Զանի 1692 թ. Տ գործող գերեզմանոցի կնտ.-ում

16.33 տապանաքար Ավետիսի 1694 թ. Տ գործող գերեզմանոցի կնտ.-ում

16.34 տապանաքար Կարապետի 1697 թ. Տ գործող գերեզմանոցի ամ եզրին

16.35 տապանաքար Նիկողոսի 1718 թ. Տ գործող գերեզմանոցի կնտ.-ում

17. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ հվ-ամ մասում Հ գյուղի եզրին, Քասախի ձախափնյա մելիորացված հատվածում

18. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ 1,5 կմ հվ-աե Հ Քասախի ձախ ափին

19. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ մթա 2-1 հզմ 1 կմ հս-ամ Հ «Ղաչայի զաղա» վայրում

20. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ «ՍԱՍՈՒՆԻԿ» մթա 2 հզմ 2 կմ աե Հ Քասախի ձախ ափին, պահպանվել է 3 հատվածներով

21. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ «ՕՂՈՒԶԻ ՏՆԵՐ» մթա 2-1 հզմ 2 կմ աե Հ Քասախի ձախ ափին

21.1. դոլմեն մթա 3-1 հզմ 2 կմ աե Հ ներկայումս մոտակա դամբարանադաշտից մեկուսի է՝ տարածքի մելիորացման հետևանքով

22. ԵԿԵՂԵՑԻ ՄԵՍՐՈՊ ՄԱՇՏՈՑ 1875 թ.. գ. մ. Հ վրնրգ.՝ 1962-1963 թթ., որմնանկարները՝ Հ. Մամյանի

22.1. զանգակատուն 1875 թ. Հ

22.2. դամբարան Մեսրոպ Մաշտոցի 442-443 թթ. Հ պատվիրատու՝ Վահան Ամատունի

22.3. դպրոցի շենք 1913 թ. Տ

22.4. կոթող` Վահան Ամատունուն 5 դ. Հ վրկնգ.՝ 19 դ.

23. ԽԱՆՈՒԹԻ ՇԵՆՔ 1939 թ. Մեսրոպ Մաշտոց փող. 253 Տ

24. ԿԱՄՈՒՐՋ 1706 թ. հվ մասում Հ գյուղի եզրին, հնգաթռիչք

25. ՀՈՒՇԱԿՈԹՈՂ` ՀԱՅՈՑ ԱՅԲՈՒԲԵՆԻՆ 1962 թ. հս-ամ մասում Հ գյուղ մտնող ճանապարհին, ցածրիկ բլրի վրա, ճարտ.՝ Ջ. Թորոսյան

26. ՄԱՏՈՒՌ Ս. Աստվածածին 14 դ. հվ-աե մասում Տ Քասախի աջ ափին, Օշականի կամրջի պահպանական գոտու տարածքում

27. ՄԱՏՈՒՌ ԹԱԴԵՎՈՍ ԱՌԱՔՅԱԼ 13 դ. գ. մ. Տ «Մատռաթաղ»-ում

28. ՄԱՏՈՒՌ Ս. ՍԱՐԳԻՍ 1225 թ. հվ-ամ մասում Հ Քասախի ձախ ափին, կիսաժայռափոր, Օշականի կամրջի պահպանական գոտու տարածքում

29. ՋՐԱՂԱՑ 18-19 դդ. հվ-աե մասում Տ Ս. Աստվածածին մատուռի մոտ, Քասախի աջ ափին, Օշականի կամրջի պահպանակն գոտու տարածքում

30. ՔԱՐԱՅՐԵՐ - ԿԱՑԱՐԱՆՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ մթա 5-1 հզմ 1,5 կմ ամ Հ

31. ՔԱՐԱՅՐԵՐ - ԿԱՑԱՐԱՆՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ մթա 1 հզմ աե մասում Հ

32. ՔԱՐԱՅՐԵՐ - ԿԱՑԱՐԱՆՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ քարե դար -17 դ. 2 կմ հվ-ամ Հ

33. ՀՆԱՎԱՅՐ «ՆԵՐՔԻՆ ՆԱՎԵՐ» Ք.ա. 23-21 դդ. գյուղից մոտ 5 կմ հվ. Շահվերդ գետի ձախափնյա հրվանդանի վրա. Փարպի և Օշական գյուղերի միջև ընկած տարածքում Հ հնավայրի կլոր կառույցներն ու քարայր-կացարաններն են դամբարանադաշտը տարածվում է նաև Փարպի գյուղի հողերոմ

(2.113-րդ կետը լրաց. 12.04.07 N 456-Ն)

2.114. Օրգով գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԱՄՐՈՑ մթա 2-1 հզմ-մջնդ հվ մասում Հ գյուղի եզրին

1.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ պահպանվել է 2 կղզյակով՝ ամրոցից 500 մ հվ և 400 մ հվ-ամ

1.2. խաչքար 12-13 դդ. Հ ամրոցի աե եզրին կառուցված նորաշեն մատուռի ամ պատին` ներքուստ

2. ԱՄՐՈՑ մթա 2-1 հզմ 1 կմ հվ-ամ Հ Ամպառ գետակի կիրճի ձախ ափին

3. ԱՄՐՈՑ «ԿԱՔԱՎԱԲԵՐԴ» մթա 2-1 հզմ 3 կմ հս Հ «Սպիտակ քարափի գլուխ» տեղանքում

3.1. դամբարանադաշտ մթա 2-1 հզմ Հ ամրոցի հս կողմի ընդարձակ սարահարթին

4. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ 13-17 դդ. 4,5 կմ հս Տ Ամբերդ գետի աջ ափին, Ամբերդից 1 կմ հվ, տեղացիներն անվանում են «Էլիյուրդ»

5. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԽԱՉԱՎԱՆՔ» 13-17 դդ. 1 կմ հվ Տ

5.1. եկեղեցի 14-15 դդ. Տ ավերված

6. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԿՈՒՌ ԹԱՓԱ» 5-13 դդ. 4 կմ հս Տ

6.1. եկեղեցի 5-6 դդ. Հ

6.2. եկեղեցի 13-14 դդ. Տ

6.3. գերեզմանոց 7-11 դդ. Տ գերեզմանոցից ռադիոֆիզիկական չափումների ինստիտուտի բակ են տեղափոխվել խաչքարեր ու կոթողներ

7. ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՂԱԶԱՐԻ ՁՈՐ» 11-18 դդ. 2 կմ հվ Տ Ամբերդ և Տեղեր ձորերի միացման մասում

8. ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ «ԿՈՒՌ ԹԱՓԱ» մթա 2-1 հզմ 3-4 կմ հս Հ զբաղեցնում է Ամբերդ և Տեղեր ձորերի միջև ընկած սարահարթը, պահպանվել է 2 կղզյակով

9. ԿՈԹՈՂ 7 դ. հս մասում Հ Ռադիոֆիզիկական չափումների ինստիտուտի հյուրանոցի բակում, ընկած գետնին, տեղափոխված «Կուռ թափա» գյուղատեղիից

10. ԿՈԹՈՂ 7 դ. հս մասում Հ Ռադիոֆիզիկական չափումների ինստիտուտի հյուրանոցի բակում, երկատված, տեղափոխված «Կուռ թափա» գյուղատեղիից

11. ԿՈԹՈՂ 7 դ. հս մասում Հ Ռադիոֆիզիկական չափումների ինստիտուտի հյուրանոցի բակում, եռատված, տեղափոխված «Կուռ թափա» գյուղատեղիից

12. ԿՈԹՈՂ 7 դ. հս մասում Հ Ռադիոֆիզիկական չափումների ինստիտուտի հյուրանոցի բակում, պահպանվել է միայն ստորին մասը` տեղափոխված «Կուռ թափա» գյուղատեղիից

13. ԿՈԹՈՂ 7 դ. հս մասում Հ Ռադիոֆիզիկական չափումների ինստիտուտի հյուրանոցի բակում, բեկոր, տեղափոխված «Կուռ թափա» գյուղատեղիից

14. ԿՈԹՈՂ 7 դ. հս մասում Հ Ռադիոֆիզիկական չափումների ինստիտուտի հյուրանոցի բակում, խաչազարդ, վերին մասը չի պահպանվել` տեղափոխված «Կուռ թափա» գյուղատեղիից

15. ԿՈԹՈՂ 7 դ. հս մասում Հ Ռադիոֆիզիկական չափումների ինստիտուտի հյուրանոցի բակում, խարազարդ, ստորին մասը չի պահպանվել` տեղափոխված «Կուռ թափա» գյուղատեղիից

16. ՔԱՐԱՅՐ - ԿԱՑԱՐԱՆ «ՃԳՆԱՎՈՐԻ ԱՅՐ» 13-14 դդ. 2 կմ հվ Հ Ամբերդի ձորում, «Ղազարի ձոր» գյուղատեղիի դիմաց

2.115. Օրթաճայա գյուղ

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

1. ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ 5-10 դդ. գ. մ. Տ պահպանվել է հատվածաբար

(ցուցակը լրաց. 12.04.07 N 456-Ն)

