040.0260.30.04.98

«Վավերացնում եմ»
Հայաստանի Հանրապետության
Նախագահ Ռ. Քոչարյան
30 ապրիլի 1998 թ.

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅՈՒՆ

Ո Ր Ո Շ ՈՒ Մ

30 ապրիլի 1998 թվականի N 260
քաղ. Երևան

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆՈՒՄ ՄԻԱՎՈՐՆԵՐԻ ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳԻ ՄԻԱՎՈՐՆԵՐԻ ԿԻՐԱՌՄԱՆ, ԴՐԱՆՑ ԱՆՎԱՆՈՒՄՆԵՐԻ ԵՎ ՊԱՅՄԱՆԱՆՇԱՆՆԵՐԻ ՄԱՍԻՆ

«Հայաստանի Հանրապետությունում չափումների միասնականության ապահովման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 12 հոդվածին համապատասխան Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը որոշում է.

1. Սահմանել, որ Հայաստանի Հանրապետությունում կիրառվում են մեծությունների հետևյալ միավորները` անվանումներով և պայմանանշաններով`

ա) չափի ու կշռի միջազգային գլխավոր համաժողովի ընդունած միավորների միջազգային համակարգի միավորները` համաձայն N 1 հավելվածի.

բ) միավորների միջազգային համակարգի միավորների հետ հավասարապես կիրառելի մեծությունների արտահամակարգային միավորները` համաձայն N 2 հավելվածի.

գ) կիրառման համար ժամանակավորապես թույլատրելի արտահամակարգային միավորները` համաձայն N 3 հավելվածի.

դ) մինչև 2000 թվականի դեկտեմբերի 31-ը կիրառումից հանելու ենթակա արտահամակարգային միավորները` համաձայն N 4 հավելվածի.

ե) պայմանական սանդղակներով գնահատվող մեծությունների պայմանական միավորները:

2. Հայաստանի Հանրապետության կառավարությանն առընթեր ստանդարտացման, չափագիտության և սերտիֆիկացման վարչությանը` 6-ամսյա ժամկետում Հայաստանի Հանրապետության կառավարություն ներկայացնել առաջարկություն մեծությունների միավորների և չափումների սանդղակների կիրառման կանոնների վերաբերյալ:

Հայաստանի Հանրապետության վարչապետ

Ա. Դարբինյան

Հավելված N 1  ՀՀ կառավարության 1998 թվականի ապրիլի 30-ի N 260 որոշման

ՉԱՓԻ ՈՒ ԿՇՌԻ ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ԳԼԽԱՎՈՐ ՀԱՄԱԺՈՂՈՎԻ ԸՆԴՈՒՆԱԾ ՄԻԱՎՈՐՆԵՐԻ ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳԻ ՄԻԱՎՈՐՆԵՐԸ

Աղյուսակ 1

ՄԻԱՎՈՐՆԵՐԻ ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳԻ ՀԻՄՆԱԿԱՆ ՄԻԱՎՈՐՆԵՐԸ

Հիմնական մեծությունը		Հիմնական միավորը
		անվանումը	պայմանանշանը
անվանումը	չափայնությունը		միջազգային	հայերեն
Երկարություն	L	մետր	m	մ
Զանգված	M	կիլոգրամ	kg	կգ
Ժամանակ	T	վայրկյան	s	վ
Էլեկտրական հոսանք	I	ամպեր	A	Ա
Թերմոդինամիկական ջերմաստիճան	O	կելվին	K	Կ
Նյութի քանակություն	N	մոլ	mol	մոլ
Լույսի ուժ	J	կանդելա	cd	կդ

Աղյուսակ 2

ՄԻԱՎՈՐՆԵՐԻ ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳԻ ՀԱՏՈՒԿ ԱՆՎԱՆՈՒՄՆԵՐ ՈՒՆԵՑՈՂ ԱԾԱՆՑՅԱԼ ԵՎ ԼՐԱՑՈՒՑԻՉ ՄԻԱՎՈՐՆԵՐԸ

