Գլխավոր տեղեկություն
Номер
N 260
Տիպ
Որոշում
Тип
Исходный акт (25.05.1998-20.03.2000)
Статус
Չի գործում
Первоисточник
ՀՀՊՏ 1998.05.15/10(43)
Принят
ՀՀ կառավարություն
Дата принятия
30.04.1998
Подписан
ՀՀ վարչապետ
Дата подписания
30.04.1998
Վավերացնող մարմին
ՀՀ Նախագահ
Վավերացման ամսաթից
30.04.1998
Дата вступления в силу
25.05.1998
Ուժը կորցնելու ամսաթիվ
21.02.2005

040.0260.30.04.98

«Վավերացնում եմ»
Հայաստանի Հանրապետության
Նախագահ Ռ. Քոչարյան
30 ապրիլի 1998 թ.

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅԱՆ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹՅՈՒՆ

Ո Ր Ո Շ ՈՒ Մ

30 ապրիլի 1998 թվականի N 260
քաղ. Երևան

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ՀԱՆՐԱՊԵՏՈՒԹՅՈՒՆՈՒՄ ՄԻԱՎՈՐՆԵՐԻ ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳԻ ՄԻԱՎՈՐՆԵՐԻ ԿԻՐԱՌՄԱՆ, ԴՐԱՆՑ ԱՆՎԱՆՈՒՄՆԵՐԻ ԵՎ ՊԱՅՄԱՆԱՆՇԱՆՆԵՐԻ ՄԱՍԻՆ

 

«Հայաստանի Հանրապետությունում չափումների միասնականության ապահովման մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքի 12 հոդվածին համապատասխան` Հայաստանի Հանրապետության կառավարությունը որոշում է.

1. Սահմանել, որ Հայաստանի Հանրապետությունում կիրառվում են մեծությունների հետևյալ միավորները` անվանումներով և պայմանանշաններով`

ա) չափի ու կշռի միջազգային գլխավոր համաժողովի ընդունած միավորների միջազգային համակարգի միավորները` համաձայն N 1 հավելվածի.

բ) միավորների միջազգային համակարգի միավորների հետ հավասարապես կիրառելի մեծությունների արտահամակարգային միավորները` համաձայն N 2 հավելվածի.

գ) կիրառման համար ժամանակավորապես թույլատրելի արտահամակարգային միավորները` համաձայն N 3 հավելվածի.

դ) մինչև 2000 թվականի դեկտեմբերի 31-ը կիրառումից հանելու ենթակա արտահամակարգային միավորները` համաձայն N 4 հավելվածի.

ե) պայմանական սանդղակներով գնահատվող մեծությունների պայմանական միավորները:

2. Հայաստանի Հանրապետության կառավարությանն առընթեր ստանդարտացման, չափագիտության և սերտիֆիկացման վարչությանը` 6-ամսյա ժամկետում Հայաստանի Հանրապետության կառավարություն ներկայացնել առաջարկություն մեծությունների միավորների և չափումների սանդղակների կիրառման կանոնների վերաբերյալ:

 

Հայաստանի Հանրապետության
վարչապետ

Ա. Դարբինյան

 

 

Հավելված N 1
 ՀՀ կառավարության 1998 թվականի
ապրիլի 30-ի N 260 որոշման

 

ՉԱՓԻ ՈՒ ԿՇՌԻ ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ԳԼԽԱՎՈՐ ՀԱՄԱԺՈՂՈՎԻ ԸՆԴՈՒՆԱԾ ՄԻԱՎՈՐՆԵՐԻ ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳԻ ՄԻԱՎՈՐՆԵՐԸ

 

ԱՂՅՈՒՍԱԿ 1

 

ՄԻԱՎՈՐՆԵՐԻ ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳԻ ՀԻՄՆԱԿԱՆ ՄԻԱՎՈՐՆԵՐԸ

 

Հիմնական մեծությունը

Հիմնական միավորը

անվանումը

  պայմանանշանը

անվանումը

չափայնությունը

միջազգային

հայերեն

 Երկարություն

L

մետր

m

մ

Զանգված

M

կիլոգրամ

kg

կգ

 Ժամանակ

T

վայրկյան

s

վ

Էլեկտրական հոսանք

I

ամպեր

A

Ա

Թերմոդինամիկական
ջերմաստիճան

O

կելվին

K

Կ

Նյութի քանակություն

N

մոլ

mol

մոլ

Լույսի ուժ

J

կանդելա

cd

կդ

 