Փոփոխման պատմություն

Փոփոխող ակտ		Համապատասխան ինկորպորացիան
12.04.2007, N 456-Ն		11.05.2007, N 628

Փոփոխված ակտ

Փոփոխող ակտ		Համապատասխան ինկորպորացիան

Հայաստանի Հանրապետության վարչապետ	Ա. Մարգարյան

Հուշ-ար ձա- նի- հա- մարը	Հուշարձանի ենթահամարը (ենթահամարները)			Հուշարձանախումբը, հուշարձանը	Ժամանակը	Տեղը բնակավայրի նկատմամբ, հասցեն	Նշա- նա- կու- թյունը	Ծանոթագրություն
1.	2.	3.	4.	5.	6.	7.	8.	9.
1.				ԱՇՏԱՐԱԿ «ՈՒԼԱՏԻՏԻԿ»	4-5դդ.	հվ-աե մասում	Հ	համանուն բլրի վրա. Քասախի կիրճի ձախ լանջին, միջնադարյան կամրջի մոտ
2.				ԲԱՂՆԻՔ	1900 թ.	քաղաքի մեջ (այսուհետև՝ք.մ.)	Տ
3.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1888 թ.	Աբովյան փող. 22	Տ
4.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	19 դ.ՎՐՋ	Ալազանի փող.19-23	Տ	բժիշկ Սանդրոյի
5.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1910 թ.	Ն. Աշտարակեցու հրապարակ	Տ	Վարդազարենց
6.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1904 թ.	էմին Հակոբյան փող., 2	Տ	Կոկոլենց Աթոյի
7.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	19 դ.ՎՐՋ	Ղափանցյան փող., 14	Տ	Եսայու
8.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	19 դ.ՎՐՋ	Ղափանցյան փող., 18	Տ
9.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	20 դ. սկզբ	Ղափանցյան փող., 20	Տ	Սիրեկանի
10.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1837 թ.	Սաժումյան փող., 1	Տ	Թաթոսենց Թաթոյի
11.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1895 թ.	Սաժումյան փող., 12	Տ	Հաջի աղայի
12.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1896 թ.	Սաժումյան փող., 34	Տ	Բեգլարենց
13.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	13-20 դդ.	հս-աե մասում	Հ	Քաղաքի եզրին, Ապարան տանող ճանապարհի աջ կողմում
	13.1			խաչքար	9-10 դդ.		Հ	հվ մասում
	13.2			խաչքար	11-12դդ.		Հ	Ա. Խաչատրյանի հողամասում
	13.3			խաչքար	11-12դդ.		Հ	Ա. Խաչատրյանի հողամասում
	13.4			խաչքար	13դ.		Հ	որմնափակ, վրնրգ 1954 թ., ճարտ.՝ Շ. Ազատյան
	13.5			խաչքար	13դ.		Հ	որմնափակ, վրնրգ1954 թ., ճարտ.՝ Շ. Ազատյան
	13.6			խաչքար	13դ.		Հ	որմնափակ,վրնրգ1954 թ., ճարտ.՝ Շ. Ազատյան
	13.7			խաչքար	13դ.		Հ	Ա. Խաչատրյանի հողամասում
	13.8			խաչքար	13դ.		Հ	աե մասում, ստորին մասը կոտրված
	13.9			խաչքար Գրիգոր և Վարդոսան ամուսինների	1225 թ.		Հ	աե մասում, քառաստիճան պատվանդանին
	13.10.			խաչքար Սադուն իշխանի և նրա զավակների («Ծակքար»)	1268 թ.		Հ
	13.11.			խաչքար Գրիգորի, Նազի, Սետայի	1273 թ.		Հ	եռաստիճան պատվանդանին
	13.12.			խաչքար Վերգինի	1461 թ.		Հ	կնտ.-ական մասում, հենած տապանաքարի, ստորին մասը չի պահպանվել
	13.13.			խաչքար Կարապետին	16-17 դդ.		Հ	հս-ամ մասում, քիվը՝ ջարդոտված, կանգնեցված եռաստիճան բարձր պատվանդանին. 3 խաչքարերից ձախակողմյանը
	13.14.			խաչքար Վիրապի, Մկրտչի	16-17 դդ.		Հ	հս-ամ մասում, կանգնեցված եռաստիճան բարձր պատվանդանին. 3 խաչքարերից կենտրոնականը
	13.15.			խաչքար Գուլֆաշի, Շնահրի	1602 թ.		Հ	հս-ամ մասում, կանգնեցված եռաստիճան բարձր պատվանդանին. 3 խաչքարերից աջակողմյանը
	13.16.			խաչքար Ուքանի	1631 թ.		Հ	հվ-ամ մասում, քիվի վերին աջ անկյունը` կոտրված
	13.17.			տապանաքար	1598 թ.		Հ
	13.18.			տապանաքար Բաբելի	1757 թ.		Հ
	13.19.			տապանաքար Եղսանի	1771 թ.		Հ
	13.20.			տապանաքար	1781 թ.		Հ
	13.21.			տապանաքար Հարությունի	1791 թ.		Հ
	13.22.			տապանաքար Տեր Հարություն Շահազիզյանի (Աշտարակեցու)	1801 թ.		Հ	Ներսես Աշտարակեցու հոր տապանաքարն է:
14.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ «ԽՈՋԱԲԱՂԵՐ»	մթա 2 հզմ	հս-աե մասում	Հ
15.				ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ (ԿԱՐՄՐԱՎՈՐ)	7 դ.	հս-աե մասում	Հ
	15.1			գերեզմանոց	7-19 դդ.		Հ	եկեղեցու բակում
		15.1.1		խաչքար	11 դ.		Հ	եկեղեցու բակում, ընկած գետնին, ստորին ձախ անկյունը` կոտրված
		15.1.2		խաչքար «Հազախաչ»	12 դ.		Հ	եկեղեցու պարսպի հվ-ամ մուտքի ձախ կողմում, քառաստիճան պատվանդանին. արձանագիր
		15.1.3		խաչքար Թագուհու	1184 թ.		Հ	երկաստիճան պատվանդանին կանգնեցված 3 խաչքարերից կենտրոնականը կազմող՝ Արքա
		15.1.4		խաչքար	12-13 դդ.		Հ	երկաստիճան պատվանդանին կանգնեցված 3 խաչքարերից ձախակողմյանը
		15.1.5		խաչքար	12-13 դդ.		Հ	երկաստիճան պատվանդանին կանգնեցված 3 խաչքարերից աջակողմյանը
		15.1.6		խաչքար	13 դ.		Հ	թերի
		15.1.7		խաչքար	15 դ.
		15.1.8		խաչքար Ասադինին, պարոն Դալին	16 դ.		Հ	եկեղեցու բակում, կանգնեցված բարձր պատվանդանին, կազմող՝ Սարգիս
		15.1.9		խաչքար	16 դ.		Հ	եկեղեցու պարսպի տակ
		15.1.10.		խաչքար Հովսեփի	1598 թ.		Հ	եկեղեցու պարսպի տակ, կազմող՝ Հրայպետ
		15.1.11.		խաչքար Մկրտիչ վարդապետ Շահազիզյանի	1832 թ.		Հ	եկեղեցու պարսպի տակ, վերին ձախ և ստորին աջ անկյունները` կոտրված
		15.1.12.		տապանաքար	1811 թ.		Հ	պարսպի հվ մուտքից ձախ
		15.1.13.		գերեզման Գևորգ էմինի	1998 թ.			ճարտ.՝ Հ. Սոլախյան
	15.2			պարիսպ	1254 թ.		Հ
16.				ԵԿԵՂԵՑԻ ԾԻՐԱՆԱՎՈՐ	5 դ.	ք.մ., Բերդաթաղում	Հ	կիրճի եզրին, կիսավեր
	16.1			կոթող	7 դ.		Հ	բեկոր՝ հենած հվ պատին
	16.2			կոթող	7 դ.		Հ	բեկոր՝ եկեղեցու հվ-աե անկյունում
	16.3			կոթող	7 դ.		Հ	բեկոր
	16.4			կոթող	7 դ.		Հ	եկեղեցուց 4 մ աե
	16.5			խաչքար	11-12 դդ.		Հ	եկեղեցու ներսում, հենած պատին
	16.6			խաչքար	13 դ.		Հ	բեկոր, եկեղեցու ներսում
	16.7			տապանաքար	1701 թ.		Հ	հվ պատի շարվածքում
17.				ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ՄԱՐԻՆԵ	1281 թ.	ք.մ.	Հ	բարեկարգված 1977 թ., նախագծի ճարտ.՝ Գ.Գյուրջյան
	17.1			գերեզմանոց	17-19 դդ.		Հ	եկեղեցու ամ կողմում
	17.2			խաչքար	1291 թ.		Հ	եկեղեցու բակում, երկաստիճան պատվանդանին
18.				ԵԿԵՂԵՑԻ Ս.ԱԱՐԳԻՍ	13 դ.	հվ-աե մասում	Հ	վրկնգ.՝1985 թ., ճարտ.՝ Հ.Գասպարյան
	18.1			գերեզմանոց	15-19 դդ.		Հ	եկեղեցու շուրջը
	18.2			պարիսպ	15 դ.		Հ
	18.3			խաչքար	16-17 դդ.		Հ	եկեղեցու ներսում, արձանագիր, կոտրված
	18.4			քարայր-կացարան	16-17 դդ.		Տ	եկեղեցուց 20 մ հվ-ամ
	18.5			քարայր-կացարան	16-17 դդ.		Տ	եկեղեցուց 15 մ հվ-ամ
	18.6			քարայր-կացարան	16-17 դդ.		Տ	եկեղեցուց 25 մ հվ-աե
	18.7			քարայր-կացարան	16-17 դդ.		Տ	եկեղեցուց 10 մ հվ
19.				ԵԿԵՂԵՑԻ ՍՊԻՏԱԿԱՎՈՐ	13 դ.	ք.մ., Բերդաթաղում	Հ	կիրճի եզրին, կիսավեր
20.				ԿԱՄՈՒՐՋ	10 դ.	աե մասում	Հ
21				ԿԱՄՈՒՐՋ	1664 թ.	աե մասում	Հ	պատվիրատու՝ մահտեսի խոջա Գրիգոր
22.				ՀՆՁԱՆ	19 դ.	հվ-ամ մասում	Տ	Աշտարակ-Օշական խճուղուց ձախ, Մինասի Մացակայի հողամասում
23.				ՀՆՁԱՆ	19 դ.	հս-ամ մասում	Տ	Աշտարակ-Օշական խճուղուց աջ. Ղազիկենց հողամասում
24.				ՀՈՒՇԱՍՅՈՒՆ` ԱՐՏԵՄԻ ԱՅՎԱԶՅԱՆԻՆ	1990 թ.	Ն. Սիսակյան փող.	Տ
25.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1974 թ.	ք.մ.	Տ	ճարտ.՝ Վ. Թասլակյան
26.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ ՆՈՐԱՅՐ ՍԻՍԱԿՅԱՆԻ	1987 թ.	Ն. Սիսակյան փող.	Տ	ճարտ.՝ Գ. Գյուրջյան. քանդ.՝ Ա. Ավագյան
27.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ՎԱՆԻ 1915 թ. ՀԵՐՈՍԱՄԱՐՏԻՆ	1980 թ.	ամ մասում	Հ	քաղաքի ամ եզրին, Աշտարակ-Թալին մայրուղու ձախ կողմում, ճարտ. Ջ. Թորոսյան
28.				ՋՐԱՂԱՑՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ	19 դ. վրջ	Աբովյան փող., 2	Տ	միջնադարյան կամրջի մոտ, վրկնգ.՝ 1983 թ., ճարտ.՝ Գ. Գյուրջյան
29.				ԶՐԱՆՑՔ «ՄԱՅՐ ԱՌՈՒ» («ԱԿԱՆԱՏԵՍԻ ԱՌՈՒ»)	մթա 8-7 դդ.	աե մասում	Հ
30.				տապանաքար «ՆԱՀԱՏԱԿԻ»	1751 թ.	0,5 կմ աե	Հ	Քասախի կիրճում, «Դարաքավոր» այրերի մոտ. Քասախի աջակողմյան դարավանդին
31.				ՏՈՒՆ-ԹԱՆԳԱՐԱՆԻ ՇԵՆՔ. ՊԵՐՃ ՊՌՈՇՅԱՆԻ ՏՈՒՆ-ԹԱՆԳԱՐԱՆԸ	19 դ., 1948 թ.	Պռոշյան փող., 10	Տ	վրկնգ.՝ 1986 թ.
	31.1			հուշարձան Պերճ Պռոշյանի	1948 թ.		Տ	տուն-թանգարանի բակում, քանդ.՝ Ա. Ատեփանյան
32.				ՏՈՒՆ-ԹԱՆԳԱՐԱՆԻ ՇԵՆՔ. ՆՈՐԱՅՐ ՍԻՍԱԿՅԱՆԻ ՏՈՒՆ-ԹԱՆԳԱՐԱՆԸ	19 դ.վրջ	Ղափանցյան փող., 25	Տ	վրկնգ.՝ 1989 թ.
33.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ «ՎԵՐԻՆ ՆԱՎԵՐ»	Ք.ա. 2-1 հազ.	քաղաքից մոտ 2.5 կմ ամ, Աշտարակ-Գյումրի ճանապարհից 20-30 մ հվ	Հ	Փարպի գյուղի «Վերին Նավեր» դամբարանադաշտի (պետ. ցուցակ՝ 2.110.2) աե հատվածի մեծ դամբանաբլուրներն են
34.				ՀՆՁԱՆՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ	4-13 դդ.	քաղաքի հս-աե մասում, «Հնձանաբագեր» վայրում	Հ	պեղվել է 4 հնձան
35.				ՔԱՐԱՅՐ- ԿԱՑԱՐԱՆՆԵՐ «ԴԱՐԱԲԱՎՈՐ»	միջնադար	Քասախի կիրճում	Հ	համալիրի մաս կազմող «Նահատակի» տապանաքարը պետ. ցուցակում ներկայացված է իբրև աոանձին հուշարձան(2.1-30)