Ածանցյալ մեծությունը		Ածանցյալ միավորը
անվանումը	չափայնությունը	անվանումը	պայմանանշանը		արտահայտումն ածանցյալ և հիմնական միավորներով
			միջազգային	հայերեն
1	2	3	4	5	6
Հարթ անկյուն	I	ռադիան	rad	ռադ	-
Մարմնային անկյուն	I	ստեռադիան	sr	սռ	-
Հաճախականություն	T-1	հերց	Hz	Հց	s-1
Ուժ	L M T-2	նյուտոն	N	Ն	m kg s-2
Ճնշում	L-1 M T-2	պասկալ	Pa	Պա	m-1 kg s-2
Էներգիա, աշխատանք, ջերմության քանակ	L2 M T-2	ջոուլ	J	Ջ	m2 kg s-2
Հզորություն	L2 M T-3	վատտ	W	Վտ	m2 kg s-3
Էլեկտրական լիցք, էլեկտրականության քանակ	T I	կուլոն	C	Կլ	s A
Էլեկտրական լարում, էլեկտրական պոտենցիալ, պոտենցիալների տարբերություն, էլեկտրաշարժիչ ուժ	L2 M T-3T-1	վոլտ	V	Վ	m2 kg s-3 A-1
էլեկտրական ունակություն	L-2 M-1 T-1 I2	ֆարադ	F	Ֆ	m-2 kg-1 s-1 A2
Էլեկտրական դիմադրություն	L2 M T-3 I2	օմ	Ω	Օմ	m2 kg s-3 A-2
Էլեկտրական հաղորդականություն	L-2 M-1 T-3 I2	սիմենս	S	Սմ	m-2 kg-1 s-3 A2
Մագնիսական ինդուկցիայի հոսք, մագնիսական հոսք	L2 M T-2 I-1	վեբեր	Wb	Վբ	m2 kg s-2 A-1
Մագնիսական հոսքի խտություն, մագնիսական ինդուկցիա	M T-2 I-1	տեսլա	T	Տլ	kg s-2 A-1
Ինդուկտիվություն, փոխինդուկտիվություն	L2 M T-2 I-2	հենրի	H	Հն	m2 kg s-2 A-2
Ցելսիուսի ջերմաստիճան	Q	Ցելսիուսի աստիճան	0C	0C (0Ց)	K
Լուսային հոսք	J	լյումեն	lm	լմ	cd sr
Լուսավորվածություն	L-2 J	լյուքս	lx	լք	m-2 cd sr
Ճառագայթաակտիվ աղբյուրներում նուկլիդի ակտիվությունը	T-1	բեքերել	Bq	Բք	s-1
Ճառագայթման կլանված բաժնեչափ, կերմա	L2 T-2	գրեյ	Gy	Գր	m2 s-2
Ճառագայթման համարժեք բաժնեչափ	L2 T-2	զիվերտ	Sv	Զվ	m2 s-2

Աղյուսակ 3

ՄԻԱՎՈՐՆԵՐԻ ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳԻ ՆԱԽԱԾԱՆՑՆԵՐԸ

Բազմապատկիչը	Նախածանցի անվանումը	Նախածանցի պայմանանշանը
		միջազգային	հայերեն
1024	իոտտա	Y	Ի
1021	զետտա	Z	Զ
1018	էթսա	E	Է
1015	պետա	P	Պ
1012	տերա	T	Տ
109	գիգա	G	Գ
106	մեգա	M	Մ
103	կիլո	k	կ
102	հեկտո	h	հ
101	դեկա	da	դա
10-1	դեցի	d	դ
10-2	սանտի	c	ս
10-3	միլի	m	մ
10-6	միկրո	m	մկ
10-9	նանո	n	ն
10-12	պիկո	p	պ
10-15	ֆեմտո	f	ֆ
10-18	ատտո	a	ա
10-21	զեպտո	z	զ
10-24	իոկտո	y	ի

Հայաստանի Հանրապետության կառավարության աշխատակազմի ղեկավար, օպերատիվ հարցերի նախարար