 

Աղյուսակ 2

 

ՄԻԱՎՈՐՆԵՐԻ ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳԻ ՀԱՏՈՒԿ ԱՆՎԱՆՈՒՄՆԵՐ ՈՒՆԵՑՈՂ ԱԾԱՆՑՅԱԼ ԵՎ ԼՐԱՑՈՒՑԻՉ ՄԻԱՎՈՐՆԵՐԸ

 

Ածանցյալ մեծությունը

Ածանցյալ միավորը

անվանումը

չափայնությունը

անվանումը

պայմանանշանը

 արտահայտումն
ածանցյալ և
հիմնական
միավորներով

 միջազգային

հայերեն

1

2

3

4

5

6

Հարթ անկյուն

I

ռադիան

rad

ռադ

-

Մարմնային անկյուն

I

ստեռադիան

sr

 սռ

-

Հաճախականություն

T-1

հերց

Hz

Հց

s-1

Ուժ

L M T-2

նյուտոն

N

Ն

m kg s-2

Ճնշում

L-1 M T-2

պասկալ

Pa

Պա

m-1 kg s-2

Էներգիա, աշխատանք,
ջերմության քանակ

L2 M T-2

ջոուլ

J

Ջ

 m2 kg s-2

Հզորություն

L2 M T-3

վատտ

W

Վտ

m2 kg s-3

Էլեկտրական լիցք,
էլեկտրականության
քանակ

T I

կուլոն

C

Կլ

s A

Էլեկտրական լարում,
էլեկտրական պոտենցիալ,
պոտենցիալների
տարբերություն,
էլեկտրաշարժիչ ուժ

L2 M T-3T-1

վոլտ

V

Վ

m2 kg s-3 A-1

էլեկտրական ունակություն

L-2 M-1 T-1 I2

ֆարադ

F

Ֆ

m-2 kg-1 s-1 A2

Էլեկտրական
դիմադրություն

 L2 M T-3 I-2

օմ

Ω

Օմ

m2 kg s-3 A-2

Էլեկտրական
հաղորդականություն

 L-2 M-1 T-3 I2

սիմենս

 S

Սմ

m-2 kg-1 s-3 A2

Մագնիսական
ինդուկցիայի հոսք,
մագնիսական հոսք

 L2 M T-2 I-1

վեբեր

Wb

Վբ

m2 kg s-2 A-1

Մագնիսական հոսքի
խտություն, մագնիսական
ինդուկցիա

 M T-2 I-1

տեսլա

T

Տլ

kg s-2 A-1

Ինդուկտիվություն,
փոխինդուկտիվություն

L2 M T-2 I-2

հենրի

H

Հն

m2 kg s-2 A-2

Ցելսիուսի ջերմաստիճան

Q

Ցելսիուսի
աստիճան

0C

0C (0Ց)

K

Լուսային հոսք

J

լյումեն

lm

լմ

cd sr

Լուսավորվածություն

L-2 J

լյուքս

lx

լք

m-2 cd sr

Ճառագայթաակտիվ
աղբյուրներում նուկլիդի
ակտիվությունը

T-1

բեքերել

Bq

Բք

s-1

Ճառագայթման կլանված
բաժնեչափ, կերմա

L2 T-2

գրեյ

Gy

Գր

m2 s-2

Ճառագայթման համարժեք
բաժնեչափ

L2 T-2

զիվերտ

Sv

Զվ

m2 s-2

 

Աղյուսակ 3

ՄԻԱՎՈՐՆԵՐԻ ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳԻ ՆԱԽԱԾԱՆՑՆԵՐԸ

 

Բազմապատկիչը

Նախածանցի
անվանումը

Նախածանցի պայմանանշանը

միջազգային

հայերեն

1024

իոտտա

Y

Ի

1021

 զետտա

Z

Զ

1018

էթսա

E

Է

1015

պետա

P

Պ

1012

տերա

T

Տ

109

գիգա

G

Գ

106

մեգա

M

Մ

103

կիլո

k

կ

102

հեկտո

h

հ

101

դեկա

da

դա

10-1

դեցի

d

դ

10-2

սանտի

c

ս

10-3

միլի

m

մ

10-6

միկրո

μ

մկ

10-9

նանո

n

ն

10-12

պիկո

p

պ

10-15

ֆեմտո

f

ֆ

10-18

ատտո

a

ա

10-21

զեպտո

z

զ

10-24

իոկտո

y

ի

 