1.	2.	3.	4.	5.	6.	7.	8.	9.
1.				ԱՇՏԱՐԱԿ	10-13 դդ.	հս-աե մասում	Հ	գյուղի եզրին, «Հին Մուղնի» թաղում, Քասախի կիրճի աջ ափին
2.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	13-19 դդ.	հվ մասում	Հ	գյուղի եզրին
	2.1.			խաչքար	11-12 դդ.		Հ	կոտրվածքներով
	2.2.			խաչքար	13 դ.		Հ	եռաաստիճան պատվանդանին, վերին մասը չի պահպանվել
	2.3.			խաչքար	13 դ.		Հ	տեղահանված, ընկած, վերին մասը չի պահպանվել
	2.4.			մահարձան ասպետ Անտոն Պատրիկյանի	1862 թ.		Տ
	2.5.			տապանաքար Խաչատուրի	1662 թ.		Հ	կազմող՝ Մուրադ Մուղնեցի
	2.6.			տապանաքար Մկրտչի	1667 թ.		Հ	կազմող՝ Մուրադ Մուղնեցի
	2.7.			տապանաքար Աահակ Հիզանցու	1667 թ.		Հ
	2.8.			Տապանաքար Փիրիբեկի	1611 թ.	գյուղի հվ եզրին, գերեզմանոցում	Հ
3.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	13-19 դդ.	գ.մ.		վանական համալիրից հս-աե, պահպանված է 2 կղզյակով
4.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2 հզմ	0,6 կմ հս-աե	Հ	Աշտարակ-Ապարան մայրուղու երկու կողմերում
5.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2 հզմ, 13-14 դդ.	հվ մասում	Հ
	5.1.			պարիսպ	մթա 2 հզմ		Հ
	5.2.			հնձան	13-14 դդ.		Տ	Աշտարակ-Ապարան ավտոխճուղուց աջ
6.				ՋՐԱՄԲԱՐ «ԿԱՐԲՈ ԾՈՎ»	17 դ.	0,5 կմ հս-աե	Հ	պատվիրատու՝ պարոն Այվազ
7.				ՎԱՆԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ ՄՈՒՂՆՈՒ Ս. ԳԵՎՈՐԳ	14-17 դդ.	հվ մասում	Հ	գյուղի եզրին, վրկնգ՝. 1973-1974 թթ.
	7.1.			եկեղեցի Ս. Գևորգ	1664-1669 թթ.		Հ	պատվիրատու՝ Հովհաննես և Դավիթ վարդապետներ, ճարտ.՝ Սահակ Հիզանցի, Մուրադ Մուղնեցի
		7.1.1		խաչքար	1598 թ.		Հ	հս ավանդատան աե խորշում, կազմող՝ Հրայպետ
		7.1.2		խաչքար	1599 թ.		Հ	ագուցված հվ ավանդատան աե պատին
		7.1.3		խաչքար	16 դ.		Հ	հս ավանդատան հվ խորշում
		7.1.4		խաչքար	16 դ.		Հ	հս ավանդատան հս խորշում
		7.1.5		խաչքար	16 դ.		Հ	ագուցված հվ ավանդատան հս պատին
		7.1.6		խաչքար	16 դ.		Հ	ագուցված հվ ավանդատան հվ պատին
		7.1.7		որմնանկար «Ավետում»	19 դ.		Հ	ավագ խորանի նախշազարդ շինվածքի հս և հվ բացվածքների վերնամասերում, ամրացված՝ 1975 թ.
		7.1.8		որմնանկար «Հովհաննես ավետարանիչ»	19 դ.		Հ	ավագ խորանի նախշազարդ շինվածքի հս մասում, ամրացված՝ 1975 թ.
		7.1.9		որմնանկար «Ղուկաս ավետարանիչ»	19 դ.		Հ	նախշազարդ շինվածքի հվ մասում, բացվածքից ձախ, ամրացված՝ 1975 թ.
		7.1.10		որմնանկար «Մատթեոս ավետարանիչ»	19 դ.		Հ	ավագ խորանի նախշազարդ` շինվածքի հս մասում, բացվածքից աջ, ամրացված՝ 1975 թ.
		7.1.11		որմնանկար «Մարկոս ավետարանիչ»	19 դ.		Հ	նախշազարդ` շինվածքի հվ մասում, բացվածքից ձախ, ամրացված՝ 1975 թ.
		7.1.12		որմնանկար «Քրիստոսի փառաբանումը»	19 դ.		Հ	հս-աե որմնասյան աե նիստին
	7.2.			գավիթ	1664-1669 թթ.		Հ	ճարտ.՝ Սահակ Հիզանցի, Մուրադ Մուղնեցի
		7.2.1		խաչքար	17 դ.		Հ	գավթի հս կողմում` հենած պատին
	7.3.			սեղանատուն	17 դ.		Հ	պատվիրատու՝ Մարտիրոս եպիսկոպոս
		7.3.1		խաչքար	986 թ.		Հ	սեղանատան աե պատի մոտ
		7.3.2		խաչքար	16 դ.		Հ	հենած սեղանատան աե պատին, արտաքուստ, 3 խաչքարերից աջակողմյանը
		7.3.3		խաչքար	17 դ.		Հ	հենած սեղանատան աե պատին, արտաքուստ, արձանագիր, արձանագրությունը՝ վնասված
	7.4.			բնակելի շինություններ	1632- 1655 թթ.		Հ	համալիրի հս պարսպին կից
	7.5.			աղբյուր	17 դ.		Հ	համալիրի հ-ամ կողմում
	7.6.			կոթող	7 դ.		Հ	համալիրի թանգարանի բացօթյա ցուցադրությունում, վերնամասը` կոտրված
	7.7.			կոթող	7 դ.		Հ	համալիրի թանգարանի բացօթյա ցուցադրությունում, վերնամասը` կոտրված
	7.8.			կոթող	7 դ.		Հ	համալիրի թանգարանի բացօթյա ցուցադրությունում, եզրերը՝ կոտրված
	7.9.			կոթող	7 դ.		Հ	համալիրի թանգարանի բացօթյա ցուցադրությունում, կոտրտված
	7.10			խաչքար	13 դ.		Հ	համալիրի թանգարանում, հենած աե պատին, արձանագիր, վերնամասը չի պահպանվել
	7.11			խաչքար	13 դ.		Հ	համալիրի թանգարանում, հենած աե պատին, արձանագիր, բեկոր
	7.12			խաչքար	13 դ.		Հ	համալիրի թանգարանում, հենած աե պատին, պահպանվել է 2 բեկորով, տեղափոխված է «էրեբունի» թանգարանից
	7.13			խաչքար	13 դ.		Հ	համալիրի թանգարանում, հենած աե պատին, պահպանվել է 3 բեկորով, տեղափոխված է «էրեբունի» թանգարանից
	7.14			խաչքար	13-14 դդ.		Հ	համալիրի թանգարանում, հենած աե պատին, ստորին մասը չի պահպանվել
	7.15			խաչքար Դավթի	13-14 դդ.		Հ	համալիրի թանգարանում, հենած աե պատին, պահպանվել է 3 բեկորով, տեղափոխված է «էրեբունի» թանգարանից
	7.16			պարիսպ	17 դ.		Հ	պատվիրատու՝ Մարտիրոս եպիսկոպոս
8.				ԱՄՐՈՑ	Ք.ա.2 հազ.	Աշտարակ քաղաքից 0.5 կմ աե, Երևան-Վանաձոր նոր մայրուղու աջ կողմում, Քասախ գետի աջափնյա բարձրադիր հրվանդանի վրա	Հ
9.			ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ	Ք.ա.4-2 հազ.	Աշտարակ քաղաքից 0.5 կմ աե, Երևան-Վանաձոր նոր մայրուղու աջ կողմում, Քասախ գետի աջափնյա բարձրադիր հրվանդանի վրա գտնվող ամրոցից 0.5 կմ հս	Հ
	9.1		աշտարակ- դիտակետ	Ք.ա.2-1 հազ.		Հ

1.	2.	3.	4.	5.	6.	7.	8.	9.
1.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	18-20 դդ.	ք.մ.	Տ	Քասախի բազիլիկից 700 մ հվ-ամ
	1.1.			խաչքար	10 դ.		Հ	խրված հողի մեջ, եզրերը` ջարդոտված
2.				ԵԿԵՂԵՑԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ ՔԱՍԱԽԻ ԲԱԶԻԼԻԿ	4-5 դդ.	կենտրոնում (այսուհետև՝ կնտ)	Հ
	2.1.			եկեղեցի Ս.Խաչ	4-5 դդ.		Հ	եռանավ
	2.2.			եկեղեցի Ս.Խաչ	4-5 դդ.		Հ	միանավ
	2.3.			սյունասրահ	6 դ.		Հ	երկու եկեղեցիների միջև
	2.4.			խաչքար	9-10 դդ.		Հ	բազիլիկի հս կողմում, պատվանդանից իջեցված, խրված հողի մեջ
	2.5.			խաչքար	9-10 դդ.		Հ	բազիլիկի հս կողմում, վերին ձախ անկյունը և ստորին մասը` կոտրված
3.				ԵԿԵՂԵՑԻ Ս.ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ	19 դ.	ք.մ.	Տ	Քասախի բազիլիկից 300 մ հս, բլրի վրա, Երևան qնացող ջրատարի պարսպապատ տարածքում
	3.1.			գերեզմանոց	17-20 դդ.	ք.մ.	Տ
4.				ԽԱՉՔԱՐ	10 դ.	ք.մ.	Հ	Քասախի բազիլիկից 500 մ հվ-ամ, Վաչիկ Գրիգորյանի հողամասում
5.				ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1946 թ.	ք.մ.	Տ	Մանկական զբոսայգու տարածքում ճարտ.՝ Գ.Թամանյան
6.				ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ` ՀՈԿՏԵՄԲԵՐՅԱՆ ՀԵՂԱՓՈԽՈՒԹՅԱՆ 60-ԱՄՅԱԿԻՆ	1977 թ.	ք.մ.	Տ	ճարտ.՝ Ա. Արշակյան
7.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ՄԵԾ ԵՂԵՌՆԻ, ԱՊԱՐԱՆԻ ՀԵՐՈՍԱՄԱՐՏԻ ԵՎ ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ («ՎԵՐԱԾՆՈՒՆԴ»)	1974-1979 թթ.	1,5 կմ ամ	Հ	ճարտ՝ Ո. Իսրայելյան
	7.1.			պանթեոն	1994 թ.		Հ
	7.2.			խաչքար` Սպիտակի 1988 թ. երկրաշարժի զոհերին	1994 թ.		Տ
	7.3.			գերեզման Դրաստամատ Կանայանի (Դրո)	1999 թ.		Հ
8.				ՔԱՂԱՔԱՏԵՂԻ ԱՊԱՐԱՆ	մթա 3-1 հզմ, մթա 1 հզմ-մթ 1 դ.	հս-ամ մասում	Հ	քաղաքի հս-ամ եզրին
	8.1.			ամրոց «Բերդ»	մթա 3-1 հզմ	1 կմ հս-ամ	Հ	Քասախի ձախ ափին
	8.2.			դամբարանադաշտ	մթա 3-1 հզմ		Հ
9.				ՄԱՏՈՒՌ ԹՈՒԽ ՄԱՆՈՒԿ	17-18-րդ դդ.	քաղաքի Սբ խաչ եկեղեցուց (Քասախի բազիլիկա) 500 մ հվ-ամ	Տ