Շ. Կարամանուկյան

Հավելված N 2  ՀՀ կառավարության 1998 թվականի ապրիլի 30-ի N 260 որոշման

ՄԻԱՎՈՐՆԵՐԻ ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳԻ ՄԻԱՎՈՐՆԵՐԻ ՀԵՏ ՀԱՎԱՍԱՐԱՊԵՍ ԿԻՐԱՌԵԼԻ ՄԵԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ԱՐՏԱՀԱՄԱԿԱՐԳԱՅԻՆ ՄԻԱՎՈՐՆԵՐԸ

Մեծության անվանումը	Արտահամակարգային միավորը
	միավորի անվանումը	պայմանանշանը		արտահայտումը` միավորների միջազգային համակարգի միավորներով	կիրառման ոլորտ
		միջազգային	հայերեն
1	2	3	4	5	6
Զանգված	տոննա զանգվածի ատոմային միավոր*	t u	տ զ.ա.մ	1. 103  kg 1,6605402. 10-27  kg (մոտավոր)	Ատոմային ֆիզիկա
Ժամանակ**	րոպե* ժամ* օր*	min h d	րոպե ժ օր	60 s 3600 s 86400 s
Հարթ անկյուն	աստիճան րոպե վայրկյան գոն	....0 ....' ....'' gon	....0 ....' ....'' գոն	(p /180) rad =1.745329.... 10-2 rad (p /10800) rad =2,908882.... 10-4 rad (p /648000) rad =4,848137.... 10-6 rad (p /200) rad =1,57080.... 10-2 rad	Երկրաբաշխություն
Ծավալ, տարողություն	լիտր	l	L	1. 10-3 m3
Երկարություն	աստղագիտական միավոր* լուսային տարի* պարսեկ	AU ly pc	ա. մ. լտ պս	1,49598 . 1011  m (մոտավոր) 9,4605 . 1015  m (մոտավոր) 3,0857 . 1016  m (մոտավոր)	Աստղագիտություն
Օպտիկական ուժ	դիօպտրիա*	-	դպտր	1 . m-1	Օպտիկա
Մակերես	հեկտար	ha	հա	1 . 104 m2	Անտառատնտեսություն և գյուղատնտեսություն
Էներգիա	էլեկտրոն- վոլտ կիլովատտ-ժամ	eV hw.h	ԷՎ կՎտ.ժ	1,60218 . 10-19  J (մոտավոր) 3,6. 106 J	Ֆիզիկա էլեկտրաէներգիայի հաշվիչների համար
Լրիվ հզորություն Ռեակտիվ հզորություն	վոլտ-ամպեր վար	V . A var	Վ . Ա վար		Էլեկտրատեխնիկա
Հարաբերական մեծություն (մեծության չափազուրկ հարաբերությունը ելակետային համանուն մեծությանը)	միավոր (1 թիվ) տոկոս պրոմիլլե միլիոներորդ մաս	1 % % 0 ppm	1 % % 0 մլն-1	1 1 . 10-2 1 . 10-3 1 . 10-6	Հարաբերական մեծություններ օ.գ.գ., հարաբերական երկարացում, հարաբերական խտություն, հարաբերական մագնիսական և դիէլեկտրիկ թափանցելիություն, մագնիսական ընկալունակություն, զանգվածային մաս, մոլյար մաս և այլն
Լոգարիթմական մեծություն (համանուն մեծությունների չափազուրկ հարաբերության տասնորդական լոգարիթմը), ձայնային ճնշման մակարդակը, ուժեղացում, թուլացում և այլն	բել դեցիբել	B dB	Բ դԲ	1 B = lg (P2 /P1 ), եթե P2 =10P1  1 B = 2lg (F2/F1 ), եթե F2 =√10F1 0,1B	P2, P1-համանուն էներգիական մեծություններ (հզորություն, էներգիա, էներգիայի խտություն....) F1, F2-համանուն ուժային մեծություններ (լարումներ, հոսանքներ, դաշտի լարվածություններ և այլն)

** Թույլատրվում է կիրառել նաև այլ միավորներ, որոնք լայն տարածում ունեն, օրինակ. շաբաթ, ամիս, դար, հնգամյակ և այլն:

Հայաստանի Հանրապետության կառավարության աշխատակազմի ղեկավար, օպերատիվ հարցերի նախարար