Հայաստանի Հանրապետության
կառավարության աշխատակազմի
ղեկավար, օպերատիվ հարցերի
նախարար

Շ. Կարամանուկյան

 

Հավելված N 2
 ՀՀ կառավարության 1998 թվականի
ապրիլի 30-ի N 260 որոշման

 

ՄԻԱՎՈՐՆԵՐԻ ՄԻՋԱԶԳԱՅԻՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳԻ ՄԻԱՎՈՐՆԵՐԻ ՀԵՏ ՀԱՎԱՍԱՐԱՊԵՍ ԿԻՐԱՌԵԼԻ ՄԵԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԻ ԱՐՏԱՀԱՄԱԿԱՐԳԱՅԻՆ ՄԻԱՎՈՐՆԵՐԸ

 

Մեծության
անվանումը

Արտահամակարգային միավորը

միավորի
անվանումը

պայմանանշանը

արտահայտումը`
միավորների
միջազգային
համակարգի
միավորներով

կիրառման
ոլորտ

միջազգային

հայերեն

1

2

3

4

5

6

Զանգված

տոննա
զանգվածի
ատոմային
միավոր*

 t


u

տ


զ.ա.մ

1. 103  kg

1,6605402. 10-27  kg
(մոտավոր)

Ատոմային
ֆիզիկա

Ժամանակ**

րոպե*
ժամ*
օր*

min
h
d

րոպե
ժ
օր

60 s
3600 s
84600 s

 
Հարթ անկյուն

աստիճան

րոպե

վայրկյան

գոն

....0

....'

....''

gon

....0

....'

....''

գոն

(π /180) rad =1.745329.... 10-2 rad

(π /10800) rad =2,908882.... 10-4 rad

(π /648000) rad =4,848137.... 10-6 rad

(π /200) rad =1,57080.... 10-2 rad

Երկրաբաշխություն

Ծավալ,
տարողություն

լիտր

l

L

1. 10-3 m3

 
Երկարություն

աստղագիտական
միավոր*

լուսային տարի*

պարսեկ

AU

ly


pc
ա. մ.

լտ


պս

1,49598 . 1011  m
(մոտավոր)
9,4605 . 1015  m
(մոտավոր)
3,0857 . 1016  m
(մոտավոր)

Աստղագիտություն

Օպտիկական
ուժ

դիօպտրիա*

-

դպտր

. m-1

Օպտիկա

Մակերես

հեկտար

ha

հա

. 104 m2

Անտառատնտեսություն
և գյուղատնտեսություն

Էներգիա

էլեկտրոն
վոլտ

կիլովատտ-ժամ

eV


hw.h

ԷՎ


կՎտ.ժ

1,60218 . 10-19  J
(մոտավոր)

3,6. 106 J

Ֆիզիկա

էլեկտրաէներգիայի
հաշվիչների համար

Լրիվ
հզորություն
Ռեակտիվ
հզորություն

վոլտ-ամպեր

վար

. A

var
Վ . Ա

վար
 

Էլեկտրատեխնիկա

Հարաբերական
մեծություն
(մեծության
չափազուրկ
հարաբերությունը
ելակետային
համանուն
մեծությանը)

միավոր (1 թիվ)

տոկոս

պրոմիլլե

միլիոներորդ
մաս

1

%

%0

ppm
1

%

%0

մլն-1
1

. 10-2

. 10-3

. 10-6

Հարաբերական
մեծություններ
օ.գ.գ.,
հարաբերական
երկարացում,
հարաբերական
խտություն,
հարաբերական
մագնիսական և
դիէլեկտրիկ
թափանցելիություն,
մագնիսական
ընկալունակություն,
զանգվածային
մաս, մոլյար մաս և այլն

Լոգարիթմական
մեծություն
(համանուն
մեծությունների
չափազուրկ
հարաբերության
տասնորդական
լոգարիթմը),

ձայնային
ճնշման
մակարդակը,
ուժեղացում,
թուլացում և
այլն

 բել







դեցիբել





B







dB
Բ







դԲ
1 B = lg (P2 /P1 ),

եթե P2 =10P1 

1 B = 2lg (F2/F1 ),

եթե F
2 =√10F1

0,1B 

P2, P1 -համանուն
էներգիական
մեծություններ
(հզորություն,
էենրգիա,
խտություն....)