1.	2.	3.	4.	5.	6.	7.	8.	9.
1.				ԲԱՑՕԹՅԱ ԿԱՅԱՆ	քարի դար	Արտին լեռան հս-աե լանջին	Հ	«Սատանի դար» վայրում
2.				ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ	մթա 2-1 հզ մ	1,5 կմ աե-հս.	Հ	Արալղի դաշտում, Կարմրաշեն տանող ճանապարհից 0,5 կմ աջ
	2.1.			դամբարանադաշտ	մթա 4-2 հզ մ		Հ	Կարմրաշեն տանող ճանապարհի խաչմերուկին հարող հատվածում
3.				ԴԱՄԲԱՐԱՆ ԹԱԼԻՆԻ ՄԵԾ	մթա 4-3 հզ մ	աե եզրին	Հ	Երևան-Թալին ավտոճանապարհից ձախ
4.				ԵԿԵՂԵՑԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ ԹԱԼԻՆԻ ԿԱԹՈՂԻԿԵ	4-20 դդ.	հս մասում	Հ
	4.1.			եկեղեցի	5 դ.		Հ	Կաթողիկեից հս, պահպանվել են միայն հիմնապատերը
	4.2.			Կաթողիկե	7 դ.		Հ
	4.3.			պալատ	9-11 դդ.		Հ	Կաթողիկեից 150 մ հվ-աե
	4.4.			գերեզմանոց	4-20 դդ.		Հ	Կաթողիկեի շուրջը
		4.4.1		կոթող	4-5 դդ.		Հ	Կաթողիկեի հվ կողմում
		4.4.2		կոթող	4-5 դդ.		Հ	Կաթողիկեից 30 մ հվ-ամ, պահպանվել է պատվանդանը
		4.4.3		կոթող	4-5 դդ.		Հ	Կաթողիկեի հս կողմում, պահպանվել է պատվանդանը
		4.4.4		կոթող	4-5 դդ.		Հ	Կաթողիկեի հվ կողմում
		4.4.5		կոթող	4-7 դդ.		Հ	Կաթողիկեի հվ-աե կողմում
		4.4.6		կոթող	4-7 դդ.		Հ	Կաթողիկեի հվ-աե կողմում
		4.4.7		կոթող	4-7 դդ.		Հ	Կաթողիկեի հվ-աե կողմում, պահպանվել է պատվանդանը
		4.4.8		կոթող	4-7 դդ.		Հ	Կաթողիկեի հվ-աե կողմում
		4.4.9		խաչքար	9-10 դդ.		Հ	Կաթողիկեից 35 մ հս-ամ, երկատված, ընկած qետնին
		4.4.10		խաչքար	10 դ.		Հ	Կաթողիկեից 20 մ հս-ամ, ընկած qետնին, ստորին մասը չի պահպանվել
		4.4.11		խաչքար	10-11 դդ.		Հ	Կաթողիկեից հս-ամ, ընկած qետնին, ստորին մասը և վերնամասի ձախ անկյունը` կոտրված
		4.4.12		խաչքար	10-11 դդ.		Հ	Կաթողիկեից 25 մ հս-ամ, ընկած qետնին, ստորին մասը չի պահպանվել
		4.4.13		խաչքար	11դ.		Հ	Կաթողիկեի հս-ամ կողմում, ընկած qետնին
		4.4.14		խաչքար	13-14 դդ.		Հ	Կաթողիկեի ամ կողմում, կանգնեցված qետնին
5.				ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ	613-615 թթ.	ք.մ.	Հ
	5.1.			կոթող	4-5 դդ.		Հ	եկեղեցու հս-ամ կողմում
	5.2.			կոթող	4-7 դդ.		Հ	եկեղեցու հս կողմում, պահպանվել է միայն պատվանդանը
	5.3.			կոթող	5-6 դդ.		Հ	եկեղեցու հվ կողմում, պահպանվել է միայն պատվանդանը
	5.4.			կոթող	5-6 դդ.		Հ	եկեղեցու հս-ամ կողմում, խիստ քայքայված
	5.5.			կոթող	6-7 դդ.		Հ	եկեղեցու հս-ամ կողմում, վերին և ստորին մասերը` կոտրված
	5.6.			խաչքար	10-11 դդ.		Հ	արձանազիր, եկեղեցու խորանում
	5.7.			տապանաքար	874 թ.		Հ	եկղ-ուց 10 մ հվ-ամ, կոտրված` 6 մասի
	5.8.			տապանաքար	9-10 դդ.		Հ	եկղ-ուց 10 մմ հվ-ամ, արձանազիր
6.				ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԳԵՎՈՐԳ	19 դ.	ք.մ.	Տ
	6.1.			զանգակատուն	19 դ.		Տ	կից է եկեղեցուն ամ-ից
	6.2.			խաչքար	10 դ.		Հ	ագուցված ամ ճակատին, արտաքուստ, մուտքից աջ
	6.3.			խաչքար	13 դ.		Հ	ագուցված հվ ճակատին, արտաքուստ, մուտքից աջ
	6.4.			խաչքար	13 դ.		Հ	ագուցված աե ճակատին, արտաքուստ
	6.5.			խաչքար	19 դ.		Տ	ագուցված հվ ճակատին, արտաքուստ, մուտքից ձախ
7.				ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1946 թ.	ք.մ.	Տ	քաղաքի սկզբնամասում, ճարտ.՝ Ո. Իսրայելյան
8.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1979 թ.	հս մասում	Տ	բարձունքի վրա
9.				ՄԱՏՈՒՌ «ՍԱՆԴՈՒԽՏ ԿՈՒ3Ս»	19 դ.	ամ եզրին	Տ	վրկնգ՝ 1991- 1992 թթ.` Ամիրբեկ Դերզյանի կողմից
	9.1.			խաչքար	7-8 դդ.		Հ	մատուռի ներսում
	9.2.			խաչքար	7-8 դդ.		Հ	մատուռի ներսում
	9.3.			խաչքար	8 դ.		Հ	մատուռի ներսում, Թալինի հանրահայտ կլոր խաչքարն է
	9.4.			խաչքար	8-9 դդ.		Հ	մատուռի ներսում
	9.5.			խաչքար	10 դ.		Հ	մատուռի ներսում
10.				ՋՐԱՂԱՑՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ	19-20 դդ.	1 կմ հս-աե	Տ	Արալըղի դաշտում, Կարմրաշեն տանող ճանապարհից աջ, պահպանված ջրաղացների թիվը մոտ. 30 է
11.				ՔԱՂԱՔԱՏԵՂԻ ԹԱԼԻՆ	մթա 2-1 հզ մ, մջնդ	հս մասում	Հ	«Ջուլհակ» բլրի ստորոտին
	11.1			ամրոց Թալին	մթա 4 դ.,12-16 դդ.		Հ	«Ջուլհակ» բլրի վրա
	11.2			դամբարանադաշտ	մթա 2-1 հզ մ, մթա 4-3 դդ.		Հ	«Ջուլհակ» բլրի շուրջը, Ս. Կաթողիկե եկեղեցուց հս
	11.3			ջրամբար	մթա 1 հզմ, վաղ մջնդ		Հ	ամրոցից հս, Թալին-Մաստարա հին ճանապարհին, Ս. Կաթողիկե եկեղեցուց 500 մ հս
12.				ՔԱՐԱՎԱՆԱՏՈՒՆ. ԹԱԼԻՆԻ ՄԵԾ	13 դ.	հվ-աե եզրին	Հ	«Չայիր» վայրում, նախկինում սխալմամբ ներկայացվել է Դաշտադեմ գյուղով

1.	2.	3.	4.	5.	6.	7.	8.	9.
1.				ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ	մթա 4հզմ զարգացած մջնդ	հվ-ամ մասում	Հ	Ամբերդ գետի աջ ափին, գյուղի եզրին, Երևան- Գյումրի ավտոխճուղու երկու կողմերում Հուշարձանի տարածքը հայտարարված է պատմամշակութային արգելոց:
2.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2 հզմ	0,5 կմ աե	Հ
3.				ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԱՄԵՆԱՓՐԿԻՉ (ԹՈՒԽ ՄԱՆՈՒԿ)	10դ.	հս մասում	Հ	ավերված
4.				ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ	5-6 դդ.	հս-աե մասում	Հ
	4.1.			գավիթ	10-13 դդ.		Հ
	4.2.			գերեզմանոց	13-20 դդ.		Տ
5.				ՄԶԿԻԹ	17 դ.	գ.մ.	Տ	պարսկական

1.	2.	3.	4.	5.	6.	7.	8.	9.
1.				ԱՄՐՈՑ «ԲԵՐԴԻ ԿԱԼ»	մթա 2-1 հզմ	1 կմ հս	Հ	բլրի վրա
	1.1.			դամբարանադաշտ	մթա 2-1 հզմ		Հ	բլրի հս մատույցներում, մի հատվածը՝ մելիորացված
	1.2.			դամբարանադաշտ	մթա 2-1 հզմ		Հ	ամրոցի հվ պարսպապատից դուրս
2.				ԱՄՐՈՑ	մթա 3-1 հզմ	2,5 կմ ամ	Հ	«Կարմիր սար» կոչվող բլրի գագաթին
	2.1.			դամբարանադաշտ	մթա 3-1 հզմ		Հ
3.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1904 թ.	գ.մ.	Տ	Պողոս Ղազարովի
4.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	7-20 դդ.	հս մասում	Տ	գյուղի գործող գերեզմանոցի տարածքում
5.				ԵԿԵՂԵՑԻ	19 դ.	գ.մ.	Տ
	5.1.			գերեզմանոց	19-20 դդ.		Տ
6.				ԿՈԹՈՂ	6-7 դդ.	հս մասում	Հ	վերին և ստորին մասերը, կոտրված
7.				ԿՈԹՈՂ	6-7 դդ.	հս մասում	Հ	պահպանված է միայն միջնամասը:
8.				ԿՈԹՈՂ	7 դ.	հս մասում	Հ	գյուղացիների կողմից կոթողն աոնվել է շարվածքի մեջ և ներկայումս օգտագործվում է որպես սրբատեղի:
9.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1970 թ.	հս մասում	Տ
10.				ՄԱՏՈՒՌ ԹՈՒԽ ՄԱՆՈՒԿ	12-13 դդ.	q.մ.	Տ
11.				ՔԱՐԱՅՐ- ԿԱՑԱՐԱՆՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ	16-18 դդ.	1 կմ հս-ամ	տ	«Կարմիր բլուր» վայրում

1.	2.	3.	4.	5.	6.	7.	8.	9.
1.				ՊԱՏՄԱՃԱՐՏԱՐԱՊԵՏԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ ԱՂՁՔ	4 դ.	q.մ.	Հ
	1.1			դամբարան Արշակունյաց թագավորների	364 թ.		Հ
		1.1.1		կոթող	4 դ.		Հ	դամբարանի ներսում, հենած ամ պատին
	1.2.			եկեղեցի	6-7 դդ.		Հ
2.				ԲՆԱԿԱՏԵՂԻ	մթա 2-1 հզմ	2,5 կմ հվ	Հ	Աղձք և Տեղեր qյուղերի միջև
	2.1.			դամբարանադաշտ	մթա 2-1 հզմ		Հ	բնակատեղիի հվ մասում
3.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	15-20 դդ.	աե մասում	Հ	qյուղի եզրին, մշակույթի տնից 500 մ աե
4.				ԽԱՉՔԱՐ	12-13 դդ.	q.մ.	Հ	Արշակունիների դամբարանից 5-6 մ ամ, արձանազիր, ձախ մասը կոտրված
5.				ԽԱՉՔԱՐ	13-14 դդ.	q.մ.	Հ	Արշակունիների դամբարանից 1 մ հս-ամ, արձանազիր, կոտրտված, որոշ բեկորներ չեն պահպանվել
6.				ԿՈԹՈՂ	5-6 դդ.	q.մ.	Հ	Արուսյակ Ավդալյանի տնամերձում
7.				ՔԱՐԱՅՐ-ԿԱՑԱՐԱՆՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ	վաղ մջնդ-ուշ մջնդ	հս մասում	Տ	qյուղի եզրին, ջրատարի մոտ
8.				ՔԱՐԱՅՐ-ԿԱՑԱՐԱՆՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ	վաղ-ուշ մջն	հս մասում	Տ	qյուղի եզրին, Ամբերդի ձորում
9.				ՔԱՐԱՅՐ-ԿԱՑԱՐԱՆՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ	վաղ-ուշ մջն	աե մասում	Տ	qյուղի եզրին, Բյուրականի ձորում
10.				ՔԱՐԱՅՐ-ԿԱՑԱՐԱՆՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ	վաղ-ուշ մջնդ	ամ մասում	Տ	qյուղի եզրին, «Կոնդ» կոչվող տեղամասում

1.	2.	3.	4.	5.	6.	7.	8.	9.
1.				ԱՄՐՈՑ «ԶՈՒՅԳԱՂԲՅՈՒՐ»	մթա 2 հզմ	2 կմ հս	Հ	Ամբերդ տանող ճանապարհի աջ եզրին, Ֆիզիկայի ինստիտուտի դիմաց
2.				ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ	19 դ.	q.մ.	Տ	կիսավեր
	2.1.			խաչքար	12-13 դդ.		Հ	խաչքարը տեղափոխված է Ամբերդից
	2.2.			խաչքար` նվիրված Ամբերդի ազատագրմանը	1200 թ.		Հ	խաչքարը տեղափոխված է Ամբերդից
	2.3.			Խաչքար	13-14 դդ.	գյուղ Սբ Աստվածածին եկեղեցում	Հ	վերնամասը` կոտրված
3.				«ԿԻՐԱԿՆԱՄՈՒՏ» ՄԱՏՈՒՌ	միջնադար	գյուղի մեջ	Հ
	3.1.			Խաչքար	10 դ.	«Կիրակնամուտ» մատուռում	Հ
	3.2.			Կոթող	5-7 դդ.	ագուցված է «Կիրակնամուտ» մատուռի պատին	Հ
4.				ՎԻՇԱՊԱՔԱՐ	Ք.ա. 3-2 հազ.	Սև լճի հվ ափին	Հ