Շ. Կարամանուկյան

Հավելված N 3  ՀՀ կառավարության 1998 թվականի ապրիլի 30-ի N 260 որոշման

ԿԻՐԱՌՄԱՆ ՀԱՄԱՐ ԺԱՄԱՆԱԿԱՎՈՐԱՊԵՍ ԹՈՒՅԼԱՏՐԵԼԻ ԱՐՏԱՀԱՄԱԿԱՐԳԱՅԻՆ ՄԻԱՎՈՐՆԵՐԸ

Մեծության անվանումը	Արտահամակարգային միավորը
	միավորի անվանումը	պայմանանշանը		արտահայտումը միավորների միջազգային համակարգի միավորներով	կիրառման ոլորտը
		միջազգային	հայերեն
1	2	3	4	5	6
Երկարություն	ծովային մղոն	n mile	մղ	1852 m (ճշգրիտ)	Ծովային նավագնացություն և օդագնացություն
Երկարություն (ուղղաձիգ)	ֆունտ	ft	ֆուտ	0.3048 m	Օդագնացություն
Զանգված	կարատ	-	կար	2 . 10-4 kg  (ճշգրիտ)	Թանկարժեք քարերի և մարգարիտների համար
Գծային խտություն	տեքս	tex	տեքս	1. 10-6 kg/m  (ճշգրիտ)	Մանածագործական արդյունաբերություն
Արագություն	հանգույց	kn	հնգց	0.514(4) m/s	Ծովային նավագնացություն և օդագնացություն
Արագացում	գալ	Gal	Գալ	0.01 m/s2	Ծանրաչափություն
Պտտման հաճախականություն	պտույտ` վայրկյանում պտույտ` րոպեում	r/s r/min	պտ/վ պտ/րոպ	1 s-1 1/60 s-1=0.016 (6) s-1
Ճնշում	բար սնդիկի սյան միլիմետր	bar mm Hg	բար սնդ.ս.մմ	1 . 105 Pa 133.332 Pa
Լոգարիթմական մեծություն (համանուն մեծությունների չափազուրկ հարաբերության բնական լոգարիթմը)	նեպեր	Np	Նպ	1 Np=0.868... B=8.686...dB	Կապի գծերում էլեկտրական ազդանշանների մարումը չափելու ժամանակ

(հավելվածը խմբ. 20.03.00 N 127)

Հայաստանի Հանրապետության կառավարության աշխատակազմի ղեկավար, օպերատիվ հարցերի նախարար