F1, F2 -համանուն
ուժային
մեծություններ
(լարումներ,
հոսանքներ,
դաշտի
լարվածություններ
և այլն)

 

* Զանգվածի ատոմային միավորը, ժամանակի միավորները (րոպե, ժամ, օր) հարթ անկյան միավորները (աստիճան, րոպե, վայրկյան), աստղագիտական միավորը, լուսային տարի և դիօպտրիա միավորները նախածանցների հետ կիրառել չի թույլատրվում:

** Թույլատրվում է կիրառել նաև այլ միավորներ, որոնք լայն տարածում ունեն, օրինակ. շաբաթ, ամիս, տարի, դար, հազարամյակ և այլն:


Հայաստանի Հանրապետության
կառավարության աշխատակազմի
ղեկավար, օպերատիվ հարցերի
նախարար

Շ. Կարամանուկյան

 

Հավելված N 3
 ՀՀ կառավարության 1998 թվականի
ապրիլի 30-ի N 260 որոշման

 

կիրառման համար ժամանակավորապես թույլատրելի արտահամակարգային միավորները

 

Մեծության
անվանումը

Արտահամակարգային միավորը

միավորի
անվանումը

պայմանանշանը

արտահայտումը`
միավորների
միջազգային
համակարգի
միավորներով

կիրառման
ոլորտը

միջազգային

հայերեն

1

2

3

4

5

6

Երկարություն

Զանգված

ծովային մղոն

կարատ

n mile

-

մղ

կար

1852 m (ճշգրիտ)

2 . 10-4 kg
 (ճշգրիտ)

Ծովային նավագնացություն
Թանկարժեք քարերի
և մարգարիտի համար

Գծային
խտություն

տեսք

tex

տեսք



1. 10-6 kg/m
 (ճշգրիտ)

Մանածագործական
արդյունաբերություն

Արագություն

հանգույց

kn հնգց

0.514(4) m/s

Ծովային
նավագնացություն

Արագացում

գալ

Gal Գալ

0.01 m/s2

Ծանրաչափություն

Պտտման
հաճախականություն

պտույտ`
վայրկյանում
պտույտ`
րոպեում


r/s

r/min

պտ/վ

պտ/րոպ

1 s-1

1/60 s-1=0.016 (6) s-1

Ճնշում

բար

bar

բար

1 . 105 Pa

 

Լոգարիթմական
մեծություն (համանուն
մեծությունների
չափազուրկ
հարաբերության
բնական
լոգարիթմը)
նեպեր Np Նպ

1 Np=0.868...
B=8,686...dB

Կապի գծերում
էլեկտրական
ազդանշանների
մարումը
չափելու ժամանակ

 

Հայաստանի Հանրապետության
կառավարության աշխատակազմի
ղեկավար, օպերատիվ հարցերի
նախարար

Շ. Կարամանուկյան

 

Հավելված N 4
 ՀՀ կառավարության 1998 թվականի
ապրիլի 30-ի N 260 որոշման

 

ՄԻՆՉԵՎ 2000 ԹՎԱԿԱՆԻ ԴԵԿՏԵՄԲԵՐԻ 31-Ը ԿԻՐԱՌՈՒՄԻՑ ՀԱՆԵԼՈՒ ԵՆԹԱԿԱ ԱՐՏԱՀԱՄԱԿԱՐԳԱՅԻՆ ՄԻԱՎՈՐՆԵՐԸ


Մեծության
անվանումը

Արտահամակարգային միավորը 

անվանումը

պայմանանշանը

արտահայտումը`
միավորների
միջազգային
համակարգի
միավորներով

միջազգային

հայերեն

Երկարություն անգստրեմ     1. 10-10 m 
  իքս միավոր x x 1,00206 . 10-13 m
(մոտավոր)
  միկրոն μ մկ 1. 10-6 m
Մակերես բառն b բ 1 . 10-28 m2
  ար a ար 100 m2
Զանգված ցենտներ q ց 100 kg
Մարմնային անկյուն քառակուսի աստիճան 0 0 3,0462 . 10-4  sr
Ուժ կշիռ դին dyn դին