1.	2.	3.	4.	5.	6.	7.	8.	9.
1.				ԱՄՐՈՑ	մթա 3-2 հզմ	4 կմ հվ	Հ	«Պողոսի բաղ» վայրում, ժայռոտ հրվանդանի վրա
	1.1.			դամբարանադաշտ	մթա 3-2 հզմ		Հ	ամրոցից 1 կմ հվ
2.				ԱՄՐՈՑ	մթա 1 հզմ, վաղ մջնդ	1 կմ հվ	Հ	«Բաղի արտեր» կոչվող վայրում
	2.1.			դամբարանադաշտ	մթա 2-1 հզմ		Հ
3.				ԱՄՐՈՑ «ԿՈՒԶՄԱՄԵ»	մթա1 հզմ-վաղ մջնդ	400-500 մ հվ	Հ	ժայռոտ հրվանդանի վրա
	3.1.			դամբարանադաշտ	մթա 2-1 հզմ		Հ	ամրոցից150-200 մ հս-ամ
4.				ԱՄՐՈՑ «ՁՅԱՆԲԵՐԴ» («ՂՈՅԹՈՒՐ»)	մթա 3-1 հզմ	3 կմ աե	Հ	նույնանուն qյուղատեղիից 200 մ աե, հրաբխային կոնի գագաթին
5.				ԱՇՏԱՐԱԿ	մթա 2 հզմ	1 կմ հվ	Հ	«Ջրաղացներ» վայրում
6.				ԱՇՏԱՐԱԿ	մթա 2-1 հզմ	1,9 կմ հվ-աե	Հ	«Գաբրիելի մեռուկ» վայրում
7.				ԱՇՏԱՐԱԿ	մթա 2-1 հզմ	1 կմ հս	Հ	կառուցված տեղանքի թեք հարթության վրա
8.				ԱՇՏԱՐԱԿ	մթա 2-1 հզմ	1,3 կմ հվ-աե	Հ	«Գաբրիելի մեռուկ» վայրում
9.				ԱՇՏԱՐԱԿ	մթա 2-1 հզմ	3-4 կմ հվ	Հ	«Նազqա արտեր» վայրում
10.				ԱՇՏԱՐԱԿ	մթա 2-1 հզմ	3 կմ հվ	Հ	«Նազqա արտեր» վայրում
11.				ԱՇՏԱՐԱԿ	մթա 2-1 հզմ	4 կմ հվ	Հ	«Նազqա արտեր» վայրում
12.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2 հզմ	1,8 կմ հվ	Հ	«Ջրաղացներ» վայրում
13.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2 հզմ	հս-աե մասում	Հ	Ավանից Ղոյթուր qյուղատեղի տանող ճանապարհի երկու կողմերում
14.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2-1 հզմ	1,2 կմ հվ-աե	Հ	«Գաբրիելի մեռուկ» վայրում
15.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2-1 հզմ	3,5 կմ հվ	Հ	«Նազqա արտեր» վայրում
16.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2-1 հզմ	2 կմ աե	Հ	1 կմ ամ` «Ղոյթուր» qյուղատեղիից
17.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2-1 հզմ	0,5 կմ աե	Հ	2-2,5 կմ ամ` «Ղոյթուր» qյուղատեղիից
18.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 1 հզմ	1,5 կմ հվ	Հ	«Սիմոյի չայիր» վայրից 800 մ հվ
19.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 1 հզմ	1,5 կմ հս-ամ	Հ
20.				ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ	5-6 դդ.	q.մ.	Հ
	20.1			խաչքար	13-14 դդ.		Հ	բեկոր, արձանազիր, հենած եկեղեցու աե պատին
	20.2			խաչքար	14-15 դդ.		Հ	խորանում, արձանազիր, բեկոր
	20.3			խաչքար	1494 թ.		Հ	խորանում
	20.4			գերեզմանոց	11-17 դդ.		Հ	եկեղեցու հվ և աե կողմերում
21.				ԽԱՉՔԱՐ	11-12 դդ.	q.մ.	Հ	Վոլոդյա Վարդանյանի տնամերձ հողամասում, կանqնեցված գլխիվայր
22.				ԽԱՉՔԱՐ	15-16 դդ.	q.մ.	Հ	բեկոր, Մովսես Նազարյանի տնամերձ հողամասում
23.				ԿՈԹՈՂ	5-6 դդ.	q.մ.	Հ	Ազատ Հարությունյանի տնամերձ հողամասում, նորակառույց Թուխ Մանուկ սրբատեղիի ներսում
24.				ՄԱՏՈՒՌ Ս. ՎԱՐՎԱՌԱ	10-11 դդ.	հս-աե մասում	Տ
25.				ՋՐԱՂԱՑՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ	մջնդ	2,5 կմ հս-ամ	Տ	«Մորու չայիր» կոչվող վայրում
26.				ՋՐԱՂԱՑՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ	մջնդ	1 կմ հս	Տ	«Շաքարի չայիր» կոչվող վայրում, համալիրը բաղկացած է 4 ջրաղացներից
27.				ՋՐԱՂԱՑՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ	մջնդ	1,5 կմ հվ	Տ	«Ջրաղացներ» վայրում
28.				ՋՐԱՂԱՑՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ	մջնդ	0,3 կմ աե	Տ	վրկնq՝. 20 դ. համալիրը բաղկացած է 6 ջրաղացներից
29.				ՋՐԱՏԱՐ	մջնդ	հվ-ամ մասում	Տ
30.				ՔԱՂԱՔԱՏԵՂԻ ԱՎԱՆ-ԱՐԱԳԱԾԻ	մթա 2-1 հզմ	0,5 կմ հվ	Հ	գյուղի հվ եզրին
	30.1			դամբարանադաշտ	մթա 2-1 հզմ	1 կմ հվ	Հ
31.				ՔԱՐԱՅՐ-ԿԱՑԱՐԱՆՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ	13-19 դդ.	2 կմ հվ	Տ	«Գայլի ձոր» -ի 2 կողմերում, Կոշի Ս. Ստեփանոս եկեղեցու մոտ
32.				ԽԱՉՔԱՐ	12-13 դդ.	գյուղից 3 կմ աե, «Ձյանբերդ» գյուղատեղիի գերեզմանոցում	Հ
33.				ԿՈԹՈՂ	5-7 դդ.	գյուղից 3 կմ աե, «Ձյանբերդ» գյուղատեղիի գերեզմանոցում	Հ

1.	2.	3.	4.	5.	6.	7.	8.	9.
1.				ԱՄՐՈՑ	մթա 2-1 հզ	հվ-ամ մասում	Հ	բլրի վրա
	1.1.			բնակատեղի	մթա 2-1 հզմ		Հ
	1.2.			դամբարանադաշտ	մթա 2-1 հզմ		Հ	ամրոցի պարիսպներից դուրս
2.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 3-1 հզմ	հս-ամ եզրին	Հ	խճուղուց աջ, թեք սարալանջին
3.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2 հզմ կես-1 հզմ	0,5 հվ-աե	Հ
4.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2-1 հզմ	0,8 կմ հս	Հ	«Խաչ» կոչվող բլրի վրա
	4.1.			խաչքար	9-10 դդ.		Հ	դամբարանաբլրի վրա
5.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2-1 հզմ	1,5 կմ հս	Հ	«Թոփ յուրտ» վայրում
6.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2-1 հզմ	0,7 կմ հս-ամ	Հ	ճանապարհից ձախ, ջրամբարին հարող տարածքում
7.				ԽԱՉՔԱՐ	9-10 դդ.	q.մ.	Հ	Շամո Միրոյանի տան քարե ցանկապատի շարվածում, երկատված
8.				ԽԱՉՔԱՐ	10-11 դդ.	q.մ.	Հ	«Կզու աղջիկ» մատուռում
9.				ԽԱՉՔԱՐ	14-15 դդ.	q.մ.	Հ	«Կզու աղջիկ» մատուռում
10.				ԿՈԹՈՂ	5-6 դդ.	q.մ.	Հ	«Կզու աղջիկ» մատուռում

1.	2.	3.	4.	5.	6.	7.	8.	9.
1.				ԱՄՐՈՑ	մթա 2-1 հզ	3,5 կմ հս-ամ	Հ	«Բերդի չայիրներ» վայրում
	1.1.			դղյակ	մթա 2-1 հզմ		Հ	ամրոցի աե ստորոտին
	1.2.			դամբարանադաշտ	մթա 2-1 հզմ		Հ	ամրոցից հ-աե, պարսպից դուրս
2.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	16-20 դդ.	հս-ամ մասում	Տ
3.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	17-18 դդ.	q.մ.	Տ
4.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	19-20 դդ.	q.մ.	Տ
5.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	մջնդ	1,2 կմ հս-ամ	Տ	տեղացիներն անվանում են «Խրբեք»
6.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2-1 հզմ	3 կմ հս-ամ	Հ
7.				ԵԿԵՂԵՑԻ	1914 թ.	q.մ.	Տ
	7.1.			խաչքար	9-10 դդ.		Հ	հվ պատի տակ
	7.2.			խաչքար	11-12 դդ.		Հ	հվ պատի տակ
8.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1977 թ.	q.մ.	Տ
Ց.				ՄԱՏՈՒՌ «ԼՈՒՍԱՂԲՅՈՒՐ»	19-20 դդ.	1,2 կմ հս-ամ	Տ
10.				ՄԱՏՈՒՌ «ԿԵՆԱՑ ԾԱՌ»	17-18 դդ.	q.մ.	Տ	կիսավեր
	10.1			խաչքար	10-11 դդ.		Հ	աqուցված աե պատին
	10.2			խաչքար	11-12 դդ.		Հ	աqուցված աե պատին

1.	2.	3.	4.	5.	6.	7.	8.	9
1.				ԱՄՐՈՑ «ԱՎԵՐԱԿ ԲԵՐԴ»	մթա 2-1 հզմ	2 կմ հվ-ամ	Հ	իրար մոտ գտնվող 4 ամրոցներ են
	1.1.			դամբարանադաշտ	մթա 2-1 հզմ		Հ	ամրոցի ստորոտին
2.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	19-20 դդ.	հվ մասում	Տ
3.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԱՄԲՐՈՑԻ ԳՅՈՒՂ»	16-18 դդ.	1,3 կմ հվ-ամ	Տ
	3.1.			մատուռ Թուխ Մանուկ	17-18 դդ.		Տ	վրկնգ.՝ 1960 թ.
4.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՄՈՒՔՈՅԻ ԱՎԵՐԱԿՆԵՐ»	16-18 դդ.	0,5 կմ ամ	Տ
5.				ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ	1885 թ.	q.մ.	Տ
	5.1.			գերեզմանոց	18-19 դդ.		Տ
6.				ՔԱՐԱՎԱՆԱՏՈՒՆ	1213 թ.	1,5 կմ հվ	Հ	Աշտարակ-Ապարան ավտոճանապարհից ձախ, փոքր-ինչ բարձր տեղանքում, պատվիրատու՝ Վաչե Վաչուտյան

1.	2.	3.	4.	5.	6.	7.	8.	9
1.				ԱՄՐՈՑ	մթա 3-2 հզմ, 16- 18 դդ.	8 կմ հս	Հ	Ամբերդ տանող ճանապարհից ձախ
	1.1.			qյուղատեղի	16-18 դդ.		Տ
2.				ԱՄՐՈՑ	մթա1 հզմ	աե մասում	Հ	Չալղան qետակից ձախ, բլրի վրա
	2.1.			դամբարանադաշտ	մթա 2-1 հզմ		Հ
3.				ԱՄՐՈՑ «ԳԱԶԱՆՈՑ»	մթա 3-1 հզմ	2 կմ հս-աե	Հ
	3.1.			դամբարանադաշտ	մթա 2-1 հզմ	2 կմ հս-աե	Հ
4.				ԱՄՐՈՑ «ԳՆԴԱՔԱՐ» («ԹՈՓՔԱՐ»)	մթա 2-1 հզմ	3 կմ հվ-աե	Հ	համանուն բլրի վրա
	4.1.			դամբարանադաշտ			Հ
5.				ԱՄՐՈՑ «ՓՈՇՏԻ ԴԱՐ»	մթա 1 հզմ-մթ 4-5 դդ.	1 կմ հս	Հ
	5.1.			դամբարանադաշտ	մթա 2-1 հզմ		Հ
6.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2-1 հզմ	1 կմ ամ	Հ	Սաղմոսավանքից 1 կմ հս-ամ
7.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2-1 հզմ	1 կմ աե	Հ	Սաղմոսավանքից 2 կմ հս, «Թեզ խարաբա» վայր տանող ճանապարհին
8.				ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԱՄԵՆԱՓՐԿԻՉ	7 դ.	0,5 կմ աե	Հ
	8.1.			գերեզմանոց	7-20 դդ.		Տ
		8.1.1		խաչքար	1242 թ.		Հ	ընկած qետնին, բեկոր
		8.1.2		խաչքար	15-16 դդ.		Հ
		8.1.3		խաչքար	16-17 դդ.		Հ	ընկած qետնին, ձախ մասը` կոտրված
		8.1.4		խաչքար	16-17 դդ.		Հ	հենած եկեղեցու աե պատին
		8.1.5		խաչքար	16-17 դդ.		Հ	հենած եկեղեցու հս պատին
		8.1.6		կոթող	7 դ.		Հ	եկեղեցուց 15 մ հվ, վերնամասը` կոտրված
9.				ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԹԱԴԵՎՈՍ ԱՌԱՔՅԱԼ	13 դ.	q.մ.	Հ
	9.1.			գերեզմանոց	13-19 դդ.		Տ
10.				ՄԱՏՈՒՌ ԹՈՒԽ ՄԱՆՈՒԿ	17-18 դդ.	q.մ.	Տ
	10.1			խաչքար	9-10 դդ.		Հ	մատուռի ներսում
	10.2			խաչքար	13 դ.		Հ	մատուռի ներսում
11.				ՋՐԱՂԱՑՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ	19 դ.	q.մ.	Տ	Ս. Ամենափրկիչ եկեղեցուց աե
	11.1			ջրաղաց	19 դ.		Տ
	11.2			ջրաղաց	ուշ մջնդ		Տ
	11.3			ջրաղաց «Պետոյենց»	ուշ մջնդ		Տ
12.				ՔԱՐԱՅՐ- ԿԱՑԱՐԱՆ «ՃԳՆԱՎՈՐԻ»	մջնդ	աե մասում	Տ	Ս. Ամենափրկիչ եկեղեցուց 100 մ հս