Շ. Կարամանուկյան

Հավելված N 4  ՀՀ կառավարության 1998 թվականի ապրիլի 30-ի N 260 որոշման

ՄԻՆՉԵՎ 2000 ԹՎԱԿԱՆԻ ԴԵԿՏԵՄԲԵՐԻ 31-Ը ԿԻՐԱՌՈՒՄԻՑ ՀԱՆԵԼՈՒ ԵՆԹԱԿԱ ԱՐՏԱՀԱՄԱԿԱՐԳԱՅԻՆ ՄԻԱՎՈՐՆԵՐԸ

Մեծության անվանումը	Արտահամակարգային միավորը
	անվանումը	պայմանանշանը		արտահայտումը միավորների միջազգային համակարգի միավորներով
		միջազգային	հայերեն
1	2	3	4	5
Երկարություն	անգստրեմ			1. 10-10 m
	իքս միավոր	x	x	1,00206 . 10-13 m (մոտավոր)
	միկրոն	m	մկ	1. 10-6 m
Մակերես	բառն	b	բ	1 . 10-28 m2
	ար	a	ար	100 m2
Զանգված	ցենտներ	q	ց	100 kg
Մարմնային անկյուն	քառակուսի աստիճան	□0	□0	3,0462 . 10-4  sr
Ուժ կշիռ	դին	dyn	դին	1 . 10-5 N
	կիլոգրամ-ուժ	kgf	կգ.ուժ	9.80665 N (ճշգրիտ)
	կիլոպոնդ	kp	-	9,80665 N (ճշգրիտ)
	գրամ-ուժ	gf	գ.ուժ	9,80665 . 10-3 N (ճշգրիտ)
	պոնդ	p	-	9,800665 . 10-3 N
	տոննա-ուժ	tf	տ.ուժ	9806,65 N (ճշգրիտ)
Ճնշում	մեկ քառակուսի սանտիմետրի վրա կիլոգրամ-ուժ մեկ քառակուսի սանտիմետրի վրա կիլոպոնդ	kgf/cm2 kp/cm2	կգ.ուժ/սմ2 -	98066,5 Pa (ճշգրիտ) 98066,5 Pa (ճշգրիտ)
	ջրային սյան միլիմետր	mm H2O	ջր. ս. մմ	9,80665 Pa (ճշգրիտ)
	տոր	Torr	Տոր	133,332 Pa
Լարում (մեխանիկական)	կիլոգրամ-ուժը մեկ քառակուսի միլիմետրի վրա	kgf/mm2	կգ.ուժ/մմ2	9,80665 . 106 Pa (ճշգրիտ)
	կիլոպոնդը մեկ քառակուսի միլիմետրի վրա	kp/mm2	-	9,80665 . 106 Pa (ճշգրիտ)
Աշխատանք, էներգիա	էրգ	erg	էրգ	1 . 10-7 J
Հզորություն	ձիաուժ	MP; PS; CV	ձ. ու.	735,499 W
Դինամիկական մածուցիկություն	պուազ	P	Պ	0,1 Pa . s
Կինեմատիկական մածուցիկություն	ստոքս	St	Ստ	1 . 10-4 m2 /s
Տեսակարար էլեկտրական դիմադրություն	քառակուսի միլիմետր օմ-մետրի վրա	Ω . mm2 /m	Օմ . մմ2/մ	1 .  10-6 Ω . m
Մագնիսական հոսք	մաքսվել	Mx	Մքս	1 . 10-8 Wb
Մագնիսական ինդուկցիա	գաուս	Gs	Գս	1 . 10-4 T
Մագնիսաշարժիչ ուժ, մագնիսական պոտենցիալների տարբերություն	գիլբերտ ամպերգալար	Gb At	Գբ Ագ	(10/4p)A= =0,795775...A 1A
Մագնիսական դաշտի լարվածություն	էրստեդ	Oe	Էր	(103 /4p)A/m= =79,5775...A/m
Ջերմության քանակություն, ջերմադինամիկական պոտենցիալ (ներքին էներգիա, էնտրոպիա, իզոքորային-իզոթերմային պոտենցիալ), ֆազային փոխակերպման ջերմություն, քիմիական ռեակցիայի ջերմություն	կալորիա (միջազգային) ջերմաքիմիական կալորիա 15-աստիճանանոց կալորիա	cal calth cal15	կալ կալջք կալ15	4,1868 J (ճշգրիտ) 4,1840 J (մոտավոր) 4,1855 J (մոտավոր)
Ճառագայթման կլանված բաժնեչափ	ռադ	rad,rd	ռադ	0,01 Gy
Ճառագայթման համարժեք բաժնեչափ	բեռ	rem	ռկհ	0,01 Sv
Ֆոտոնային ճառագայթման պահաժամային բաժնեչափ (գամմա-ռենտգենային ճառագայթումների պահաժամային բաժնեչափ)	ռենտգեն	R	Ռ	2 . 58 . 10-4 C/kg (ճշգրիտ)
ճառագայթաակտիվ աղբյուրի նուկլիդի ակտիվություն	կյուրի	Ci	Կի	3,7 . 1010 Bq (ճշգրիտ)
Պտույտի անկյուն	պտույտ	r	պտ	2p rad=6,28... rad
Պայծառություն	նիտ	nt	նտ	1cd/m2

(հավելվածը խմբ. 20.03.00 N 127)

Հայաստանի Հանրապետության կառավարության աշխատակազմի ղեկավար, օպերատիվ հարցերի նախարար

Շ. Կարամանուկյան