1 . 10-5 N

  կիլոգրամ-ուժ kgf կգ.ուժ 9.80665 N
(ճշգրիտ)
  կիլոպոնդ kp - 9,80665 N
(ճշգրիտ)
  գրամ-ուժ gf գ.ուժ 9,80665 . 10-3 N
(ճշգրիտ)
  պոնդ p - 9,800665 . 10-3 N
  տոննա-ուժ tf տ.ուժ 9806,65 N
(ճշգրիտ)
Ճնշում մեկ քառակուսի
սանտիմետրի վրա
կիլոգրամ-ուժ

մեկ քառակուսի
սանտիմետրի վրա
կիլոպոնդ
kgf/cm2




kp/cm2
կգ.ուժ/սմ2




-
98066,5 Pa
(ճշգրիտ)


98066,5 Pa
(ճշգրիտ)
  ջրային սյան միլիմետր mm H2 O ջր. ս. մմ 9,80665 Pa
(ճշգրիտ)
  սնդիկի սյան միլիմետր mm Hg սնդ. ս. մմ 133,332 Pa
  տոր Torr Տոր 133,332 Pa
Լարում
(մեխանիկական)
կիլոգրամ-ուժը մեկ
քառակուսի միլիմետրի
վրա
kgf/mm2 կգ.ուժ/մմ2 9,80665 . 106 Pa
(ճշգրիտ)
  կիլոպոնդը մեկ
քառակուսի
միլիմետրի վրա
kp/mm2 - 9,80665 . 106 Pa
(ճշգրիտ)
Աշխատանք,
էներգիա
էրգ erg էրգ 1 . 10-7 J 
Հզորություն ձիաուժ MP; PS; CV ձ. ու. 735,499 W
Դինամիկական
մածուցիկություն
պուազ P Պ 0,1 Pa . s
Կինեմատիկական
մածուցիկություն
ստոքս St Ստ 1 . 10-4 m2 /s
Տեսակարար
էլեկտրական
դիմադրություն
քառակուսի միլիմետր
օմ-մետրի վրա

Ω . mm2 /m

Օմ . մմ2

1 10-6 Ω . m

Մագնիսական հոսք մաքսվել Mx Մքս 1 10-8 Wb
Մագնիսական
ինդուկցիա
գաուս Gs Գս 1 10-4 T
Մագնիսաշարժիչ ուժ.
մագնիսական
պոտենցիալների
տարբերություն
գիլբերտ

ամպերգալար
Gb

At
Գբ

Ագ
(10/4π)A=
=0,795775...A
1A
Մագնիսական դաշտի
լարվածություն
էրստեղ Oe Էր (103 /4π)A/m=
=79,5775...A/m

Ջերմության
քանակություն,
ջերմադինամիկական
պոտենցիալ (ներքին
էներգիա, էնտրոպիա,
իզոքորային-իզոթերմային
պոտենցիալ), ֆազային
փոխակերպման ջերմություն,
քիմիական ռեակցիայի
ջերմություն

կալորիա
(միջազգային)

ջերմաքիմիական
կալորիա

15-աստիճանանոց
կալորիա

cal


calth


cal15

կալ


կալջք


կալ15

4,1868 J
(ճշգրիտ)

4,1840 J
(մոտավոր)

4,1855 J
(մոտավոր)

Ճառագայթման
կլանված բաժնեչափ
ռադ rad,rd ռադ 0,01 Gy
Ճառագայթման
համարժեք բաժնեչափ
բեռ rem ռկհ 0,01 Sv
Ֆոտոնային ճառագայթման
պահաժամային բաժնեչափ
(գամմա-ռենտգենային
ճառագայթումների
պահաժամային բաժնեչափ)
ռենտգեն R Ռ 2 58 10-4 C/kg
(ճշգրիտ)
ճառագայթաակտիվ
աղբյուրի նուկլիդի
ակտիվություն
կյուրի Ci Կի 3,7 1010 Bq
(ճշգրիտ)
Պտույտի անկյուն պտույտ r պտ 2π rad=6,28... rad
Պայծառություն

նիտ

nt նտ lcd/m2

Հայաստանի Հանրապետության
կառավարության աշխատակազմի
ղեկավար, օպերատիվ հարցերի
նախարար

Շ. Կարամանուկյան