1.	2.	3.	4.	5.	6.	7.	8.	9.
1.				ԱՄՐՈՑ «ՂԱԼԱՉԱ»	մթա 2 հզմ	ամ մասում	Հ	հուշարձանը նախկինում ներկայացվել է Արտաշավան գյուղով:
2.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	18-20 դդ.	հս-աե մասում	Տ	գյուղի եզրին, պահպանվել է 4 կղզյակներով
3.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	19-20 դդ.	հվ-աե եզրին	Տ
4.				ԿԱՄՈՒՐՋ	20 դ. սկզբ	1,5 կմ աե	Տ	Աշտարակ-Ապարան հին խճուղու վրա

1.	2.	3.	4.	5.	6.	7.	8.	9.
1.				ԱՄՐՈՑ	5-17 դդ.	գ.մ.	Հ
	1.1.			միջնաբերդ	5-17 դդ.		Հ
2.				ԱՄՐՈՑ «ՁՈՐԻ ԲԵՐԴ»	մթա 3 հզմ	1 կմ աե	Հ	Շամիրամաձորում
	2.1.			դամբարանադաշտ	մթա 3-1 հզմ		Հ	ամրոցից հս-աե
3.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	մջնդ	1-1,5 կմ հս	Տ	Աշտարակ-Թալին ճանապարհից ձախ, քարավանատան աե կողմում
4.				ԴԱՄԲԱՐԱՆ ԱՐՈՒՃԻ ՄԵԾ	մթա 2 հզմ	1 կմ հս	Հ	Արզնի-Շամիրամ ջրանցքի աջ ափին
5.				ԴԱՄԲԱՐԱՆ	15-16 դդ.	3,5 կմ հվ	Հ	մահմեդական գերեզմանոցի տարածքում, ասֆալտապատ ճանապարհի ձախ կողմում
6.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2 հզմ վրջ-1 հզմ սկզբ.	հվ մասում	Հ	գյուղի եզրին, պահպանվել է 2 կղզյակով
7.				ԴՂՅԱԿ	10-14 դդ.	1 կմ հս	Հ	Արուճ-Թալին ճանապարհի եզրին, քարավանատնից 0,5 կմ հվ, կիսավեր
8.				ԵԿԵՂԵՑԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼԻՐ Ս. ԳՐԻԳՈՐ (ԱՐՈՒՃԻ ԿԱԹՈՂԻԿԵ)	5-7 դդ.	աե մասում	Հ	գյուղի եզրին
	8.1.			եկեղեցի	5-7 դդ.		Հ	Կաթողիկեից 50 մ հվ-աե, ավերված
	8.2.			եկեղեցի Ս. Գրիգոր (Կաթողիկե)	7 դ.		Հ	պատվիրատու՝ Գրիգոր Մամիկոնյան
		8.2.1		կոթող	5-7 դդ.		Հ	եկեղեցու ներսում, ստորին մասը` կոտրված
		8.2.2		կոթող	5-7 դդ.		Հ	եկեղեցու ներսում, նիստերից մեկը` կոտրված
		8.2.3		կոթող	7 դ.		Հ	եկեղեցու ներսում, պահպանվել է կիսով
		8.2.4		խաչքար	9-10 դդ.		Հ	Կաթողիկեի ներսում, ստորին աջ անկյունը` կոտրված
		8.2.5		խաչքար	973 թ.		Հ	ագուցված հս պատին, արտաքուստ
	8.3.			պալատ	7 դ.		Հ	ավերված
	8.4.			գերեզմանոց	7-20 դդ.		Հ	եկեղեցական համալիրի շուրջը
		8.4.1		կոթող	5-7 դդ.		Հ	Կաթողիկեի հս կողմում
		8.4.2		կոթող	7 դ.		Հ	Կաթողիկեի հս կողմում
9.				ԵԿԵՂԵՑԻ Ս.ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ	19 դ.	գ.մ.	Տ	կիսավեր
	9.1.			խաչքար	13 դ.		Հ	հվ պատի տակ, ստորին ձախ անկյունը կոտրված
10.				ԽԱՉՔԱՐ	10-11 դդ.	գ.մ.	Հ	Ռաֆիկ Հարությունյանի տան բակում
11.				ԽԱՉՔԱՐ	11 դ.	q.մ.	Հ	«Վանի բաղեր» վայրում
12.				ԽԱՉՔԱՐ	12 դ.	q.մ.	Հ	Ադիկ Վասիլյանի տան մոտ, «Աղբրի ձոր»-ում`, կոտրված
13.				ԽԱՉՔԱՐ	12-13 դդ.	q.մ.	Հ	Լևոն Մակարյանի տան ցանկապատի շարվածքում
14.				ԽԱՉՔԱՐ «ՍԱՀՄԱՆԱԽԱՉ»	12-13 դդ.	աե մասում	Հ
15.				ԿՈԹՈՂ	7 դ.	աե մասում	Հ	գործող գերեզմանոցում, դրված է որպես տապանաքար
16.				ՔԱՐԱՎԱՆԱՏՈՒՆ	13 դ.	1,5 կմ հս	Հ	Երևան-Գյումրի մայրուղուց ձախ
17.				ԽԱՉՔԱՐ	10-11 դդ.	գյուղի մեջ, Արամ Հովհաննիսյանի տան բակում	Հ
18.				ԽԱՉՔԱՐ	11-12 դդ.	գյուղի գոմերի մոտ	Տ	երկատված
19.				ԽԱՉՔԱՐ	11-12 դդ.	գյուղի մեջ, Սիրակ Հարությունյանի տան բակում	Հ
20.				ԽԱՉՔԱՐ	12 դ.	գյուղից 500 մ հս, քարավանատան ճանապարհին	Հ
21.				ԽԱՉՔԱՐ	12-13 դդ.	գյուղի մեջ, Բաբկեն Հովհաննիսյանի այգու մոտ	Հ
22.				ԿՈԹՈՂ	5-7 դդ.	գյուղի մեջ, Հրաչ Հարությունյանի տան բակում	Հ

1.	2.	3.	4.	5.	6.	7.	8.	9.
1.				ԱՄՐՈՑ «ԹԱԿԻԱ»	մթա 7 դ.-մջնդ	0,5 կմ հվ	Հ	Շահվերդ գետի աջ ափին, գյուղի գործող գերեզմանոցի եզրին
	1.1.			դամբարանադաշտ	մթա 2-1 հզմ		Հ	ամրոցից 700-800 մ ամ
	1.2.			մենհիր	մթա 2-1 հզմ		Հ	ամրոցից 200 մ հս
2.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ ՓԵՐՍԻ (ԲՈՒՐԱՎԵՏ)	11-19 դդ.	2,5 կմ հս	Հ	համանուն քաղաքատեղիից 0,5 կմ աե
	2.1.			եկեղեցի	13-14 դդ.		Հ	ավերված
	2.2.			գերեզմանոց	18-20 դդ.		Տ	գյուղատեղիի աե եզրին
3.				ԴԱՄԲԱՐԱՆ	14 դ.	աե մասում	Հ	գյուղի եզրին, Ղազարավան տանող ճանապարհի աջ կողմում, մահմեդական գերեզմանոցում, մուտքը` արաբատառ արձանագրությամբ
4.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2 հզմ	0,5 կմ հս-աե	Հ	«Փերսի» և «Անգրսակ» գյուղատեղիների միջև: Հուշարձանի տեղադրությունը նշված է Փերսիի կամրջի նկատմամբ:
5.				ՔԱՂԱՔԱՏԵՂԻ ՓԵՐՍԻ (ԲԱԶՄԱԿՆ)	մթա 3-1 հզմ, 10-13 դդ.	2,5 կմ հս	Հ	Զբաղեցնում է Բազմակն հրաբխային կոնը:
	5.1.			միջնաբերդ	մթա 3- 1 հզմ		Հ
	5.2.			դամբարանադաշտ	մթա 3- 1 հզմ		Հ
	5.3.			ջրամբար	մթա 3 հզմ-մջնդ		Հ
	5.4.			ջրամբար	մթա 3 հզմ մջնդ		Հ
6.				ՔԱՐԱՅՐ-ԿԱՑԱՐԱՆ «ՔԱՐԵ ԴՌՆՈՎ»	17-18 դդ.	հվ մասում	Տ	գյուղի եզրին, Շահվերդ գետի աջափնյա ձորաբերանին, «Թակիա» ամրոցից 400 մ հս

1.	2.	3.	4.	5.	6.	7.	8.	9.
1.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՀՄԵԻ»	14-16 դդ.	հս մասում	Տ	Թալին-Արմավիր մայրուղուց աջ, Արտին լեռան ստորոտին, ավազահանքերի մոտ
2.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	18-19 դդ.	1,5 կմ հս-ամ	Տ	Արեգ տանող ճանապարհի ձախ կողմում, տեղացիներն անվանում են «Բադլի»
3.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2-1 հզմ	հս-ամ մասում	Հ
4.				ԲԱՑՕԹՅԱ ԿԱՅԱՆ «ԱՐԵԳՈՒՆԻ ԲԼՈՒՐ»	քարե դար	գյուղից 1.5 կմ հվ-ամ	Հ
5.				ԲԱՑՕԹՅԱ ԿԱՅԱՆ «ԵՐԿԱՐՈՒԿԻ ԲԼՈՒՐ»	քարե դար	գյուղից 1.5 կմ հվ-ամ	Հ

1.	2.	3.	4.	5.	6.	7.	8.	9.
1.				ԱՌԱՆՁՆԱՏՈՒՆ «ՀԱՅԿԱՇԵՆ ԿԱԹՈՂԻԿՈՍԱՐԱՆ»	1972 թ.	աե մասում	Հ	գյուղի եզրին, ճարտ.՝ Ռ. Իսրայելյան, պատվիրատու՝ ամերիկահայ բարերար Հայկ Քաուջյան
	1.1			խաչքար	12-13 դդ.		Հ	կաթողիկոսարանի գլխավոր մուտքից ձախ, 3 խաչքարերից ձախակողմյանը
	1.2.			խաչքար	12-13 դդ.		Հ	կաթողիկոսարանի գլխավոր մուտքից աջ, 1-ինը
	1.3.			խաչքար	12-13 դդ.		Հ	կաթողիկոսարանի գլխավոր մուտքից աջ, 2-րդը
	1.4.			խաչքար	12-13 դդ.		Հ	կաթողիկոսարանի գլխավոր մուտքից ձախ, 3 խաչքարերից կենտրոնինը
	1.5.			խաչքար	12-13 դդ.		Հ	կաթողիկոսարանի գլխավոր մուտքից ձախ, 3 խաչքարերից աջակողմյանը
	1.6.			խաչքար	12-13 դդ.		Հ	հենած կաթողիկոսարանի հվ ճակատին, արտաքուստ
	1.7.			վիշապաքար	մթա 2 հզմ		Հ	կաթողիկոսարանի գլխավոր մուտքից ձախ
	1.8.			վիշապաքար	մթա 2 հզմ		Հ	կաթողիկոսարանի գլխավոր մուտքից ձախ
	1.9.			ջրաղաց	19 դ.		Հ	վրկնգ.՝ 1985 թ., վրկռ ճարտ.՝ Գ. Գյուրջյան, Ս. Միլիտոնյան
2.				ԱՄՐՈՑ «ԱՅԾԱԲԵՐԴ»	մթա 2-1 հզմ, մջնդ	3 կմ հս	Հ	Ամբերդ գետի ձախ ափին բարձրացող բլրին
	2.1			բնակատեղի	մթա 2-1 հզմ, մջնդ		Հ	ամրոցից աե
	2.2.			դամբարանադաշտ	մթա 2-1 հզմ, մջնդ		Հ	ամրոցից աե
3.				ԱՄՐՈՑ «ԻՆԱՔԼՈՒ ԴԱՐ»	մթա 2-1 հզմ	հս մասում	Հ	գյուղի եզրին, համանուն բլրի վրա, Անտառուտ տանող ճանապարհից աջ
	3.1.			բնակատեղի	մթա 1 հզմ		Հ	բնակավայրի կառուցապատման հետևանքով պահպանվել է փոքր հատված:
	3.2.			դամբարանադաշտ	մթա 2-1 հզմ		Հ	պահպանվել է հատվածաբար:
4.				ԱՄՐՈՑ «ՇԻՇԿՈՆԴ»	մթա 2 հզմ	4 կմ հս	Հ	Հանգստյան տուն տանող ճանապարհի աջ կողմում
5.				ԱՄՐՈՑԻ ՀԱՄԱԼԻՐ ԱՄԲԵՐԴ	10-14 դդ.	10 կմ հս-ամ	Հ	Ամբերդ և Արքաշեն գետակների միջև, լեռնային հրվանդանի վրա
	5.1.			ամրոց	10-14 դդ.		Հ
		5.1.1		գաղտնուղի	10 դ.		Հ	սկիզբ է առնում ամրոցի հվ կողմից
		5.1.2		գաղտնուղի	10 դ.		Հ	սկիզբ է առնում ամ պարսպի մոտից
	5.2.			եկեղեցի Ս. Աստվածածին	1026 թ.		Հ	կառ.՝ Վահրամ Պահլավունի
		5.2.1		խաչքար	10-11 դդ.		Հ	եկեղեցու ներսում
		5.2.2		խաչքար	10-11 դդ.		Հ	եկեղեցու ներսում
		5.2.3		խաչքար	13-14 դդ.		Հ	եկեղեցու ներսում
		5.2.4		խաչքար	13-14 դդ.		Հ	եկեղեցու բեմին, վերին և ստորին անկյունները` վնասված
		5.2.5		խաչքար	13-14 դդ.		Հ	եկեղեցու բեմին
		5.2.6		խաչքար	14-15 դդ.		Հ	հենած եկեղեցու պատին, արտաքուստ
	5.3.			պալատ	10 դ.		Հ	ամրոցի հս-ամ մասում
	5.4.			մատուռ	12-13 դդ.		Հ	բաղնիքից ամ
	5.5.			բաղնիք	12-13 դդ.		Հ	ամրոցի աե պարսպին կից
	5.6.			գերեզմանոց	11-14 դդ.		Հ	ամրոցի հանդիպակաց սարալանջին, ամրոցից մոտ 200 մ հեռու
		5.6.1		խաչքար	11-12 դդ.		Հ	երկատված, վրկնգ՝. 1972 թ.
		5.6.2		խաչքար	11-12 դդ.		Հ	ջարդված
		5.6.3		խաչքար	13-14 դդ.		Հ	երկատված, վրկնգ՝. 1972 թ.
		5.6.4		խաչքար	13-14 դդ.		Հ
		5.6.5		խաչքար	13-14 դդ.		Հ	երկատված, վրկնգ՝ 1972 թ.
		5.6.6		խաչքար	13-14 դդ.		Հ	երկատված, 2 մասերը դրված իրար վրա
		5.6.7		խաչքար	13-14 դդ.		Հ	գերեզմանոցի եզրին, վերին աջ անկյունը` կոտրված
	5.7.			ջրամատակարարման համակարգ	9-12 դդ.		Հ
	5.8.			պարիսպ	10-12 դդ.		Հ
6.				ԱՍՏՂԱԴԻՏԱՐԱՆԻ ՀԱՄԱԼԻՐ. ԲՅՈՒՐԱԿԱՆԻ ԱՍՏՂԱԴԻՏԱՐԱՆ	1945 թ.-ից այսօր	հվ մասում	Տ	ճարտ.՝ Ս. Սաֆարյան, Ս. Գուրզադյան
	6.1.			առանձնատուն	1948 թ.		Տ	համալիրի աե մասում, ճարտ.՝ Ս. Սաֆարյան
	6.2.			մասնաշենք` գլխավոր	1950-1953 թթ.		Տ	ճարտ.՝ Ս. Սաֆարյան
	6.4.			հյուրանոցի շենք	1946 թ.		Տ	համալիրի գլխ. մուտքից աջ ճարտ՝ Ս. Սաֆարյան
7.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1900 թ.	գ. մ.	Տ	Գերման Թորոսյանի, այս տանը ապրել է Կոմիտասը
8.				ԲՆԱԿԵԼԻ ՏՈՒՆ	1900 թ.	գ. մ.	Տ	Սարգիս Սարգսյանի, այս տանը դասավանդել է Կոմիտասը
9.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	11-14 դդ.	հվ մասում	Տ	գյուղ մտնող ճանապարհի ձախ կողմում
	9.1.			խաչքար	12-13 դդ.		Հ	տեղադրված բարձր պատվանդանին
	9.2.			խաչքար	12-13 դդ.		Հ	տեղադրված պատվանդանին
	9.3.			խաչքար	12-13 դդ.		Հ	տեղադրված` բարձր պատվանդանին` երկատված
10.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	17-19 դդ.	գ. մ.	Տ	գյուղի կնտ.-ում, շրջապատված տնամերձ հողամասերով
	10.1.			խաչքար	12-13 դդ.		Հ	ընկած գետնին, խիստ հողմնահարված
11.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ «ԽԱՉԵՐ»	16-19 դդ.	հվ-աե մասում	Տ
	11.1.			խաչքար	12-13 դդ.		Հ	քիվը` փոքր կոտրվածքներով
12.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՕՅՈՒՂ»	10-18 դդ.	2 կմ հվ	Տ
	12.1.			կոթող	7 դ.		Հ	«Օյուղ» աշտարակի մոտ
13.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՍՈՓԱՆԵՍ»	10-18 դդ.	2 կմ հվ-ամ	Տ	Ամբերդ գետի ձախակողմյան ձորը տանող հին ճանապարհին
	13.1.			եկեղեցի	16-18 դդ.		Տ	գյուղատեղիի հս եզրին, ավերված
	13.2.			գերեզմանոց	16-18 դդ.		Տ	գյուղի գործող գերեզմանոցի և «Սոփանես» գյուղատեղիի միջև
14.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	18-19 դդ.	1,5 կմ հս-աե	Տ	Ամբերդ և Շահվերդ գետերի միջև ձգվող համանուն ձորում, տեղացիներն անվանում են «Քյոթակլու»
15.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2-1 հզմ	1 կմ հվ-աե	Հ	հեռավորությունը նշված է Արտավազդիկ եկեղեցուց
16.				ԵԿԵՂԵՑԻ	12-13 դդ.	հվ-ամ մասում	Տ	գյուղի գործող գերեզմանոցի հվ եզրին` ավերված
17.				ԵԿԵՂԵՑԻ ԱՐՏԱՎԱԶԴԻԿ	5-6 դդ.	ամ մասում	Հ	գյուղի եզրին
	17.1.			կոթող	5-6 դդ.		Հ	եկեղեցուց աե, ձորի մեջ
18.				ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ՀՈՎՀԱՆՆԵՍ	10 դ.	գ. մ.	Հ
	18.1.			խաչքար	11-12 դդ.		Հ	հվ ավանդատանը
	18.2.			խաչքար	13-14 դդ.		Հ	եկեղեցու բակում
	18.3.			խաչքար	16 դ.		Հ	եկեղեցու բակում
	18.4.			գերեզմանոց	10-19 դդ.		Տ	եկեղեցու հվ և աե կողմերում
19.				ԶՈՀԱՐԱՆ «ՑԻՑ ՔԱՐ»	մթա 2 հզմ	2 կմ հս	Հ	Ամբերդ և Շահվերդ գետերի միջև ձգվող ձորում, «Քյոթակլու» գյուղատեղի հանդիպակաց կողմում
20.				ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ	1955 թ.	գ. մ.	Տ	ճարտ.՝ Ռ. Իսրայելյան
21.				ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ	1990 թ.	գ. մ.	Տ	հեղ.՝ ժողովրդական վարպետ Հ. Մարտիրոսյան
22.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1979 թ.	հվ մասում	Տ	ճարտ.՝ Գ. Գյուրջյան
23.				ՋՐԱՆՑՔ «ՄԱՅՐ ԱՌՈՒ»	9-10 դդ.	1,5 կմ հս	Հ	սկիզբ է առնում Ամբերդ գետակի կիրճից, վրկնգ.՝ 1980-ական թթ., գյուղացիների ուժերով
24.				ՎԻՇԱՊԱՔԱՐ	մթա 2 հզմ	հվ-ամ մասում	Հ	գյուղի գործող գերեզմանոցում, տեղադրված է որպես տապանաքար
25.				ՔԱՐԱՅՐ - ԿԱՑԱՐԱՆ «ՃԳՆԱՎՈՐԻ»	13-14 դդ.	1 կմ հս-ամ	Տ	Ամբերդի ձորում, ձախ ափին, Բյուրական-Օրգով ավտոճանապարհի կամրջից վեր
26.				ՔԱՐԱՅՐ - ԿԱՑԱՐԱՆ «ՃԳՆԱՎՈՐԻ»	13-19 դդ.	2 կմ հս	Տ	Ամբերդ և Շահվերդ գետերի միջև ձգվող ձորում, «Քյոթակլու» գյուղատեղի հանդիպակաց կողմում, զոհարանից 300 մ հվ

1.	2.	3.	4.	5.	6.	7.	8.	9.
1.				ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԳԵՎՈՐԳ	1927 թ.	գ. մ.	Տ
2.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	19-20 դդ.	հս-ամ մասում	Տ
3.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1980 թ.	հս մասում	Տ

1.	2.	3.	4.	5.	6.	7.	8.	9.
1.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 3-1 հզմ	հվ և հվ-ամ մասերում	Հ
2.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1978 թ.	գ. մ.	Տ
3.				ՋՐԱՂԱՑ	19-20 դդ.	ամ մասում	Տ	«Չատին դաղ» ձորում
4.				ՎԻՇԱՊԱՔԱՐ	մթա 2-1 հզմ	կնտ	Հ	զբոսայգու տարածքում
5.				ՔԱՐԱՅՐ - ԿԱՑԱՐԱՆ	17-18 դդ.	ամ մասում	Տ	«Չատին դաղ» ձորում

1.	2.	3.	4.	5.	6.	7.	8.	9.
1.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	10-20 դդ.	գ. մ.	Տ	գյուղի դպրոցի հվ-ամ կողմում
2.				ԵԿԵՂԵՑԻ	4-5 դդ.	գ. մ.	Հ	կիսավեր
	2.1.			կոթող	5-6 դդ.		Հ	եկեղեցու հս պատի մոտ

1.	2.	3.	4.	5.	6.	7.	8.	9.
1.				ԱՄՐՈՑ	մթա 2-1 հզմ, 17-18 դդ.	1 կմ հվ	Հ	գյուղ մտնող ճանապարհի ձախ կողմում
	1.1.			գերեզմանոց	17-18 դդ.		Տ
2.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2-1 հզմ	ամ մասում	Հ	զբաղեցնում է ձորի աջակողմյան հարթությունը
3.				ԽԱՉՔԱՐ	9-10 դդ.	գ. մ.	Հ	Ջ. Մահմուդյանի տան մոտ, հենած պատին

1.	2.	3.	4.	5.	6.	7.	8.	9.
1.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 1 հզմ	0,3 կմ հվ-աե	Հ	Եղիպատրուշ գետի երկու ափերին
2.				ԵԿԵՂԵՑԻ	5 դ.	աե մասում	Հ
	2.1.			ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	5-20 դդ.		Տ	եկեղեցու շուրջը
		2.1.1		խաչքար	11-12 դդ.		Հ	գերեզմանոցի ամ եզրին, վերին աջ անկյունը` կոտրված
		2.1.2		խաչքար	13 դ.		Հ	որմնափակ, կազմող՝ Մխիթար Օշականցի
		2.1.3		խաչքար	13 դ.		Հ	որմնափակ, կազմող՝ Մխիթար Օշականցի
		2.1.4		խաչքար	13 դ.		Հ	երկատված
		2.1.5		տապանաքար	1719 թ.		Տ	որմնափակ, խաչքարերի մոտ
3.				ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ԱՍՏՎԱԾԱԾԻՆ	13 դ.	հվ-աե մասում	Հ	գյուղի եզրին
	3.1.			գավիթ	13 դ.		Հ	կիսավեր
		3.1.1		խաչքար	10 դ.		Հ	հվ պատին, ներքուստ, 3 խաչքարերից կենտրոնականը
		3.1.2		խաչքար	12-13 դդ.		Հ	մուտքից վեր, ձախ կողմում, արտաքուստ
		3.1.3		խաչքար	12-13 դդ.		Հ	հվ պատին, ներքուստ
		3.1.4		խաչքար	12-13 դդ.		Հ	մուտքից վեր, աջ կողմում, արտաքուստ
		3.1.5		խաչքար	12-13 դդ.		Հ	հս պատի մոտ, ընկած
		3.1.6		խաչքար	13 դ.		Հ	մուտքից վեր, հարդարված զույգ խաչով
		3.1.7		խաչքար	16 դ.		Հ	հվ պատի մոտ, ներքուստ, տեղահանված, ստորին մասը` կոտրված
		3.1.8		խաչքար	16 դ.		Հ	գավթի սյան մոտ
		3.1.9		խաչքար	16-17 դդ.		Հ	հս պատին, ներքուստ
	3.2.			խաչքար	13 դ.		Հ	Ս. Աստվածածին եկեղեցու հս խաչաթևում, վերնամասը կոտրված
	3.3.			խաչքար	1626 թ.		Հ	աե պատի մոտ, արտաքուստ
4.				ԽԱՉՔԱՐ	10 դ.	գ. մ.	Հ	հս-աե կողմում, «Բանդի» գերեզմանոցի տարածքում
5.				ԽԱՉՔԱՐ	11-12 դդ.	գ. մ.	Հ	հս-աե կողմում, «Բանդի» գերեզմանոցի տարածքում, տեղահանված, խաչի վերին ուղղահայաց թևը վնասված
6.				ՏԱՊԱՆԱՔԱՐ	16-17դդ.	գյուղի հս-աե մասում, «Բանդի» գերեզմանոցում	Տ	արձանագիր, տեղահանված

1.	2.	3.	4.	5.	6.	7.	8.	9.
1.				ԱՄՐՈՑ	մթա 2-1 հզմ	3 կմ հս-աե	Հ
	1.1.			դամբարանադաշտ	մթա 2-1 հզմ		Հ
2.				ԱՄՐՈՑ	մթա 2-1 հզմ, ուշ մջնդ	3 կմ ամ	Հ	Կարմրաշեն տանող ճանապարհից աջ, «Արալըղ» գյուղատեղիի տարածքում
	2.1.			դամբարանադաշտ	մթա 2-1 հզմ		Հ
3.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	18-19 դդ.	ամ մասում	Տ
4.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	19-20 դդ.	0,2 կմ ամ	Տ
5.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԴԱԴԱԼՈՒ»	10-12 դդ.	2 կմ հս-աե	Տ
	5.1.			եկեղեցի Ս. Նշան	վրկնգ. 1913 թ.		Տ	գյուղատեղիի ամ մասում
		5.1.1		խաչքար	9-10 դդ.		Հ	ներսում, դրված գլխիվայր, վերնամասը՝ կոտրված
	5.2.			ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	10-12 դդ.		Տ	գյուղատեղիի ամ մասում
6.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2-1 հզմ	հս-ամ մասում	Հ	Ակունք տանող հողային ճանապարհի երկու կողմերում, պահպանվել է հատվածաբար՝. 4 կղզյակներով
7.				ԵԿԵՂԵՑԻ	17 դ.	գ. մ.	Տ	վրկնգ՝. 1869 թ.
8.				ԽԱՉՔԱՐ	9-10 դդ.	1,5 կմ հս-ամ	Հ	արտերի մեջ, ամրացված գետնին՝ գլխիվայր

1.	2.	3.	4.	5.	6.	7.	8.	9.
1.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՅԱՅԼԻ ԿՈՆԴ»	17-18 դդ.	3 կմ աե	Տ	Զարինջա-Մաստարա ճանապարհից 1 կմ ձախ, տեղացիներն անվանում են «Յայլի կոնդ»
2.				ԵԿԵՂԵՑԻ «ԿԱՐՄԻՐ ՎԱՆՔ»	7 դ., 9-12 դդ., 19 դ.	հս մասում	Հ
	2.1.			գերեզմանոց	19 դ.		Տ	եկեղեցու շուրջը
		2.1.1		խաչքար	6-7 դդ.		Հ	եկեղեցու հվ-աե կողմում, ընկած գետնին
		2.1.2		խաչքար	9 դ.		Հ	եկեղեցու բեմին
		2.1.3		խաչքար	1151 թ.		ՀՀ	եկեղեցու բեմին
3.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1982 թ.	աե մասում	Տ	բարձունքի վրա
4.				ՋՐԱՂԱՑՆԵՐԻ ՀԱՄԱԼԻՐ	17-18 դդ.	1 կմ հս-աե	Տ

1.	2.	3.	4.	5.	6.	7.	8.	9.
1.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2-1 հզմ	հս-աե և հվ-ամ մասերում	Հ	պահպանվել է 2 կղզյակով
2.				ԵԿԵՂԵՑԻ ԶՈՐԱՎՈՐ	19 դ.	գ. մ.	Տ	կիսավեր
3.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1972 թ.	գ. մ.	Տ

1.	2.	3.	4.	5.	6.	7.	8.	9.
1.				ԲԱՑՕԹՅԱ ԿԱՅԱՆ	քարի դար	հս-ամ կողմում	Հ
2.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	19-20 դդ.	հս մասում	Տ	գյուղի եզրին
3.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	10-19 դդ.	0,5 կմ հվ	Տ
	3.1.			մատուռ «Կարմիր վանք»	17-18 դդ.		Տ	ավերված
		3.1.1		խաչքար	12 դ.		Հ	մատուռի բեմին, պահպանված է վերին կեսը
4.				ԵԿԵՂԵՑԻ Ս. ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆ (Ս. ՍՏԵՓԱՆՈՍ)	19 դ.	հս մասում	Տ	քանդված, պահպանվել են միայն հիմքերը
5.				ՀՈՒՇԱՂԲՅՈՒՐ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1955 թ.	գ. մ.	Տ
6.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1981 թ.	գ. մ.	Տ
7.				ՋՐԱՂԱՑ «ԳԱԼՈՅԻ»	18-19 դդ.	հվ-աե մասում	Տ	գյուղի նախկին գոմերի մոտ

1.	2.	3.	4.	5.	6.	7.	8.	9.
1.				ԱՄՐՈՑ «ԲԵՐԴԻ ԼԱՆՋ»	մթա 2-1 հզմ	1,3 կմ հվ-աե	Հ	Լեռնապար-Ծիլքար ավտոճանապարհի կտրուկ շրջադարձից աջ
2.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	18-20 դդ.	հս մասում	Տ	եկեղեցուց հս, հս-աե և մասամբ՝ ամ
3.				ԵԿԵՂԵՑԻ	1866 թ.	հս մասում	Տ
4.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2-1 հզմ	1 կմ հվ-աե	Հ	Լեռնապար-Ծիլքար ճանապարհից աջ, սոճու անտառի հարթ տարածքում
5.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ` ԵՐԿՐՈՐԴ ԱՇԽԱՐՀԱՄԱՐՏՈՒՄ ԶՈՀՎԱԾՆԵՐԻՆ	1987 թ.	գ. մ.	Տ	գյուղ մտնող ճանապարհի աջ կողմում

1.	2.	3.	4.	5.	6.	7.	8.	9.
1.				ԱՄՐՈՑ «ԽՈՒՉԵՐ»	մթա 2-1 հզմ, վաղ մջնդ - 17 դ.	400-500մ հվ	Հ
	1.1.			դամբարանադաշտ	մթա 2-1 հզմ		Հ	ամրոցից հս
	1.2.			գյուղատեղի «Խուչեր»	վաղ մջնդ -17 դ.		Տ
		1.2.1		մենհիր	մթա 2-1 հզմ		Հ	գյողատեղիի հվ-աե եզրին, կանգնեցված հողի մեջ
		1.2.2		խաչքար	14 դ.		Հ	գյուղատեղիի կնտ.-ում, կանգնեցված գետնին
2.				ԱՇՏԱՐԱԿ	մթա 2 հզմ	1 կմ հս	Հ	«Ֆշնգներ» վայրում, համանուն գյուղատեղիից 300 մ հվ
3.				ԱՇՏԱՐԱԿ	մթա 2-1 հզմ	700 մ ամ	Հ	«Ավոյի կտուրների դիտվան» վայրում
4.				ԱՇՏԱՐԱԿ	մթա 1 հզմ	4 կմ հս	Հ	«Չամռլու» վայրում
5.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ	10-17 դդ.	3 կմ հվ	Տ	«Շամիրամի գլուխ» կոչվող վայրում
6.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ԴԻՏՎԱՆ»	վաղ-ուշ մջնդ	3 կմ հս	Տ	տեղանքի թեք հարթության վրա
7.				ԳՅՈՒՂԱՏԵՂԻ «ՖՇՆԳՆԵՐ»	14-17 դդ.	1 կմ հս	Տ
	7.1.			ջրաղաց	16-17 դդ.		Տ	գյուղատեղիից 100 մ հվ
8.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2-1 հզմ	2,5 կմ հվ	Հ	«Շամիրամի գլուխ» կոչվող վայրում, դաշտի մեջ
9.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2-1 հզմ	հվ մասում	Հ	գյուղի եզրին, «Ասատուրի խռեր» վայրում
10.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 2-1 հզմ	3 կմ հս	Հ	«Դիտվան վայրում», համանուն գյուղատեղիից 300 մ աե
11.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 1 հզմ	500 մ հվ	Հ
12.				ԴԱՄԲԱՐԱՆԱԴԱՇՏ	մթա 1 հզմ	1 կմ աե	Հ	«Միջանցք» վայրում
13.				ԳԵՐԵԶՄԱՆՈՑ	11-20 դդ.	գ. մ.	Տ	Շողիկ Մուրադյանի տնամերձ հողամասում
14.				ՀՈՒՇԱՐՁԱՆ ԱՆԴՐԱՆԻԿ ԶՈՐԱՎԱՐԻ	1988 թ.	գ. մ.	Տ
15.				ՋՐԱՂԱՑ	17 դ.	աե մասում	Տ	գործող գերեզմանոցի մոտ, «Ջաղացի ձոր» վայրում, վրկնգ.՝ 1919 թ.
16.				ՋՐԱՆՑՈՒՅՑ	16-17 դդ.	5 կմ հս	Տ	«Չամռլու» վայրում
17.				ՔԱՐԱՅՐ - ԿԱՑԱՐԱՆ	16-18 դդ.	500մ հվ-ամ	Տ
18.				ՔԱՐԱՅՐ - ԿԱՑԱՐԱՆ	16-18 դդ.	700 մ հվ-ամ	Տ	«Ասատուրի խռեր» վայրում
19.				ՔԱՐԱՅՐ - ԿԱՑԱՐԱՆ	16-18 դդ.	4,5 կմ հս-ամ	Տ	«Չամռլու» վայրում
20.				ՔԱՐԱՅՐ - ԿԱՑԱՐԱՆ «ԲԱԴՈՅԻ ՔԱՐԱՆՁԱՎ»	16-18 դդ.	400 մ հվ-ամ	Տ
21.				ՔԱՐԱՅՐ - ԿԱՑԱՐԱՆ «ՍՅՈՒՆՈՎ ՔԱՐԱՓ»	16-18 դդ.	2,5 կմ հվ	Տ